SGK Tin 12 Chuong 3 4

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.98 MB, 27 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

Chơng

III

H

ệ Cơ sở dữ liệu quan hệ

Mô hình dữ liệu quan hệ;

Cơ sở dữ liệu quan hệ;

Bảng, thuộc tính, khoá, liên kết;

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2>

Đ

10. Cơ sở dữ liệu QUAN Hệ

1. Mô hình dữ liệu

Nh ó bit chng I, việc xây dựng và khai thác một hệ CSDL thờng đợc tiến
hành qua một số bớc và có sự tham gia của nhiều ngời với mức hiểu biết khác
nhau về CSDL. Để có thể nghiên cứu và phát triển các ứng dụng CSDL, cộng đồng
những ngời làm việc trong lĩnh vực CSDL cần trao đổi với nhau về những yếu tố
sau đây của một hệ CSDL:

 CÊu tróc d÷ liƯu;

 Các thao tác, phép toán trên dữ liệu;

Các ràng bc d÷ liƯu.

Với một hệ QTCSDL cụ thể, nh Access chẳng hạn, ta có thể dùng ngơn ngữ
định nghĩa dữ liệu của hệ QTCSDL này để mô tả ba yếu tố nêu trên của một hệ
CSDL. Tuy nhiên ở bớc thiết kế, độc lập với hệ QTCSDL, ta cần mơ tả ba yếu tố
đó ở mức cao hơn (trừu tợng). Nghĩa là ta cần mô tả CSDL ở mức mơ hình dữliệu.

Mơ hình dữ liệu là một tập khái niệm dùng để mô tả cấu trúc dữ liệu, các
thao tác dữ liệu, các ràng buộc dữ liệu của một CSDL.

Theo các mức mô tả chi tiết về CSDL, có thể phân chia các mô hình dữ liệu
thành hai loại:

Mô hình lôgic;

Mô hình vật lí.

Cỏc mụ hỡnh lơgic (cịn gọi là mơ hình dữ liệu bậc cao) cho mô tả CSDL ở
mức khái niệm và mức khung nhìn, mơ tả bản chất lơgic của dữ liệu đợc lu trữ.
Các mơ hình vật lí (cịn gọi là mơ hình dữ liệu bậc thấp) cho mơ tả CSDL ở mức
vật lí, trả lời cho câu hỏi "Dữ liệu đợc lu trữ nh thế nào?".

Có nhiều mơ hình dữ liệu bậc cao nhng ở đây ta chỉ đề cập đến mơ hình dữ
liệu quan hệ vì cho đến nay đó là mơ hình phổ biến nhất trong thực tế xây dng
cỏc ng dng CSDL.

2. Mô hình dữ liệu quan hƯ

Mơ hình dữ liệu quan hệ (gọi tắt là mơ hình quan hệ) đợc E. F. Codd đề xuất
năm 1970. Trong khoảng ba mơi năm trở lại đây, các hệ CSDL xây dựng theo mơ
hình quan hệ đợc dùng rất phổ biến. Trong mơ hình quan hệ:

 Về mặt cấu trúc: Dữ liệu đợc thể hiện trong các bảng. Mỗi bảng bao gồm
các hàng và các cột thể hiện thông tin về một chủ thể. Các cột biểu thị các
thuộc tính của chủ thể và tên cột thờng là tên của thuộc tính. Mỗi hàng
biểu thị cho một cá thể, gồm một bộ các giá trị tơng ứng với các cột. Các
thuật ngữ thuộc tính, bộ và bảng cịn có các tên gọi khác tơng ứng là trờng,

bản ghi và quan hệ.

</div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

 Về mặt các ràng buộc dữ liệu: Dữ liệu trong các bảng phải thoả mãn một
số ràng buộc. Chẳng hạn, khơng đợc có hai bộ nào trong một bảng giống
nhau hoàn toàn; Với sự xuất hiện lặp lại của một số thuộc tính ở các bảng,
mối liên kết giữa các bảng đợc xác lập. Mối liên kết này thể hiện mối quan
hệ giữa các chủ th c CSDL phn ỏnh.

3. Cơ sở dữ liệu quan hƯ

a) Kh¸i niƯm

Cơ sở dữ liệu đợc xây dựng dựa trên mơ hình dữ liệu quan hệ gọi là cơ sở dữ
liệu quan hệ. Hệ QTCSDL dùng để tạo lập, cập nhật và khai thác CSDL quan hệ
gọi là hệ QTCSDL quan hệ.

Ngoài thuật ngữ quan hệ để chỉ bảng, thuộc tính để chỉ cột, bản ghi (bộ) để chỉ
hàng, trong mơ hình dữ liệu quan hệ ta sử dụng thuật ngữ miền để chỉ kiểu dữ liệu
của một thuộc tính. Mỗi thuộc tính có một miền, ví dụ miền của thuộc tính họ và
tên trong CSDL lớp là tập các xâu, chẳng hạn mỗi xâu có khơng q 25 chữ cái.
Các miền của các thuộc tính khác nhau khơng nhất thiết phải khác nhau.

Một quan hệ trong hệ CSDL quan hệ có các đặc trng chớnh sau:

Mỗi quan hệ có một tên phân biệt với tên các quan hệ khác;

Các bộ là phân biệt và thứ tự của các bộ không quan trọng;

Mỗi thuộc tính có một tên phân biÖt, thø tù c¸c thuéc tÝnh không
quantrọng;

Quan hệ không có thuộc tính là đa trị hay phức hợp.

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

Số thẻ M số sáchÃ Ngày mợn Ngày trả
TV-02 TO-012

TN-103

5-9-2007
22-10-2007

30-9-2007
25-10-2007
TV-04 TN-103 12-9-2007 15-9-2007
TV-02 TN-102 24-9-2007 5-10-2007
TV-01 TO-012 5-10-2007

Hình . Bảng có thuộc tính đa trị

Còn bảng ở hình 70 cũng không phải là một quan hệ vì có thuộc tính phứchợp
Số thẻ M số sáchÃ Ngày mợn trả

Ngày mợn Ngày trả
TV-02 TO-012 5-9-2007 30-9-2007
TV-04 TN-103 12-9-2007 15-9-2007
TV-02 TN-102 24-9-2007 5-10-2007
TV-01 TO-012 5-10-2007 12-10-2007

…

Hình . Bảng có thuộc tính phức hợp

Cú thể kể đến một loạt các hệ QTCSDL quan hệ thông dụng nh Oracle,
Paradox, Visual DBase,... ở nớc ta, thờng dùng một số hệ QTCSDL quan hệ nh
Foxpro, Microsoft SQL Server, ...

