phan tich bai tho con co

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

CON CÒ

Đã là người Việt nam, ai lớn lên mà chẳng mang theo, dù ít, dù nhiều hơi ấm của những lời ru, những lời yêu thương
êm đềm khi xưa mẹ hát. Đã mang trong mình dịng máu Việt, ai mà chẳng có một góc tuổi thơ trong sang, hồn nhiên, chập
chờn theo đơi cánh cị trắng ở nơi sâu thẳm hoài niệm, tâm hồn. Chế Lan Viên cũng vậy, ơng cũng là người Việt Nam, dịng
máu chảy trong huyết quản ông cũng mang tên Lạc Hồng, có lẽ vì thế, trong thơ ơng, dù là suy ngẫm, dù là triết lí, ta vẫn gặp
lời ru ầu ơ của mẹ, ta vẫn thấy kỉ niệm tuổi thơ nồng cháy, ta vẫn nghe trong gió thong thả nhịp vỗ cánh cò. Và “Con cò” là
bài thơ tiêu biểu cho một hồn thơ như thế, một bài thơ mà chất triết lí, suy tưởng đã hồ làm một với những lời ca đẹp đẽ nhất
ca ngợi tình mẹ, ca ngợi ý nghĩa của những lời hát ru với cuộc đời mỗi con người.

Trong trang thơ, cánh cị khơng tự có, khơng tự hiện hữu bất di bất dịch như mn vàn câu chữ của thi ca, nó phải bay ra
từ một miền xa xôi lắm. Chế Lan Viên đã đánh thức cánh cò yên ngủ, gọi cò về với những lời ru ấp ủ trong tâm hồn thi nhân
để rồi, qua lời ru của mẹ trên trang thơ, con cị bắt đầu đến với tuổi thơ diệu kì của đứa trẻ. Dịu dàng, ên ái, người mẹ bắt đầu
thủ thỉ, tâm tình với niềm yêu thương tha thiết: “Con cò bế trên tay

Con chưa biết cánh cị
Nhưng trong lời mẹ hát
Có cánh cò đang bay”

Rất tự nhiên, mẹ thấy con vẫn còn bé bỏng lắm, vẫn còn phải bế trên tay mẹ. Con đã biết cánh cị trắng là gì đâu, con đã biết
cuộc đời xung quanh là gì đâu, con chỉ đón nhận cuộc đời một cách vơ thức. Vơ thhức thôi nhưng dường như đứa trẻ đã cảm
nhận được cánh cị trắng đang bay đến bên mình, đã nghe thấy âm điệu ngọt ngào trong trẻo của lời ru. Em chưa hiểu tình
mẹ, nhưng mơ hồ, em đã thấy bên em một sự che chở, vỗ về thiêng liêng, một tình yêu thương êm đềm, trìu mến. Và cánh cò,
cánh cò bắt đầu chao lượn trong lời hát ru con:

Con cò bay la
Con cò bay lả
Con cò cổng phủ
Con cị Đồng Đăng

Thi sĩ khơng trích hết lời ca dao, chỉ gợi thôi mà cả một bầu không khí đã rất xa xăm bỗng trở

về nguyên vẹn. Nơi thanh bình và n ả. Nơi ấy có cánh cị, có những hình ảnh rất đẹp đã đi vào tiềm thức không biết bao thế
hệ con người. Ở nơi ấy, ta vẫn nghe được tiếng cuộc đời vất vả, nhọc nhằn của người nông dân và đặc biệt là những người
phụ nữ, những người chị, người mẹ Việt Nam, tiếng những đứa con yêu thương tha thiết, sẵn sang hi sinh cho con tất cả
những cánh cò kia, dù sa cơ, dù chết cũng xin được “xáo nước trong” để khỏi mang tiếng xấu cho đàn con nhỏ. Dẫu rằng đó
là lời hát ru, lời ca dao cách tân trong thơ hiên đại, cánh cò vẫn mang theo cả nỗi buồn, niềm vui hoà lẫn, khiến người đọc
phải nghĩ, phải suy. Người mẹ ru con trong vất vả, nhọc nhằn càng gieo thêm đắng cay, cái vị đẵng cay mà Xuân Quỳnh từng
không giấu nổi xúc động khi nghe câu hát ấy trong “gió Lào” và “cát trắng” miền Trung:

“Trong gió nóng những trưa hè ngột ngạt
Mẹ ru tôi hạt cát sạn hàm răng”

Lời ru của mẹ có đứa con bé bỏng, có cánh cị yếu đuối, nó khơng cịn là lời hát ru nữa, nó là lời tâm tình của trái tim người
mẹ nhân từ, bao dung. Khi thì mẹ thương con, khi thì mẹ thương cánh cị cả cuộc đời yếu đuối. Dù rằng lời ru có mang theo
bao điều như thế, em bé vẫn say ngủ ngon lành. Tình mẹ hồ vào lời ru vẫn vỗ về tâm hồn non nớt, vẫn cho con niềm yêu
thương và che chở tuyệt vời. Bầu khơng khí của hồi niệm quá khứ dần dần khép lại, đưa con người trở về với thực tại, với
mẹ, với em:

