CHUYÊN đề bồi DƯỠNG học SINH GIỎI môn LỊCH sử 9

Trường THCS Vĩnh Mỹ A

TRƯỜNG THCS VĨNH MỸA
TỔ: VĂN-SỬ

chuyên đề bồi dưỡng học giỏi mơn lịch sử 9

CỘNG HỊA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do – Hạnh phúc

Vĩnh Mỹ A, ng 18 tháng10 năm 2018

BÁO CÁO
CHUYÊN ĐỀ BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI MÔN LỊCH SỬ 9

I. Lí do chọn chun đề:
Mơn Lịch sử là mơn học có vai trị quan trọng, trong việc giáo dục và đạo
tạo nhằm nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài.
Bồi dưỡng học sinh giỏi là một trong những hoạt động vất vả đối với
những người làm nghề dạy học. Công việc bồi dưỡng học sinh giỏi là cơng tác
cực kì quan trọng, bên cạnh đó giúp các em có định hướng nghề nghiệp của
mình trong tương lai.

Tổ Văn-Sử

Năm học: 2018-2019


Trường THCS Vĩnh Mỹ A

chuyên đề bồi dưỡng học giỏi môn lịch sử 9

Thực tế trong những năm qua công tác bồi dưỡng học sinh giỏi được lãnh
đạo các cấp quan tâm, chú trọng. Tuy nhiên môn Lịch sử là mơn học ít tiết so
với các mơn khác. Song bằng tâm huyết với nghề, giáo viên dạy môn lịch sử
trường trung học cơ sở Vĩnh Mỹ A, nhiều năm liên tục có học sinh giỏi đạt giải
cấp huyện, tỉnh. Tơi xin thay mặt giáo viên dạy sử của trường trao đổi với q
Thầy, Cơ vài kinh nghiệm trong q trình ôn luyện học sinh giỏi môn Lịch sử
lớp 9.
II. Nội dung:
1. Thực trạng của việc ôn học sinh giỏi môn lịch sử lớp 9:
a. Thuận lợi:
Được sự chỉ đạo quan tâm kịp thời của BGH, tổ chun mơn, có kế hoạch
cụ thể trong việc bồi dưỡng học sinh giỏi.
Giáo viên chủ nhiệm quan tâm đôn đốc, nhắc nhở.
Lãnh đạo nhà trường tạo điều kiện thuận lợi cho giáo viên, có thể ơn ở
trường hoặc ở nhà.
b. Khó khăn:
Tổ Văn-Sử

Năm học: 2018-2019


Trường THCS Vĩnh Mỹ A

chuyên đề bồi dưỡng học giỏi môn lịch sử 9

Do quan niệm sai lệch về vị trí, chức năng của mơn Lịch sử trong đời
sống xã hội, một số phụ huynh và học sinh xem nhẹ mơn lịch sử, coi đó là mơn
phụ, mơn học thuộc lịng, bài dài khó học, khơng cần làm bài tập, dẫn đến hậu
quả học sinh không nắm được những sự kiện cơ bản, nhầm lẫn kiến thức lịch sử

là hiện tượng khá phổ biến trong thực tế ở nhiều trường.
III. Phương pháp ơn học sinh giỏi:
1. Tài liệu:
-Tài liệu chính thức: Sách giáo khoa Lịch sử 9 + chuẩn kiến thức, kĩ năng.
-Tài liệu tham khảo: Hướng dẫn giải bài tập sử 9+SGK Lịch sử lớp 12.
2. Chọn đội tuyển:
Ôn luyện học sinh sinh môn Lịch sử không giống như các mơn học khác
như: Tốn, Địa lí, Hóa …
Bởi lẻ môn Lịch sử là môn học bài để ghi nhớ lại kiến thức, nắm chắc các
sự kiện lịch sử như ngày, tháng, năm diễn ra sự kiện. Chính vì thế đối tượng học
sinh được chọn vào đội tuyển là học lực khá trở lên, có tính cần cù chịu khó học
bài, nhớ lâu, nắm vững các sự kiện Lịch sử.
Tổ Văn-Sử

