Giáo án Ngữ văn khối 10 - Truyện An dương vương và Mị Châu - Trọng thuỷ

<span class='text_page_counter'>(1)</span>TRUYEÄN AN DÖÔNG VÖÔNG VAØ MÒ CHAÂU-TROÏNG THUYÛ (TruyÒn thuyÕt)  I. Môc tiªu bµi häc: 1. Kiến thức - Nắm được các đặc trưng cơ bản, giá trị, ý nghĩa, môi trường sinh thành, biến đổi và diễn xướng cña truyÒn thuyÕt. - Những chiến công của An Dương Vương. 2. Kỹ năng RÌn kÜ n¨ng ph©n tÝch nh©n vËt trong t¸c phÈm tù sù. 3. Giáo dục Lòng yêu nước, tinh thần cảnh giác trước mọi âm mưu, thủ đoạn của kẻ thù, sẵn sàng chiến đấu. II. Sù chuÈn bÞ cña thÇy vµ trß: - Sgk, sgv, mét sè tµi liÖu tham kh¶o, bảng phụ, tranh ảnh,… - Hs so¹n bµi theo c¸c c©u hái cña sgk. - Gv so¹n thiÕt kÕ d¹y- häc. III. TiÕn tr×nh d¹y- häc: 1. ổn định lớp 2. KiÓm tra bµi cò 3. Bµi míi * Giới thiệu bài mới: Chúng ta được sống trong cảnh thanh bình đó là nhờ tinh thần dựng nước và giữ nước của ông cha. Tinh thần ấy không chỉ dược lưu truyền qua những chiến tích, những lời kể hay qua các tác phẩm VH viết mà còn là những câu chuyện kể dân gian. Truyện An Dương Vương và Mị Châu – Trọng Thủy là một câu chuyện tiêu biểu cho tinh thần dựng nước và giữ nước của dân tộc; qua đó cũng kể về mối tình giữa Mị Châu – Trọng Thủy.. Hoạt động của gv và hs  Hoạt động 1: * Mục tiêu: HS nắm được: - Đặc trưng, giá trị, ý nghĩa của thể loại truyền thuyết - Nội dung truyện - Tóm tắt được VB; chia bố cục và tìm được chủ đề VB. * Cách thức tiến hành: - GV gọi hs đọc phần tiểu dẫn trong sgk và trả lời câu hỏi về +Các đặc trưng cơ bản, giỏ trị và ý nghĩa cña truyÒn thuyÕt?. +Nội dung truyện là gì?. Yêu cầu cần đạt I. T×m hiÓu chung:. 1. Giíi thiÖu chung vÒ truyÒn thuyÕt:. a. §Æc tr­ng: - Lµ t¸c phÈm tù sù d©n gian kÓ vÒ sù kiÖn vµ nh©n vËt lÞch sö (có liên quan đến lịch sử) theo xu hướng lí tưởng hóa.Thể hiện nhận thức, quan điểm đánh giá, tình cảm của nhân dân lao động đối với các sự kiện, nhân vật lịch sử ấy Yếu tố lịch sử và yếu tố tưởng tượng thần kì hòa quyện. b. Giá trị và ý nghĩa thể loại truyền thuyết: thể hiện sự ngưỡng mộ, tôn vinh của nhân dân. c. Môi trường sinh thành, biến đổi và diễn xướng: trong sinh hoạt văn hóa, di tích lịch sử. 2. Nội dung truyện - Quá trình xây dựng thành Cổ Loa của An Dương Vương. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> nhờ sự trợ giúp của thần Rùa. - Nguyên nhân mất nước Âu Lạc. 3. Vị trí VB +VB được trích từ đâu? Trích từ truyện “Rùa Vàng” trong “Lĩnh Nam chích quái”.  