Ngủ yên! Ngủ yên! Cò ơi, chớ sợ!
Cánh cò mềm mẹ đã sẵn tay nâng

Lời mẹ trứoc kia còn trầm, buồn vang lên trong cái âm điệu dài, xa vắng vậy mà giờ đây sao trìu mến, sao tha thiết đến lạ
lung, vỗ về, nâng giấc tình yêu, thi nhân bước đến khoảng trời vời vợi chân lí, nơi ấy có một sự thực mà cả đời người kiếm
tìm mới chợt hiểu, nó ở bên ta, nó ở giữa cuộc đời:

Con dù lớn vẫn là con của mẹ
Đi suốt đời lòng mẹ vẫn theo con.

“Dù”, “vẫn”, sự khẳng định chắc chắn hơn bao giờ hết. Nó hiển nhiên như chính cuộc đời. Con dù lớn khôn, dù trưởng thành
đến đâu, trước long mẹ bao la con vẫn luôn bé bỏng. Mặt trời con luôn sưởi ấm trái tim mẹ, cịn mẹ, mẹ mãi u con, u con
bằng tình u theo bé bước đi mãi mãi. Tình mẹ là thế, bao la, lời ru của mẹ là thế, êm đềm, tha thiết, suốt đời con được

hưởng, suốt đời con tìm thấy, nhưng chắc gì con đã thấu hiểu, cả cuộc đời mẹ đã gửi vào trong đó tất cả tình cảm, tất cả sự
chở che, tất cả tình yêu thương êm đềm tha thiết:

Ta đi trọn kiếp con người

Cũng không đi hết mấy lời mẹ ru

( Nguyễn Duy )

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

rưng trực tuôn trào ra khoé mắt để viết lên cái điều ấp ủ bấy lâu, rằng tình mẹ là vĩnh hằng, bất diệt, ln tìm thấy bên cuộc
đời chúng ta, rằng long mẹ là bao la, vô bờ bến, luôn ôm ấp tâm hồn mỗi con người. Với mẹ, con là hơi ấm nồng nàn, là sự
sinh tồn, sự sống, con đem lại cho mẹ hơi sống, niềm hạnh phúc yêu thương lớn nhất cuộc đời. Ta chỉ có thể nói như vậy về
cái quy luật bất biến ấy, vì tự nó đã nói lên tất cả những điều thấm thía nhất trong cuộc đời. Biểu tượng của long mẹ thì thiêng
liêng, biểu tượng của cuộc đời thì ấm áp:

À ơi

Một con cị thơi
Con cị mẹ hát
Cịng là cuộc đời
Vỗ cánh qua nơi
Đúng như lời nhà phê bình Phạm Thu Yến viết:

“Sau lời à ơi ban đầu, người hát qn mình đang trị chuyện với đứa con, … Người mẹ dường như đang đối thoại với chính
long mình”

lời hát chỉ là lời ru qua cái “à ơi” quen thuộc, còn tất cả, chúng đã thuộc về tâm sự của cả đời người mẹ, nghĩa là thuộc về cái
thế giới nội tâm trong sâu thẳm tâm hồn. Mẹ ru con từ lúc tóc cịn xanh đến khi đầu bạc, nào ai đếm được nỗi buồn vui cuộc
đời mẹ đã gửi vào lời hát. Cánh cị cũng thế, nó mang theo sự phát triển cuối cùng, trở thành cuộc đời, cũng buồn, cũng vui,
cịng nơng sâu như lßng mẹ, mẹ mang cả vào giấc ngủ của con. Nó là tiếng long của một người phụ nữ mà cũng là tất cả

những người phụ nữ trên dất nước Việt Nam. Nó là âm thanh của một cuộc đời khắc khổ, một kiếp sống nghèo nhưng chan
chứa niềm hạnh phúc, yêu thương chân thành mộc mạc con người Việt Nam đã ôm ấp từ muôn thủa ngày xưa, sau luỹ tre
làng, bên cây đa, bến nước, mái đình thân thuộc. khi con cị “vỗ cánh qua nơi’ em bé đâu có biết, cị đã chở theo cả một đời
người về bên câu hát, đời người như mẹ, như chị, như cuộc đời tất cả nhũng người phụ nữ Việt Nam chỉ biết sống, sống và hi
sinh hết thảy, trong lặng lẽ, âm thầm. Cuộc đời ấy, dù đắng, dù cay, dù khổ đau, dù mất mát vẫn muôn đời là vậy. son sắt,
thuỷ chung, cho đến khi nhắm mắt xuôi tay, cho đến khi ngọn gió cuộc đời ngừng thổi vào cái kiếp người đã thuộc về yêu
thương và nước mắt:

