“kü n¨ng khai th¸c vµ ph¸t trión hö thèng bµi tëp cã néi dung h×nh häc trong d¹y häc to¸n ë líp 5” lô b¶o vö luën v¨n th¹c sü chuyªn ngµnh gi¸o dôc häc bëc tióu häc kho¸ 2006 2009 “kü n¨ng khai th¸c

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (309.26 KB, 41 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

Lễ bảo vệ luận văn thạc sĩ

Chuyên ngành giáo dục học (bậc tiểu học)

Khoá 2006-2009

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2>

Kỹ năng khai thác và phát triển

hệ thống bài tập có nội dung hình học

trong dạy học toán ở lớp 5 .

Học viên: Đinh

Học viên: Đinh QuangQuang Hùng Hùng
Lớp : K10 Giáo dơc häc
Líp : K10 – Gi¸o dơc häc

(Bậc Tiểu học)(Bậc Tiểu học)

</div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

mở đầu

mở ®Çu

1. Lý do chọn đề tài

Nhiệm vụ đổi mới giáo dục liên tục đ ợc đề ra trong
Nhiệm vụ đổi mới giáo dục liên tục đ ợc đề ra trong
các Nghị quyết của ng v Quc hi.

các Nghị quyết của Đảng và Quốc héi.

- Điều 14, Luật Giáo dục đã nêu rõ: “Nhà giáo giữ
- Điều 14, Luật Giáo dục đã nêu rõ: “Nhà giáo giữ
vai trò quyết định trong việc đảm bảo chất l ợng giáo dục
vai trò quyết định trong việc đảm bảo chất l ợng giáo dục

ở tất cả các cấp học, trong đó có cấp Tiểu học”.
ở tất cả các cấp học, trong đó có cấp Tiểu học”.

Đổi mới ch ơng trình SGK ở các cấp học từ năm học
Đổi mới ch ơng trình SGK ở các cấp học từ năm học
2002-2003 thì cần phải có biện pháp thiết thực để phát
2002-2003 thì cần phải có biện pháp thiết thực để phát
triển ở giáo viên kỹ năng khai thác và phát triển hệ thống
triển ở giáo viên kỹ năng khai thác và phát triển hệ thống

bµi tËp.

Từ các lý do đã trình bày, chúng tơi đã lựa chọn đề
Từ các lý do đã trình bày, chúng tôi đã lựa chọn đề
tài: “Kỹ năng khai thác và phát triển hệ thống bài tập có
tài: “Kỹ năng khai thác và phát triển hệ thống bài tập có

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

2. Mục đích nghiên cứu

Nghiªn cứu một số kỹ năng khai thác và phát triển bài toán nói

Nghiên cứu một số kỹ năng khai thác và phát triển bài toán nói

chung và hệ thống bài tập có nội dung hình học trong dạy học toán

lớp 5 nói riêng để giúp giáo viên tiểu học nâng cao năng lực nghề

ở lớp 5 nói riêng để giúp giáo viên tiểu học nâng cao năng lực ngh

nghiệp và thực hiện có hiệu quả việc dạy học môn toán.

nghiệp và thực hiện có hiệu quả việc dạy học môn toán.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu

3. Nhiệm vụ nghiªn cøu

- Tìm hiểu, làm rõ chuẩn nghề nghiệp mà xã hội yêu cầu đối với

- Tìm hiểu, làm rõ chuẩn nghề nghiệp mà xã hội yêu cầu đối vi

GV tiểu học trong giai đoạn hiện nay

- Điều tra một số biểu hiện về chuẩn kiến thức kỹ năng và nghề

- §iỊu tra mét sè biĨu hiƯn vỊ chn kiÕn thức kỹ năng và nghề

nghiệp của GV tiểu học trong DH c¸c YTHH ë líp 5

nghiƯp cđa GV tiĨu học trong DH các YTHH ở lớp 5

- Phân tích, làm rõ kỹ năng khai thác và phát triển hệ thống bài

tp cú ni dung hình học theo mục đích s phạm định tr ớc của GV ở

tập có nội dung hình học theo mục đích s phạm định tr ớc của GV ở

mét sè tr êng tiÓu häc.

- Nghiên cứu và đề xuất một số kỹ năng mà GV tiểu học cần

thực hành để nâng cao hiệu quả khai thác bài toán cũng nh phát triển

bài tốn theo mục đích s phạm định tr ớc.

- Kiểm tra tính khả thi của xut núi trờn.

</div>
(5)<div class='page_container' data-page=5>

4. Đối t ợng và khách thể nghiên cứu

- Đối t ợng nghiên cứu: Kỹ năng khai thác và phát triển hệ

- Đối t ợng nghiên cứu: Kỹ năng khai thác và phát triĨn hƯ

thèng bµi tËp cã néi dung hình học ở lớp 5 cho GV tiểu học.

thống bài tËp cã néi dung h×nh häc ë líp 5 cho GV tiểu học.

- Khách thể nghiên cøu: GV d¹y líp 5 ë mét sè tr êng tiÓu

- Khách thể nghiên cứu: GV d¹y líp 5 ë mét sè tr êng tiÓu

häc.

5. Ph ơng pháp nghiên cứu

PP nghiªn cøu lý luËn, PP ®iỊu tra quan s¸t, PP thùc

PP nghiªn cøu lý luËn, PP điều tra quan sát, PP thùc

nghiƯm s ph¹m, PP thèng kê, PP tổng kết kinh nghiệm

nghiệm s phạm, PP thống kê, PP tổng kết kinh nghiệm
6. Giả thuyết khoa học

6. Giả thuyết khoa học

Nêu đ ợc bồi d ỡng các kỹ năng khai thác và phát triển hệ

thống bài tập cã néi dung h×nh häc ë líp 5 theo c¸c biƯn

thèng bµi tËp cã néi dung h×nh häc ë líp 5 theo c¸c biƯn

pháp mà đề tài đề xuất thì GV sẽ từng b ớc nâng cao hiệu quả

DH các YTHH ở lớp 5 góp phần nâng cao chất l ợng DH.

</div>
(6)<div class='page_container' data-page=6>

Nội dung

Ch ơng 1

Cơ sở lý luận và thực tiễn

Cơ së lý ln vµ thùc tiƠn

liên quan đến đề tài

1.1 Một số vấn đề cơ bản của dạy học Toán ở

tiểu học

1.1.1. Đặc điểm nhận thức của HS tiĨu häc nãi

chung vµ HS lớp 5 nói riêng

</div>
(7)<div class='page_container' data-page=7>

1.1.1.1. Quá trình nhận thức cảm tính

a. Tri gi¸c

a. Tri giác:: Tri giác của HS tiểu học mang nặng tính chất đại Tri giác của HS tiểu học mang nặng tính chất đại
thể, ít đi sâu vào chi tiết và không chủ định. Tri giác về đánh giá

thể, ít đi sâu vào chi tiết và không chủ định. Tri giác về đánh giá

thời gian và không gian của HS tiểu học còn hạn chế

thời gian và không gian của HS tiểu học còn hạn chế. .

b. Chú ý

b. Chỳ ý : HS tiểu học có hai loại chú ý dó là chú ý không chủ định : HS tiểu học có hai loại chú ý dó là chú ý khơng chủ định
và chú ý có chủ định, nh ng chú ý không chủ định chiếm u thế hơn.
và chú ý có chủ định, nh ng chú ý không chủ định chiếm u thế hơn.
Khả năng chú ý của HS tăng dần từ lớp 1 đến lớp 5.

Khả năng chú ý của HS tăng dần từ lớp 1 đến lớp 5.
c. Trí nhớ

c. Trí nhớ: Trí nhớ khơng chủ định vẫn chiếm u thế; trí nhớ có chủ : Trí nhớ khơng chủ định vẫn chiếm u thế; trí nhớ có chủ
định phát triển mạnh ở lứa tuổi HS cuối cấp tiểu học. Điều cần l u ý
định phát triển mạnh ở lứa tuổi HS cuối cấp tiểu học. Điều cần l u ý
là trí nhớ của HS tiểu học, nhất là vào những năm cuối cần có sự
là trí nhớ của HS tiểu học, nhất là vào những năm cuối cần có sự
tham gia tích cực của ngơn ng.

tham gia tích cực của ngôn ngữ.
d. T ởng t ợng

</div>
(8)<div class='page_container' data-page=8>

1.1.1.2. Quá trình nhận thức lý tính
a. Kh¸i niƯm t duy

b. C¸c thao t¸c cđa t duy

C¸c thao t¸c cđa t duy toán học bao gồm: phân tích, tổng
hợp, so sánh, trừu t ợng hoá, khái quát hoá,

c. Vai trị của t duy tốn học
d. Một số vấn v t duy logic

Đặc điểm t duy logic cđa HS tiĨu häc

</div>
(9)<div class='page_container' data-page=9>

1.1.2. VÞ trÝ, chức năng của bài tập toán
1.1.2. Vị trí, chức năng của bài tập toán

Bài tập toán có vị trí quan trọng. Nó là ph ơng tiện rất có hiệu quả

giỳp HS nắm vững tri thức, phát triển t duy, hình thành kỹ năng, kỹ

để giúp HS nắm vững tri thức, phát triển t duy, hình thành kỹ năng, k

xảo và ứng dụng toán học vào thực tiễn.

