Sáng kiến kinh nghiệm một số tiêu chí để lựa chọn tiêt tấu và âm sắc phù hợp với bài hát trên đàn organ điện tử

<span class='text_page_counter'>(1)</span>s¸ng kiÕn kinh nghiÖm một số tiêu chí để lựa chọn tiêt tấu và âm sắc phù hợp với một bài hát trên đàn organ điện tử. .................................................................... phần một: đặt vấn đề i - Lêi më ®Çu: Như chúng ta đã biết mục đích giáo dục tiểu học hiện nay là giáo dục các em học sinh phát triển một cách toàn diện để đáp ứng nhu cầu phát triển của xã hội vµ héi nhËp qu«c tÕ. bậc học tiểu học là một bậc học vô cùng quan trọng,đặt nền móng vững chắc cho sù ph¸t triÓn sau nµy cña c¸c em.ViÖc gi¸o dôc toµn diÖn kh«ng chØ dõng l¹i ở giáo dục thể chất,giáo dục đạo đức, những hiểu biết về xã hội hay các kiến thức về khoa học kĩ thuật mà bên cạnh đó còn phải giáo dục cho các em biết cảm nhận và thưởng thức cái đẹp, biết hướng tới chân thiện mĩ, tô điểm cho cuộc sống thêm tươi đẹp. §Ó gióp c¸c em häc sinh lµm quen víi NghÖ thuËt chÝnh lµ th«ng qua c¸c môn học trong nhà trường, rõ nét nhất như môn Âm nhạc, môn Mĩ thuật.Trong đó môn Âm nhạc có vị trí đặc biệt quan trọng.Thông qua Âm nhạc giúp các em đến với Nghệ thuật một cách nhanh nhất và thông qua đó giáo dục các em biết hướng tới cái hay cái đẹp. Ngoài ra môn Âm nhạc còn giúp các em thư giãn, giảm bớt căng thẳng để tiếp thu các môn học khác một cách tốt hơn. Trong đời sống tinh thần của mỗi người đặc biệt là các em học sinh thì nhu cầu về Âm nhạc là rất cần thiết.Khi tham gia các hoạt động ca hát giúp các em cảm nhận được thế giới xung quanh,cảm nhận được những hình tượng đẹp trong bài hát và có những cảm xúc sâu sắc với một số hình tượng đó, giúp phát triển trí tuệ, tình cảm và đạo đức cho các em. Qua môn học các em được trang bị một trình độ văn hóa âm nhạc tối thiểu để góp phần cùng các môn học khác phát triÓn toµn diÖn nh©n c¸ch cho c¸c em. Vậy làm thế nào để việc dạy - học môn Âm nhạc trong trường tiểu học đạt hiệu quả cao nhất ? Đó là một vấn đề được rất nhiều người quan tâm, nhất là. GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> những đồng chí giáo viên đang trực tiếp giảng dạy môn Âm nhạc trong nhà trường. Dạy môn Âm nhạc trong trường tiểu học chủ yếu là dạy hát ngoài ra còn một số nội dung khác nhưng thời lượng ít hơn.Vì nội dung dạy hát là chủ yếu nªn chóng ta cÇn x©y dùng mét kÕ ho¹ch bµi d¹y cô thÓ, s¸t thùc vµ hiÖu qu¶. Một vấn đề tôi cho rằng rất quan trọng và được nhiều người quan tâm là việc chuẩn bị và đệm đàn cho mỗi bài hát. Để đệm đàn cho một bài hát có hiệu quả th× ®iÒu ®Çu tiªn chóng ta ph¶i lùa chän tiÕt tÊuvµ ©m s¾c sao cho phï hîp víi nhÞp ®iÖu, tÝnh chÊt cña bµi h¸t.ViÖc lùa chän nµy kh«ng cã mét quy chuÈn nµo cụ thể vì vậy mỗi người chơi nhạc có thể có sự lựa chọn khác nhau