Bạn biết gì về franchising

Bạn biết gì về franchising? (Phần 1)
Có thể bạn muốn tự xây dựng công việc kinh doanh của mình, bởi vì bạn muốn tự mình
làm chủ? Nhưng bạn có nhất thiết phải bắt đầu từ vạch xuất phát không? Hay bạn nên mua
lại công việc kinh doanh của những ông chủ khác, khi họ đang muốn sang nhượng lại cơ
sở để nghỉ ngơi? Hoặc là, bạn nên mua một đơn vị kinh doanh theo hình thức nhượng
quyền?
Bạn sẽ băn khoăn tự hỏi, bạn có còn là chủ không, khi mua một đơn vị nhượng quyền?
Những người cùng kinh doanh theo hình thức nhượng quyền này sẽ là đồng minh hay trở
thành đối thủ của bạn? Và bạn cần những kỹ năng đặc biệt nào để quản lý một cơ sở
nhượng quyền?
Trong bài viết này, chúng tôi sẽ cung cấp cho bạn những thông tin chi tiết nhằm giúp bạn
có khái niệm đầy đủ về vấn đề nhượng quyền kinh doanh, từ đó tự quyết xem liệu đây có
phải là hình thức kinh doanh phù hợp với bạn không.
Nhượng quyền kinh doanh là gì?
Hãy thử tưởng tượng rằng bạn sắp mở cửa hàng ăn nhanh McDonald’s. Muốn làm được
việc đó, bạn cần phải mua “quyền kinh doanh” của Công ty McDonald’s. Để có tủ tư cách
của một chủ cơ sở nhượng quyền theo quy ước thông thường, bạn phải có 175 ngàn USD
(đây không được là khoản tiền vay mượn). Nhưng toàn bộ chi phí cho việc mở cửa hàng
như thuê mặt bằng, xây dựng, trang trí, mua sắm trang thiết bị … sẽ nằm đâu đó trong
khoảng từ 430 ngàn đến 750 ngàn USD, và 40% trong số này phải do bạn tự đầu tư (bằng
tiền của bản thân).
Bạn sẽ trả trực tiếp cho công ty McDonald’s số tiền 45 ngàn USD gọi là Phí đăng ký
nhượng quyền ban đầu. Những chi phí khác sẽ được thanh toán cho các nhà cung cấp, vì
thế đây là loại phí duy nhất bạn phải trả cho McDonald’s. Sau đó, bạn sẽ tham gia một
khoá huấn luyện nghiêm ngặt kéo dài 9 tháng, nơi bạn được dạy về các phương pháp làm
việc theo đúng phong cách đặc trưng của McDonald’s như: tiêu chuẩn chất lượng, cung
cách phục vụ, giá trị hình ảnh thương hiệu, công thức và cách chế biến từng món trong
thực đơn, cách thức quản lý, các kỹ năng kiểm kê, giám sát… Bạn buộc phải chấp nhận
điều kiện chỉ được mở một cửa hàng McDonald’s tại một địa điểm nhất định, trong một
khoảng thời gian nhất định, thường là 20 năm, đồng thời tuân thủ các nguyên tắc về bài trí
cửa hàng, tuyển dụng nhân viên…và tất cả những yếu tố khác nữa, sao cho cửa hàng