Cánh của cò hai đứa đắp chung đơi

Có bao giờ cánh cị đẹp và thân thiết đến vậy khơng? Có bao giờ sự liên tưởng của con người lại trong và tinh kh«i đến vậy
ko? để một cánh cò bay ra từ câu hát gợi lên cả niềm yêu thương và tấm lßng của con người? Cị và em bé như đơi bạn thân
thiết, nghĩa là cũng trong s¸ng cũng hồn nhiên cũng chan chứa biết bao ước mơ và hi vọng như màu cánh cò trắng, thong thả
nhịp bay trên bầu trời xanh thẳm tương lai. Hai người bạn hai tâm hồn non nớt, Đắp chung đôi cánh ấm áp của cị. Hình ảnh
thơ có cái hiện thực của cuộc đời quanh em bé vừa có cái huyền ảo, lấp lánh của một thế giới cổ tích xa xăm, gợi lên sự gắn
bó thân thiết, cùng chia ngọt sẻ bùi, cùng bên nhau dù là trong giấc ngủ tuổi thơ, dù là trên con đường tương lai rộng bước.
cánh cò bay ra từ câu hát ru con cũng như lời ru, cũng như tình mẹ sẽ theo con dù hết cuộc đời. Ôi, với mỗi người, đâu có
niềm hạnh phúc nào bằng niềm hạnh phúc được che chở yêu thương trong tình mẹ bao la, vơ bờ bến, đâu có sự chuẩn bị q
giá nào bằnh tâm hồn trong s¸ng, tinh khơi mẹ ấp ủ cho con bằng cả trái tim mình. Từ tuổi thơ, mẹ trông thấy trên bước
đường con đi , những buổi cắp sách đến trường đầy niềm vui, hi vọng. Ở n¬i ấy vẫn có cánh cị tuổi thơ, vẫn có tình mẹ đi
theo dìu dắt. Tình mẹ cứ theo con đi suốt năm tháng, trở thành hành trang cho đứa con bé bỏng bước vào đời. Con sẽ bước đi
trong niềm tin mạnh mÏ vì:

Cánh cị trắng bay theo gót đơi chân

Cánh cị tuổi thơ sẽ chắp cánh giấc mơ đẹp đẽ, đưa em đến những phương trời xa. Như cánh cò trong thơ Trần Đăng Khoa
khiêng nắng về đánh thức ngày mới:

“ Cánh cò trắng khiêng nắng qua s«ng…”

Cánh cị cđa Chế Lan Viên biết đánh thức cả bầu trời lấp lánh hi vọng những vì sao mơ ước, cho em thơ tương lai đẹp đẽ,
sáng rực lên muôn vạn sắc màu. Và trong muôn vàn sắc màu rực rỡ ấy, rất nhẹ nhàng đọng lại một thứ màu dìu dịu yêu
thương, màu của tình mẫu tử, để rồi cho con. Đâu rồi cái cánh cò trắc trờ, hiểm nguy trong câu hát thủa xưa, chỉ còn cánh cò
em,, ngủ ngon trong vịng tay mẹ. Em và cị hố thân vào nhau trong vòng tay ấm áp yêu thương. Cứ như vậy, em bé ngủ yên
trong tình mẹ dạt dào, trong sự che chở, chăm sóc, nâng niu ẩn chứa u thương vơ bờ bến. Đứa bé đón nhận tình u, đón
nhận lời ru vơ thức để rồi mang hơi ấm của lời ru vô thức ấy đi theo suốt cuộc đời. Lời ru - giọt mật đầu tiên mẹ rót cho em
bé trong cuộc đời nó sóng sánh tình mẹ, sóng sánh khơng khí của đất tròi thấm vào lời ru. Em ngủ say, ngủ say trong tình
mẹ, ngủ say trong tình yêu thương của đất trời bao la ban cho những thiên thần cho những tâm hồn bé nhỏ. Và khi ấy, dù:

“ Con chưa biết con cò, con vạc
Con chưa biết những cành mền mẹ hát
Sữa mẹ nhiều con ngủ cgẳng phân vân”

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

Cánh cò đến, trong lời ru tuổi thơ, dịu dàng, êm ái là vậy mà theo ta đi mãi, đi suốt những chặng đường dài, gắn bó bền bỉ,
thân thương cho con người tựa vững chắc nhất

“ Ngủ yên! Ngủ yên! Ngủ yên!”