Bài tập toán có những chức năng sau:

Bài tập toán có những chức năng sau: Chức năng dạy học, chức Chức năng dạy học, chức 
năng phát triển

năng phát triển, c, chức năng kiểm tra.hức năng kiểm tra.

1.1.3. Kỹ năng dạy học toán ở tiểu học
1.1.3. Kỹ năng dạy học toán ở tiểu học

1.1.3.1. Kỹ năng dạy học Toán ở tiểu học
1.1.3.1. Kỹ năng dạy học Toán ở tiểu học

Có thĨ nhËn thøc KNDH To¸n ë tiĨu häc nh sau: Kỹ năng DH Toán

Có thể nhận thức KNDH Toán ở tiểu học nh sau: Kỹ năng DH To¸n

ở tiểu học là thực hiện một số thao tác hay hành động phức hợp của

hành động DH mơn Tốn ở tiểu học của ng ời GV, bằng cách lựa chọn và

vận dụng những tri thức toán và kinh nghiệm s phạm vào hoạt động DH

môn Toán ở tiểu học. Để tổ chức hoạt động DH Tốn ở tiểu học theo u

mơn Tốn ở tiểu học. Để tổ chức hoạt động DH Toán ở tiểu học theo yêu

cầu đổi mới PPDH, ng ời GV tiểu học cần phải có nhiều kỹ năng. . Các

cầu đổi mới PPDH, ng ời GV tiểu học cần phi cú nhiu k nng. . Cỏc

kỹ năng có quan hệ mật thiết với nhau, đan xen nhau, hỗ trợ nhau và tạo

kỹ năng có quan hệ mật thiết với nhau, đan xen nhau, hỗ trợ nhau và t¹o

tiền đề cho nhau trong q trình tổ chức hoạt động DH toán ở tiểu học.

</div>
(10)<div class='page_container' data-page=10>

1.1.3.2. Yêu cầu chuẩn kiến thức và kỹ năng đối với GV

1.1.3.2. Yêu cầu chuẩn kiến thức và kỹ năng i vi GV

trong DH các môn học nói chung

1.1.3.3. Yờu cầu chuẩn kiến thức và kỹ năng đối với GV

1.1.3.3. Yêu cầu chuẩn kiến thức và kỹ năng đối vi GV

tiểu học trong DH môn Toán

1.1.4. Mt s vn đề về mục tiêu, nội dung và PPDH các
1.1.4. Một số vấn đề về mục tiêu, nội dung và PPDH các

YTHH trong SGK To¸n 5
YTHH trong SGK To¸n 5

1.1.4.1. ý nghÜa cđa viƯc DH c¸c YTHH trong To¸n 5

1.1.4.2. Mục tiêu DH các YTHH trong Toán 5

1.1.4.2. Mục tiêu DH c¸c YTHH trong To¸n 5

1.1.4.3. Néi dung DH c¸c YTHH trong To¸n 5

1.1.4.3. Néi dung DH c¸c YTHH trong Toán 5

1.1.4.4. Chuẩn kiến thức và kỹ năng của việc DH c¸c

1.1.4.4. ChuÈn kiÕn thøc và kỹ năng của việc DH c¸c

YTHH trong To¸n

1.1.4.5. Mét sè bài toán có nội dung hình học trong SGK

1.1.4.5. Một số bài toán có nội dung hình học trong SGK

Toán 5 và cơ sở ph ơng pháp luận

</div>
(11)<div class='page_container' data-page=11>

Trong To¸n 5, néi dung các bài luyện tập thực hành về

Trong Toán 5, nội dung các bài luyện tËp thùc hµnh vỊ

YTHH đ ợc xây dựng theo các kỹ năng hình học bao gồm

các dạng chủ yếu sau:

a. Bài tập về kỹ năng nhận dạng hình Bài tập về kỹ năng nhận dạng hình
b,

b, Bài tập về kỹ năng vẽ hình Bài tập về kỹ năng vẽ hình
c,

c, Bài tập về kỹ năng cắt, xếp, ghép hình Bài tập về kỹ năng cắt, xếp, ghép hình
d,

d, Bài tập về kỹ năng gấp hình Bài tập về kỹ năng gấp hình
e, BT về kỹ năng tính chu vi, diện

e, BT về kỹ năng tính chu vi, diện tích, thể tích các hình tích, thể tích các hình

1.1.5. Quan niệm về kỹ năng KT&PT hƯ thèng bµi tËp cã néi

1.1.5. Quan niƯm vỊ kỹ năng KT&PT hệ thống bài tập có nội

dung hình häc ë tiĨu häc

dung h×nh häc ë tiĨu häc

Có thể hiểu: KN khai thác HTBT là cách sử dụng
Có thể hiểu: KN khai thác HTBT là cách sử dụng
HTBT đã có để đạt mục tiêu dạy học. Còn KN phát
HTBT đã có để đạt mục tiêu dạy học. Cịn KN phát
triển HTBT chính là cách điều chỉnh, bổ sung thay thế
triển HTBT chính là cách điều chỉnh, bổ sung thay thế
HTBT để có yêu cầu phù hợp hơn đối với từng đối t ợng
HTBT để có yêu cầu phù hợp hơn đối với từng đối t ợng

</div>
(12)<div class='page_container' data-page=12>

1.1.5.1. Kỹ năng khai thác bài tập theo mục tiêu s phạm 
1.1.5.1. Kỹ năng khai thác bài tập theo mục tiêu s phạm

nh tr c
nh tr c
B ớc 1

B ớc 1: Xác định mục tiêu khai thác: Xác định mục tiêu khai thác
B ớc 2

B ớc 2: Khai thác BT theo mục tiêu định tr ớc: Khai thác BT theo mục tiêu định tr ớc
2a, Khai thác nguồn tài liệu tham khảo
2a, Khai thác nguồn tài liệu tham khảo
2b, Xác định mục tiêu của các bài toán
2b, Xác định mục tiêu của các bài toán

2c, Lựa chọn các bài toán phù hợp với mục tiêu đặt ra
2c, Lựa chọn các bài toán phù hợp với mục tiêu đặt ra
2d, Kiểm tra kết quả lựa chọn

2d, KiĨm tra kÕt qu¶ lùa chän
B íc 3

B íc 3: Sắp xếp các BT theo một trình tự hợp lý: Sắp xếp các BT theo một trình tự hợp lý

1.1.5.2. Kỹ năng phát triển hệ thống bài tập trên cơ sở 
1.1.5.2. Kỹ năng phát triển hệ thống bài tập trên cơ sở

nhng bi tp đã có
những bài tập đã có

a, Kỹ năng thay đổi câu hỏi của bài toánKỹ năng thay đổi câu hỏi của bài tốn
b,

</div>
(13)<div class='page_container' data-page=13>

1.2. Thùc tiƠn dạy học giải các bài tập toán có nội dung hình học 
1.2. Thực tiễn dạy học giải các bài tập toán có nội dung hình học 
ở lớp 5

ở lớp 5

1.2.1. Thực tiễn về kỹ năng giải các bài toán có nội dung hình học

1.2.1. Thực tiễn về kỹ năng giải các bài toán có nội dung hình häc

cđa HS ë líp 5

1.2.1.1. Kết quả điều tra

Từ VBT và bài kiểm tra, chúng tôi nhận thấy các em bộc lộ những sai lầm sau:

a, Sai lầm khi nhận diện đ ờng cao của tam giác

b, Sai lầm khi vẽ hình

c, Sai lầm trong trong mét sè quan niÖm về diện tích toàn phần vµ diƯn tÝch xung

c, Sai lÇm trong trong mét sè quan niƯm vỊ diƯn tích toàn phần và diện tích xung

quanh của hình hộp chữ nhật

d, Sai lm trong vn dng, bin đổi cơng thức tính chu vi, diện tích, thể tích các hình

d, Sai lầm trong vận dụng, biến đổi cơng thức tính chu vi, diện tích, thể tích các hình

e, Sai lầm khi không chú ý đến danh số kèm theo số đo khi tính chu vi, diện tích, thể

e, Sai lầm khi không chú ý đến danh số kèm theo số đo khi tính chu vi, diện tích, th

tích của các hình

g, Vit tờn đơn vị đo ở kết quả tính ch a phù hợp với tên đơn vị đo mà đề bài yêu cầu

g, Viết tên đơn vị đo ở kết quả tính ch a phù hợp với tên đơn vị đo mà đề bài yêu cầu

h, Sai lầm do vận dụng công thức một cách máy móc vào tình huống biến đổi.

