nguyen thi mai truong thcs hoa phat tiãút 101 än táûp vàn nghë luáûn táûp laìm vàn a muûc tiãu cáön âaût giuïp hoüc sinh nàõm âæåüc luáûn âiãøm cå baín vaì caïc phæång phaïp láûp luáûn cuía caïc baìi

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (104.13 KB, 13 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

Tiết 101:

ÔN TẬP VĂN NGHỊ LUẬN

Tập làm văn

A. Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh

- Nắm được luận điểm cơ bản và các phương pháp
lập luận của các bài văn nghị luận đã học.

- Chỉ ra được những nét riêng đặc sắc trong nghệ
thuật nghị luận của mỗi bài nghị luận đã học.

- Nắm vững đặc trưng chung của văn nghị luận qua sự
phân biệt với các thể văn khác.

B. Phương tiện thực hiện:

1. Chuẩn bị : Sgk - Sgv, đèn chiếu, thiết kế bài dạy
2. Phương pháp: Trò soạn theo các câu hỏi Sgk

C. Tổ chức bài học:
1. Ổn định:

2. Kiểm tra bài cũ:

- Kiểm tra việc ôn tập ở nhà của học sinh
3. Bài mới:

a)- Giới thiệu bài:

b)- Tổ chức hoạt động dạy và học:
HOẠT ĐỘNG CỦA

THẦY

HOẢT ÂÄÜNG CA
TR

GHI BẢNG
Hoạt động 1: Tóm tắt

nội dung và đặc điểm
nghệ thuật của các bài
văn nghị luận.

- Giáo viên lập bảng theo
mẫu, dùng đèn chiếu.

- trình bày phần chuản
bị của mình câu 1.

ST

T biTãn Tạcgi

Đề
tài
nghị
luận

Luận điểm

Phỉång
phạp

lập
luận

Nghệ
thuật
1 Tinh

thần
u
nước
củanh
ân dân
ta

Hồ
Chí
Minh

Tinh
thần
u
nước
của
dân

tộc
Việt

Dân ta có một lịng
nồng nàn yêu nước.
Đó là truyền thống
quí báu của ta

Chứng

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2>

Nam
2
Sự
giàu
đẹp
của
tiếng
Việt
Đặn
g
Thai
Mai
Sự
giàu
đẹp
của
Tiếng
Việt

Tiếng Việt có

những đặc sắc của
thứ tiếng đẹp, một
thứ tiếng hay.

Chứng
minh
(kết
hợp giải
thích)
Bố
cục
mạch
lạc
kết
hợp
chặt
chẽ
3
Đức
tính
giản
dị
của
Bác
Hồ
Phạ
m
Văn
Đồn
g

Đức
tính
giản dị
của
Bác
Hồ

Bác giản dị trong
mọi phương diện,
bữa ăn (cơm), cái
nhà (ở), lối sống
(cách) nói và viết.
Sự giản dị ấy đi
liền với sự phong
phú rộng lớn về đời
sống tinh thần ở
Bác.
Chứng
minh
(kết
hợp giải
thích)
(kết
hợp giải
thích và
bình
luận)
Dẫn
chứng
cụ

thể
4
Ý
nghĩa
văn
chươn
g
Hồi
Than
h
Văn
chươn
g và ý
nghĩa
của nó
đối
với con
người

Nguồn gốc của văn
chương là ở tình
thương người,
thương mn lồi,
mn vật. Văn
chương hình dung và
sáng tạo ra sự
sống, nuôi dưỡng và
làm giàu cho tình
cảm của con người.

Giải
thích
(kết
hợp
bình
luận)
Trình
bày
những
vấn
đề
phức
tạp
ngắn
gọn
Tóm tắt đặc điểm

nghệ thuật của các
bài nghị luận đã học?
Giáo viên bổ sung bảng
phụ

+ Bài tinh thần yêu nước
của nhân dân ta: Bố cục
chặt chẽ, dẫn chứng
chọn lọc, toàn diện sắp
xếp hợp lý, hình ảnh so
sánh đặc sắc.

