Luận văn Thạc sĩ Quản lý kinh tế: Giải pháp thúc đẩy hoạt động của tổ chức công đoàn trong các doanh nghiệp tại tỉnh Lạng Sơn

L I CAM OAN
Tôi xin cam đoan đ tài: “Gi i pháp thúc đ y ho t đ ng c a t ch c cơng đồn trong
các doanh nghi p t i t nh L ng S n” là công trình nghiên c u c a cá nhân tơi, các
s li u trong lu n v n đ

c thu th p t ngu n th c t và ch a t ng đ

c công b

b t

k đ tài nghiên c u nào. Nh ng ý ki n đóng góp và gi i pháp đ xu t là c a cá nhân
tôi t vi c nghiên c u và rút ra t tình hình th c t c a nh ng doanh nghi p t i L ng
S n.
Hà N i, ngày

tháng

n m 2017

Tác gi lu n v n

L

i

ng Tu n Kh i


L IC M

N

Lu n v n th c s chuyên ngành qu n lý kinh t v i đ tài “Gi i pháp thúc đ y ho t
đ ng c a t ch c cơng đồn trong các doanh nghi p t i t nh L ng S n” là k t qu
c a quá trình c g ng c a b n thân và đ
th y, b n bè đ ng nghi p và ng

c s giúp đ , đ ng viên khích l c a các

i thân. Em xin g i l i c m n t i nh ng ng

i đã

giúp đ trong th i gian h c t p - nghiên c u khoa h c v a qua.
Em xin t lịng kính tr ng và bi t n sâu s c đ i v i th y giáo TS Tr n Qu c H ng đã
tr c ti p t n tình h

ng d n c ng nh cung c p tài li u thông tin khoa h c c n thi t

cho lu n v n này.
Xin chân thành c m n Lãnh đ o tr

ng

i h c Th y L i, khoa Kinh t Qu n lý đã

t o đi u ki n cho em trong quá trình h c t p và nghiên c u lu n v n
TÁC GI

L

ii

ng Tu n Kh i


M CL C
DANH M C HÌNH V ................................................................................................. vi
DANH M C B NG BI U ...........................................................................................vii
DANH M C CH
CH

VI T T T ................................................................................... viii

NG 1 T NG QUAN LÝ LU N VÀ TH C TI N V HO T

CH C CƠNG ỒN TRONG DOANH NGHI P

NG C A T

VI T NAM .............................. 7

1.1 C s lý lu n v công đồn và ho t đ ng c a cơng đồn trong doanh nghi p
Vi t Nam ..................................................................................................................... 7
1.1.1 M t s khái ni m c b n v cơng đồn và ho t đ ng c a t ch c cơng đồn
trong các doanh nghi p ........................................................................................... 7
1.1.2 M t s khái ni m chung v ho t đ ng c a t ch c cơng đồn trong doanh
nghi p...................................................................................................................... 8
1.2 N i dung ho t đ ng c a t ch c cơng đồn trong doanh nghi p

Vi t Nam ...... 9

1.2.1 Ch m lo và b o v quy n, l i ích h p pháp, chính đáng c a NL ............. 10
1.2.2 Tham gia c ch hai bên và các ho t đ ng góp ph n lành m nh hóa quan h
lao đ ng trong doanh nghi p ................................................................................ 10
1.2.3 Tuyên truy n, v n đ ng, giáo d c ng

i lao đ ng ...................................... 11

1.2.4 Cơng đồn tham gia trong vi c xây d ng và th c hi n các c ch qu n lý
m i ........................................................................................................................ 14
1.3 Các nhân t

nh h

ng đ n ho t đ ng cơng đồn trong doanh nghi p t i Vi t

Nam ........................................................................................................................... 15
1.3.1 Pháp lu t liên quan đ n ho t đ ng cơng đồn ............................................. 16
1.3.2 S phát tri n c a trình đ quan h lao đ ng trong n n KTTT ..................... 17
1.3.3 Cơng đồn c p trên c s ............................................................................. 18
1.3.4 N ng l c c a ng

i lao đ ng trong doanh nghi p....................................... 20

1.3.5 N ng l c c a ng

i s d ng lao đ ng trong doanh nghi p ......................... 21

1.3.6 Chính sách c a doanh nghi p đ i v i ho t đ ng cơng đồn ....................... 23

1.4 Các ch tiêu đánh giá hi u qu ho t đ ng c a các t ch c cơng đồn trong các
doanh nghi p Vi t Nam ............................................................................................ 23
1.5 Kinh nghi m và ho t đ ng công đoàn t i m t s doanh nghi p ......................... 26
1.5.1 Ho t đ ng cơng đồn

Cơng ty TNHH Sao Sáng ...................................... 26
iii


1.5.2 Cơng đồn cơng ty C ph n Th

ng m i B c Giang.................................. 28

1.5.3 Bài h c kinh nghi m v t ch c các ho t đ ng cơng đồn ......................... 29
K t lu n ch
CH

ng I...................................................................................................... 31

NG 2 TH C TR NG HO T

NG C A T CH C CƠNG ỒN TRONG

DOANH NGHI P T I T NH L NG S N ................................................................. 32
2.1 T ng quan v doanh nghi p và t ch c cơng đồn trong các doanh nghi p t i
L ng S n ................................................................................................................... 32
2.1.1 S hình thành và phát tri n c a các doanh nghi p t i L ng S n ................ 32
2.1.2

c đi m c a doanh nghi p t i L ng S n ................................................... 33

2.1.3 Tình hình t ch c cơng đồn trong các doanh nghi p t i L ng S n ........... 33
2.2 Các nhân t

nh h

ng đ n ho t đ ng cơng đồn trong doanh nghi p t i L ng

S n ............................................................................................................................ 36
2.2.1 Pháp lu t liên quan đ n ho t đ ng cơng đồn ............................................. 36
2.2.2 Trình đ và n ng l c c a cán b cơng đồn c s ...................................... 37
2.2.3 Th c tr ng n ng l c và trình đ c a ng

i lao đ ng trong các doanh nghi p

L ng S n ............................................................................................................... 39
2.2.4 N ng l c c a ng

i s d ng lao đ ng trong các doanh nghi p t i L ng S n40

2.2.5 Chính sách ho t đ ng cơng đồn trong các doanh nghi p t i L ng S n.... 41
2.3 Th c tr ng ho t đ ng c a các t ch c cơng đồn trong doanh nghi p t i L ng S n 42
2.3.1 Ch m lo và b o v quy n, l i ích h p pháp, chính đáng c a ng

i lao đ ng.42

2.3.2 Tham gia c ch hai bên và các ho t đ ng góp ph n lành m nh hóa quan h
lao đ ng trong doanh nghi p. ............................................................................... 45
2.3.3 Tuyên truy n, v n đ ng, giáo d c ng

i lao đ ng. ..................................... 47

2.3.4 Công đoàn tham gia trong vi c xây d ng và th c hi n các c ch qu n lý
m i ........................................................................................................................ 49
2.4

ánh giá ho t đ ng c a các t ch c cơng đồn trong các doanh nghi p t i t nh

L ng S n theo các ch tiêu đánh giá hi u qu ho t đ ng đ i v i các t ch c cơng
đồn trong các doanh nghi p Vi t Nam.................................................................... 51
2.5 K t lu n chung v ho t đ ng c a t ch c cơng đồn trong các doanh nghi p t i
t nh L ng S n. ........................................................................................................... 52
2.5.1 Nh ng thành t u và k t qu đ t đ
iv

c ......................................................... 52


2.5.2 Nh ng h n ch trong ho t đ ng c a t ch c cơng đồn trong các doanh
nghi p t i t nh L ng S n ....................................................................................... 53
K t lu n ch
CH

ng 2 ..................................................................................................... 55

