Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (88.33 KB, 4 trang )
<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>
- Thy c bn cht va lố lăng, đồi bài vừa giả dối, vô nhân đạo của bọn t sản thành thị đang chạy theo lối
sống văn minh rởm trong xã hội thực dân nửa phong kiến đơng thời.
- Thấy đợc bút pháp châm biếm mãnh liệt, đầy tài năng của Vũ Trọng Phụng: vừa xoay quanh mâu thuẫn
trào phúng cơ bản, vừa sáng tạo ra những tình huống khác nhau, tạo nên một màn hài kịch phong phú, biến
hóa ở chơng XV của tiểu thuyết S .
- Vị Träng Phơng ( 1912 - 1939 ) quª ë làng Hảo ( Bần Yên Nhân ), huyện Mĩ Hào, tỉnh Hng Yên, nhng
cha ông sinh ra, lớn lên và mất tại Hà Nội.
- Mi 7 tui ó m cơi cha, gia đình nghèo ( nghèo gia truyền - Ngô Tất Tố ), ông đợc ngời mẹ tần tảo
nuôi cho ăn học.
- Sau khi tốt nghiệp tiểu học, Vũ Trọng Phụng đi làm kiếm sống nhng chẳng đợc bao lâu thì mất việc. Từ
đó, ơng sống chật vật, bấp bênh bằng nghề viết báo, viết văn chuyên nghiệp.
- Kho¶ng năm 1937 - 1938, Vũ Trọng Phụng mắc bệnh lao nhng không có điều kiện chạy chữa. Ông mất
tại Hà Néi khi míi 27 ti ( 18 - 10 - 1939 ).
- Sinh thời, Vũ Trọng Phụng là ngời mực thớc, chăm đọc và cần mẫn lao động sáng tạo.
- Vũ Trọng Phụng là một nhà văn lớn, có vị trí đặc biệt trong nền văn xuôi hiện đại Việt Nam, là một trong
vài cây bút hiện thực chủ nghĩa tiêu biểu của văn học nớc ta trc Cỏch mng thỏng Tỏm.
- Ông viết văn sớm, có truyện đăng báo từ năm 1930.
- Ông viết nhiều thể loại nhng thành công hơn cả là phóng sự vµ tiĨu thut.
- Trong 10 năm cầm bút, ơng để lại cho đời một khối lợng tác phẩm khá lớn: 9 tiểu thuyết, 8 phóng sự, 6
vở kịch, gần 30 truyện ngắn và nhiều bài báo. Quan trọng hơn, ông đã thành công xuất sắc trong lĩnh vực
tiểu thuyết, đặc biệt là hai tác phẩm Giông tố và Số đỏ.
- Những tác phẩm chính:
+ Phúng s: Cm by ngi ( 1933 - viết về nạn cờ bạc bịp ở Hà Nội ), <i>Kĩ nghệ lấy Tây ( 1934 - viết</i>
về cái nghề lấy Tây để nuôi thân ), Cơm thầy cơm cô ( 1936 - viết về cảnh đời những ngời đi ở )
+ Tiểu thuyết : Giông tố ( 1936 ), Số đỏ ( 1936 ), Vỡ đê ( 1936 ), Trúng số độc đắc ( 1938 ),...
- Tồn bộ sáng tác của Vũ Trọng Phụng tốt lên niềm căm phẫn mãnh liệt xã hội thực dân phong kiến, t
sản tàn bạo và thối nát đơng thời. Có thể nói, bằng phong cách nghệ thuật độc đáo, Vũ Trọng Phụng có
những đóng góp đáng kể vào sự phát triển của nền văn xuôi Việt nam hiện đại.
- Số đỏ là tác phẩm tiêu biểu nhất của Vũ Trọng Phụng và đựơc đánh giá vào loại xuất sắc nhất của văn
xuôi Việt Nam kể từ khi có chữ quốc ngữ.
Bằng ngịi bút trào phúng bậc thầy, nhà văn đã đả kích sâu cay cái xã hội t sản thành thị đang chạy theo
<i>lối sống nhố nhăng đồi bại ( Nguyễn Hoành Khung ).</i>
- Tác phẩm đợc đăng ở Hà Nội Báo từ số 40 ngày 7 - 10 - 1936 và in thành sách đầu tiên năm 1938.