+ Bài Sự giàu đẹp của

tiếng việt:bố cục mạnh
lạc, kết hợp chặt chẽ
giải thích chứng minh,
luận cứ chính xác, tồn

- Học sinh trình bày
phần chuẩn bị của
mình cho câu 2/SGK .
- Bài tinh thần yêu
nước của nhân dân ta:
Bố cục chặt chẽ, dân
chứng chọn lọc

- Bài sự giàu đẹp
của tiếng việt: Bố
cục mạnh lạc kết
hợp chặt chẽ.

</div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

diện chặt chẽ.

+ Bài đức tính giản dị
của Bác Hồ: Dẫn chứng
cụ thể, xác thực toàn
diện. Kết hợp chứng
minh với giải thích và bình
luận, lời văn giản dị mà
giàu cảm xúc.

+ Bài ý nghĩa văn chương
trình bày những vấn đề

phức tạp một cách
ngắn gọn, giản dị, sáng
sủa, kết hợp với cảm
xúc, giàu hình ảnh.

- Hoạt động2: Củng cố
hiểu biết về đặc trưng
của nghị luận qua sự
đối sánh với loại hình
trữ tình và tự sự

- Hãy trình bày phần
chuẩn bị về điểm a
của câu 3 trang 67/SGK
có thể minh họa bằng
các ví dụ trong các văn
bản đã học?

chứng cụ thể

- Baìi yù nghộa vn
chổồng trỗnh baỡy

nhng vn phc
tạp ngắn gọn

Học sinh có thể minh
họa theo bảng kê

ST

T Thểloại Yếu tố chủ yếu Tên bài ví dụ

1

Truyện

ký - Cốt truyện, miêu tả- Nhân vật
- Nhân vật kể chuyện
- Nhằm tái hiện sự vật,
hiện tượng, con người,
câu chuyện

- Dế mèn phiêu lưu
ký

- Buổi học cuối cùng
- Cây tre Việt Nam

2

Trữ tình - Tâm trạng, cảm xúc

- Hình ảnh, vần, nhịp,
nhân vật trữ tình

- Ca dao - dân ca trữ
tình

- Nam Quốc Sơn Hà,

Mưa, Lượm

3

Nghë

luận - Luận đề- Luận điểm
- Luận cứ
- Luận chứng

- Tinh thần yêu nước
của nhân dân ta

- Sự giàu đẹp của
tiếng việt.

- Đức tính giản dị
của Bác Hồ

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

- Nêu đặc trưng của văn
nghị luận?

Giáo viên: Bổ sung

+ Các thể loại tự sự
như truyện ký chủ yếu
dùng phương thức miêu tả
và kể, nhằm tái hiện
sự vật, hiện tượng con
người, câu chuyện

+ Các thể loại trữ tình
như thơ, tùy bút dùng
phương thức biểu cảm
để thể hiện tình cảm
- Xây dựng các hình
tượng nghệ thuật với
nhiều dạng thức khác
nhau như nhân vật, hình
tượng thiên nhiên, đồ
vật.

+ Văn nghị luận chủ yếu
dùng phương thức lập
luận bằng lí lẽ, dẫn
chứng.

+ Văn nghị luận cũng có
hình ảnh, cảm xúc, nhưng
các lập luận với hệ
thống các luận điểm,
luận cứ chặt chẽ, xác
đáng.

- Những câu tục ngữ
trong bài 18,19 có thể
coi là văn bản nghị
luận đặc biệt khơng ?
Vì sao?

GV: Xét một cách chặt
chẽ thì khơng thể nói như
vậy.

- Xét một cách đặc biệt
dựa vào những đặc
điểm chủ yếu của văn
bản nghị luận thì cũng có
thể coi mỗi câu tục ngữ
là một văn bản nghị
luận, mỗi câu tục ngữ là

- Học sinh trình bày
phần chuẩn bị về
điểm b.

- Các thể loại tự
sự, như truyện ký
chủ yếu dùng
phương thức miêu tả,
kể.