NG 3 M T S GI I PHÁP THÚC

Y HO T

NG C A T CH C

CƠNG ỒN TRONG CÁC DOANH NGHI P T I L NG S N .............................. 57
3.1

nh h

ng, quan đi m nâng cao ch t l

ng ho t đ ng cơng đồn trong các

doanh nghi p t i L ng S n........................................................................................ 57
3.1.1 M c tiêu t ng quát ....................................................................................... 57
3.1.2 M c tiêu c th ............................................................................................ 58
3.2 M t s gi i pháp nâng cao hi u qu ho t đ ng cơng đồn trong doanh nghi p t i
t nh L ng S n ............................................................................................................ 60
3.2.1 T ng c

ng đ i m i các ho t đ ng tuyên truy n, v n đ ng, giáo d c ng

i

lao đ ng................................................................................................................. 60
3.2.2 Nâng cao ch t l

ng th c hi n các n i dung ho t đ ng c a cơng đồn trong

doanh nghi p ......................................................................................................... 63
3.3 M t s gi i pháp khác ......................................................................................... 69
3.3.1 Hồn thi n t ch c cơng đồn trong t nh (cơng đồn vùng, cơng đồn
ngành, cơng đồn các khu công nghi p) ............................................................... 69

3.3.2 Nâng cao n ng l c c a ng
3.3.3 Nâng cao n ng l c ng

i cán b cơng đồn. ........................................ 69

i lao đ ng trong doanh nghi p .............................. 70

3.3.4 Lành m nh hóa quan h lao đ ng

doanh nghi p ...................................... 71

3.2.5 Hoàn thi n c ch , chính sách c a doanh nghi p đ i v i ho t đ ng cơng
đồn ....................................................................................................................... 72
3.2.6 M t s gi i pháp khác .................................................................................. 73
3.4 M t s ki n ngh .................................................................................................. 74
K T LU N ................................................................................................................... 77
DANH M C TÀI LI U THAM KH O ...................................................................... 79

v


DANH M C HÌNH V
Hình 1.1: Các n i dung ho t đ ng cơng đồn trong DN
Hình 1.2: M t s nhân t

nh h

Vi t Nam ............................. 9

ng đ n ho t đ ng cơng đồn trong doanh nghi p t i

Vi t Nam ....................................................................................................................... 16
Hình 2.1: Trình đ h c v n c a công nhân và cán b trong DN................................... 40
Hình 2.2: Trình đ tay ngh c a công nhân viên lao đ ng trong DN ........................... 40
Hình 2.3: M c đ tham gia các ho t đ ng đ i tho i c a NL

trong các doanh nghi p

kh o sát .......................................................................................................................... 47
Hình 2.4: M c đ hi u bi t v các v n đ liên quan đ n t ch c cơng đồn c a ng

i

lao đ ng trong doanh nghi p kh o sát ........................................................................... 49
Hình 2.5: Trình đ ngo i ng c a NL

trong Cơng ty C ph n C p thốt n

c L ng

S n ................................................................................................................................. 50
Hình 3.1. Quy trình t ch c đ i h i công nhân viên ch c

DN .................................. 66

Hình 3.2. Mong mu n c a NL đ i v i ho t đ ng c a t ch c cơng đồn ................. 68

vi

DANH M C B NG BI U
B ng 2.1:
đáng c a ng

ánh giá vi c th c hi n n i dung ch m lo và b o v quy n, l i ích chính
i lao đ ng................................................................................................ 45

vii


DANH M C CH

VI T T T

BCH

Ban ch p hành

BHXH

B o hi m xã h i

C CS

Cơng đồn c s

C V

Cơng đồn viên

CNL

Cơng nhân lao đ ng

CHV

Cao h c viên

DN

Doanh nghi p

FDI

u t tr c ti p n

c ngoài

H L

H p đ ng lao đ ng

KTTT

Kinh t th tr

L L

Liên đoàn lao đ ng

N

Ngh đ nh

NL

Ng

i lao đ ng

NSDL

Ng

i s d ng lao đ ng

NXB

Nhà xu t b n

QHL

Quan h lao đ ng

SX

S n xu t

TNHH

Trách nhi m h u h n

T L TT

Th a

ng

c lao đ ng t p th

viii


PH N M

U

1. Tính c p thi t c a đ tài
đi u ti t m i quan h gi a ng

i lao đ ng và ng

i s d ng lao đ ng, Nhà n

đã cho ra đ i t ch c Cơng đồn v i b máy t Trung

c ta

ng t i các c p c s . Ho t

đ ng c a t ch c cơng đồn c ng là m t trong nh ng ho t đ ng qu n tr nhân l c đ
th hi n

ho t đ ng ch m lo và b o v quy n l i, l i ích c a ng

d c, đào t o và h
h

ng d n ng

ng ng

i lao đ ng; giáo

i lao đ ng th c hi n n i quy, quy ch c a t ch c,

ng d n ký k t h p đ ng lao đ ng và th a

ch t l

c

i lao đ ng, giúp ng

c lao đ ng t p th đ ng th i nâng cao

i lao đ ng có thêm thông tin, ki n th c ph c v

cho công vi c. Bên c nh đó, ho t đ ng cơng đồn c p trên cịn tham gia ki m tra, giám
sát ho t đ ng c a c quan nhà n

c và các t ch c kinh t . Trong đ tài này, tác gi

t p trung nghiên c u ho t đ ng c a cơng đồn c s , m t t ch c chi m v trí quan
tr ng trong ho t đ ng qu n tr nhân l c t i doanh nghi p, nó có nh h

ng vơ cùng to

l n đ n m i quan h lao đ ng trong doanh nghi p. M t nhà qu n lý c n ph i hi u đ

c

vai trị c a cơng đồn trong t ch c c a mình, t đó bi t cách đi u ti t sao cho b máy
cơng đồn phát huy tác d ng t i đa, mang l i nhi u l i ích cho đ n v .
Trong n n kinh t th tr
tr

ng hi n nay, vai trò c a các doanh nghi p đ i v i s t ng

ng c a kinh t là r t quan tr ng. Là khu v c t p trung nhi u nhân cơng v i các

trình đ và nh n th c khác nhau, m i quan h gi a ng
lao đ ng

i lao đ ng và ng

i s d ng

nh ng khu v c này h t s c nh y c m. Chính vì th , vai trị c a cơng đồn

nh ng t ch c, doanh nghi p này là h t s c c n thi t, trách nhi m c a nó là đi u ti t
m i quan h ph c t p này. T nh L ng S n c ng là m t t nh t p trung nhi u lo i hình
doanh nghi p khác nhau, tuy nhiên hi u qu , ch t l

ng c a ho t đ ng cơng đồn t i

các doanh nghi p này ch a cao.
Nh v y, xét trên c hai góc đ khoa h c và góc đ th c t , h c viên quy t đ nh l a
ch n đ tài: “Gi i pháp thúc đ y ho t đ ng c a t ch c cơng đồn trong các doanh
nghi p t i t nh L ng S n”
2. M c đích nghiên c u
Trên c s nghiên c u, phân tích th c tr ng ho t đ ng c a t ch c cơng đồn trong
các doanh nghi p t i t nh L ng S n, đ xu t gi i pháp thúc đ y ho t đ ng c a t ch c
công đoàn trong các doanh nghi p t i L ng S n.
1


