Luận văn nghiên cứu thực trạng và định hướng phát triển hệ thống điểm dân cư huyện chiêm hoá tỉnh tuyên quang

B GIÁO D C VÀ ðÀO T O
TRƯ NG ð I H C NÔNG NGHI P HÀ N I
---------------

LƯU THÙY DƯƠNG

NGHIÊN C U TH C TR NG VÀ ð NH HƯ NG
PHÁT TRI N H TH NG ðI M DÂN CƯ
HUY N CHIÊM HÓA - T NH TUYÊN QUANG

LU N VĂN TH C SĨ NÔNG NGHI P

Chuyên ngành
Mã s

: QU N LÝ ð T ðAI
: 60.62.16

Ngư i hư ng d n khoa h c: PGS.TS. VŨ TH BÌNH

HÀ N I – 2010


L I CAM ðOAN

Tơi xin cam đoan s li u và k t qu nghiên c u trong lu n văn này là
trung th c và chưa h ñư c s d ng ñ b o v m t h c v nào.
Tơi xin cam đoan r ng m i s giúp ñ cho vi c th c hi n lu n văn này
ñã ñư c c m ơn và các thơng tin trích d n trong lu n văn ñ u ñư c ch rõ
ngu n g c.

Tác gi lu n văn

Lưu Thùy Dương

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p …………….. i


L I C M ƠN

Trong quá trình h c t p và th c hi n nghiên c u ñ tài, ngoài s c
g ng n l c c a b n thân, tơi đã nh n đư c s giúp đ t n tình c a nhi u đơn
v và cá nhân trong và ngồi ngành nơng nghi p. Tơi xin ghi nh n và bày t
lịng bi t ơn t i nh ng t p th , cá nhân đã dành cho tơi s giúp đ q báu
đó.
Trư c tiên, tơi xin bày t lịng bi t ơn sâu s c và kính tr ng s giúp đ
nhi t tình c a cơ giáo - PGS.TS. Vũ Th Bình là ngư i tr c ti p hư ng d n và
giúp đ tơi v m i m t đ hồn thành đ tài.
Tơi xin chân thành c m ơn nh ng ý ki n đóng góp q báu c a các
th y, cô trong Khoa Tài nguyên và Mơi trư ng, các th y cơ trong Khoa Sau
đ i h c.
Tôi xin chân thành c m ơn s giúp đ t n tình c a UBND huy n Chiêm
Hóa, phịng Tài ngun và Mơi trư ng, phịng Nơng nghi p và Phát tri n
nơng thơn, phịng Th ng kê và UBND các xã ñã t o ñi u ki n v th i gian và
cung c p s li u cho ñ tài này.
C m ơn s c vũ, ñ ng viên và giúp ñ c a gia ñình, các anh, các ch
ñ ng nghi p, bè b n trong quá trình h c t p và th c hi n lu n văn này.

Hà N i,ngày

tháng

năm 2010

Tác gi lu n văn

Lưu Thùy Dương

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p …………….. ii


M CL C
L i cam ñoan

i

L i c m ơn

ii

M cl c

iii

Danh m c các ch vi t t t

v

Danh m c b ng

vi

Danh m c bi u ñ

vi

Danh m c nh

vii

1

M ð U

1

1.1

ð tv nđ

1

1.2

M c đích - u c u

2

2

T NG QUAN V N ð NGHIÊN C U

3

2.1

Th c tr ng và xu th phát tri n m ng lư i dân cư m t s nư c
trên th gi i

3

2.2

T ng quan v phát tri n khu dân cư Vi t Nam:

12

3

N I DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U

26

3.1

N i dung nghiên c u

26

3.2

Phương pháp nghiên c u

27

4

K T QU NGHIÊN C U

29

4.1

ði u ki n t nhiên, tài nguyên thiên nhiên và c nh quan mơi
trư ng huy n Chiêm Hóa

29

4.1.1

ði u ki n t nhiên

29

4.1.2

Các ngu n tài nguyên

31

4.1.3

ð c ñi m c nh quan mơi trư ng

34

4.1.4

ðánh giá chung v đi u ki n t nhiên, tài nguyên và môi trư ng

35

4.2

Th c tr ng phát tri n kinh t xã h i

36

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p …………….. iii


4.2.1

Kinh t

36

4.2.2

Xã h i

38

4.3

Th c tr ng phát tri n h th ng ñi m dân cư trên ñ a bàn huy n
Chiêm Hóa

43

4.3.1

Tình hình qu n lý s d ng ñ t khu dân cư

43

4.3.2

Phân lo i h th ng ñi m dân cư

4.3.3

Th c tr ng cơ s h t ng, ki n trúc c nh quan trong xây d ng và
phát tri n ñi m dân cư trên ñ a bàn huy n

4.4

0
50

ð nh hư ng phát tri n m ng lư i ñi m dân cư huy n Chiêm Hóa

đ n năm 2020

59

4.4.1

Các căn c cho ñ nh hư ng phát tri n m ng lư i dân cư

59

4.4.2

ð nh hư ng phát tri n m ng lư i dân cư

63

4.5

Quy ho ch chi ti t trung tâm th tr n Vĩnh L c

69

4.5.1

Tính c p thi t và m c tiêu c a ñ án quy ho ch khu trung tâm

69

4.5.2

Khái quát ñi u ki n t nhiên và hi n tr ng khu trung tâm

70

4.5.3

Quy ho ch chi ti t khu trung tâm th tr n Vĩnh L c

76

5

K T LU N VÀ ð NGH

85

5.1

K t lu n

85

5.2

ð ngh

87

TÀI LI U THAM KH O

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p …………….. iv

88


DANH M C CÁC CH

VI T T T

Ch vi t t t

Ch vi t đ y đ

CNH - HðH:

Cơng nghi p hóa - Hi n đ i hóa

BCS:

ð t b ng chưa s d ng

DCNT:

Dân cư nơng thơn

DTích:

Di n tích

DCS:

ð t ñ i núi chưa s d ng

GCNQSDð:

Gi y ch ng nh n quy n s d ng ñ t

ONT:

ð t

LUC:

ð t chuyên tr ng lúa nư c

LNQ:

ð t tr ng cây ăn qu lâu năm

NKH:

ð t nông nghi p khác

TCVN:

Tiêu chu n Vi t Nam

TNMT:

Tài nguyên môi trư ng

THCS:

Trung h c cơ s

THPT:

Trung h c ph thông

nông thôn

UBND:

y ban nhân dân

XHCN:

Xã h i ch nghĩa

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p …………….. v


DANH M C B NG
STT

Tên b ng

Trang

2.1

ð nh m c s d ng ñ t trong khu dân cư

20

4.1

Cơ c u kinh t trên đ a bàn tồn huy n nh ng năm qua

37

4.2

Di n bi n dân s và lao đ ng huy n Chiêm Hóa nh ng năm qua

38

4.3

Di n tích đ t trong khu dân cư huy n Chiêm Hóa

47

4.4

Tiêu chí phân lo i đi m dân cư nông thôn

48

4.5

4.6

K t qu phân lo i h th ng đi m dân cư huy n Chiêm Hóa năm
2009
K t qu ñ nh hư ng h th ng ñi m dân cư nông thôn

49
67

4.7

Cơ c u s d ng ñ t trư c và sau ñ nh hư ng

68

4.8

Hi n tr ng s d ng ñ t khu trung tâm th tr n

0

4.9

Hi n tr ng các cơng trình khu trung tâm th tr n

73

4.10

Quy ho ch s d ng ñ t ñai khu trung tâm th tr n Vĩnh L c

84

DANH M C BI U ð
STT

Tên bi u ñ

Trang

4.1

Cơ c u kinh t huy n Chiêm Hóa năm 2009

37

4.2

Cơ c u các lo i nhà khu v c nơng thơn huy n Chiêm Hóa năm 2009

51

4.3

Cơ c u các lo i nhà khu v c trung tâm huy n Chiêm Hóa năm 2009

53

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p …………….. vi

DANH M C NH
STT

Tên nh

Trang

4.1

Nhà g 2 gian, l p t m l p

khu v c nông thôn

51

4.2

Nhà khu v c nơng thơn c a đ ng bào dân t c Tày k t h p chăn nuôi

51

4.3

Nhà

khu v c nơng thơn s ch đ p, đáp ng t t nhu c u s ng

51

4.4

Nhà

khu v c đơ th ki u chia lô, k t h p kinh doanh, buôn bán

53

4.5

Nhà t m trư c nh ng dãy nhà kiên c n m trên đư ng tr c chính
trong khu v c th tr n

53

4.6

Nhà

khu v c đơ th ki u bi t th khang trang, hi n ñ i

53

4.7

H th ng giao thông khu v c trung tâm huy n r ng, đ p

54

4.8

H th ng giao thơng khu v c nơng thơn xu ng c p, chưa hồn ch nh 54

4.9

Bãi chôn l p rác th i khu v c trung tâm huy n

55

4.10

B nh vi n khu v c trung tâm huy n

56

4.11

Tr m y t

56

4.12

Trư ng h c khu v c trung tâm huy n

57

4.13

Trư ng h c khu v c nơng thơn

57

4.14

Nhà văn hóa khu v c trung tâm huy n

58

4.15

Nhà văn hóa khu v c nông thôn

58

khu v c nông thôn

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p …………….. vii


1. M

ð U

1.1. ð t v n ñ
V i m c tiêu, ph n ñ u ñ n năm 2020 nư c ta cơ b n tr thành nư c công
nghi p, ch trương c a ð ng và nhà nư c ta là đ y nhanh q trình CNH - HðH
ñ t nư c, áp d ng nh ng thành t u khoa h c k thu t vào s n xu t. ði u đó đã
tác đ ng m nh t i các ho t ñ ng kinh t xã h i c a ngư i dân đơ th và nơng
thơn, đ c bi t là đ i v i ngư i dân nông thôn.

Tuy nhiên,

nư c ta trong nh ng năm qua ñã x y ra m t s v n ñ trong

vi c ñ u tư phát tri n, đó là t p tưrung xây d ng các khu trung tâm phát tri n,
các thành ph l n, các vùng kinh t tr ng ñi m, bên c nh đó vi c đ u tư cho phát
tri n

vùng nông thôn l i r t th p và ít đư c chú tr ng. Vì v y mu n th c hi n

ñư c m c tiêu phát tri n ñ t nư c theo xu hư ng cơng nghi p hố thì ph i hư ng
s phát tri n v vùng nông thôn, nh m khai thác h p lý và có hi u qu các ngu n
tài nguyên cho s phát tri n. T o nên s phát tri n cân đ i, hài hồ và thu h p
kho ng cách gi a nông thôn và thành th .
ð phát tri n vùng nông thôn trư c h t ph i ñ u tư cho phát tri n khu dân
cư, khu , b trí các cơng trình phúc l i cơng c ng nh m ñáp ng t t nh t cho
cu c s ng c a ngư i dân vì “có an cư m i l c nghi p”. T th c t hi n nay cho
th y nhi u khu dân cư ñang ph i ch u nh ng áp l c l n v tr t t xây d ng, m t
b ng s n xu t, cơ s h t ng, ô nhi m môi trư ng, các khu

b trí không h p lý,

manh mún nên r t khó cho vi c ñ u tư xây d ng phát tri n. Chính vì v y vi c
quy ho ch b trí h th ng ñi m dân cư m t cách khoa h c, h p lý là r t c n thi t.
H i ngh l n th V ban ch p hành trung ương ð ng c ng s n Vi t Nam
khố VII đã ch trương: “Ti p t c ñ i m i và phát tri n kinh t xã h i nơng
thơn” và ch đ o: “Nghiên c u gi i quy t các v n ñ quy ho ch xây d ng nông
thôn m i, b trí các đi m dân cư, k t c u h t ng ki n trúc nông thôn. T ch c
cu c s ng, b o v và c i t o môi trư ng s ng”.
Như v y vi c quy ho ch h th ng ñi m dân cư, t ch c không gian ki n

trúc c nh quan xây d ng các cơng trình phúc l i cơng c ng là đi u ki n c n thi t

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p …………….. 1


cho phát tri n vùng nơng thơn.
Chiêm Hóa là huy n mi n núi n m

phía B c t nh Tun Quang. Tình

hình kinh t c a huy n đang có nhi u chuy n bi n m nh m , nhu c u s d ng ñ t
cho các ngành, các lĩnh v c kinh t - xã h i, qu c phòng an ninh tăng nhanh.
Trong khi ngu n tài ngun đ t đai có h n l i chưa ñư c khai thác tri t ñ . Th c
t cho th y h u h t các ñi m dân cư nông thôn trên ñ a bàn huy n đ u

m c chưa

hồn ch nh, h th ng giao thơng, c p nư c, c p đi n, cịn h n ch nh t là đ i v i
các xã mi n núi, các cơng trình cơng c ng như: trư ng h c, nhà văn hóa, sân th
thao… cịn nh h p, chưa đ di n tích, tiêu chu n, ch t lư ng cịn th p. ð góp
ph n nâng cao đ i s ng v t ch t, văn hóa, tinh th n c a ngư i dân ñ a phương, c n
ph i có quy ho ch phát tri n h th ng ñi m dân cư, thi t k , t ch c c nh quan,
xây d ng và hoàn thi n các cơng trình cơng c ng nh m t o ti n ñ , n n t ng cho
phát tri n kinh t xã h i c a huy n trong nh ng giai ño n ti p theo.
Xu t phát t nh ng th c tr ng trên, chúng tơi ti n hành nghiên c u đ tài:
“Nghiên c u th c tr ng và ñ nh hư ng phát tri n h th ng ñi m dân cư
huy n Chiêm Hóa - T nh Tuyên Quang”
1.2. M c ñích - yêu c u
1.2.1. M c ñích
+ ðánh giá th c tr ng h th ng ñi m dân cư huy n Chiêm Hóa