Hoạt động 2: 4. Tóm tắt VB * Mục tiêu: HS tóm tắt được a. Vua An Dương Vương xây thành nhưng xây lại đổ, sau VB thông qua hoạt động đọc. được Rùa Vàng giúp mới xây được. Từ đó phân chia bố cục, tìm b. Rùa Vàng tặng Vua 1 cái móng để làm lẫy nỏ chống giặc. chủ đề VB. c. Triệu Đà xâm lược Âu Lạc: nhờ nỏ thần An Dương Vương * Cách thức tiến hành: giữ được đất nước. - GV yêu cầu hs đọc văn bản; d. Triệu Đà dẫn Trọng Thủy cầu hụn Mị Chõu; An Dương tóm tắt VB. Vương vô tình gả con gái. - Hs đọc VB và tóm tắt. e. Trọng Thủy bí mật đánh cắp nỏ thần và xuất binh đánh Âu Lạc. f. An Dương Vương thua trận cùng con gái chạy khỏi Loa Thành. g. Rùa Vàng kết tội Mị Châu là giặc, Vua chém đầu con gái và đi xuống biển. h. Trọng Thủy thương tiếc Mị Châu và tự tử. i. Máu Mị Châu thành ngọc trai rửa giếng Trọng Thủy thì sáng hơn. +Em h·y t×m bè côc cña 5. Bè côc: 4 phÇn. truyÖn? + (1) An Dương Vương xây thành, chế nỏ và chiến thắng TriÖu §µ. + (2) Träng Thñy lÊy c¾p lÉy ná thÇn. + (3) Triệu Đà lại phát binh xâm lược, An Dương Vương thất b¹i, chÐm MÞ Ch©u, theo Rïa Vµng xuèng biÓn. + (4) Kết cục bi thảm của Trọng Thủy, hình ảnh ngọc trainước giếng. +Tìm chủ đề của VB? 6. Chủ đề Tinh thần dựng nước và giữ nước của dân tộc II. §äc - hiÓu v¨n b¶n:  Hoạt động 3: * Mục tiêu: HS hiểu rõ nhân vật An Dương Vương, Mị Châu thông qua việc tìm hiểu các sự việc của câu chuyện. * Cách thức tiến hành: - Gv: Hướng dẫn Hs phân tích 1. Nhân vật An Dương Vương: VB, trả lời câu hỏi. +Nhân vật An Dương Vương a. Những chiến công đã lập nên những chiến công - Xây thành Cổ Loa: nµo? Qu¸ tr×nh x©y thµnh cña Qu¸ tr×nh x©y thµnh: An Dương Vương được miêu tả + Thành đắp đến đâu lại lở đến đó. + Lập đàn cầu đảo bách thần, trai giới. ntn? + Nhê cô giµ m¸ch b¶o, sø Thanh Giang gióp  x©y thµnh - HS: Trả lời. xong trong nöa th¸ng.  NhËn xÐt: - Qu¸ tr×nh x©y thµnh gian nan, khã nhäc còng gièng nh­. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> quá trình dựng nước. TIẾT 13: - Gv dÉn d¾t: Do m¾c ph¶i nhiều sai lầm nên An Dương Vương ko mãi đứng trên đỉnh vinh quang cña chiÕn th¾ng mµ đã gặp phải những thất bại cay đắng... +Vì sao An Dương Vương nhanh chãng thÊt b¹i thª th¶m khi TriÖu §µ cÊt qu©n x©m lược lần 2?. +Bµi häc nghiªm kh¾c vµ muén mµng mµ nhµ vua rót ra ®­îc lµ g×?. b. Cơ đồ đắm biển sâu:. - Sự thất bại của An Dương Vương do nguyên nhân: + Chñ quan, l¬ lµ, mÊt c¶nh gi¸c, ko nhËn ra d· t©m nham hiÓm cña kÎ thï. + Ph¹m nhiÒu sai lÇm nghiªm träng:  NhËn lêi cÇu hoµ cña TriÖu §µ.  NhËn lêi cÇu h«n cho Träng Thuû ë rÓ mµ ko gi¸m s¸t, đề phòng.  Lơ là việc phòng thủ đất nước, ham hưởng lạc.  Chủ quan khinh địch. NhËn xÐt: C¸c sai lÇm nghiªm träng, liªn tiÕp cña An Dương Vương chứng tỏ ông đã tự đánh mất chính mình. Ông ko còn là một vị vua anh minh, oai hùng như thuở trước nữa. Ông đã quá chủ quan, tự mãn, mất cảnh giác cao độ, ko hiểu được kẻ thù, ko lo phòng bị nên đã tự chuốc lấy bại vong. - Bµi häc tõ sù thÊt b¹i: Tinh thÇn c¶nh gi¸c víi kÎ thï.  