Đánh giá khả năng kết hợp của một số dòng tự phối ngô nếp phát triển từ nguồn gen ngô địa phương của việt nam và lào trong vụ đông xuân 2011 tại gia lâm hà nội

B

GIÁO D C VÀ ðÀO T O

TRƯ NG ð I H C NÔNG NGHI P HÀ N I
………………

NGUY N H U TH

ðÁNH GIÁ KH NĂNG S N XU T C A T H P
LAI GI A GÀ TR NG MÍA V I GÀ MÁI ISA - JA57
B M VÀ THƯƠNG PH M NUÔI T I CÔNG TY
TNHH M T THÀNH VIÊN GÀ GI NG DABACO
L C V - TIÊN DU - B C NINH

LU N VĂN TH C SĨ NÔNG NGHI P
Chuyên ngành: CHĂN NUÔI
Mã s

: 60.62.40

Ngư i hư ng d n khoa h c: PGS.TS.TÔN TH T SƠN
TS.LÊ VI T PHƯƠNG

HÀ N I – 2011

1


L I CAM ðOAN
Tơi xin cam đoan các s li u và k t qu nghiên c u trong lu n văn này

trung th c và chưa t ng ñư c s d ng ñ b o v m t h c v nào.
Tơi xin cam đoan m i s giúp ñ cho vi c th c hi n lu n văn này ñã
ñư c c m ơn và các thơng tin trích d n đã đư c ch rõ ngu n g c.

H Nội, ng y.... tháng..... năm 2011
Tỏc gi lu n văn

Nguy n H u Th

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p …………………………

i


L I C M ƠN
ð hoàn thành lu n văn này tơi đã nh n đư c s giúp đ c a cơ quan,
các th y cơ giáo, gia đình, b n bè và đ ng nghi p. Tơi xin bày t lịng kính
tr ng và bi t ơn sâu s c t i các th y cô giáo b môn Dinh dư ng - Th c ăn,
Khoa Chăn nuôi - Ni tr ng Thu s n, Vi n đào t o sau ð i h c Trư ng ð i
h c Nông nghi p Hà N i.
Tôi xin chân thành c m ơn t i PGS.TS. Tôn Th t Sơn, TS. Lê Vi t Phương
th y giáo ñã tr c ti p hư ng d n, ñ ng viên, giúp đ tơi v tri th c khoa h c
trong su t quá trình ti n hành nghiên c u và hồn thành lu n văn.
Tơi xin g i l i c m ơn t i Ban Giám ñ c và cán b - công, nhân viên
Công ty TNHH m t thành viên gà gi ng DABACO B c Ninh, ñã t o m i
ñi u ki n thu n l i nh t đ tơi ti n hành đ tài nghiên c u khoa h c và hoàn
thành lu n văn c a mình.
Xin c m ơn gia đình, ngư i thân, ñ ng nghi p và b n bè đã đ ng viên,
khích l tơi trong su t quá trình h c t p, nghiên c u và hoàn thành lu n văn.
Hà N i, ngày

tháng

năm 2011

Tác gi lu n văn

Nguy n H u Th

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p …………………………

ii


M CL C
L i cam ñoan

i

L i c m ơn

ii

M cl c

iii

Danh m c b ng

vi

Danh m c ñ th

vii

Danh m c vi t t t

viii

1.

M

ð U

1

1.1.

ð tv nñ

1

1.2.

M c ñích c a ñ tài

2

2.

T NG QUAN TÀI LI U

3

2.1.

Cơ s khoa h c c a ưu th lai

3

2.2.

Cơ s khoa h c c a s sinh trư ng và phát tri n

10

2.2.1.

Khái ni m

10

2.2.2.

Các y u t

2.2.3.

Các ch tiêu ñánh giá t c ñ sinh trư ng

20

2.3.

Cơ s khoa h c v kh năng sinh s n c a gia c m

21

2.3.1.

Kh năng sinh s n c a gia c m

21

2.3.2.

M ts y ut

22

2.3.3.

T l th tinh

27

2.3.4.

T l

27

2.4.

V n đ thích nghi c a gia c m

30

2.5.

Tình hình nghiên c u trong nư c và ngồi nư c

33

2.5.1.

Tình hình nghiên c u trong nư c

33

2.5.2.

Tình hình nghiên c u trên th gi i

35

3.

ð I TƯ NG, N I DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U 38

3.1.

ð i tư ng, ñ a ñi m và th i gian nghiên c u

38

3.1.1.

ð i tư ng:

38

3.1.2.

ð a ñi m:

38

3.1.3.

Th i gian

38

3.2.

N i dung nghiên c u.

38

nh hư ng ñ n sinh trư ng c a gia c m

nh hư ng t i s c ñ tr ng c a gia c m

pn

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p …………………………

13

iii


3.2.1

ð i v i gà gi ng b m .

38

3.2.2

ð i v i gà th t thương ph m:

38

3.3.

Phương pháp nghiên c u:

38

3.3.1.

Phương pháp thu th p s li u

38

3.3.2.

Phương pháp theo dõi các ch tiêu

41

3.4.

Phương pháp x lý s li u:

48

4.

K T QU VÀ TH O LU N

49

4.1.

ðàn gà b m

49

4.1.1.

Kh i lư ng cơ th và ñ ñ ng ñ u c a ñàn gà giai ño n 1 - 19
tu n tu i

49

4.1.2.

Lư ng th c ăn tiêu th t 1 - 19 tu n tu i

53

4.1.3.

T l ni s ng c a gà trong giai đo n 1 - 19 tu n tu i

56

4.1.4.

Tu i thành th c sinh d c

58

4.1.5.

T l ñ và năng su t tr ng c a gà b m

59

4.1.6.

T l tr ng gi ng và năng su t tr ng gi ng

63

4.1.7.

Kh i lư ng tr ng giai ño n sinh s n t 21 - 40 tu n tu i

66

4.1.8.

Hi u qu s d ng th c ăn trong giai ño n ñ tr ng

68

4.1.9.

T l nuôi s ng, lo i th i và hao h t t 20 - 46 tu n tu i

72

4.1.10.

K t qu

74

4.2.

ðàn gà thương ph m lai (tr ng Mía x mái ISA - JA57)

76

4.2.1.

Kh i lư ng cơ th gà th t lai (tr ng Mía x mái ISA - JA57)

76

4.2.2.

Lư ng th c ăn thu nh n và hi u qu s d ng th c ăn

80

4.2.3.

T l nuôi s ng

82

4.2.4

Ch s s n xu t

83

4.2.5.

Kh o sát t l thân th t

85

5.

K T LU N VÀ KI N NGH

87

5.1.

