Luận văn biện pháp nâng cao chất lượng đào tạo nghề tại trường cao đẳng nghề cơ khí nông nghiệp

B GIÁO D C VÀ ðÀO T O
TRƯ NG ð I H C NÔNG NGHI P HÀ N I
----------------------------

BÙI THU TRANG

BI N PHÁP NÂNG CAO CH T LƯ NG ðÀO T O NGH
T I TRƯ NG CAO ð NG NGH C KH NễNG NGHI P

Luận văn thạc sĩ QU N TR KINH DOANH

Chuyên ngành: QU N TR KINH DOANH
Mã s : 60.34.05

Ngư i hư ng d n khoa h c: TS. ð

HÀ N I - 2011

QUANG GIÁM


L I CAM ðOAN
Tơi xin cam đoan, đây là cơng trình nghiên c u c a riêng tơi. T t c các
ngu n s li u và k t qu nêu trong lu n văn là trung th c và chưa h dùng ñ
b o v m t h c v khoa h c nào. Các thông tin trách d n trong lu n văn ñ u
ñã ñư c ch rõ ngu n g c.
Tác gi lu n văn

Bùi Thu Trang

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ……………………………..

i


L I C M ƠN

Xin ñư c chân thành c m ơn ban Lãnh ñ o trư ng ð i h c Nông
nghi p Hà n i, Vi n Sau ñ i h c cùng các cán b , gi ng viên ñã gi ng d y,
hư ng d n, giúp đ tơi trong su t q trình h c t p, nghiên c u và hoàn thành
b n lu n văn t t nghi p.
ð c bi t, tôi xin đư c bày t lịng bi t ơn sâu s c ñ n Th y giáo TS ð
Quang Giám - là giáo viên tr c ti p hư ng d n và giúp đ tơi hồn thành lu n
văn này.
Tôi xin chân tr ng c m ơn s giúp ñ nhi t tình c a Ban giám hi u
trư ng Cao đ ng ngh Cơ khí Nơng nghiêp, các cán b nhân viên Phòng ðào
t o, Phòng T ch c - Hành chính, Ban qu n lý d án…và tồn th cán b giáo
viên và các em HSSV đã t o đi u ki n cho tơi thu th p s li u, nh ng thông
tin c n thi t đ hồn thành lu n văn. Xin chân thành c m ơn các Doanh
nghi p trên ñ a bàn t nh Vĩnh Phúc ñã t o ñi u ki n thu n l i cho tôi trong
th i gian qua.
C m ơn gia đình cùng tồn th b n bè đã đ ng viên và giúp đ tơi trong
q trình h c t p và th c hi n lu n văn.
Dù ñã h t s c c g ng, song ch c ch n lu n văn không tránh kh i
nh ng thi t sót, tơi r t mong nh n ñư c s chia s và nh ng ý ki n đóng góp
q báu!
Xin chân thành c m ơn!
Tác gi lu n văn

Bùi Thu Trang

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ……………………………..

ii


M CL C

L i cam ñoan

i

L i c m ơn

ii

M cl c

iii

Danh m c ch vi t t t

vi

Danh m c b ng

vi

Danh m c hình

vii

1

M ð U

1

1.1

Tính c p thi t c a ñ tài

1

1.2

M c tiêu nghiên c u ñ tài

2

1.3

ð i tư ng và ph m vi nghiên c u

3

2

T NG QUAN TÀI LI U NGHIÊN C U

4

2.1

ðào t o cao ñ ng và trung c p ngh trong h th ng giáo d c
qu c dân

4

2.2

Các nhân t cơ b n c a ho t ñ ng ñào t o ngh

8

2.3

Quy ñ nh v ki m ñ nh ch t lư ng c a T ng c c D y ngh

28

2.4

H th ng giáo d c ngh

46

3

ð C ðI M ð A BÀN NGHIÊN C U VÀ PHƯƠNG PHÁP

m t s nư c

NGHIÊN C U

48

3.1

ð c ñi m ñ a bàn nghiên c u

48

3.2

Phương pháp nghiên c u

57

4

K T QU NGHIÊN C U

60

4.1

Th c tr ng ch t lư ng ñào t o ngh c a trư ng Cao đ ng ngh
CKNN

60

4.1.1

Cơng tác xác đ nh nhu c u đào t o

60

4.1.2

Chương trình đào t o

61

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ……………………………..

iii


4.1.3

Cơng tác t ch c và qu n lý đào t o

63

4.1.4

ð i ngũ cán b , giáo viên

76

4.1.5

Thư vi n, cơ s v t ch t, trang thi t b d y h c

82

4.1.6

Ngư i h c

85

4.2

ðánh giá công tác ñào t o ngh t i trư ng Cao ñ ng ngh CKNN

87

4.2.1

Công tác tri n khai và th c hi n chương trình đào t o

87

4.2.2

Cơng tác đào t o và phát tri n ngu n nhân l c

91

4.2.3

ðánh giá thơng qua ho t đ ng t ki m ñ nh c a nhà trư ng

92

4.2.4

ðánh giá t kênh thông tin ngư i h c, các cán b nhà trư ng và
Doanh nghi p

4.3

94

Bi n pháp nâng cao ch t lư ng ñào t o ngh t i trư ng cao đ ng
ngh CKNN

98

4.3.1

Phân tích đi m m nh, y u, cơ h i và thách th c

98

4.3.2

M t s bi n pháp nâng cao ch t lư ng ñào t o ngh c a trư ng
Cao ñ ng ngh Cơ khí Nơng nghi p

101

5

K T LU N VÀ KI N NGH

110

5.1

K t lu n

110

5.2

Ki n ngh

111

TÀI LI U THAM KH O

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ……………………………..