tùy theo cảm nhËn riªng cña m×nh.Trªn thùc tÕ vÉn cßn mét sè gi¸o viªn lóng tóng trong viÖc xác định và lựa chọn tiết tấu cũng như âm sắc để đệm cho một bài hát.Trước đây bản thân tôi cũng vậy, khi được làm quen với cây đàn Organ tôi đã rất trăn trở về vấn đề này và tôi đã tìm được lời giải đáp sau khi tôi được tham gia 2 khóa tập huấn bồi dưỡng nghiệp vụ sử dụng đàn Organ cho giáo viên tiểu học hè 2006 và hè 2007 cùng với một khóa bồi dưỡng nghiệp vụ sáng tác ca khúc thiếu nhi hè 2009 tại trường Cao đẳng văn hóa nghệ thuật Thanh Hóa. Qua các đợt bồi dưỡng nghiệp vụ trên tôi đã trang bị cho mình một số kiến thức và kĩ năng cơ bản để có thể sử dụng đàn phục vụ cho công tác giảng dạy của mình được tốt h¬n.T«i kh«ng cßn lóng tóng khi lùa chän ©m s¾c vµ tiÕt tÊu cho mét bµi h¸t n÷a.V× vËy t«i m¹nh d¹n nªu lªn mét sè kinh nghiÖm nhá cña b¶n th©n vÒ "C¸c tiêu chí để lựa chọn tiết tấu và âm sắc phù hợp với một bài hát trên đàn Organ ®iÖn tö ". II- Thùc tr¹ng Xuất phát từ mục tiêu và nội dung chương trình giáo dục Âm nhạc trong trường tiểu học mà chúng ta đã xây dựng một số phương pháp giảng dạy môn Âm nhạc đạt hiệu quả. Như chúng ta đã biết, Âm nhạc là một môn học mang tÝnh nghÖ thuËt cao, nã cã sù kh¸c biÖt râ rÖt so víi c¸c m«n häc kh¸c. Tuy không đòi hỏi sự chính xác tuyệt đối nhưng lại đòi hỏi cả thầy và trò phải có sự yêu thích, lòng đam mê. Học Âm nhạc mang đến cho học sinh những giây phút th­ gi¶n, tho¶i m¸i: " häc mµ ch¬i- ch¬i mµ häc". Th«ng qua lêi ca, tiÕng h¸t, cö chỉ, điệu bộ giúp học sinh cảm thụ cái hay, cái đẹp... Vậy để đạt được điều đó thì trước mỗi giờ dạy môn Âm nhạc, người giáo viên phải chuẩn bị chu đáo nhất là. GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> đối với các giờ dạy hát. Để chẩn bị tốt cho mỗi giờ dạy hát thì khâu quan trọng nhất là đệm đàn và hát truyền cảm bài hát đó. Trước khi đệm đàn, không phải gi¸o viªn nµo còng cã thÓ dÔ dµng lùa chän ngay ®­îc tiÕt tÊu vµ ©m s¾c phï hîp cho một bài hát. Vấn đề ở đây là dựa trên các tiêu chí như thế nào để lựa chọn cho phï hîp? Sau đây tôi xin đưa ra một số tiêu chí cơ bản để các đồng nghiệp tham khảo và vËn dông linh ho¹t trong viÖc lùa chän tiÕt tÊu vµ ©m s¾c cho mét bµi h¸t thiÕu nhi, hỗ trợ tích cực cho việc giảng dạy môn Âm nhạc đạt kết quả tốt. Phần hai: Giải quyết vấn đề A- C¸ch lùa chän tiÕt tÊu vµ ©m s¾c Hiện nay trên các loại đàn Organ đều có hàng trăm loại tiết tấu thuộc nhiều phong cách âm nhạc khác nhau và rất nhiều âm sắc bắt chước tiếng của nhiều loại nhạc cụ thuộc nhiều nền âm nhạc trên thế giới. Chính vì sự phong phú đó nên việc lựa chọn Organ điện tử đôi khi làm chúng ta lúng túng, băn khoăn. Trên thực tế thì việc lựa chọn này không theo một khuôn mẫu nhất định nào c¶. ViÖc lùa chän cã thÓ cã sù kh¸c nhau víi cïng mét t¸c phÈm tïy theo