- Các thể loại trữ
tình như thơ, tùy bút
dùng phương thức
biểu cảm.

- Văn nghị luận chủ
yếu dùng phương
thức lập luận, bằng

lí lẽ, dẫn chứng.

- Cũng có thể coi
mỗi câu tục ngữ là
một văn bản nghị
luận khái quát, ngắn
gọn.

+ Một bài thể trữ
tình

</div>
(5)<div class='page_container' data-page=5>

một luận đề, hình ảnh
chưa được chứng minh.
Tục ngữ là lối nói bằng
hình ảnh nêu vấn đề,
luận đề mang tính lí trí.
- Gọi học sinh đọc phần
ghi nhớ /Sgk.

Hoạt động III: Luyện
tập

- Em hãy đánh dấu x
vào câu hỏi trả lời mà
em cho là chính xác?

+ Trong văn bản nghị luận

+ Tục ngữ có thể coi là

Hoảt âäüng 4:

Giáo viên: nghị luận là
một hoạt động ngôn
ngữ phổ biến trong đời
sống và gián tiếp của
con người. Văn nghị luận
dùng lý lẽ,dẫn chứng và
bằng cách lập luận. Các
phương pháp lập luận
thường gặp là chứng
minh, giải thích

a, Khơng có cốt
truyện.

b, Khơng có cốt
truyện nhưng có thể
có nhân vật

c, Chỉ thể hiện trực
tiếp tình cảm, cảm
xúc của tác giả.

d, Có thể biểu hiện
gián tiếp tình cảm,
cảm xúc qua hình ảnh
thiên nhiên, con người
hoặc sự việc.

a, khơng có cốt
truyện nhân vật

b, khơng có yếu tố
miêu tả, tự sự

c, có thể biểu hiện
tình cảm, cảm xúc
d, không sử dụng
phương thức biểu
cảm

a, văn bản nghị luận
b, không phải văn bản
nghị luận

</div>
(6)<div class='page_container' data-page=6>

D. Củng cố: Phần bài tập

Đ. Dặn dò: Xem lại phần ôn tập

Chuẩn bị bài Dùng cụm chủ - vị để mở rộng câu

Tiết 102 DÙNG CÂU CHỦ VỊ ĐỂ MƠ RỘNG CÂU
Tiếng việt

A. Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh

- Hiểu được thế nào là dùng cụm chủ vị ( C-V) để mở
rộng câu ( tức dùng cụm C-V để làm thành phần câu
hoặc thành phần của cụm từ)

- Nắm được các trường hợp dùng cụm C- V để mở
rộng câu.

B. Phương tiện thực hiện:

1. Chuẩn bị : Sgk - Sgv, bảng phụ
2. Phương pháp: Câu hỏi, qui nạp
C. Tổ chức bài học:

1. Ổn định:

2. Kiểm tra bài cũ:

- Đọc ghi nhớ, làm bài tập số 3.
3. Bài mới:

a)- Giới thiệu bài:

b)- Tổ chức hoạt động dạy và học:
HOẠT ĐỘNG CỦA

THẦY

HOẢT ÂÄÜNG CA
TR

GHI BẢNG
Hoạt động 1: Tìm hiểu

cách dùng cụm C-V để
mở rộng câu.

Bước 1:

- Tìm cụm danh từ
trong câu sau?

Văn chương gây cho ta
những tình cảm ta khơng
có, luyện những tình
cảm ta sẵn có ...[ ...]

Bước 2:

- Cụm danh từ trong
câu: “những tình cảm ta
khơng co”ï, “những tình
cảm ta có sẵn”.

- Những tình cảm ta /
khơng có

</div>
(7)<div class='page_container' data-page=7>

Phân tích cấu tạo của
cụm danh từ và cấu
tạo của phụ ngữ trong
cụm danh t ?

Giaùo vión phỏn tờch
ởnh

ng
trc

Trung

tõm nhng
sau
Nhn

Nhn
g

Tỗnh
caớm
Tỗnh
caớm

Ta
khọng
coù

Ta sn
cú

C hai cụm danh từ này
có trung tâm là danh từ
tình cảm, phụ ngữ chỉ

lượng đứng trước trung
tâm là những và phụ
ngữ đứng sau trung tâm
là các cụm chủ vị.

