Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 7 - Tuần 8 - Tiết 29: Văn bản: Qua đèo ngang (Tiết 2)

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Giáo án : Ngữ Văn 7 Tuaàn : 8 Tieát : 29.. Ngày soạn :18/9/2010 Ngày dạy :28/09/2010. Văn Bản :. QUA ĐÈO NGANG Baø Huyeän Thanh Quan. I.MỤC TIÊU : Hiểu giá trị tư tưởng nghệ thuật đặc sắc của bài thơ Đường luật chữ Nôm tả cảnh ngụ tình tiêu bịểu nhất của Bà Huyện Thanh Quan. II.KIẾN THỨC CHUẨN : 1.Kiến thức:-Sơ giản về tác giả bà Huyện Thanh Quan. -Đặc điểm thơ bà Huyện Thanh Quan qua bài thơ qua đèo ngang. -Cảnh đèo ngang và tâm trạng tác giả thể hiện qua bài thơ. -Nghệ thuật tả cảnh,tả tình độc đáo trong văn bản 2.Kĩ năng: Đọc –hiểu văn bản thơ Nôm theo thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật. -Phân tích một số chi tiết nghệ thuật độc đáo trong bài thơ. III.HƯỚNG DẪN THỰC HIỆN : Hoạt động thầy HĐ1: Khởi động: * OÅn ñònh : - Kiểm diện, trật tự. * Kieåm tra : (?) Khoanh tròn vào chữ cái in hoa ở đầu câu trả lời đúng nhất trong các câu trả lời sau: Qua 2 baøi: Sau phuùt chia li, Baùnh troâi nước, Chúng ta có thể khái quát ntn về số phận, phẩm chất người phụ nữ VN thời PK ? a. Long ñong, chìm noåi. b. Ba chìm bảy nổi vẫn giữ lòng son. c. Xa cách, đợi chờ, chung thuỷ. d. Buoàn baõ, coâ ñôn, than thaân, traùch phaän. * Giới thiệu bài: Đã có nhiều thi nhân làm thơ vịnh Đèo Ngang như: Cao Bá Quát co` bài “ Đăng Hoành Sơn” ( lên núi Hoành Sôn); Nguyeãn Khuyeán coù baøi: “ “ Quá Hoành Sơn” (Qua núi Hoành Sơn); Nguyễn Thượng Hiền có bài: “ Hoành Sơn xuân vọng” ( mùa xuân trông núi Hoành Sơn) … Nhưng tựu. Hoạt động trò. Noäi dung baøi hoïc. * Lớp trưởng báo caùo.. -Chọn đáp án b. -Nghe và ghi tựa bài vaøo taäp. GV: Dieäp Xuaân Thuûy. Trang .... Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Giáo án : Ngữ Văn 7 Hoạt động thầy trung, được nhiều người biết và yêu thích nhất vẫn là bài: Qua Đèo Ngang cuûa baø Huyeän Thanh Quan. HÑ2: Đọc –hiểu văn bản  Đọc văn bản.  Hướng dẫn đọc: Giọng nhẹ nhàng traàm buoàn theå hieän taâm traïng nhaø thô. (?) Giới thiệu vài nét về tác giả và xuất xứ bài thơ?  Giaûng theâm: xuaát thaân cuûa Baø (?) Haõy cho bieát theå thô? ( soá caâu, soá tieáng vaø caùch gieo vaàn) (?) Tìm những câu đối nhau trong bài.? -Giới thiệu thêm: + Bố cục: Đề, thực, luận, kết. + Luaät: - Tiếng thứ 2 (câu 1) thanh bằng là theå baèng, thanh traéc laø theå traéc. - Tieáng 1,3,5 tuyø yù (nhaát, tam, nguõ bất luận; nhị, tứ lục phân minh) + Nhịp: 4/3 hoặc 2/2/3. + Nieâm: Caâu 1 nieâm Caâu 8; 2-3; 4-5; 6-7 không đúng những điều trên là thất nieâm, thaát