Lời ru của mẹ vỗ về cho em ngon giấc, nó ngọt lịm, thanh bình như tình mẹ bao thủa vẫn vậy, vẫn nhẹ nhàng nâng đỡ đời
con. Và cánh cò, từ một miền xa xăm nào đó, lại đến cùng lời mẹ hát ru, chở theo cả niềm yêu thương ấm áp về cùng giấc
ngủ trẻ thơ:

Cho cò trắng đến làm quen

Cò đứng ở quanh nơi, rồi cị vào trong tổ
Con ngủ n thì cị cũng ngủ

Lý mn đời of tình mẹ, of lời hát ru con. Chẳng cần phải rút ra một châm nghiệm to tát, chẳng cần phải trau chuốt lời văn, ý
thơ đâu, nhẹ nhàng thôi, giản đơn thôi, thi sĩ làm xao xác tận sâu thẳm tâm hồn người đọc;

“ Dù ở gần con
Dù ở xa con
Lên rừng xuỗng bể
Cị sẽ tìm con
Cị mãi u con”

Ta tự hỏi lịng chẳng lẽ cịn thứ tình cảm tha thiết, mãnh liệt hơn thứ tình cảm kia nữa? Một tình cảm vượt lên trên tất cả khó
khăn, ngăn cách, nối liền những nẻo xa xăm, một tình cảm có sức lay động, ám ảnh tâm can dù mới chỉ làn đầu nhìn thấy. ơi!
Tình mẫu tử… có lẽ cịn thiêng liêng hơn mọi điỊu thiêng liêng nhất. Lặp cấu trúc ngữ pháp ư? đối ư? Và còn cả điệp từ nữa?
đừng hỏi vỉ sao thi sĩ lại viết như thế, vì đâu cịn cách nào khác diễn tả hết sự thiêng liêng cao quý of tình mẹ, of tấm lòng ăm
ắp nhân hậu đầy yêu thương trong trái tim người mẹ dành cho con. Con có thể ngủ yên, có thể vui sướng cắp sách đến trường,
có thể vững bước chắc trên đường đời song gió, tất cả vì đã có tình mẹ chở che, nâng bước con đi. Dù ở đâu, dù ở trong bất
cứ hồn cảnh nào, lịng mẹ cũng như cánh cị kia, vẫn bên con, vẫn lặn lội đi tìm, lặn lội sưởi ấm trái tim con, cho con sức
mạnh, cho con niềm tin vào cuộc sống. Mẹ có thể làm tất cả vì con như cánh cị kia một đời hi sinh ko mệt mỏi. Lời thơ ẩn
chứa một sức mạnh tiềm tàng, một sự khẳng định chắc chắn: tình mẹ bền chặt sẽ theo con đi suốt cuộc đời, sẽ trở thành một
phần tâm hồm ko thể thiếu, soi rọi mọi nẻo đường con sẽ bước chân qua. Tình mẹ, lịnh u thương bao la của mẹ sẽ gửi trọn
vào cuộc đời con mãi mãi, vì với mẹ đâu còn thứ gỉ thiêng liêng và gần gũi hơn con, hơn vầng mặt trời ấm ý nghĩa nhất đời
mẹ, hơn lẽ sống mà vì nó mẹ có thể dâng trọn cuộc đời. Từ gấp lại trang sách, em bé sẽ theo cò bước thẳng vào cuộc đời mai
sau. Kì thực em bé vẫn cịn bé bỏng lắm, vẫn còn đang ngủ ngon lành trong cánh nôi tuổi thơ nhưng ước mơ of mẹ về một
tương lai đẹp mai sau cứ theo tình yêu cháy lên mãi. mẹ độc thoại với chính lịnh mình, tự soi long mình trong tình cảm yêu
con tha thiết:

“ Lớn lên, lớn lên, lớn lên…
Con làm gì?

Con làm thi sĩ

Cánh cị trắng lại bay hồi kh«ng nghỉ
Trước hiên nhà

Và trong hơi mát câu văn…”

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

<b>Cảm nhận từ tình mẹ thiêng liêng trong bài thơ "Con cò" của Chế Lan Viên</b>

Con cị là hình ảnh quen thuộc với làng q Việt Nam tự bao đời. Chính vì thế mà từ lúc nào khơng biết, hình ảnh cị đã đi vào ca dao, dân
ca Việt Nam một cách bình thường nhưng lại mang ý nghĩa sâu sắc biểu trưng cho hình tượng người phụ nữ Việt Nam chịu thương chịu
khó. Và cũng có khi hình ảnh cị được mượn để ví cho thân phận người phụ nữ thấp bé trước xã hội phong kiến lúc bấy giờ. Cảm nhận từ
tình mẹ thiêng liêng, cảm nhận vẻ đẹp sâu sắc của hình ảnh cị, tác giả Chế Lan Viên đã mượn chất liệu là những bài ca dao, dân ca Việt
Nam để dệt nên bài thơ "Con cị" ca ngợi tình mẫu tử thiêng liêng và nỗi nhọc nhằn nuôi con khôn lớn của người phụ nữ, người mẹ. Bài
thơ đã nhanh chóng được mọi người biết đến và trở thành một trong những tác phẩm tiêu biểu viết về tình mẹ.

