Sự phản kháng trong lao động và thái độ của người lao động đối với cải cách Công đoàn ở Trung Quốc

NGHIÏN CÛÁU - TRAO ÀƯÍI

SÛÅ PHẪN AO
KHẤNG
ÀƯÅNG
 THẤI
TRONG
V ÀƯÅ
AO
L ÀƯÅNG
CA NGÛ
ÀƯËI VÚÁI CẪI CẤCH
ÚÃ TRUNG
CƯNG
QËC
ÀOÂN
KAN WANG *
Ngûúâi dõch:NGUỴN THU HÂ

Ngây nhêån:02/6/2020
Ngây phẫn biïån:
30/6/2020
Ngây duåt 29/7/2020
àùng:

Tốm tùỉt:
Mc àđch:
Rt ra nhûäng lêåp lån vâ kïët lån tûâ cåc khẫo sất mûúâi nùm vïì kinh nghiïåm
chêëp, cng vúái mc àđch cẫi cấch cưng àoân, bâi viïët nây thẫo lån vïì sûå tûúng tấc giûäa sûå p
àưíi thïí chïë trong lơnh vûåc quan hïå lao àưång úã Trung Qëc.
Thiïët kïë/phûúng phấp/cấch

Bâitiïëp
viïëtcêån:
nây sûã dng mưåt nghiïn cûáu thuêìn têåp theo thúâi gian àûúåc
2006 àïën 2015. Cåc khẫo sất àûúåc thûåc hiïån hai nùm mưåt lêìn, c thïí lâ vâo nùm 2006, 2008, 20
Quẫng Àưng, Trung Qëc. Bẫng cêu hỗi vâ phûúng phấp phỗng vêën àậ àûúåc sûã dng; 2.166 b
thêåp vâ 215 cåc phỗng vêën àûúåc thûåc hiïån trong thúâi gian nghiïn cûáu.
Kïët quaã:
Sûå gia tùng cấc tranh chêëp têåp thïí úã Trung Qëc àậ dêỵn àïën sûå leo thang ca hânh àưå
cấc cåc àịnh cưng khưng chđnh thưëng, tûå phất. Cấc hânh àưång nây nhịn chung àậ tùng cûúâng kïë
vâ àấnh dêëu viïåc quìn vâ lúåi đch cấ nhên trúã nïn quan trổng hún àưëi vúái ngûúâi lao àưång. Vïì
cẫi cấch cưng àoân àậ àûúåc lâm sấng tỗ: quan àiïím thûåc dng vâ quan àiïím duy têm. Nhûäng ng
phẫn khấng khiïm tưën hún vïì cấc u cêìu cẫi cấch cưng àoân, trong khi nhûäng ngûúâi lao àưång co
àưåc lêåp ca cưng àoân khỗi liïn kïët nhâ nûúác vâ àẫng.
Giúái hẩn nghiïn cûáu/
Dûä liïåu
nghơa:
têåp trung úã mưåt sưë ngânh, vị phêìn lúán ngûúâi àûúåc hỗi lâ tûâ c
tûã vâ dïåt may.
Tđnh ngun bẫn/giấ
Bâi trõ:
viïët nây laõ baõi viùởt gửởc nhựỗm tựng nhờồn thỷỏc vùỡ sỷồ phất triïín ca
Trung Qëc.
Tûâ khốa:
Trung Qëc; quan hïå cưng nghiïåp; cưng àoân; phong trâo lao àưång; phẫn khấng lao àưån
LABOUR RESISTANCE AND WORKER ATTITUDES TOWARDS TRADE UNION RE
Abstract:
Purpose:
Drawing its arguments and conclusion from a ten-year survey on workers’ experiences of
along with anticipation of trade union reform, the purpose of this paper is to discuss the interaction between
its potential for institutional change in the field of labor relations in China.

Findings:
An increase in collectivized disputes in China has given rise to an escalation of labor action, chara
strikes. Joint action has strengthened the bonds among work colleagues, and it has become more important
attention to their rights and interests. In terms of organization, two viewpoints towards union reform were rev
and the idealist perspectives. Workers with greater experience of resistance were more modest in terms of
reform, while workers with some experience called for their union’s independence from the party-state.
Keywords:
China; Industrial relations; Trade unions; Labor movement; Labor resistance; Wildcat strike.