- Tóm tắt tác phẩm:
Nhân vật chính của Số đỏ tên là Xuân, thờng gọi là Xuân Tóc Đỏ. Hắn là đứa trẻ lang thang đầu đờng xó
chợ sống lay lắt ở Hà Nội bằng nghề trèo me, trèo sấu,... Vì có hành động vô giáo dục, Xuân bị cảnh sát
bắt giam. Nhng bỗng nhiên, hắn đợc bà phó Đoan - một mụ me Tây dâm đãng - cứu thoát, giới thiệu đến
phục vị trong cửa hàng may Âu hóa của vợ chồng Văn Minh chuyên phục vụ phái đẹp và luyện quần vợt
cho bà phó Đoan và vợ Văn Minh. Thế rồi, nhờ thuộc lòng một số bài quảng cáo thuốc lậu, hắn đợc nhận
các danh hiệu nh <i>sinh viên trờng thuốc, đốc tờ Xuân. Hắn gia nhập xã hội thợng lu, quan hệ với những</i>
nhân vật có thế lực, đợc cô Tuyết - em Văn Minh, con cụ cố Hồng rất giàu có - say mê. Càng ngày, hắn
càng đợc nhiều ngời kính trọng, sợ hãi. Vì vơ tình, hắn gây ra cái chết của cụ cố tổ. Cái chết này đợc mọi
ngời trong gia đìng cụ mong đợi từ lâu, bởi vậy, Xuân đợc ghi ơn. Vì Tuyết đã mang tiếng h hỏng, nên tuy
biết rõ lai lịch của Xuân, vợ chồng Văn Minh vẫn phải tô son trát phấn cho Xuân, để khi cần thì gả em gái
cho hắn. Rồi Xuân đợc Văn Minh dẫn đi đăng kí tranh giải quần vợt, nhân dịp vua Xiêm ( Thái Lan ) đến
Bắc Kì. Bằng thủ đoạn xỏa trá đê tiện, hắn đã làm cho hai cầu thủ nổi tiếng bị bắt ngay trớc hơm thi đấu.
Khơng có cầu thủ chính, Xuân đợc dịp thi tài với quán quân Xiêm trớc sự chứng kiến của hai vua, các quan
và hàng nghìn cơng chúng. Để giữ mối hịa hảo với nớc láng giềng, Xuân đợc lệnh phải thua. Sau khi kết
thúc trận đấu, hắn hùng hồn diễn thuyết cho đám đơng dân chúng hiểu sự hi sinh vì Tổ quốc của mình.
Hắn đợc hoan hơ nh sấm. Hắn thành bậc vĩ nhân, thành anh hùng cứu quốc. Thế rồi, Xuân còn đợc thởng
Bắc Đẩu bội tinh, đợc mới vào Hội Khai trí Tiến Đức, đợc nhận làm con rể cụ cố Hồng.
Cuối chơng XIV, vì vơ tình, Xn Tóc Đỏ làm cụ cố tổ uất lên sắp chết. Thấy thế, hắn sợ hãi, bỏ chạy
<i>nh một thằng ăn cớp. Nhng mọi ngời lại cứ tởng rằng Xuân là một thầy thuốc chính hiệu vì giận nên đã</i>
<i>quên mất lơng tâm nhà nghề ! </i>
+ Giá trị nội dung:
ã Dựng ting cời làm vũ khí, Số đỏ vạch trần thực chất thối nát của các phong trào Âu hoá,
<i>Thể Thao, Vui vẻ trẻ trung,... đợc bọn thống trị khuyến khích và lợi dụng, từng lên cơn sốt</i>
• Qua một chuỗi vận đỏ của nhân vật Xuân Tóc Đỏ, Vũ Trọng Phụng đã thể hiện một cách
chân thực cái quy luật tởng chừng nh vơ lí nhng lại rất thực: đặt vào xã hội nhố nhăng đơng
thời, một kẻ bất tài, bịp bợm cũng có thể trở thành một đại trí thức, một anh hùng cứu quốc,
một mụ me Tây dâm đãng cũng có thể đợc tặng bằng Tiết hạnh khả phong.