Khổ thơ đầu được viết một cách nhẹ nhàng, êm, ái:
Con còn bế trên tay

Con chưa biết con cị
Nhưng trong lời mẹ ru
Có cánh cị đang bay
"Con cò bay la
Con cò bay lả
Con cò cổng phủ
Con cị Đồng Đăng"

Cị một mình, cị phải kiếm lấy ăn
Con có mẹ, con chơi rồi lại ngủ
"Con cị ăn đêm

Con cò xa tổ
Cò gặp cành mềm
Cò sợ xáo măng..."

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

Đúng là đứa trẻ còn quá bé bỏng để hiểu được thế nào là "con cò", "con vạc", thế nhưng ngay từ giấc ngủ đầu nôi, người mẹ đã nhẹ
nhàng đem cánh cò đến với con bằng lời ru dịu dàng, nồng ấm. Điệp từ "con cò" được nhắc đi, nhắc lại ở câu bốn đến câu tám của khổ
thơ đầu như một điệp khúc ngân nga, nhịp nhàng. Người đọc cảm nhận được trong thơ có nhạc. Nhạc điệu là lời ru của mẹ đối với con, là
lời kể, tả của mẹ về hình ảnh cị trong dân gian cho con nghe. Hình ảnh "con cò bay la,... bay lả", từ "cổng phủ" cho đến "Đồng Đăng"
miêu tả hình ảnh cị thung dung bay lượn một cách tự do trên khắp mọi nẻo quê hương, trở thành biểu tượng gắn bó với làng q Việt
Nam. Hình ảnh cị "xa tổ", cị "ăn đêm", sợ gặp "cành mềm", sợ bị "xáo măng" gợi hình ảnh cị lẻ loi một mình đi kiếm mồi trong đêm tăm
tối có mn vàn cạm bẫy đang chực chờ phía trước. Phải chăng, tác giả muốn nhắc đến thân phận yếu đuối của người phụ nữ và nỗi vất
vả gian truân trong cuộc mưu sinh để ni con âm thầm, khi bên ngồi xã hội cịn nhiều cạm bẫy đang chực chờ. Mặc dù người mẹ biết
con mình cịn q bé bỏng trước cuộc đời. Nhưng mẹ muốn hát cho con nghe để con hình thành tình yêu thương đối với những gì thuộc
về quê hương, đất nước, hiểu được tình thương bao la mà mẹ dành cho con. Bên cạnh đó, mẹ muốn con hãy n tâm trước cuộc đời, vì
đã có mẹ chở che trong câu: "sữa mẹ nhiều, con ngủ chẳng phân vân". Đọc đến đây, ta cảm động trước tình mẹ bao la, sâu sắc, vỗ về,
chở che ta từ khi còn tấm bé. Để rồi, khi ta từng bước trưởng thành, vẫn có mẹ bên cạnh xẻ chia:

Ngủ yên! Ngủ yên! Ngủ yên!
Cho cò trắng đến làm quen
Cị đứng ở quanh nơi
Rồi cị vào trong tổ

Con ngủ n thì cị cũng ngủ
Cánh của cị, hai đứa đắp chung đơi.
Mai khơn lớn con theo cị đi học
Cánh trắng cị bay theo gót đơi chân
Lớn lên! Lớn lên! Lớn lên!

Con làm gì?
Con làm thi sĩ!

Cánh cị trắng lại bay hồi khơng nghỉ
Trước hiên nhà và trong hơi mát câu văn.

Khổ thơ thứ hai có thể chia làm ba giai đoạn, tựu chung lại vẫn là ý nghĩa của hình ảnh cị gắn bó mật thiết và trở nên người bạn đồng
hành đối với cuộc đời con trẻ từ lúc ấu thơ cho đến khi trưởng thành.

Đoạn đầu từ:

Ngủ yên! Ngủ yên! Ngủ yên!
Cho cò trắng đến làm quen
Cò đứng ở quanh nơi
Rồi cị vào trong tổ

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

Cánh của cị, hai đứa đắp chung đơi.