Năm học: 2018-2019


Trường THCS Vĩnh Mỹ A

chuyên đề bồi dưỡng học giỏi môn lịch sử 9

3. Giáo viên được phân công ôn:
- Giáo viên căn cứ vào giới hạn ôn học sinh giỏi cấp huyện, tỉnh. Soạn đề
cương ôn cho các em theo chủ đề dưới dạng câu hỏi và kèm theo đáp án cho học
sinh về nhà tự học.
- Giáo viên lấy tổng số câu hỏi chia cho số buổi ôn (01 buổi có thể cho
học sinh làm 04 câu), miễn sau đến khi đi thi giáo viên hoàn thành đề cương cho
học sinh.
- Khi đến trường ơn thay vì giáo viên yêu cầu kiểm tra bài cũ của học sinh
bằng hai cách. Cách một nêu câu hỏi để học sinh trả lời, các em còn lại kiểm tra

đáp án nhận xét và góp ý. Cách hai giáo viên ra đề cho học sinh làm bài viết trên
giấy có quy định thời gian là 150 phút. Khi các em làm bài xong nộp bài lại,
giáo viên chấm bài và nhận xét góp ý bài làm cho các em.
- Khi các em trình bày kiến thức trên giấy, sẽ dễ dàng nhận ra những thiếu
sót so với đáp án và bổ sung cho hoàn chỉnh nội dung theo yêu cầu của câu hỏi
đặt ra. Bên cạnh đó cách làm này giúp cho giáo viên dễ dàng nhận xét bài làm
của học sinh.
Tổ Văn-Sử

Năm học: 2018-2019


Trường THCS Vĩnh Mỹ A

chuyên đề bồi dưỡng học giỏi môn lịch sử 9

- Theo tôi khâu kiểm tra bài của học sinh là rất quan trọng trong q trình
ơn luyện học sinh giỏi. Bởi vì mơn Lịch sử là mơn học bài nếu các em khơng
thuộc bài thì các em không thể nào làm bài được trong khi thi. Trong thực tế
những năm qua, học sinh nào học bài tốt và nắm vững kiến thức thì kết quả bài
thi khả quan hơn các em khác.
4. Cách học và ghi nhớ sự kiện:
Các sự kiện Lịch sử luôn gắn liền với khơng gian, thời gian, nhân vật nhất
định và có hệ thống. Vì vậy một trong những yêu cầu quan trọng trong quá trình
bồi dưỡng học sinh, giáo viên yêu cầu học sinh học thuộc và ghi nhớ.
Học thuộc bài nhưng phải thường xuyên ôn đi ôn lại nhiều lần bởi vì bài
ơn đầu tiên và bài cuối cách nhau khoảng thời gian khá xa, nếu các em không ôn
lại sẽ quên kiến thức đến khi đi thi chắc chắn các em sẽ không làm bài được.
Bên cạnh học thuộc bài, cách để nhớ các sự kiện cơ bản là hết sức quan
trọng, có thể tham khảo hai cách sau:

Ví dụ: Bài 16 HOẠT ĐỘNG CỦA NGUYỄN ÁI QUỐC Ở NƯỚC
NGOÀI TRONG NHỮNG NĂM 1919-1925 (SGK- trag 61)
Tổ Văn-Sử

Năm học: 2018-2019


Trường THCS Vĩnh Mỹ A

chuyên đề bồi dưỡng học giỏi mơn lịch sử 9

Cách 1: Học sinh có thể sử dụng sơ đồ tư duy để nhớ.
Cách 2: Lập bảng niên biểu về hoạt động của Nguyễn Ái Quốc ở nước
ngoài trong những năm 1919-1925 (minh họa Nguyễn Ái Quốc ở Pháp)
Thời gian

Những hoạt động của Nguyễn Ái Quốc ở nước ngoài
Nguyên Ái Quốc thay mặt những người Việt Nam

6-1919

yêu nước sống ở Pháp đã đưa tới hội nghị Bản yêu
sách của nhân dân An Nam…
Nguyễn Ái Quốc đã đọc được Sơ thứ nhất những

7-1920
Nguyễn

luận cương về vấn đề dân tộc và vấn đề thuộc địa của
Lê-nin…..

Tại Đại hội của Đảng xã hội Pháp họp ở Tua,

Ái Quốc
12-1920

Nguyễn Ái Quốc bỏ phiếu tán thành việc gia nhập

Ở Pháp
Quốc tế thứ ba…
Người cùng với một số người yêu nước của các

(19171923)

1921

thuộc địa Pháp sáng lập Hội liên hiệp thuộc địa ở Pari….

