Thuc hanh phep tu tu an du va hoan du

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1></div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

<b>Kiểm tra bài cũ</b>

Đọc thuộc lòng phần dịch thơ của bài “Đọc Tiểu

Thanh kí” (Nguyễn Du) và cho biết ý nghĩa của hai

câu thực

:

“

Son phấn ….còn vương

”

“

Son phấn

có thần chơn vẫn hận

Văn chương

khơng mệnh đốt cịn vương

”

Ở hai câu thực, Nguyễn Du nhắc đến hai nỗi đau lớn trong đời

Tiểu Thanh: nỗi đau về nhan sắc và nỗi đau về tài năng. Cả tài

năng và nhan sắc của Tiểu Thanh đều bị người đời lãng qn;

nên khi chết đi rồi nàng vẫn cịn ơm hận. Nguyễn Du đã thể

hiện sự cảm thông sâu sắc cho một kiếp “Hồng nhan bạc

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

<b>Thực hành phép tu từ ẩn dụ và hoán dụ</b>

<b>Thứ 2, ngày </b>
<b>23/11/2009</b>
<b>Tiếng Việt, </b>

<b>tiết 39</b>

<b>I. Ẩn dụ và </b>

<b>hoán dụ</b>

<b>*Ẩn dụ = liên </b>
<b>tưởng tương </b>
<b>đồng</b>

<b>* Hoán dụ = </b>
<b>liên tưởng </b>
<b>tương cận</b>

<b>II. Thực </b>

<b>hành</b>

VD1
:

Son phấn có thần chơn vẫn hận

Văn chương khơng mệnh đốt cịn vương

VD2

Thuyền về có nhớ bến chăng

Bến thì một dạ khăng khăng đợi thuyền

-
Ẩn dụ và hoán dụ đều dựa trên nguyên tắc chuyển nghĩa của từ

theo quan hệ giữa các sự vật hiện tượng mà chúng biểu hiện
.

<b>+ </b>
<b>Ẩn dụ dựa trên sự liên tưởng giống nhau (liên tưởng tương </b>

<b>đồng) của hai đối tượng bằng so sánh ngầm</b>
<b>.</b>

<b>+ </b>
<b>Hoán dụ dựa trên sự liên tưởng gần nhau (liên tưởng tương cận) </b>

<b>của hai đối tượng mà không cần so sánh</b>
<b>.</b>

Tay tre, đầu núi
,

cửa rừng
..

Ánh sáng chân lí
,

họa mi tóc nâu
..

Hãy phát hiện mối quan hệ giữa các cặp sự vật
:

thuyền – bến và con đò – cây đa
?

Cho biết ngụ ý của tác giả dân gian khi sử dụng các
cặp sự vật này

?

Thuyền – bến; cây đa – con đò là
những cặp sự vật ln tồn tại gắn
bó bên nhau

-

Cây đa, bến cũ: cố định
,

dùng để chỉ người con gái
,

thường là người hay ở lại

-

Thuyền, con đò: di chuyển
,

dùng để chỉ người con trai
,

thường là người hay đi xa
.

Thuyền – bến; cây đa – con đị là những hình ảnh

ẩn dụ

,

giúp người đọc liên tưởng đến mối quan hệ gắn bó của con
người, thường là tình yêu nam nữ hay tình cảm chồng vợ
.

Tìm các hình ảnh ẩn dụ tu
từ trong các ngữ liệu của

bài tập 2/135-136
?

Cho biết ý nghĩa của các
hình ảnh ẩn dụ đó

<b>Hình ảnh</b>

<b>ẩn dụ</b>

<b>Ý nghĩa</b>

Đ1 <b>Lửa lựu</b> <b>Hoa lựu đỏ như lửa</b>

Đ2 <b>Văn nghệ ngòn </b>
<b>ngọt; tình cảm </b>
<b>gầy gị</b>

<b>Văn nghệ khơng có sức sống mạnh mẽ, khơng có </b>
<b>tính chiến đấu; tình cảm yếu đuối, ủy mị</b>

<b>.</b>

Đ3 <b>Giọt long lanh</b> <b>Âm thanh của tiếng chim trong trẻo, long lanh như </b>
<b>giọt nước (ẩn dụ chuyển đổi cảm giác: từ thính giác </b>

<b>sang thị giác và xúc giác</b>
<b>)</b>

Đ4 <b>Thác; thuyền</b> <b>Thác: chỉ sự gian khổ, khó khăn; Thuyền: chỉ sự </b>
<b>nghiệp cách mạng</b>

<b>.</b>

Đ5 <b>Phù du; phù </b>
<b>sa</b>

<b>.</b> <b>Phù du: chỉ những cái phù phiếm, khơng có ích lợi ..cho cuộc sống; Phù sa: chỉ những cái có ích</b>

<b>Bài 1/ 135</b>
<b>Bài 2/ 135-136</b>
<b>Bài 1/ 136</b>

“

Đầu xanh có tội tình gì

Má hồng đến q nửa thì chưa thơi
.”

(
Truyện Kiều – Nguyễn Du
)

Đầu xanh: Chỉ những người trẻ tuổi (tóc chưa bạc
)

Má hồng: - Chỉ những người con gái đẹp

-
Còn dùng để chỉ thân phận gái lầu xanh

=<
Cả “Đầu xanh” và “Má hồng” đều dùng để hoán dụ cho Thúy Kiều
.

<b>Chú ý:</b> Để hiểu đúng được đối tượng thì phải xác định được mối quan

hệ gần gũi giữa từ ngữ hiển thị với đối tượng được chỉ

.

<b>Bài 2/ 137</b>

Thơn Đồi ngồi nhớ thơn Đơng

Cau thơn Đồi nhớ trầu khơng thơn nào
.

(
Tương tư – Nguyễn Bính
)

<b>Ẩn dụ</b>

<b>:</b> <b>:Hốn dụ</b>

Thơn Đồi và Thơn

Đơng là các hốn dụ chỉ
người ở Thơn Đồi và
người ở Thơn Đơng (lấy
địa danh nơi ở để chỉ con

người
)

<b>Cau và trầu là rất cần </b>

thiết trong hoạt động ăn
trầu; khi hòa quyện tạo
nên màu đỏ thắm =< ẩn
dụ cho những con người

có tình cảm gắn bó

<b>Lưu ý: </b>

Ẩn dụ và hốn dụ góp phần quan

trọng trong việc làm phong phú khả năng

diễn đạt của tiếng Việt, tạo ra hiệu quả thẩm

mỹ cao cho phát ngơn

.

<b>Bài tập về nhà: </b>

- Hồn thiện các bài tập (135-137)

- Soạn bài “Tại lầu Hoàng Hạc tiễn

Mạnh Hạo Nhiên đi Quảng Lăng” – Lý Bạch

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

Xác định phép tu từ ẩn dụ trong khổ thơ sau

:

<i><b>“</b></i>

<i><b>Nắng tần ngần trên nón trắng chênh chao</b></i>

<i><b>Nghe gót bước biết lịng biêng biếc lắm</b></i>

<i><b>Trời và nước đã bắt đầu nhấp nhánh</b></i>

<i><b>Bắt đầu nhấp nhánh những ngôi sao</b></i>

<i><b>”</b></i>

Bài t p c ng c

ậ

ủ

ố

</div>

<!--links-->