K t lu n

87

5.1.1.

Trên ñàn gà sinh s n

87

5.1.2.

Trên ñàn gà thương ph m nuôi th t

88

5.2.

ð ngh .

88

pn

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p …………………………

iv


DANH M C B NG
B ng 4.1 Kh i lư ng cơ th và ñ ñ ng ñ u c a ñàn gà t 1 - 19 tu n tu i

50

B ng 4.2. Lư ng th c ăn tiêu th t 1 - 19 tu n tu i (g/con/ngày)

54

B ng 4.3 T l ni s ng trong giai đo n t 1 - 19 tu n tu i

57

B ng 4.4 Tu i thành th c sinh d c c a gà

59

B ng 4.5 T l ñ và năng su t tr ng c a ñàn gà gi ng ISA - JA57

60

B ng 4.6 T l tr ng gi ng và năng su t tr ng gi ng

64

B ng 4.7 Kh i lư ng tr ng trong giai ño n sinh s n t 21 - 40 tu n tu i

67

B ng 4.8 Hi u qu s d ng th c ăn trong giai ño n ñ tr ng

69

B ng 4.9 T l nuôi s ng, lo i th i và hao h t t 20 - 46 tu n tu i

73

B ng 4.10 K t qu

p n c a tr ng gà (tr ng Mía x mái ISA - JA57)

75

B ng 4.11 Kh i lư ng cơ th gà th t lai (tr ng Mía x mái ISA-JA57)

76

B ng 4.12 Sinh trư ng tuy t ñ i (g/con/ngày) và tương ñ i (%) c a gà lai
thương ph m t 1 - 11 tu n tu i (n = 51)

78

B ng 4.13. Lư ng th c ăn thu nh n, hi u qu s d ng th c ăn HQSDTA) c a
gà lai (tr ng Mía x mái ISA - JA57) t 1 - 11 tu n tu i (n = 51)

81

B ng 4.14. T l nuôi s ng c a gà (tr ng Mía x mái ISA-JA57) t 1 - 11
tu n tu i (n = 51)

83

B ng 4.15. Ch s s n xu t c a gà th t (tr ng Mía x mái ISA-JA57) t 1 11 tu n tu i (n = 51)
B ng 4.16. K t qu m kh o sát gà thương ph m 11 tu n tu i

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p …………………………

84
85

v


DANH M C ð

TH

ð th 4.1. Kh i lư ng ñàn gà qua các tu n tu i

51

ð th 4.2. T l ñ c a ñàn gà mái t 20-46 tu n tu i

61

ð th 4.3. Năng su t tr ng gi ng c a ñàn gà mái t 20-46 tu n tu i

65

ð th 4.4. Hi u qu s d ng th c ăn ñàn gà mái qua các tu n tu i

71

ð th 4.5. Kh i lư ng ñàn gà thương ph m qua các tu n tu i

77

ð th 4.6. Sinh trư ng tuy t ñ i c a ñàn gà thương ph m

79

ð th 4.7. Sinh trư ng tương ñ i c a ñàn gà thương ph m

80

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p …………………………

vi


DANH M C CÁC CH

VI T T T

CS

C ng s

ðVT

ðơn v tính

HQSDTA

Hi u qu s d ng th c ăn

LTATN

Lư ng th c ăn thu nh n

MTV

M t thành viên

TA

Th c ăn

TCVN

Tiêu chu n Vi t Nam

TLNS

T l nuôi s ng

TT

Tu n tu i

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p …………………………

vii


1. M ð U
1.1. ð t v n đ
Chăn ni gà nói riêng và chăn ni gia c m nói chung là ngh s n
xu t truy n th ng lâu đ i và chi m v trí quan tr ng trong t ng giá tr s n xu t
c a ngành chăn nuôi nư c ta. Chăn nuôi gia c m đã có t c đ phát tri n nhanh
và hư ng t i phát tri n b n v ng v i giá tr s n xu t l n. Năm 1986 giá tr
ngành chăn ni đ t 9.059,8 t ñ ng, năm 2002 là 21.199,7 t ñ ng và năm
2006 ñ t 48.654,5 t ñ ng chi m 24,7 % giá tr s n xu t nông nghi p. Trong
đó chăn ni gia c m chi m 19% giá tr s n xu t trong chăn nuôi. Như v y

chăn ni gia c m ch đ ng th hai sau chăn nuôi l n và gi vai trị quan
tr ng trong nơng nghi p, nơng thơn

nư c ta.

V đàn gia c m, năm 1986 có 99,9 tri u con thì năm 2003 là 254 tri u
con (trong ñó gà 185 tri u con, v t ngan ng ng 69 tri u con), t c ñ tăng
7,85%/năm. T năm 2003 do nh hư ng c a d ch cúm nên s lư ng đ u con
có gi m. Năm 2006 t ng ñàn gia c m ñ t 214,6 tri u con trong đó gà 152 tri u
con, thu c m 62,6 tri u con. Các vùng có s lư ng gia c m l n như: Vùng
ñ ng b ng sông H ng 58,4 tri u con, vùng ðông B c b là 42,5 tri u con;
ð ng b ng sông C u Long 36,4 tri u con (ch y u là thu c m); vùng B c
Trung b 33,2 tri u con, ðông Nam b 15,4 tri u con, Duyên h i mi n Trung
12,5 tri u con, Tây B c 8,8 tri u con, Tây Nguyên 7,8 tri u con.
Trong nh ng năm qua, ñ ñáp ng nhu c u v con gi ng gà th vư n,
nư c ta ñã nh p nhi u gi ng gà n i ti ng như gà Tam Hồng, Sasso, Kabir...
Bên c nh nh ng ưu đi m như kh năng sinh s n cao, tăng tr ng nhanh thì các
gi ng gà nh p n i có nhi u như c ñi m như kh năng ch ng ch u b nh kém,
ch t lư ng th t khơng đáp ng đư c th hi u ngư i tiêu dùng. ð kh c ph c
v n ñ này, g n ñây các cơ quan như Vi n Chăn nuôi Qu c gia, trư ng ð i

