Philip Knight cùng Nike chạy đua

Philip Knight cùng Nike chạy đua
Chủ tịch tập đoàn sản xuất trang thiết bị thể thao Nike được xếp ngang hàng với những doanh
nhân huyền thoại của nước Mỹ như Henry Ford, Bill Gates hay Alan Greenspan... Ông nắm
trong tay tài sản trị giá 4,2 tỷ USD, xếp hạng 71 thế giới và nhiều năm liền được tạp chí
Business Week bầu chọn là doanh nhân tiêu biểu.
Sinh năm 1942 tại Portland tiểu bang Oregon, Mỹ. Ngay từ nhỏ, ông đã đam mê nhiều môn thể
thao, đặc biệt là môn chạy. Bước ngoặt cuộc đời đến với Knight vào năm 1957, khi ông có
cuộc gặp gỡ với Bill Bowerman, người thầy - đồng nghiệp trong suốt hơn 30 năm sau đó.
Không chỉ là một huấn luyện viên thông thường, Bill còn là một nhà phát minh tài ba với
lượng kiến thức vô cùng phong phú về trang thiết bị thể thao.
Vài năm sau, mối quan hệ thầy trò dần chuyển thành đối tác làm ăn khi Knight nảy ra sáng
kiến nhập những đôi giày thể thao có chất lượng cao và giá thành hạ từ Nhật Bản. Tại thời
điểm đó, trang thiết bị thể thao do người Đức sản xuất đang thống trị Mỹ nên nhiều người cho
rằng chỉ có kẻ điên mới có những ý tưởng kỳ quái như vậy.
Tuy nhiên, Knight vẫn một mực bảo lưu ý kiến của mình. Sau khi tốt nghiệp đại học, ông liên
hệ với Công ty Onitsuka Tiger, nhà sản xuất giày thể thao hàng đầu ở Nhật. Sau khi thương
thuyết thành công, Knight trở về Mỹ và cùng Bill mở Công ty trang thiết bị thể thao Blue
Ribbon (BRS). Số vốn của họ lúc đó chỉ có 1.000 USD. Lô hàng đầu tiên của Onitsuka Tiger
gồm 200 đôi giày đã cập bến nước Mỹ tháng 12/1963.
Không cửa hiệu, không nhân viên, mỗi ngày, sau khi xong công việc bàn giấy ở một công ty
kiểm toán, Knight lại hì hục chất những đôi giày vào cốp xe đem giới thiệu khắp các cửa hàng,
trong khi Bill Bowerman chui xuống tầng hầm mày mò nghiên cứu cải tiến những đôi giày của
người Nhật, đồng thời vẽ mẫu và thiết kế những kiểu giày thể thao đầu tiên.
Hai thầy trò cứ vất vả như thế cho đến hơn 2 năm sau mới có một người xin vào làm ở công ty
là Jeff Johnson. Hơn 1 năm sau, Johnson khai trương cửa hàng bán lẻ đầu tiên của công ty tại
Santa Monica, California. Do đã có người phụ giúp bán hàng, Knight và Bill tập trung vào việc
tạo ra những sản phẩm mới. Hai ông cho rằng không nên phụ thuộc quá nhiều vào nguồn hàng
nhập khẩu nếu muốn trở thành một tập đoàn lớn.
Năm 1970, BRS có một bước đột phá khi Bill sáng chế ra đôi giày đinh đầu tiên trên thế giới
bằng cách đổ cao su lỏng vào khuôn làm bánh quế vứt đi của vợ. Thật không ngờ, nó lại trở
thành một kiểu mẫu ngự trị thị trường giày thể thao trong suốt 40 năm sau.