113

iv

DANH M C CÁC CH

VI T T T

CKNN

Cơ khí Nơng nghi p

CNH - HðH

Cơng nghi p hóa, hi n đ i hóa

CBGV

Cán b giáo viên

CBQL

Cán b qu n lý

CTK

Chương trình khung

GD

Giáo d c

GD & ðT

Giáo d c và ñào t o

HSSV

H c sinh - sinh viên

Lð TB & XH

Lao đơng, Thương binh và xã h i

TC - HC

T ch c hành chính

TC - KT

Tài chính k tốn

THPT

Trung h c ph thông

XDCB

Xây d ng cơ b n

WTO

T ch c Thương m i th gi i

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ……………………………..

v


DANH M C B NG
STT

Tên b ng

Trang

2.1

Quy ñ nh s sinh viên quy ñ i trên 1 gi ng viên quy đ i

24

3.1

Quy mơ đào t o t năm 2008 - 2010

50

3.2

H th ng ngành ngh ñào t o

53

4.1

K t qu thi h c sinh gi i các c p

72

4.2

T ng h p k t qu h c t p và rèn luy n c a HSSV

72

4.3

K t qu thi t t nghi p giai ño n 2008 - 2010

73

4.4

Ngu n kinh phí c a trư ng giai đo n 2008 - 2010

74

4.5

B ng cân ñ i ngân sách ho t ñ ng ñào t o giai ño n 2008 - 2010

75

4.6

Cơ c u ñ i ngũ giáo viên theo chun mơn chính

78

4.7

ð i ngũ cán b , giáo viên t năm 2004 - 2010

79

4.8

Trình đ giáo viên năm 2010

79

4.9

S li u th ng kê ñ i ngũ cán b qu n lý

81

4.10

Th ng kê tài li u thư vi n

82

4.11

Th ng kê di n tích các h ng m c XDCB

83

4.12

Cơ s v t ch t c a Trư ng năm 2010

84

4.13

Trang thi t b ph c v gi ng d y

85

4.14

T ng h p k t qu nghiên c u tính gi n chương trình.

89

4.15

T ng h p s lư ng giáo viên tham gia h c t p

91

nâng cao trình đ

91

4.16

B ng t ng h p k t qu t ki m ñ nh trư ng năm 2010

93

4.17

B ng t ng h p k t qu ñi u tra HSSV

94

4.18

B ng t ng h p k t qu ñi u tra GV và CBQL

95

4.19

B ng t ng h p k t qu ñi u tra Doanh nghi p năm 2010

97

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ……………………………..

vi


DANH M C HÌNH
STT

Tên hình

Trang

2.1

H th ng giáo d c qu c dân theo Lu t Giáo d c 2005

4

2.2

Quan h gi a m c tiêu, n i dung và phương pháp ñào t o

8

2.3

Quan h gi a giáo viên, h c sinh và thi t b d y h c

9

2.4

M i quan h gi a 6 nhân t c t lõi c a q trình đào t o

9

2.5

Các căn c ñ xác ñ nh m c tiêu ñào t o

11

2.6

Ch c năng ph n h i c a ki m tra đánh giá

20

2.7

Mơ hình qu n lý ch t lư ng t ng th

45

3.1

Sơ ñ t ch c b máy qu n lý c a Trư ng Cao ñ ng ngh Cơ
khí Nơng nghi p

54

4.1

Sơ đ t ch c c a Phịng đào t o

65

4.2

Sơ đ t ch c phòng Qu n lý h c sinh - sinh viên

66

4.3

Sơ ñ t ch c c a các khoa

67

4.4

Bi u ñ k t qu thanh tra ñào t o năm 2010

71

4.5

Quy trình tuy n d ng giáo viên

77

4.6

Bi u đ cơ c u đ tu i giáo viên.

80

4.7

Trình đ ngo i ng c a CBQL và giáo viên

81

4.8

Bi u ñ k t qu tuy n sinh t 2008 - 2010

86

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ……………………………..

vii


1. M
1.1

ð U

Tính c p thi t c a đ tài
Ngày nay, th gi i ñã bư c sang m t giai ño n phát tri n m i, trong ñó

giáo d c ñào t o cùng v i khoa h c - công ngh tr thành l c lư ng s n xu t
tr c ti p, có vai trò h t s c quan trong trong s phát tri n.

Vi t Nam, ð ng

và Nhà nư c coi giáo d c cùng v i khoa h c - cơng ngh là qu c sách hàng
đ u. ð i h i IX c a ð ng coi phát tri n giáo d c là m t trong nh ng ñ ng l c
quan tr ng ñ thúc ñ y s nghi p cơng nghi p hố, hi n đ i hố đ t nư c, là
đi u ki n ñ phát huy ngu n l c con ngư i, y u t cơ b n ñ phát tri n xã h i,
tăng tư ng kinh t nhanh và b n v ng.
Tuy v y, ch t lư ng giáo d c ñào t o hi n nay ñang là m t v n ñ ñang
ñư c dư lu n xã h i h t s c quan tâm. Chương trình đào t o c a các trư ng
trong h th ng giáo d c ph n l n còn n ng tính lý thuy t, chưa quan tâm đúng
m c ñ n rèn luy n k năng th c hành, k năng ngh nghi p, năng l c ho t
ñ ng sáng t o. Phương pháp gi ng d y ch y u v n là phương pháp gi ng
gi i, thi u s h tr c a công ngh thơng tin và các cơng c hi n đ i khác,
khơng thích ng v i kh i lư ng tri th c m i đang tăng nhanh, khơng khuy n
khích s ch đ ng sáng t o c a ngư i h c, chưa l y ngư i h c làm trung tâm
c a q trình đào t o. Cơ s v t ch t, trang thi t b đào t o c a các trư ng
nhìn chung cịn thi u th n và l c h u. Tính chuyên nghi p trong qu n lý nhà
trư ng còn b t c p. S g n k t gi a các trư ng ñào t o và ñơn v s d ng lao
ñ ng chưa ch t ch .
S ki n Vi t Nam gia nh p WTO vào năm 2006 s có tác đ ng r t l n
đ n cơng tác đào t o ngu n nhân l c

các trình đ , trong đó có cơng tác ñào

t o ngh . Nhu c u v lao ñ ng gi n ñơn s gi m nhưng nhu c u v lao đ ng
k thu t có ch t lư ng cao l i tăng. Như v y, các trư ng ñào t o ñang ñ ng
trư c bài tốn làm th nào đ nâng cao ch t lư ng ñào t o trong khi l i ph i

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ……………………………..