+ ð nh hư ng phát tri n m ng lư i ñi m dân cư theo hư ng đơ th hóa và
xây d ng nơng thôn m i, quy ho ch chi ti t khu trung tâm phù h p v i s phát
tri n theo yêu c u CNH - HðH, góp ph n c i thi n môi trư ng dân sinh.
1.2.2. Yêu c u
+ Các s li u, tài li u ñi u tra ph i đ m b o tính trung th c, chính xác,
ph n ánh đúng hi n tr ng.
+ N m v ng các quy ñ nh, tiêu chu n, quy ph m hi n hành v quy ho ch
đơ th và khu dân cư nơng thơn c a Vi t Nam
+ ð nh hư ng quy ho ch d a trên các cơ s khoa h c: ti m năng v ñ t
ñai, ngu n v n ñ u tư, lao ñ ng,… d a trên các chính sách, ch tiêu phát tri n
kinh t xã h i c a ñ a phương nh m ñem l i tính kh thi cao nh t.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p …………….. 2


2. T NG QUAN V N ð NGHIÊN C U
2.1. Th c tr ng và xu th phát tri n m ng lư i dân cư m t s nư c trên th
gi i
Th c t cho th y t trư c đ n nay trên th gi i có nhi u lý lu n khoa h c,
nhi u tài li u nghiên c u v phát tri n m ng lư i dân cư đơ th (đơ th và nông
thôn) c a các t ch c như (t ch c phát tri n c a Liên h p qu c UNDP), Ngân
hàng phát tri n châu Á (ADB), Ngân hàng th gi i (WB), chính ph các nư c,
các t ch c khoa h c... tuy nhiên, nó v n

m c đ riêng bi t chưa có m t lý

lu n chung áp d ng cho t t c các nư c ñ phát tri n dân cư, m i nư c có hư ng
đi, cách phát tri n dân cư riêng tùy thu c vào ñi u ki n t nhiên, kinh t , xã h i
c a nư c mình.
2.1.1. Các nư c Tây Âu

Các nư c Tây Âu có đ c đi m chung là cơng nghi p đã phát tri n, nơng
nghi p đư c cơng nghi p hóa, năng su t lao đ ng trong nơng nghi p nâng cao.
Do đó s lư ng lao đ ng nơng nghi p ch chi m ph n nh so v i lao đ ng trong
cơng nghi p và các lo i ngành ngh khác. Cu c s ng

nông thôn nhi u khi l i là

ao ư c c a ngư i dân đơ th . Vương Qu c Anh là m t ví d [24].
1. Vương qu c Anh
Khác v i các nư c

l c ñ a Châu Âu, nông thôn nư c Anh h u như

khơng b chi n tranh tàn phá, các đi m dân cư nơng thơn truy n th ng có s c h p
d n m nh m v i nh ng ngư i s ng trong các thành ph l n và các khu công
nghi p t p trung. Các đi m dân cư nơng thơn có m c đ đơ th hố cao, m ng
lư i giao thơng r t phát tri n, rút ng n kho ng cách v th i gian ñi l i t nơi
ñ n nơi làm vi c, vì th ngư i ta tìm m i cách đ có ch

trong các làng q.

Quy mơ làng xóm c a nư c Anh thư ng t 300 - 400 ngư i, kho ng 100 150 h sinh s ng. M c dù quy mô dân s không cao nhưng cơ s h t ng khá
phát tri n, đ y đ các cơng trình văn hố xã h i, các cơ s d ch v , giao thông

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p …………….. 3


thu n ti n, khơng khí trong lành, phong c nh ñ p và yên tĩnh... ñã thu hút m t b
ph n dân cư

các thành ph v s ng

nông thơn. ðó là xu hư ng khác h n v i

nhi u nư c trên th gi i.
Quy mô xây d ng phát tri n m ng lư i đơ th và nơng thơn c a nư c Anh
đư c công nh n là thành công nh t th gi i, t cu i th k 18 ñ n ñ u th k 19
đã có nhi u nhà ki n trúc sư ngư i Anh nghiên c u v lĩnh v c này:
William Morris là m t ki n trúc sư, nhà ngh s đã có quan đi m xây
d ng đơ th đó là xây d ng phân tán trên tồn b đ t nư c các đi m dân cư nh .
Ông xác minh cho phương án c a mình r ng đi n là ngu n đ ng l c cơ b n cho
m i ho t ñ ng, s ñi ñ n t t c các ñi m dân cư trong toàn qu c và ñ n t n m i
nhà cho nên

đó s là ch

vơ cùng lý tư ng và là nơi làm vi c c a m i ngư i.

Ngoài ra, lý lu n v xây d ng các ñi m dân cư mang tính ch t đơ th - nơng thơn
đư c đ cao như thành ph vư n, thành ph v tinh c a ki n trúc sư Eberezen
Howard là m t c ng hi n l n cho lý lu n phát tri n đơ th th gi i.
Thành ph vư n c a Eberezen Howard ñ sư ng năm 1896 trong đó đ
c p t i v n đ thay ñ i cơ c u t ch c và phương hư ng gi i quy t v không
gian c a thành ph .
Lý lu n thành ph vư n và thành ph v tinh c a Eberezen Howard đã có
nh hư ng l n trên th gi i, ñ t n n t ng phát tri n cho lý lu n quy ho ch đơ th
hi n đ i.
2. Vương qu c Hà Lan
Hà Lan khơng đư c thiên nhiên ưu ñãi, sau tr n lũ l t n ng n t th k
th XIV nhân dân Hà Lan ñã ti n hành t ng bư c ñ p ñê tr thu , khoanh vùng

rút nư c và m mang di n tích đ t đai sinh s ng. Trên các vùng đ t trũng xưa
kia đã hình thành các ñi m dân cư nông nghi p. Trung tâm vùng xây d ng m t
đơ th c 12.000 dân v i các cơng trình cơng c ng đ t trình đ cao, xung quanh
đơ th là các làng xóm cách nhau kho ng 5 - 7 km, v i quy mô m i làng (village)
kho ng 1.500 - 2.500 dân. Trong m i làng ñư c xây d ng ñ y đ các cơng trình