McDonald’s của bạn toát lên được “thần thái” của một McDonald’s thực sự.
Sau khi bạn kết thúc khoá huấn luyện và đã sẵn sàng bắt tay vào việc, Mc Donald’s sẽ giới
thiệu cho bạn một địa điểm kinh doanh đã được lựa chọn từ trước. Mặt ngoài của toà nhà
sẽ được hoàn thiện, nhưng bạn phải chú ý phần nội thất bên trong sao cho có thể sắp xếp
một cách hợp lý các thiết bị nhà bếp, chỗ ngồi, cảnh quan trang trí ...Bạn sẽ nhận được sự
hỗ trợ thường xuyên từ một nhân viên thuộc Bộ phận tư vấn của McDonald’s, người sẽ
định kỳ ghé thăm cơ sở kinh doanh của bạn, cho bạn những lời khuyên hữu ích, cũng như
hướng dẫn và giải thích mọi việc một cách chi tiết. Bạn sẽ trả cho McDonald’s khoản phí
hàng tháng là 4% trích từ doanh thu bán hàng, và cộng thêm tiền thuê mặt bằng ít nhất
cũng chiếm 8,5% nữa. Lợi nhuận từ cửa hàng của bạn phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố, từ vị
trí tọa lạc và thói quen của cư dân trong khu vực, cho đến hiệu quả của việc kiểm soát chi
phí, kể cả khả năng điều hành và tổ chức hoạt động kinh doanh của bạn.
Có thể bạn đang nghĩ rằng, nhượng quyền là trả cho ai đó một số tiền để được sở hữu tất
cả chiến lược kinh doanh, chiến lược tiếp thị, chiến lược điều hành và luôn cả danh tiếng
của họ. Điều đó quả thực hơi vượt quá bản chất của hình thức nhượng quyền: bạn thiết lập
mối quan hệ với một “đại gia” danh tiếng, sử dụng hệ thống của họ và lợi dụng khả năng
nhận biết thương hiệu nổi tiếng này trong tâm thức của người tiêu dùng, nhằm mục đích
rút ngắn thời gian thu hồi vốn đầu tư của bạn. Khi hoạt động kinh doanh theo hình thức
nhượng quyền, bạn đang khai thác thế mạnh của hệ thống quản lý cũng như thương hiệu
đã được kiểm chứng và thử thách qua thời gian, vì thế, bạn buộc phải tuân thủ theo “luật
chơi” của công ty bán quyền đó.
Vậy bạn có phải là chủ cơ sở kinh doanh của mình không? Ở một vài khía cạnh thì câu trả
lời là không. Bạn vẫn phải báo cáo với một người nào đó, và thực hiện công việc theo
những chỉ dẫn của họ. Về thực chất, bạn không làm chủ hoạt động kinh doanh đó, mà chỉ
sở hữu số tài sản bạn đầu tư để tạo dựng cơ sở kinh doanh.
Những ưu điểm của hình thức kinh doanh nhượng quyền
Theo nghiên cứu và thống kê của Robert Gappa trên website Franchise UPDATE, chỉ tính
riêng nước Mỹ đã có đến 2.500 hệ thống nhượng quyền, với hơn 534.000 điểm hoạt động
trên toàn lãnh thổ, chiếm 3,2% tổng các cơ sở kinh doanh và 35% doanh thu bán lẻ và dịch
vụ nước này.

Ưu điểm lớn nhất của nhượng quyền là giảm thiểu rủi ro khi đầu tư. Nguyên nhân là các cơ
sở nhượng quyền được thành lập theo hình mẫu có sẵn và phát triển nhanh hơn, nhờ đó
sinh lợi nhanh hơn. Một nguyên nhân khác nữa là do ở đây có phương pháp quản lý tốt
hơn, đồng thời thương hiệu đã nổi tiếng và được người tiêu dùng tín nhiệm. Theo tài liệu
Small Business Administration (SBA), hầu hết những doanh nghiệp nhỏ thất bại là do quản
lý yếu kém. Trong bối cảnh này, phương án kinh doanh dựa trên hình thức nhượng quyền
có lẽ khả thi hơn cả- thuê một cơ sở nhượng quyền về bản chất là thuê bí quyết quản trị của
một doanh nghiệp đã thành công.
Bạn còn có thể dễ dàng thương lượng với nhà cung cấp, vì công ty nhượng quyền có thể
mua và cung cấp vật tư cho toàn bộ hệ thống với số lượng lớn rồi chuyển phần chi phí tiết
kiệm đó cho bạn và những đơn vị khác tương tự.
Việc được khách hàng nhận biết ngay cũng là một lợi thế lớn. Khách hàng thường chọn lựa
cái họ đã biết chứ không phải cái họ chưa từng nghe đến. Hãy tưởng tượng, bạn đến một
thị trấn xa lạ chưa từng một lần ghé thăm trước đó, và bạn trông thấy hai cửa hàng- một
của Gà Rán Kentucky và cửa hàng kia mang tên Gà rán Billy Bob’s, bạn sẽ dừng lại ở cửa
hàng nào? Khi biết Billy Bob’s là một quán bán gà rán của địa phương, có lẽ bạn sẽ không
muốn chọn nó làm điểm dừng chân.
Về phía khách hàng, ưu điểm của một cơ sở nhượng quyền là cảm giác thoái mái, yên tâm
với chất lượng sản phẩm mình đang sử dụng. Bạn biết rằng, chất lượng sản phẩm hay dịch
vụ ở một địa điểm kinh doanh sẽ bị đem so sánh với cùng sản phẩm hay dịch vụ đó ở
những điểm kinh doanh khác. Bạn biết những cơ sở nhượng quyền khác có lợi thế gì, và
bạn cũng biết mình phải làm gì để tạo được ưu thế cho cơ sở của mình. Ở vị trí của một
đơn vị nhận nhượng quyền tiềm năng, những câu hỏi đặt ra cho bạn là: bạn có cố gắng tìm
kiếm cho mình một vẻ độc đáo riêng biệt? Hay đơn giản là bạn chỉ trông coi công việc
kinh doanh, bất kể là công việc đó được sắp xếp theo luật lệ của ai?
Trước khi trả lời những câu hỏi trên, chúng ta cùng lướt qua thêm vài chi tiết về cách vận
hành một đơn vị nhượng quyền.
Các quy định: phí phải nộp
Có 2 nhóm chính tham gia vào hình thức kinh doanh nhượng quyền, gồm có bên bán hay
cho thuê (franchisor: cá nhân hoặc doanh nghiệp cho thuê quyền kinh doanh, bao gồm cả