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p …………………………

1


h c Nơng nghi p Hà N i... đã ti n hành khôi ph c nhi u gi ng gà ñ a phương
quý hi m như gà Mía, H , ðơng T o... Bên c nh nh ng ưu đi m n i b t như
kh i lư ng cơ th l n, ch t lư ng th t cao và thích nghi t t v i đi u ki n chăn
th t i nhi u đ a phương thì các gi ng gà này có m t s như c đi m l n đó là:

kh năng tăng tr ng, kh năng sinh s n th p.
Hi n nay

nư c ta có r t nhi u cơ s chăn nuôi gia c m v i s lư ng

l n, vi c l a ch n con gi ng có năng su t cao, ch t lư ng th t t t là m t v n
đ cịn g p nhi u khó khăn, chính vì v y các cơ s trên c nư c ñã nh p v r t
nhi u gi ng gà khác nhau đ tìm ra nh ng gi ng có ch t lư ng t t nh t.
Công ty TNHH m t thành viên Gà gi ng DABACO đóng trên đ a bàn
Xã L c V , Huy n Tiên Du, T nh B c Ninh đã nh p và ni th nghi m m t
s gi ng gà, cho lai gi ng ñ t o ra ñư c ưu th lai cho ñ i sau. Trong đó có
s d ng gà tr ng Mía lai v i gà mái ISA - JA57, đ có s li u c th v kh
năng s n xu t c a gà gi ng b m và thương ph m chúng tơi ti n hành đ tài:
“ðánh giá kh năng s n xu t c a t h p lai gi a gà tr ng Mía v i gà
mái ISA - JA57 b m và thương ph m nuôi t i Công ty TNHH m t thành
viên gà gi ng DABACO, L c V - Tiên Du - B c Ninh”
1.2. M c đích c a đ tài
+ Xác ñ nh s c s ng và kh năng ch ng ch u b nh c a gà tr ng Mía và
gà mái ISA - JA57.
+ Xác đ nh kh năng sinh s n c a gà tr ng Mía và gà mái ISA - JA57.
+ Xác đ nh s c s ng và kh năng ch ng ch u b nh c a gà thương ph m.
+Xác ñ nh kh năng s n xu t c a gà thương ph m.
+ Cung c p m t s thông s cơ b n góp ph n hồn thi n quy trình chăn
ni c a gà gi ng b m và thương ph m.

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p …………………………

2

2. T NG QUAN TÀI LI U
2.1. Cơ s khoa h c c a ưu th lai
Ưu th lai là s tăng s c s ng và tăng cư ng th tr ng, trong đó, các cá
th lai khác lồi, khác gi ng thư ng vư t c hai b m chúng (trích d n theo
Hutt F., 1978 [43]). Theo Lasley J.F. (1974) [48], ưu th lai là hi n tư ng sinh
h c ch s tăng s c s ng c a ñ i con so v i b m khi có s giao ph i gi a
nh ng cá th không thân thu c. Ưu th lai không ch bao hàm s c ch u đ ng
mà cịn bao hàm c s gi m ñ t vong, tăng t c ñ sinh trư ng, tăng s c s n
xu t. Vì v y ngư i ta xem hi n tư ng đó như m t s tăng lên v sinh l c.
Ưu th lai là hi n tư ng sinh h c bi u hi n

s phát tri n m nh m có

th c a nh ng cá th do lai t o t nh ng con có ngu n g c khơng cùng huy t
th ng. Có th bi u hi n ưu th lai theo nghĩa toàn c c, t c là s phát tri n toàn
kh i c a cơ th con v t, s gia tăng cư ng đ trong q trình trao đ i ch t và
s tăng lên c a các tính tr ng s n xu t... M t khác có th hi u ưu th lai theo
t ng m t, t ng tính tr ng m t, có khi ch m t vài tính tr ng phát tri n cịn các
tính tr ng khác gi ngun, có tính tr ng gi m đi (Tr n ðình Miên và Nguy n
Văn Thi n 1995 [23]).
Theo Lê ðình Lương và Phan C Nhân (1994) [15], khi lai các loài,
ch ng, gi ng hay các dòng n i ph i khác nhau v i nhau thì con lai F1 thư ng
vư t các d ng b m ban ñ u v t c ñ sinh trư ng, kh năng s d ng th c
ăn, tính ch ng ch u v i b nh t t. Ưu th lai làm tăng s c s ng, s c ch u ñ ng,
năng su t c a đ i con do giao ph i khơng c n huy t và đư c ni trong
nh ng đi u ki n khác nhau (Lebedev M. M., 1972 [49]). Theo Kushner K. F.
(1969) [47], ưu th lai là s tăng trư ng phát tri n m nh m

ñ i con, tính

ch u đ ng và năng su t c a nó cao hơn so v i b m .
Tóm l i ưu th lai là m t hi n tư ng sinh h c th hi n trên nhi u m t.
Th h lai hơn h n th h b m v kh năng sinh s n, t c ñ c sinh trư ng,
Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p …………………………

3


kh năng s ng, ch t lư ng th t, kh i lư ng tr ng, th i gian c a chu kỳ đ
tr ng, s chuy n hố th c ăn và nh ng đ c tính kinh t có l i khác, t đó
năng su t con lai ñư c nâng lên.
Tác gi Nguy n Ân và cs (1983) [2] cho r ng trong chăn nuôi vi c lai
gi a các cá th khác dòng, khác gi ng, khác ch ng lo i nhìn chung đã xu t
hi n ưu th lai th hi n r t ña d ng, khó x p lo i th t rành m ch. Nhưng ñi u
th hi n rõ nh t là con lai F1 có ưu th lai cao hơn so v i b t kỳ con lai nào
các th h ti p theo là F2; F3... Fn , song d a vào s bi u hi n c a tính tr ng
mà ngư i ta th y ưu th lai

đ ng v t có th phân tích thành các lo i sau:

- Con lai F1 vư t b m v kh i lư ng và s c s ng.
- Con lai F1 có kh i lư ng cơ th

m c ñ trung gian gi a hai gi ng

song kh năng sinh s n và s c s ng có th hơn h n b m .
- Con lai F1 tr i hơn b m v th ch t, s c làm vi c song nó m t m t
ph n ho c hoàn toàn kh năng sinh s n.
- M t d ng ưu th lai ñ c bi t là t ng tính tr ng riêng r có kh năng di
truy n theo typ trung gian có khi liên quan ñ n s n ph m cu i cùng thì l i khác.