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p …………….. 4


văn hoá xã h i và nhà

cho các h dân. M i làng có th phân thành các xóm

(hamlet) v i quy mô kho ng 500 dân. S n xu t nơng nghi p đư c t ch c theo
ki u các ñi n ch thuê ñ t c a Nhà nư c, t p h p nhân công canh tác. S ngư i
này tr thành công nhân nông nghi p và s ng trong các làng nói trên.
M ng lư i giao thơng đư c t ch c khá t t, đư ng ơ tơ n i li n các ñi m
dân cư, b o ñ m liên h thu n ti n và nhanh chóng t nơi

đ n cánh ñ ng và

các khu v c ch bi n, tiêu th s n ph m [24].
3. C ng hoà Liên bang ð c
T i C ng hoà Liên bang ð c do lao đ ng nơng nghi p ngày càng gi m,
lao đ ng cơng nghi p, xây d ng và d ch v ngày m t tăng nhanh nên ñã d n t i
vi c di chuy n m t s lư ng khá l n dân cư t các vùng nông thôn ra thành th .
ð tránh gây s c ép n ng n cho các khu công nghi p và các thành ph ngư i ta
l p ra m t m ng lư i các “ñi m dân cư trung tâm”, đó là h th ng làng xóm hay
các khu nhà

m i đư c s p x p theo d i hình nan qu t

ngo i vi các thành ph .

Các làng xóm này đư c xây d ng hi n ñ i hơn v ki n trúc nhà , h th ng cây
xanh, c nh quan mơi trư ng... Các khu trung tâm này đư c n i v i thành ph m
b ng các tuy n ñư ng ng n nh t, ch t lư ng cao vì th nó có s c hút m nh m
đ i v i dân cư đơ th , góp ph n làm gi m áp l c dân s cho thành ph . ðây là
m t gi i pháp ñ c ñáo c a các nhà quy ho ch ð c, ngư i ð c ñã r t thành công
trong vi c kh ng ch s phát tri n quá m c c a các thành ph l n đ phát tri n
các đơ th lo i v a và nh trên lãnh th . H th ng các đi m dân cư trung tâm này
đã góp ph n tích c c vào vi c đi u hoà s phát tri n gi a hai khu v c thành th
và nơng thơn. Các đi m dân cư nơng thơn g n bó v i s n xu t nơng nghi p v n
gi đư c hình th c làng quê truy n th ng nhưng ñư c nâng c p hoàn thi n cơ s
h t ng và đư ng giao thơng kiên c thu n ti n đ n t ng nhà [24].
2.1.2. Liên Xơ (cũ) và các nư c ðông Âu
Khác v i các nư c Tây Âu, Liên Xô (cũ) và các nư c ðơng Âu xây d ng
nơng thơn theo mơ hình phát tri n nông thôn XHCN.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p …………….. 5


1. Liên Xô (cũ)
M c tiêu c a Nhà nư c Xô Vi t là xây d ng nông thôn ti n lên s n xu t
nông nghi p theo quy mơ l n, hi n đ i, xố b s khác bi t gi a thành th và
nông thôn. ð c trưng c a các ñi m dân cư nơng thơn trên tồn Liên bang là
h p nh t t ng bư c các nông trang t p th thành m t ñơn v s n xu t l n hơn.
Các ñi m dân cư r i rác cũng ñư c t p trung l i ñ xây d ng các nông trang t p
th , năng su t lao ñ ng ñư c nâng lên, t tr ng lao đ ng nơng nghi p gi m
xu ng [24].

T sau năm 1960 các đi m dân cư nơng thơn ñư c quy ho ch khu

theo

d ng bàn c nhưng v n ñ m b o ch t lư ng cơng trình. Gi i pháp m t b ng đư c
chú ý đ b o v đ a hình và phong c nh. Nhà

ñư c t p trung trong các nhà cao

3 - 4 t ng, các cơng trình h t ng k thu t ñư c xây d ng t p trung. Các khu v c
nông thôn truy n th ng ñư c gi l i và nâng c p d n theo s phát tri n s n xu t
c a m i khu v c.
2. Bungari
Bungari coi quy ho ch c i t o và phát tri n nông thôn là m t b ph n c a
quy ho ch lãnh th . M c đích c a vi c c i t o ñi m dân cư nông thôn là nh m
t o ra môi trư ng s ng phù h p v i n p s ng XHCN và xoá b d n s khác bi t
nông thôn - thành th . Các y u t cơ b n ñ th c hi n m c tiêu trên là:
- C i t o c u trúc khơng gian c a các đi m dân cư theo hư ng phát tri n
kinh t xã h i hi n ñ i, ñ m b o ñi u ki n v sinh môi trư ng.
- T ch c và nâng cao m c ñ ph c v văn hố đ i s ng
- Nâng cao hơn n a tiêu chu n nhà
- C i thi n h t ng k thu t (giao thơng, đi n, nư c, nhi t, hơi...)
- Gi gìn ưu th cơ b n c a các đi m dân cư nơng thơn trong m i quan h
tr c ti p v i thiên nhiên
Gi nguyên hi n tr ng, c i t o t ng ph n là hình th c đ c trưng trong xây
d ng nông thôn m i

Bungari. Khi c i t o m t làng ngư i ta cân nh c s d ng

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p …………….. 6

m t cách h p lý các cơng trình hi n có và các nhà

có giá tr , tìm ra và phát

tri n m i quan h m t thi t gi a c u trúc hình thái c a làng và mơi trư ng t
nhiên xung quanh nó. Thành ph n c u trúc cơ b n c a m t làng c i t o là khu
trung tâm cơng c ng, đ m b o m i liên h tr c ti p v i các khu nhà , khu s n
xu t v i khu ngh ngơi, gi i trí.
Giao thơng đư c b trí theo ch c năng t ng lo i ñư ng: ðư ng v n chuy n
hàng hố đ t bên ngồi làng; ðư ng tr c chính d n t i các ñ u m i giao thông
khu v c, n i các khu trung tâm... thư ng có b r ng 16 - 24 m ñư c thi t k v i
tiêu chu n cao, có cây xanh 2 bên đư ng; ðư ng n i khu dân cư v i khu ñ t
canh tác r ng 12 - 14 m; ðư ng n i b khu dân cư dùng cho xe du l ch và ngư i
ñi b r ng 6 - 8 m phù h p v i không gian ki n trúc nông thôn.
3. Ba Lan
Trư c năm 1960 vi c xây d ng nông thôn