</div>
(14)<div class='page_container' data-page=14>

1.2.1.2 Nguyªn nhân những khó khăn của HS lớp 5 khi giải 
1.2.1.2 Nguyên nhân những khó khăn của HS lớp 5 khi giải

các bài toán có nội dung hình học
các bài toán có nội dung hình học

Kin thc hỡnh hc ở lớp 5 rất đa dạng, phong phú đòi hỏi

Kiến thức hình học ở lớp 5 rất đa dạng, phong phỳ ũi hi

HS phải có kỹ năng phân tích, tổng hợp, so sánh, trí t ởng t ợng

không gian ở mức dộ cao hơn.

Nhiều HS ch a nắm chắc các kiÕn thøc sè häc, kü năng

Nhiều HS ch a nắm chắc các kiến thức số học, kỹ năng

tớnh toỏn, i l ợng và đo đại l ợng, kỹ năng giải tốn.

tính toán, đại l ợng và đo đại l ợng, kỹ nng gii toỏn.

Ngoài ra, còn rất nhiều nguyên nhân nh cơ së vËt chÊt

Ngoµi ra, còn rất nhiều nguyên nhân nh c¬ së vËt chÊt

thiếu thốn, trang thiết bị khơng đủ, trình độ HS không đồng

đều, điều kiện kinh tế-xã hội…

Cuèi cïng theo chóng tôi, HS mắc các khó khăn trên có

Cuối cùng theo chúng tôi, HS mắc các khó khăn trên có

thể từ phía GV còn bộc lộ nhiều hạn chế trong công tác giảng

dy. GV ch a chú trọng đến việc khai thác và phát triển thêm

dạy. GV ch a chú trọng đến việc khai thỏc v phỏt trin thờm

các bài tập t ơng tự hay khai thác sâu các bài tập trong SGK.

</div>
(15)<div class='page_container' data-page=15>

1.2.2. Những hạn chế cơ bản của GV về kỹ năng khai thác và

1.2.2. Những hạn chế cơ b¶n cđa GV vỊ kü năng khai thác và

phát triển hệ thống bài tập có nội dung hình học ở líp 5

phát triển hệ thống bài tập có nội dung hình học ở lớp 5
1.2.2.1. Mục đích điều tra

1.2.2.1. Mục ớch iu tra

1.2.2.2. Ph ơng pháp điều tra

1.2.2.3. Đối t ợng điều tra

1.2.2.3. Đối t ỵng ®iỊu tra

1.2.2.4. Néi dung ®iỊu tra

1.2.2.5. Phân tích kết quả điều tra

a. Chuẩn kiến thức

Chỳng tôi trao đổi với GV đ ợc điều tra một số câu hỏi sau: “Anh (chị)
Chúng tôi trao đổi với GV đ ợc điều tra một số câu hỏi sau: “Anh (chị)
cho biết mục tiêu, nội dung, chuẩn kiến thức, kĩ năng của việc dạy học các
cho biết mục tiêu, nội dung, chuẩn kiến thức, kĩ năng của việc dạy học các
YTHH trong Toán 5” .

YTHH trong To¸n 5” .

Nhìn chung GV đều nắm chắc các vấn đề trên. Qua dự giờ một số tiết
Nhìn chung GV đều nắm chắc các vấn đề trên. Qua dự giờ một số tiết
học, chúng tôi thấy GV cung cấp đầy đủ, chính xác, có hệ thống các kiến thức
học, chúng tôi thấy GV cung cấp đầy đủ, chính xác, có hệ thống các kiến thức
cơ bản ca tit dy.

cơ bản của tiết dạy.

a s GV đ ợc điều tra không có kiến thức cơ sở về toán học liên quan
Đa số GV đ ợc điều tra khơng có kiến thức cơ sở về toán học liên quan
đến nội dung dạy học.

đến nội dung dạy học.

Nguyên nhân của thực trạng này là do đa phần GV có trình độ trung học
Ngun nhân của thực trạng này là do đa phần GV có trình độ trung học
s phạm, CĐSP khơng đ ợc bồi d ỡng kiến thức về hình sơ cấp; thậm chí một số
s phạm, CĐSP khơng đ ợc bồi d ỡng kiến thức về hình sơ cấp; thậm chí một số
GV có trình độ đại học cũng mắc phải tình trạng này do ngay từ khi cịn là sinh
GV có trình độ đại học cũng mắc phải tình trạng này do ngay từ khi cịn là sinh
viên thì ch a đ ợc dạy một cách có hệ thống, có chiến l ợc.

</div>
(16)<div class='page_container' data-page=16>

b. Kỹ năng khai thác và phát triển hệ thống bài tập

có nội dung hình học

Câu 1: Bảng 1
Câu 1: Bảng 1

Đa số GV đ ợc điều tra có thâm niên công tác trên 6 năm

(50%). Theo ú, họ là ng ời có kinh nghiệm trong công tác

(50%). Theo đó, họ là ng ời có kinh nghiệm trong cơng tỏc

chuyên môn. Song phần lớn trong số họ là những ng ời chịu ảnh

h ởng của ph ơng pháp dạy học cũ, cần đ ợc bồi d ỡng thêm những

k nng s phm mi theo Quy định của chuẩn giáo viên tiểu học.

kỹ năng s phạm mới theo Quy định của chuẩn giáo viờn tiu hc.

Câu 2: Bảng 2. 
Câu 2: Bảng 2.

Đ a ra câu hỏi này, chúng tơi muốn tìm hiểu trình độ chung của

lớp HS mà GV đ ợc điều tra trực tiếp giảng dạy, các GV cho biết

lớp HS mà GV đ ợc điều tra trực tiếp giảng dạy, các GV cho biÕt

họ phải vừa dựa trên trình độ chung của lớp để dạy, lại vừa phải

đảm bảo cho từng đối t ợng học sinh phát huy hết năng lực của

mình. Đây là một khó khăn lớn đối với họ trong việc khai thác

mình. Đây là một khó khăn lớn i vi h trong vic khai thỏc

các bài tập cho HS và phát triển các bài tập cho phù hợp với từng

i t ng HS.

</div>
(17)<div class='page_container' data-page=17>

Câu 3: Bảng 3
Câu 3: B¶ng 3

Đa số GV đều có nhu cầu đ ợc rèn luyện thêm các kỹ
Đa số GV đều có nhu cầu đ ợc rèn luyện thêm các kỹ
năng này (75%). Theo họ, các kỹ năng nh soạn giáo án,
năng này (75%). Theo họ, các kỹ năng nh soạn giáo án,
phân tích ch ơng trình mơn tốn đã đ ợc rèn kỹ ở các tr
phân tích ch ơng trình mơn tốn đã đ ợc rèn kỹ ở các tr
ờng s phạm và trong các đợt tập huấn, bồi d ỡng GV còn
ờng s phạm và trong các đợt tập huấn, bồi d ỡng GV còn
kỹ năng khai thác và phát triển là những kỹ năng mới
kỹ năng khai thác và phát triển là những kỹ năng mới
với họ Bản thân những GV này đều thấy thực sự thiếu
với họ Bản thân những GV này đều thấy thực sự thiếu
hụt kỹ năng khai thác và phát triển bài tốn nên có nhu
hụt kỹ năng khai thác và phát triển bài tốn nên có nhu
cầu đ ợc rèn thêm. Cũng phải nói thêm rằng, chúng tơi đã
cầu đ ợc rèn thêm. Cũng phải nói thêm rằng, chúng tôi đã
đ a ra một câu hỏi rất khách quan chứ không phải theo
đ a ra một câu hỏi rất khách quan chứ không phải theo
kiểu hỏi trực tiếp quan trọng hay không quan trọng nên
kiểu hỏi trực tiếp quan trọng hay không quan trọng nên
số liệu trên phản ánh thực nhu cầu của một bộ phận GV

số liệu trên phản ánh thực nhu cầu của một bộ phận GV
tiểu học ở một số huyện. Đây cũng là một gợi ý quan
tiểu học ở một số huyện. Đây cũng là một gợi ý quan
trọng cho các tr ờng s phạm, các Sở GD trong công tác
trọng cho các tr ờng s phạm, các Sở GD trong công tác