Là mối tương quan mật thiết giữa cò với con trẻ trong suốt thời thơ ấu. Cị "đứng ở quanh nơi", rồi cị "vào trong tổ"; cịn có ngủ thì cị mới
ngủ. Hình ảnh cị tới đây khơng cịn là hình ảnh con cò giản dị nữa, mà đã ẩn dụ cho hình tượng người mẹ chăm sóc, vỗ về, ấp iu cho con
từng miếng ăn, giấc ngủ. Khi con lớn hơn một chút thì tình yêu mẹ dành cho con như thế nào? Đoạn thứ hai:

" Mai khôn lớn con theo cị đi học
Cánh trắng cị bay theo gót đơi chân"

là hình ảnh đồng hành của người mẹ với con mình trong thời niên thiếu. Buổi ban đầu chập chững bước vào cuộc đời, đứa trẻ cần lắm đơi
tay dìu dắt của mẹ. Thế nhưng, người mẹ sẽ khơng dìu dắt con mãi mãi, mà theo năm tháng, mẹ tập cho con tự bước đi trên đơi chân
chính mình. Có thể thấy: ban đầu, thì cị dắt con đi học. Nhưng dần dà, cánh trắng cò chỉ bay theo gót chân con. Khi con đến giai đoạn
niên thiếu, tình thương của mẹ dành cho con đã có cách thể hiện khác. Mẹ khơng cịn nâng niu con nữa, mà chỉ đồng hành bên con, dõi
theo mỗi bước chân con. Mẹ muốn con tự đi trong cuộc đời bằng đơi chân của chính mình. Vì chỉ có thế, bước chân con mới vững chãi,
không sợ bị vấp ngã. Ta cảm nhận được tình mẹ vừa sâu sắc, lại vừa phong phú, cách thể hiện đa dạng. Một lần nữa, ta hiểu thêm về mẹ,
chợt nhận hối hận ra ta cũng đã có lúc hiểu lầm về mẹ. Đoạn thứ ba nói lên hình ảnh cị-hình ảnh mẹ đã đi vào tiềm thức, hóa nên tâm
hồn phong phú cho con người khi trưởng thành:

Lớn lên! Lớn lên! Lớn lên!
Con làm gì?

Con làm thi sĩ!

Cánh cị trắng lại bay hồi khơng nghỉ
Trước hiên nhà và trong hơi mát câu văn.

Cho dù lúc trưởng thành con có làm bất cứ nghề nghiệp gì, thì hình ảnh mẹ ln là nguồn cảm xúc dạt dào, là chất xúc tác giúp con thành
công hơn trên bước đường công danh sự nghiệp. Hình ảnh thân thương của mẹ trở nên ý nghĩa lớn lao với cuộc đời mỗi người.

Khổ thơ thứ ba thật giản dị mà lại gây nên xúc động với người đọc bởi lời mẹ chân tình, tha thiết:
Dù được gần con

Dù ở xa con
Lên rừng, xuống bể
Cò sẽ tìm con
Cị mãi u con

Con dù lớn, vẫn là con của mẹ
Đi hết đời, lòng mẹ vẫn yêu con.

</div>
<span class='text_page_counter'>(7)</span><div class='page_container' data-page=7>

Bài thơ được mở đầu bằng những câu hát ru và kết lại cũng bằng lời ru à ơi:
À ơi!

Một con cị thơi
Con cị mẹ hát
Cũng là cuộc đời
Vỗ cánh qua nơi
Ngủ đi! Ngủ đi!
Cho cánh cị, cánh vạc
Cho cả sắc trời

Đến hát
Quanh nôi.

Lời ru đến lúc này sao thắm đượm quá đỗi tình mẫu tử thiêng liêng của mẹ.

Lại một lần nữa các cụm từ:"ngủ đi", "cánh cò, cánh vạc", "nôi" được nhắc lại nhằm gợi về kỉ niệm tuổi thơ, nhắc nhớ về giấc ngủ đầu nôi
cũng là dấu ấn thiêng liêng trong tâm thức của mỗi người.

Chế Lan Viên đã sáng tác bài thơ này với một sự chiêm nghiệm sâu sắc về tình mẹ con. Ơng đã thể hiện niềm u kính đối với hình tượng
người mẹ bằng giọng thơ nhẹ nhàng, trau chuốt.

</div>
<span class='text_page_counter'>(8)</span><div class='page_container' data-page=8>

<b>Phân tích ,cảm nhận bài thơ : “Con Cò</b>”.
<b>A. Mở bài: </b>

- Chế Lan Viên là nhà thơ xuất sắc của nền thơ hiện đại Việt Nam. Đọc thơ ơng, người đọc có thể rút ra từ đó những triết lí
sâu sắc về tình u, cuộc sống con người.

- Bài thơ “Con Cò” thể hiện khá rõ một số nét của phong cách NT Chế Lan Viên. Bài thơ được sáng tác năm 1962 in trong
tập thơ “Hoa ngày thường chim báo bão” của ông.

- Thơng qua một cánh cị tượng trưng dập dìu trong lời ru, câu hát, Chế Lan viên đã đi đến những khái quát sâu sắc về tình
yêu thương của người mẹ và ý nghĩa của lời ru đối với cuộc đời mỗi con người.

<b>B. Thân bài</b>:

<b>1. Luận điểm 1: Hình ảnh con cị “trong lời mẹ hát” đi vào giấc ngủ của con.</b>
- Ở đoạn đời đầu tiên, khi con cịn ẵm ngửa, tình mẹ gửi trong từng câu hát ru quen thuộc:

Con cò bay la
…..