ð xác đ nh m c ñ bi u hi n ưu th lai các tác gi như: Fallconer D.S.
(1960) [56], Johansson I. (1963) [44], Lasley J. F. (1974) [48], Tr n ðình
Miên và Nguy n Văn Thi n (1995) [23] cho r ng ưu th lai là s khác bi t
(hi u) gi a giá tr tính tr ng c a con lai v i b m và thư ng vư t lên trên
trung bình c a b m .
Mm +Mb
M con lai >
2
Theo Lasley J.F. (1974) [48]: Ưu th lai thư ng ñư c bi u hi n b ng
giá tr % và tính theo công th c sau:
F1 - (B + M )/2
H%=

x 100
(B + M )/2

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p …………………………

4


Trong l ch s ngành chăn nuôi ưu th lai ñư c bi u hi n rõ r t trong
vi c lai l a v i ng a t o thành con lai. K t qu c a con lai ñư c t o ra hơn
h n b m v nhi u m t như: T m vóc, s c d o dai, s c th , s c ch u đ ng
(Tr n ðình Miên và Nguy n Văn Thi n, 1995) [23].
Cho ñ n nay, b n ch t ưu th lai v n còn là m t v n ñ nan gi i nh t
c a di truy n h c. Trên cơ s nh ng thành t u ñã ñ t ñư c c a di truy n h c
phân t , ngư i ta ñã ñưa ra nhi u gi thuy t ñ gi i thích hi n tư ng ưu th lai
(Hutt F.B., 1978) [43]. Theo nhi u nhà nghiên c u cho r ng có hai thuy t
đư c dùng đ gi i thích b n ch t c a ưu th lai (Tr n ðình Miên và Nguy n

văn Thi n, 1995) [23].
* Thuy t gen tr i: Theo Davenport (1908), Kecble và Pelow (1910),
Jones (1917) (Trích d n theo Kushner K.F., 1969) [47], nh tác d ng lâu dài
c a ch n l c t nhiên và ch n l c nhân t o, gen tr i thư ng là gen có ích, d
bi u hi n ra.
T p giao là s k t h p các gen tr i c a hai bên b m ñư c th hi n
cơ th lai. Các gen tr i th hi n

nhi u ch , có th

c ch các gen l n tương

ng, t o ra tác d ng l n nhau, làm tăng các ñi m tr i lên. Các gen l n bao gi
cũng b che l p (trong ch n l c t nhiên và ch n l c nhân t o). Cịn gen tr i
khi lai có tác đ ng m nh hơn. Ph n l n các tính tr ng có giá tr kinh t c a v t
ni đ u là tính tr ng s lư ng, các tính tr ng này đư c nhi u gen ñi u khi n
nên xác su t ñ t t c các gen

tr ng thái ñ ng h p t là th p. Tuy nhiên

nhân gi ng theo dịng đ t o ra các dịng phân hố v di truy n thì xác su t đ
t o ra các ch gen ñ ng h p t là cao hơn. Do v y, khi cho lai các dòng này,
con lai F1 bi u hi n ưu th lai cao vì các gen tr i c a cha m ñư c th hi n
F1. ðó là ưu vi t c a con lai so v i cha m . Chúng có kh năng át ñ các gen
b t l i khác nh ñó mà con lai có s c s ng và s c s n xu t cao hơn cha m .

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p …………………………

5

Ví d :
ð i cha m :
S lơ cut mang gen tr i :
ð i con :
S lô cut mang gen tr i :

AAbbccDDee × AaBbccDdEE
2

↓

2

AaBbccDdEe
4

Trong trư ng h p này t t c các gen l n (tr C) ñ u b át ch b i alen
tr i. Do v y, con lai hơn cha m và có ưu th lai là do tác ñ ng h tr l n
nhau c a các gen tr i. Khi cha m khác nhau trong quan h huy t th ng như
khác gi ng, khác dịng thì xác su t đ m i c p cha m truy n l i cho ñ i con
nh ng gen tr i khác nhau càng tăng lên, t đó d n đ n ưu th lai càng cao.
Tuy v y thuy t gen tr i chưa gi i thích đư c hồn ch nh vì bên c nh
gen tr i có l i cũng có nh ng gen tr i có h i và ngư c l i. Thuy t gen tr i
chưa gi i thích đư c m t hi n tư ng th c t là khi t p giao các cá th d h p
t v i nhau thì con lai gi a b n dòng l i t t hơn con lai gi a hai dòng.
* Thuy t siêu tr i: Theo Kushner K.F., (1969) [47], cơ s c a ưu th
lai chính

ngay tính d h p t theo nhi u nhân t di truy n. Ti p t c phát

tri n lý thuy t d h p t là gi thuy t siêu tr i ñư c Jull M.A ñ ra năm 1946.
Tr ng thái d h p t c a hai alen thu c lơ cut AA1 đ m b o cho cơ th phát
tri n t t hơn so v i t ng tr ng thái ñ ng h p t AA và A1A1 (t c là AA1 >
AA và A1A1). S dĩ có hi n tư ng siêu tr i là do hi u ng sinh lý c a các gen
khác nhau, nh ng tác ñ ng l n nhau, các s n ph m ph n ng c a chúng t t
hơn so v i tác ñ ng ñ c l p do t h p gen thu n sinh ra. Trong q trình sinh
hố, trình t khác nhau c a các ph n ng v t ch t khác nhau s t o ra các v t
ch t khác nhau. Do v y, ph n ng sinh hoá x y ra

con lai m nh hơn con

thu n. T t c s có tác d ng thúc đ y q trình trao đ i ch t c a cơ th lai,
tăng cư ng s c s ng cho cơ th lai.

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p …………………………

6


Thuy t siêu tr i đã gi i thích tho ñáng hơn, trư ng h p ưu th lai trong
lai kép b n dịng mà hi n nay đư c s d ng r ng rãi trong ngành tr ng tr t và
chăn nuôi gia c m. Tuy nhiên theo thuy t này ưu th lai ñư c t o nên t d
h p t , do đó khơng th c đ nh đư c, n u thu n hố ưu th lai s gi m.
D a vào hai thuy t trên, đó là quan ni m cho r ng s thay ñ i v tr ng
thái ho t ñ ng c a các ho t đ ng hố sinh b i h th ng enzim trong cơ th
s ng đã t o ra ưu th lai, đó là tính d h p t c a cơ th m i.
Theo Dinu M., Tureu D. (1965) [54], Dickenson G.E. (1973) [53], gà
lai th t có t c đ m c lơng nhanh và kh năng cho th t cao hơn gà thu n. Theo
Fairfull R. W. (1990) [55], ñ i v i gà lai th t tăng tr ng nhanh là ñi u quan

tr ng.

gà lai hư ng th t ưu th lai v th tr ng b ng 0

tăng d n t 2 - 10%

1 tu n tu i, nhưng

8 - 10 tu n. Ưu th lai r t quan tr ng khi gà ni v béo

đ n ngày gi t th t ≤ 42 ngày tu i.
Ví d

con lai 3 máu, ch s ưu th lai là 1% lúc 2 tu n tu i ñã tăng lên

12% lúc 4 tu n tu i và 6%

gà 6 tu n tu i.