Ba Lan ch u nh hư ng cách

làm c a Liên Xô rõ r t như: ð t xây d ng, di n tích xây d ng quá r ng, nhà
m t, hai t ng thư ng b trí d c theo đư ng ơtơ.
Giai đo n sau 1960, Ba Lan đã ti n hành phân lo i ñi m dân cư g n v i
vi c phân b s n xu t l n c a nơng nghi p, đư c chia thành 3 nhóm dân cư
+ Trang p (khu )
+ H p tác xã
+ Các ñi m dân cư th tr n (huy n)
ð n năm 1963 l i phân nh ra thành nhi u p hơn bao g m:
+ ði n tr i và khu

t i ch

+ Trang p và khu
+ H p tác xã v i khu

t p trung

+ H p tác xã v i ñi m dân cư t p trung ho c th tr n huy n
Các đi m dân cư trung tâm có ít nh t 2.000 ngư i tham gia s n xu t nông
nghi p. Theo kinh nghi m c a Ba Lan, nh ng ñi m dân cư dư i 1.400 ngư i

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p …………….. 7


mu n th a mãn yêu c u nâng cao m c s ng c a nơng dân thì đ u tư xây d ng cơ
s h t ng s t n kém khơng đ t hi u qu kinh t .
Trong phương án quy ho ch khơng gian tồn qu c c a Ba Lan, ngư i ta
cũng ñã xác ñ nh hư ng phát tri n tương lai c a đơ th theo h th ng d i và c m
d a trên các đơ th hi n có và d c theo các tr c giao thơng chính trong tồn qu c
[24].
4. C ng Hịa SEC
Nét đ c trưng c a các đi m dân cư nơng thơn C ng Hịa SEC là đã s n có
m t m ng lư i r t dày các ñi m dân cư nh bé, manh mún. Năm 1939, theo
th ng kê có 14.234 đơn v hành chính xã. Di n tích trung bình m i xã là 8,9 km2,
m i xã trung bình có 4 làng thì t ng s đi m dân cư có t i 55.000 - 60.000 đi m.
Trong đó có kho ng 35% là các đi m dân cư có quy mơ dân s dư i 500 ngư i,
dân cư s ng

các vùng nông thôn, làm vi c trong các xí nghi p

ph n l n không di chuy n ch

. Nguyên nhân là h đã có nhà

thành ph

nơng thơn, h

v n t n d ng ñư c nh ng hoa màu trên m nh đ t vư n, nh có h th ng giao
thơng phát tri n nên vi c ñi l i thu n ti n, c li gi a khu làm vi c v i khu nhà
trong ph m vi 60 km ngư i ta v n ñi v hàng ngày. V n đ xây d ng m ng lư i
giao thơng nông thôn h p lý v i ch t lư ng cao và ñ u kh p r t ñư c chú ý [24].
2.1.3. Các nư c châu Á
1. C ng hồ n ð
n đ là m t qu c gia đ t r ng ngư i đơng, đ ng th 2
Trung Qu c). Theo các chuyên gia kinh t , ñ c ñi m c a ñ t nư c

châu Á (sau
n ð ñư c

khái quát như sau:
N n kinh t ch m phát tri n; Tài nguyên phân b khơng đ ng đ u, m t
cân đ i gi a các vùng; Khác bi t l n gi a thành th và nơng thơn; Bình qn thu
nh p r t th p; T c ñ tăng dân s quá nhanh; Nhi u ngư i th t nghi p; Di dân
liên t c t nông thôn ra thành th .

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p …………….. 8

Các chuyên gia phát tri n nông thôn

n ð cho r ng mu n ñ t ñư c m c

tiêu xây d ng nơng thơn m i c n có 3 h th ng trung tâm nơng thơn đư c phân
c p và ho ch ñ nh như sau:
- H th ng trung tâm th nh t g i là làng trung tâm, có ch c năng đ m
b o
các d ch v cơ b n cho dân cư trong làng cũng như các khu v c xung quanh.
- H th ng trung tâm th hai ñư c g i là trung tâm d ch v , có nhi m v
cung c p các d ch v

m c trung bình.

- H th ng trung tâm th ba là trung tâm phát tri n, ñáp ng các nhu
c u d ch v

m c đ cao.

Các trung tâm trên khơng ch đơn thu n là nơi có h t ng k thu t thích ng
mà cịn là các đi m nút đ t ch c tồn b ho t đ ng phát tri n cho t ng vùng,
t ng ñ a phương.
Các k ho ch 5 năm c a Nhà nư c

n ð ln chú ý t i vi c xố b ñói

nghèo, c i thi n ñi u ki n v t ch t và ñ i s ng cho ngư i nghèo, phát tri n các
trung tâm th trư ng và d ch v cho các vùng nông thôn sâu trong n i ñ a, ñ ng
th i chú ý nâng c p giáo d c, ñ u tư cho các nhu c u v tinh th n... S c g ng
c a Chính ph

n ð trên bình di n qu c gia ñã ph n nào làm cho b m t nơng

thơn thay đ i. Tuy nhiên k t qu phát tri n nơng thơn khơng đư c như mong
mu n, s phân hố giàu nghèo

nơng thơn l i tăng lên, m c tiêu gi m chênh

l ch gi a khu v c nông thôn - thành th không ñ t ñư c.
2. C ng hoà Nhân dân Trung Hoa
Tương t như n ð Trung qu c là nư c nơng nghi p đ t r ng, ngư i ñông,
dân s trên 1,3 t ngư i, dân s nông thôn chi m 64%. ðơn v cơ s nông thôn
c a Trung qu c là làng hành chính (Administration village). L ch s hình thành
nơng thơn Trung qu c là nh ng làng truy n th ng (Traditional village). Trong
nhi u trư ng h p làng hành chính trùng v i làng truy n th ng, nhưng thư ng thì
làng truy n th ng chia thành 2 hay nhi u làng hành chính. Tồn qu c có kho ng