luaät. + Đặc trưng tiêu biểu: Tính cô đúc, súc tích. (?) Noäi dung chính cuûa baøi thô? HĐ3:Phân tích -Cho hs đọc 2 câu đề. (?) Cảnh Đèo Ngang được miêu tả thời ñieåm naøo trong ngaøy? (?) Đèo Ngang vốn là cảnh núi non hùng vĩ . Nhưng bà cảm nhận Đèo Ngang ntn? Thời điểm chiều tà có lợi theá gì trong vieäc boäc loä taâm traïng cuûa taùc giaû? (?) Cảnh Đèo Ngang được phác hoạ bằng cách nói ra sao? Điệp từ chen có taùc duïng gì?. Hoạt động trò. -Đọc văn bản. Noäi dung baøi hoïc. I.TÌM HIỂU CHUNG: 1)Taùc giaû; -Bút danh độc đáo: Huyện Thanh Quan.. -Chuù thích* SG -Caù nhaân.. -Caù nhaân: Taâm traïng coâ ñôn cuûa baø Huyeän Thanh Quan luùc qua đèo trước cảnh tượng hoang sơ của Đèo Ngang.. -Đọc 2 câu đầu. -Caù nhaân: Chieàu taøn, naéng saép taét. -Đèo Ngang hùng vĩ, thâm u, hiểm trở, càng trở nên hoang vu, buồn vaéng vaøo luùc chieàu taø xeá boùng. - Điệp từ: chen.gợi sức sống của cỏ cây ở 1 nơi chật hẹp, gợi vẻ. GV: Dieäp Xuaân Thuûy. -Teân thaät: Nguyeãn Thò Hinh.. 2) Theå thô: + Thaát ngoân baùt cuù. + Vaàn: 1,2,4,6,8.. II.PHÂN TÍCH 1.Nội dung: a/Bức tranh cảnh vật: *Hai câu đề: -Thời gian:buổi chiều tà. -Không gian:Trời non nước,cao rộng bát ngát. = caûnh hoang vu, buoàn vaéng luùc chieàu taø .. Trang .... Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Giáo án : Ngữ Văn 7 Hoạt động thầy. Noäi dung baøi hoïc Hoạt động trò hoang dã, vô trật tự của thế giới vô tri. - Cho HS đọc tiếp hai câu thực (?) Aán tượng nổi bật của cảnh vật trong - Điệp âm liên tiếp:tà, hai caâu thô treân laø gì ? Vì sao laïi coù ? đá, là hoa. Nhaän xeùt caùch taû veà maët ngheä thuaät ?  Đọc hai câu thực . -Thảo luận : Cảnh dưới Hai từ láy lom khom, lác đác có tác núi, bên sông đã xuất duïng gì ? *Hai câu thực : hiện con người và sự * Chuyển ý : Ở 4 câu đầu, thông qua caûnh hoang sô heo huùt, những nét miêu tả cảnh để ngụ tình, ta sống vì đứng trên đèo nhìn xuống, cùng với từ thấp thoáng có hình bóng thấy được tâm trạng buồn, cô đơn của con người bà Huyện Thanh Quan, còn ở bốn câu láy gợi hình ảnh nhỏ xíu, thưa thớtvắng sau cùng với tâm trạng buồn như thế, veû, taêng noåi buoàn. ta haõy tìm hieåu xem baø coøn coù taâm tö naøo khaùc ?  Cho HS đọc 2 câu luận . (?) Ta hiểu gì về 2 loại chim quốc và ña ña ?  Đọc 2 câu luận. (?) Biện pháp nghệ thuật nào được sử b.Tâm trạng tác giả: Caù nhaân: Hieän thaân dụng ở 2 câu thơ trên ? những người mất nước. .