3. Cách ti p c n và ph
S d ng ph

ng pháp nghiên c u

ng pháp ti p c n v mô và vi mô. S d ng ph

ng pháp phân tích, t ng

h p, so sánh, quy n p và di n gi i… nh m làm rõ nh ng v n đ lý lu n và th c ti n v
ho t đ ng cơng đồn trong doanh nghi p t i L ng S n.
Ph

ng pháp thu th p s li u: quan sát, ph ng v n, đi u tra

Ph

ng pháp phân tích và x lý d li u, so sánh d li u, th ng kê d li u

Ph

ng pháp kh o sát đi u tra, ph

4.

it

*

it

ng pháp tình hu ng

ng và ph m vi nghiên c u
ng nghiên c u:

- C s lý lu n v thúc đ y ho t đ ng c a t ch c cơng đồn
- Ho t đ ng c a t ch c cơng đồn trong doanh nghi p t i L ng S n
* Ph m vi nghiên c u:
- V th i gian: các d li u nghiên c u th c ti n ph n ánh tình hình ho t đ ng cơng
đồn c a các doanh nghi p th c t giai đo n 2012-2016
- V ph m vi n i dung: Các d li u v ho t đ ng:
+ Ch m lo và b o v quy n, l i ích h p pháp, chính đáng c a ng

i lao đ ng.

+ Tham gia c ch hai bên và các ho t đ ng góp ph n lành m nh hóa quan h lao
đ ng.
+ Tuyên truy n v n đ ng giáo d c ng

i lao đ ng.

+ Cơng đồn tham gia trong vi c xây d ng và th c hi n các công tác qu n lý m i.
- V m t không gian: trong các doanh nghi p ho t đ ng trên đ a bàn t nh L ng S n.
5. Ý ngh a khoa h c và th c ti n
- Ý ngh a khoa h c: nghiên c u v ho t đ ng công đoàn c ng đã đ

c m t s tác gi

quan tâm và trên th c t đã có các đ tài, cơng trình khoa h c, các bài báo, t p chí, các
b n báo cáo nghiên c u, đánh giá và đ c p đ n v n đ cơng đồn và ho t đ ng cơng
đồn. Tuy nhiên, đ n th i đi m hi n nay môi tr

ng lao đ ng c ng nh nh ng chính

sách, đi u ch nh pháp lu t c ng đã có nhi u thay đ i. Do v y, vi c phân tích, đánh giá
th c tr ng ho t đ ng c a t ch c cơng đồn trong các doanh nghi p trong đi u ki n,
tình hình m i hi n nay là h t s c c n thi t, góp ph n gi i quy t hài hòa m i quan h
trong doanh nghi p.

2

- Ý ngh a th c ti n: hi n nay, ho t đ ng c a t ch c cơng đồn trong các doanh nghi p
trên đ a bàn t nh L ng S n cịn khó kh n. M t s doanh nghi p kinh doanh kém hi u
qu ph i t m ng ng s n xu t, gi i th . Nhi u ch doanh nghi p ch a th y đ
quan h g n bó v i ng

i lao đ ng, ch a nh n th c đ

cm i

c vai trị c a đồn th trong

doanh nghi p, ch a t o đi u ki n cho cơng đồn và cán b cơng đồn ho t đ ng. a s
Ban ch p hành Cơng đồn ho t đ ng kiêm nhi m, ch a có nhi u đi u ki n h c t p
nâng cao trình đ và k n ng ho t đ ng đoàn th ; ch đ l
ch

ng, th

ng ph thu c vào

doanh nghi p nên có lúc thi u b n l nh trong đ u tranh b o v ng

i lao

đ ng….Trong th i gian t i, d báo công nhân lao đ ng c a t nh s phát tri n nhanh.
x lý đúng đ n m i quan h gi a t ng tr

ng kinh t v i th c hi n ti n b và công

b ng xã h i; đ m b o hài hòa l i ích gi a cơng nhân, ng

i s d ng lao đ ng thì vi c

nghiên c u ho t đ ng cơng đồn trong các doanh nghi p t i L ng S n và đ ra các gi i
pháp thúc đ y ho t đ ng c a t ch c cơng đồn trong các doanh nghi p trên đ a bàn
t nh L ng S n là đi u h t s c c n thi t.
6. K t qu d ki n đ t đ
đ t đ

c

c m c tiêu nghiên c u, lu n v n s ph i nghiên c u, gi i quy t đ

c

nh ng v n đ sau:
- H th ng hóa c s lý lu n và th c ti n v ho t đ ng cơng đồn trong các doanh
nghi p, các bài h c kinh nghi m và các cơng trình nghiên c u có liên quan đ n đ tài;
- Phân tích, làm rõ th c tr ng c a ho t đ ng cơng đồn trong các doanh nghi p trên
đ a bàn t nh L ng S n th i gian v a qua. T đó đánh giá nh ng k t qu đã đ t đ

c

c n phát huy, nh ng v n đ còn t n t i và nguyên nhân c n nghiên c u tìm ki m gi i
pháp kh c ph c;
- Nghiên c u đ xu t m t s gi i pháp có c s khoa h c và th c ti n, có tính kh thi
nh m thúc đ y ho t đ ng cơng đồn trong các doanh nghi p t i t nh L ng S n.
7. T ng quan v các cơng trình nghiên c u có liên quan
Nghiên c u v ho t đ ng cơng đồn c ng đã đ

c m t s tác gi quan tâm nghiên c u.

Trên th c t đã có các đ tài, cơng trình khoa h c, các bài báo, t p chí, các b n báo cáo
nghiên c u, đánh giá và đ c p đ n v n đ cơng đồn và ho t đ ng cơng đồn. Qua

3


nghiên c u, tác gi nh n th y các đ tài, các cơng trình nghiên c u, các bài báo, t p
chí, các b n báo cáo t p trung vào các v n đ sau.
Các đ tài nghiên c u trong n
Ban t ch c T ng L L

c:

Vi t Nam (1997), M t s v n đ v t ch c và ho t đ ng

Cơng đồn khu v c kinh t ngoài qu c doanh, NXB Lao đ ng, Hà N i. Tài li u đã
gi i thi u khái quát nh ng n i dung ho t đ ng c a cơng đồn c s , nh ng kinh
nghi m v ch đ o, t ch c th c hi n công tác phát tri n cơng đồn c s t i doanh
nghi p ngồi qu c doanh và gi i thi u m t s v n b n nh m cung c p tài li u cho cán
b cơng đồn các c p tham kh o khi th c hi n nhi m v xây d ng, phát tri n cơng
đồn c s t i doanh nghi p ngoài qu c doanh.
Nguy n

(2009), Cơng đồn trong các doanh nghi p có v n đ u t n

c ngồi t i

Thành ph H Chí Minh,

tài nghiên c u c p vi n, Vi n nghiên c u phát tri n thành

ph , Tp. H Chí Minh.

tài nghiên c u đã ch ra tính c p thi t c a t ch c cơng

đồn trong các doanh nghi p có v n đ u t n

c ngoài đ ng th i đánh giá th c tr ng

ho t đ ng cơng đồn, cán b cơng đoàn c ng nh th c tr ng thi hành Lu t Cơng đồn
t i nh ng doanh nghi p có v n đ u t n

c ngồi. Tuy nhiên đ tài m i ch t p trung

trong ph m vi nghiên c u là nh ng doanh nghi p có v n đ u t n

c ngồi t i Thành

ph H Chí Minh.
ng Quang

i u, Nguy n V n D ng, Lê Thanh Hà, 2011, Ho t đ ng cơng đồn c
c, NXB Lao đ ng, Hà N i. Các tác gi đã

s trong các khu v c kinh t ngồi nhà n

đánh giá t m v mơ th c tr ng ho t đ ng cơng đồn trong các khu v c kinh t ngồi
nhà n

c.