An Dương Vương chỉ nhận ra khi nghe tiếng thét của Rùa Vàng. An Dương Vương cầm sừng tê bảy tấc theo Rùa Vàng xuống biển  Sự bất tử của An Dương Vương.  Lßng kÝnh träng, biÕt ¬n nh÷ng c«ng lao to lín của An Dương Vương của nhân dân ta. 2. Nh©n vËt MÞ Ch©u: - MÞ Ch©u lÐn ®­a cho Träng Thñy xem ná thÇn. + Ná thÇn thuéc vÒ tµi s¶n quèc gia, lµ bÝ mËt qu©n sù. + Tình yêu, tình cảm vợ chồng (trái tim) ko thể đặt lầm chỗ lên trên lí trí, nghĩa vụ với đất nước (đầu). Nước mất dẫn đến nhà tan nên ko thể đặt lợi ích cá nhân (cái riêng) lên lợi ích cộng đồng (cái chung). Nàng đã gián tiếp tiếp tay cho kẻ thù nên đã bị kết tội, bị trừng phạt nghiêm khắc.. - Hs th¶o luËn, tr¶ lêi. - Gv nhận xét, định hướng:  Hoạt động 4: * Mục tiêu: Giúp HS hiểu được Mị Châu và có thái độ nhìn nhận đúng đắn. * Cách thức tiến hành: - GV đặt ra những câu hỏi và yêu cầu hs trả lời; nhËn xÐt, bæ sung. - Hs th¶o luËn, t×m c¸c chi tiÕt, ph©n tÝch. +Tìm những chi tiết biểu lộ sự - Mị Châu cả tin, ngây thơ đến mức khờ khạo: cả tin, ngây thơ đến mức khờ + Tự ý cho Trọng Thủy biết bí mật quốc gia, xem nỏ thần kh¹o cña MÞ Ch©u? Tù tiÖn sö dông bÝ mËt quèc gia cho t×nh riªng, khiÕn b¶o vËt giữ nước bị đánh tráo mà hoàn toàn ko biết.. + Mất cảnh giác trước những lời chia tay đầy ẩn ý của Trọng Thñy Ko hiÓu ®­îc nh÷ng Èn ý trong lêi tõ biÖt cña Träng Thñy: chiÕn tranh sÏ x¶y ra. + Đánh dấu đường cho Trọng Thủy lần theo chỉ nghĩ đến h¹nh phóc c¸ nh©n, mï qu¸ng v× yªu. +Mị Châu có phần nào đáng - Có phần đáng thương, đáng cảm thông: Những sai lầm, tội. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> thương chăng? Vì sao? Thái độ và tình cảm của nhân dân đối víi MÞ Ch©u qua nh÷ng chi tiÕt hư cấu tưởng tượng: máu nàng ho¸ thµnh ngäc trai, x¸c nµng ho¸ thµnh ngäc th¹ch? +Người xưa nhắn gửi bài học gì đến thế hệ trẻ qua nhân vật MÞ Ch©u?  Hoạt động 5: * Mục tiêu: Giúp HS hiểu được Träng Thñy và có thái độ nhìn nhận đúng đắn. * Cách thức tiến hành: - GV nêu các ý kiến đánh giá vÒ nh©n vËt Träng Thñy cho hs th¶o luËn; gọi hs phát biểu; nhận xét, định hướng. + Träng Thñy lµ mét tªn gi¸n điệp nguy hiểm, một người chång nÆng t×nh víi vî? + Träng Thñy lµ nh©n vËt truyÒn thuyÕt víi m©u thuÉn phøc t¹p: gi÷a nghÜa vô vµ t×nh c¶m, võa lµ thñ ph¹m võa lµ n¹n nh©n? + Trọng Thủy là một người con bất hiếu, một người chồng lừa dối, một người con rể phản béi- kÎ thï cña nh©n d©n ¢u L¹c? +Chi tiết ngọc trai- giếng nước có phải để khẳng định tình yêu chung thñy cña Träng Thñy hay ko? V× sao?. lỗi đều xuất phát từ sự vô tình, tính ngây thơ, nhẹ dạ, cả tin đến mức mù quáng, đặt tình cảm lên trên lí trí, thực sự bị người lừa dối. - C¸c chi tiÕt h­ cÊu: + M¸u MÞ Ch©u ngäc trai. + X¸c MÞ Ch©u ngäc th¹ch.  