*Hai câu luận : (?) Theo em, những điển tích, truyền - Sự nối tiếc một thời Chim quoác thuyeát trong baøi coù yù nghóa gì trong (SGK), chim đa đa (Bá vàng son rực rỡ, tâm trạng vieäc ñieãn taû taâm traïng cuûa nhaø thô ? naëng tróu noãi nieàm thöông -Bình : Nỗi buồn hiu hắt, nhẹ nhàng ở Di, Thác Tề thời nhà Chu cướp nước Thương nhớ (nhớ quê, nhớ nhà, đầu bài thơ trở nên mênh mông, nặng nhớ nước, hoài cổ) buồn trĩu, đượm một nét thuê lương trước cái …) ñau . -Thaûo luaän khoắc khoải, vô vọng của tiếng chim. vaø ngaøy taøn trong hoác nuùi . Chuyeån yù : Taâm traïng cuûa nhaø thô được thể hiện qua hai hình thức . 6 câu trên là mượn cảnh để ngụ tình . 2 câu cuối nhà thơ đã trực tiếp tả tình như theá naøo ?  Cho HS đọc hai câu cuối . (?) Nói đến 1 mảnh tình riêng giữa cảnh trời, non, nước bao la thì có gì khác với cách nói 1 mảnh tình riêng trong khoâng gian chaät heïp ? (?) Tìm hàm nghĩa của cụm từ : Ta với ta ? (Là ai với ai?) (?) Từ những phân tích trên em hãy nhận xét về ngôn ngữ và cảm xúc của. -Tâm trạng nhớ quê, nhớ nhà, nhớ nước, hoài cổ (nhớ thương nuối tiếc triều đại đã qua – triều Lê) Với 1 thời vàng son rực rỡ . -Nghe. *Hai caâu keát: Đọc hai câu kết Noãi buoàn coâ quaïnh, thaàm -Caù nhaân :Töông quan: lặng (ở mức nặng nề) Đối lập, ngược chiều giữa cái bát ngát, rộng mở bao la bao nhiêu thì 2.Nghệ thuật:. GV: Dieäp Xuaân Thuûy. Trang .... Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Giáo án : Ngữ Văn 7 Hoạt động thầy nhà thơ khi qua Đèo Ngang ? -Cho HS đọc ghi nhớ .. Hoạt động trò maûnh tình rieâng caøng naëng neà, kheùp kín baáy nhieâu - Boäc loä noãi coâ ñôn gaàn như tuyệt đối của tác giaû .. Noäi dung baøi hoïc. -Thể thơ đường luật thất ngôn bát cú. -Tả cảnh ngụ tình. -Sử dụng từ láy ,từ đồng âm ,gợi hình,gợi cảm. -Nghệ thuật đối trong việc tả cảnh ngụ tình.. -Caù nhaân -Đọc ghi nhớ. -Nghe và tự ghi nhớ. HĐ4:Luyện tập: HÑ5 : Cuûng coá, Daën doø : Học thuộc lòng bài thơ Qua Đèo Ngang và ghi nhớ -Soạn bài : Bạn đến chơi nhà theo câu hoûi THVB SGK -Tìm đọc thêm một số bài thơ của bà Huyeän Thanh Quan.. GV: Dieäp Xuaân Thuûy. III/ Ý NGHĨA ND:Cảnh tượng Đèo Ngang khoáng đãng mà heo hút ,thấp thoáng sự sống con người nhưng còn hoang sơ, đồng thời thể hiện niềm thương nhà ,nỗi buồn thầm lặng cô đơn của tác giả. NT:Tả cảnh ngụ tình,từ láy, đối, từ đồng âm khác nghĩa. IV.LUYỆN TẬP:. Trang .... Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Giáo án : Ngữ Văn 7. Tuaàn : 8 Tieát : 30.. Ngày soạn:18/9/2010 Ngày dạy:28/09/2010. Vaên Baûn. BẠN ĐẾN CHƠI NHAØ Nguyeãn Khuyeán. I.MỤC TIÊU : -Hiểu được tình bạn đậm đà thắm thiết của tác giả NK qua một bài thơ Nôm Đường luật thất ngôn bát cú. -Biết phân tích một bài thơ Nôm Đướng luật. II.KIẾN THỨC CHUẨN : 1.Kiến thức:-Sơ giảng về tác giả Nguyễn Khuyến. -Sự sáng tạo trong việc vận dụng thể