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p …………….. 9


trên 800.000 làng hành chính, m i làng có kho ng 1.000 dân. Trong chi n lư c
hi n ñ i hố đ t nư c vi c phát tri n các c ng đ ng nơng thơn có ý nghĩa r t
quan tr ng.
Qua các bư c thăng tr m trong l ch s phát tri n nông thôn Trung Qu c đã
tìm ra đư c hư ng đi thích h p, đó là con đư ng cơng nghi p hố nơng thơn. H
th ng các xí nghi p hương tr n đư c khuy n khích hình thành và phát tri n
thơng qua các chính sách c a Chính ph . Các xí nghi p này do nh ng ngư i
nông dân l p ra và tr c ti p qu n lý, nó đã góp ph n khép kín q trình s n xu t
các vùng nơng thôn t vi c thu mua nông s n, th c ph m, các nguyên li u ñ a
phương ti n t i s n xu t, ch bi n và tiêu th . Các xí nghi p này thu hút l c

lư ng lao đ ng chưa có vi c làm. Nh ng ngư i nông dân r i b ngh nông
nhưng không r i b quê hương làng m c. Kh u hi u “ly nông b t ly hương” đã
tr thành mơ hình h p d n c a ngư i dân nông thôn Trung qu c.
Ưu đi m c a mơ hình phát tri n cơng nghi p nông thôn là s ti p nh n cơng
nghi p mà tránh đư c s t p trung q đơng

các thành ph và khu cơng nghi p

l n, ngư i dân nơng thơn có cơ h i làm giàu, nông thôn phát tri n m nh, m c
s ng nơng thơn thành th xích l i g n nhau hơn.
2.1.4. Khu v c ðông nam Á
Theo Colins Free stone, trong cơng trình nghiên c u các y u t v kinh t
chính tr làng xóm vùng ðơng Nam Á [17] ñã t ng k t nh ng v n ñ chung nh t
trong vi c quy ho ch xây d ng làng c a m t s nư c thu c vùng này theo xu
hư ng:
- Dân cư b trí d c theo kênh r ch ho c theo đư ng giao thơng và đó cũng
là đư ng giao thơng chính liên h gi a các đi m dân cư
- Khu

c a ñi m dân cư thư ng r t g n v i khu s n xu t

- Cơng trình h t ng k thu t, các cơng trình ph c v cơng c ng ít đư c
quan tâm trong t ng ñi m dân cư mà ch đư c b trí cho t ng c m g m nhi u

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p …………….. 10


ñi m dân cư, làng nào cũng có m t trung tâm công c ng nh , g m các cơng trình
sinh ho t văn hóa, hành chính ho c tín ngư ng chung như đình, chùa, ch ...
- Quy mơ làng xóm thư ng nh , n m r i rác trong h th ng ñ ng ru ng

canh tác.
Trong th i gian g n ñây các nư c ðơng Nam Á, đ c bi t là Thái Lan đã
có nhi u c g ng đưa ra các cơng trình phát tri n nơng thơn đ phát tri n kinh t
và n ñ nh xã h i. H ñã ñ u tư nhi u trong xây d ng h th ng giao thông nông
thôn ph c v s n xu t m ng lư i ñư ng n i li n khu s n xu t v i th trư ng ch
bi n, tiêu th , quy ho ch l i làng b n theo mơ hình và ngun lý m i hi n ñ i.
Tuy v y, v n đ phân hóa giàu nghèo

m c đ cao t i Thái Lan cũng như m t

s nư c trong khu v c là bài h c cho chúng ta rút kinh nghi m đ đ ra các mơ
hình phát tri n và xây d ng nông thôn m i

Vi t Nam.

2.1.5. Nh n xét chung v th c tr ng và xu th phát tri n m ng lư i dân cư các
nư c trên th gi i.
Qua nghiên c u tình hình phát tri n khu dân cư trên th gi i t Âu sang
Á, t các nư c phát tri n cao ñ n các nư c ñang phát tri n và các nư c có ch ñ
chính tr khác nhau ta th y mu n phát tri n nơng thơn nh t đ nh ph i xây d ng
cơ s h t ng và trên h t ph i có m t m ng lư i ñư ng giao thông phát tri n h p
lý, nh t ñ nh ph i quy ho ch h th ng làng xã m t cách h p lý cùng v i vi c xây
d ng trung tâm làng xã tr thành h t nhân phát tri n kinh t - xã h i - văn hóa và
là mơi trư ng thu n l i cho vi c ti p thu văn minh đơ th vào nơng thơn, m t
khác mu n qu n lý s di dân hàng lo t t vùng nông thôn vào thành th , ngăn
c n s phình to quá c c a các thành ph l n nh t thi t ph i "công nghi p hóa
nơng thơn". Cơng nghi p hóa nơng thơn cịn mang l i s thay đ i l i s ng nông
thôn truy n th ng sang l i s ng văn minh đơ th - thành th hóa nơng thơn. ð
đ t đư c đi u đó, vi c phát tri n h t ng k thu t ln ln gi vai trị hàng đ u,
h th ng giao thơng ln gi vai trị tr ng y u trong vi c phát tri n kinh t - xã

h i nông thôn.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p …………….. 11


Trong th i gian g n ñây, các nư c ðơng Nam Á có r t nhi u c g ng đưa
ra các chương trình phát tri n nơng thơn ñ phát tri n kinh t và n ñ nh xã h i.
Các vùng nơng thơn đư c đ u tư cơ s h t ng, m ng lư i ñư ng giao thông
phát tri n, d ch v công c ng ñư c nâng cao, ñ i s ng nhân dân ñư c c i thi n.
Tuy v y, chưa có nư c nào đ t đư c m c tiêu cu i cùng là xóa b đói nghèo,
nâng cu c s ng

vùng nơng thơn ngang v i đơ th . Do v y m i nư c c n ph i

tìm ra m t mơ hình phát tri n nơng thơn phù h p v i đi u ki n c th c a mình.
2.2. T ng quan v phát tri n khu dân cư Vi t Nam:
2.2.1. M t s khái ni m cơ b n v khu dân cư và xu hư ng phát tri n
2.2.1.1. Cơ c u dân cư
Cơ c u cư dân là tồn b các đi m dân cư m t nư c, m t t nh ho c trong m t
vùng kinh t , phân b trong khơng gian có phân cơng liên k t ch c năng và hài hịa
cân ñ i trong m i ñi m và gi a các ñi m dân cư trong m t ñơn v lãnh th .
Cơ c u dân cư là m t c u trúc t ng h p và tương ñ i b n v ng, là m t
hình thái t ch c c a cơ c u lãnh th , cơ c u vùng. Trong cơ c u dân cư, các m t
cơ b n c a các cơ c u thành ph n cũng ñư c bi u hi n.
2.2.1.2. M c tiêu và xu hư ng phát tri n cơ c u dân cư
* M c tiêu:
M c tiêu phát tri n cơ c u dân cư trên tồn b lãnh th hay vùng là hình
thành m t m ng lư i các ñi m dân cư hài hòa th ng nh t v i nhau, tương x ng
t l trong quy mô và cân b ng trong phát tri n, nh m gi i quy t các v n ñ sau
ñây:

+ ðáp ng yêu c u t ch c và phát tri n s n xu t các ngành ngh kinh t
+ Th a mãn t t nh t nhu c u c a nhân dân v vi c làm, nhà , giao ti p
cũng như các nhu c u v v t ch t, văn hóa tinh th n và ngh ngơi gi i trí…
+ ðáp ng nh ng yêu c u t o l p hài hịa và phong phú, đa d ng c nh
quan và b o v môi trư ng.
+ ðáp ng yêu c u v phịng h , an tồn và an ninh xã h i.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p …………….. 12


+ Ti t ki m ñ t ñai xây d ng, h n ch s d ng đ t nơng nghi p
* Xu hư ng phát tri n cơ c u dân cư
Nhìn chung có hai xu hư ng chính trong phát tri n cơ c u dân cư là t p
trung hóa các đi m dân cư và trung tâm hóa các c m, các t ch c dân cư.
- T p trung hóa cơ c u dân cư là gi m b t ñáng k s lư ng các ñi m dân
cư quá nh , ñ tăng quy mơ các đi m dân cư, t o thu n l i cho t ch c phát tri n
s n xu t, t ch c m ng lư i cơ s h t ng và có đi u ki n nâng cao ñi u ki n
s ng và lao ñ ng c a nhân dân.
- Trung tâm hóa cơ c u dân cư là hình thành và phát tri n m t m ng lư i
trung tâm c m dân cư. ðó là m ng lư i các đơ th : đơ th l n, trung bình trên các
vùng l n, các đơ th v a và nh

các vùng nơng thôn. Phân b và phát tri n

m ng lư i các trung tâm c m dân cư (trung tâm vùng và ti u vùng trung tâm
c m xã) s góp ph n xóa d n nh ng khác bi t cơ b n v ñi u ki n s ng và lao
đ ng c a nhân dân gi a nơng thơn và đơ th , gi a các vùng lãnh th khác nhau
c a đ t nư c thơng qua m t m ng lư i giao thông thu n l i n i li n các trung
tâm này v i nhau và vùng ngo i thành v i trung tâm.
M ng lư i các ñi m dân cư c a các vùng, các đơ th và nơng thơn hi n

nay tuy có khác nhau song trong giai đo n tương lai c n ph i ñư c b c c và
phát tri n theo hư ng sau:
+ Các đơ th l n và trung bình đ u có ý nghĩa n i tr i trong m ng lư i dân
cư c a trung tâm qu c gia hay vùng. Vùng nh hư ng c a các đơ th này khá
r ng l n chúng c n ph i ñ m b o cho nhân dân trong vùng có đi u ki n s ng t t.
Trong tương lai c n ph i phát tri n m r ng s n xu t cơng nghi p trong ph m vi
có th tăng d n v lao đ ng.
+ Các đơ th v a và nh trong tương lai c n ñư c phát tri n c v

ch t

lư ng và s lư ng. Các đơ th v a và nh trong tương lai c n ñư c phát tri n s n
xu t công nghi p - d ch v , hoàn thi n và m r ng h th ng cơ s h t ng, phát
tri n dân s và lao đ ng thu hút t nơng thơn đ chúng không nh ng là các trung

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p …………….. 13


tâm chính tr mà cịn là trung tâm kinh t - xã h i, văn hóa, tinh th n cu c s ng
c ng đ ng dân cư. Các đơ th này s góp ph n gi m b t s tăng dân s q t i
c a các đơ th l n đ ng th i kích thích s phát tri n c a cơng nghi p hóa và đơ
th hóa.
+ Các làng l n s phát tri n thành các đi m s n xu t cơng nơng nghi p
(th t ) chúng là các trung tâm c a xã ho c liên xã và là các ñi m t p trung các
gi i pháp và ñ u tư nâng cao ñi u ki n s ng và lao đ ng c a ngư i dân nơng
thơn, gi m b t s cách bi t còn t n t i gi a nông thôn và thành th .
+ Các làng nh tương đương v n cịn là nơi , nơi s n xu t, ngh ngơi c a
ngư i dân nông thôn và là m t thành viên c a cơ c u dân cư. Vi c quy ho ch và
nâng cao hi u qu các ñi u ki n s ng và lao ñ ng cho nhân dân trong các làng
nh này ch có th th c hi n ñư c và ñ m b o trong ph m vi c a các ñơn v lãnh

th l n hơn như c m ñi m dân cư (xã, liên xã).
+ Các xóm, p… là các đi m dân cư có quy mơ q nh . ði u ki n s ng
và lao đ ng th p kém, khơng ñáp ng ñư c nhu c u c a ngư i dân, phân b t n
m n, manh mún và khơng có cơ h i phát tri n. Các đi m dân cư này trong q
trình cơng nghi p hóa và đơ th hóa c n ph i xóa b , sát nh p vào các ñi m dân
cư l n hơn.
2.2.1.3. Phân lo i h th ng ñi m dân cư
ð có cơ s th ng nh t cho vi c quy ho ch phát tri n cơ c u dân cư trong
c nư c và các vùng, h th ng ñi m dân cư c n ph i ñư c phân lo i, ñó là
phương ti n tr giúp quan tr ng cho m i c p quy ho ch, ñ c bi t là c p t nh.
* Nh ng căn c phân lo i ñi m dân cư
Khi phân lo i ñi m dân cư c n căn c vào nh ng ñ c ñi m cơ b n sau:
+ ði u ki n s ng và lao ñ ng c a dân cư
+ Ch c năng c a đi m dân cư
+ Quy mơ dân s , quy mơ đ t đai trong đi m dân cư
+ V trí đi m dân cư trong cơ c u dân cư

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p …………….. 14


+ Cơ c u lao ñ ng theo ngành kinh t …
* K t qu phân lo i
Trên cơ s các tiêu trí phân lo i trên, h th ng m ng lư i dân cư nư c ta
ñư c phân ra thành các lo i sau:
1/ ðô th r t l n: Là th đơ, thành ph l n. Các đơ th này là trung tâm
chính tr , kinh t , văn hóa xã h i, khoa h c k thu t, d ch v du l ch, giao thông,
giao d ch qu c t … c a qu c gia, có vai trị thúc đ y s phát tri n c a c nư c.
2/ ðô th l n: Là lo i trung tâm chính tr , kinh t , văn hóa, xã h i, s n xu t
công nghi p, d ch v , du l ch, giao thông, giao d ch qu c t … c a nhi u t nh hay
m t t nh, có vai trị thúc đ y s phát tri n c a m t vùng lãnh th .