c¶m nhận âm nhạc riêng của mỗi người. Tuy nhiên phải dựa trên cơ sở để lựa chọn sao cho phï hîp víi s¾c th¸i t×nh c¶m cña bµi h¸t, chóng ta cÇn ph¶i dùa vµo mét sè yÕu tè c¬ b¶n sau ®©y: - Dùa vµo sè chØ nhÞp. - Dùa vµo tÝnh chÊt, phong c¸ch cña t¸c phÈm. - Dựa vào quy định về nhịp độ hoặc quy về sắc thái tình cảm ghi trên đầu mỗi b¶n nh¹c. - Dùa vµo néi dung cña ca tõ. Víi kinh nghÖm cña b¶n th©n gi¶ng d¹y m«n ©m nh¹c trong nhiÒu n¨m qua, T«i xin ®­a ra mét sè gîi ý vÒ c¸ch lùa chän tiÕt tÊu vµ ©m s¾c cho c¸c ca khóc thiếu nhi. Với sự đa dạng về chủng loại đàn, đồng nghĩa với sự đa dạng của tiết tÊu vµ ©m s¾c, v× vËy t«i xin giíi thiÖu nh÷ng tiÕt tÊu vµ ©m s¾c th«ng dông, phæ biến ở nhiều loại đàn khác nhau. Đó là những tiết tấu rõ ràng về nhịp phách và ©m s¾c trong s¸ng dÔ nghe, phï hîp víi c¸c ca khóc thiÕu nhi. Gióp c¸c em häc sinh dễ dàng thể hiện một ca khúc và thể hiện một cách sinh động. I- Lùa chän tiÕt tÊu. GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> 1.Lùa chän tiÕt tÊu dùa vµo sè chØ nhÞp. - Loại nhịp 2 phách (2/2, 2/4): Người ta thường dùng các tiêt tấu như:Coủnty 2/4; Polka: Disco... - Loại nhịp 3 phách (3/4, 3/8):Người ta thường sử dụng tiết tấu waltz. - Lo¹i nhÞp 4 ph¸ch ( 4/4 ,4/8): Chóng ta cã thÓ sö dông tiÕt tÊu SlowRock. Riªng víi c¸c bµi h¸t thiÕu nhi ®­îc viÕt ë nhÞp 6/8 chóng ta còng cã thÓ lùa chän tiÕt tÊu waltz. Như vậy đối vứi loại nhịp 3 phách chúng ta nhất định phải sử dụng tiết tấu waltz. Còn đối với loại nhịp 2 phách và nhịp 4 phách, chúng ta có thể căn cứ vào tính chất tùy theo từng bài để lựa chọn một tiết tấu phù hợp. VD: Bµi "Chóc mõng sinh nhËt"- Nh¹c Anh ®­îc viÕt ë nhÞp 3/4, Bµi "Cïng múa hát dưới trăng"- Nhạc và lời Hoàng Lân được viết ở nhịp 3/8 . Vì vậy nhất thiết chúng ta phải dùng tiết tấu waltz,vì tiết tấu này vừa đơn giản vừa tạo cảm gi¸c ªm ¸i,bay bæng, trong s¸ng phï hîp víi t©m hån trÎ th¬. 2. Lựa chọn tiết tấu dựa vào tính chất, phong cách âm nhạc và quy định sắc th¸i t×nh c¶m ghi trªn ®Çu b¶n nh¹c. Trong chương trình giáo dục Âm nhạc ở tiểu học chúng ta có thể tạm chia tính chÊt, phong c¸ch ©m nh¹c cña c¸c bµi h¸t ra lµm hai m¶ng chÝnh lµ: Một là: Các làn điệu dân ca và những bài hát mang âm hưởng dan tộc việt nam mét c¸ch râ nÐt. Hai là: các bài hát theo phong cách âm nhạc phương tây. a. với các làn điệu dân ca và những bài hát mang âm hưởng dân tộc việt nam mét c¸ch râ nÐt, chóng ta cã thÓ lùa chän theo 2 c¸ch: - Những bài có nhịp độ vừa phải, sắc thái dịu dàng, mềm mại, viết ở loại nhịp 2 ph¸ch hoÆc 4 ph¸ch, chóng ta cã thÓ lùa chän ballad hoÆc rumba. VÝ dô: + bài " cò lã " dân ca đồng bằng bắc bộ có nhịp độ vừa phải, nhịp 2/4. bài "Sen hång" nh¹c vµ lêi cña Lª b¸ch cã sö dông chÊt liÖu d©n ca nam bé viÕt ë nhịp 2/4 với nhịp độ chậm vừa, chúng ta có thể dùng tiết tấu