Microsoft Access đợc trình bày trong chơng II là một trong những hệ
QTCSDL quan hệ thông dụng hiện nay.

b) VÝ dô

Các bảng dữ liệu đợc tạo lập trong bài thực hành 1, các CSDL đợc giới thiệu
trong chơng II đều là các CSDL quan hệ.

Nh vậy, về thực chất, trong chơng II, ta đã làm quen với nhiều khái niệm về
CSDL quan hệ và hệ QTCSDL quan hệ. Tuy nhiên, nội dung đó chủ yếu đề cập
đến kĩ năng cơ bản sử dụng một hệ QTCSDL quan hệ (cụ thể là Access) để tạo lập,
cập nhật và khai thác CSDL.Dới đây là một ví dụ đợc xem xét ở mức mơ hình để
thấy đợc một số nét đặc trng của các hệ CSDL quan h.

Để quản lí việc học sinh mợn sách ở th viện của một trờng, thông thờng, th
viện cần quản lí các thông tin về:

Tình hình mợn sách: Số thẻ, mÃ số sách, ngày mợn, ngày trả sách.

Các học sinh có thẻ mợn sách: Số thẻ, họ tên học sinh, ngày sinh, lớp.

Sách có trong th viện: MÃ số sách, tên sách, số trang, tácgiả.

Có thể sử dụng ba bảng để lu trữ dữ liệu tơng ứng với những thơng tin cần
quản lí nêu trên. Giữa ba bảng đó có các liên kết đợc minh ho hỡnh 71.

Bảng MƯợN sách
Đa trị

</div>
(5)<div class='page_container' data-page=5>

Số thẻ M số sáchÃ Ngày mợn Ngày tr¶
TV-02 TO-012 5-9-2007 30-9-2007
TV-04 TN-103 12-9-2007 15-9-2007
TV-02 TN-102 24-9-2007 5-10-2007
TV-01 TO-012 5-10-2007

Bảng ngời mợn Bảng sách

Số thẻ Họ tên Ngày sinh Lớp
TV-01 Nguyễn Anh 10/10/1990 12A

TV-02 Trần Cơng 23/02/1991 11B
TV-03 Lê Văn Bình 21/12/1990 12B
TV-04 Nguyễn Thị Dung 30/01/19992 10C

M số Ã

sách Tên sách Số trang Tác giả
TN-102 Dế mèn phiêu lu kí 235 Tô Hoài

TN-103 Hai vạn dặm dới biển 123 Giuyn Vecno

TI-01 Những điều kì diệu về máy tính 79 Nguyễn Thế Hùng

TO-012 Sáng tạo Toán học 305 Polia

Hình . Liên kết giữa các bảng

Sự xuất hiện lại của thuộc tính Số thẻvà M số sáchÃ ở bảng Mợn sách trong bảng

Ngi mn và bảng Sách thể hiện một sự liên kết giữa học sinh mợn sách và sách
trong th viện. Nhờ liên kết này mà ta biết đợc nhiều thông tin, chẳng hạn về những
học sinh đã mợn một cuốn sách nào đó, về sách do một học sinh nào ú mn,....

c) Khoá và liên kết giữa các bảng

Khoá

Trong một bảng, mỗi hàng thể hiện thông tin về một đối tợng (cá thể) nên sẽ
khơng thể có hai hàng giống nhau hồn tồn. Nghĩa là khơng có hai hàng nào
(trong một bảng) tơng ứng bằng nhau trên tất cả các thuộc tính. Ta cịn nói rằng
tập tất cả các thuộc tính trong bảng "phân biệt" (hay "nhận diện") đợc cỏc i
t-ng.

Bảng ngời mợn

Số thẻ Họ tên Ngày sinh Lớp
TV-01 Nguyễn Anh 10/10/1990 12A

TV-02 Trần Cơng 23/02/1991 11B

… … …

TV-56 Ngun Anh 21/8/1990 12A
TV-91 Ngun ThÞ Dung 10/10/1990 12A

H×nh

Tuy nhiên, thơng thờng khơng cần đến tập tất cả các thuộc tính trong bảng để
phân biệt các đối tợng. Trong nhiều trờng hợp một thuộc tính hay một tập con các
thuộc tính trong bảng cũng có tính cht ny.

</div>
(6)<div class='page_container' data-page=6>

Bảng MƯợN sách

Số thẻ M số sáchÃ Ngày mợn Ngày trả
TV-02 TO-012 5-9-2007 30-9-2007
TV-04 TN-103 12-9-2007 15-9-2007
TV-02 TN-102 24-9-2007 5-10-2007
TV-01 TO-012 5-10-2007

… … … …

H×nh

Tập gồm hai thuộc tính số thẻ và mã số sách cũng cha đủ để phân biệt các lần
mợn sách vì một học sinh có thể mợn đi mợn li mt quyn sỏch no ú.

Bảng MƯợN sách

Số thẻ M số sáchÃ Ngày mợn Ngày trả
TV-02 TO-012 5-9-2007 30-9-2007
TV-04 TN-103 12-9-2007 15-9-2007
TV-02 TN-102 24-9-2007 5-10-2007
TV-02 TO-012 5-10-2007

… … … …

H×nh

Giả sử có quy định rằng trong một ngày mỗi học sinh chỉ đợc mợn sách không
quá một quyển sách thì với tập gồm ba thuộc tính số thẻ, m số sáchã , ngày mợn ta có
thể phân biệt đợc các lần mợn sách đợc ghi trong bảng mợn sách.

Nh vậy trong các thuộc tính của một bảng, ta quan tâm đến một tập thuộc tính
(có thể chỉ gồm một thuộc tính) vừa đủ để phân biệt đợc các bộ. Vừa đủ ở đây đợc
hiểu là khơng có một tập con nhỏ hơn trong tập thuộc tính đó có tính chất phân
biệt đợc các bộ trong bảng. Trong một bảng, tập thuộc tính đợc mơ tả ở trên đợc
gọi là khoá của một bảng.

Khoácủa một bảng là một tập thuộc tÝnh gåm mét hay mét sè thc tÝnh cđa
b¶ng cã hai tính chất:

(1) Không có hai bộ (khác nhau) trong bảng có giá trị bằng nhau trên khoá.

(2) Không cã tËp con thùc sù nµo cđa tËp thc tÝnh này có tính chất (1).

Trở lại ví dụ trên, trong bảng Ngời mợn có thuộc tính số thẻ là một khoá, khoá
này chỉ gồm một thuộc tính. Thuộc tính M số sáchÃ làm thành một khoá của bảng

Sách. Khoá của bảng Mợn sách gồm ba thuộc tính số thẻ, m số sáchÃ , ngày mợn.