Các tác gi N.V Turbin (1966), Phomin A.L (1966), Vantrev.T và c ng
s (1968), Gentrev G (1968), V.Ladimrov (1969) (Trích d n theo ðoàn Xuân
Trúc và c ng s 1993) [39] cho bi t ưu th lai là ñ c trưng k t qu c a phép
c ng tác ñ ng tương ng lên ki u hình c a s l n nh ng ngun nhân đa
d ng. Vì v y, chúng khơng đư c gi i thích b ng m t gi thuy t.
Theo Tr n ðình Miên và Nguy n Kim ðư ng (1992) [21], ưu th lai
ph thu c vào hai y u t : Tr ng thái ho t ñ ng c a d ng d h p t (d) và s
khác nhau gi a hai qu n th xu t phát (y).
HF1 = ∑dy2
HF2 = 1/2 HF1
HF3 = 1/4 HF1

Ưu th lai cao nh t

ñ i F1 sau đó gi m d n, như v y ñ n các ñ i sau

ưu th lai gi m b t nhi u do có s thay đ i trong s tác ñ ng tương h và
Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p …………………………

7


tương quan gi a các gen thu c các lôcut khác nhau. Hơn n a, bi u hi n c a m t
tính tr ng bao gi cũng ch u nh hư ng không nh ng c a ki u di truy n mà cịn c
c a đi u ki n ngo i c nh. Cho nên, s thay ñ i trong quan h gi a các gen cũng
x y ra trong ñi u ki n ngo i c nh nh t đ nh. Nói cách khác, m c đ ưu th lai cao
hay th p còn tuỳ thu c vào s tương quan âm hay dương gi a môi trư ng và ki u
di truy n. Quan ni m đó đư c th hi n b ng phương trình:
Pijk = A + Gi + Ej + (GE)ij + Mijk
Trong đó: Pijk ki u hình c a cá th đ n th k thu c ki u di truy n i đ n
mơi trư ng th j.
A: Hi u qu c ñ nh.
Ej: Hi u qu chung cho t t c các cá th trong môi trư ng j.
Gi: Hi u qu chung cho các cá th có ki u di truy n i.
(GE)ij: Tương quan gi a ki u di truy n và môi trư ng v i
cá th có ki u di truy n i trong mơi trư ng j.
Ưu th lai th hi n m c ñ khác nhau

các tính tr ng khác nhau. Các

tính tr ng s lư ng ch u nh hư ng m nh c a ñi u ki n ngo i c nh. Nh ng
tính tr ng có h s di truy n như t c đ m c lơng, tăng tr ng... dư ng như ít

ch u nh hư ng c a ưu th lai. Trong khi đó nh ng tính tr ng có h s di
truy n th p l i ch u nh hư ng nhi u hơn. Vì v y ưu th lai ph thu c vào
m c ñ sai khác di truy n c a các c p b m ñem l i.
Theo Wassen (1928), Kushner (1954, 1958), Kawahara (1960), Fomia
(1964) cùng nhi u tác gi khác cho r ng khi ch n ñúng c p b m cho giao
ph i thì

con lai s c s ng, s n lư ng tr ng tăng nhi u và chi phí th c ăn

gi m b t (Trích d n theo Nguy n Ân 1979) [1].
Tr n ðình Miên và Nguy n Kim ðư ng (1992) [21] cho bi t trong
th c t chăn nuôi, không ph i gi ng, dòng nào cho lai cũng cho k t qu t t.
Vì th khi ch n ph i các c p b m ph i có kh năng ph i h p. Kh năng
ph i h p ph thu c vào m c ñ ch n l c các gi ng g c. N u các gi ng g c có
Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p …………………………

8


áp l c ch n l c cao, có ti n b di truy n (∆g) l n, thì khi lai v i nhau m i có
kh năng ph i h p cao.
Trong chăn nuôi gia c m, v i m i dịng khác nhau, đ u ph i ch n l c
kh t khe đ có t h p lai cho năng su t cao. Do đó kh năng ph i h p cũng là
hi n tư ng t h p m i ñư c t o ra khi ch n ph i. Vì kh năng đó đã có s n
n m

gen con ñ c và con cái, kh năng s n có đó ph i đư c các nhà ch n

gi ng có nhi u kinh nghi m phát hi n và ch n ph i. Greffing khái qt quan
ni m này b ng mơ hình tốn h c sau:

X ...
M =
P2
Trong đó: Xi = ∑iXij
Xj = ∑j Xij
Xij = U + g + Sij + rij + lijk
X... = ∑i ∑j Xij
Có th hi u: P: T n s ph i h p các gen
Lijk: Sai l ch khi nh n xét
Xij: K t qu do ph i gi a 2 gi ng i và j
U: Hi u qu trung bình trong qu n th
G: Hi u qu ph i h p c a 2 gi ng gi và gj
Sij: Hi u qu di truy n ñ c bi t
Rij: Hi u qu tương quan di truy n
Ngoài quan ni m k t h p chung như đã nêu cịn có kh năng k t h p
đ c bi t, kh năng k t h p chung thư ng do ho t ñ ng c a các gen tr i, gen
l n át, có nhi u lo i tương tác át gen khác nhau. ð u tiên là lo i tương tác át
gen th hai là căn c vào lo i nhân t tham gia đó là s tương tác c a giá tr
gi ng ho c sai l ch tr i. Như v y có 3 lo i tương tác: Tương tác gi a hai giá
tr gi ng, tương tác gi a giá tr gi ng và sai l ch tr i, tương tác gi a hai sai
Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p …………………………

9


l ch tr i. T t c ñ u ch u nh hư ng c a mơi trư ng, có tương quan gi a môi
trư ng và di truy n.
Theo Vũ Kính Tr c (1972) [41], ưu th lai gi a t p giao thu n và
ngh ch có m c chênh l ch l n, có khi

m c khác nhau v ch t lư ng, nguyên

nhân chính do:
- S khác nhau v t bào ch t c a cơ th m .
- nh hư ng sinh lý v i ñ c ñi m riêng c a cơ th m ñ n con lai.
ð i v i gà, cơ th con m có ph n nh hư ng l n (trong t p giao thu n
ngh ch n u s d ng hai gi ng có s chênh l ch cao v s c s n xu t). ALen
ch ng minh trong t bào ch t

gà có m t s di truy n đ c thù có tên g i

“Plusmon” nh hư ng rõ ñ n kh năng di truy n nhi u tính tr ng bao g m:
s c s ng c a phôi gà và gà trư ng thành, s c ñ tr ng, kh i lư ng tr ng gà.
Ch