Vi n Cơng nhân và Cơng đồn (2003), Nâng cao hi u qu ho t đ ng c a Cơng đồn
trong doanh nghi p có v n đ u t n
D

c ngồi, NXB Lao

ng, Hà N i (do TS.

ng V n Sao làm ch biên). Tác gi đã phân tích th c tr ng c a đ i ng công nhân,

th c tr ng ho t đ ng c a t ch c cơng đồn trong các doanh nghi p này và đ a ra h
th ng các gi i pháp nh m nâng cao hi u qu ho t đ ng công đồn.
Ngồi ra, m t s cơng trình nghiên c u, đ tài, sách, báo vi t v vai trò, ch c n ng,
ho t đ ng c a Cơng đồn và Cơng đồn c s trong các doanh nghi p. Trong đó, tiêu
bi u là các bài vi t v “Ho t đ ng c a cơng đồn trong các doanh nghi p ngoài qu c
doanh” và “Giai c p cơng nhân và t

ch c cơng đồn Vi t Nam” c a tác gi
4


PGS,TSKH Nguy n Vi t V

ng; “Cơng đồn Vi t Nam tham gia qu n lý trong th i

k đ i m i” c a tác gi Hoàng Minh Chúc. Bài vi t: “Nâng cao hi u qu ho t đ ng
c a t ch c cơng đồn trong các doanh nghi p khu v c kinh t ngoài Nhà n

tác gi

c” c a

ng Ng c Tùng, Ch t ch T ng Liên đoàn Lao đ ng Vi t Nam; “Vai trị c a

cơng đồn trong các doanh nghi p ti n hành tái c c u” c a tác gi D

ng V n Sao,

i h c Cơng đồn... cơng trình nghiên c u khoa h c có đ tài: “Pháp lu t v quan h
lao đ ng Vi t Nam - Th c tr ng và ph

ng h

ng hoàn thi n” c a PGS.TS. Lê Th

Hoài Thu.
Nh ng tài li u, cơng trình nghiên c u trên c ng đã ph n nào làm rõ h n th c tr ng, vai
trò và trách nhi m c a t ch c cơng đồn trong các doanh nghi p nói chung và doanh
nghi p có v n đ u t n

c ngồi nói riêng.

Các cơng trình nghiên c u n

c ngoài:

Eamon Murphy (1981), Unions in Conflict: A Comparative Study of Four South
Indian Textile Centres, (Liên minh trong xung đ t, m t minh ch ng nghiên c u t i

Trung tâm d t may Mi n Nam n

) 1918-1939, New Delhi: Manohar.

Labour education, 1996, Protecting the least protected: Rights of migrant workers and
the role of trade unions: Guidelines for trade unions, (B o v quy n l i c a ng
đ ng di c và vai trị c a cơng đồn – H

ng d n cho t ch c Cơng

i lao

oàn) Geneva:

ILO.
Aris Rosemary (1998), Trade Unions and the management of industrial conflict,
(Cơng

ồn và s

qu n lý các cu c xung đ t công nghi p) London; New York:

MacMillan press; St. Martin's press, Inc.
Các cơng trình, tài li u trên c ng t p trung nghiên c u vai trò c a t ch c cơng đồn
đ i v i giai c p cơng nhân, phân tích th c tr ng nh ng xung đ t và kinh nghi m gi i
quy t xung đ t t đó đ a ra nh ng đ xu t nh m phát tri n và đ i m i h n t ch c
chính tr . Tuy nhiên nh ng tài li u này c ng đã phát hành vào th k 20, đ n th i đi m
hi n nay môi tr

ng lao đ ng c ng nh nh ng chính sách, đi u ch nh pháp lu t th

gi i c ng đã có nhi u thay đ i.
8. C u trúc c a Lu n v n
Ngoài ph n m đ u, k t lu n và ki n ngh , Lu n v n đ
dung chính sau:

5

c k t c u v i 3 ch

ng n i


Ch

ng 1: T ng quan lý lu n và th c ti n v ho t đ ng c a t ch c cơng đồn trong

doanh nghi p
Ch

Vi t Nam

ng 2: Th c tr ng ho t đ ng c a t ch c cơng đồn trong các doanh nghi p t i

t nh L ng S n” .
Ch

ng 3: M t s gi i pháp thúc đ y ho t đ ng c a t ch c cơng đồn trong các

doanh nghi p t i t nh L ng S n.

6


CH
NG 1 T NG QUAN LÝ LU N VÀ TH C TI N V HO T
NG
C A T CH C CƠNG ỒN TRONG DOANH NGHI P VI T NAM
1.1 C s lý lu n v cơng đồn và ho t đ ng c a cơng đồn trong doanh nghi p
Vi t Nam
1.1.1 M t s khái ni m c b n v cơng đồn và ho t đ ng c a t ch c cơng đồn
trong các doanh nghi p
Cu n L ch s ch ngh a Cơng đồn (History of Trade Unionism) (1984) c a Sidney và
Beatrice Webb quan đi m r ng: “cơng đồn là m t hi p h i c a nh ng ng
nl

ng có m c đích duy trì hay c i thi n các đi u ki n thuê m

i làm công

n h ”. Có m t đ nh

ngh a hi n đ i khác cho r ng “cơng đồn là m t t ch c h p thành ch y u b i nh ng
ng

i làm thuê, ho t đ ng c b n là th

m

n cho các thành viên c a nó”.

Trong cu n "
tr

ng l

ng v l

ng b ng và đi u ki n thuê

ng cách m nh" c a Nguy n Ái Qu c, Ng

i vi t "t ch c Công h i

c là đ cho công nhân đi l i v i nhau cho có c m tình; hai là đ nghiên c u v i

nhau; ba là đ s a sang cách sinh ho t c a công nhân cho khá h n bây gi ; b n là đ
gi gìn l i quy n cho cơng nhân; n m là đ giúp đ qu c dân; giúp cho th gi i"
Theo

i u 1 Lu t Cơng đồn Vi t Nam s a đ i n m 2012: "Cơng đồn là t ch c

chính tr - xã h i r ng l n c a giai c p công nhân và c a ng

i lao đ ng đ

c thành

l p trên c s t nguy n, là thành viên trong h th ng chính tr c a xã h i Vi t Nam,
d

i s lãnh đ o c a

ng C ng s n Vi t Nam; đ i di n cho cán b , công ch c, viên

ch c, công nhân và nh ng ng

i lao đ ng khác (g i chung là ng

i lao đ ng)".