thương hiệu và hệ thống sản xuất, quản lý) và bên mua hay thuê (franchisee: người thuê lại
quyền đó).
Quyền kinh doanh đó được bên bán (franchisor) bán cho bên mua (franchisee) để thu về
một số tiền ban đầu, thường gọi là phí gia nhập hay Phí nhượng quyền (franchise fee). Số
tiền này phải giao ngay sau khi hợp đồng được ký kết. Hợp đồng nhượng quyền (franchise
agreement) này sẽ chi tiết hoá tất cả những điều khoản ràng buộc và nghĩa vụ của cả bên
mua và bên bán, cũng như thời gian hợp đồng có hiệu lực (thường là vài năm). Hợp đồng
này sẽ được ký lại khi hết hiệu lực.
Phí nhượng quyền ban đầu chỉ bao gồm quyền sử dụng tên và hệ thống sản xuất, điều
hành, đôi khi bao gồm cả việc đào tạo theo chế độ, những thủ tục, tài liệu hướng dẫn, và
một số chi tiết phụ trợ khác. Phí này không gồm những thứ như: tài sản cố định, bàn ghế,
bất động sản…
Ngoài phí nhượng quyền, bên mua còn phải trả một loại phí khác gọi là Phí thành viên
(royalty fees) hay những khoản thanh toán khác theo thỏa thuận để tiếp tục kinh doanh.
Phần chi phí này thường được trích ra từ doanh thu bán hàng, nhưng cũng có thể là một
khoản xác định. Tất cả những điều khoản này phải quy định rõ trong hợp đồng nhượng
quyền. Phí này được sử dụng vào mục đích duy trì các loại dịch vụ tư vấn và hỗ trợ mà bên
bán sẽ cung cấp cho bên mua. Bên bán cũng có thể cung cấp nguyên vật liệu trực tiếp cho
bên mua.
Ngân sách dành cho quảng cáo được chi trả định kỳ. Khoản tiền này thường được đưa vào
tài khoảng chung để sử dụng vào chiến dịch quảng cáo hay khuyến mãi của cả hệ thống
trên phạm vi địa phương hay toàn quốc.
Các quy định: những ràng buộc của hợp đồng
Thành công của hầu hết các đơn vị nhượng quyền đều dựa trên hệ thống hoạt động, những
phương thức và sản phẩm có sẵn. Chính vì thế, công ty nhượng quyền buộc phải bảo vệ
những thông tin mang tính độc quyền cũng như thương hiệu của mình. Để thực hiện điều
đó, họ đặt ra những điều khoản ràng buộc trong hợp đồng, nhằm chi phối những hoạt động
của các đơn vị được nhượng quyền.
Ví dụ, một trong những điều khoản ràng buộc thường thấy là bên mua quyền không được
thành lập hay điều hành bất cứ cơ sở nào khác thuộc lĩnh vực kinh doanh tương tự trong

thời hạn hợp đồng còn hiệu lực. Điều khoản này gọi là “chống cạnh tranh trong thời hạn
hiệu lực của hợp đồng” (in-term non-competition covenants). Cũng có trường hợp bên bán
quyền ngăn cấm bên mua kinh doanh ngành hàng tương tự kể cả sau khi hợp đồng đã hết
hiệu lực bằng điều khoản “chống cạnh tranh giai đoạn hậu hiệu lực của hợp đồng” (post-
term non-competition covenants). Mỗi địa phương đều có những ràng buộc riêng trong hợp
đồng về vấn đề chống cạnh tranh. Thông thường, hợp đồng với điều khoản chống cạnh
tranh trong thời gian hiệu lực được sử dụng nhiều hơn so với hậu hiệu lực.
Các quy định: những bí mật kinh doanh
Bí mật kinh doanh thường được coi là yếu tố sống còn đối với thành công của một công ty.
Một nguyên tắc được ngầm hiểu là bên mua quyền phải tuyệt đối giữ bí mật này. Việc này
không những bảo vệ cho bên nhượng quyền, mà còn đảm bảo cho vốn đầu tư cá nhân của
bên được nhượng quyền.
Lựa chọn một phương thức nhượng quyền phù hợp
Làm cách nào để chọn mua được một cơ sở nhượng quyền phù hợp với nhu cầu, khả năng
và sở thích của bạn nhất, đồng thời chắc chắn rằng tổ chức mình chuẩn bị tham gia là một
công ty uy tín hàng đầu? Sau đây là một số bước khởi đầu giúp bạn cắt tỉa bớt những cành
lá rậm rạp để nhìn rõ hơn thân cây - vấn đề chính của chúng ta.
Trước tiên, hãy nghĩ về bầu không khí làm việc mà bạn quan tâm cùng những đòi hỏi và
luật lệ cần thiết để vận hành những công việc khác nhau trong những lĩnh vực khác nhau.
Ví dụ, bạn có thích làm việc muộn và liên tục trong nhiều giờ không? Thích thuê mướn và
điều hành nhiều nhân viên, thích giao tiếp nhiều với công chúng? Nếu như thế, bạn nên cân
nhắc việc tham gia vào ngành hàng dịch vụ ăn uống. Hãy dành nhiều thời gian suy nghĩ
thật kỹ càng về những ngành nghề phù hợp với phong cách sống của bạn. Bạn hãy lôi kéo
người thân, bạn bè hay cả đồng nghiệp vào công việc kinh doanh này. Hãy viết tất cả mục
tiêu của bạn ra giấy. Đôi khi, chính hành động ghi chép này sẽ giúp bạn xác định rõ ràng
những điều bạn thực sự muốn làm.
Một khi đã xác định rõ những tiêu chuẩn tổng quát của lĩnh vực kinh doanh mình muốn
tham gia, bạn nên đi dạo một vòng qua các website giới thiệu về vấn đề nhượng quyền mà
chúng tôi sẽ liệt kê sau trong phần cuối loạt bài này. Ở hầu hết các website đó, bạn có thể
tìm kiếm những công ty nhượng quyền dựa trên mức độ đầu tư, loại hình kinh doanh, và