Khoá chÝnh

Một bảng có thể có nhiều khố. Trong các khố của một bảng ngời ta thờng
chọn (chỉ định) một khoá làm khố chính (primary key). Trong một hệ QTCSDL
quan hệ, khi nhập dữ liệu cho một bảng, giá trị của mọi bộ tại khố chính khơng
đợc để trống. Các hệ QTCSDL quan hệ kiểm sốt điều đó và đảm bảo sự nhất quán
dữ liệu, tránh trờng hợp thông tin về một đối tợng xuất hiện hơn một lần sau
những cập nhật dữ liệu. Trong mơ hình quan hệ, ràng buộc nh vậy về dữ liệu còn
đợc gọi là ràng buộc toàn vẹn thực thể (hay gọi ngắn gọn là ràng buộc khố).

Chó ý

Häc sinh cã m ·

TV-02 mợn hai lần

Học sinh có m Ã

TV-02 mợn cuốn
sách cã m TO-012·

</div>
(7)<div class='page_container' data-page=7>

- Mỗi bảng có ít nhất một khoá. Việc xác định khoá phụ thuộc vào quan hệ
lôgic của các dữ liệu chứ không phụ thuc vo giỏ tr cỏc d liu.

- Nên chọn khoá chính là khoá có ít thuộc tính nhất.

Liên kết

Thc chất sự liên kết giữa các bảng dựa trên thuộc tính khố. Chẳng hạn thuộc
tính số thẻ là khố của bảng ngời mợn xuất hiện lại ở bảng Mợn sách đã tạo nên liên
kết giữa hai bảng này. Cũng nh vậy, khoá m số sáchã của bảng Sách xuất hiện ở
bảng Mợn sách thể hiện mối quan hệ giữa hai bảng này. Nhờ các liên kết này mà ta
biết đợc học sinh nào mợn cuốn sách gì.

Ví dụ, ta cần biết thơng tin đầy đủ về học sinh nào đã mợn sách có mã số
'TO-012'. Bộ đầu tiên trong bảng Mợn sách (h. 71) cho biết học sinh có số thẻ
'TV-02' đã mợn cuốn sách có mã số 'TO-012'. Trong bảng Ngời mợn, ta tìm thấy bộ
có giá trị thuộc tính số thẻ là 'TV-02'. Từ đó ta biết đợc ngời mợn cuốn sách mã số
'TO-012'vào ngày '5/9/2007' là học sinh 'Trần Cơng', sinh ngày '23/02/1991', học
lớp '11B'. Nói một cách khác, từ một bộ ở bảng mợn sách, ta đã tham chiếu đến
một bộ khác ở bảng Ngời mợn qua giá trị của thuộc tính số thẻ. Trong mối liên kết
nh vậy giữa hai bảng trên, ta coi bảng Nợn sách là bảng chính của liên kết, cịn bảng

Ngời mợn là bảng đợc tham chiếu đến (h. 71).

Tơng tự, có thể nhờ mối liên kết giữa hai bảng mợn sách và sáchđể biết đợc
thông tin chi tiết về cuốn sách mà ngời có số thẻ 'TV-02' đã mợn vào ngày
'5/9/2007'. Đối với mối liên kết này, bảng chính vẫn là bảng Mợn sách, bảng đợc
tham chiếu đến là bảng Sách, thuộc tính đóng vai trị liên kết hai bảng là m số sáchã .
Khi sử dụng đồng thời nhiều mối liên kết, ta có thể kết nối đợc các thơng tin
tuơng ứng với nhau. Chẳng hạn, nhờ hai mối liên kết giữa bảng Mợn sách với bảng

Ngời mợn với bảng Sách, ta biết đợc thông tin đầy đủ: vào ngày '5/9/2007', học sinh
'Trần Cơng' sinh ngày '23/02/1991', lớp '11B'đã mợn cuốn sách 'Sáng tạo Toán học'
gồm '305' trang và đã trả cuốn sách này vào ngày '30/9/2007'.

Tóm lại, có thể xem ba bảng trên cùng các liên kết giữa chúng tạo thành một
CSDL quan hệ đơn giản, đợc lu trữ ở bộ nhớ ngồi, phục vụ quản lí việc mn sỏch

th vin ca mt trng hc.

Câu hỏi và bài tập

1. Theo em, khi xét một mô hình dữ liệu ta cần quan tâm những yếu tố
nào?

2. HÃy nêu các khái niệm cơ bản mà em biết về hệ CSDL quan hƯ.

</div>
(8)<div class='page_container' data-page=8>

Bµi tËp vµ thùc hµnh 10

Cơ sở dữ liệu quan hệ

1. Mc ớch, yờu cu

Biết chọn khoá cho các bảng dữ liệu trong một bài toán quen thuộc;

Hiu c khỏi nim liờn kết giữa các bảng;

 Biết cách xác lập liên kết giữa các bảng thơng qua khố để có thể tìm đợc
những thông tin liên quan đến một cá thể đợc quản lí.

2. Néi dung

Sở giáo dục của một tỉnh tổ chức một kì thi để kiểm tra chất lợng mơn Toán
cho các lớp 12 của tỉnh. Trong cơ sở dữ liệu quản lí kì kiểm tra này có ba bảng với
cấu trúc đợc cho nh ở cơ sở dữ liệu mu di õy:

Bảng thí sinh

STT SBD Họ tên thí sinh Ngày sinh Trờng
1
2
3
4
...
HA10
HA11
HA12
HA14
...

Đỗ Hà Anh
Lê Nh Bình
Trần Thu Cúc
Nguyễn Anh Quân
...
02-01-1990
21-11- 1990
14-05-1899
29-11-1990
...

Lê Hồng Phong
Phan Chu Trinh
Phan Chu Trinh
Lê Hồng Phong
....

Bảng Đánh phách Bảng ĐIểM thi

STT SBD phách STT phách điểm
1
2
3
4
...
HA10
HA11
HA12
HA14
...
S28
S27
S26
S25
...
1
2
3
4
...
S25
S26
S27
S28
...
9
6
8

Bng Thí sinh đợc niêm yết cho tất cả các thí sinh biết. Bảng Đánh phách là bí
mật chỉ có ngời đánh phách là Chủ tịch Hội đồng thi giữ. Bảng Điểm thi có các
giáo viên trong Hội đồng chấm thi biết. Có thể liên kết ba bảng trên để có đợc
bảng kết quả kì thi dới đây.

B¶ng KÕt quả thi

STT SBD Họ tên thí sinh Ngày sinh Trờng Điểm
1
2
3
4
HA10
HA11
HA12
HA14

Đỗ Hà Anh
Lê Nh Bình
Trần Thu Cúc
Nguyễn Anh Quân

02-01-1990
21-11- 1990
14-05-1899
29-11-1990

Lê Hång Phong

Phan Chu Trinh
Phan Chu Trinh
Lª Hång Phong

</div>
(9)<div class='page_container' data-page=9>

... ... ... ... ....