1


ñ i ñ u v i s c nh tranh gay g t hơn.
Trư ng Cao ñ ng ngh Cơ khí Nơng nghi p, trư c đây là trư ng Cơng
nhân ngh Cơ khí Nơng nghi p, là m t ñơn v tr c thu c B NN & PTNN.
Nhi m v ban ñ u c a trư ng khi m i thành l p là ñào t o ñ i ngũ công nhân
cho các h p tác xã nông nghi p. Sau m t th i gian dài phát tri n, ñ n năm
2007 trư ng ñư c nâng c p lên thành Trư ng Cao ñ ng ngh Cơ khí Nơng
nghi p. Nhi m v c a trư ng khơng gói g n trong vi c đào t o ngu n nhân
l c ph c v cho ho t đ ng s n xu t nơng nghi p mà m r ng ñào t o ph c v
cho các lĩnh v c ngành ngh công nghi p và dich v khác.
ð th y đư c cơng tác đào t o ngh

trư ng cao ñ ng ngh CKNN

như th nào? K t qu ñào t o ra sao? Nhà trư ng c n làm gì đ nâng cao ch t
lư ng đào t o ngh ? Chúng tơi ti n hành nghiên c u ñ tài: “Bi n pháp nâng
cao ch t lư ng ñào t o ngh t i Trư ng Cao đ ng Ngh Cơ khí Nơng
nghi p”.
1.2

M c tiêu nghiên c u ñ tài

1.2.1 M c tiêu chung
ðánh giá ch t lư ng cơng tác đào t o ngh t i trư ng Cao ñ ng ngh
CKNN, t đó đ xu t các gi i pháp c n hoàn thi n nh m nâng cao ch t lư ng
ñào t o ngh t i trư ng.

1.2.2 M c tiêu c th
- Góp ph n h th ng hố cơ s lý lu n v đào t o ngh và ch t lư ng
ñào t o ngh .
- ðánh giá th c tr ng ch t lư ng cơng tác đào t o ngh t i Trư ng Cao
ñ ng ngh CKNN.
- ð xu t m t s bi n pháp nh m nâng cao ch t lư ng ñào t o ngh t i
trư ng.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ……………………………..

2


1.3

ð i tư ng và ph m vi nghiên c u

1.3.1 ð i tư ng nghiên c u
- Nh ng lý lu n v d y h c và d y ngh theo lu t giáo d c năm 2005
- N i dung chi n lư c phát tri n trư ng cao đ ng ngh CKNN
- Cơng tác đào ngh và ch t lư ng cơng tác đào t o ngh t i trư ng cao
ñ ng ngh CKNN
1.3.2 Ph m vi nghiên c u
1.3.2.1 Ph m vi v n i dung
ð tài t p trung nghiên c u m t s n i dung ch y u sau:
- H th ng t ch c và qu n lý ñào t o ngh t i trư ng cao ñ ng ngh
CKNN.
- Tình hình th c hi n cơng tác ñào t o ngh t i trư ng Cao ñ ng ngh
CKNN.
- Ch t lư ng ñào t o ngh t i trư ng.

1.3.2.2 Ph m vi v không gian
- ð tài ñư c th c hi n nghiên c u t i trư ng cao ñ ng ngh Cơ khí
Nơng nghi p.
- ð tài ch gi i h n

lĩnh v c ñào t o cao ñ ng ngh và trung c p

ngh , không m r ng sang nh ng lĩnh v c ho t ñ ng khác c a trư ng như:
ñào t o ng n h n, b i dư ng nâng cao trình đ .
1.3.2.3 Ph m vi v th i gian
- ð tài ñư c nghiên c u t 8/2010 đ n 8/2011. Do đó, các d li u
thông tin t p trung trong kho ng th i gian t 2008 ñ n 2010. Nh ng s li u
kh o sát m i ñư c ñi u tra trong năm 2010 có d báo ñ n năm 2012.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ……………………………..

3


2. T NG QUAN TÀI LI U NGHIÊN C U
2.1

ðào t o cao ñ ng và trung c p ngh trong h th ng giáo d c qu c dân

2.1.1 H th ng giáo d c qu c dân theo Lu t GD năm 2005
Lu t Giáo d c năm 2005 có hi u l c t ngày 01/01/2006. Theo ði u 4
c a Lu t này thì các c p h c và trình đ đào t o c a H th ng giáo d c qu c
dân g m:
- Giáo d c m m non có nhà tr và m u giáo.
- Giáo d c ph thơng có ti u h c, trung h c cơ s , trung h c ph thong.