các tr ng gà ñã l y m t ch t “Plusmon” c a cơ th m m i khơng th y

nh hư ng.
Tóm l i khi ch n l c các dịng đ lai t o, m c ñ bi u hi n ưu th lai
ph thu c vào nhi u y u t như: Môi trư ng, ñ tu i và ch n gi ng.
2.2. Cơ s khoa h c c a s sinh trư ng và phát tri n
2.2.1. Khái ni m
Sinh trư ng là q trình di n ra đ ng th i, liên t c trong cơ th ñ ng
v t cũng như

cơ th gia c m. Sinh trư ng là s tăng lên v kh i lư ng, kích

thư c c a cơ th do k t qu c a s phân chia các t bào dinh dư ng. Theo Lee
và Gatner (1988): S sinh trư ng, trư c h t là k t qu c a s phân chia t bào,
tăng th tích, tăng các ch t

mơ t bào đ t o nên s s ng, trong đó tăng s

lư ng và tăng th tích t bào là q trình quan tr ng nh t (Tr n ðình Miên và
Nguy n Kim ðư ng, 1992) [21].
Theo Driesch (1990), s tăng th tích và kh i lư ng cơ th là do các
xoang, các t bào trong cơ th ñ u tăng. Theo Slu (1988), s sinh trư ng bao
gi cũng tr i qua nhi u quá trình. T bào phân chia nghĩa là tăng lên v s
Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p …………………………

10


lư ng t bào. Gannet (1992) cho r ng quá trình sinh trư ng trư c h t là k t
qu c a s phân chia t bào và tăng th tích t bào đ t o nên s s ng.
Mozan (1977) (trích theo Chamber J. R., 1990) [52] đã ñ nh nghĩa:
“Sinh trư ng là t ng h p s sinh trư ng c a các b ph n như th t, xương, da.
Nh ng b ph n này khơng nh ng khác nhau v t c đ sinh trư ng mà cịn
ph thu c vào ch đ dinh dư ng”. Khái quát hơn, theo Tr n ðình Miên và
Nguy n Văn Thi n (1995) [23], ñã ñ nh nghĩa ñ y ñ như sau “Sinh trư ng là
m t q trình tích lu các ch t h u cơ do đ ng hố và d hố, là s tăng chi u
cao, chi u dài, b ngang, kh i lư ng c a các b ph n và toàn cơ th c a con
v t trên cơ s tính ch t di truy n t ñ i trư c”. Cùng v i quá trình sinh
trư ng, các t ch c và cơ quan c a cơ th luôn luôn phát tri n hoàn thi n
ch c năng sinh lý c a mình d n đ n phát d c. V m t sinh h c, sinh trư ng
c a gia c m là quá trình t ng h p protein thu nh n t bên ngồi chuy n hố
thành protein ñ c trưng cho t ng cơ th c a t ng gi ng, dòng làm cho cơ th
tăng lên v kh i lư ng và kích thư c.
V m t sinh hố thì sinh trư ng đư c coi như m t q trình bi n đ i và
tích lu các ch t trong đó ch y u là protein. T c đ tích lu các ch t và s

t ng h p protein cũng chính là t c ñ ho t ñ ng c a các gen ñi u khi n quá
trình sinh trư ng c a cơ th (Tr n ðình Miên và Nguy n Kim ðư ng, 1992)
[21]. Chính vì th , trong chăn ni ngư i ta thư ng l y tăng tr ng làm ch tiêu
đánh giá q trình sinh trư ng. Tuy nhiên có nh ng trư ng h p tăng tr ng mà
không ph i tăng trư ng như v béo, ch y u là tích nư c ch khơng có s
phát tri n c a mô cơ. S tăng trư ng th c s là các t bào c a mô cơ tăng
thêm kh i lư ng, s lư ng và các chi u. S lư ng và ñ l n c a t bào là
nguyên nhân gây ra s khác nhau v ñ l n c a cơ th .
Vì v y, s tăng trư ng c a t bào sinh v t t khi tr ng ñư c th tinh
ñ n lúc cơ th trư ng thành chia làm hai giai đo n chính: ðó là th i kỳ trong
thai và th i kỳ ngoài thai. ð i v i gia c m g m th i kỳ phát tri n c a phôi và
Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p …………………………

11


sau khi n . Nói tóm l i, sinh trư ng g m hai quá trình là quá trình t bào phân
chia ñ tăng lên v s lư ng và quá trình phát tri n c a t bào, trong ñó s
phát tri n là ch y u.
Các nhà ch n gi ng xem kh năng sinh trư ng c a gia c m là s l n
lên, tăng kh i lư ng c a cơ th sau khi n ra, cịn s thay đ i ch c năng sinh
lý là s phát d c, phát d c là s thay ñ i v ch t và lư ng, ch c năng c a cơ
th trên cơ s s tương tác không ng ng gi a ki u gen và ngo i c nh. Q
trình phát d c đư c di n ra t khi tr ng ñư c th tinh và tr i qua nhi u quá
trình ph c t p cho ñ n khi trư ng thành.
ð i v i gia c m, sinh trư ng là quá trình bi n đ i, t ng h p c a s tăng
lên v s lư ng, kích thư c c a t bào và th d ch trong mô bào giai đo n phát
tri n c a phơi. Trong m t s mô, sinh trư ng là do tăng lên v kích thư c c a
t bào. Giai đo n sinh trư ng này chia làm hai th i kỳ:
Th i kỳ gà con: Trong th i kỳ này s lư ng t bào tăng nhanh c v s

lư ng, kích thư c và kh i lư ng nên gia c m có t c đ sinh trư ng nhanh v i
cư ng ñ m nh. M t s cơ quan n i t ng chưa phát tri n hồn ch nh, đ c bi t
là h tiêu hố. Các men tiêu hố chưa đ y đ , gà con d b

nh hư ng c a

th c ăn và ni dư ng. Do đó, ch t lư ng th c ăn và k thu t nuôi dư ng
th i kỳ này nh hư ng r t l n t i t c ñ sinh trư ng c a gia c m. Gà con r t
nh y c m v i s thay ñ i c a ñi u ki n ni dư ng, đ c bi t là nhi t đ .
Trong nh ng ngày đ u thì nhi t ñ

nh hư ng r t l n ñ n t c ñ sinh trư ng

c a gà con, do thân nhi t chưa n ñ nh. Cũng trong th i kỳ này di n ra q
trình thay lơng. ðây là quá trình sinh lý quan tr ng c a gia c m, nó làm tăng
q trình trao đ i ch t, q trình tiêu hố, h p thu, tu n hồn. Do đó c n chú ý
t i hàm lư ng các ch t dinh dư ng, ñ c bi t là các axít amin h n ch như:
Lyzin, Methionin, Tryptophan…
Th i kỳ gà trư ng thành: Th i kỳ này các cơ quan trong cơ th gia
c m g n như đã phát tri n hồn thi n. S lư ng t bào tăng ch m, ch y u là
Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p …………………………