Tuy cách th c di n đ t khác nhau nh ng các tác gi đ u th ng nh t v t ch c cơng
đồn

m t s đi m chính sau:

+ Là m t t ch c h p thành t giai c p công nhân và ng
+ Ch m lo và b o v quy n l i c a ng
+ Tham gia qu n lý và giáo d c ng

i lao đ ng.

i lao đ ng.
i lao đ ng cùng nhau xây d ng và b o v T

qu c.
T đó, đ tài l a ch n khái ni m ti p c n t ch c Cơng đồn là: “Cơng đồn là m t t
ch c chính tr xã h i đ i di n cho giai c p công nhân và ng
c quan Nhà n
ng

i lao đ ng, cùng v i các

c và các t ch c kinh t , xã h i ch m lo và b o v quy n l i c a

i lao đ ng; t ch c qu n lý và giáo d c ng
7

i lao đ ng xây d ng và b o v T


qu c. Cơng đồn là m t t ch c thành viên trong h th ng chính tr c a xã h i Vi t
Nam và ch u s lãnh đ o c a

ng C ng s n Vi t Nam”

Theo quy đ nh t i i u 8 i u l Cơng đồn Vi t Nam, c c u t ch c c a Cơng đồn
Vi t Nam có 4 c p c b n: T ng Liên đoàn Lao đ ng Vi t Nam; Liên đoàn Lao đ ng
t nh, thành ph tr c thu c trung

ng, công đồn ngành trung

ng; Cơng đồn c p

trên c s ; Cơng đồn c s , nghi p đồn. Trong đó, cơng đồn c s chính là t ch c
cơng đồn trong doanh nghi p, đ i di n cho ng

i lao đ ng trong doanh nghi p, đ

thành l p nh m ch m lo và b o v quy n l i cho ng

t

c

i lao đ ng và đó chính là đ i

ng mà đ tài s đi nghiên c u.

1.1.2 M t s khái ni m chung v ho t đ ng c a t ch c công đoàn trong doanh
nghi p
Doanh nghi p là t ch c kinh t có tên riêng, có tài s n, có tr s giao d ch n đ nh,
đ

c đ ng ký kinh doanh theo quy đ nh c a pháp lu t nh m m c đích th c hi n các

m c đích kinh doanh. Nh v y, theo quy đ nh c a pháp lu t hi n hành, có nh ng lo i
hình t ch c kinh doanh sau: công ty trách nhi m h u h n, công ty c ph n, công ty
h p danh và doanh nghi p t nhân thu c m i thành ph n kinh t (sau đây g i chung là
doanh nghi p); nhóm cơng ty. ( i u 4 Lu t Doanh nghi p 2015)
Theo quy đ nh t i Kho n 6 i u 3 c a Lu t
v nđ ut n

u t 2005 đ nh ngh a “Doanh nghi p có

c ngồi là doanh nghi p do nhà đ u t n

c ngoài thành l p đ th c

hi n ho t đ ng đ u t t i Vi t Nam ho c là doanh nghi p Vi t Nam do nhà đ u t
n

c ngoài mua c ph n, sáp nh p, mua l i”.

Pháp lu t hi n hành quy đ nh t

ch c kinh t 100% v n c a nhà đ u t

ngoài ho c t ch c kinh t liên doanh gi a các nhà đ u t trong n
n

c ngoài thành l p doanh nghi p có v n đ u t n

n

c

c và nhà đ u t

c ngoài theo các lo i hình cơng

ty trách nhi m h u h n, công ty c ph n, công ty h p danh theo quy đ nh c a Lu t
Doanh nghi p.
Ho t đ ng cơng đồn trong doanh nghi p v i vai trò là t ch c đ i di n c a ng
đ ng và là ch th c a quan h lao đ ng, th c hi n vi c tham v n, đ i tho i, th
l

ng v i ng

i s d ng lao đ ng và các c quan nhà n

quy n và l i ích h p pháp c a ng

i lao
ng

c nh m m c tiêu v a b o v

i lao đ ng, v a góp ph n xây d ng quan h lao

đ ng hài hòa, n đ nh và ti n b trong doanh nghi p.
8

ng th i, t p h p yêu c u,


nguy n v ng h p pháp, chính đáng c a đoàn viên và ng
gi a ng

i lao đ ng và ng

i lao đ ng; t ch c đ i tho i

i s d ng lao đ ng; ph i h p v i ng

i s d ng lao đ ng

t ch c các phong trào thi đua, phát tri n s n xu t kinh doanh ch m lo đ i s ng v t
ch t, tinh th n đ i v i ng

i lao đ ng; v n đ ng ng

i lao đ ng tham gia các ho t

đ ng v n hóa, th thao, ho t đ ng xã h i, h tr giúp đ nhau trong ngh nghi p, trong
cu c s ng, đ u tranh ng n ch n các t n n xã h i [1].
Giám sát vi c th c hi n pháp lu t có liên quan đ n quy n, ngh a v ng

i lao đ ng và

Cơng đồn; tham gia các h i đ ng c a doanh nghi p theo quy đ nh c a pháp lu t và
đi u l doanh nghi p; tham gia xây d ng các n i quy, quy ch có liên quan đ n quy n,
l i ích c a ng

i lao đ ng; t ch c, qu n lý m ng l

i an tồn, v sinh viên và giám

sát cơng tác an tồn v sinh lao đ ng, ch m sóc s c kh e ng

i lao đ ng trong doanh

nghi p[2].
1.2 N i dung ho t đ ng c a t ch c cơng đồn trong doanh nghi p

Vi t Nam

N i dung ho t đ ng cơng đồn Vi t Nam c n c vào ch c n ng, nhi m v c a t ch c
cơng đồn và đ

c quy đ nh t i

i u l Cơng đồn Vi t Nam.

i v i doanh nghi p,

n i dung ho t đ ng cơng đồn bao g m 4 n i dung c b n sau:

Ch m lo và b o v quy n, l i ích h p pháp,
chính đáng c a NL

HO T
NG
CƠNG ỒN
TRONG DN

Tham gia c ch hai bên và các ho t đ ng góp
ph n lành m nh hóa quan h lao đ ng trong DN

Tuyên truy n, v n đ ng, giáo d c NL
Xây d ng và th c hi n các c ch qu n lý m i

Hình 1.1. Các n i dung ho t đ ng cơng đồn trong DN

Vi t Nam

(ngu n: nghiên c u c a h c viên)

9

1.2.1 Ch m lo và b o v quy n, l i ích h p pháp, chính đáng c a NL
*M c đích
ây có th coi là ch c n ng s m t c a t ch c công đồn, làm t t n i dung này thì vai
trị, v trí c a t ch c cơng đồn đ i v i ng

i lao đ ng m i đ

c kh ng đ nh.

* Cách th c th c hi n
th c hi n t t đ

c n i dung trên, t ch c cơng đồn c n ph i t p trung gi i quy t

các công vi c sau:
M t là, đ i di n cho NL xây d ng quy ch m i quan h ph i h p v i NSDL .
Hai là, c ng

i đ i di n cơng đồn tham gia các t ch c theo quy đ nh c a pháp lu t

nh : H i đ ng hòa gi i; H i đ ng thi đua, k lu t; H i đ ng B o h lao đ ng...
Ba là, h

ng d n ng

i lao đ ng ký h p đ ng lao đ ng.

B n là, l ng nghe ý ki n c a ng
tr

ng làm vi c; h

i lao đ ng, đ xu t c i thi n đi u ki n làm vi c, môi

ng d n m ng l

i an toàn v sinh lao đ ng.