Cò sợ xáo măng…”

- Hình ảnh con cị cứ thấp thống gợi ra từ những câu ca dao dùng làm lời hát ru rất phong phú về nội dung và biểu tượng.
Ở đây, nhà thơ chỉ dùng lại vài từ trong mỗi câu ca dao xưa vừa gợi lại lời ru, vừa gợi lại ít nhiều sự phong phú trong ý nghĩa
biểu tượng củ hình ảnh con cị. Trong câu hát ru có hình ảnh q hương, có cánh đồng cị bay thẳng cánh, có hình ảnh
những cuộc đời lam lũ, tảo tần một nắng hai sương nuôi con khơn lớn, có những số phận đắng cay tủi nhục và có cả tình
u thương bao la, những vỗ về âm yếm mẹ ln dành cho con. Con cịn “bế trên tay”, nào biết được ý nghĩa của những câu
ca dao trong lời ru của mẹ:

Con cò bay lả bay la
Bay từ cổng Phủ bay ra cánh đồng

Con cò bay lả bay la
Bay từ cửa phủ, bay về Đồng Đăng

Con cò mà đi ăn đêm

Đậu phải cành mềm lộn cổ xuống ao…

Nhưng qua lời ru, hình ảnh con cò đã đi vào tâm hồn trẻ thơ một cách vơ thức, và theo đó là cả điệu hồn dân tộc. Đứa trẻ
được võ về trong những âm điệu ngọt ngào, dịu dàng của lời ru để đón nhận bằng trực giác tình yêu và sự chở che của mẹ.
- Thấm đẫm trong lời hát là những xúc cảm yêu thương trào dâng trong trái tim của mẹ:

“Cò một mình cị phải kiếm lấy ăn
Con có mẹ con chơi rồi lại ngủ”
Và:

“ngủ yên, ngủ yên, cò ơi chớ sợ
Cành có mềm mẹ đã sẵn tay nâng”

Mẹ thương con cò trong ca dao lận đận, mẹ dành cho con bao tình yêu thương, cánh tay dịu hiền của mẹ, che chở cho con,
lời ru câu hát êm đềm và dịng sữa mẹ ngọt ngào đã ni con khơn lớn. Tình mẹ nhân từ, rộng mở với những gì nhỏ bé
đáng thương, đáng được che chở. Lời thơ như nhịp vỗ về thể hiện sự yêu thương dào dạt vô bờ bến.

- Những cảm xúc yêu thương ấy làm nên chiều sâu của lời ru, mang đến cho con giấc ngủ yên bình, hạnh phúc trong sự ôm
ấp, chở che của tiếng ru lòng mẹ:

Trong lời ru của mẹ thấm hơi xuân
Con chưa biết con cò, con vạc
Con chưa biết những cành mềm mẹ hát
Sữa mẹ nhiều con ngủ chẳng phân vân.

Vì thế, cho dù khơng hiểu, cho dù là cảm nhận vô thức nhưng trái tim bé nhỏ của con đã được hiểu thế nào là tình mẹ. Đoạn
thơ khép lại bằng những hình ảnh thanh bình của cuộc sống, bằng những giấc nồng say của trẻ thơ.

<b>2. Luận điểm 2: Hình ảnh con cị trong đoạn 2</b>

Nếu ở đoạn 1, cánh cò trong lời ru của mẹ là điểm khởi đầu, xuất phát, thì sang đoạn 2, cánh cò đã trở thành người bạn tuổi
ấu thơ, theo cùng con người trên mỗi chặng đường đi tới, thành bạn đồng hành của con người trong suốt cuộc đời.

- Bằng sự liên , tưởng tượng phong phú, nhà thơ đã sáng tạo ra những hình ảnh cánh cò đặc sắc, hàm chứa nhiều ý nghĩa.
Từ cánh cò của tuổi ấu thơ thật ngộ nghĩnh mà đầm ấm: Cịn ngủ n thì cị cũng ngủ. Cánh của cị hai đứa đắp chung đơi”.
Đến cánh cị của tuổi tới trường quấn quýt chân con: Mai khôn lớn con theo cò đi học. Cánh của cò hai đứa đắp chung đôi”.
Cho đến khi trưởng thành, con thành thi sĩ: “Cánh cị trắng lại bay hồi khơng nghỉ. Trước hiên nhà. Và trong hơi mát câu
văn”.

</div>
<span class='text_page_counter'>(9)</span><div class='page_container' data-page=9>

<b>3. Luận điểm 3: Hình ảnh con cò được nhấn mạnh ở đoạn 3 với ý nghĩa biểu tượng cho tấm lòng người mẹ lúc </b>
<b>nào cũng bên con đến suốt cuộc đời</b>:<b> </b>

Dù ở gần con
…….
Cò mãi yêu con.