• Thành công nổi trội nhất của Vũ Trọng Phụng là đã xây dựng đợc một loạt chân dung
biếm hoạ xuất sắc.
• Tác phẩm đã bao quát hầu nh toàn bộ xã hội thành thị thời trớc vào trong ống kính quan
sát của mình. Đấy là một xã hội nhốn nháo, nhố nhăng, trong đó mỗi nhân vật là một vai hề
khơng hơn khơng kém: bà Phó Đoan to béo thủ tiết hai với hai đời chồng, đợc tặng bằng
Tiết hạnh khả phong; ơng chủ tiệm may Âu hóa Văn Minh gầy cịm, ln hơ hào thể dục
thể thao mà khơng hề tập thể dục bao giờ; nhà thiết kế mẫu thời trang Typn từng chế ra
những y phục phụ nữ rất táo bạo với những tên gọi nh Dậy thì, Ngừng tay, <i>ỡm ờ,... nhng lại</i>
mắng vợ là đồ đĩ vì thích ăn mặc tân thời; cụ cố Hồng khơng hiểu biết gì, nhng động mở
miệng là: Biết rồi ! Khổ lắm, nói mãi !; những thầy cảnh sát Min Đơ, Min Toa thì lấy làm
đau khổ vì khơng có ai phóng uế bừa bãi để đợc biên phạt; là s ông Tăng Phú từng khoe
thắng một vụ kiện khiến đối thủ phải hộc máu mồm, là ông Phán thuê tiền để ngời khác tố
giác mình là ơng chồng bị cm sng,...
+ Giá trị nghệ thuật:
ã S ó th hiện một trình độ tiểu thuyết già dặn, bút pháp châm biếm đặc biệt sắc sảo.
• Nhà văn đã sử dụng vũ khí tiếng cời truyền thống trong văn học dân tộc và làm cho nó sắc
bén thêm bằng nghệ thuật cờng điệu độc đáo của mình.
• Nhà văn cịn xây dựng đợc nhiều tình tiết chi tiết đối lập nhau gay gắt nhng lại cùng tồn
• Tiểu thuyết Số đỏ có bút pháp hết sức biến hố, linh hoạt. Tác giả dẫn ngời đọc đi hết bất
ngờ này đến bất ngờ khác, mỗi pha lại chứa đựng một yếu tố hài hớc, trào lộng.
• Trong Số đỏ, Vũ Trọng Phụng đã xây dựng đợc một số nhân vật điển hình phản diện
mang tính chất kí hoạ vào loại sớm nhất trong văn học việt Nam.
- Hạnh phúc của một tang gia là toàn bộ chơng XV của tác phẩm Số đỏ. Tiêu đề đầy đủ của Chơng là
<i>Hạnh phúc của một tang gia hay niềm vui của những đứa con bất hiếu.</i>
Khi viết chơng sách độc đáo này, Vũ Trọng Phụng muốn vạch rõ chân tớng nhố nhăng giả dối lố bịch
của những hạng ngời mang danh là thợng lu quý phái, văn minh tân tiến nhng thực chất là những cặn bã,
những quái thai của xã hội thực dân t sản ở nớc ta trớc cách mạng tháng Tám.
- ở chơng truyện này mâu thuẫn trào phúng thể hiện ngay ở đầu đề của nó. Tang gia mà lại hạnh phúc ! Có
ngời chết mà lại vui vẻ, sung sớng ! Đúng là hạnh phúc của một gia đình vơ phúc, niềm vui của một lũ con
cháu đại bất hiếu. Ngời ta thờng nói tang gia bối rối, tác giả đã dựng lên đũng cái cảnh bối rối của gia đình
cụ cố Hồng khi cụ tổ nằm xuống. Chẳng những bối rối mà còn lo lắng nữa và dĩ nhiên là hết sức bận rộn.
Nhng lo lắng, bận rộn để tổ chức chu đáo, cho thật linh đình một ngày vui, một đám hội chứ không phải
một đám ma.