- Giáo d c ngh nghi p có trung c p chuyên nghi p và d y ngh .
- Giáo d c ñ i h c và sau ñ i h c (g i chung là giáo d c đ i h c) đào
t o trình ñ cao ñ ng, trình ñ ñ i h c, trình đ th c sĩ, trình đ ti n sĩ.
Ti n sĩ
Th c sĩ

ð ih c
Cao ñ ng

Trung h c ph thơng

Trung c p
chun nghi p

Cao đ ng ngh

Trung c p ngh
Sơ c p
ngh

Trung h c cơ s
Ti u h c
M u giáo
Nhà tr

Hình 2.1: H th ng giáo d c qu c dân theo Lu t Giáo d c 2005 [13]

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ……………………………..

4

2.1.2 M c tiêu c a ñào t o ngh
ði u 4 Lu t D y ngh quy ñ nh m c tiêu d y ngh là ñào t o nhân l c k
thu t tr c ti p trong s n xu t, d ch v có năng l c th c hành ngh tương x ng
v i trình ñ ñào t o, có ñ o ñ c, lương tâm ngh nghi p, ý th c k lu t, tác
phong cơng nghi p, có s c kho nh m t o ñi u ki n cho ngư i h c ngh sau khi
t t nghi p có kh năng tìm vi c làm, t t o vi c làm ho c h c lên trình đ cao
hơn, đáp ng yêu c u c a s nghi p công nghi p hóa, hi n đ i hóa đ t nư c [14,
đi u 4].
Trong đó có chi ti t m c tiêu đào t o trình đ sơ c p ngh , trung c p
ngh và cao ñ ng ngh như sau:
ði u 10. M c tiêu d y ngh trình đ sơ c p
D y ngh trình đ sơ c p nh m trang b cho ngư i h c ngh năng l c
th c hành m t ngh ñơn gi n ho c năng l c th c hành m t s công vi c c a
m t ngh ; có đ o đ c, lương tâm ngh nghi p, ý th c k lu t, tác phong cơng
nghi p, có s c kho , t o đi u ki n cho ngư i h c ngh sau khi t t nghi p có
kh năng tìm vi c làm, t t o vi c làm ho c ti p t c h c lên trình đ cao
hơn.[14, đi u 10]
ði u 17. M c tiêu d y ngh trình đ trung c p
D y ngh trình đ trung c p nh m trang b cho ngư i h c ngh ki n
th c chuyên môn và năng l c th c hành các công vi c c a m t ngh ; có kh
năng làm vi c đ c l p và ng d ng k thu t, cơng ngh vào cơng vi c; có đ o
đ c, lương tâm ngh nghi p, ý th c k lu t, tác phong cơng nghi p, có s c
kho , t o ñi u ki n cho ngư i h c ngh sau khi t t nghi p có kh năng tìm
vi c làm, t t o vi c làm ho c ti p t c h c lên trình ñ cao hơn.
ði u 24. M c tiêu d y ngh trình đ cao đ ng
D y ngh trình đ cao ñ ng nh m trang b cho ngư i h c ngh ki n
th c chuyên môn và năng l c th c hành các công vi c c a m t ngh , có kh
năng làm vi c ñ c l p và t ch c làm vi c theo nhóm; có kh năng sáng t o,

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ……………………………..

5


ng d ng k thu t, công ngh vào công vi c; gi i quy t đư c các tình hu ng
ph c t p trong th c t ; có đ o đ c, lương tâm ngh nghi p, ý th c k lu t, tác
phong công nghi p, có s c kho , t o đi u ki n cho ngư i h c ngh sau khi t t
nghi p có kh năng tìm vi c làm, t t o vi c làm ho c ti p t c h c lên trình
đ cao hơn [14, đi u 24].
2.1.3 ði u l trư ng cao ñ ng ngh
2.1.3.1 Cơ quan phê duy t
Căn c vào ði u l m u, các trư ng cao ñ ng ngh xây d ng ði u l c a
trư ng và trình c p có th m quy n phê duy t theo quy ñ nh như sau:
- ði u l c a trư ng cao đ ng ngh cơng l p do H i ñ ng trư ng quy t
ngh và trình cơ quan ch qu n trư ng phê duy t.
- ði u l c a trư ng cao ñ ng ngh tư th c do H i ñ ng qu n tr ho c cá
nhân s h u trư ng quy t ngh và trình T ng c c trư ng T ng c c D y ngh
phê duy t.
2.1.3.2 N i dung ñi u l
ði u l c a trư ng cao đ ng ngh g m có nh ng n i dung ch y u sau ñây
- Tên trư ng.
- Nhi m v , quy n h n c a trư ng.
- Các ho t ñ ng d y ngh , trong đó ghi rõ danh m c các ngh mà trư ng
ñào t o và các c p trình đ đào t o c a t ng ngh .
- Nhi m v và quy n c a giáo viên, cán b qu n lý d y ngh .
- Nhi m v và quy n c a ngư i h c ngh .
- Cơ c u t ch c và nhân s c a trư ng.
- Tài chính, cơ s v t ch t và thi t b c a trư ng.
- Quan h gi a nhà trư ng v i doanh nghi p, gia đình và xã h i.

- Thanh tra, ki m tra, khen thư ng và x lý vi ph m.
2.1.3.3 Các văn b n đ trình
ði u l g m:
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ……………………………..

