Bài giảng Tiết 123 Nghĩa tường minh & hàm ý

Tiết 123 - Nghĩa tường minh và hàm ý
*Ví dụ: đoạn trích (SGK 74,75)
- Trời ơi, chỉ còn có năm phút!
Chính là anh thanh nên giật mình nói to, giọng cười nhưng đầy
tiếc rẻ. Anh chạy ra nhà phía sau, rồi trở vào liền, tay cầm một cái
làn. Nhà hoạ sĩ tặc lưỡi đứng dậy. Cô gái cũng đứng lên, đặt laị chiếc
ghế, thong thả đi đến chỗ bác già.
- Ô ! Cô còn quên chiếc mùi soa đây này!
Anh thanh niên vừa vào, kêu lên. Để người con gái khỏi trở lại
bàn, anh lấy chiếc khăn tay còn vo tròn cặp giữa cuốn sách tới trả
cho cô gái. Cô kĩ sư mặt đỏ ửng, nhận lại chiếc khăn và quay vội đi.
( Theo Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)


-Trời ơi, chỉ còn có năm phút!
Anh thanh niên thông báo: anh rất tiếc, vì thời gian
còn lại quá ít.
ý cần thông báo không được diễn đạt trực tiếp bằng
những từ ngữ trong câu.
Điều anh muốn nói ấy được suy ra nhờ vào văn
cảnh vào những từ ngữ trong câu.
Anh không nói thẳng điều đó với hoạ sĩ và cô gái vì
ngại ngùng, vì muốn che dấu tình cảm của mình.
-

- Trời ơi, chỉ còn có năm phút!
Chính là anh thanh nên giật mình nói to, giọng cười

nhưng đầy tiếc rẻ. Anh chạy ra nhà phía sau, rồi trở vào
liền, tay cầm một cái làn. Nhà hoạ sĩ tặc lưỡi đứng dậy.
Cô gái cũng đứng lên, đặt laị chiếc ghế, thong thả đi đến
chỗ bác già.
- Ô ! Cô còn quên chiếc mùi soa đây này!
Anh thanh niên vừa vào, kêu lên. Để người con gái
khỏi trở lại bàn, anh lấy chiếc khăn tay còn vo tròn cặp
giữa cuốn sách tới trả cho cô gái. Cô kĩ sư mặt đỏ ửng,
nhận lại chiếc khăn và quay vội đi.
( Theo Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)

- Ô ! Cô còn quên chiếc mùi soa đây này !
Câu nói này không chứa ẩn ý gì.
Vì từ ngữ trong câu diễn đặt trực tiếp điều anh
thanh niên muốn nói.

- Nội dung truyền đạt ở câu 1 gọi là
hàm ý.
- Nội dung truyền đạt ở câu 2 gọi là
nghĩa tường minh.
Thảo luận
Em hiểu thế nào là nghĩa tường minh và hàm ý ?

* NghÜa t­êng minh lµ phÇn th«ng b¸o ®­îc diÔn
®¹t trùc tiÕp b»ng tõ ng÷ trong c©u.
* Hµm ý lµ phÇn th«ng b¸o tuy kh«ng ®­îc diÔn ®¹t
trùc tiÕp b»ng tõ ng÷ trong c©u nh­ng cã thÓ suy ra tõ
nh÷ng tõ ng÷ Êy.