Bµi 1

Em hãy chọn khố cho mỗi bảng trong cơ sở dữ liệu trên và giải thích lí do lựa
chọn đó.

Bµi 2

Em hãy chỉ ra các mối liên kết cần thiết giữa ba bảng để có đợc kết quả thi
thơng báo cho thí sinh.

Bµi 3

Hãy dùng hệ quản trị CSDL Access để làm các việc sau:

 Tạo lập cơ sở dữ liệu nói trên: gồm ba bảng (mỗi bảng với khoá đã chọn),
thiết đặt các mối liên kết cần thiết, đa dữ liệu giả định (khoảng trên 10 thí
sinh);

 Đa ra kết quả thi để thơng báo cho thí sinh;

 §a ra kết quả thi theo trờng;

</div>
(10)<div class='page_container' data-page=10>

Đ11. Các thao tác

với cơ sở dữ liệu quan hệ

Nh ó giới thiệu trong chơng II, các công cụ của một hệ QTCSDL quan hệ cho
phép thực hiện các thao tác: tạo lập, cập nhật và khai thác CSDL.

1. T¹o lËp CSDL

Tạo bảng

Bc u tiờn trong vic to lp một CSDL quan hệ là tạo ra một hay nhiều
bảng. Để thực hiện điều đó, cần phải xác định và khai báo cấu trúc bảng, chọn
kiểu dữ liệu cho các trờng. Nói một cách khác, cầnphải khai báo cấu trúc bng,
bao gm:

o Đặt tên các trờng;

o Ch nh kiu d liệu cho mỗi trờng;

o Khai b¸o kÝch thíc cđa trêng.

Một ví dụ về giao diện để tạo bảng nh trong hỡnh 75.

Hình . Ví dụ về giao diện tạo bảng trong Access

 Chọn khố chính cho bảng bằng cách để hệ QTCSDL tự động chọn hoặc ta
xác định khoá thích hợp trong các khố của bảng làm khố chính.

 Đặt tên bảng và lu cấu trúc bảng.

To liên kết giữa các bảng bằng cách xác định các trờng chung trong các

bảng. Liên kết giúp hệ QTCSDL biết kết nối các bảng nh thế nào để phục
vụ việc kết xuất thơng tin.

Ngồi ra, nh đã đợc giới thiệu ở chơng II, các hệ QTCSDL đều cho phép ta có
thể thay đổi cấu trúc bảng, thay đổi khố chính và xố bảng...

Tªn tr êng

</div>
(11)<div class='page_container' data-page=11>

2. CËp nhËt d÷ liƯu

Sau khi cấu trúc bảng đã đợc khai báo, có thể nhập dữ liệu cho bảng. Thơng
thờng việc cập nhật dữ liệu đợc thực hiện từ bàn phím. Q trình cập nhật dữ liệu
đợc hệ QTCSDL kiểm sốt để đảm bảo các ràng buộc toàn vẹn.

Phần lớn các hệ QTCSDL cho phép tạo ra biểu mẫu nhập dữ liệu (h. 76) để
làm cho công việc nhập dữ liệu trở nên dễ dàng hơn, nhanh hơn và hạn chế bớt khả
năng nhầm lẫn.

Hình . Biểu mẫu nhập dữ liệu trong hệ QTCSDL Foxpro
Dữ liệu nhập vào có thể c chnh sa, thờm, xoỏ:

Thêm bản ghi bằng cách bổ sung một hoặc một vài bộ dữ liệu vào b¶ng.

 Chỉnh sửa dữ liệu là việc thay đổi các giá trị của một vài thuộc tính của
một bộ mà khơng phải thay đổi tồn bộ giá trị các thuộc tớnh cũn li ca
b ú.

Xoá bản ghi là việc xoá một hoặc một số bộ của bảng.

3. Khai thác CSDL

a) Sắp xếp các bản ghi

</div>
(12)<div class='page_container' data-page=12>

Hỡnh . Dữ liệu đợc sắp xếp tên theo bảng chữ cái

VÝ dơ, cã thĨ xÕp danh s¸ch häc sinh theo bảng chữ cái của trờng tên (h.77),
hoặc theo thứ tự giảm dần của ngày sinh.

b) Truy vấn CSDL

Truy vấn là một phát biểu thể hiện yêu cầu của ngời dùng. Truy vấn mô tả các
dữ liệu và đặt các tiêu chí để hệ QTCSDL có thể thu thập dữ liệu thích hợp. Nói
một cách khác, đó là một dạng lọc, có khả năng thu thập thơng tin từ nhiều bảng
trong một CSDL quan hệ.

Chẳng hạn, khi khai thác CSDL th viện, ngời thủ th có thể tạo ra truy vấn để
liệt kê danh sách học sinh mợn sách quá hạn. Danh sách này kèm theo các thông
tin liên quan nh tên sách đã mợn, ngày mợn,...

Để phục vụ đợc việc truy vấn CSDL, thông thờng các hệ QTCSDL cho phép
nhập các biểu thức hay các tiêu chí nhm cỏc mc ớch sau:

Định vị các bản ghi;

Thiết lập liên kết giữa các bảng để kết xuất thụng tin;

Liệt kê một tập con các bản ghi hoặc tập con các trờng;

Thực hiện các phép toán;

Thực hiện các thao tác quản lí dữ liệu khác.

H QTCSDL quan hệ hỗ trợ việc khai báo truy vấn qua các cửa sổ với hệ
thống bảng chọn thích hợp. Trong đó, ta có thể chọn các bảng và các cột thuộc
tính liên quan đến dữ liệu cần cho truy vn.

SQL là một công cụ mạnh trong các hệ QTCSDL quan hƯ th«ng dơng hiƯn
nay. Nã cho phÐp ngêi dùng thể hiện truy vấn mà không cần biết nhiều vỊ cÊu tróc
CSDL.

c) Xem d÷ liƯu

</div>
(13)<div class='page_container' data-page=13>

 Cã thể xem toàn bộ bảng, tuy nhiên với những bảng có nhiều trờng và kích
thớc trờng lớn thì việc xem toàn bộ bảng khó thực hiện, màn hình chỉ có
thể hiển thị một phần của bảng.

Cú th dựng cụng cụ lọc dữ liệu để xem một tập con các bản ghi hoặc một
số trờng trong một bảng.