6


- Văn b n ñ ngh phê duy t (theo M u s 1 ban hành kèm theo Quy t
ñ nh này).
- B n (04) b n ði u l c a trư ng.
- B n sao Quy t ñ nh thành l p ho c cho phép thành l p trư ng cao
đ ng ngh .
2.1.3.4. Quy trình ti p nh n và x lý h sơ
Ti p nh n, xem xét h sơ và quy t ñ nh phê duy t ði u l trư ng cao
ñ ng ngh .
- Các trư ng cao ñ ng ngh g i h sơ theo quy ñ nh t i Kho n 3 ði u
này v cơ quan ch qu n trư ng ñ i v i các trư ng cao ñ ng ngh công l p
thu c b , ngành, t ch c chính tr - xã h i; g i v T ng c c D y ngh ñ i v i
các trư ng cao ñ ng ngh tư th c.
- Trong th i h n 15 ngày làm vi c, k t ngày nh n ñ h sơ h p l , các
cơ quan, t ch c quy ñ nh t i ñi m a kho n này có trách nhi m xem xét, quy t
đ nh phê duy t ði u l (theo M u s 2 ban hành kèm theo Quy t ñ nh này).
Trư ng h p chưa ñ ñi u ki n phê duy t ph i tr l i b ng văn b n cho trư ng
bi t và nêu rõ lý do.
- Trong th i h n 10 ngày làm vi c, k t ngày ði u l ñư c phê duy t,
các cơ quan, t ch c quy t ñ nh phê duy t ði u l có trách nhi m g i 01 b n
quy t ñ nh kèm theo ði u l ñã ñư c phê duy t cho trư ng ñ th c hi n, 01
b n v T ng c c D y ngh ñ theo dõi qu n lý và 01 b n v S Lao ñ ng Thương binh và Xã h i, nơi có tr s chính c a trư ng cao đ ng ngh ñ th c
hi n qu n lý theo ñ a bàn.

2.1.3.5 Phê duy t ði u l s a ñ i, b sung
Trư ng h p trư ng cao ñ ng ngh s a ñ i, b sung ði u l c a trư ng
mình thì làm văn b n ñ ngh phê duy t b sung (theo M u s 3 ban hành
kèm theo Quy t ñ nh này) và nh ng n i dung ñ ngh s a đ i, b sung trình
c p có th m quy n phê duy t theo quy ñ nh t i kho n (d) c a ði u này.
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ……………………………..

7


2.2

Các nhân t cơ b n c a ho t ñ ng ñào t o ngh
Ho t ñ ng ñào t o có c u trúc ph c t p bao g m nhi u nhân t khác nhau

như: m c tiêu - n i dung - phương pháp, phương ti n - hình th c t ch c phương pháp đánh giá, mơi trư ng h at đ ng d y - h c và hai nhân v t cơ b n là
giáo viên và ngư i h c. Có th nói, q trình đào t o là q trình th c hi n đ ng
th i và tương h (tương tác) các ho t ñ ng d y (c a giáo viên) và ho t ñ ng h c
(c a ngư i h c) ñ th c hi n các nhi m v , n i dung ñào t o và hư ng t i ñ t
m c tiêu đào t o trong các mơi trư ng và ñi u ki n d y h c c th .
Theo “C m nang nâng cao năng l c qu n lý nhà trư ng” thì q trình
đào t o bao g m sáu nhân t ch y u sau:
- M c tiêu ñào t o

MT

- N i dung ñào t o

ND

- Phương pháp ñào t o

PP

- L c lư ng ñào t o

GV (giáo viên)

- ð i tư ng ñào t o

HS (h c sinh)

- Phương ti n, thi t b d y h c

TB

Ba nhân t m c tiêu ñào t o, n i dung ñào t o và phương pháp ñào t o
liên k t ch t ch v i nhau, quy ñ nh nhau và h tr nhau. Chúng có m i quan
h v i m c tiêu phát tri n kinh t - xã h i, tr ng thái ti n b v văn hóa, khoa
h c, công ngh . Chúng t o ra cái lõi c a q trình đào t o (hình 2.2).
MT

ND

PP

Hình 2.2: Quan h gi a m c tiêu, n i dung và phương pháp ñào t o
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ……………………………..

8

Ba nhân t l c lư ng ñào t o (giáo viên), ñ i tư ng ñào t o (h c
sinh), phương ti n - thi t b d y h c là l c lư ng v t ch t hi n th c hóa
đư c, m c tiêu ñào t o, tái t o, sáng t o, sáng t o n i dung ñào t o và
phương pháp ñào t o.
HS

GV

TB

Hình 2.3: Quan h gi a giáo viên, h c sinh và thi t b d y h c
Có th sơ đ hóa m t cách t ng quát m i liên h tương tác gi a 6 y u
t trên b ng cách g n k t hình 2.2 và hình 2.3 v i nhau t o thành hình 2.4
MT
HS

GV

PP

ND
TB

Hình 2.4: M i quan h gi a 6 nhân t c t lõi c a quá trình ñào t o
Trong 6 nhân t trên thì m c tiêu ñào t o, n i dung ñào t o và phương
pháp ñào t o ñư c xem là 3 trong 4 thành t c a chương trình đào t o. Thành
t th tư c a chương trình đào t o là cách th c ñánh giá k t qu ñào t o.
Chương trình ñào t o ñư c xem là m t b n thi t k t ng th cho m t

ho t ñ ng ñào t o. B n thi t k t ng th đó cho ta bi t tồn b n i dung c n
đào t o, ch rõ ra nh ng gì ta có th trơng đ i

ngư i h c sau khố h c, nó

phác ho ra quy trình c n thi t ñ th c hi n n i dung ñào t o, nó cũng cho ta
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ……………………………..

9


bi t các phương pháp ñào t o và các cách th c ki m tra ñánh giá k t qu h c
t p và t t c nh ng cái đó đư c s p x p theo m t th i bi u ch t ch .
2.2.1 Chương trình đào t o
2.2.1.1 M c tiêu đào t o
Tùy theo t ng c p ñ m c tiêu ñào t o (qu c gia, b c h c, l ai hình
trư ng đào t o…) mà chúng ta có th s d ng nhi u phương pháp xây d ng
m c tiêu khác nhau.