3/ ðô th trung bình: Là các trung tâm chính tr , kinh t , văn hóa, xã h i,
s n xu t cơng nghi p, d ch v , du l ch c a m t t nh hay nhi u huy n, có vai trị
thúc đ y s phát tri n c a m t huy n hay m t vùng trong huy n.
4/ ðô th nh : Là các trung tâm chính tr , kinh t , văn hóa, xã h i, s n
xu t… c a m t huy n hay liên xã, có vai trị thúc đ y s phát tri n c a m t
huy n hay m t vùng trong huy n.
5/ Làng nh : Là trung tâm hành chính - chính tr , văn hóa, d ch v kinh t
c a m t xã, có vai trị thúc đ y s phát tri n c a m t xã hay nhi u ñi m dân cư.
6/ Làng nh : Là nơi , nơi s n xu t ti u th công nghi p, nông lâm
nghi p… c a nhân dân trong m t xã.
7/ Các xóm, p, tr i: Là các ñi m dân cư nh nh t, v i các ñi u ki n s ng
r t th p kém. Trong tương lai các ñi m dân cư này c n xóa b , sát nh p thành
các ñi m dân cư l n hơn.
2.2.2. Th c tr ng ki n trúc c nh quan khu dân cư nông thôn
H u h t các công trình ki n trúc có giá tr tiêu bi u cho ki n trúc c Vi t
Nam ñ u n m

các làng xã. ðó là nh ng ngơi đình làng, ngơi chùa và g n đây

là nh ng nhà th n m sau lũy tre làng, là nh ng trung tâm ch a ñ ng m i sinh
ho t văn hóa c a c ng đ ng dân cư s ng trong làng xã. [14]

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p …………….. 15


Các cơng trình cơng c ng

làng khơng ch là c ng làng, ñư ng làng,

gi ng làng mà là nhà văn hóa, nhà

y ban, nhà tr , trư ng h c, tr m xá… ngồi

ra là các khơng gian, các qu v t th khác nhau như: c ng làng, ch làng và cây
đa, b n nư c…
Nhìn chung, các các trình ki n trúc cơng c ng trong làng xã thư ng
không to l n tr m t s cơng trình đ c bi t (nhà th và m t s đình chùa c a
nh ng làng có đi u ki n ñ c bi t).
Ngày nay cùng v i s chuy n d ch cơ c u kinh t trong nông nghi p và s
tăng trư ng dân s tuy t ñ i t i khu v c nơng thơn, ki n trúc nơng thơn đã đư c
phát tri n v i 4 n i dung chính:
+ Ngói hóa và kiên c nhà

nơng thơn b ng ngu n l c t có c a nhân dân

thay th d n d n nhà tranh vách ñ t.
+ Phát tri n các cơng trình d ch v cơng c ng như trư ng h c, nhà tr ,
ñư ng làng, ngõ xóm và các cơng trình ti n ích cơng c ng.
+ C i t o, trùng tu, nâng c p các cơng trình di s n văn hóa, tơn giáo,
tư ng ni m…
+ Xây d ng phát tri n các th t m i

các vùng nông thôn gi vai trò là

trung tâm xã, ti u vùng ho c c m xã, là ñ u m i thúc ñ y q trình cơng nghi p
hóa, đơ th hóa

khu v c nông thôn theo hư ng: “r i ru ng không r i quê

hương” ñã t o ra m t b m t ki n trúc m i cho khu v c nông thôn.

Vào nh ng năm cu i c a th p k 70, hư ng ng ngh quy t IV và sau này
là ngh quy t V c a ban ch p hành Trung ương ð ng, cùng v i vi c quy ho ch
ñ ng b xây d ng ñ a bàn c p huy n theo các lĩnh v c khác nhau như b trí l i
s n xu t, xây d ng cơng trình h t ng, các cơng trình ph c v cơng c ng, nhà
cũng ñư c nghiên c u theo hư ng “c i t o m ng lư i dân cư trên ñ a bàn huy n,
t ch c ñ i s ng

nông thôn” công vi c nghiên c u v nhà

lúc này chia thành

hai lo i:
+ Nhà

t i huy n l , th tr n ñưa ra m t s m u “thi t k gi ng các thành

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p …………….. 16


ph ”.
+ Nhà

t i các làng xã nơng thơn thì ch chú tr ng đ n nhà

nơng thơn

đơn thu n nơng nghi p.
ðã có r t nhi u đ tài nghiên c u v nhà
nhau nhưng trong đó đ án nhà

nơng thơn cho nhi u vùng khác

cho vùng cói Thái Bình c a nhóm tác gi Tr n

Tr ng Chi: “ð án ñã nghiên c u gi i quy t ñ ng b , có h th ng vi c t ch c
cu c s ng c ng đ ng

nơng thơn vùng cói b t đ u t ngơi nhà , v i gi ng

nư c, nhà v sinh, sân vư n, chu ng chăn ni r i đ n các cơng trình văn hóa…
”[21]
Sau ngh quy t 10, nơng dân đư c nh n khốn ru ng và hồn toàn t ch
trong s n xu t kinh doanh. T t c nh ng cơ s v t ch t ph c v cho vi c s n xu t
theo h gia đình cho đ n nay đư c phát huy h t tác d ng, nhà
ph i nâng c p c i t o m r ng ñ phù h p v i hư ng s n xu t, nhà

nông thôn l i
không gian

ki u m i - ki u phi nông nghi p.
Th c ti n trong vài năm g n đây, nhà

nơng thơn đã đư c xây d ng và

phát tri n m nh m c v s lư ng và ch t lư ng, nhi u làng xã phát tri n kinh t
nhi u thành ph n, thu nh p cao ñã xây d ng nhi u nhà

2 - 3 t ng. Nhi u nhà

ki u bi t th đ y đ ti n nghi, khơng gian sinh ho t ngăn n p h p lý trên tồn b

khn viên đ t

đã t o ra nh ng nét m i làm thay ñ i b m t ki n trúc làng quê

truy n th ng.
2.2.3. M i quan h gi a đơ th hóa v i phát tri n khu dân cư nông thôn nư c
ta trong giai ño n hi n nay
T khi chuy n sang n n kinh t th trư ng, nư c ta đã có nhi u thay đ i
l n đ c bi t là s phát tri n m nh v kinh t , vi c gia nh p các t ch c qu c t :
WTO, ASEAN,… ñã và ñang t o ti n ñ s c m nh cho phát tri n n n kinh t
nư c nhà. Nh chính sách m c a, h i nh p v i các nư c trên th gi i Vi t Nam
ñã và ñang ti p thu nh ng khoa h c k thu t hi n đ i, ngồi ra v i m t n n chính
tr

n đ nh Vi t Nam đang là đ a bàn thích h p cho các nhà đ u tư nư c ngồi.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p …………….. 17