*  Hổc  viïån  Quan  hïå  Lao  àưång  Trung  Qëc

23 cưng àoâ
Tẩp chđ Nghiïn cûáu khoa hổc

Sưë 20 thaáng 7/2020


NGHIÏN CÛÁU - TRAO ÀƯÍI
1. Giúái thiïåu
àûúåc chuín àưíi tûâ cấc khiïëu nẩi vïì quìn lúåi, chùèng
Cưng nghiïåp hốa dêỵn àïën sûå phẫn khấng lao àưång hẩn nhû khiïëu nẩi vïì tiïìn lûúng, sang hânh àưång
vâ sûå phất triïín ca phong trâo lao àưång àïí kiïím theo àõnh hûúáng lúåi đch hún, nhû u cêìu tùng lûúng
soất sûác mẩnh ca vưën cng nhû ca nhâ nûúác [1]. hâng nùm vâ cẫi cấch cưng àoân doanh nghiïåp [17].
Trong bưën thêåp k qua, tẩi cấc qëc gia àưåc tâi, núiCấc tưí chûác cưng nhên, vđ d: cấc tưí chûác phi chđnh
ch nghơa cưng àoân hoân toân do nhâ nûúác kiïím ph (NGO) vâ Hiïåp hưåi cưng nhên lao àưång àưìng
soất vâ tûå do lêåp hưåi bõ àân ấp, quấ trịnh toân cêìu
hûúng, tẩo cú hưåi cho ngûúâi lao àưång tưí chûác bïn
hốa vâ cưng nghiïåp hốa khưng chó thc àêíy sûå nưíi ngoâi hïå thưëng TCHTQ vâ theo àíi cấc quìn vâ
dêåy ca cưng nhên mâ côn thc àêíy cưng nhên tưí lỳồiủchchungcuóahoồ[15,18,19].
chỷỏccửngoaõnửồclờồpbùnngoaõicửngoaõnchủnh

Dooỏ,nhiùỡunhaõnghiùncỷỏutinrựỗngcaỏchaõnh
thỷỏc,dooỏ,liùnminhcửngoaõnửồclờồpaọiờỡuỳó ửồngtrùnngaõycaõngtựnglaõkùởtquaócuóayỏthỷỏcnhoỏm
nhiùỡuquửởcgia,nhỷaọthờởytrongquaỏtrũnhdờnchuó giatựngtrongcửngnhờnTrungQuửởc[17,18,19,
hoỏaỳóHaõnQuửởc,Mù-xi-cửvaõaõiLoan[2,3,4].Traói 20,21,22,23,24,25,26],vaõcuửồcờởutranhlao
nghiùồmờởutranhnhũnchungoỏngmửồtvaitroõthiùởt ửồngbừphờnmaónhtrỷỳỏcờyangphaỏttriùớntheo
yùởutrongviùồcnờngcaoyỏthỷỏcnhoỏmcuóangỷỳõilao hỷỳỏngnửớidờồyỷỳồcphửởihỳồpvaõbũnhthỷỳõnghoỏa
ửồng,nhỷọngngỷỳõicoỏnhucờỡucoỏựồcthuõtiùởnhoaỏ[20],mỳóỷỳõngchosỷồhũnhthaõnhcuóamửồtphong
tỷõkinhtùởsangchủnhtrừ[1,2].Phaónkhaỏngtronglao traõolaoửồngtheoừnhhỷỳỏngcửngnhờn[19].Trong
ửồngoỏngvaitroõlaõchờởtxuỏctaỏcùớbiùởnsỷồbờởtmaọn
nhỷọngtrỷỳõnghỳồpnhỷvờồy,hùồthửởngTCHTQphaói
cỳsỳóthaõnhthayửớithùớchùở.
tỷồcaóitửớùớphaónỷỏngnhanhhỳn,hoựồccuửởicuõng
Laõnỷỳỏccoỏnùỡnkinhtùởlỳỏnthỷỏhaithùởgiỳỏiửỡngthờởtbaồitrongquaỏtrũnhaồidiùồnchongỷỳõilaoửồng,
thỳõilaõquửởcgiaửngdờnnhờởtthùởgiỳỏi,TrungQuửởc nhỷọngngỷỳõinaõyaọbựổtờỡutửớchỷỏcửồclờồpùớthay
mangùởncỳhửồiquyỏgiaỏùớkhaỏmphaỏsỷồtỷỳngtaỏc thùởcaỏccửngoaõnchủnhthỷỏc[26].Dooỏ,caỏccửng
giỷọasỷồphaónkhaỏnglaoửồngvaõaỏplỷồccuóangỷỳõi
oaõnTrungQuửởcseọkhửngphaỏttriùớnchúbựỗngcaỏch
laoửồngửởivỳỏiliùnminhcửngoaõn,nhờởtlaõdonhaõ tiùởptuồcaómnhờồnvaitroõỷỳõngdờợngiỷọaCSTQ
nỷỳỏckiùớmsoaỏt.TrungQuửởcaọtraóiquaquaỏtrũnh vâ ngûúâi lao àưång Trung Qëc [8, 9, 10, 23, 24].
cưng nghiïåp hốa nhanh chống, cng vúái sûå thõ trûúâng
Tuy nhiïn, chđnh quìn vâ Àẫng Trung Qëc
hoấ nưåi àõa, kïí tûâ khi Àẫng Cưång sẫn Trung Qëc khưng thïí bõ bỗ qua trong quấ trịnh nây. Hânh vi ca
(ÀCSTQ) cêìm quìn àûa ra chđnh sấch cẫi cấch vâ nhâ nûúác cố thïí ngùn cẫn hóåc khuën khđch hânh
múã cûãa vâo nùm 1978. Trong lơnh vûåc quan hïå lao àưång ca ngûúâi lao àưång. Vđ d, úã Ba Lan thúâi k
àưång, sûå àưëi àêìu giûäa cấc ch thïí khấc nhau àậ cưång sẫn trûúác àêy, chđnh quìn àẫng Ba Lan lêìn
xët hiïån, trong khi ÀCSTQ àậ nưỵ lûåc giûä quìn lûåc àêìu tiïn nhêån ra vâ sau àố àân ấp Àoân kïët, mưåt
chđnh trõ tưëi cao ca mịnh trong hïå thưëng Nhâ nûúác cưng àoân àûúåc tưí chûác àưåc lêåp do cấc cưng nhên úã
- Àẫng [5]. Cưng àoân àưåc lêåp bõ cêëm. Tưíng Cưng xûúãng àống tâu Gda-xtan, vâ cëi cng àậ chêm
hưåi Trung Qëc (TCHTQ) vâ cêëp dûúái lâ cấc cưng ngôi cho mưåt cåc khấng chiïën toân qëc àậ hẩ bïå
àoân duy nhêët àûúåc cưng nhêån chđnh thûác [6] (Mc ch nghơa xậ hưåi [27]. ÚàTrung Qëc, viïåc ban hânh

