Gián án vuong xuong linh

Vương Xương Linh (?- 756). Tự là Thiếu Bá . Người đất Giang Ninh ( tỉnh Giang
Tô ) , năm 727 (đời Ðường Huyền Tông ) , thi đậu tiến sĩ , được bổ làm chức hiệu thư lang
. Sau vì sơ suất về hành vi , bị biếm ra làm chức úy tại Long Tiêu ,ở phía Tây sông Tương .
Khi trở về quê nhà, gặp lúc loạn lạc , bị Thứ sử Lư Khâu Hiển giết chết vì tư thù .
Vương Xương Linh được người đương thời xưng là Thi thiên tử . Có bạn thân là Vương
Chi Hoán và Tân Tiệm .
Khuê oán là tác phẩm tiêu biểu của Thi Thiên tử Vương Xương Linh, một trong
những tác giả lớn thời Thịnh Đường. Khác với những bài thơ thuộc chủ đề biên tái, miêu tả
tâm trạng, tình cảm… của người trực tiếp ra chiến trận, Khuê oán mang nỗi sầu của người
thiếu phụ có chồng đang tham gia chinh chiến. Khuê oán thường được một số dịch giả, nhà
nghiên cứu Việt Nam chọn làm ví dụ tiêu biểu cho khoảnh khắc đốn ngộ trong Đường thi
Trung Hoa.
Tác phẩm
Phiên âm:
Khuê trung thiếu phụ bất tri
sầu
Xuân nhật ngưng trang thướng
thúy lâu
Hốt kiến mạch đầu dương liễu
sắc
Hối giao phu tế mịch phong
hầu.
Dịch nghĩa:
Người thiếu phụ nơi phòng khuê không
biết buồn
Ngày xuân trang điểm xong, bước lên lầu
biếc
Chợt thấy màu dương liễu ở đầu đường
Hối hận đã để chồng đi tòng quân để kiếm
phong hầu.
Dịch thơ

Phòng khuê nàng
chửa biết buồn
Ngày xuân điểm phấn
tô son lên lầu
Chợt trông đường
liễu xanh màu
Xui ai tìm cái phong
hầu mà chi.
Trần Trọng San
Trẻ trung nàng biết chi
sầu
Ngày xuân trang điểm
lên lầu ngắm gương
Nhác trông vẻ liễu bên
đường
Phong hầu nghĩ dại, xui
chàng kiếm chi.
Tản Đà
Cô gái phòng the
chửa biết sầu
Ngày xuân trang
điểm dạo lên lầu
Đầu đường chợt
thấy tơ xanh liễu
Hối để chồng đi
kiếm tước hầu.
Ngô Tất Tố
Phòng khuê thiếu phụ chửa sầu,
Ngừng tay trang điểm lên lầu ngắm xuân.
Đầu đường thấy liễu xanh rần,

Hối xui chàng mãi dấn thân phong hầu...
Anh-Nguyên
Bình
Cái đáng thương của người khuê phụ và cũng là bi kịch của nàng là đương hồi tuổi trẻ và
sống cảnh êm đềm. Người thiếu phụ trong bài thơ được nhắc đến như một biểu tượng gợi
cảm về vẻ đẹp của tuổi thanh xuân. Trong Đường thi, thi nhân miêu tả vẻ đẹp người con
gái thường gắn với tính âm, nhu, mềm, thanh...thể hiện sự dịu dàng, nét tinh tế cũng như
giá trị trong tính chất ước lệ của ngôn ngữ.
Người con gái khuê phòng bất tri sầu là vì vốn dĩ nàng vẫn say mê một quan niệm chừng
như rất bình thường trong xã hội lúc bấy giờ: muốn chồng có công danh sự nghiệp rạng rỡ,
bằng khoa cử, bằng chinh chiến trận mạc, hoặc bằng một cách nào đó hợp với đạo người
quân tử. Ý niệm này quả không có gì sai trái và đáng trân trọng.
Ngày xuân trang điểm, lên lầu đều là những chuyện thường tình, những từ ngữ, hình ảnh
này xuất hiện không mới trong thơ cổ nhằm biểu hiện vẻ đẹp uyển chuyển, duyên dáng khi
miêu tả động tác, phong thái của người khuê phụ. Đăng cao trong mọi hình thức đều là
mô-típ quen thuộc của Đường thi.
Dục cùng thiên lý mục
Cánh thướng nhất tằng lâu (Vương Chi Hoán).
Thơ Lý-Trần cũng vận xu hướng này:
Hữu thời trực thượng cô phong đỉnh
Trường khiếu nhất thanh hàn thái hư (Không Lộ thiền sư).
Vì đăng cao nên người khuê phụ bất chợt gặp được màu dương liễu!
Hốt kiến chỉ là một khoảnh khắc nhưng nó đập vỡ mọi giá trị của một quan niệm. Từ chỗ
bất tri đến tri, từ chỗ mờ mịt đến ý sáng tâm sáng là cả một khoảng cách rất xa ẩn trong
một khung cửa hẹp mà ngày ngày vẫn bày ra trước mắt nhưng con người không hề nhìn
thấy. Bi kịch tâm trạng nằm trong cái biết, cái sáng rõ của nhân tâm.
Màu dương liễu xanh khiến nàng hối tiếc, sầu, oán.
Trong bao nhiêu ẩn ngữ của một bài thơ tứ tuyệt như Khuê oán, Thi Thiên tử cũng dụng
phép vẽ mây nẩy trăng, giữ được lời ít mà ý nhiều, lời hàm súc chứa ý mênh mang nên
không thấy có lời nào khuê oán mà rất nhiều khuê oán; thậm chí nói một mà hàm chứa bao

nhiêu hình ảnh khuê oán lúc bấy giờ. Tài của thi nhân và cũng là tuyệt của thể loại bốn câu
bảy chữ trong Đường thi chính là chỗ này vậy!