- Nhan đề chơng truyện Hạnh phúc của một tang gia rất lạ, rất giật gân. Vì vậy, trớc hết nhan đề này khiến
ngời đọc phải chú ý. Nhng điều đáng nói hơn là nó đã phản ánh rất đúng một sự thật mỉa mai, hài h ớc: con
Nh vậy tiêu đề Hạnh phúc của một tang gia vừa gây chú ý cho ngời đọc vừa phản ánh rất đúng một sự thật
mỉa mai, hài hớc và tàn nhẫn.
- Cụ cố Hồng tuy mới 50 tuổi nhng lâu nay chỉ mơ ớc đợc gọi là cụ cố. Dịp may đã tới, cụ nhắm nghiền
mắt lại để nghĩ đến lúc đợc mặc áo xô gai, lụ khụ chống gậy, vừa ho khạc vừa khóc mếu máo diễn trị già
nua ốm yếu giữa phố đơng ngời để cho thiên hạ phải trầm trồ <i>úi kìa, con giai nhớn đã già đến thế kia kìa !</i>
Nhân vật này điển hình cho loại ngời ngu dốt, háo danh ( Chú ý: Nếu ngời chết có nhiều con cháu và con
cháu càng khơn lớn bao nhiêu thì càng đợc coi là gia đình có hạnh phúc bấy nhiêu. Do đó để đợc những
ngời đi đa đám mà khen, cụ Hồng cố tình tỏ ra già yếu ).
là một cơ hội để ông quảng cáo hàng, để kiếm tiền. Ngồi ra, ơng cịn thích thú vì cái chúc th kia đã vào
<i>thời kì thực hành chứ khơng cịn là lí thuyết viển vơng nữa.</i>
- Bà Văn Minh thì vui mừng vì sẽ đợc mặc đồ xô gai tân thời, cái mũ mấn trắng, viền đen - dernières
<i>créatinons !</i>
- Cơ Tuyết thì đợc dịp mặc bộ y phục ngây thơ - cái áo dài voan mỏng trong có coóc-sê, tỏng nh hở cả
<i>nách và nửa vú - nhng mà viền đen và đội một cái mũ mấn xinh xinh, đồng thời lại có cơ hội để gị lấy trên</i>
<i>mặt lại hơi có vẻ buồn lãng mạn rất đúng mốt một nhà có đám. Khi trơng thấy Tuyết, những ơng bạn thân</i>
- Ơng Phán Mọc Sừng cũng thật sung sớng vì khơng ngờ rằng cái sừng hơu vơ hình trên đầu mình lại có
giá trị đến thế và ơng tin chắc rằng mình sẽ đợc trả công xứng đáng. Bởi lẽ, cụ tổ sở dĩ lăn đùng ra và cấm
khẩu vì biết tin con r mc sng.
- Xuân Tóc Đỏ thì danh giá và uy tín càng cao thêm vì chính nhờ hắn mà cụ cố tổ chết ( Xuân có công tố
cáo việc ông Phán Mọc Sừng trớc mặt cụ cố tổ ).