</div>
(18)<div class='page_container' data-page=18>

Câu 4: Bảng 4

Tuy sè l ỵng mÉu kiĨm tra ch a nhiÒu nh ng thực tế giảng dạy 3

nm tại tr ờng tiểu học cùng với kinh nghiệm đã có tơi thấy số liệu trên

năm tại tr ờng tiểu học cùng với kinh nghiệm đã có tơi thấy s liu trờn

phản ánh rất sát với thực tế giảng dạy. 61,1% GV lựa chọn cách làm là

chọn một số bài tập làm tại lớp, nếu cần thì h ớng dẫn cho HS vào giờ

chọn một số bài tập làm tại lớp, nếu cần thì h ớng dẫn cho HS vào giê

tự học. Cách làm này thể hiện đ ợc GV đã có ý thức lựa chọn một số

bài tập để khai thác theo đúng ý định s phạm định tr ớc; đảm bảo mọi

đối t ợng HS trong lớp đều đ ợc rèn luyện. 16,7% GV lựa chọn cách

đối t ợng HS trong lớp đều đ ợc rèn luyện. 16,7% GV lựa chọn cỏch

cho làm tất cả các bài tập trên lớp. Thời gian của tiết học có hạn nếu

cho làm tất cả các bài tập trên lớp. Thời gian của tiÕt häc cã h¹n nÕu

cố gắng đảm bảo tất cả các bài tập đều đ ợc làm thì sẽ không thể triển

cố gắng đảm bảo tất cả các bài tập đều đ ợc làm thì sẽ khơng thể trin

khai sâu một số bài tập cần thiết. 13,9 % GV cho HS làm theo thứ tự

khai sâu một số bài tập cần thiết. 13,9 % GV cho HS lµm theo thø tù

nếu hết giờ cho về nhà làm. Những GV này đã bỏ qua một số bài tập

khã hơn đ ợc bố trí ở phần cuối, nh vậy HS giỏi không đ ợc phát huy

khó hơn đ ợc bố trÝ ë phÇn cuèi, nh vËy HS giỏi không đ ợc phát huy

năng lực của mình còn HS yếu kém sẽ gặp khó khăn khi tự giải các

năng lực của mình còn HS yếu kém sẽ gặp khó khăn khi tự giải c¸c

bài tập đó. Mặt khác, giao bài tập về nhà cho HS là vi phạm quy định

về sự giảm tải của Bộ Giáo dục, 8,3% GV đã bỏ qua cơ hội cho HS đ

ợc củng cố kiến thức cơ bản của bài học mà chỉ h ớng tới đối t ợng HS

kh¸ - giỏi. Không có GV nào lÃng phí thời gian vào việc tự thiết kế

khá - giỏi. Không có GV nµo “l·ng phÝ” thêi gian vµo viƯc tù thiÕt kế

các bài tập thay thế cho các bài tập trong SGK.

</div>
(19)<div class='page_container' data-page=19>

C©u 5

:

:

Qua kÕt qu¶ cho thÊy GV lựa chọn khai thác bài toán

Qua kết quả cho thấy GV lùa chän khai th¸c bài toán

mt cỏch cm tính, ch a có chủ định. Do đó, cần thiết phải

một cách cảm tính, ch a có chủ định. Do đó, cần thiết phải

båi d ìng cho GV kỹ năng lựa chọn khai thác bài toán theo

bồi d ỡng cho GV kỹ năng lựa chọn khai thác bài toán theo

mc tiờu s phm nh tr ớc.

mục tiêu s phạm định tr ớc.

C©u 6: Bảng 5.

Câu 6: Bảng 5.

Kết quả 58,3% GV chọn cách phát triển bài toán mới t

ng tự với bài toán đã có bằng cách thay đổi văn cảnh, số

ơng tự với bài tốn đã có bằng cách thay đổi văn cảnh, số

liệu của bài tốn đã có.. Cách này t ơng đối đơn giản và đ ợc

nhiều GV lựa chọn; tiếp đến là diễn đạt các yếu tố bài toán d

ới dạng trực tiếp học gián tiếp (25%) và thay đổi câu hỏi của

bài toán (22,2%). Các cách còn lại t ơng đối khó và mất

bài tốn (22,2%). Các cách còn lại t ơng đối khó và mất

nhiỊu thêi gian nªn Ýt GV lùa chän.

</div>
(20)<div class='page_container' data-page=20>

Câu 7: Bảng 6

Câu 7: Bảng 6..

GV ợc điều tra cho rằng, họ th ờng mắc lỗi chỉ chú ý đến

GV đ ợc điều tra cho rằng, họ th ờng mắc lỗi chỉ chú ý đến

dạy tốn, kỹ năng tính tốn mà vi phạm đến tính thực tiễn của

bài toán 63,9%). Tiếp đến là lỗi khơng nắm vững chuẩn kiến

bài tốn 63,9%). Tiếp đến là lỗi không nắm vững chuẩn kiến

thức kỹ năng (13,9%) dẫn đến phát triển thành những bài toán

thức kỹ năng (13,9%) dẫn đến phát triển thành những bài tốn

q khó hoặc q dễ đối với HS.

q khó hoặc quá dễ đối với HS.

C©u 8:

Câu 8: Trong số 22 GV phát triển bài tốn thì khơng có GV Trong số 22 GV phát triển bài tốn thì khơng có GV
nào phát triển đúng bài tốn dành cho học sinh khá - giỏi.
nào phát triển đúng bài toán dành cho học sinh khá - giỏi.
Chỉ có 9 GV đ a ra đề xuất của mình. Tuy nhiên, trong số
Chỉ có 9 GV đ a ra đề xuất của mình. Tuy nhiên, trong số
đó chỉ có 5 GV nêu đúng đề xuất với cách đã phát triển.
đó chỉ có 5 GV nêu đúng đề xuất với cách đã phát triển.
Từ kết quả câu 6 và câu 8 cho thấy việc “nói và làm” của
Từ kết quả câu 6 và câu 8 cho thấy việc “nói và làm” của
GV là khơng đi đơi với nhau. Thực tế này càng chứng tỏ
GV là không đi đôi với nhau. Thực tế này càng chứng tỏ
phải bồi d ỡng kỹ năng khai thác và phát triển bài toán
phải bồi d ỡng kỹ năng khai thác và phát triển bài toán
cho GV.

</div>
(21)<div class='page_container' data-page=21>

*

* Mét sè h¹n chÕ (sai lầm) của GV trong việc khai thác và phát Một số hạn chế (sai lầm) của GV trong việc khai thác và phát 
triển một số bài tập của nội dung hình học

triển một số bài tập của nội dung hình học

- Lỗi dùng sai dấu câu.

- Lỗi dïng sai dÊu c©u.

- Lỗi viết tắt đơn vị tu ý.

- Li vit tt n v tu ý.

- Lỗi viết sai bản chất yêu cầu của bài toán.

- Lỗi vi phạm tính thực tiễn.

- Lỗi vi phạm tÝnh thùc tiÔn.

- Lỗi dùng sai ngôn từ, không phù với trình độ nhận thức

cđa HS.

- Lỗi sai mục đích phát triển bài tốn.

- Lỗi sai mục đích phát triển bài toán.

* NhËn xÐt :

* Nhận xét : Đa số GV sau khi khai thác đều không gọi đ ợc tên Đa số GV sau khi khai thác đều không gọi đ ợc tên

cách mà mình đã sở dụng hoặc có nêu thì cũng sai. Nhiều GV

khi khai thác bài tốn, cho là mình đã thực hiện thay đổi số liệu

bài toán gốc nh ng GV đã nhầm với cách diễn đạt lại các yếu tố

cđa bµi to¸n mét c¸ch trùc tiÕp.