12


q trình phát d c. Q trình tích lu c a gia c m m t ph n ñ duy trì s s ng
và m t ph n đ tích lu m , t c ñ sinh trư ng ch m hơn th i kỳ gà con. Vì
v y, giai ño n này c n xác ñ nh th i ñi m gi t m h p lý (khi t c ñ sinh
trư ng gi m) ñ cho hi u qu kinh t cao nh t.
Trong chăn nuôi gia c m, vi c nghiên c u sinh trư ng ñ u tiên là chú ý

ñ n v n ñ xác ñ nh kh i lư ng cơ th
th

m t tu n tu i nào đó. Kh i lư ng cơ

tu n tu i nào đó là m t ch tiêu ñư c s d ng r t quen thu c ñ ñánh giá

s sinh trư ng vì ch tiêu này ñơn gi n, d th c hi n. Vì v y, ngư i chăn nuôi
thư ng theo dõi kh i lư ng c a cơ th

các tu n tu i và tính m c đ tăng

kh i lư ng vì tính tr ng này liên quan đ n hi u qu s d ng th c ăn.
2.2.2. Các y u t

nh hư ng ñ n sinh trư ng c a gia c m

Sinh trư ng c a gia c m là quá trình sinh h c ph c t p, ch u nhi u nh
hư ng c a các y u t khác nhau như: Di truy n, dòng, gi ng, tính bi t, t c đ
m c lơng, ch ñ dinh dư ng, kh năng kháng b nh, ñi u ki n chăn nuôi và
nhi u y u t khác.
* nh hư ng c a di truy n
Di truy n là m t trong nh ng y u t quan tr ng nh t, nh hư ng ñ n
t c ñ sinh trư ng c a cơ th gia c m. Tr n ðình Miên và cs (1975) [20] d n
tài li u c a Swright chia các gen nh hư ng ñ n sinh trư ng c a ñ ng v t
thành 3 lo i:
+ Gen nh hư ng đ n s phát tri n nói chung, đ n các chi u, đ n tính
năng lý h c các chi u
+ Gen nh hư ng theo nhóm
+ Gen nh hư ng đ n m t vài tính tr ng riêng r

Theo Nguy n Ân và cs (1983) [2], các tính tr ng năng su t (trong đó có
t c đ sinh trư ng) là các tính tr ng s lư ng hay cịn g i là tính tr ng ño
lư ng ñư c như: kh i lư ng cơ th , kích thư c, chi u đo. Tr n ðình Miên và
Nguy n Văn Thi n (1995) [23] cho bi t: Các tính tr ng s lư ng chi ph i b i
Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p …………………………

13


nhi u gen hay cịn g i đa gen (polygens). Các gen này ho t ñ ng theo 3
phương th c đó là s c ng g p; tr i, l n và tương tác gi a các gen.
G=A+D+I
G: Giá tr ki u gen (Genotype value)
A: Giá tr c ng g p - Hi u ng tích lu t ng gen (Additive value)
D: Sai l ch do tương tác tr i l n - hi u ng gi a các gen cùng locus
(Dominance deviation).
I: Sai l ch do tương tác gi a các gen - hi u ng tương tác c a các gen
không cùng locus (Interaction deviation)
Trong th c t s n xu t cũng như nghiên c u, ñ xác ñ nh m c ñ

nh

hư ng c a di truy n ñ n sinh trư ng c a v t nuôi, ngư i ta s d ng khái ni m
h s di truy n (h2). ð ng H u Lanh (1995) [11] khái quát: H s di truy n là
t l c a ph n do gen quy ñ nh trong vi c t o nên giá tr ki u hình. Tài li u
c a ð ng H u Lanh (1995) [11] cho bi t

gà 32 tu n tu i có h s di truy n

v kh i lư ng cơ th là 0,55, kh i lư ng tr ng là 0,50, s n lư ng tr ng là

0,10. Theo ð ng Vũ Bình (2002) [4], ngư i ta thư ng phân chia h s di
truy n thành 3 nhóm, hay nói cách khác là các tính tr ng thư ng g p có 3
m c khác nhau v h s di truy n:
+ Các tính tr ng có h s di truy n th p (t 0 - 0,2): thư ng bao g m
các tính tr ng thu c v s c sinh s n như t l đ , t l ni s ng, s con ñ ra
trong 1 l a, s n lư ng tr ng …
+ Các tính tr ng có h s di truy n trung bình (t 0,2 - 0,4): thư ng bao
g m các tính tr ng v t c đ sinh trư ng, tiêu t n th c ăn cho 1 kg tăng tr ng …
+ Các tính tr ng có h s di truy n cao (t 0,4 tr lên): thư ng bao g m
các tính tr ng thu c v ph m ch t s n ph m như kh i lư ng tr ng, t l m
s a, t l n c trong thân th t
S t n t i c a các gen ho c nhóm gen trong các dòng và gi ng gia c m
r t khác nhau. Các cơng trình nghiên c u c a các tác gi trong nư c ñã ch ng
Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p …………………………

14


minh r t rõ v n ñ này. Nguy n Huy ð t và Nguy n Thành ð ng (1996) [5]
nghiên c u so sánh ch tiêu năng su t c a gà thương ph m th t 4 gi ng gà AA,
Lohmann, ISA Vedete và Avian nuôi trong cùng m t ñi u ki n cho th y, ch
s s n xu t (PN) c a gà broiler t i 49 ngày tu i

4 gi ng gà là khác nhau: gà

broiler AA là 187,97; gà Lohmann 215,33; gà ISA Vedette 211,83 và gà
broiler Avian 204,95. Như v y gà broiler Lohmann và ISA Vedette là cao
nh t và th p nh t là gà AA.
* nh hư ng c a dịng, gi ng
Dịng, gi ng có nh hư ng ñ n s sinh trư ng. Các cá th thu c các

dịng, các gi ng khác nhau thì có t c ñ sinh trư ng khác nhau. Gà hư ng th t
có t c đ sinh trư ng nhanh hơn gà hư ng tr ng (Nguy n M nh Hùng và
c ng s , 1994) [9]. S khác nhau v kh i lư ng c a các gi ng gia c m là r t
l n. Gi ng gà kiêm d ng n ng hơn gi ng gà hư ng tr ng kho ng 500 - 700
gam (13 - 30%). Gi a các dòng c a cùng m t gi ng cũng có s khác nhau v
t c đ sinh trư ng. Tr n Long (1994) [12] cho bi t khi nghiên c u t c ñ sinh
trư ng trên ba dòng thu n V1, V2, V3 c a gi ng gà Hybro HV85 cho r ng, t c
ñ sinh trư ng c a ba dịng hồn tồn khác nhau