- ta / khơng có
- Ta / sẵn có

- Giáo viên cho HS đọc to
và chậm phần ghi nhớ
I/Sgk

- Bài tập nhanh bảng
phụ

- Xác định cụm chủ vị
làm định ngữ trong
trong các câu sau ?

Câu 1: Căn phịng tơi ở rất
đơn sơ.

Câu 2: nam đọc quyển
sách tôi cho mượn.

Hoạt động 2: HD học
sinh tìm hiểu các trường
hợp dùng cụm C-V để
mở mở rộng câu (bảng
phụ)

- Tìm cụm C-V làm
thành phần câu và vai
trò của chúng trong
câu sau?

a, Chị Ba đến khiền tôi
rất vui và vững tâm.

ĐN trước TTâm ĐN
sau

- Những tình cảm ta /
sẵn có

ĐN trước TTâm ĐN
sau

- Đọc ghi nhớ 1/SGK

- Cụm chủ vị làm định
ngữ

câu 1: tôi /ở

câu 2: tơi / cho mượn

- Âc cạc vê dủ / SGK

- Xạc âënh củm ch vë

trong cáu

a, Chị Ba / đến.

b, ... Tinh thần / rất
hăng hái

c, ... Trời / sinh lá sau để
bao bọc cốm, cũng
như cốm / nằm ủ trong

Khi nói,
viếtcó thể
dùng

những

cụm từ có
hình thức
giống câu
đơn bình
thường

Ghi nhớ

1/SGK

II, Cạc

trường

hợp dùng
cụm chủ 
-vị để mở
rộng câu

</div>
(8)<div class='page_container' data-page=8>

(Bùi Đức Aïi)

b, Khi bắt đầu kháng
chiến, nhân dân ta tinh
thần rất hăng hái.
(HCMinh)

c, Chúng ta có thể nói
rằng trời sinh lá sen để
bao bọc cốm, cũng như
trời sinh cốm nằm ủ
trong lá sen (T.Lam)

d, Nói cho đúng thì phẩm
giá của tiếng việt chỉ
mới thật sự được xác
định và đảm bảo từ
Cách Mạng tháng tám
thành cơng.

(Đặng Thai
Mai)

- Giạo viãn ging gii

a, Điều gì khiến người
nói “Tơi” rất vững tâm? 
chị Ba đến.

b, Khi bắt đầu kháng
chiến, nhân dân ta thế
nào?  Tinh thần rất
hăng hái .

c, Chúng ta có thể nói
gì ?  Trời sinh lá Sen để
bao bọc cốm, cũng như
trời sinh cốm nằm ủ
trong lá Sen.

d, Nói cho đúng thì phẩm
giá của Tiếng Việt chỉ
mới thực sự được xác
định và đảm bảo từ
ngày nào ?  (từ ngày)
Cách Mạng tháng tám
thành công.

- Cho biết mỗi câu,
các C-V trên đây đóng
vai trị gì?

- Gi 2 hc sinh âc ghi

lạ Sen

d, ...Cạch Mảng thạng
tạm/ thnh cäng

- Câu a, làm chủ ngữ
- Câu b, làm vị ngữ

- Câu c, làm phụ ngữ
trong cụm động từ
- Câu d, làm phụ ngữ
trong cụm danh từ

- Đọc ghi nhớ 2/SGK

- Học sinh làm bài tập
nhanh

Câu 1: Mẹ về cụm chủ
- vị làm chủ ngữ.

Cả nhà đều vui, ai cũng
mong -> cụm c-v làm
bổ ngữ

Câu 2: Tơi nhìn qua khe
cửa -> cụm chủ vị
làm chủ ngữ.