 Các hệ QTCSDL quan hệ quen thuộc cũng cho phép tạo ra các biểu mẫu
để xem các bản ghi. Các biểu mẫu này giống với các biểu mẫu nhập dữ
liệu về mặt thiết kế, chỉ khác là chúng đợc sử dụng để hiển thị dữ liệu sẵn
có chứ khơng phải để tiếp nhận dữ liệu mới. Ta có thể tạo ra các chế độ
hiển thị dữ liệu đơn giản, dễ hiểu, chỉ hiển thị mỗi lần một bản ghi. Dùng
các biểu mẫu phức tạp có thể hiển thị các thơng tin có liên quan đợc kết
xuất từ nhiều bảng.

H×nh . Ví dụ về biểu mẫu hiển thị dữ liệu
d) KÕt xt b¸o c¸o

Thơng tin trong một báo cáo đợc thu thập bằng cách tập hợp dữ liệu theo các
tiêu chí do ngời dùng đặt ra. Báo cáo thờng đợc in ra hay hiển thị trên màn hình
theo khn mẫu định sẵn. Cũng nh biểu mẫu, báo cáo có thể xây dựng dựa trên
các truy vấn.

</div>
(14)<div class='page_container' data-page=14>

Hình . Ví dụ một báo cáo

Câu hỏi vµ bµi tËp

1. Hãy nêu một công việc (trong gia đình hay trong xã hội) có thể
dùng máy tính để quản lí.

2. Trong bài tốn quản lí ở câu hỏi 1, hãy cho biết đối t ợng cần quản lí
và thơng tin cần lu trữ.

3. Khi nào thơng tin trong CSDL nói trên cần đợc cập nhật và cập nhật
những gì?

4. Khi nào cần kết xuất thơng tin từ CSDL nói trên và những thông tin
nào đợc kết xuất. Hãy phác thảo một số mẫu báo cáo cần có.

</div>
(15)<div class='page_container' data-page=15>

Ch¬ng

K

iÕn trúc và bảo mật

các hệ Cơ sở dữ liệu

Kiến trúc tập trung và kiến trúc phân tán;

Bảo mật CSDL:

Chính sách và ý thức;

Bảng phân quyền;

MÃ hoá và nén dữ liệu;
Biên bản hệ thống.

Đ

12. Các loại kiến trúc

của hệ cơ sở dữ

liệu

</div>
(16)<div class='page_container' data-page=16>

Vi quy mụ ln, một tổ chức có thể xây dựng một CSDL rất lớn lu trữ trên các
máy tính có cấu hình mạnh hoặc hệ thống CSDL gồm nhiều CSDL nhỏ đặt ở nhiều
nơi cách xa nhau và đợc liên kết với nhau.

Có hai loại kiến trúc hệ CSDL: tập trung và phân tán.

Tu theo quy mụ v c thự hot ng, mỗi tổ chức lựa chọn kiến trúc của hệ
CSDL phù hợp.

1. C¸c hƯ CSDL tËp trung

Với hệ CSDL tập trung, toàn bộ dữ liệu đợc lu trữ tại một máy hoặc một dàn
máy. Những ngời dùng từ xa có thể truy cập vào CSDL thơng qua các phơng tiện
truyền thơng dữ liệu. Nói chung có ba kiểu kiến trúc tập trung:

a) Hệ cơ sở dữ liệu cá nhân là hệ CSDL có một ngời dùng. Thơng thờng, ngời
này vừa thiết kế, tạo lập, cập nhật và bảo trì CSDL, đồng thời cũng là ngời
khai thác thông tin, tự lập và hiển thị các báo cáo. Nói một cách khác, cá

nhân này đóng vai trị của ngời quản trị CSDL đồng thời có thể là ngời viết
chơng trình ứng dụng và cũng là ngời dùng đầu cuối của hệ thống. Việc phát
triển và sử dụng các hệ CSDL cá nhân khá đơn giản và dễ dàng, tuy nhiên
tính an ton thng khụngcao.

Hình . Hệ cơ sở dữ liệu cá nhân

</div>
(17)<div class='page_container' data-page=17>

Hình . Hệ cơ sở dữ liƯu trung t©m

c) Hệ cơ sở dữ liệu khách-chủ. Trong kiến trúc khách-chủ, các thành phần
(của hệ QTCSDL) tơng tác với nhau tạo nên hệ thống gồm thành phần yêu
cầu tài nguyên và thành phần cấp tài nguyên. Hai thành phần này không
nhất thiết phải cài đặt trên cùng một máy tính.

 Thành phần cấp tài nguyên thờng đợc cài đặt tại một máy chủ trên mạng
(cục bộ). Thành phần quản trị CSDL trên máy chủ tiếp nhận và xử lí các
yêu cầu về cơ sở dữ liệu, sau đó gửi kết quả về lại cho máy khách. Các xử lí
ở máy chủ bao gồm cả việc kiểm tra quyền truy cập dữ liệu, đảm bảo tính
tồn vẹn dữ liệu, bảo trì hệ thống, thực hiện truy vấn và cập nhật. Ngồi ra
nó cịn cung cấp các dịch vụ điều phối cập nhật đồng thời và khôi phục
dữ liệu.

 Thành phần yêu cầu tài nguyên có thể cài đặt tại nhiều máy khác trên mạng
(ta gọi là các máy khách).

 Phần mềm quản trị CSDL trên máy khách quản lí các giao diện khi thực
hiện các chơng trình ứng dụng CSDL. Nó tiếp nhận u cầu của ngời dùng,
xử lí rồi gửi thơng báo đến máy chủ yêu cầu tài nguyên, chờ nhận trả lời từ
máy chủ và định dạng dữ liệu đa ra cho ngời dựng.

Kiến trúc loại này có một số u ®iÓm sau:

 Khả năng truy cập rộng rãi đến các CSDL;

</div>
(18)<div class='page_container' data-page=18>

 Chi phí cho truyền thơng đợc giảm do một phần các thao tác đợc giải
quyết trên máy khách;

 Nâng cao khả năng đảm bảo tính nhất quán của dữ liệu vì các ràng
buộc chỉ đợc định nghĩa và kiểm tra tại máy chủ;

 Víi kiÕn trúc này, việc bổ sung thêm máy khách là dễ dàng.

Hình . Hệ CSDL khách-chủ

2. Các hệ CSDL phân tán

a) Khái niệm cơ sở dữ liệu phân tán

</div>
(19)<div class='page_container' data-page=19>

Hình . Cơ sở dữ liệu phân tán

Trờn thc tế sự phát triển của mạng máy tính đã tạo cơ hội cho phơng thức làm
việc có tính phân tán. Cách tạo lập một hệ thống CSDL phân tán về mặt vật lí phản
ánh cấu trúc của những tổ chức có các phịng ban, chi nhánh, dự án,... đặt ở các vị
trí khác nhau. Các hệ CSDL phân tán cho phép truy cập đợc dữ liệu trong tất cả
các đơn vị. Những dữ liệu đợc đơn vị nào sử dụng nhiều nhất thì sẽ đợc lu trữ tại
đơn vị đó. Điều này làm tăng hiệu quả truy cập dữ liệu.