42 ngày tu i. Gà tr ng có

kh năng tăng tr ng cao nh t vào 7 - 8 tu n tu i, gà mái vào lúc 6 - 7 tu n tu i.
Theo Letner T.M. và Asmundson V.S. (1983) [61] ñã so sánh t c ñ
sinh trư ng c a các gi ng gà Leghorn tr ng và Plymouth Rock t i 24 tu n
tu i, cho r ng gà Plymouth Rock sinh trư ng nhanh hơn gà Leghorn 2 - 6
tu n tu i và sau đó khơng có s khác nhau.
* nh hư ng c a tính bi t
S khác bi t v t c ñ sinh trư ng là do di truy n mà cơ s di truy n là
do gen, trong đó có ít nh t m t c p gen liên k t v i gi i tính. Chính vì th mà
có s sai khác v kh i lư ng cơ th gà tr ng và gà mái trong cùng m t gi ng.
Gà tr ng n ng hơn gà mái t 24 - 32%.

gà tr ng, gen này ho t ñ ng m nh

hơn gà mái do gà tr ng có hai nhi m s c th gi i tính, cịn gà mái ch có m t
Trư ng ð i h c Nơng Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p …………………………

15

nhi m s c th gi i tính. North (1990) cho bi t khi m i n , gà tr ng n ng hơn
gà mái 1%. Tu i càng tăng s khác bi t càng l n,

hai tu n tu i hơn 5%, ba

tu n tu i là 11%, năm tu n tu i là 17%, ñ n tám tu n tu i hơn 27%.
Bùi ð c Lũng (1992) [13] cho bi t kh i lư ng cơ th gà Broiler tr ng
và mái V135 khác nhau ngay t lúc m t ngày tu i và s khác bi t này th
hi n rõ hơn qua các tu n tu i.
* nh hư ng c a ch đ ni dư ng, chăm sóc
Ch đ ni dư ng nh hư ng r t l n t i t c ñ sinh trư ng c a gia
c m. Vì v y, ph i cung c p ñ y ñ ch t dinh dư ng n u không s làm gi m
kh năng sinh trư ng và kh năng s n xu t c a gia c m, đ ng th i khơng phát
huy h t ti m năng c a gi ng.
Theo Bùi ð c Lũng và Lê H ng M n (1993) [14], ñ phát huy kh
năng sinh trư ng c a gia c m không nh ng ph i cung c p ñ y ñ th c ăn v i
ñ y đ ch t dinh dư ng mà cịn ph i ñ m b o s cân b ng gi a chúng, ñ c
bi t là cân b ng gi a năng lư ng và protein, s cân b ng gi a các axit amin.
ð có năng su t và hi u qu chăn ni cao, đ c bi t phát huy ñư c ti m năng
sinh trư ng c a gia c m thì l p ra kh u ph n ăn cân đ i trên cơ s tính chính
xác nhu c u c a gia c m là m t trong nh ng v n ñ cơ b n (Bùi ð c Lũng,
1992) [13].
Dinh dư ng c a gia c m g m nhi u thành ph n, m i thành ph n dinh
dư ng đ u có t m quan tr ng và ý nghĩa riêng:
- Protein: C u t o lên mô bào, là thành ph n chính c a các enzim cho
các q trình bi n ñ i v t ch t trong cơ th . Do v y nh ng gi ng v t ni sinh
trư ng càng nhanh thì nhu c u protein càng cao. Trong m i gi ng, dòng, m i
cá th

các giai ño n sinh trư ng phát tri n khác nhau nhu c u protein khác

nhau. S thi u h t các axit amin trong kh u ph n s

nh hư ng tr c ti p ñ n

sinh trư ng và hi u qu s d ng th c ăn c a gia c m. Gà t 8 - 56 ngày tu i,
khi ăn kh u ph n có m c protein th p s làm gi m sinh trư ng, gi m thu nh n
Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p …………………………

16


th c ăn và hi u qu s d ng th c ăn. Khi kh u ph n dư th a protein thì gia
c m gi m sinh trư ng, gi m tích lu m và tăng hàm lư ng axit uric trong
máu. Ngoài ra, s dư th a protein cịn gây phân nhão, tăng stress do tăng ho t
đ ng c a tuy n thư ng th n, tăng sinh hormone Adrecorticosteroit (Scott M.
L., Nesheim M. C., 1992) [65].
- Năng lư ng: Nh m duy trì và s n xu t cho con v t. Festi D. M.,
Smith C. F. (1984) [57] nh n ñ nh r ng, s tăng năng lư ng trong th c ăn có
th c i thi n kh năng tăng tr ng c a gà. N u năng lư ng trong kh u ph n
th p thì gà ăn nhi u hơn song hi u qu s d ng th c ăn kém hơn (Scott M. L.,
Nesheim M. C., 1992) [65].
* nh hư ng c a t c đ m c lơng
T c đ m c lơng c a gà có liên quan ch t ch v i t c ñ sinh trư ng.
Các k t qu nghiên c u ñã kh ng ñ nh r ng, trong cùng m t gi i tính, nh ng
con nào có t c đ m c lơng nhanh thì có t c đ sinh trư ng t t hơn. Brandsch
H., Billchel H. (1978) [42], t c ñ m c lơng là tính tr ng di truy n liên quan
t i ñ c ñi m trao ñ i ch t, sinh trư ng và phát tri n c a gia c m.
Phan C Nhân và Tr n ðình Miên (1998) [24] cho bi t, t c ñ m c
lơng là tính tr ng di truy n liên k t v i gi i tính, trong cùng m t dịng gà thì

gà mái có t c đ m c lơng đ u hơn gà tr ng, đó là hormone tác d ng ngư c
chi u v i gen liên k t gi i tính. Trong cùng m t gi ng, cùng gi i tính,

gà có

t c đ m c lơng nhanh có t c đ sinh trư ng, phát tri n t t hơn.
* nh hư ng c a m t đ
Trong chăn ni nói chung và chăn ni gà nói riêng ngồi các tác
nhân khí h u nh hư ng l n ñ n hi u qu chăn ni như nhi t đ , m đ
khơng khí, ánh sáng... thì m t đ ni cũng là m t v n ñ nh y c m, nh
hư ng t i hi u qu và năng su t chăn nuôi gia c m, m t đ ni thưa gây lãng
phí lao đ ng, lãng phí chu ng tr i và hi u qu s n xu t th p, m t đ ni cao
khơng h p lý nh hư ng t i ti u khí h u chu ng ni. M t đ ni nh hư ng
Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p …………………………

17