</div>
(22)<div class='page_container' data-page=22>

KÕt luËn ch ¬ng:

Kết quả điều tra cho thấy, ở một mức độ nào

đó GV cũng có đ ợc kỹ năng khai thác và phát

đó GV cũng có đ ợc kỹ năng khai thỏc v phỏt

triển bài toán. Tuy nhiên, kết quả trên cũng chỉ ra

nhng hn chế của GV đối với kỹ năng này về

những hạn chế của GV đối với kỹ năng này về

mặt lý luận và thực hành. Từ đó, chúng tơi cho

rằng: Nâng cao kỹ năng phát triển hệ thống bài

tập cã néi dung h×nh häc cho GV ë líp 5 lµ rÊt

tËp cã néi dung h×nh häc cho GV ở lớp 5 là rất

cần thiết. Đây cũng là một h ớng nghiên cứu mới

nhằm góp phần nâng cao chất l ợng dạy và học

môn Toán nói chung.

</div>
(23)<div class='page_container' data-page=23>

Ch ơng 2

Đề xuất biện pháp s phạm nhằm nâng cao

kỹ năng khai thác và phát triển
kỹ năng khai thác và phát triển

hệ thống bài tập có nội dung hình học
hệ thống bài tập có nội dung hình học

trong dạy học Toán ở lớp 5
trong dạy học Toán ở lớp 5

2.1. Sự cần thiết phải nâng cao kỹ năng khai thác và phát 
2.1. Sự cần thiết phải nâng cao kỹ năng khai thác và phát 
triển hệ thống bài tập có nội dung hình học trong dạy 
triển hệ thống bài tập có nội dung hình học trong dạy

học toán ở lớp 5 cho GV tiểu häc
häc to¸n ë líp 5 cho GV tiĨu häc

2.2. Mét số nguyên tắc cần tuân thủ khi khai thác và phát 
2.2. Một số nguyên tắc cần tuân thủ khi khai thác và phát 
triển hệ thống bài tập toán cã néi dung h×nh häc ë líp 5
triĨn hƯ thèng bài tập toán có nội dung hình học ở lớp 5

2.2.1. Bài tập phải đảm bảo tính khoa học 2.2.1. Bài tập phải đảm bảo tính khoa học

2.2.2. Bài toán phải đảm bảo tính vừa sức2.2.2. Bài tốn phải đảm bảo tính vừa sức

2.2.3. Bài tốn phải đảm bảo tính thực tiễn2.2.3. Bài tốn phải đảm bảo tính thực tiễn

</div>
(24)<div class='page_container' data-page=24>

2.3. BiƯn ph¸p s phạm
2.3. Biện pháp s phạm

2.3.1. Tăng c ờng công tác chuyên môn cho GV2.3.1. Tăng c ờng công tác chuyên môn cho GV

Mỗi GV cần:

- Nắm vững nội dung ch ơng trình, SGK môn Toán ở tiểu học.

- GV cần nắm chắc ND toàn bộ ch ơng trình môn Toán ở tiểu học.

- Nắm đ ợc mục tiêu của từng bài học, có kỹ năng thực hành giải

toán thành thạo, nắm đ ợc một số kiến thức toán học cơ sở.

Ngoài ra, GV tiểu học cũng cần trang bị những kiến thức toán học

c sở nh : kiến thức về hình sơ cấp, đại sơ cấp.

cơ sở nh : kiến thức về hình sơ cp, i s cp.

- Nắm vững một số nguyên tắc cần tuân thủ khi khai thác và phát

triển hệ thống bài tập.

- Nắm vững các b ớc khai thác và phát triển hệ thống bài tập, th ờng

xuyên thực hành khai thác và phát triển bài toán trong giảng dạy.

Mỗi GV cần nắm chắc các b ớc thực hành kỹ năng khai thác và phát

triển hệ thống bài tập, luôn có ý thức, thói quen thực hành khai thác các

bi tp toỏn trong SGK, trong tài liệu tham khảo, đáp ứng nhu cầu học

bài tập toán trong SGK, trong tài liệu tham khảo, đáp ứng nhu cầu học

tËp cña HS.

</div>
(25)<div class='page_container' data-page=25>

2.3.2. Tăng c ờng công tác quản lý hoạt động dạy học

- Ban Giám hiệu nhà tr ờng tạo điều kiện cho giáo
- Ban Giám hiệu nhà tr ờng tạo điều kiện cho giáo
viên thực hành kỹ năng khai thác và phát triển hệ thống
viên thực hành kỹ năng khai thác và phát triển hệ thống
bài tập bằng cách khuyến khích giáo viên lựa chọn, phát
bài tập bằng cách khuyến khích giáo viên lựa chọn, phát
triển các bài toán phục vụ cho các tiết ơn tập, phiếu bài
triển các bài tốn phục vụ cho các tiết ôn tập, phiếu bài
tập, các đề kiểm tra, xây dựng các tiết sinh hoạt chuyên
tập, các đề kiểm tra, xây dựng các tiết sinh hoạt chuyên
môn về các kỹ năng này để GV có cơ hội trao đổi, chia
mơn về các kỹ năng này để GV có cơ hội trao đổi, chia

sẻ kinh nghiệm, học hỏi và giúp đỡ đồng nghiệp.
sẻ kinh nghiệm, học hỏi và giúp đỡ đồng nghiệp.

- Các Sở Giáo dục, tr ờng S phạm nên th ờng xuyên tổ
- Các Sở Giáo dục, tr ờng S phạm nên th ờng xuyên tổ
chức các lớp tập huấn, bồi d ỡng các kỹ năng này cho GV
chức các lớp tập huấn, bồi d ỡng các kỹ năng này cho GV
và tăng c ờng đào tạo trong ch ơng trình bộ mơn Ph ơng
và tăng c ờng đào tạo trong ch ơng trình bộ mơn Ph ơng
pháp dạy học Tốn cho sinh viên với quỹ thời gian hợp
pháp dạy học Toán cho sinh viên với quỹ thời gian hợp

</div>
(26)<div class='page_container' data-page=26>

2.3.3. GV tăng c ờng thực hành khai thác bài toán theo 
2.3.3. GV tăng c ờng thực hành khai thác bài toán theo 
mục tiêu s phạm định tr ớc

mục tiêu s phạm định tr c

Trong phần này, chúng tôi đi sâu vào tiến hành có hiệu
Trong phần này, chúng tôi đi sâu vào tiến hành có hiệu
quả từng b ớc hoàn thiện kỹ năng lựa chọn khai thác bài
quả từng b ớc hoàn thiện kỹ năng lựa chọn khai thác bài
to¸n.

to¸n.

* B íc 1

* B ớc 1:: Xác định mục tiêu khai thácXác định mục tiêu khai thác
* B ớc 2

* B ớc 2: Khai thác bài toán theo mục tiêu s phạm định : Khai thác bài toán theo mục tiêu s phạm định 
tr ớc.

tr ớc.

a. Khai thác nguồn tài liệu
a. Khai thác nguồn tµi liƯu

b. Xác định mục tiêu của bài tốn
b. Xác định mục tiêu của bài toán
c.

c. Lựa chọn bài toán theo mục tiêu đặt ra Lựa chọn bài toán theo mục tiêu đặt ra
d.

d. Kiểm tra bài toán đã lựa chọn Kiểm tra bài toán đã lựa chọn
*

</div>
(27)<div class='page_container' data-page=27>

CÇn l u ý

CÇn l u ý: Các b ớc trên có mối quan hệ chặt chẽ với : Các b ớc trên có mối quan hệ chặt chẽ với
nhau, kết quả ở b ớc này làm cơ sở cho b ớc sau và ng ợc
nhau, kết quả ở b ớc này làm cơ sở cho b ớc sau và ng ợc

lại.
lại.

* Các ví dụ minh hoạ về kỹ năng khai thác bài toán
* Các ví dụ minh hoạ về kỹ năng khai thác bài toán

2.3.4. GV ch ng th ng xuyờn phát triển bài toán mới

2.3.4. GV chủ động th ờng xuyên phát triển bài toán mới

trên cơ sở bài tốn đã có

Trong ch ơng 1, chúng tôi đã nêu các kỹ năng khác
Trong ch ơng 1, chúng tôi đã nêu các kỹ năng khác
nhau để phát triển một bài toán trên cơ sở bài toán đã
nhau để phát triển một bài tốn trên cơ sở bài tốn đã
có. Tuy nhiên trong khuôn khổ đề tài, chúng tôi đi sâu
có. Tuy nhiên trong khn khổ đề tài, chúng tôi đi sâu

</div>
(28)<div class='page_container' data-page=28>

- Kỹ năng thay đổi số liệu, văn cảnh của bài toán đã cho.