- Täi âang v -> c-v laìm

chủ ngữ, vị
ngữ, các
phụ ngữ
cụm danh
từ, cụm
động từ,
cụm tính
từ đều có
cấu tạo
bằng

C -V

Ghi nhớ

</div>
(9)<div class='page_container' data-page=9>

nhớ 2 /SGK

- Giạo viãn dng bng
phủ âỉa ra 2 vê dủ

a, Mẹ về khiến cả nhà
đều vui vì ai cũng mong
b, Tơi nhìn qua khe cửa
thấy em tôi đang vẽ tranh
những bức tranh mà cha
tôi đã hướng dẫn

- Xác định và gọi tên
các cụm c-v làm thành
phần câu?

Hoạt động 3: gọi 3
học sinh đọc lại ghi nhớ
1,2

- Hoạt động 4: luyện
tập làm bài tập trong
SGK.

- Tìm cụm c-v làm
thành phần câu hoặc
thành phần cụm từ
trong các câu dưới đây?
Cho biết mỗi câu c-v làm
thành phần gì?

a, C-V làm phụ ngữ trong
cụm danh từ

b, C-V làm vị ngữ

c, C -V làm định ngữ,
cụm C-V (đảo C-V) làm
bổ ngữ

bổ ngữ

- Cha tôi đã hướng dẫn
-> c-v định ngữ

a; chỉ riêng những
người chuyên môn mới
định được (c-v làm
định ngữ)

b; ...khuôn mặt đầy
đặn. (c-v làm vị ngữ)
c; ... các cơ gái Vịng đỗ
gánh ... (c-v làm định
ngữ)

d; ...một bàn tay đập
vào vai

(c-v làm chủ ngữ)

... hắn giật mình ....(c-v
làm bổ ngữ)

III. Luyện
tập

Bài tập SGK

</div>
(10)<div class='page_container' data-page=10>

Tiết 103 TRẢ BAÌI TẬP LAÌM VĂN SỐ 5
Tập làm văn

A, Mục tiêu cần đạt: giúp học sinh

- Củng cố lại những kiến thức và kỹ năng đã học về

văn bản lập luận chứng minh, về công việc tạo lập văn bản
nghị luận và về cách sử dụng từ ngữ, đặt câu.

- Đánh giá được chất lượng bài làm của mình, trình độ
tập làm văn của bản thân mình, nhờ đó, có được những kinh
nghiệm và quyết tâm cần thiết để làm tốt hơn nữa những
bài sau.

B. Chuẩn bị:

- Thầy ghi lại những lỗi, chọn bài văn hay nhất đọc
trước lớp

- Trò: Vở nháp để sửa các câu văn sai
C. Tổ chức bài học:

1, Ổn định
2, Kiểm tra
3, Bài mới
Hoạt động 1:

I .Chép đề lên bảng ( đề 3,4) SGK
II.Xác định yêu cầu đề bài
1, Thể loại

2, Näüi dung
Hoảt âäüng 2:

III. Lập dàn ý đại cương
1, Mở bài

2, Thân bài
3, Kết bài
Hoạt động 3:

IV. Nhận xét bài viết
1, Ưu điểm

</div>
(11)<div class='page_container' data-page=11>

V. Phần sửa lỗi
1, Lỗi dùng từ
2, Lỗi về câu
Hoạt động 5:

VI. Phát bài - đọc bài hay + kết quả điểm

4. Củng cố : Nhắc lại những thiếu sót cần rút kinh nghiệm
cho bài sau:

5. Dặn dị: Chuẩn bị bài: Tìm hiểu chung về phép lập luận
giải thích .

Tiết 104 TÌM HIỂU CHUNG VỀ PHÉP LẬP LUẬN GIẢI
THÍCH

Tập làm văn

A. Mục tiêu cần đạt

Giúp học sinh nắm được mục đích, tính chất và các
yếu tố của phép lập luận giải thích

B. Phương tiện thực hiện:
1. Chuẩn bị : SGK - SGV

2. Phương pháp: Phân tích quy nạp, luyện tập
C. Tổ chức bài học:

1. Ổn định:

2. Kiểm tra : kiểm tra phần chuẩn bị của học sinh
3. Bài mới: giới thiệu bài

HOẢT ÂÄÜNG CUÍA

THẦY HOẠT ĐỘNG CỦATRỊ GHI BẢNG

Hoạt động 1: Tìm hiểu
nhu cầu giải thích trong
đời sống.