ñây, chúng ta ch y u xem xét phương pháp xây d ng

m c tiêu ñào t o c a m t ngành, ngh ñào t o.
M c tiêu ñào t o c a m t ngành, ngh c th ñư c xác ñ nh theo sơ đ
các căn c cơ b n đư c trình bày hình 2.5.
ð nh hư ng m c tiêu đào t o c a nư c ta nói chung và
cao ñ ng và trung c p ñư c ñư c xác đ nh

các trình đ

Lu t Giáo d c năm 2005 [13].

2.2.1.2 Phân tích đ c đi m chun mơn ngh
M t trong nh ng căn c cơ b n ñ xây d ng m c tiêu, n i dung ñào t o
là tài li u phân tích ñ c đi m chun mơn ngành, ngh ph n nh tính ch t, ñ c
trưng n i dung lao ñ ng, ñ c ñi m tâm sinh lý ngh nghi p và các u c u v
đào t o thích ng v i các u c u c a trình đ ngh nghi p và nhu c u nhân
l c lao ñ ng ngoài xã h i.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ……………………………..

10


ð nh hư ng m c tiêu
ñào t o qu c gia:
-B ch c
- Lo i trư ng
- Ngành ñào t o

ð c đi m chun
mơn ngành, ngh

M c tiêu ñào t o c a
m t ngành ngh

Các quy ch xây d ng
m c tiêu- n i dung ñào
t o c a B GD&ðT và
B Lð, TB & XH

Các ñi u ki n ñ m b o:
- Cơ s v t ch t
- ð i ngũ giáo viên
- Tài li u h c t p
- Qu n lý

Hình 2.5: Các căn c ñ xác ñ nh m c tiêu ñào t o
Tài li u phân tích đ c đi m chun mơn m t ngành, ngh có c u trúc
cơ b n như sau:
- Ph m vi ho t ñ ng và ý nghĩa, vai trò c a ngành, ngh
- Phân tích n i dung lao đ ng: Tùy theo t ng ñ c trưng lao ñ ng c th
c a t ng ngành ngh trong khu v c s n xu t ho c d ch v mà chúng ta c n
phân tích n i dung lao đ ng c a các ngành, ngh theo các m t sau:
+ Ngu n nguyên, v t li u (ho c thông tin) ñ u vào
+ Các thi t b , phương tiên, cơng c lao đ ng
+ Quy trình cơng ngh cơ b n (phương pháp gia công, tài li u
công ngh )
+ Các s n ph m lao ñ ng
+ Các chu n đánh giá cơng ngh và s n ph m
+ Mơi trư ng lao đ ng
- H th ng ñ nh hư ng giá tr và các ki n th c, k năng văn hóa - khoa
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ……………………………..

11


h c; công ngh và ngh nghi p: Tùy theo t ng lo i hình đào t o cao đ ng,
trung c p chuyên nghi p hay d y ngh và hình th c đào t o (dài h n hay ng n
h n, chính quy hay t i ch c), trình đ đ u vào c a ngư i h c và quy đ nh c a
chương trình khung do B GD&ðT và B Lð-TB&XH mà chúng ta có th

xác ñ nh h th ng ki n th c, k năng và các ñ nh hư ng giá tr theo chương
trình khung bao g m các mơn h c chung v giáo d c chính tr , pháp lu t,
qu c phòng, tin h c, ngo i ng ; kh i các mơn văn hóa; k thu t cơ s , lý
thuy t chuyên môn và th c hành ngh nghi p.
Ý nghĩa c a vi c nghiên c u m c tiêu ñào t o
M c tiêu giáo d c ñào t o là cơ s ñ nh hư ng cho tồn b ho t đ ng t
ch c và qu n lý ñào t o

m i lo i hình và phương th c đào t o. ð ng th i là

cơ s ñ thi t k n i dung chương trình đào t o cho các ngành ngh c th ,
phù h p v i t ng lo i hình trư ng và h đào t o trong h th ng ñào t o qu c
dân. M c tiêu đào t o khơng ch là cơ s ñ nh hư ng mà ñi u quan tr ng hơn
là chu n đánh giá tồn b q trình t ch c ñào t o ngh nghi p

các m c ñ

khác nhau.
2.2.1.2. N i dung ñào t o
Hi n nay, có nhi u đ nh nghĩa khác nhau v n i dung và c u trúc n i
dung ñào t o. Theo cách hi u thông d ng, n i dung ñào t o là t p h p các
ki n th c v văn hóa- xã h i, khoa h c- công ngh , các chu n m c thái ñ nhân cách, các k năng lao ñ ng chung và chuyên bi t c n thi t ñ hình thành
nh ng ph m ch t và năng l c ngh nghi p phù h p v i m t lo i hình lao
đ ng ngh nghi p c th . N i dung ñào t o cơ b n đư c ph n ánh trong các
chương trình khung (curriculum standard).
Chương trình khung là văn b n Nhà nư c ban hành cho t ng ngành ñào
t o c th , trong đó quy đ nh cơ c u n i dung mơn h c, th i gian đào t o, t l
phân b th i gian ñào t o gi a các môn h c cơ b n và chuyên môn; gi a lý
thuy t v i th c hành, th c t p. Nó bao g m khung chương trình cùng v i
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ……………………………..