Tóm lại, trên cái nền khơng khí của một gia đình có tang, niềm hạnh phúc sung sớng khơng kìm nén đợc
của các thành viên cứ dâng mãi và tràn đầy. Mỗi ngời trong đám con cháu đều háo hức một niềm vui riêng,
một hạnh phúc kì lạ và quái gở. Tất cả đều xuất phát từ lợi lộc và h danh. Niềm vui lớn nhất chung cho cả
đại gia đình bất hiếu này là tờ di chúc của cụ cố tổ thế là đã tới lúc đợc thực hiện. Nghĩa là khi cụ quy tiên
thì cái gia tài kếch xù của cụ mới đợc chia cho con và cháu, trai và gái, dâu và rể,... chứ khơng cịn là lý
<i>thuyết viển vông nữa </i>
- Cảnh sát Min Đơ và Min Toa đang lúc thất nghiệp, đợc thuê giữ trật tự cho đám tang ( và có nh vậy mới
có tiền ): Sáng hơm sau, đúng 7 giờ thì cất đám. Hai viên cảnh sát thuộc bộ thứ 18 là Min Đơ và Min Toa
<i>đã đợc thuê giữ trật tự cho đám ma. Giữa lúc khơng có ai đáng phạt mà phạt, đơng buồn rầu nh những nhà</i>
<i>buôn sắp vỡ nợ, mấy ơng cảnh binh này đợc có đám th thì sung sớng cực điểm, đã trơng nom rất hết</i>
<i>lịng.</i>
- Có những nhân vật không tên, những ông bạn thân của cụ cố Hồng , ngực đầy huân chơng, trên ria mép
<i>và cằm đầy đủ râu ria, hoặc dài hoặc ngắn, hoặc đen hoặc hung hung hoặc lún phún hay rầm rậm, loăn</i>
<i>quăn. Phơng phi oai vệ là thế, lẽ ra các vị này sẽ nghiêm chỉnh thành kính đi theo linh cữu ngời quá cố, </i>
nh-ng khi trônh-ng thấy làn da trắnh-ng thập thò tronh-ng làn áo voan trên cánh tay và nh-ngực Tuyết, ai nấy cũnh-ng đều
<i>cảm động hơn những khi nghe tiếng kèn Xuân nữ ai oán, não nùng. Tính cách dâm của họ đã bị lột trần.</i>
- S cụ Tăng Phú thì sung sớng vì cụ chắc rằng trong số thiên hạ đứng xem ở các phố, thế nào cũng có ngời
<i>nhận ra rằng s cụ đã đánh đổ đợc Hội Phật giáo.</i>
- Tác giả tóm bắt đợc một chi tiết mâu thuẫn: mấy trăm giai thanh gái lịch bạn của cơ Tuyết, bà Văn Minh,
cơ Hồng Hơn, bà Phó Đoan đã đi trong đám tang bằng những vẻ mặt buồn rầu của những ngời đi đa ma.
Hình thức nh thế, nhng thực ra họ chim nhau, cời tình với nhau, bình phẩm nhau, chê bai nhau, ghen
<i>tng nhau, hẹn hị nhau.</i>
- Và hàng phố thì đợc xem một đám ma to tát cha từng có đa đi đến đâu làm huyên náo đến đấy.
Tóm lại, bằng cách kể chuyện tài tình của và cái nhìn sắc sảo, Vũ Trọng Phụng đã khái quát lại bức tranh
về xã hội thị thành đơng thời, giống nh một sân khấu. Và ở đó, mỗi nhân vật là một tên hề không hơn
không kém. Đồng thời qua những câu đối thoại có vẻ lộn xộn, vụn vặt, tác giả cũng phê phán tính cách vơ
văn hóa của những ngời mang danh là tân thời, thanh lịch.
- Đám ma mà nh đám rớc vậy và đợc tổ chức theo lối trộn hổ lớn ! Đủ cả kèn ta, kèn Tây, kèn Tàu. Lại có
hàng trăm câu đối, vòng hoa, bức trớng. Ngời đi đa tang đông đúc, sang trọng, nam nữ chen nhau, cời tình
<i>với nhau, bình phẩm nhau, chê bai nhau, ghen tng nhau, hẹn hò nhau bằng những vẻ buồn rầu của</i>
<i>những ngời đi đa ma,... ; Thật là một đám ma to tát có thể làm cho ngời chết nằm trong quan tài cũng phải</i>
<i>cời sung sớng, nếu không gật gù cỏi u,...!</i>
- Sử dụng điệp khúc: Đám cứ đi...
Dùng điệp khúc nh vậy nhằm diễn tả một cách chân thực, khách quan của sự việc: nhìn bề ngồi thì vẫn
là một sự chuyển động khơng ngừng nhng đó chỉ là giả tạo. Nhng bên trong cịn chứa đựng tất cả sự nhố
nhăng, sự xấu xa và đồi bại. Đó là câu chuyện của những ngời đi đa ma. Và sự xấu xa, đồi bại này đã và
đang tiếp diễn.