N m là, theo dõi vi c th c hi n ch đ chính sách theo quy đ nh pháp lu t
Sáu là, tham gia gi i quy t đ n th , khi u n i c a đoàn viên, NL , tham gia gi i quy t
tranh ch p lao đ ng t p th ; lãnh đ o đình cơng.
B y là, quan tâm công tác ch m lo ho t đ ng xã h i; v n đ ng xây d ng các lo i qu
và đ y m nh các ho t đ ng tình ngh a, t

ng tr , th m h i đ i v i cơng nhân viên

ch c lao đ ng có hồn c nh khó kh n, t ch c các ho t đ ng vui ch i, v n ngh , th
thao nâng cao đ i s ng tinh th n cho ng

i lao đ ng.

1.2.2 Tham gia c ch hai bên và các ho t đ ng góp ph n lành m nh hóa quan h
lao đ ng trong doanh nghi p
*M c đích
Trong doanh nghi p đ gi i quy t hài hòa m i quan h gi a ng
ng

i s d ng lao đ ng và

i lao đ ng thì cơng đồn gi vai trị h t s c quan tr ng v a là ng

quy n l i c a ng

i đ i di n cho

i lao đ ng v a là c u n i đ gi i quy t hài hịa m i quan h đó đ

góp ph n xây d ng mơi tr

ng lao đ ng hài hòa, n đ nh và ti n b , góp ph n quan

tr ng trong th c hi n c ch hai bên t i doanh nghi p.
*Cách th c th c hi n
th c hi n t t vai trị này, cơng đồn c s v i t cách là đ i di n cho ng
đ ng

doanh nghi p đ tham gia, th

ng l
10

ng v i ng

i lao

i s d ng lao đ ng v nh ng


v n đ liên quan đ n quy n l i c a ng

i lao đ ng theo quy đ nh c a pháp lu t c n

ph i th c hi n t t m t s n i dung sau:
-Cơng đồn c s ph i h p v i NSDL

t ch c h i ngh ng

i lao đ ng theo N

87-N /CP v th c hi n quy ch dân ch trong các công ty c ph n, công ty trách
nhi m h u h n ho c t ch c đ i h i công nhân viên ch c theo N
doanh nghi p nhà n

c:

i di n th

ng l

ng và ký Th a

07-N /CP đ i v i

c lao đ ng t p th , giám

sát vi c th c hi n và b sung, đi u ch nh cho phù h p đi u ki n và tình hình th c t ;
Tham gia xây d ng n i quy lao đ ng, quy ch tr l
- Cơng đồn c ng

ng, th

ng, phúc l i xã h i.

i đ i tho i trong các h i đ ng trong doanh nghi p nh : H i

đ ng qu n tr , ban qu n tr , ban ki m soát, h i đ ng t v n, h i đ ng tuy n d ng lao
đ ng, h i đ ng k lu t, h i đ ng l
th

ng, h i đ ng khoa h c, h i đ ng thi đua khen

ng, h i đ ng phân ph i...

- Cơng đồn đ i tho i trong các h i ngh hi p th
ng

ng gi a ng

i s d ng lao đ ng và

i lao đ ng;

- Cơng đồn đ i tho i trong các h i ngh liên t ch. ây là hình th c ph i h p bàn b c,
trao đ i, th

ng l

ng, phân cơng tách nhi m gi a cơng đồn v i nhà qu n lý ho c

các t ch c đoàn th đ cùng th c hi n m t nhi m v có liên quan đ n cơng tác t

ch c, qu n lý.
- Cơng đồn ch đ ng d th o và đ i di n cho t p th ng
th
th a

ng l

ng, ký k t th a

i lao đ ng đ i tho i đ

c lao đ ng t p th đ phù h p v i pháp lu t và n i dung

c lao đ ng t p th c p ngành.

- Cơng đồn t ch c cho ng

i lao đ ng đ i tho i v i ng

i s d ng lao đ ng t i n i

làm vi c, nh m k p th i phát hi n nh ng mâu thu n b t đ ng, v
h lao đ ng. Chia s thơng tin chính là b

ng m c trong quan

c đ u tiên cho m i quan h lao đ ng hài

hòa và h p tác hai bên t i n i làm vi c.
- Cơng đồn t ch c cho công nhân lao đ ng ho c đ i di n cho ng

i lao đ ng b

phi u th m dị, hịm th góp ý, tín nhi m đ i v i b máy qu n lý doanh nghi p.
- Cơng đồn đ i tho i đ tham gia gi i quy t tranh ch p lao đ ng.
1.2.3 Tuyên truy n, v n đ ng, giáo d c ng

i lao đ ng

*M c đích
Các c p cơng đồn c n chú tr ng công tác tuyên truy n giáo d c, giúp công nhân, viên
11


ch c, lao đ ng nâng cao nh n th c v giai c p, v
huy lòng yêu n

ng, v t ch c Cơng đồn, phát

c, u ch ngh a xã h i, lao đ ng c n cù, sáng t o, quy t tâm chi n

th ng đói nghèo, l c h u, đáp ng yêu c u công cu c đ i m i, làm nòng c t trong vi c
xây d ng kh i liên minh công nhân, nơng dân, trí th c và kh i đ i đoàn k t dân t c.
*Cách th c th c hi n
th c hi n có hi u qu ho t đ ng tuyên truy n giáo d c ng

i lao đ ng, t ch c

cơng đồn c s c n l a ch n hình th c tuyên truy n và n i dung tuyên truy n phù
h p. M t s hình th c tuyên truy n có th s d ng đó là:

- Tuyên truy n mi ng: T ch c các bu i nói chuy n chuyên đ ; h i ngh , t a đàm, trao
đ i, t p hu n, sinh ho t câu l c b ;
- T ch c các cu c thi tìm hi u, sân kh u hóa, h i- đáp, giao l u- đ i tho i, h i thi, h i
di n;
- T ch c trên các ph

ng ti n thông tin đ i chúng: tuyên truy n b ng tr c quan sinh

đ ng, pano, máy chi u, h th ng loa phát thanh t i c s , t r i, trên
ph

ài, báo đ a

ng;

- Xây d ng t sách pháp lu t, b n tin, t tin hàng tháng;
- Thông qua các h i ngh bi u d

ng đi n hình tiên ti n;

- Tuyên truy n thông qua các ho t đ ng xây d ng đ i s ng v n hóa c s ;
- ….
V i nh ng hình th c nêu trên thì nh ng n i dung tuyên truy n c a t ch c cơng đồn
c s Vi t Nam th

ng bao g m:

Tuyên truy n, giáo d c ph m ch t truy n th ng c a con ng

i Vi t Nam, lịng t tơn

dân t c, ý th c giai c p và truy n th ng giai c p công nhân Vi t Nam: Giáo d c tinh
th n yêu n

c, t l c t c

ng, có ý th c c ng đ ng, đồn k t vì l i ích chung; có l i

s ng lành m nh, tôn tr ng k c
nghi p; tinh th n t

ng thân, t

ng, lao đ ng có trách nhi m, l
ng ái, khơng ng ng h c t p v

ng tâm, ngh

n lên v m i m t;

tuyên truy n v vai trò và s m nh l ch s c a giai c p công nhân và t ch c cơng
đồn Vi t nam, nh ng đóng góp c a giai c p cơng nhân vào s nghi p xây d ng và
b o v t qu c, đ y m nh s nghi p CNH - H H đ t n
Tuyên truy n đ

ng l i c a

ng, chính sách pháp lu t c a nhà n

lao đ ng hi u rõ vai trò lãnh đ o c a

n

c ta là nhà n

c…
c: Làm cho ng

i

ng đ i v i giai c p công nhân, v i xã h i,nhà

c c a dân, do dân và vì dân đ t d
12

i s lãnh đ o c a

ng; Tuyên


truy n v quy n, ngh a v và trách nhi m c a ng
đ ng , các ch đ chính sách c a ng

i lao đ ng và ng

i lao đ ng đ

i s d ng lao

c quy đ nh trong B lu t lao

đ ng, Lu t b o hi m xã h i, b o hi m y t , b o hi m th t nghi p, Lu t cơng đồn và
các v n b n liên quan…
Tuyên truy n cho ng

i lao đ ng tích c c h c t p, nâng cao trình đ h c v n, k n ng

ngh nghi p đ s d ng cơng ngh , máy móc thi t b hi n đ i, làm vi c đem l i n ng
su t, ch t l

ng và thu nh p cao h n

Trong đi u ki n n n kinh t th tr

ng và h i nh p kinh t qu c t , khoa h c công

ngh ngày càng m r ng thì c nh tranh ngày càng gay g t, vì v y địi h i ng

i lao

đ ng ph i không ng ng h c t p, nâng cao trình đ v m i m t nh m nâng cao ch t
l

ng, giá tr s c lao đ ng và đ đ m b o có m t vi c làm n đ nh, thu nh p t t h n và

có c h i đ phát tri n.
Cơng đồn c n ph i ch đ ng ph i h p, tham gia th

ng xuyên v i chuyên môn và

các ngành liên quan trong t ch c tuyên truy n, v n đ ng ng

nh ng bi n pháp h tr đ ng

i lao đ ng đ

i lao đ ng, nh t là có

c tham gia h c t p nâng cao trình đ

h c v n, chuyên môn, k n ng ngh nghi p, tin h c, ngo i ng ; t ch c và nâng cao
hi u qu phong trào luy n tay ngh , thi th gi i, phát huy sáng ki n, sáng t o trong
h c t p, lao đ ng và công tác c a công nhân viên ch c lao đ ng.[3]
Tuyên truy n, giáo d c l i s ng v n hóa, k lu t lao đ ng và tác phong công nghi p.
Giáo d c l i s ng và làm vi c theo Hi n pháp và pháp lu t nh m gi v ng k c

ng,

tr t t , ch p hành n i quy, quy đ nh, k lu t lao đ ng trong c quan, đ n v , doanh
nghi p; giáo d c tác phong làm vi c công nghi p, xây d ng và th c hi n quy ch dân
ch ;
Tuyên truy n nâng cao trách nhi m c a ng

i lao đ ng trong xây d ng môi tr

ng

v n hóa, l i s ng lành m nh, rèn k n ng s ng, phòng ch ng các t n n xã h i, tinh
th n t

ng thân t

ng ái; th c hi n chính sách dân s - k ho ch hóa gia đình, th c

hi n bình đ ng gi i, phịng ch ng b o l c trong gia đình, xây d ng gia đình " no m,
bình đ ng, ti n b , h nh phúc”; đ y m nh các ho t đ ng v n hóa, th thao, rèn luy n
th ch t và nâng cao đ i s ng v n hóa, tinh th n cho ng

i lao đ ng.

Tuyên truy n sâu r ng trong công nhân lao đ ng và ch doanh nghi p đ h hi u v t
ch c cơng đồn, đ h t nguy n gia nh p t ch c cơng đồn và tham gia c ng nh
13


ng h các ho t đ ng c a t ch c cơng đồn phát đ ng.
Tun truy n v m c đích c a t ch c cơng đồn, v vai trị, v trí, ch c n ng c a t
ch c cơng đồn Vi t Nam; v quy n và ngh a v c a ng
c a t ch c cơng đồn đ i v i ng

i đồn viên; v trách nhi m

i lao đ ng…

1.2.4 Cơng đồn tham gia trong vi c xây d ng và th c hi n các c ch qu n lý m i
* M c đích
Nh ng n m qua,

ng và nhà n

th tr

ng xã h i ch ngh a. Vì v y c ch m i trong ho t đ ng c a các

ng đ nh h

c ta đang th c hi n ch tr

lo i hình doanh nghi p hi n nay là c ch th tr
trong c ch th tr

ng đòi h i ng

ng phát tri n n n kinh t

ng. Ho t đ ng c a các doanh nghi p

i qu n lý ph i bi t v n d ng c ch m i trong

trong qu n lý doanh nghi p.
*Cách th c th c hi n
M t là, tham gia cùng NSDL

trong vi c ban hành n i quy lao đ ng và nh ng chính

sách nhân s c a doanh nghi p cho ng
đ nh m c lao đ ng, quy ch tr l

ng, th

i lao đ ng nh xây d ng đ n giá ti n l

ng,

ng, phúc l i xã h i.

Hai là, tham gia xây d ng k ho ch phát tri n s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p
đ gi i quy t vi c làm cho đoàn viên, ng

i lao đ ng; tham gia t ch c, s d ng, b

trí lao đ ng cho phù h p v i trình đ tay ngh , kh n ng c a ng
Ba là, tham gia xây d ng k ho ch đào t o, b i d

i lao đ ng.

ng nâng cao trình đ tay ngh cho

cơng nhân lao đ ng.
Tóm l i, ho t đ ng cơng đồn trong doanh nghi p v i 4 n i dung c b n nêu trên đã
th hi n khá tồn di n v trí c a t ch c cơng đồn trong doanh nghi p. Song, đ cơng
đồn trong doanh nghi p th c s có v th trong quan h lao đ ng t ch c công đoàn
c n ph i chú ý t i các đi u ki n sau:
Th nh t, v cán b công đồn:
- Cán b cơng đồn c n có b n l nh, am hi u v ki n th c pháp lu t, có ph
k n ng tham gia th
ch , th a

ng l

ng đ ph i h p v i NSDL

c lao đ ng t p th .

ng pháp,

trong xây d ng n i quy, quy

ây chính là nh ng c n c có tính pháp lý đ gi i

quy t khi x y ra tranh ch p lao đ ng liên quan đ n quy n l i hai bên.
- Trong th

ng l

ng th a

c lao đ ng t p th , gi i quy t các v

ng m c, xây d ng

m i quan h hài hòa gi a hai bên c n h t s c tránh nh ng đi u nh t ch i gi i thích,
14


khơng ch ng minh b ng nh ng ví d c th đ b o v quan đi m, không có thái đ
h p tác.
- Nâng cao s hi u bi t, thông c m l n nhau gi a cơng đồn, ng
đ o doanh nghi p.

ng th i c i thi n, xây d ng s tin t

i lao đ ng v i lãnh

ng, t m quan tr ng c a

cơng đồn đ i v i t p th NL và v i NSDL .
Th hai, v kinh phí ho t đ ng:
Ph i đ m b o thu đ ngu n thu kinh phí cơng đồn (theo quy đ nh c a Lu t Cơng đồn
có hi u l c t 01/01/2013 là 2% t ng qu ti n l

ng, ti n cơng làm c n c tính đóng

BHXH và 1% đồn phí cơng đồn, đ có ngu n l c kinh t h tr , ch m lo t t h n đ n
ng

i lao đ ng.

V ch s d ng lao đ ng:
- NSDL

c n ph i là ng

i hi u bi t và ch p hành nghiêm pháp lu t c a n

c s t i;

có tinh th n h p tác t t v i t ch c cơng đồn, bi t quan tâm, chia s và l ng nghe ý
ki n c a ng

i lao đ ng.