- Giạo viãn nãu cáu hi Sgk

- Trong đời sống, khi nào
người ta cần được giải
thích. Hãy nêu một số
câu hỏi về nhu cầu giải
thích hằng ngày?

GV: Ghi lên bảng các câu
hỏi. Vì sao? để làm gì? là

gì? Có ý nghĩa gì?

- GV: Muốn trả lời, tức là
giải thích các vấn đề
nêu trên phải đọc, nghiên
cứu, tra cứu, phải hiểu,
phải có tri thức mới làm
được.

Hoạt động 2: Tìm hiểu

- Trong đời sống của con
người, nhu cầu cần
giải thích to lớn. Gặp
một hiện tượng mới
lạ, con người chua
hiểu thì nhu cầu giải
thích nảy sinh.

- Ví dụ vì sao lại có
nguyệt thực? Vì sao
nước biển mặn ...?
- Vì sao có sơng ? Vì sao
hơm qua em không đi
học?

I. Mủc âêch
v phỉång
phạp giaíi
thêch.

- Mục đích
giải thích là
để nhận
thức, hiểu
rõ sự vật,
hiện

tượng.

- Phương
pháp muốn
giải thích
được sự

</div>
(12)<div class='page_container' data-page=12>

phép lập luận giải thích.
GV: Cho HS đọc bài văn
Lòng khiêm tốn.

- Bài văn giải thích vấn
đề gì? và giải thích như
thế nào?

- Để tìm hiểu phương
pháp giải thích, em hãy
chọn và ghi vào vở
những câu định nghĩa:
Lịng khiêm tốn có coi là
một bản tính ... Đó có
phải là cách giải thích

khơng?

- GV giảng: khiêm tốn là
tính nhã nhặn, khiêm
tốn thường hay tự cho
mình là kém. Khiêm tốn
là biết mình và hiểu
người.

- Bài văn giải thích có
thể đặt câu hỏi để khêu
gợi giải thích như thế
nào?

Ví dụ khiêm tốn là gì?
Khiêm tốn có lợi (hại gì)
lợi, hại cho ai? Các biểu
hiện khiêm tốn có làm
hạ thấp con người
khơng?

- Tìm bố cục của bài chỉ
ra mối quan hệ của mở
bài, thân bài, kết bài?

- Đọc bài: Lòng khiêm
tốn / Sgk.

- Bài văn giải thích vấn
đề lịng khiêm tốn.

- Giải thích bằng cách
so sánh với các sự
việc, hiện tượng trong
đời sống hàng ngày.
- Khiêm tốn là tính nhã
nhặn khiêm tốn
thường hay tự cho
mình là kém ... khiêm
tốn là biết mình, hiểu
người.

- Vì nó trả lời cho câu
hỏi khiêm tốn là gì?

a, Mở bài: Lịng khiêm
tốn có thể coi là một
bản lĩnh căn bản cho
con người trong nghệ
thuật xử thế và đối
đãi với sự vật.

- Mối quan hệ giữa mở
bài với thân bài đoạn
“Điều quan trọng của
khiêm tốn .... với mọi
người”.

b, Thân bài: Đặt câu
hỏi:

- Vậy khiêm tốn là gì?
+ Khiêm tốn là tính
nhã nhặn, biết sống
một cách nhún nhường
... khơng nhằm mục
đích khoe khoang, tự

</div>
(13)<div class='page_container' data-page=13>

- Gọi học sinh đọc ghi
nhớ Sgk.

Hoạt động 3: Luyện
tập:

Đọc đoạn văn sau cho
biết vấn đề cần được
giải thích và phương
pháp giải thích trong bài?

đề cao cá nhân.

+ Người khiêm tốn
thường hay tự cho
mình là kém cịn phấn
đấu ...

- Tại sao con người lại
phải khiêm tốn như
thế ?