Giáo án môn Ngữ văn 11 - Trao duyên (Trích “Truyện Kiều”) Nguyễn Du

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Ngày soạn : 29/3/2008. Ngµy d¹y: 3/4/2008 Líp d¹y: 10A,B,G. TiÕt 85: §äc v¨n. Trao duyên ( Trích “Truyện Kiều ” ) Nguyễn Du A, Phần chuẩn bị : I, Môc tiªu bµi häc 1. KiÕn thøc - HS thấy được bi kịch tình yêu tan vỡ trong Thúy Kiều . - Sức cảm thông lạ lùng của Nguyễn Du đối với những khát vọng hạnh phúc và đau khổ của con người . - Bút pháp tả tình của thiên tài Nguyễn Du : Tác giả nội tâm nhân vật , ngôn ngữ biểu đạt . 2. KÜ n¨ng RÌn kÜ n¨ng ph©n tÝch t©m lÝ nh©n vËt 3. Thái độ Biết cảm thông với những số phận bất hạnh . II. Phương tiện thực hiện 1, Thầy : SGK, SGV, Giáo án . 2, Trò : SGK, Vở soạn . III. C¸ch thøc tiÕn hµnh Gv tổ chức giờ dạy theo cách thức trao đổi, thảo luận và trả lời câu hỏi B/ TiÕn tr×nh d¹y häc I, Kiểm tra bài cũ . 1, Câu hỏi : ? H·y nªu vµi nÐt vÒ gi¸ trÞ néi dung vµ nghÖ thuËt trong c¸c t¸c phÈm cña NguyÔn Du? 2, Trả lời II, Bài mới : Lời vào bài : Có lẽ không có đoạn nào trong “Truyện Kiều” mà lời thơ lại đằm thắm , vừa xót xa như ở trong đo¹n “Trao Duyên” này . ………………………….*………………….*………………….*……………… I. Tìm hiểu chung 1, Vị trí đọan trích : Câu hỏi : Đoạn trích Trao Duyên nằm ở vị trí nào trong Truyện Kiều ? - “ Trao Duyên ” nằm trong phần II : “ Gia Biến và Lưu Lạc ” - Từ câu 723-756 trong số 3254 câu thơ . CH : Em hiểu gì về ý nghĩa của đoạn trích ? - Đây là đoạn trích mở đầu cho cuộc đời lưu lạc đầy đau khổ của Thúy Kiều . GV : Nói qua về bối cảnh của đoạn trích .. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> ( Sau khi cha và em bị vu oan rồi bị bắt giam , Thúy Kiều dứt bỏ tình yêu với Kim Trọng bán mình làm vợ Mã Giám Sinh để lấy tiền cứu cha và em . Đêm trước ngày ra đi theo Mã Giám Sinh , Thúy Kiều trăn trở , day dứt , dằn vặt những nỗi niÒm riêng về mối tình với chàng Kim . “ Nỗi riêng riêng những bàn hoàn Dầu trong trắng đĩa lệ tràn thấm khăn .” Thúy Vân tỉnh giấc : “ Dưới đèn ghé đến ân cần hỏi han ” . Thúy Vân đã thốt ra những lời thấu tới trời cao kêu oan hộ chị . “ Cơ trời dâu bể đa đoan Một nhà để chị riêng oan một mình ” Vân thương chị , hiểu được nỗi niềm của chị  Thúy Kiều tâm sự về nỗi lòng của mình và mong em trả nghĩa cho chàng Kim giúp mình . 2, Bố Cục : CH : Em hãy chia bố cục của đoạn trích ? - 2 phần : + 16 câu đầu . + 18 câu sau : - Trao kỷ vật tình yêu . - Hướng tới sự đồng cảm của tình yêu . - Tâm trạng tuyệt vọng . - 3 phÇn + 12 c©u ®Çu + 15 c©u tiÕp + 8 c©u cuèi II. Đọc - hiểu HS Đọc đoạn trích . CH : Hãy nêu bối cảnh của đoạn trích ? ( GV nhắc lại ) - Giữa lúc tình yêu đang tươi đẹp , nồng nàn , Kim Trọng về Liễu Dương hộ tang chú , khi đó tai họa ập đến gia đình Kiều  Thúy Kiều đã hy sinh tình yêu để giữ trọn chữ hiếu . Duyên hội ngộ , đức cù lao. Bên tình bên hiếu bên nào nặng hơn Để lời thệ hải minh sơn Làm con trước phải đền ơn sinh thành ” 1. Thúy Kiều nhờ Thúy Vân thay mình trả nghĩa cho Kim Trọng * Hai câu đầu : “ Cậy em … ……thưa “ CH : Em có nhận xét gì về hai câu đầu ? Đây là một lời đề nghị lạ lùng . CH : Vì sao lại nói đây là lời đề nghị lạ lùng ? Cách xưng hô và hành động của Kiều với em gái ( Cậy , Lay , Thưa …) Một cách xưng hô hết sức nhún nhường . CH : Cách xưng hô thể hiện thái độ như thế nào ? Hãy phân tích những từ ngữ biểu đạt lời đề nghị ? Cách xưng hô thể hiện một thái độ khẩn thiết .. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> + Cậy : Tin cậy , nhờ cậy ,trông chờ một cách hoàn toàn vào ngưồiđuwcj nhờ . Điều này đòi hỏi người được nhờ phải có sự cố gắng , phải dốc hết sức để hoàn thành . + Chịu lời : Bắt buộc người nghe phải nhận lời không được từ chối . CH : Theo em tại sao Thúy Kiều lại sử dụng từ ngữ như vậy ? Kiều biết việc mình nhờ là hết sức quan trọng nhưng cũng hết sức tế nhị , khó nói , rất khó khăn với Thúy Vân  Những lời nói này giúp Thúy Vân đỡ khó xử và chứng tỏ Kiều là một người hết sức hiểu biết và tâm lý . CH : Em có nhận xét gì về cách sử dụng từ ngữ ở 2 câu đầu ?  ở 2 câu đầu , Nguyễn Du đã sử dụng những từ ngữ chọn lọc , chính xác , giàu giá trị biểu cảm tạo được không khí thiêng liêng , trang trọng của cuộc trao duyên và cũng thể hiện được tính cách của nhân vật * 6 câu tiếp . CH : Thúy Kiều đã nói với Thúy Vân như thế nào về việc mình nhờ ? - Kiều đã đưa ra những biến cố : Gặp Kim Trọng , yêu thương , thề nguyện ….bây giờ phải chọn lựa giữa chữ hiếu và chữ tình .  Mâu thuẫn : mâu thuẫn này không còn là mâu thuẫn giữa hiếu và tình nữa mà là hạnh phúc lứa đôi và tình yêu bị tan vỡ . CH : Thúy Kiều đề nghị em như thế nào ? Thúy Kiều đề nghị em kết nghĩa cùng chàng Kim . Tơ thừa : Mối duyên tình dở dang . “ Giữa đường đứt gánh ” ( chất liệu ca dao ) . Đau khổ của Kiều có khác gì số phận của người phụ nữ xưa . CH : Qua hành động của Kiều , Nguyễn Du muốn nói đến điều gì ?  Qua lời Kiều Nguyễn Du đay nghiến cả một xã hội . Hiếu và Tình là 2 giá trị không thể đặt lên bàn cân mà nó bắt con người ta phải lựa chọn . * 8 câu tiếp . “ Ngày xuân em hãy còn dài ” CH : Em có nhận xét gì về câu thơ này ? - Một sự đau đớn : 2 chị em đều “ Xuân xanh xấp xỉ …” Vậy mà Kiều lại nói vậy . CH : Thúy Kiều đã buộc Thúy Vân bằng những lời lẽ như thế nào ? Để buộc Vân , Thúy Kiều đã sử dụng một loạt những thành ngữ: “ Tình máu mủ ” , “ Lời nước non ” , “ Thịt nát xương mòn ” , “ Ngậm cười chín suối ” Buộc Thúy Vân bằng mối quan hệ máu mủ ruột thịt “ Vì cây dây leo ” , bên cạnh đó là lời cầu khẩn , một chút vui , chút hạnh phúc cho mình : “ Ngậm cười …” CH : Để trao duyên, Kiều đã trao những kỷ vật gì cho em ? Kiều trao những kỷ vật tình yêu cho em - Thoa . - Bức tờ mây. - Phím đàn. - Mảnh hương nguyền .  Đây là những thứ gắn bó , từng chứng giám lời thề nguyện Kim – Kiều . CH: Vì sao khi trao duyên , Kiều lại nói “ Của chung ” ?. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(4)</span>  Tình cảm dẫu sao vẫn còn là trừu tượng , những kỷ vật của tình yêu thì cứ hiển hiện ra đó , nó còn lưu dấu kiều nàng không thể nói là của em --. Tâm trạng đau xót , nặng nề . 