- Ph i xây d ng đ

c n i quy lao đ ng, th a

c lao đ ng t p th v i nh ng n i dung

không trái v i quy đ nh c a pháp lu t.
- NSDL ph i t o đi u ki n cho cơng đồn th c hi n ho t đ ng tuyên truy n giáo d c
nh : T o đi u ki n v th i gian t 1 – 2h theo đ nh k hàng tháng, xây d ng h th ng
loa truy n thanh t i các phân x

ng đ tuyên truy n theo đ nh k hàng ngày ho c hàng

tu n; h tr xây d ng t sách pháp lu t, đ t mua báo và t p chí pháp lu t có liên quan
cung c p cho ng

i lao đ ng.

- Khi gi i quy t v

ng m c và xây d ng m i quan h hài hòa gi a hai bên, NSDL

c n tránh nh ng đi u sau: c tình l n tránh v n đ , trì hỗn đàm phán, có bi u hi n t c
gi n, thi u l ch s , ch bi t đòi h i mà khơng bi t nhân nh

ng, khơng có tinh th n

h p tác.
1.3 Các nhân t
Nam

nh h

ng đ n ho t đ ng cơng đồn trong doanh nghi p t i Vi t

th c hi n t t các ch c n ng, vai trò và nhi m v c a mình, t ch c cơng đồn c n
ph i nh n th c đ

c m t s nhân t s

nh h

cơng đồn nh sau:

15

ng tr c ti p đ n ho t đ ng c a t ch c


Pháp lu t liên quan
đ n ho t đ ng C

N ng l c c a
ng i lao đ ng
trong DN
N ng l c c a
NSDL trong DN

HO T
NG

CƠNG ỒN
TRONG DN

S phát tri n c a
trình đ QHL
trong n n KTTT

Chính sách c a
DN đ i v i ho t
đ ng cơng đồn

Cơng đồn c p trên
c s
Hình 1.2. M t s nhân t

nh h

ng đ n ho t đ ng cơng đồn trong doanh nghi p t i
Vi t Nam
(ngu n: nghiên c u c a h c viên)

1.3.1 Pháp lu t liên quan đ n ho t đ ng cơng đồn
H th ng v n b n quy ph m pháp lu t v s d ng lao đ ng, quan h lao đ ng mà cao
nh t là B lu t lao đ ng đã c b n hình thành, t o hành lang pháp lý cho các quan h
xã h i v vi c làm, th tr
tr

ng đ nh h

l i cho ng

ng lao đ ng phát tri n theo các quy lu t c a n n kinh t th

ng xã h i ch ngh a, góp ph n thúc đ y và b o đ m vi c làm và quy n

i lao đ ng, là m t trong nh ng nhi m v c a T ch c cơng đồn ph i th c

hi n đó là ch c n ng tham gia qu n lý, b o v quy n và l i ích h p pháp, chính đáng
c a ng

i lao đ ng.

H th ng pháp lu t liên quan đ n ho t đ ng cơng đồn bao g m:
- Lu t Cơng ồn
- B Lu t Lao đ ng ban hành n m 1994, s a đ i n m 2002, 2006, 2007 và 2012.
- Lu t B o hi m xã h i, Lu t B o hi m y t , Lu t B o hi m th t nghi p và các chính
sách liên quan.
T Hi n pháp 1992 đã nh c đ n vai trò c a t ch c cơng đồn, ngay c bây gi d
th o s a đ i Hi n pháp 1992 m i nh t đ
ch c cơng đồn v n ti p t c đ

c công b ngày 2/1/2013, vai trò c a t

c nh c đ n t i

i u 10 nh sau: “Cơng đồn Vi t

Nam là t ch c chính tr - xã h i c a giai c p công nhân và c a ng
thành l p trên c s t nguy n, đ i di n cho ng
16

i lao đ ng đ

c

i lao đ ng, ch m lo và b o v quy n,


l i ích h p pháp c a ng

i lao đ ng. Tham gia qu n lý nhà n

c, qu n lý kinh t - xã

h i; tham gia thanh tra, ki m tra, giám sát ho t đ ng c a c quan nhà n
đ n v , doanh nghi p; tuyên truy n, v n đ ng ng

c, t ch c,

i lao đ ng h c t p, nâng cao trình

đ , k n ng ngh nghi p, ch p hành pháp lu t, xây d ng và b o v T qu c”. Trong
nh ng n m qua, h th ng pháp lu t lao đ ng ngày càng đ

c hồn thi n, có th th y t

Lu t Cơng đồn s a đ i n m 2012, có hi u l c thi hành n m 2013; B Lu t Lao đ ng
ban hành n m 1994 (s a đ i n m 2002, 2006, 2007 và 2012); Lu t B o hi m xã h i
(n m 2005) đ u đã góp ph n t o môi tr

ng pháp lý quan tr ng đ t ch c cơng đồn

th c hi n ch c n ng, nhi m v c a mình m t cách thu n l i và t t h n.[4]
Tuy nhiên, các quy đ nh c a pháp lu t v s d ng lao đ ng, gi i quy t tranh ch p lao
đ ng v n còn ch a đ ng b , áp d ng vào th c t m t s n i dung ch a phù h p, h u
h t các quy đ nh c th đ
h

c th hi n trong các Ngh đ nh, Quy t đ nh, Thông t

ng d n thi hành...nên tính pháp lý ch a cao, gây nhi u khó kh n, v

ng m c trong

quá trình th c hi n, đ c bi t vi c th c hi n các ch đ chính sách cho ng
trong các doanh nghi p t nhân và doanh nghi p nhà n

i lao đ ng

c, FDI còn ch a t t. Bên

c nh đó, m c dù trách nhi m c a t ch c cơng đồn là theo dõi vi c th c hi n ch đ
chính sách cho ng

i lao đ ng nh ng khi ki m tra, phát hi n doanh nghi p vi ph m thì

cơng đồn ch có th m quy n ph n ánh v i c quan qu n lý nhà n
v y, vi c x lý c a c quan nhà n

c đ x lý. Tuy

c đ i v i nh ng hành vi vi ph m c a doanh nghi p

nêu trên v n ch a nghiêm, m c x ph t ch a cao (theo Ngh đ nh 47-N /CP v x
ph t vi ph m pháp lu t lao đ ng) d n đ n vi c các doanh nghi p, nh t là doanh nghi p
t nhân không ch p hành nghiêm quy đ nh c a pháp lu t đ ng th i làm gi m uy tín, v
th c a t ch c cơng đồn trong vai trị b o v quy n và l i ích h p pháp chính đáng
cho NL .[5]
1.3.2 S phát tri n c a trình đ quan h lao đ ng trong n n KTTT
Quan h lao đ ng là ch quan h gi a ch và th , quan h gi a ng

i lao đ ng và

ng

i s d ng lao đ ng, hình thành trong quá trình s d ng s c lao đ ng, trong đó

ng

i lao đ ng ph i th c hi n m t n i dung ho t đ ng lao đ ng nào đó, cịn ng

d ng lao đ ng ph i tr cơng ho c tr l
cho ng

is

ng và đ m b o nh ng đi u ki n c n thi t khác

i lao đ ng theo quy đ nh c a pháp lu t. H p đ ng lao đ ng là hình th c pháp

lý ch y u và ph bi n nh t c a các quan h lao đ ng.
17