CSDL phân tán là một tập hợp dữ liệu có liên quan (về lôgic) đợc dùng
chung và phân tán về mặt vật lí trên một mạng máy tính.

Mét hƯ QTCSDL phân tán là một hệ thống phần mềm cho phép quản trị
CSDL phân tán và làm cho ngời dùng không nhận thấy sự phân tán.

Ngi dựng truy cp vào CSDL phân tán thơng qua chơng trình ứng dụng. Các
chơng trình ứng dụng đợc phân thành hai loại:

 Ch¬ng trình không yêu cầu dữ liệu từ nơi khác;

Chơng trình có yêu cầu dữ liệu từ nơi khác.

</div>
(20)<div class='page_container' data-page=20>

tại nơi mở tài khoản (Hà Nội chẳng hạn), nhng cũng có thể thực hiện giao dịch ở
một chi nhánh đặt tại một thành phố khác (Đà Nẵng chẳng hn).

Hình . Hệ CSDL phân tán

Cn phi phõn bit CSDL phân tán với xử lí phân tán. Điểm quan trọng trong
khái niệm CSDL phân tán là ở chỗ các dữ liệu đợc chia ra đặt ở những trạm khác
nhau trên mạng. Nếu dữ liệu tập trung tại một trạm và những ngời dùng trên các
trạm khác có thể truy cập đợc dữ liệu này, ta nói đó là hệ CSDL tập trung xử lí
phân tán chứ khơng phải là CSDL phõn tỏn.

Có thể chia các hệ CSDL phân tán thành hai loại chính: thuần nhất và hỗn hợp.

H CSDL phân tán thuần nhất: các hệ CSDL thành viên u cú cựng mt
h QTCSDL.

Hệ CSDL phân tán hỗn hợp: các hệ CSDL thành viên có thể có các hệ
QTCSDL khác nhau.

Hình . Hệ CSDL tập trung xử lí phân tán

b) Một số u điểm và hạn chế của các hệ CSDL phân tán

Sự phân tán dữ liệu và các ứng dụng có một số u điểm so với các hệ CSDL tập
trung:

Cấu trúc phân tán dữ liệu thích hợp cho bản chất phân tán của nhiều
ng-ờidùng.

Dữ liệu đợc chia sẻ trên mạng nhng vẫn cho phép quản trị dữ liệu địa
ph-ơng (dữ liệu đặt tại mỗi trạm).

 Dữ liệu có tính tin cậy cao vì khi một trạm gặp sự cố, có thể khơi phục đợc
dữ liệu tại đây do bản sao của nó có thể đợc lu trữ tại một trạm khác nữa.

 Dữ liệu có tính sẵn sàng cao. ở CSDL tập trung, khi một trạm làm việc gặp
sự cố thì cơng việc ở trạm đó sẽ bị ngừng lại, trong khi đó các hệ CSDL
phân tán đợc thiết kế để hệ thống tiếp tục làm việc đợc. Nếu một trạm trên
mạng bị hỏng thì hệ thống có thể u cầu dữ liệu từ những trạm khác.

 Hiệu năng của hệ thống đợc nâng cao hơn. Trớc hết, dữ liệu đợc lu trữ gần
nhất với nơi thờng yêu cầu nó, đồng thời các hệ CSDL phân tán trên các
trạm có thể thực hiện song song nên tốc độ truy cập vào dữ liệu nhanh hơn
trờng hợp sử dụng hệ CSDL tập trung. Ngoài ra, mỗi trạm chỉ nắm giữ một
phần chứ khơng phải tồn bộ dữ liệu của hệ thống nên giảm bớt đợc tranh
chấp tài nguyên nh hệ CSDL tập trung.

 Cho phép mở rộng các tổ chức một cách linh hoạt. Có thể thêm nút mới vào
mạng máy tính mà khơng ảnh hởng đến hoạt động của các nút sẵn có.

So víi c¸c hƯ CSDL tËp trung, hệ CSDL phân tán có một số hạn chế:

 Hệ thống phức tạp hơn vì phải làm ẩn đi sự phân tán dữ liệu đối với ngời
dùng.

</div>
(21)<div class='page_container' data-page=21>

 Đảm bảo an ninh khó khăn hơn. Đối với hệ CSDL phân tán ngoài những
vấn đề an ninh chung của mạng máy tính cịn cần đảm bảo an ninh khi có
sự truy cập đến các bản sao đặt nhng v trớ khỏc nhau.

Đảm bảo tính nhất quán dữ liệu khó hơn.

Câu hỏi và bài tập

1. Nêu sự khác nhau giữa hệ CSDL tập trung và hệ CSDL phân tán.

2. Tại sao chi phí truyền thông trong hệ CSDL khách-chủ giảm?

</div>
(22)<div class='page_container' data-page=22>

Đ13. Bảo mật thông tin

trong các hệ cơ sở dữ liệu

Bo mật là vấn đề chung cho cả hệ CSDL và những hệ thống khác. Bảo mật
trong CSDL là:

 Ngăn chặn cỏc truy cp khụng c phộp;

Hạn chế tối đa c¸c sai sãt cđa ngêi dïng;

 Đảm bảo thơng tin khơng bị mất hoặc bị thay đổi ngồi ý muốn;

 Không tiết lộ nội dung dữ liệu cũng nh chơng trình xử lí;

Các giải pháp chủ yếu cho bảo mật hệ thống là chính sách và ý thức, phân
quyền truy cập và nhận dạng ngời dùng, mÃ hoá thông tin và nén dữ liệu,
lu biên bản.

1. Chính sách và ý thức

Việc bảo mật có thể thực hiện bằng các giải pháp kĩ thuật cả phần cứng lẫn
phần mềm. Tuy nhiên hiệu quả việc bảo mật phụ thuộc rất nhiều vào các chủ
tr-ơng, chính sách của chủ sở hữu thông tin và ý thức của ngời dùng.

cấp quốc gia, bảo mật phụ thuộc vào sự quan tâm của Chính phủ trong
việc ban hành các chủ trơng, chính sách, điều luật quy định của Nhà nớc về
bảo mật. Trong các tổ chức, ngời đứng đầu cần có các quy định cụ thể,
cung cấp tài chính, nguồn lực,… cho việc bảo vệ an tồn thơng tin của đơn
vị mình.