2, Tâm trạng của Kiều sau khi trao duyên . CH : Theo em, sau khi trao duyên Thúy Kiều có tâm trạng như thế nào ? Tâm trạng : Đau đớn đối lập 2 tình cảnh. - Hạnh phúc của Thúy Vân ( Nên vợ chồng ) - Bất hạnh của bản thân ( Người bạc mệnh ) Tương lai mờ mịt – Hiện tại khổ đau . CH : Nêu những biểu hiện cụ thể của tâm trạng của Thúy Kiều ?  Thúy Kiều rơi vào trạng thái quằn quại khổ đau , coi mình như đã chết .  Kiều như hướng vào chính mình thể hiện ước mong và sự chia sẻ , cảm thông  lời thơ thê lương , sầu thảm đến vô cùng . CH : Trong tâm trạng như vậy Kiều nói về mình như thế nào? - Kiều tự cho mình là người bạc mệnh , là người bất hạnh . Lời nói của nàng nửa tỉnh nửa mê như từ cõi âm phảng phất vọng về khắc khoải khôn nguôi . CH : Em có nhận xét gì về nhịp thơ ? Đoạn thơ cũng đổi giọng , hình ảnh như chập chờn , thần linh ma dị , mang một tiếng nói mơ hồ như từ cõi khác vọng lại  Tài năng của Nguyễn Du . * 8 câu cuối : “ Bây giờ trâm gãy bình tan …. ………………………….. ……………………từ đây ” CH : Đoạn thơ là lời của Kiều nói với ai ? Đau đới tột cùng , Kiều quên rằng trước mặt mình là Thúy Vân , nàng hướng về Kim Trọng trong tâm tưởng . Bây giờ : Biểu đạt thời gian thực tại , nhấn mạnh ý thức về cái hiện sinh  Kiều càng thương mình , càng xót xa Sự trà đạp của số phận > < Sự bất chấp để tồn tại duy nhất tình yêu vĩnh cửu Trâm gãy bình tan Muôn vàn ái ân. Tơ duyên ngắn ngủi Trăm nghìn…….. Phận bạc như vôi CH:Kiều hình dung ra điều gì từ nỗi đau của mình ? Nàng hình dung ra sự đổ vỡ bạc bẽo của những mối nhân duyên trong cuộc đời . * 2 câu cuối : CH : Hai câu cuối tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật nào ? Từ ngữ ra sao để thể hiện tình cảm của Kiều . - Điệp từ Kim lang . - Thán từ : ÔI ! Hỡi ! - Cách ngắt nhịp 3/3  Đây là một lời than , một tiếng kêu đớn đau, tuyệt vọng tuy tình yêu tan vỡ nhưng tình yêu được khẳng định  Đó là nét quý của tâm hồn kiều, là giá trị nhân văn bền vững của Thúy Kiều Đoạn thơ có bi kịch , có đau thương nhưng. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> không thê lương , đen tối mà trái lại vẫn ngời lên ánh sáng , niềm tin vào tình yêu vào con người . III, Tổng kết . ? Nªu gi¸ trÞ ndung vµ NT ? * Ndung : §TrÝch ( ®o¹n th¬ ) nh­ mét bi kÞch v× m©u thuÉn néi t©m cña nh©n vËt chính càng lúc càng căng thẳng , cuối cùng dẫn đến bế tắc , bi đát . - NDu đồng cảm và ngợi ca lòng vị tha , đức hi sinh của Kiều . - Phẩm chất cao đẹp của con người vang lên lời tố cáo tội ác của xhội phong kiến bất nhân đã chồng chất đau khổ lên mọi kiếp người . * NT : Miªu t¶ , ph©n tÝch t©m lÝ , ng«n ng÷ biÕn hãa linh ho¹t . - §o¹n th¬ ®Ëm chÊt tr÷ t×nh , chÊt bi kÞch trong viÖc x©y dùng vµ gi¶i quyÕt m©u thuÉn . - Ng«n ng÷ trau chuèt, trong s¸ng , hµo hoa , võa dung dÞ , d©n gian trong sù phèi hîp c¸c ®iÓn tÝch , tõ cæ , c¸c thµnh ng÷ , tõ ng÷ d©n gian . Gv- C¸i thÇn cña ®o¹n th¬ lµ ë chç “ Trao duyªn mµ ch¼ng trao ®­îc t×nh ! Đau khổ vô tận ! cao đẹp vô cùng” !  Cñng cè: Häc phÇn ghi nhí sgk C/ Hướng dẫn học bài và chuẩn bị bài mới I. Hướng dẫn học bài Häc lÝ thuyÕt N¾m c¸c gi¸ trÞ vÒ néi dung vµ nghÖ thuËt II. ChuÈn bÞ bµi míi Soạn “Nỗi thương mình”. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(6)</span>