- Đến đoạn 3, nhịp thơ thay đổi như dồn dập hẳn lên trong những câu thơ ngắn giống như lời dặn dị của mẹ, hình ảnh con
cò trong đoạn thơ như được nhấn mạnh ở ý nghĩa biểu tượng cho tấm lòng người mẹ lúc nào cũng ở bên con suốt cuộc đời.
- Lời dặn giản dị mộc mạc mà hàm nghĩa sâu xa. Dưới hình thức thơ tự do, nhà thơ như dựng lên cả một bầu trời yêu
thương bao la mà đặc điểm của nó là khơng gian và thời gian không giới hạn: Lên rừng - xuống biển - hai chiều khơng gian
gợi ấn tượng về những khó khăn của cuộc đời. Không gian nghệ thuật ấy của bài thơ cũng góp phần biểu hiện sự phát triển
của tứ thơ, của tình cảm và hành động của nhân vật trữ tình. Từ khơng gian có giới hạn ngày càng rộng dần thêm đến một
không gian tâm tưởng vừa bao la vừa sâu thẳm như chính lời ru hát lên từ trái tim của mẹ:

Con dù lớn vẫn là con của mẹ.
Đi hết đời lòng mẹ vẫn theo con”

Tấm lịng người mẹ mn đời vẫn vậy, vượt ra ngồi mọi khoảng cách khơng gian, thời gian. Đó là quy luật bất biến và vĩnh
hằng của mọi tấm lòng người mẹ trên đời mà nhà thơ đã khái quát, đúc kết trong câu thơ đậm chất suy tưởng và triết lí. Sự
lặp lại liên tục của những từ ngữ “dù gần con, dù xa con” như láy đi láy lại cảm xúc thương yêu đang trào dâng trong tâm
hồn mẹ. Tình yêu thương của mẹ luôn “vẫn”, “sẽ”, “mãi” bên con cho dù con lớn lên, đi xa, trưởng thành trong đời, cho dù
có thể một ngày nào đó mẹ khơng cịn có mặt trên đời.

Nguyễn Duy đã từng khái quát về tình yêu ấy trong những câu thơ đầy triết lí:
“Ta đi trọn kiếp con người.
Cũng không đi hết một lời mẹ ru”.
Tiếng ru ấy theo ta đi suốt cuộc đời như một hành trang tinh thần của tình mẫu tử.

- Kết thúc bài thơ, lời thơ trở về với hình thức của tiếng ru: “à ơi”. Nhịp điệu của câu thơ dồn về với những vần “ôi”, “ơi”, “ôi”
nối tiếp nhau trong khổ thơ:

À ơi!

Một con cị thơi
………….Đến hát
Quanh nôi”.

làm cho câu thơ dù ngắn mà vẫn gợi cảm giác như là lời ru, ngân nga mãi trong lòng người đọc. Con cò đi vào lời ru của mẹ
đã thành “cuộc đời vỗ cánh qua nôi” đứa con. Kì diệu biết bao cái tiếng ru ngọt ngào mà sâu thẳm của lòng mẹ thương con.
Cuộc đời mỗi con người sẽ chẳng thể nào thiếu đi phần tình cảm thiêng liêng nhất bởi đó cịn là tình quê hương là nguồn cội
là bến bờ che chở nâng đỡ mỗi con người.

<b>5. Luận điểm 5: Nhận xét chung về thể thơ, giọng điệu, hình ảnh con cò: nguồn gốc và sáng tạo</b>

- Bài thơ được Chế Lan Viên viết theo thể tự do, các câu thơ có độ dài ngắn khác nhau, nhịp điệu ln biến đổi. Tác giả
thường xuyên dùng các điệp từ, điệp ngữ có sức gợi gần gũi với những điệu hát ru quen thuộc.

- Hình tượng con cị là hình tượng trung tâm xuyên suốt cả bài thơ. Cả bài thơ, hình tượng con cị được bổ sung, biến đổi
qua những hình ảnh cụ thể và sinh động, giầu chất suy tư của tác giả.

- Trong ca dao truyền thống, hình ảnh con cị xuất hiện rất phổ biết và hình ảnh ấy lại thường đi vào những lời hát ru, mang
ý nghĩa ẩn dụ cho hình ảnh người nông dân, người phụ nữ trong cuộc sống cịn nhiều vất vả, nhọc nhằn nhưng giầu đức tính
tốt đẹp và niềm vui sống.

- Trong bài thơ này, Chế Lan Viên chỉ khai thác và xây dựng ý nghĩa biểu tượng của hình ảnh con cị nhằm nói lên tấm lòng
người mẹ và vai trò của những lời hát ru đối với cuộc sống mỗi con người.

<b>C. Kết luận:</b>

</div>

<!--links-->