ballad. + bµi "qu¶ thÞ " cña nh¹c sü Lª Minh Ch©u ( phÇn phô lôc líp 1) viÕt ë nhÞp 2/4 với nhịp độ vừa phải chúng ta có thể dùng tiết tấu rumba.. GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> - Những bài hát có tính chất vui tươi, chúng ta có thể chọn tiết tấu bossa nova hoÆc Cha cha cha. + bài " Quê hương tươi đẹp " dân ca Nùng , lời mới của Hoàng Anh, chúng ta cã thÓ dïng tiÕt tÊu Cha cha cha. + bµi " bµ cßng ®i chî "( phô lôc líp 2) cña nh¹c sü Ph¹m Tuyªn sö dông chÊt liệu dân ca đồng bằng bắc bộ. bài hát viết ở nhịp 2/4 với nhịp độ hơi nhanh, chóng ta cã thÓ dïng tiÕt tÊu bossa nova. + bµi b¾c kim thang d©n ca Nam Bé tÝnh chÊt kháe, tinh nghÞch, vui nhén nªn khi chän tiÕt tÊu chóng ta còng cã thÓ chän tiÕt tÊu bossa nova. b. Với những bài viết theo phong cách âm nhạc phương tây, chúng ta có thể có nh÷ng lùa chän nh­ sau: - Nh÷ng bµi cã s¾c th¸i mang tÝnh chÊt hµnh khóc, s¾c th¸i kháe kho¾n nh­ nhÞp hµnh qu©n viÕt ë lo¹i nhÞp 2 ph¸ch hoÆc 4 ph¸ch, chóng ta cã thÓ lùa chän tiÐt tÊu March hoÆc Poka. VÝ dô: bµi " chiÕn sü tÝ hon " nh¹c §inh Nhu, lêi ViÖt Anh viÕt ë nhÞp 2/4 nªn chóng ta cã thÓ chän tiÕt tÊu March, Poka. - Những bài có tính chất vui tươi, rộn rã, viết ở loại nhịp 2 phách hoặc 4 ph¸ch, chóng ta cã thÓ chän tiÕt tÊu Disco, CounTry, Cha cha cha, foxtrot... VÝ dô: + bµi " t×m b¹n th©n" cña ViÖt Anh viÕt ë nhÞp 2/4 víi tÝnh chÊt hån nhiªn vui tươi chúng ta có thể dùng tiết tấu fox trot. + bài '" múa vui" và bài " reo vang bình minh " của nhạc sỹ Lưu Hữu Phước được viết ở nhịp 2/4 với sắc thái vui tươi, rộn ràng chúng ta có thể sử dụng tiết tÊu Disco. + bài "đất nước tươi đẹp sao" nhạc Ma-lay-xi-a ( phụ lục lớp 5) được viết ở nhÞp 4/4 víi s¾c th¸i nhanh, tha thiÕt, chóng ta cã thÓ sö dông tiÕt tÊu Cha cha cha. - Nh÷ng bµi cã tÝnh chÊt nhÑ nhµng viÕt ë lo¹i nhÞp 3 ph¸ch hoÆc 6 ph¸ch th× chóng ta v½n chän vµ sö dông tiÕt tÊu Valtz.. GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> + bµi "chóc mõng" nh¹c Nga ®­îc viÕt ë nhÞp 3/4 nªn chóng ta sö dông tiÕt tÊu Valtz + bài "đếm sao" của nhạc sĩ văn Chung cũng viết ở nhịp 3/4 nên chúng ta cũng sử dụng tiết tấu Valtz để đệm. + bµi "tre ngµ bªn L¨ng b¸c" viÕt ë nhÞp 3/8 chóng ta còng sö dông tiÕt tÊu Valtz (hoÆc Slow Rok). 3. Lùa chän tiÕt tÊu dùa vµo ca tõ. - Nh÷ng bµi cã ca tõ nhÑ nhµng ªm ¸i, mÒm m¹i nh­ lêi ru mµ viÕt ë nhÞp 2p hoÆc 4p chóng ta cã thÓ lùa chän tiÕt tÊu ballad hoÆc Rumba. VÝ dô:+ bµi "bµn tay mÑ" cña nh¹c sÜ bïi §×nh Th¶o ®­îc viÕt ë nhÞp 2/4 víi nội dung ca từ êm ái, trìu mến, thương yêu, chúng ta có thể sử dụng tiết tấu ballad. + bµi "hoa ch¨m pa" d©n ca lµo ( phô lôc líp 5) ®­îc viÕt ë nhÞp 4/4 cã ca tõ vµ giai điệu mượt mà, thướt tha chúng ta có thể sử dụng tiết tấu Rumba.. GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(7)</span>