Tràn dịch màng phổi

TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y KHOA PHẠM NGỌC THẠCH

Bộ Môn Nội Tổng Quát

TRÀN DỊCH MÀNG PHỔI

25/04/2020

BS. CKI NGUYỄN TÙNG LÂM

BS. CKI Nguyễn Tùng Lâm


Cấu tạo màng phổi

25/04/2020

BS. CKI Nguyễn Tùng Lâm


Cấu tạo màng phổi

25/04/2020

BS. CKI Nguyễn Tùng Lâm


Sinh lý khoang màng phổi

25/04/2020

BS. CKI Nguyễn Tùng Lâm
Feller-Kopman, D., & Light, R. (2018). Pleural disease. New England Journal of Medicine, 378(8), 740-751.


Sinh lý khoang màng phổi
Thể tích
Tế bào/mm3
% mesothelial cells
% monocytes
% lymphocytes
% granulocytes
Protein
% albumin
Glucose
LDH
pH

25/04/2020

khoảng 10 – 20 ml
1400 – 4500
3 – 70%
30 – 75%
2 – 30%
10%
10 – 20 g/L
50 – 70%
≈ glucose huyết tương
< 50% nồng độ trong huyết tương
≥ huyết tương

BS. CKI Nguyễn Tùng Lâm


Sinh lý bệnh tràn dịch màng phổi
6 cơ chế
(1)Tăng áp lực thủy tĩnh: suy tim, VMNT co thắt
(2)Giảm áp lực keo: xơ gan, HCTH, suy dinh dưỡng
(3)Giảm áp lực trong khoang màng phổi: xẹp phổi

(4)Tăng tính thấm mao mạch: viêm màng phổi
(5)Giảm sự dẫn lưu của mạch bạch huyết: U, TTP
(6)Dịch từ vùng lân cận hoặc do bên ngoài chảy vào
khoang màng phổi: báng bụng, thẩm phân phúc mạc
25/04/2020

BS. CKI Nguyễn Tùng Lâm


Dịch thấm – dịch tiết

25/04/2020

BS. CKI Nguyễn Tùng Lâm


Dịch thấm – dịch tiết
Transudative pleural effusion
Pathophysiology ↑ Capillary hydrostatic pressure
Common causes

↓ Capillary oncotic pressure

Exudative pleural effusion
↑ Capillary permeability (e.g., due
to inflammation)








CHF (36-40%)
Hepatic cirrhosis
Nephrotic syndrome
Protein-losing enteropathy
Chronic kidney disease












25/04/2020

BS. CKI Nguyễn Tùng Lâm

Infection (25%)

Pneumonia (parapneumonic effusion)

Tuberculosis

Pleural empyema
Malignancies (14 -15%)

E.g., lung cancer, metastatic breast
cancer, lymphoma, mesothelioma
Pulmonary embolism (10 – 11%)
Autoimmune disease

Vasculitis

SLE

Rheumatoid arthritis

Sarcoidosis
Pancreatitis
Hemothorax
Chylothorax
Pseudochylothorax

Triệu chứng tồn thân
Phụ thuộc ngun nhân TDMP
• Ho ra máu: lao phổi, ung thư hay thuyên tắc phổi.
• Vã mồ hơi đêm: lymphoma, lao hoặc ung thư

• Biểu hiện ở khớp, da, mắt: bệnh mơ liên kết.
• Khó thở kịch phát về đêm, phù ngoại biên và giảm
khả năng gắng sức: suy tim
• Sốt về chiều, sốt nhẹ kéo dài

• Sụt cân: ung thư

25/04/2020

BS. CKI Nguyễn Tùng Lâm


Triệu chứng cơ năng
• Đau ngực kiểu màng phổi: đau tăng hơn khi hít
sâu, ho hay hắt hơi. Đau nhiều khi dịch ít
• Ho khan
• Ho máu hoặc ho đàm khi có tổn thương nhu mơ phổi,
long phế quản: Lao, viêm phổi, K phế quản, thun tắc
phổi

• Khó thở tăng dần, tùy theo mức độ TDMP

25/04/2020

BS. CKI Nguyễn Tùng Lâm


Khám thực thể
300ml dịch - phát hiện lâm sàng
• Giảm sự giãn nở 1 bên ngực
• Hội chứng 3: rung thanh giảm, gõ đục, rì rào phế
nang giảm
• Các trường hợp gõ đục khác như: đơng đặc phổi, dày
dính màng phổi, xẹp phổi..

• Nghe được âm egophony (i thay đổi thành ây)
• Các dấu hiệu ngồi lồng ngực khác tùy theo
nguyên nhân

25/04/2020

BS. CKI Nguyễn Tùng Lâm


Tràn dịch màng phổi khu trú

• Gõ đục, RRPN giảm lơ lững
• TDMP vùng hồnh có thể TC giả đau bụng cấp
25/04/2020

BS. CKI Nguyễn Tùng Lâm

Xquang ngực
Lượng dịch
10 – 20 ml
> 20 ml
100 – 250 ml
250 – 500ml

Bình thường - MSCT ngực
Siêu âm
Mờ góc sườn hồnh sau Xquang nghiêng
Mờ góc sườn hồnh Xquang thẳng (>300ml: hội chứng 3 giảm)

> 500 ml
1 – 1,5 L
2–3L
3,5 – 4 L

Đường cong Damoiseau
Mờ 1/3 dưới phổi
Mờ 1/2 dưới phổi
Mờ toàn bộ 1 bên phổi

25/04/2020

BS. CKI Nguyễn Tùng Lâm


Xquang ngực nằm nghiêng

25/04/2020

BS. CKI Nguyễn Tùng Lâm


Xquang ngực nghiêng

25/04/2020

BS. CKI Nguyễn Tùng Lâm


Xquang ngực thẳng

25/04/2020

BS. CKI Nguyễn Tùng Lâm


Tràn dịch màng phổi lượng ít

25/04/2020

BS. CKI Nguyễn Tùng Lâm


Tràn dịch màng phổi – lượng trung bình

25/04/2020

BS. CKI Nguyễn Tùng Lâm

Tràn dịch màng phổi lượng nhiều

25/04/2020

BS. CKI Nguyễn Tùng Lâm


Tràn dịch – tràn khí màng phổi

25/04/2020

BS. CKI Nguyễn Tùng Lâm


Tràn dịch màng phổi – phim nằm

25/04/2020

BS. CKI Nguyễn Tùng Lâm


Tràn dịch màng phổi khu trú

25/04/2020

BS. CKI Nguyễn Tùng Lâm

Tràn dịch màng phổi khu trú

25/04/2020

BS. CKI Nguyễn Tùng Lâm


Siêu âm
Chẩn đốn + hướng dẫn chọc dị
• Phát hiện, định lượng và đánh giá bản chất dịch
• Đánh giá dày màng phổi, vách ngăn
• Đánh giá các khối u màng phổi, thành ngực và các
bất thường khác của thành ngực
• Hướng dẫn chọc dị, đặt ống dẫn lưu, sinh thiết
màng phổi và nội soi lồng ngực

25/04/2020

BS. CKI Nguyễn Tùng Lâm


Siêu âm

25/04/2020

BS. CKI Nguyễn Tùng Lâm

Vial, M. R., & Grosu, H. B. Practice Pearls for Performing Pleural Ultrasound with Focus on Pleural Effusion and Pleural Thickening.