- Kỹ năng phát triển bài toán ng ợc với bài toán đã cho.

- Kỹ năng tăng hoặc giảm số đối t ợng của bài toán đã cho.

- Kỹ năng tăng hoặc giảm số đối t ợng của bài tốn đã cho.

Së dÜ chóng t«i chọn 3 kỹ năng trên là do

Sở dĩ chúng tôi chọn 3 kỹ năng trên là do::

- Từ kết quả ®iÒu tra cho thÊy ®a sè GV lùa chän kü năng

- Từ kết quả điều tra cho thấy đa số GV lựa chọn kỹ năng

thay i s liu, văn cảnh của bài toán. Tuy đây là một kỹ

thay đổi số liệu, văn cảnh của bài toán. Tuy đây là một kỹ

năng đơn giản, dễ vận dụng, không tốn nhiều thời gian, đ

ợc GV th ờng xuyên sử dụng để phát triển nhanh chóng

ợc GV th ờng xuyên sử dụng để phát triển nhanh chúng

những bài toán giúp HS củng cố kiến thức sau bài học nh

những bài toán giúp HS cđng cè kiÕn thøc sau bµi häc nh

ng việc thay đổi số liệu, văn cảnh vẫn còn tuỳ ý, ngẫu

hứng, ch a chú ý đến một điều kiện nhất định của số liệu

dẫn đến nhiều bài toán vi phạm tính thực tiễn và chuẩn

dẫn đến nhiều bài tốn vi phạm tính thực tiễn và chuẩn

kiến thức, kỹ năng của ch ơng trình. Do đó, chúng tơi

muốn phát triển kỹ năng này cho GV.

</div>
(29)<div class='page_container' data-page=29>

- Kỹ năng phát triển bài toán ng ợc là cần thiết trong
- Kỹ năng phát triển bài toán ng ợc là cần thiết trong
việc sáng tác ra các bài toán thuận – nghịch giúp rèn
việc sáng tác ra các bài toán thuận – nghịch giúp rèn
luyện tính vững chắc của tri thức và tính mềm dẻo của t
luyện tính vững chắc của tri thức và tính mềm dẻo của t
duy. GV ít sử dụng kỹ năng này vì họ phải mất nhiều
duy. GV ít sử dụng kỹ năng này vì họ phải mất nhiều
thời gian (nhất là với những bài tốn khó) để giải bài
thời gian (nhất là với những bài tốn khó) để giải bài
tìm ra đáp số hoặc nếu có sử dụng nh ng không chú ý
tìm ra đáp số hoặc nếu có sử dụng nh ng không chú ý
giải kỹ l ỡng bài toán ng ợc dẫn đến một số bài toán
giải kỹ l ỡng bài toán ng ợc dẫn đến một số bài tốn

khơng phù hợp với trình độ HS.
khơng phù hợp với trình độ HS.

- Kỹ năng tăng hoặc giảm số đối t ợng trong bài toán
- Kỹ năng tăng hoặc giảm số đối t ợng trong bài tốn
đã có là một kỹ năng khó, mất nhiều thời gian suy nghĩ,
đã có là một kỹ năng khó, mất nhiều thời gian suy nghĩ,
đòi hỏi phải biết khai thác giả thiết bài tốn. Vì vậy, GV

địi hỏi phải biết khai thác giả thiết bài tốn. Vì vậy, GV
th ờng ngại phát triển những bài toán vận dụng kỹ năng
th ờng ngại phát triển những bài toán vận dụng k nng

</div>
(30)<div class='page_container' data-page=30>

*

* Quy trình phát triển một bài toán có lời văn nói chungQuy trình phát triển một bài toán có lời văn nói chung

- B ớc 1B ớc 1: Xác định mục tiêu phát : Xác định mục tiêu phát
-

- B íc 2B ớc 2: Lựa chọn nội dung bài toán, gồm:: Lựa chọn nội dung bài toán, gồm:
+ Văn cảnh của bài toán

+ Văn cảnh của bài toán

+ Cỏc i t ợng của bài toán

+ Các đối t ợng của bài toỏn

+ Mối quan hệ giữa các số liệu của bài toán

+ Yêu cầu của bài toán

- B ớc 3B ớc 3: Đặt thành bài toán: Đặt thành bài toán
-

- B ớc 4B ớc 4: Kiểm tra bài toán và điều chỉnh (nếu cần): Kiểm tra bài toán và điều chỉnh (nếu cần)

*

* Quy trình phát triển một BT mới trên cơ sở bài tốn đã cóQuy trình phát triển một BT mới trên cơ sở bài tốn đã có

- - B íc 1B íc 1: Phân tích và giải bài toán gốc: Phân tích và giải bài toán gốc

-- B ớc 2 B ớc 2: Vận dụng các kỹ năng phát triển bài toán mới trên cơ sở : Vận dụng các kỹ năng phát triển bài toán mới trên cơ sở
bài toán đã cho để đề xuất những bài toán mới.

bài toán đã cho để đề xuất những bài toán mới.

</div>
(31)<div class='page_container' data-page=31>

a) Thực hành thay đổi số liệu, văn cảnh của bài tốn đã có:

a1) Thay đổi số liệu, giữ nguyên văn cảnh của bài toán đã có:

a1) Thay đổi số liệu, giữ nguyên văn cảnh của bài tốn đã có:

a2) Thay đổi văn cảnh, giữ ngun số liệu của bài tốn đã có

a2) Thay đổi văn cảnh, giữ nguyên số liệu của bài toán đã có

a3) Thay đổi số liệu và văn cảnh của bài tốn đã có

**L u ý:L u ý: Lùa chọn các số liệu phải phù hợp với văn cảnh mới Lựa chọn các số liệu phải phù hợp với văn cảnh mới

b) Thc hnh tng hoc gim s i t ợng trong bài tốn đã có:

b) Thực hành tăng hoặc giảm số đối t ợng trong bài toán đã có:

- B íc 1B íc 1: Phân tích và giải bài toán gốc: Phân tích bài toán gốc, : Phân tích và giải bài toán gốc: Phân tích bài toán gốc,
giải bài toán gốc.

giải bài toán gốc.

- B ớc 2B ớc 2: Phát triển bài toán mới: Phát triển bài toán míi

+ Phát triển nội dung bài tốn gốc để chọn đối t ợng cần tăng

+ Phát triển nội dung bài toán gốc để chọn đối t ợng cần tăng

hoặc giảm và các số liệu t ơng ứng với các số liệu đ ợc tăng thêm.

+ a cỏc i t ợng tăng thêm và các số liệu t ơng ứng (hoặc

+ Đ a các đối t ợng tăng thêm và các số liệu t ơng ứng (hoặc

giảm đối t ợng đã lựa chọn và số liệu t ơng ứng) và bài toán gốc

đặt thành bài toán mới.

</div>
(32)<div class='page_container' data-page=32>

c) Thực hành phát triển bài tốn ng ợc với bài tốn đã có

c) Thực hành phát triển bài toán ng ợc với bài toán đã cú

- B ớc 1B ớc 1: Phân tích và giải bài toán gốc (bài toán 1).: Phân tích và giải bài toán gốc (bài toán 1).

+ Phõn tớch bi toán 1 về: Các yếu tố đã cho và phải tìm,
+ Phân tích bài tốn 1 về: Các yếu tố đã cho và phải tìm,

mục tiêu của bài toỏn

mục tiêu của bài toán

+ Tin hnh gii bi toỏn 1 để tìm ra đáp số
+ Tiến hành giải bài tốn 1 để tìm ra đáp số
-

- B íc 2B ớc 2: Phát triển bài toán ng ợc (bài toán 2):: Phát triển bài toán ng ợc (bài toán 2):

+ Lấy đáp số của bài toán 1 kết hợp với một số yếu tố đã
+ Lấy đáp số của bài toán 1 kết hợp với một số yếu tố đã
biết của bài toán 1 tạo thành giả thit ca bi toỏn 2.

biết của bài toán 1 tạo thành giả thiết của bài toán 2.

+ Lp cõu hi đi tìm yếu tố đã cho cịn lại của bài tốn 1
+ Lập câu hỏi đi tìm yếu tố đã cho cịn lại của bài tốn 1
thành câu hi ca bi toỏn 2.

thành câu hỏi của bài toán 2.
-

- B íc 3B íc 3: KiĨm tra vµ điều chỉnh (nếu cần).: Kiểm tra và điều chỉnh (nếu cần).