 Ngời phân tích, thiết kế và ngời quản trị CSDL phải có các giải pháp tốt về
phần cứng và phần mềm thích hợp để bảo mật thơng tin, bảo vệ hệthống.

 Ngời dùng cần có ý thức coi thơng tin là một tài nguyên quan trọng, cần có
trách nhiệm cao, thực hiện tốt các quy trình, quy phạm do ngời quản trị hệ
thống yêu cầu, tự giác thực hiện các điều khoản do pháp luật quy định.

Cỏc h QTCSDL đều có cơ chế cho phép nhiều ngời cùng khai thác CSDL,
phục vụ nhiều mục đích rất đa dạng. Tuỳ theo vai trò khác nhau của ngời dùng mà
họ đợc cấp quyền khác nhau để khai thác CSDL.

Ví dụ, một số hệ quản lí học tập và giảng dạy của nhà trờng cho phép phụ
huynh truy cập để biết kết quả học tập của con em mình. Mỗi phụ huynh chỉ có
quyền xem điểm của con em mình hoặc của khối con em mình học. Đây là quyền
truy cập hạn chế nhất (mức thấp nhất). Các thầy cô giáo trong trờng có quyền truy
cập cao hơn: xem kết quả và mọi thơng tin khác của bất kì học sinh nào trong
tr-ờng. Ngời quản lí học tập có quyền nhập điểm, cập nhật các thông tin khác trong
CSDL.

</div>
(23)<div class='page_container' data-page=23>

bổ sung, sửa đổi. Mỗi bản ghi của bảng phân quyền xác định quyền của một nhóm
ngời sử dụng từng loại dữ liệu của CSDL. Các quyền đó thờng là đọc (Đ), sửa (S),
bổ sung (B), xố (X), khơng đợc truy cp (K).

Giả sử có năm nhóm ngời dùng CSDL nãi trªn, phơ huynh häc sinh khèi 10
(K10), phơ huynh häc sinh khèi 11 (K11), phô huynh häc sinh khèi 12 (K12), giáo
viên, ngời quản trị.

Bng phõn quyn truy cập có thể có dạng sau (để ngắn gọn, ở đây không nêu
cụ thể các trờng lu trữ điểm m ch núi chung l "Cỏc im s"):

Bảng phân quyền truy cập

MÃ HS Các điểm số Các thông tin khác

K10 Đ Đ K

K11 Đ Đ K

K12 Đ Đ K

Giáo viên Đ Đ Đ

Ngời quản trị ĐSBX ĐSBX ĐSBX

Cú th xem việc mơ tả khung nhìn khác nhau cho ngời dùng khác nhau cũng
là một cách phân quyền truy cập CSDL. Do vậy, việc định nghĩa khung nhìn góp
phần tạo một cơ chế bảo vệ CSDL.

Khi có ngời truy cập CSDL, điều quan trọng l hệ QTCSDL phải "nhận dạng"à
đợc ngời dùng, tức là phải xác minh đợc ngời truy cập thực sự đúng là ngời đã đợc
phân quyền. Đảm bảo đợc điều đó nói chung là rất khó khăn. Một trong những
giải pháp thờng đợc dùng là sử dụng mật khẩu, mỗi ngời dùng có một mật khẩu và
chỉ ngời đó và hệ thống đợc biết mật khẩu đó.

Ngồi mật khẩu cịn có một khái niệm ngày nay đã trở nên quen thuộc là chữ
kí điện tử. Chữ kí điện tử là cơng cụ để hệ thống nhận dạng ngời truy cập hoặc
khẳng định dữ liệu nhận đợc thực sự là của ai. Chữ kí điện tử có thể là chuỗi bit,
xâu kí tự, âm thanh hoặc hình ảnh đặc trng cho một ngời dùng và chỉ có ngời đó
mới có thể cung cấp. Ngồi ra, ngời ta còn dùng phơng pháp nhận dạng dấu vân
tay, nhận dạng con ngơi hoặc nhận dạng giọng nói để xác minh ngời truy cập có
đúng là ngời dùng đã đăng kí vi h thng hay khụng.

Ngời quản trị hệ CSDL cần cung cấp:

Bảng phân quyền truy cập cho hệ QTCSDL;

Phơng tiện cho ngời dùng để hệ QTCSDL nhận biết đúng đợc họ.
Ngời dùng muốn truy cập vào hệ thống cần khai báo:

 Tªn ngêi dïng;

 MËt khÈu.

</div>
(24)<div class='page_container' data-page=24>

Chó ý:

 §èi víi nhãm ngêi cã qun truy cËp cao thì cơ chế nhận dạng có thể phức
tạp hơn.

Hệ QTCSDL cung cấp cho ngời dùng cách thay đổi mật khẩu. Do đó ngời
dùng nên sử dụng khả năng này để định kì thay đổi mật khẩu, tăng cờng khả
năng bảo vệ mật khẩu.

3. M· hoá thông tin và nén dữ liệu

Cỏc thụng tin quan trọng và nhạy cảm thờng đợc lu trữ dới dạng mã hố để
giảm khả năng rị rỉ. Có nhiều cách mã hoá khác nhau. ở lớp 10 ta đã làm quen
một cách để bảo vệ thơng tin là mã hố theo quy tắc vịng trịn, thay mỗi kí tự
bằng một kí tự khác, cách kí tự đó một số vị trí xác định trong bảng chữ cái. Dới
đây ta xét thêm một cách mã hoá khác là nén dữ liệu để giảm dung l ợng bộ nhớ lu
trữ dữ liệuđó.

Mã hoá độ dài loạt là một cách nén dữ liệu khi trong tệp dữ liệu có các kí tự
đợc lặp lại liên tiếp. Xét dãy BBBBBBBBAAAAAAAAAAACCCCCC có ba dãy
con, dãy con đầu là kí tự B lặp lại 8 lần, dãy con thứ hai là kí tự A lặp lại 11 lần và
dãy con thứ ba là kí tự C lặp lại 6 lần. Ta có thể mã hố dãy kí tự có tính chất nh
vậy bằng cách thay thế mỗi dãy con bằng duy nhất một kí tự với số lần lặp lại của
nó. Chẳng hạn, mã của dãy trên sẽ là 8B11A6C.

Ngồi mục đích giảm dung lợng lu trữ, nén dữ liệu cũng góp phần tăng cờng
tính bảo mật của dữ liệu. Khi có dữ liệu dạng nén, cần biết quy tắc nén mới có dữ
liệu gốc đợc.

Chó ý:

Các bản sao dữ liệu thờng đợc mã hố và nén bằng các chơng trình riêng.
4. Lu biờn bn

Ngoài các giải pháp nêu trên, ngời ta còn tổ chức lu biên bản hệ thống. Thông
thờng, biên bản hệ thống cho biết:

Số lần truy cập vào hệ thống, vào từng thành phần của hệ thống, vào từng
yêu cầu tra cứu,...