- Hình ảnh cậu Tú Tân: hăng hái chỉ huy quân các nhà tài tử chụp ảnh nh ở hội chợ ( Đến huyệt, lúc hạ
<i>quan tài, cậu Tú Tân luộm thuộm trong chiếc áo thụng trắng đã bắt bẻ từng ngời một, hoặc chống gậy,</i>
<i>hoặc gục đầu, hoặc cong lng, hoặc lau mắt nh thế này, nh thế nọ,... để cậu chụp ảnh kỉ niệm lúc hạ huyệt.</i>
<i>Bạn hữu của cậu rầm rộ nhảy lên những ngôi mả khác mà chụp để cho ảnh khỏi giống nhau ).</i>
Tóm lại, đám tang diễn ra nh một tấm đại hài kịch, nói lên sự lố lăng, vô đạo đức của cái xã hội thợng lu
ngày trớc.
Trong Hạnh phúc của một tang gia trích tiểu thuyết Số đỏ, từ cách đặt nhan đề chơng truyện, đặt tên
nhân vật, đồ vật, cách so sánh, cách dùng hình ảnh, đến cách đặt câu, cách tạo giọng điệu,... đúng là thể
hiện đậm nét chất trào phúng, châm biếm:
- Cách đặt nhan đề chơng truyện: Hạnh phúc của một tang gia hay niềm vui của những đứa con bất hiếu.
- Cách đặt tên nhân vật: Xuân Tóc Đỏ, ông Phán Mọc Sừng, Typn, ông lang băm Tây, ông lang băm Đông,
cụ lang Tì, cụ lang Phế, s Tăng Phú, s chùa Bà Đanh, cảnh sát Min Đơ, Min Toa,...
- Cách đặt tên đồ vật: báo Gõ mõ, bộ y phục Ngây thơ,...
- C¸ch so s¸nh: Hai cụ từ chối chạy chữa cũng nh những vị danh y biết tự trọng; buồn nh nhà buôn vì
- Cách dùng hình ảnh: Tuyết mời các quan khách rất nhanh nhẹn, trên mặt lại hơi có một vẻ buồn lãng
<i>mạn rất đúng mốt một nhà có đám, những ông bạn thân của cụ cố Hồng trên mép và cằm đều đủ râu ria,</i>
<i>hoặc dài hoặc ngắn, hoặc đen hoặc hung hung, hoặc lún phún hay rầm rậm, loăn quăn,...</i>
- Cách tạo giọng điệu hài hớc, lời văn đậm chất trào phúng: Thật là một đám ma to tát có thể làm cho ngời
<i>chết nằm trong quan tài cũng phải mỉm cời sung sớng, nếu không gật gù cái đầu... !; Những việc trắc trở</i>
<i>nh thế đã làm cho ông già hơn tám mơi tuổi phải chết một cách bình tĩnh,...</i>
Tóm lại, Vũ Trọng Phụng đã vận dụng nhiều thủ pháp nghệ thuật phong phú để tạo nên chất trào lộng,
châm biếm sắc sảo của đoạn trích. Điều này cũng đợc thể hiện trong toàn bộ tiểu thuyết Số đỏ.
<b>IV. Ghi nhí: </b>
- Néi dung:
Qua chơng Hạnh phúc của một tang gia, Vũ Trọng Phụng đã phê phán phán mạnh mẽ bản chất bất nhân,
giả dối và sự lối lăng, đồi bại của xã hội thợng lu ở thành thị trớc Cách mạng tháng Tám.
- NghÖ thuËt:
+ Qua chơng này, Vũ Trọng Phụng đã thể hiện nghệ thuật trào phúng bậc thầy của mình: từ một
tình huống trào phúng cơ bản ( hạnh phúc của một gia đình có tang ), nhà văn triển khai mâu thuẫn
theo nhiều tình huống khác nhau tạo nên một màn đại hài kịch phong phú và rất biếm hoạ.
+ Một trong những thủ pháp quen thuộc đợc Vũ Trọng Phụng sử dụng là phát hiện những chi tiết
đối lập nhau gay gắt nhng cùng tồn tại trong cùng một sự vật, một con ngời, để từ đó làm nổi bật
+ Các thủ pháp cờng điệu, nói ngợc, nói mỉa,... đều đợc sử dụng một cách đan xen linh hoạt,... và
tất cả đều đã mang lại hiệu quả nghệ thuật đáng kể.