thơ Đường luật,cách nói hàm ẩn sâu sắc,thâm thuý của NK trong bài thơ. 2.Kĩ năng:-Nhận biết được thể loại của văn bản. -Đọc-hiểu văn bản thơ Nôm Đường luật thất ngôn bát cú . -Phân tích một bài thơ Nôm Đường luật. III.HƯỚNG DẪN THỰC HIỆN : Hoạt động thầy HĐ1: Khởi động: * OÅn ñònh : Kiểm diện, trật tự. * Kieåm tra : (?) Đọc thuộc lòng bài thơ: Qua Đèo Ngang và cho biết vài nét về taùc giaû? (?) Cảnh tượng Đèo Ngang qua sự mieâu taû cuûa taùc giaû ntn? (?) Taâm traïng cuûa baø Huyeän Thanh Quan khi qua Đèo Ngang được thể hieän ra sao? * Giới thiệu bài: * Sống ở đời ai mà không có bạn beø thaân thích. Coù baïn cuoäc soáng seõ có ý nghĩa và tốt đẹp biết bao nhiêu và nhất là khi người bạn ấy sẽ là những người ý hợp tâm đầu với mình. Điều đó ta sẽ thấy qua bài thơ: Bạn đến chơi nhà của Nguyeãn Khuyeán.. Hoạt động trò. *. Noäi dung baøi hoïc. Lớp trưởng báo cáo.. * Hai hoïc sinh traû baøi.. -Nghe và ghi tựa bài vào tập. GV: Dieäp Xuaân Thuûy. Trang .... Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Giáo án : Ngữ Văn 7 Hoạt động thầy HÑ 2 :Đọc hiểu văn bản (?) Haõy cho bieát vaøi neùt veà taùc giaû Nguyễn Khuyến? ( Tại sao người ta thường gọi ông là tam nguyên Yên Đổ?) (?) Baøi thô thuoäc theå thô gì? Nhòp ñieäu caùc caâu thô ntn? Gioïng ñieäu tình cảm trong bài là gì? Đọc và ngaét nhòp ntn? Vaàn cuûa baøi thô? (?) Giải thích từ: nước cả, khôn, roán ? (?) Bài thơ : Bạn đến chơi nhà nói veà chuyeän gì? (?) Bố cục bài thơ được tác giả sáng tạo linh hoạt ntn? HĐ3 phân tích. (?) Đọc lại câu 1 (vui, hồ hởi), em coù nhaän xeùt gì veà loái noùi cuûa taùc giaû ở câu 1? (?) Qua lời chào, em biết được điều gì veà quan heä cuûa Nguyeãn Khuyeán với bạn mình? ( Họ gặp nhau có thường xuyên không, xưng hô có gì đáng chú ý, họ gặp nhau ở đâu?) -Đọc từ câu 2 đến câu 7. (?) Theo cách giới thiệu ở câu 1, thì đúng ra Nguyễn Khuyến phải tiếp đãi ra sao khi bạn đến nhà chôi? (?) Thế nhưng ở đây Nguyễn Khuyến đãi bạn ra sao? Hoàn cảnh của Nguyễn Khuyến khi bạn đến chôi laø ntn? (?) Vì sao sau lời chào Nguyễn Khuyến lại nhắc ngay đến chợ xa. Điều đó cho ta hiểu hiểu gì về tình cảm của Nguyễn Khuyến đối với baïn ? (?) Nguyễn Khuyến trình bày hoàn caûnh cuûa mình nhö vaäy coù phaûi. Hoạt động trò Cá nhân: Dựa vào chú thích sgk.. - Nhòp: 4/3, 2/2/3. Caâu 6: 4/1/2. -Gioïng: Chaäm raõi, ung dung, hóm hỉnh như thấp thoáng 1 nụ cười. -HS đọc bài thơ.. Noäi dung baøi hoïc. I. Tìm hieåu chung: 1) Taùc giaû: Nguyễn Khuyến (18531909) . 