Nói đến Nike, người ta nghĩ ngay đến biểu tượng Swoosh hình lưỡi liềm, song mấy ai biết đến
sự ra đời đầy ngạc nhiên của nó. Đó là năm 1971, khi BRS cũng đã có chút tiếng tăm nhưng
lượng sản phẩm công ty bán ra chưa nhiều nên Knight buộc phải cải thiện thu nhập khiêm tốn
của mình bằng cách nhận dạy thêm một lớp kế toán tại trường Đại học Portland.
Tại đây, ông gặp gỡ một sinh viên khoa thiết kế đồ họa có tên Carolyn Davidson, người đang
được giao nhiệm vụ trang trí lại hành lang của trường. Sau khi xem Carolyn làm việc, Knight
đề nghị trả cho cô mức lương 2 USD/giờ để cô làm một số mẫu thiết kế cho công ty nhỏ của
ông. Ban đầu chỉ là một số bảng biểu, sau đó Knight yêu cầu cô thử trang trí cho sản phẩm
giày thể thao. Ông muốn có một hình ảnh thật mới lạ và gợi đến một chuyển động trên mẫu
sản phẩm mới của công ty. Trong vô số những biểu tượng mà Carolyn chuẩn bị, Knight đã
chọn Swoosh. Ông nói: “Tôi vẫn cảm thấy chưa ưng ý nhưng có thể dần dần tôi sẽ thích”. Tất
cả những gì Carolyn được trả cho việc sáng tạo ra Swoosh là khoản tiền 35 USD.
Cũng trong năm này, cái tên Nike cũng lần đầu tiên xuất hiện. Người phát hiện ra nó là nhân
viên duy nhất của công ty, Jeff Johnson. Trong giấc mơ, anh thấy Nike - nữ thần chiến thắng
của người Hy Lạp - gọi tên mình. Ngay khi nghe Johnson kể lại câu chuyện này, Hội đồng
quản trị 3 người đã quyết định đổi tên công ty thành Nike thay vì dùng cái tên “Chiều thứ 6”
do Knight nghĩ ra.
Đã có tên mới, sản phẩm mới, biểu tượng mới nhưng khó khăn về vốn vẫn tiếp tục là vật cản
trên con đường thăng tiến của công ty. Đúng lúc đó Knight nghĩ ra một biện pháp huy động
vốn mới rất hiệu quả. Ông không vay tiền từ các ngân hàng Mỹ mà mượn danh một công ty
thương mại Nhật Bản để vay vốn của các ngân hàng nước này rồi dùng số tiền đó nhập các lô
hàng từ Onitsuka Tiger.
Năm 1972, Nike có một bước tiến nhảy vọt khi hãng giành được quyền cung cấp trang thiết bị
thể thao cho các vận động viên trong đội dự tuyển Olympic Mỹ. Một năm sau, thương hiệu
Nike được cả nước Mỹ biết đến khi nhà vận động viên điền kinh Steve Prefontaine về đích đầu
tiên trong đôi giày mang nhãn Nike. Theo dòng thời gian, Nike đã trở thành biểu tượng quen
thuộc không chỉ trong làng thể thao Mỹ mà còn trong hàng tỷ người tiêu dùng cũng như vận
động viên trên toàn thế giới với đại diện là những tên tuổi sáng giá như Michael Jordan, Tiger
Woods, Gabrielle Reese hay Andre Agassi.
Đứng đằng sau cái tên Nike giờ đây không chỉ là “hội đồng quản trị 3 thành viên” mà là cả

một đội ngũ công nhân gồm hơn 22.000 người. Người ta ước tính rằng nếu tính cả những
người tham gia sản xuất, người chuyên chở, bán lẻ... thì hiện nay có khoảng gần 1 triệu người
đang hằng ngày đem sản phẩm Nike đến với các vận động viên trên khắp thế giới. Phạm vi
hoạt động của hãng trải dài từ Mỹ, châu Âu qua châu Á đến tận châu Phi. Từ phòng làm việc
dưới tầng hầm với dụng cụ nghiên cứu là chiếc khuôn làm bánh hỏng bằng thép, ngày nay,
Nike đã có khoảng 110 nhà máy sản xuất trang thiết bị thể thao tại hơn 33 quốc gia trên thế
giới cùng hàng trăm phòng thí nghiệm, thiết kế, tạo mẫu vô cùng hiện đại. Hãng cũng đã xây
dựng được mạng lưới phân phối sản xuất rộng khắp với hàng chục nghìn chi nhánh lớn nhỏ.
Chỉ tính riêng tại Mỹ, Nike đã có tới hơn 4.000 cửa hàng bán lẻ.
Trong năm tài khóa 2002-2003 (kết thúc ngày 31/5), thu nhập trước thuế của hãng đạt 740
triệu USD trên doanh thu 10,7 tỷ USD, tăng 8% so với cùng kỳ năm ngoái. Hiện nay, Nike đã
được công nhận là một trong những nhà sản xuất trang thiết bị thể thao lớn nhất thế giới. Để
duy trì hoạt động hiệu quả, Philip Knight và Nike vẫn không ngừng nâng cao trình độ quản lý,
liên tục cải tiến mẫu mã sản phẩm, tìm kiếm những công nghệ sản xuất tiên tiến cũng như
không tiếc tiền đầu tư cho công tác quảng cáo, tiếp thị. Ông từng tuyên bố: “Không tiếc bất cứ
thứ gì miễn là giành được chữ ký của những ngôi sao thể thao hàng đầu thế giới”.