5. Rèn luyện kĩ năng tìm hiểu yêu cầu câu hỏi:
Tổ Văn-Sử

Năm học: 2018-2019


Trường THCS Vĩnh Mỹ A

chuyên đề bồi dưỡng học giỏi môn lịch sử 9

- Nhận biết yêu cầu câu hỏi:
Khâu nhận biết yêu cầu câu hỏi đặt ra là vấn đề rất quan trọng đối với học
sinh trong quá trình làm bài thi. Yếu tố này sẽ giúp cho các em hình dung được

đáp án, nếu như các em xác định sai yêu cầu của đề thì chắc chắn rằng các em sẽ
trả lời sai yêu cầu của câu hỏi.
Ví dụ:
Bài 12: NHỮNG THÀNH TỰU CHỦ YẾU VÀ Ý NGHĨA LỊCH SỬ
CỦA CÁCH MẠNG KHOA HỌC-KĨ THUẬT (SGK-trang 48)
Câu 1: Em hãy cho biết những thành tựu chủ yếu của cách mạng khoa học-kĩ
thuật từ sau năm 1945 đến nay?
Cũng với nội dung này giáo viên đưa ra câu hỏi thứ hai.
Câu 2: Em hãy cho biết những thành tựu chủ yếu của cách mạng khoa học-kĩ
thuật từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai đến nay?
Giữa hai câu hỏi trên chỉ khác nhau cụm từ:
Câu 1: từ sau năm 1945 đến nay.
Câu 2: từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai đến nay.
Tổ Văn-Sử

Năm học: 2018-2019


Trường THCS Vĩnh Mỹ A

chuyên đề bồi dưỡng học giỏi môn lịch sử 9

Giữa hai câu hỏi trên chỉ khác nhau hai cụm từ trên nhưng học sinh lại bở
ngỡ. Thông thường học sinh đi thi, câu hỏi của đề thi phải đúng từng từ với câu
hỏi của Thầy, Cô ôn ở trường thì các em không lúng túng và trả lời được câu
hỏi.
Đứng trước trước tình huống đó người ôn phải giải thích cho các em hai
cụm từ khác nhau đó chỉ là cách hỏi của người ra đề nhưng thực chất đều trả lời
cùng một nội dung.
- Xác định từ khóa để nhận biết mốc thời gian:

Ví dụ: Vai trò của Nguyễn Ái Quốc trực tiếp lãnh đạo cách mạng Việt
Nam đưa đến thành công của cách mạng tháng Tám năm 1945?
Từ khóa của vấn đề nêu trên chính là từ “trực tiếp” khi học sinh tìm ra từ
khóa giúp các em xác định được yêu cầu câu hỏi đặt ra và trả lời từ mốc thời
gian nào.
Thực chất của vấn đề trên cần làm rõ vai trò của Nguyễn Ái Quốc đối với
cách mạng Việt Nam từ năm 1941-1945 (vì ngày 28-1-1941 lãnh tụ Nguyễn Ái
Quốc về nước triệu tập Hội nghị lần thứ 8 Ban chấp hành trung ương Đảng
Tổ Văn-Sử

Năm học: 2018-2019


Trường THCS Vĩnh Mỹ A

chuyên đề bồi dưỡng học giỏi mơn lịch sử 9

Cộng sản Đơng Dương tại Pác Bó (Cao Bằng) trực tiếp lãnh đạo cách mạng)
(bài 22, trang 86)
Cùng với cụm từ khóa “trực tiếp” học sinh xác định đúng mốc thời gian
và đưa vào bài làm sự kiện lịch sử phù hợp.
6. Câu hỏi nâng cao:
Bài 5: CÁC NƯỚC ĐƠNG NAM Á
- Ngồi câu hỏi trong sách giáo khoa, yêu cầu học sinh nêu hoặc trình bày
thì trong bài này người ra đề có thể cho câu hỏi nâng cao địi hỏi học sinh phải
tư duy.
Ví dụ: Tham khảo câu hỏi sau
Tại sao nói: Việt Nam gia nhập Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á
(ASEAN) vừa là cơ hội, vừa là thách thức?
- Với yêu cầu của câu hỏi này, giáo viên tham khảo tài liệu bồi dưỡng

nâng cao. Có thể tham khảo kiến thức Lịch sử của chương trình cấp III phổ
thơng trung học có liên quan đến yêu cầu của câu hỏi.
Tổ Văn-Sử