2) Theå thô: -Thaát ngoân baùt cuù. -Vaàn: 1,2,4,6,8.. - Bạn đến chơi mà Nguyễn Khuyến không có gì đãi bạn chỉ có 1 tình bạn đẹp.. -Đọc câu 1. - Hoï ít gaëp nhau. - Xöng hoâ: toân xöng, thaân maät. - Gặp ở nhà( không ở dinh)  Quyù nhau laém.. II.PHÂN TÍCH 1.Nội dung: a)Câu 1: Giới thiệu bạn đến chơi nhà. Lời chào hỏi tự nhiên.. -Đọc, trả lời cá nhân: - Đàng hoàng, ân cần, chu đáo - Khoâng coù gì: Treû, caù gaø, bầu, mướp, cà, trầu cũng không nốt , lại xa chợ.. b)Câu 2  7: Hoàn caûnh tieáp baïn khi baïn tới nhà. Hoàn cảnh không có gì để tiếp bạn. - Muốn tiếp bạn đàng hoàng ( ngon, sang) Chân tình mới đề cập đến chuyện ăn, rất đời thường như vậy. -Thảo luận, Trả lời: -Khoâng coù yù ñònh than ngheøo: + Mọi thứ điều có nhưng chưa dùng được .. GV: Dieäp Xuaân Thuûy. Trang .... Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Giáo án : Ngữ Văn 7 Hoạt động thầy ông định kể khó than nghèo với bạn khoâng? (?) Vậy ở đây Nguyễn Khuyến đã duøng caùch noùi gì? Muïc ñích cuûa caùch noùi aáy?. -Cho hs đọc câu cuối. (?) Đến đây Nguyễn Khuyến muốn nói điều gì về tình bạn? Ta với ta ở ñaây laø ai? (?) Vaäy, coù phaûi Nguyeãn Khuyeán chæ coi troïng tinh thaàn maø coi thường vật chất, coi vật chất là tầm thường, không có ý nghĩa chăng ? (?) Em hãy so sánh cụm từ: ta với ta trong bài thơ này với cụm từ ta với ta trong bài thơ “ Qua Đèo Ngang” cuûa baø Huyeän Thanh Quan để thấy rõ tâm thế, tâm hồn của Nguyễn Khuyến khi bạn đến chơi nhaø? (?) Vaäy tình baïn cuûa Nguyeãn Khuyeán trong baøi thô laø gì? (?) Em có nhận xét gì về ngôn ngữ trong baøi thô? -Cho hs đọc ghi nhớ sgk. -Cho hs đọc diễn cảm lại bài thơ. Đọc bài đọc thêm: Khóc Dương Khueâ. HÑ 4: Luyeän taäp :. Hoạt động trò + Sự việc không có trầu là “ Khoâng may kia” laø chæ noùi cho vui thoâi. - Nói quá thực tế có không được như ý bạn cũng thông cảm. Đó là cách thể hiện sự quyù meán baïn hieàn. -Đọc. - Tình baïn cao hôn vaät chaát. Duø vaät chaát khoâng coù, baïn beø vaãn quyù meán nhau. -Thảo luận trả lời : -Không, chính việc đề cập đến chuyện ăn ở trên cho thấy Nguyeãn Khuyeán muoán coù vaät chaát vaø tình caûm haøi hoøa laø quí nhaát . -Caù nhaân :Ta trong thô baø Huyeän Thanh Quan chæ soá ít :Bà với bóng của chính mình . Ở đây là tác giả Vaø baïn tuy 2 maø 1 cho thaáy tình caûm gaén boù chan hoøa. +Tình bạn đậm đà hồn nhiên daân daõ , baát chaáp moïi ñieàu kieän . +Ngôn ngữ gắn bó với cuộc soáng thoân queâ mang tính thuaàn Vieät maø trong saùng ,nhuaàn nhuyeãn. -Đọc ghi nhớ và tự ghi. -Caù nhaân : -Đọc diễn cảm. -Nghe và tự ghi nhớ.. GV: Dieäp Xuaân Thuûy. Noäi dung baøi hoïc. c)Caâu cuoái: Tình bạn đậm đà, hoàn nhieân, daân daõ.. 2.Nghệ thuật: -Tạo tình huống khó xử khi bạn đến chơi nhà và cuối cúng oà ra niềm vui đồng cảm. -Lập ý bất ngờ . -Vận dụng ngôn ngữ ,thể loại điêu luyện. III.