Sù an ñi, chøng thùc cho lêi khÊn nguyÖn cña MÞ Ch©u trước khi bị cha chém. - Bµi häc: + Cần đặt cái chung lên trên cái riêng, đặt lợi ích của quốc gia, dân tộc lên trên quyền lợi của cá nhân, gia đình. + BiÕt c¶m xóc b»ng lÝ trÝ, suy nghÜ b»ng tr¸i tim- gi¶i quyÕt mối quan hệ giữa lí trí và tình cảm đúng mực. 3. Nh©n vËt Träng Thñy: - Cuéc h«n nh©n gi÷a Träng Thñy- MÞ Ch©u lµ mét cuéc h«n nhân mang mục đích chính trị  Trọng Thủy đóng vai trò của một tên gián điệp: lợi dụng, lừa gạt được Mị Châu, thực hiện được mục đích. - Trọng Thủy đã nảy sinh tình cảm thực sự với Mị Châu  để lộ những sơ hở trong lời tiễn biệt  ngầm báo trước một cuéc chiÕn tranh khã tr¸nh khái vµ béc lé t×nh c¶m cã phÇn ch©n thµnh víi MÞ Ch©u. - Khi đuổi kịp cha con An Dương Vương, Mị Châu đã chết  Trọng Thủy ôm xác vợ khóc lóc, thương nhớ rồi tự tử. - C¸i chÕt cña y cho thÊy sù bÕ t¾c, ©n hËn muén mµng..  NhËn xÐt: + Träng Thñy lµ nh©n vËt truyÒn thuyÕt víi m©u thuÉn phøc t¹p: nghÜa vô  t×nh c¶m, thñ ph¹m  n¹n nh©n. + Là một tên gián điệp đội nốt con rể-kẻ thù của nhân dân ¢u L¹c (thñ ph¹m). + Là nạn nhân của chính người cha đẻ đầy tham vọng xấu xa. - Chi tiết ngọc trai - giếng nước: + Ko khẳng định tình yêu chung thủy của Trọng Thủy - Mị Ch©u. + Minh oan cho MÞ Ch©u. + Chøng nhËn cho mong muèn hãa gi¶i téi lçi cña Träng Thñy,... + Cho thÊy lßng nh©n hËu, bao dung cña nh©n d©n ta.  Hoạt động 6: 3. Ý nghĩa của các yếu tố thần kì * Mục tiêu: Thông qua truyện, - Cụ già từ phương Đông đến báo tin về sứ Thanh Giang. - Rùa Váng giúp ADV xây thành đắp lũy. HS biết các yếu tố thần kì và - Nỏ thần với sức mạnh phi thường (thần thánh hóa vũ khí): hiểu được ý nghĩa của nó. khẳng định tinh thần cảnh giác, chuẩn bị đối phó giặc của * Cách thức tiến hành: - GV đặt câu hỏi và yêu cầu hs ADV. suy nghĩ trả lời.. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> - Dựa vào VB hs tìm các yếu tố thần kì, suy nghĩ và phát biểu về ý nghĩa của các yếu tố đó. +Truyện có những yếu tố thần kì nào? Ý nghĩa của các yếu tố đó. +Cốt lõi lịch sử của truyện là gì?  Hoạt động 7 : * Mục tiêu: HS khẳng định lại giá trị ND và giá trị NT của VB. * Cách thức tiến hành: - GV gọi hs đọc phần ghi nhớ Sgk. - HS đọc ghi nhớ.. - Máu MC thành ngọc: thái độ thông cảm, thương xót và bao dung của nhân dân. - ADV cầm sừng tê giác theo Rùa Vàng xuống biển: thương tiếc vị anh hùng, muốn ADV ttrở thành bất tử. - Cốt lõi lịch sử (nước Âu Lạc có thành cao, hào sâu, vũ khí chống giặc nhưng lại rơi vào tay giặc) được thần kì hóa bằng các yếu tố kì ảo. Niềm tin vào điều thần kì của nhân dân. III. Tæng kÕt bµi häc: (Ghi nhớ - SGK) 1. Gi¸ trÞ néi dung: 2.Gi¸ trÞ nghÖ thuËt:. 4. Củng cố 5. Dặn dò: Yªu cÇu hs: - Lµm c¸c bµi tËp trong phÇn luyÖn tËp. - Đọc trước bài: “Uy-lit-xơ trở về”.. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(6)</span>