Thông tin về một số lÇn cËp nhËt cuèi cïng: néi dung cËp nhËt, ngêi thùc
hiƯn, thêi ®iĨm cËp nhËt,...

Biên bản hệ thống hỗ trợ đáng kể cho việc khơi phục hệ thống khi có sự cố kĩ
thuật, đồng thời cung cấp thông tin cho phép đánh giá mức độ quan tâm của ngời
dùng đối với hệ thống nói chung và với từng thành phần của hệ thống nói riêng.
Dựa trên biên bản này, ngời quản trị có thể phát hiện những truy cập khơng bình
thờng (ví dụ ai đó q thờng xun quan tâm đến một số loại dữ liệu nào đó vào
một số thời điểm nhất định), từ đó có những biện pháp phịng ngừa thích hợp.

</div>
(25)<div class='page_container' data-page=25>

Để nâng cao hiệu quả bảo mật, các tham số của hệ thống bảo vệ phải thờng
xuyên đợc thayđổi.

Cần lu ý là hiện nay các giải pháp cả phần cứng lẫn phần mềm cha đảm bảo hệ
thống đợc bảo vệ an tồn tuyệt đối.

2. Với vị trí ngời dùng, em có thể làm gì để10 bảo vệ hệ thống khi khai thác
CSDL?

3. Biên bản hệ thống dùng để làm gì?

4. Cho ví dụ để giải thích lí do cần phải thờng xuyên thay đổi tham số của
hệ thống bảo vệ.

Bµi tập và thực hành 11

bảo mật cơ sở dữ liệu

1. Mục đích, u cầu

Qua bài tốn quản lí một cơ sở kinh doanh, HS cần đạt đợc các yêu cầu sau:

Hiểu thêm khái niệm và tầm quan trọng của bảo mật CSDL;

Biết một số cách thông dụng b¶o mËt CSDL;

 Có thái độ đúng đắn trong việc sử dụng và bảo mật CSDL.

2. Néi dung

Bµi 1

Một cửa hàng bán buôn hàng điện tử thờng xuyên nhận hàng từ một số công ti
và bán lại cho các khách hàng. Hàng nhập và xuất trực tiếp từ kho của cửa hàng
(để bài tốn đơn giản, hạn chế chỉ có một thủ kho kiêm ngời giao hàng). Cửa hàng

này đã xây dựng một CSDL BANHANG gồm các bảng sau:

B¶ng HANG (quản lí các loại hàng lu thông trong cửa hàng)

MaHang TenHang DonVi GiaMua HangSX GiaBan
(M hàng)ã (Tên hàng) (Đơn vị tính) (Giá mua 1 đơn vị) (H ng sản xuất)ã (Giá bán 1 đơn vị)

(1) (2) (3) (4) (5) (6)

</div>
(26)<div class='page_container' data-page=26>

Bảng CONGTI (quản lí các công ti cung cấp hàng)

MaCT TenCT DiaChiCT DienThoaiCT TaiKhoanCT
(M Công ti)Ã (Tên Công ti ) (Địa chỉ Công ti) (Số điện thoại Công ti) (Tài khoản Công ti)

(1) (2) (3) (4) (5)

Bảng PHIEUNHAP (quản lí các phiếu nhập hàng vào kho)
SoPhieuNhap MaCT MaHang SoLuong NgayNhap
(Sè phiÕu nhËp) (M C«ng ti )Ã (M hàng)Ã (Số lợng) (Ngày nhập)

(1) (2) (3) (4) (5)

Bảng PHIEUXUAT (quản lí các phiếu xuất hàng ra khỏi kho giao cho khách)
SoPhieuXuat NgayNhap MaKhach MaHang SoLuong GiaBan
(Số phiếu xuất) (Ngày xuất) (M Khách hàng)ã (M hàng)ã (Số lợng) (Giá bán 1 đơn vị)

(1) (2) (3) (4) (5) (6)

Các đối tợng sử dụng chơng trình quản lớ CSDL BANHANG l:

Khách hàng;

Các công ti cung cấp hàng cho cửa hàng;

Thủ kho (kiêm ngời giao hàng);

Kế toán;

Ngời quản lí cửa hàng.

Theo em, mỗi đối tợng trên sẽ u cầu chơng trình có nhng chc nng gỡ?

Bài 2

Giả sử chơng trình có các chức năng:

Khỏch hng c bit tờn, s lng cỏc mặt hàng cịn trong cửa hàng, một số
thơng tin cần thiết về mặt hàng.

 Các cơng ti cần biết tình hình đã cung cấp hàng cho cửa hàng này.

 Thủ kho kiêm ngời giao hàng biết đợc tình hình hàng nhập xuất và tồn kho.

 Kế tốn biết đợc tình hình thu, chi.

 Ngời quản lí cửa hàng biết đợc mọi thơng tin, trong đó đặc biệt quan tâm
về tình hình xuất/nhập từng loại mặt hàng, tình hình lãi/lỗ của từng mặt
hàng.

 B¶o mËt CSDL.

Nếu chức năng bảo mật CSDL đợc thực hiện bằng bảng phân quyền, thì từng
đối tợng nêu trên có thể đợc trao quyền nh thế nào?

</div>
(27)<div class='page_container' data-page=27>

Dới đây là một bảng thể hiện phân quyền, theo em có những điểm nào cha phù
hợp, vì sao?

HANG KHACH CONGTI PHIEUNHAP PHIEUXUAT

Khách hàng Đ(K6) K K K K

Công ti K K K K K

Thủ kho+Giao hàng §(K6) § § § §

KÕ to¸n § § § §, B, S, X Đ, B, S, X

Quản lí Đ, B, S, X §, B, S, X §, B, S, X § §

Bµi 3

Khi xây dựng CSDL BANHANG nh trên, ngời ta thờng tạo biểu mẫu đợc mở
ngay khi mở CSDL (giả sử là biểu mẫu Trangdau), với các nút lệnh yêu cầu ngời
dùng khai báo định danh (tên, mật khẩu) và xác định quyền truy cập. Sau khi khai
báo, biểu mẫu tiếp theo đợc mở (giả sử là OpenCSDL) sẽ hiển thị một danh sách
các chức năng tơng ứng với bộ "định danh và quyền truy cập" đợc phép sử dụng.
Ngời dùng có thể tiếp tục chọn trong các chức năng này làm xuất hiện các cửa sổ
thích hợp cho truy cập phần dữ liệu với các mức phân quyền mà ngời lập trình đã
dành cho.

</div>