Ý NGHĨA: ND: Thể hiện tình bạn đậm đà thắm thiết. NT: -Tạo tình huống khó xử khi bạn đến chơi nhà và cuối cùng Trang ..... Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> Giáo án : Ngữ Văn 7 Hoạt động thầy. HĐ5:Củng cố-dặn dò. *Củng cố: -Hoïc thuoäc loøng baøi thô. -Học bài ghi, ghi nhớ. *Hướng dẫn tự học: Ôn lại văn biểu cảm Chuẩn bị bài viết số 2 (tại lớp). Hoạt động trò. +Nguyễn Khuyến : Ngôn ngữ đời thường . +Đoàn Thị Điểm : Ngôn ngữ baùc hoïc .  Cả hai đều đạt đến độ kết tinh , haáp daãn.. GV: Dieäp Xuaân Thuûy. Noäi dung baøi hoïc. oà ra niềm vui đồng cảm. IV.LUYỆN TẬP: (?) So sánh ngôn ngữ baøi thô cuûa Nguyeãn Khuyến với đoạn trích: Chinh phuï ngaâm khúc của bà Đoàn Thị Ñieåm?. Trang .... Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> Giáo án : Ngữ Văn 7 Tuaàn : 8 Tieát : 31+32.. Ngày dạy: 18/9/2010 Ngày dạy:29/09/2010. VIẾT BAØI TẬP LAØM VĂN SỐ 2 TẠI LỚP.. I.MỤC TIÊU: Giuùp HS : -Vận dụng được các kiến thức và kĩ năng về văn biểu cảm đã học và đã luyện tập. -Học sinh viết được bài văn biểu cảm về thiên nhiên, thực vật để thể hiện tình cảm yêu thöông caây coái theo truyeàn thoáng cuûa nhaân daân ta.. II.KIẾN THỨC CHUẨN: III.HƯỚNG DẪN THỰC HIỆN HĐ1: Khởi động: * OÅn ñònh : Kiểm diện, trật tự. *Kiểm tra sự chuẩn bị: HĐ2: Chép đề Đề : Loài cây em yêu. Nội dung hoạt động. HĐ1: Khởi động:. HĐ2: Chép đề,hướng daãn: (5’) Đề : Loài cây em yeâu.. Hoạt động thầy * OÅn ñònh : Kiểm diện, trật tự. *Kiểm tra sự chuẩn bị: - Chép đề lên bảng. -Hướng dẫn: 1.Xaùc ñònh yeáu toá mieâu taû: Taû caùi gì để tỏ thái độ, tình cảm đối với caây. 2.Xác dịnh yếu tố tự sự: Kể cái gì để bộc lộ cảm xúc đối với cây. 3.Chú ý: Yếu tố tả, tự sự chỉ là phương tiện biểu cảm đối với loài caây em yeâu. 4.Tuân thủ các bước: a. Tìm hiểu đề. b. Tìm yù. c. Laäp daøn yù. d. Vieát thaønh vaên: Chuù yù lieân keát, maïch laïc. e. Kiểm tra, sửa chữ. 5.Chú ý chữ viết, trình bày, phân. GV: Dieäp Xuaân Thuûy. *. Hoạt động trò Lớp trưởng báo cáo.. -Chép đề. -Nghe và tự ghi nhớ.. Trang .... Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> Giáo án : Ngữ Văn 7. HÑ3: Theo doõi, uoán naén (75’). đoạn 6.Không viết lại bài mẫu; lời lẽ chaân thaønh. 7.Có thể chọn: Cây Phượng, cây tre, cây dừa… -Theo dõi, nhắc nhỡ, uốn nắn sai soùt cho hs.. -Thu bài đủ số lượng. HÑ4: Thu baøi - Daën -Soạn bài: LT Quan hệ từ. doø: Soạn bài: Chữa lỗi về quan hệ từ.. GV: Dieäp Xuaân Thuûy. -Trật tự làm bài.. * Noäp baøi. * Nghe và tự ghi nhớ.. Trang .... Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(11)</span>