12


nh ng n i dung c t lõi, chu n m c, tương ñ i n ñ nh theo th i gian và b t
bu c ph i có trong chương trình đào t o c a t t c các trư ng ñ i h c ho c
cao ñ ng.
Trong đ nh nghĩa c a chương trình khung

trên, thì khung chương

trình (curriculum framework) là văn b n Nhà nư c quy ñ nh kh i lư ng t i
thi u và cơ c u ki n th c cho các chương trình đào t o. Khung chương trình
xác đ nh s khác bi t v chương trình tương ng v i các trình đ đào t o khác
nhau nhưng không cho th y s khác bi t gi a các ngành đào t o.
Chương trình giáo d c đ i h c ñư c c u trúc t các h c ph n thu c hai
kh i ki n th c giáo d c ñ i cương và giáo d c chuyên nghi p. Kh i ki n th c
giáo d c ñ i cương bao g m các môn khoa h c xã h i và nhân văn, ngo i
ng , các môn khoa h c t nhiên, giáo d c th ch t, giáo d c qu c phòng.
Kh i ki n th c giáo d c chuyên nghi p g m các môn ki n th c cơ s , các
môn ki n th c ngành, các môn ki n th c & k năng ngh nghi p b tr và
th c t p ngh nghi p.
C u trúc chương trình giáo d c trung h c chuyên nghi p và trung c p
ngh bao g m nh ng thành ph n cơ b n là kh i các môn h c chung (Giáo d c
qu c phịng, Chính tr , Th d c th thao, Tin h c, Ngo i ng , Giáo d c pháp
lu t) và kh i các môn cơ s và các môn chuyên môn ( bao g m môn lý thuy t
và mơn th c hành).
Q trình thi t k n i dung, chương trình đào t o c n tuân th theo các
nguyên t c cơ b n sau:
- Nguyên t c khoa h c: N i dung chương trình b o đ m tính khoa h c

c a h th ng các ki n th c, k năng ngh nghi p trong các lĩnh v c khoa h ccông ngh .
- Nguyên t c th c ti n: M t m t, n i dung chương trình ph i ñ m b o
phù h p v i các ñi u ki n (phương ti n, giáo viên…), b o đ m tính kh thi
c a chương trình. M t m t ph i phù h p v i trình đ th c t và d báo phát
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ……………………………..

13


tri n k thu t- công ngh c a các lĩnh v c s n xu t- d ch v .
- Nguyên t c v a s c: N i dung chương trình phù h p v i đ i tư ng
tuy n sinh, v i yêu c u c a m c tiêu ñào t o và ñi u ki n ñ m b o.
- Nguyên t c h th ng: B o ñ m n i dung chương trình có c u trúc h p
lý. K t h p hài hịa lơgic khoa h c - cơng ngh và lơgic sư ph m. C n có ph n
hư ng d n s d ng chương trình đào t o.
- Nguyên t c liên thông: N i dung, chương trình đào t o c n đư c thi t
k b o đ m u c u liên thơng đào t o gi a các b c h c, ngành ngh đào t o.
- Ngun t c đa kênh thơng tin: N i dung chương trình đào t o đư c
ch n l c ph n ánh tính đa d ng c a các kênh thông tin t các tài li u khoa h c
- công ngh , kinh nghi m th c ti n s n xu t- d ch v , ñ i s ng xã h i …
2.2.1.3. Phương pháp ñào t o
2.2.1.3.1.ð nh nghĩa, phân lo i phương pháp ñào t o
Phương pháp ñào t o là cách th c ho t ñ ng ph i h p th ng nh t c a
ngư i d y và ngư i h c nh m th c hi n t i ưu các nhi m v d y và h c ñ
ñ t ñư c m c tiêu ñ ra v i nh ng ñi u ki n c th v môi trư ng, phương
ti n h c t p, th i gian ñào t o. Phương pháp d y h c bao g m các ch c năng:
- Giúp ngư i h c n m v ng tri th c, k năng, k x o

các m c ñ t

th p ñ n cao: lĩnh h i, nh n bi t, tái hi n, k năng, v n d ng.
- ð m b o cho ngư i h c phát tri n năng l c ho t ñ ng trí tu , ñ c bi t
là năng l c tư duy ñ c l p sáng t o (là s k t h p c a năng l c nh n th c,
năng l c hành ñ ng). Ch c năng này ph n ánh m t tích c c c a phương pháp
d y h c giúp ngư i h c phát tri n trí thơng minh, năng l c thích ng cao, linh
ho t trư c các tình hu ng m i, ph c t p.
Tùy thu c vào ñ i tư ng h c viên, m c tiêu và n i dung chương trình
đào t o, cơ s v t ch t, lo i hình đào t o mà chúng ta s d ng phương pháp
ho c nhóm các phương pháp pháp đào t o khác nhau nh m ñ t ñư c m c tiêu
và k t qu ñào t o mong mu n. H th ng các phương pháp ñào t o bao g m
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ……………………………..

14


m t s phương pháp cơ b n sau ñây:
- Phương pháp thuy t trình
- Phương pháp đàm tho i v n ñáp
- Các phương pháp d y h c tr c quan
- Phương pháp d y h c th c ti n
- Phương pháp làm vi c v i sách và tài li u
- Phương pháp d y h c nêu v n ñ
2.2.1.3.2. ð c ñi m c a các phương pháp ñào t o
* Phương pháp thuy t trình
Thuy t trình là phương pháp giáo viên dùng l i nói, ch vi t đ truy n
đ t n i dung h c t p cho ngư i h c m t cách có h th ng.
Phương pháp thuy t trình đư c s d ng ph bi n khi gi ng nh ng n i
dung m i ho c khi trình bày đ làm sáng t m t v n ñ ph c t p mà ngư i
h c khó có th nh n th c đ c l p. Phương pháp này cịn đư c dùng ñ h
th ng hóa, khái quát hóa, t ng k t, ơn t p cho SVHS. Phương pháp thuy t

trình có các ưu như c đi m sau:
Ưu đi m:
- Giúp ngư i h c n m ñư c tri th c m t cách có h th ng và hồn ch nh.
-

m t m c đ nh t đ nh, phương pháp thuy t trình có kh năng kích

thích tích c c đ n tư duy và năng l c chú ý c a ngư i h c.
- T o ñi u ki n thu n l i cho giáo viên làm ch ñư c th i gian ñ i v i
vi c truy n th các tri th c và tác ñ ng m nh m t i tư tư ng, tình c m c a
ngư i h c thơng qua gi ng nói và phong cách sư ph m c a mình.
Như c đi m:
- D làm ngư i h c ti p thu tri th c m t cách th đ ng, chóng m t m i
vì ph i ti p nh n nh ng kích thích qua l i nói đơn đi u, ph i t p trung tư
tư ng ñ l ng nghe, ghi chép.
- Giáo viên khơng th n m đư c m c ñ n m b t tri th c c a ngư i h c.
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ……………………………..