đôi khi là khu vực địa lý. Một số trang web thậm chí còn cung cấp thêm tài liệu thống kê
về tổng số vốn đầu tư cần bỏ ra, cũng như phí thành viên hay những đóng góp cho quảng
cáo. Bạn cũng có thể tìm đến nhà tư vấn về nhượng quyền (franchising consultant ) để lựa
chọn nhanh chóng và dễ dàng hơn.
Khi đã liệt kê những thông tin thu thập được, bạn hãy bắt đầu bằng việc liên hệ với các
công ty nhượng quyền để biết thêm thông tin bổ sung. Một điều bạn cần phải lưu ý trong
giai đoạn này là trong khi bạn tìm kiếm những công ty lớn để mua nhuợng quyền, thì chính
các công ty này cũng đang săn tìm nhà đầu tư như bạn. Do đó, bạn dự định sẽ hỏi phía bên
kia nhiều thế nào, thì bạn cũng sẽ bị hỏi ngược lại nhiều như vậy, bởi vì cả hai bên đều có
nhu cầu nắm bắt thông tin tối đa về nhau. Cả hai phía đều phải thừa nhận rằng, đây “cuộc
đấu” thú vị để có một sự khởi đầu tốt đẹp
Bạn biết gì về franchising? (Phần 2)
Đây là phần tiếp theo của loạt bài viết về kinh doanh nhượng quyền. Ở phần này, bạn sẽ
được tư vấn về thủ tục nhương quyền cũng như các yếu tố pháp lý liên quan đến hợp đồng
nhượng quyền.
Tiến trình nhượng quyền
Bạn cần phải làm những gì khi đã liên hệ được với các công ty nhượng quyền? Sau đây là
một số điều bạn cần tham khảo:
1. Thông thường, các công ty nhượng quyền sẽ gửi cho bạn thông tin về sản phẩm hoặc tài
liệu liên quan đến sản phẩm đó, đồng thời yêu cầu bạn trả lời những câu hỏi kèm theo. Và
như vậy, để mọi việc diễn ra theo chiều hướng tốt đẹp, bạn sẽ phải hoàn chỉnh quá trình
trao đổi thông tin này.
2. Tìm hiểu, thu thập nguồn thông tin liên quan đến việc nhượng quyền, ví dụ:
Lịch sử hình thành và phát triển của doanh nghiệp nhượng quyền, chủ nhân của công ty,
các đại lý, chi nhánh (nếu có)
Tính pháp lý của doanh nghiệp nhượng quyền
Phí nhượng quyền
Vốn đầu tư
Trách nhiệm, nghĩa vụ, khả năng tài chính của doanh nghiệp nhượng quyền cũng như đối
tác của việc nhượng quyền

Nhãn hiệu của sản phẩm nhượng quyền
Bằng sáng chế, các thông tin về quyền sở hữu bằng sáng chế
Những điều khoản nghiêm cấm trong kinh doanh nhượng quyền
Gia hạn, thanh lý, chuyển nhượng hoặc việc giải quyết các tranh chấp phát sinh.
Báo cáo tài chính
Kênh tiêu thụ sản phẩm
Các hợp đồng ...
3. Cố gắng tham quan các cở sở được nhượng quyền càng nhiều càng tốt. Tranh thủ gặp gỡ