</div>
(33)<div class='page_container' data-page=33>

2.4. Minh hoạ về hệ thống câu hỏi và bài tập

thực hành nhằm phát triển kỹ năng khai thác

và phát triển hệ thèng bµi tËp cã néi dung

hình học ở lớp 5 cho giáo viên tiểu học.

2.4.1. Nhóm câu hỏi và bài tËp thùc hµnh

2.4.1. Nhãm câu hỏi và bài tập thực hành

nhằm phát triển kỹ năng khai thác bài toán

theo mc tiờu s phạm định tr ớc.

theo mục tiêu s phạm định tr ớc.

2.4.2.

Nhãm câu hỏi và bài tập thực hành

nhằm nâng cao một số kỹ năng phát triển bài

nhằm nâng cao một số kỹ năng phát triển bµi

tốn trên cơ sở bài tốn đã có:

</div>
(34)<div class='page_container' data-page=34>

Ch ¬ng 3

Thư nghiƯm s ph¹m

3.1. Mục đích thử nghiệm
3.1. Mục đích thử nghiệm

Để đánh giá tính khả thi và hiệu quả của các biện pháp mà

chúng tôi đã đề xuất trong ch ơng 2, cần phải tiến hành thử

nghiệm đối với GV tiểu học trên cả n ớc. Tuy nhiên do diều

kiƯn vµ thêi gian có hạn, chúng tôi chØ tiÕn hµnh thư nghiƯm

kiƯn và thời gian có hạn, chúng tôi chỉ tiến hành thư nghiƯm

víi GV t¹i mét sè tr êng tiÓu häc thuéc khu vùc tØnh VÜnh

Phóc.

3.2. Néi dung vµ cách thức tiến hành thử nghiệm
3.2. Nội dung và cách thøc tiÕn hµnh thư nghiƯm

3.2.1. Néi dung thư nghiƯm3.2.1. Néi dung thư nghiƯm

Chóng t«i chän mét số câu hỏi, bài tập thực hành
Chúng tôi chọn một số câu hỏi, bài tập thực hành
các kỹ năng khai thác và phát triển bài toán đ ợc giới
các kỹ năng khai thác và phát triển bài toán đ ợc giới

thiệu trong Ch ơng 2 (Phụ lơc 2).
thiƯu trong Ch ¬ng 2 (Phơ lơc 2).

</div>
(35)<div class='page_container' data-page=35>

a. Đối t ợng thử nghiệmĐối t ợng thử nghiệm: 36 GV cđa c¸c tr êng tiĨu : 36 GV cđa c¸c tr êng tiĨu
häc thc khu vùc tØnh VÜnh Phóc.

häc thuéc khu vùc tØnh VÜnh Phóc.

b. Các b ớc tiến hànhCác b ớc tiến hành

- B ớc 1: Chuyển tới GV phiếu câu hỏi bài tËp.
- B íc 1: Chun tíi GV phiÕu c©u hái bài tập.
- B ớc 2: Nhận lại các phiếu và phân tích kết qủa
- B ớc 2: Nhận lại các phiếu và phân tích kết qủa

- B ớc 3: Dựa trên kết quả ph©n tÝch, cung cÊp cho
- B íc 3: Dùa trªn kết quả phân tích, cung cấp cho
GV các cơ sở lý luận cần thiết.

GV các cơ sở lý luận cần thiết.

- B ớc 4: Phát lại phiếu câu hỏi, bài tập cho GV làm
- B ớc 4: Phát lại phiếu câu hỏi, bài tập cho GV làm
lại.

lại.

</div>
(36)<div class='page_container' data-page=36>

3.3. Một số kết quả thu đ ợc từ thử nghiệm
3.3. Một số kết quả thu đ ợc từ thử nghiệm

aa) ) Lần 1Lần 1: Chúng tôi phát 36 phiếu, thu đ ợc các kết quả sau:: Chúng tôi phát 36 phiếu, thu đ ợc các kết quả sau:

Câu 1

Cõu 1: Cú 7 GV trả lới đúng cả 4 yêu cầu, chiếm 19,4%.: Có 7 GV trả lới đúng cả 4 u cầu, chiếm 19,4%.

C©u 2

Câu 2: Có 9 GV trả lời đúng cả 3 yêu cầu, chiếm 25%: Có 9 GV trả lời đúng cả 3 yêu cầu, chiếm 25%

Câu 3:Câu 3: Có 9 GV đạt yêu cầu, chiếm 25 %. Có 9 GV đạt yêu cầu, chiếm 25 %.

Câu 4Câu 4: : Có 6 bài tốn đạt u cầu, chiếm 16,7%.Có 6 bài tốn đạt u cầu, chiếm 16,7%.

Câu 5:Câu 5: Có 118 BT đảm bảo các nguyên tắc phát triển ( 65 %) Có 118 BT đảm bảo các nguyên tắc phát triển ( 65 %)

NhËn xÐt:
NhËn xÐt:

- Về kỹ năng khai thác bài toánVề kỹ năng khai thác bài toán: GV ch a nắm đ ợc các b ớc để : GV ch a nắm đ ợc các b ớc để
khai thác bài toán, kỹ năng xác định mục tiêu để khai thác bài toán

khai thác bài toán, kỹ năng xác định mục tiêu để khai thác bài toán

và kỹ năng xác định mục tiêu của từng bài toán còn hạn chế, lựa

chọn khai thác bài tốn khơng bám sát mục tiêu đặt ra, chủ yếu vẫn

lµm theo vèn kinh nghiệm và cảm tính.

làm theo vốn kinh nghiệm và cảm tính.

- Về kỹ năng phát triển bài toánVề kỹ năng phát triển bài toán: GV ch a nắm đ ợc các kỹ năng : GV ch a nắm đ ợc các kỹ năng
phát triển nên các bài toán phát triển theo kiĨu b¾t ch íc, sai mục

phát triển nên các bài toán phát triển theo kiĨu b¾t ch íc, sai mơc

đích phát triển. Bên cạnh đó, GV khơng nắm chắc các nguyên tắc

đích phát triển. Bên cạnh đó, GV không nắm chắc các nguyên tc

khi phát triển bài toán nên có nhiều bài toán còn mắc sai lầm.

</div>
(37)<div class='page_container' data-page=37>

b)

Lần 2

: Các kết quả thu đ ợc nh sau:

: Các kết quả thu đ ợc nh sau:

Câu 1

: Có 26 GV đạt yêu cầu, chiếm 72%.

: Có 26 GV đạt u cầu, chiếm 72%.

C©u 2

Câu 2

: Có 31 GV đạt yêu cầu, chiếm 86%.

: Có 31 GV đạt u cầu, chiếm 86%.

C©u 3

Câu 3

: Có 29 GV đạt yêu cầu, chiếm 80,5%.

: Có 29 GV đạt u cầu, chiếm 80,5%.

C©u 4:

Câu 4:

Có 17 GV đạt yêu cầu, chiếm 47%.

Có 17 GV đạt yêu cầu, chim 47%.

Câu 5

</div>
(38)<div class='page_container' data-page=38>

Kết luận ch ơng 3:

Kết ln ch ¬ng 3:

GV đã có một b ớc chuyển lớn trong thực hành kỹ
GV đã có một b ớc chuyển lớn trong thực hành kỹ
năng khai thác và phát triển bài toán. GV rất quan tâm
năng khai thác và phát triển bài toán. GV rất quan tâm
đến các kỹ năng này, một trong các biểu hiện là họ tích
đến các kỹ năng này, một trong các biểu hiện là họ tích
cực học hỏi, chủ động trao đổi những thắc mắc của mình
cực học hỏi, chủ động trao đổi những thắc mắc của mình
với chúng tơi. Qua làm việc, trao đổi chúng tôi thấy GV
với chúng tôi. Qua làm việc, trao đổi chúng tôi thấy GV
tự tin, có đ ờng lối, cơ sở rõ ràng hơn khi khái thác và

tự tin, có đ ờng lối, cơ sở rõ ràng hơn khi khái thỏc v

phát triển bài toán.
phát triển bài toán.