Năm học: 2018-2019


Trường THCS Vĩnh Mỹ A

chuyên đề bồi dưỡng học giỏi mơn lịch sử 9

- Ngồi câu hỏi nâng cao người ra đề có thể ra câu hỏi kiến thức rất rộng.
Thông thường để giải quyết dạng câu hỏi này giáo viên hướng dẫn học sinh vận
dụng kiến thức cả giai đoạn Lịch sử.
Bài 3: QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN CỦA PHONG TRÀO GIẢI PHÓNG
DÂN TỘC VÀ SỰ TAN RÃ CỦA HỆ THỐNG THUỘC ĐỊA (SGK-trang 13)
Ví dụ: Tham khảo câu hỏi sau
Chứng minh rằng sau chiến tranh thế giới thứ hai đến những năm 90 của
thế kỉ XX, hệ thống thuộc địa của chủ nghĩa đế quốc tan rã từng mảng và đi đến
sụp đổ hoàn toàn trên phạm vi thế giới.
7. Tham khảo đề thi:
Giáo viên ôn thi phải sưu tầm đề thi học sinh giỏi cấp huyện, tỉnh nhiều
năm liền kề. Nhằm mục đích nghiên cứu và phân tích hướng ra đề, để có phương
pháp ơn phù hợp. Bên cạnh đó cho học sinh tìm hiểu, nghiên cứu ở nhà chủ
động lĩnh hội, khắc sâu kiến thức.
8. Kỹ năng làm bài thi:
Tổ Văn-Sử

Năm học: 2018-2019

Trường THCS Vĩnh Mỹ A

chuyên đề bồi dưỡng học giỏi môn lịch sử 9

Thi học sinh giỏi hiện nay là theo hình thức tự luận. Xu hướng đề thi gồm
04 câu, thời gian làm bài 150 phút. Đòi hỏi học sinh phải có kĩ năng cơ bản
trong việc nhận thức đề, phân phối thời gian và cách trình bày.
Học sinh phải chú ý đến cách trình bày khoa học, khơng tẩy xóa…những
kĩ năng đó khơng phải ngày một ngày hai mà có thể làm được, phải rèn luyện từ
các lớp đầu cấp học.
Để hình thành được kĩ năng nói trên trong quá trình bồi dưỡng học sinh
giỏi, giáo viên nên tập trung sửa những lỗi thường gặp khi làm bài tự luận.
Giáo viên hướng dẫn học sinh phân bố thời gian hợp lí (150 phút có thể
chia đều cho 4 câu) để đỡ mất thời gian, trong 4 câu hỏi câu nào nắm chắc kiến
thức thì các em có thể làm câu đó trước, khơng nhất thiết phải làm theo trình tự
từ câu 1 đến câu 4. Khi làm bài rồi các em phải kiểm tra lại bài làm của mình.
SỐ LƯỢNG HSG CẤP HUYỆN, CẤP TỈNH

Năm học
2013-2014
Tổ Văn-Sử

HSG cấp huyện

HSG cấp tỉnh

04

03

Ghi chú

Năm học: 2018-2019


Trường THCS Vĩnh Mỹ A

chuyên đề bồi dưỡng học giỏi mơn lịch sử 9

2014-2015

02

01

2015-2016

03

/

2016-2017

04

/

9. Động viên, khuyến khích:
- Đạt kết quả kì thi học sinh giỏi đem lại danh dự cho bản thân, gia đình

các em và đem lại thành tích cho nhà trường và Thầy, Cơ.
- Giáo viên ơn kết hợp với BGH thưởng cho các em đạt giải (có thể vận
động thêm từ nguồn xã hội hóa)
IV. Kết luận:
Tóm lại trên đây là những kinh nghiệm của nhóm dạy môn Lịch sử trường
trung học cơ sở Vĩnh Mỹ A. Chắc chắn rằng khơng thể nói hết được những điều
diễn ra trong thực tế ôn luyện học sinh giỏi. Kết quả đạt giải là phụ thuộc rất lớn
vào khả năng, năng lực và lứa của học trò hàng năm.

TỔ VĂN – SỬ
Tổ Văn-Sử

Năm học: 2018-2019