2 vâ 4); cấc cú quan nây hoẩt àưång nhû mưåt vânh caỏcaồoluờồtlaoửồngkhaỏcnhautrongthờồpkyóqua
aitruyùỡntaói,hoựồcửởngdờợn,kùởtnửởingỷỳõilaoửồng aọtaồocỳhửồichủnhtrừchongỷỳõilaoửồngbaõytoósỷồ
vỳỏinhaõnỷỳỏc-aóngbựỗngcaỏchtruyùỡnaồtmùồnhlùồnh bờởtbũnhcuóahoồvaõhaõnhửồngtờồpthùớ[17,21,23,
cuóaCSTQchocửngnhờnvaõtruyùỡnaồtyỏkiùởncuóa 28,29];vaõsửởvuồtranhchờởptờồpthùớvaõũnhcửng
cửngnhờnlùntỳỏicờởpnhaõnỷỳỏc[7,8,9,10,11,12].
khửngtửớchỷỏcaọtựngvoồtkùớtỷõkhibanhaõnhmửồtsửở
KhiTrungQuửởchửồinhờồpsờuhỳnvaõonùỡnkinh luờồtlaoửồngnựm2008[17],mựồcduõCSTQban
tùởtoaõncờỡu,sỷồphaónkhaỏnglaoửồngtựnglùnvaõliùn ờỡucửởgựổngsỷóduồngluờồtnhỷmửồtphờỡncuóabửồcửng
minhcửngoaõnchủnhthỷỏcchừuaỏplỷồccaóicaỏch[8]. cuồquaónlyỏcuóamũnhùớgiaóiquyùởtsỷồbờởtmaọnvaõ
Tỷõnựm1996ùởn2014,caỏcvuồtranhchờởplaoửồng chửởngtờồpthùớhoỏacửngnhờn[14].Theothỷồctraồng
aọtựnggờỡn15lờỡnlùn715.163vuồ,vỳỏi267.165cửng
naõy,haõnhvicuóachủnhquyùỡnaóngTrungQuửởccoỏ
nhờnliùnquanùởntranhchờởptờồpthùớ[13].Caỏccuửồc
thùớnựổmaónhhỷỳóngrờởtlỳỏnửởivỳỏingỷỳõilaoửồng.
ũnhcửngtỷồphaỏtaọtrỳónùnphửớbiùởnvũluờồtphaỏp Tronglụnhvỷồccửngoaõn,CSTQbaõytoósỷồkhửng
TrungQuửởckhửngtraoquyùỡnũnhcửngchocửng
sựộnsaõngvỳỏiviùồcgiaómbỳỏtcờởmoaỏntửỡntaồinhiùỡu
nhờnvaõTCHTQphỳỏtlỳõsỷồphaónkhaỏnglaoửồng cửngoaõn[30]vaõkhửngcoỏdờởuhiùồuthayửớimửởi
[10,14,15].Cuọngcoỏ2.772cuửồcũnhcửngbờởthỳồp quan hïå giûäa hïå thưëng TCHTQ vâ chđnh quìn Trung
phất trong nùm 2015, gêëp 15 lêìn so vúái nùm 2011
Qëc [31]. Ngoâi ra, vâo nùm 2015, mưåt sưë lậnh
[16]. Hún nûäa, bẫn chêët ca cấc cåc àịnh cưng àang àẩo NGO vïì lao àưång àậ bõ bùỉt vị tưåi hịnh sûå úã tónh
24 Tẩp chđ Nghiïn cûáu khoa hổc cưng àoân

Sưë 20 thaáng 7/2020


NGHIