CHẤT KHOÁNG TRONG DINH DƯỠNG ĐỘNG vật (DINH DƯỠNG THÚ y SLIDE)

Chương 3
CHẤT KHOÁNG TRONG DINH
DƯỠNG ĐỘNG VẬT


Chương 3.
Chất khoáng trong dinh dưỡng động vật



Tổng quan về chất khoáng



Những chất khoáng chuyên biệt trong thức ăn
chăn nuôi

TS. Ngô Hồng Phượng

Khoa Chăn Nuôi Thú Y


Chương 3.
Chất khoáng trong dinh dưỡng động vật


Tổng quan về chất khoáng


Khái niệm, phân bố và phân loại chất khoáng



Thành phần chất khoáng trong cơ thê



Phân loại khoáng



Sự hấp thu lợi dụng chất khoáng trong thức ăn



Một số yếu tố ảnh hưởng đến sự hấp thu chất khoáng



Sự phân bố các chất khoáng trong thức ăn



Kiêm tra tình trạng dinh dưỡng khoáng của thu



Sự ngộ độc các nguyên tố vi lượng khi cho ăn quá liều

TS. Ngô Hồng Phượng

Khoa Chăn Nuôi Thú Y


Chương 3.
Chất khoáng trong dinh dưỡng động vật



Những chất khoáng chuyên biệt trong
thức ăn chăn nuôi


Các chất khoáng đa lượng



Các chất khoáng vi lượng

TS. Ngô Hồng Phượng

Khoa Chăn Nuôi Thú Y


Chương 3.
Chất khoáng trong dinh dưỡng động vật

Các chất khoáng chuyên biệt
Khoáng đa lượng

Ca và P

Vai trò sinh học của Ca
 Hoạt hóa một số enzyme: trypsine, thrombokinase...
 Trong hoạt động thần kinh
 Trong sự vận chuyên qua màng tế bào
 Tạo bộ xương

Vai trò sinh học của P
 Tham gia cấu truc bộ xương, các hợp chất hữu cơ
 Tham gia cấu tạo enzyme trong các hợp chất dự trữ năng

lượng: ATP
 Cân bằng acid-kiềm trong cơ thê
TS. Ngô Hồng Phượng

Khoa Chăn Nuôi Thú Y


Chương 3.
Chất khoáng trong dinh dưỡng động vật

Các chất khoáng chuyên biệt
• Khoáng đa lượng
•

Ca và P
Sự hấp thu Ca
 Acid dạ dày
 Vit.D
 Protein mang Ca
 Phytate (hạt ngũ cốc...), oxalate (spinach, khoai lang...)

TS. Ngô Hồng Phượng

Khoa Chăn Nuôi Thú Y


Chương 3.
Chất khoáng trong dinh dưỡng động vật

Các chất khoáng chuyên biệt
Khoáng đa lượng

Ca và P
Sự hấp thu Ca và P
 Ca, P được hấp thu chủ yếu ở tá tràng
 Chịu ảnh hưởng điều tiết của vit.D, parahormone
 Thu nhai lại có thê hấp thu P qua dạ co
 P ở dạng phytin trong thực vật, thường liên kết với Ca,

Mg thành dạng phosphate không tiêu hóa được
Tỷ lệ Ca/P
Trong xương: 2.2/1.0
Trong thức ăn: 1.3-1.5/1 (tối ưu)
TS. Ngô Hồng Phượng

Khoa Chăn Nuôi Thú Y


Sự cân bằng Ca trong cơ thể động vật

Sự cân bằng Ca trong cơ thể động vật


Chương 3.
Chất khoáng trong dinh dưỡng động vật

Các chất khoáng chuyên biệt
Khoáng đa lượng

Ca và P
Triệu chứng thiếu
 Thu còi xương, xốp xương
 Vo trứng mong, vo lụa, giảm năng suất trứng
 Thiếu Ca: co giật, chứng bại liệt sau khi sinh
 Thiếu P: giảm tính ngon miệng, giảm tuần hoàn năng

lượng, giảm sinh trưởng, còi xương, giảm năng suất
sinh sản
Triệu chứng dư thừa
Ca+P không tan  sử dụng P giảm
Tạo muối Ca, Mg phosphate kết tủa trong bê thận, ống
TS. Ngô Hồng
dẫn Phượng
tiêu ở đv ăn co
Khoa Chăn Nuôi Thú Y