15


* Phương pháp ñàm tho i v n ñáp
ðàm tho i v n ñáp là phương pháp ñ i tho i trao ñ i h i ñáp gi a ngư i
d y và ngư i h c nh m làm sáng t nh ng v n đ m i, tìm ra nh ng tri th c
m i, rút ra nh ng k t lu n c n thi t t nh ng n i dung ñã h c ho c nh ng kinh
nghi m đư c tích lũy t th c ti n cu c s ng, ho c t ng k t, ôn t p, c ng c , m
r ng, ñào sâu tri th c hay ki m tra k t qu h c t p c a h c sinh. Phương pháp
này có ưu như c đi m sau:
- Ưu đi m: Kích thích h c sinh tích c c tư duy, rèn luy n năng l c di n
ñ t, t p trung chú ý. Giáo viên k p th i phát hi n nh ng thi u sót c a h c sinh

đ b sung.
- Như c ñi m: Phương pháp ñàm tho i n u v n d ng không khéo s r t
m t thì gi , nh hư ng t i k ho ch d y h c và có th tr thành nhũng cu c
tranh lu n, ñ i tho i không mang l i hi u qu hư ng d n. Vì th , khi ti n
hành phương pháp này giáo viên c n quan tâm t i vi c chu n b h th ng các
câu h i và yêu c u ñ i v i vi c tr l i.
* Các phương pháp d y h c tr c quan (còn g i là phương pháp di n th )
ðây là phương pháp s d ng các phương ti n tr c quan trư c, trong và
sau khi lĩnh h i n i dung h c t p m i. Phương pháp này thư ng ñư c s d ng
trong quá trình gi ng d y và h c t p các môn khoa h c t nhiên. B ng cách
quan sát và qua các nh n th c c m tính đư c ti p nh n thơng qua tranh nh,
băng đĩa, mơ hình, b n v , sơ ñ ñư c s d ng trong quá trình d y h c, ngư i
h c s n m b t ñư c các tri th c m i ho c rút ra các nh n xét, các k t lu n có
cơ s th c ti n.
Các phương pháp tr c quan n u ñư c chu n b và s d ng khéo léo s
huy ñ ng ñư c s tham gia c a nhi u giác quan, s k t h p ñư c hai h th ng
tín hi u nghe và nhìn, t o ñi u ki n cho ngư i h c d hi u, nh lâu, gây h ng
thú h c t p, phát tri n

ngư i h c năng l c chú ý quan sát, b i dư ng s say

mê, óc tìm tịi phát hi n nh ng tri th c m i. Vi c th c hi n các yêu c u tr c
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ……………………………..

16


quan trong d y h c phù h p v i lý lu n d y h c: quá trình nh n th c b t ñ u
t c m tính, trong đó càng có nhi u cơ quan c m giác tham gia tri giác s v t
ho c hi n tư ng thì ngư i h c càng lĩnh h i tri th c m i v ng ch c hơn.

Nh ng phương ti n tr c quan n u khơng đư c chu n b và s d ng khéo
léo ñúng m c và b l m d ng thì s làm ngư i h c phân tán s chú ý, không t p
trung vào các d u hi u cơ b n, th m chí h n ch s phát tri n trí tu .
* Phương pháp d y h c th c ti n
- Phương pháp d y h c th c ti n bao g m các phương pháp: thí
nghi m, th c nghi m, luy n t p, ôn t p.
- Phương pháp thí nghi m, th c nghi m là nh ng pháp d y h c ñ c bi t
c n thi t. B ng phương pháp này giáo viên t ch c các ho t ñ ng ñ c l p c a
h c sinh trong phịng thí nghi m, khu th c nghi m nh m m c đích c ng c
v ng ch c nh ng ki n th c lý thuy t.
- Phương pháp luy n t p: Phương pháp luy n t p là l p ñi l p l i nhi u l n
nh ng thao tác trí tu , nh ng hành đ ng th c ti n nh t ñ nh nh m hình thành và
c ng c nh ng tri th c, k năng, k x o. Cơ s sinh lý c a luy n t p là s hình
thành các m i liên h gi a các ki n th c m i v i h th ng ki n th c cũ.
- Phương pháp ôn t p giúp ngư i h c c ng c , m r ng, ñào sâu, khái
quát hóa, h th ng hóa nh ng tri th c đã h c; qua đó, c ng c v ng ch c
nh ng tri th c, k năng, k x o, phát tri n trí tu đ c bi t là kh năng tư duy
ñ c l p c a ngư i h c.
* Phương pháp làm vi c v i sách và tài li u
Sách và tài li u là ngu n tri th c r t phong phú (ñ c bi t là sách giáo
khoa, giáo trình, tài li u tham kh o). Nó giúp ngư i h c m r ng nh ng tri
th c thu nh n ñư c qua các bài gi ng c a giáo viên, t luy n t p nh các bài
t p và t ki m tra b ng các câu h i ñư c nêu trong sách giáo khoa. Vì v y,
trong quá trình gi ng d y, ph i ln có s k t h p vi c giáo viên gi ng bài v i
vi c t h c c a h c sinh theo sách và tài li u.
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ……………………………..

17