Do chỉ là thăm dò ở phạm vi hẹp trong điều kiện thời
Do chỉ là thăm dò ở phạm vi hẹp trong điều kiện thời
gian có hạn nên kết quả trên chỉ là b ớc đầu chứng tỏ tính
gian có hạn nên kết quả trên chỉ là b ớc đầu chứng tỏ tính
khả thi của đề tài Nếu có một quá trình thực hiện các
khả thi của đề tài Nếu có một q trình thực hiện các
giải pháp đồng bộ từ nhiều phía thì chắc chắn kỹ năng
giải pháp đồng bộ từ nhiều phía thì chắc chắn kỹ năng
khai thác và phát triển bài tốn nói chung và hệ thống
khai thác và phát triển bài tốn nói chung và hệ thống
bài tập có nội dung hình học ở Toán 5 của GV sẽ đ ợc
bài tập có nội dung hình học ở Toán 5 của GV sẽ đ ợc

</div>
(39)<div class='page_container' data-page=39>

1. Một số kết luận qua quá trình thực hiện đề tài.

- Nghiên cứu đ ợc quy định về chuẩn nghề nghiệp GV

tiểu học, một số vấn đề về nội dung, ph ơng pháp dạy học yếu

tiểu học, một số vấn đề về nội dung, ph ơng pháp dạy hc yu

tố hình học trong Toán 5, kỹ năng khai thác và phát triển bài

toán làm cơ sở lý luận cho đề tài.

- §iỊu tra kü năng giải toán có nội dung hình học của HS

- Điều tra kỹ năng giải toán có nội dung hình học của HS

lớp 5, nhu cầu của GV cũng nh thực trạng của việc khai thác

và phát triển bài toán có lời văn nãi chung vµ cã néi dung

và phát triển bài toán có lời văn nói chung vµ cã néi dung

hình học nói riêng làm cơ sở thực tiễn cho đề tài.

- Từ cơ sở lý luận và thực tiễn, đề tài đ a ra đ ợc các biện

pháp cụ thể để nâng cao kỹ năng khai thác và phát triển bài

toán trên cơ sở bài toán đã có cho GV: biện pháp về lý thuyết

tốn trên cơ sở bài tốn đã có cho GV: biện pháp về lý thuyết

vµ thùc hµnh.

</div>
(40)<div class='page_container' data-page=40>

- Phát triển đ ợc hệ thống câu hỏi, bài tập thực hành nhằm

- Phát triển đ ợc hệ thống câu hỏi, bài tập thực hµnh nh»m

nâng cao kỹ năng khai thác bài toán theo mục tiêu s phạm định

tr íc (10 bµi), mét sè kü năng phát triển bài toán mới trên cơ sở

tr ớc (10 bài), một số kỹ năng phát triển bài toán mới trên cơ sở

bi toỏn ó cú (20 bài) và đ a ra h ớng dẫn sử dụng các câu hỏi,

bài tốn đã có (20 bài) và đ a ra h ớng dẫn sử dụng các câu hỏi,

bài tập đó.

- Thư nghiƯm b íc đầu các biện pháp nâng cao kỹ năng khai

- Thử nghiệm b ớc đầu các biện pháp nâng cao kỹ năng khai

thỏc v phỏt trin bi toỏn i với GV.

thác và phát triển bài toán đối với GV.

- Hệ thống câu hỏi và bài tập đã khai thác và phát triển có

thể dùng làm tài liệu tham khảo trong đào tạo, bồi d ỡng GV tiểu

học góp phần phát triển kỹ năng nghề nghiệp theo chuẩn đặt ra.

Các kết quả nghiên cứu trên đã đảm bảo mục đích nghiên

cứu của đề tài, hoàn thành các nhiệm vụ mà đề tài đặt ra và phần

nào khẳng định đ ợc giả thuyết khoa học.

2. Đề xuất
2. Đề xuất

- Tăng c ờng công tác chuyên môn cho GV.

- Tăng c ờng công tác quản lý hoạt động dạy học.

- Tăng c ờng công tác đào tạo.

</div>
(41)<div class='page_container' data-page=41></div>

“kü n¨ng khai th¸c vµ ph¸t trión hö thèng bµi tëp cã néi dung h×nh häc trong d¹y häc to¸n ë líp 5” lô b¶o vö luën v¨n th¹c sü chuyªn ngµnh gi¸o dôc häc bëc tióu häc kho¸ 2006 2009 “kü n¨ng khai th¸c

<b>Lễ bảo vệ luận văn thạc sĩ</b>

<b>Lễ bảo vệ luận văn thạc sĩ</b>

Kỹ năng khai thác và phát triển

Kỹ năng khai thác và phát triển

hệ thống bài tập có nội dung hình học

hệ thống bài tập có nội dung hình học

trong dạy học toán ở lớp 5 .

trong dạy học toán ở lớp 5 .

mở đầu

mở ®Çu

<b>Nội dung</b>

<b>Nội dung</b>

<b>1.1 Một số vấn đề cơ bản của dạy học Toán ở </b>

<b>tiểu học</b>

<i><b>1.1.1. Đặc điểm nhận thức của HS tiĨu häc nãi </b></i>

<i><b>chung vµ HS lớp 5 nói riêng</b></i>

b. Kỹ năng khai thác và phát triển hệ thống bài tập

b. Kỹ năng khai thác và phát triển hệ thống bài tập

có nội dung hình học

có nội dung hình học

<b>C©u 5</b>

<b>C©u 5</b>

:

<sub>: </sub>

<b>C©u 6: Bảng 5.</b>

<b>Câu 6: Bảng 5.</b>

<i><b>KÕt luËn ch ¬ng: </b></i>

<i><b>KÕt luËn ch ¬ng: </b></i>

Kết quả điều tra cho thấy, ở một mức độ nào

Kết quả điều tra cho thấy, ở một mức độ nào

đó GV cũng có đ ợc kỹ năng khai thác và phát

đó GV cũng có đ ợc kỹ năng khai thỏc v phỏt

triển bài toán. Tuy nhiên, kết quả trên cũng chỉ ra

triển bài toán. Tuy nhiên, kết quả trên cũng chỉ ra

nhng hn chế của GV đối với kỹ năng này về

những hạn chế của GV đối với kỹ năng này về

mặt lý luận và thực hành. Từ đó, chúng tơi cho

mặt lý luận và thực hành. Từ đó, chúng tơi cho

rằng: Nâng cao kỹ năng phát triển hệ thống bài

rằng: Nâng cao kỹ năng phát triển hệ thống bài

tập cã néi dung h×nh häc cho GV ë líp 5 lµ rÊt

tËp cã néi dung h×nh häc cho GV ở lớp 5 là rất

cần thiết. Đây cũng là một h ớng nghiên cứu mới

cần thiết. Đây cũng là một h ớng nghiên cứu mới

nhằm góp phần nâng cao chất l ợng dạy và học

nhằm góp phần nâng cao chất l ợng dạy và học

môn Toán nói chung.

<b>Ch ơng 2</b>

<b>Ch ơng 2</b>

<b>2.4. Minh hoạ về hệ thống câu hỏi và bài tập </b>

<b>2.4. Minh hoạ vỊ hƯ thèng c©u hái và bài tập </b>

<b>thực hành nhằm phát triển kỹ năng khai thác </b>

<b>thực hành nhằm phát triển kỹ năng khai thác </b>

<b>và phát triển hệ thèng bµi tËp cã néi dung </b>

<b>và phát triển hệ thèng bµi tËp cã néi dung </b>

<b>hình học ở lớp 5 cho giáo viên tiểu học.</b>

<b>hình học ở lớp 5 cho giáo viên tiểu học.</b>

<i><b>2.4.1. Nhóm câu hỏi và bài tËp thùc hµnh </b></i>

<i><b>2.4.1. Nhãm câu hỏi và bài tập thực hành </b></i>

<i><b>nhằm phát triển kỹ năng khai thác bài toán </b></i>

<i><b>nhằm phát triển kỹ năng khai thác bài toán </b></i>

<i><b>theo mc tiờu s phạm định tr ớc.</b></i>

<i><b>theo mục tiêu s phạm định tr ớc.</b></i>

<i><b>2.4.2.</b></i>

<i><b>2.4.2.</b></i>

<i><b>Nhãm c©u hái vµ bµi tËp thùc hµnh </b></i>

<i><b>Nhãm câu hỏi và bài tập thực hành </b></i>

<i><b>nhằm nâng cao một số kỹ năng phát triển bài </b></i>

<i><b>nhằm nâng cao một số kỹ năng phát triển bµi </b></i>

<i><b>tốn trên cơ sở bài tốn đã có:</b></i>

b)

b)

<b>Lần 2</b>

<b>Lần 2</b>

: Các kết quả thu đ ợc nh sau:

<sub>: Các kết quả thu đ ợc nh sau:</sub>

<b>Câu 1</b>

<b>Câu 1</b>

: Có 26 GV đạt yêu cầu, chiếm 72%.