Chương 3.
Chất khoáng trong dinh dưỡng động vật

Các chất khoáng chuyên biệt
Khoáng đa lượng

Ca và P
Nguồn cung cấp Ca và P
 Bột sò (32% Ca)
 Bột xương (24% Ca, 11% P)
 MCP (monocalciphosphate)
 DCP (dicalciphosphate)
 CaCO3
 Bột đá vôi
 Vo trứng

TS. Ngô Hồng Phượng

Khoa Chăn Nuôi Thú Y


Chương 3.
Chất khoáng trong dinh dưỡng động vật

Các chất khoáng chuyên biệt
Khoáng đa lượng

Mg
Vai trò sinh học
• Tham gia cấu tạo mạng lưới chelate của xương
• Trong quá trình phosphoryl oxy hóa, chuyên
nhóm phosphate cao năng lượng vào ATP

Triệu chứng thiếu
• Co giật
• Tăng histamine trong máu và nước tiêu  Ca
sẽ vôi hóa hoại tử thận khi thiếu Mg
TS. Ngô Hồng Phượng

Khoa Chăn Nuôi Thú Y


Chương 3.
Chất khoáng trong dinh dưỡng động vật

Các chất khoáng chuyên biệt
Khoáng đa lượng

Các nguyên tố điện giải: Na, K, Cl
Vai trò
Giữ cân bằng điện giải, do hormone corticoid
của tuyến thượng thận điều tiết
Na ngoài tế bào, tạo hệ thống đệm giữ pH dạ co
(NaHCO3)
K bên trong tế bào, cân bằng áp suất thẩm thấu
bên trong tế bào
Cl đi qua lại màng tế bào
TS. Ngô Hồng Phượng

Khoa Chăn Nuôi Thú Y


Các nguyên tố điện giải

Chương 3.
Chất khoáng trong dinh dưỡng động vật

Các chất khoáng chuyên biệt
Khoáng đa lượng

Lưu huỳnh (S)
Vai trò
• Có trong acid amin chứa S: methionine, cystein,
cystin... cấu tạo da, lơng, móng
• Tham gia cấu truc mợt sớ hoạt chất sinh học
• Thuốc sulfamid chữa cầu trùng

TS. Ngô Hồng Phượng

Khoa Chăn Nuôi Thú Y


Chương 3.
Chất khoáng trong dinh dưỡng động vật

Các chất khoáng chuyên biệt
Khoáng vi lượng

Kẽm (Zn)
Vai trò
• Tham gia cấu truc enzyme
Nguyên nhân thiếu Zn

• Thiếu trong thức ăn
• Thức ăn chứa nhiều acid phytic gây kết tủa Zn, ức chế
hấp thu
• Dư thừa các ngun tớ khoáng cạnh tranh vị trí hấp thu
với Zn

TS. Ngô Hồng Phượng

Khoa Chăn Nuôi Thú Y


Chương 3.
Chất khoáng trong dinh dưỡng động vật

Các chất khoáng chuyên biệt
Khoáng vi lượng

Kẽm (Zn)
Triệu chứng thiếu
 Triệu chứng perosis, sưng khớp ở gia cầm
 Rối loạn phát triên bộ lông
 Giảm tỷ lệ ấp nở
 Viêm da trạng thái parakeratosis ở heo
 Giảm tỷ lệ thụ tinh ở heo

TS. Ngô Hồng Phượng

Khoa Chăn Nuôi Thú Y

Chương 3.
Chất khoáng trong dinh dưỡng động vật


Chương 3.
Chất khoáng trong dinh dưỡng động vật

Các chất khoáng chuyên biệt
Khoáng vi lượng

Mangan (Mn)
Vai trò
• Cấu tạo hợp chất chondroitin sulfate  tạo mạng hữu
cơ trong xương đê tích lũy Ca
• Tham gia cấu truc và kích hoạt mợt số enzyme tổng
hợp polysaccharide và glucoprotein...trong trao đổi
glucid

TS. Ngô Hồng Phượng

Khoa Chăn Nuôi Thú Y


Chương 3.
Chất khoáng trong dinh dưỡng động vật

Các chất khoáng chuyên biệt
Khoáng vi lượng

Mangan (Mn)

Nguyên nhân thiếu Mn
• Thiếu trong thức ăn, dưới mức nhu cầu của thu
• Thức ăn có ́u tớ giới hạn hấp thu Mn (vd phytin...)
• Thiếu vitamin tương tác với Mn trong hội chứng perosis:
vit.PP, vit.D, biotin, vit.B2
• Thiếu vận đợng
• Dạng hợp chất chứa Mn không sử dụng được

TS. Ngô Hồng Phượng

Khoa Chăn Nuôi Thú Y


Chương 3.
Chất khoáng trong dinh dưỡng động vật

Các chất khoáng chuyên biệt
Khoáng vi lượng

Mangan (Mn)
Triệu chứng thiếu
Hội chứng perosis ở gà thịt: sự cốt hóa xương không
bình thường (xương bị cong, gợn sóng, xoắn lại), sưng
khớp, 2 chân bẹt ra
 Phân biệt với triệu chứng thiếu vit.B: liệt chân hàng
loạt, ngón chân co quắp vào trong, run, chân khô
Vo trứng có vết rạn chân chim hoặc sọc dưa
Ở heo nái: xương yếu, đi tum chân, lưng cong, ngại
vận động

TS. Ngô Hồng Phượng

Khoa Chăn Nuôi Thú Y


Chương 3.
Chất khoáng trong dinh dưỡng động vật

Các chất khoáng chuyên biệt
Khoáng vi lượng

Sắt (Fe)
Vai trò
 Tham gia cấu tạo Hb, myoglobin
 Tham gia cấu truc enzyme (enzyme hô hấp mô bào)
Sự hấp thu Fe
 Fe2+ + protein vận chuyên

TS. Ngô Hồng Phượng

Khoa Chăn Nuôi Thú Y


Chương 3.
Chất khoáng trong dinh dưỡng động vật

Các chất khoáng chuyên biệt
Khoáng vi lượng

Sắt (Fe)

Triệu chứng thiếu Fe  thiếu máu
 Nhẹ: tế bào hồng cầu nho, hàm lượng huyết sắc tố thấp
hơn
 Biêu hiện: niêm mạc mắt, miệng nhợt nhạt, thịt nhạt
màu, chậm tăng trưởng
 Suy kiệt: sức đề kháng giảm, bị tiêu chảy, sẩy thai, chết
thai

TS. Ngô Hồng Phượng

Khoa Chăn Nuôi Thú Y


Chương 3.
Chất khoáng trong dinh dưỡng động vật

Các chất khoáng chuyên biệt
Khoáng vi lượng

Đồng (Cu)
Vai trò
 Tham gia kích hoạt enzyme
 Thuc đẩy hấp thu Fe trong đường tiêu hóa và giải
phóng Fe khoi tế bào lưới, gan  đến tủy xương tạo
hồng cầu
 Tham gia tổng hợp collagen, elastin  tạo mạng lưới
tích lũy Ca, P
 Tham gia cấu tạo màng myelin cho tế bào thần kinh
 Tham gia cấu tạo cytochrome oxidase (hô hấp mô bào)
TS. Ngô Hồng Phượng

Khoa Chăn Nuôi Thú Y


Chương 3.
Chất khoáng trong dinh dưỡng động vật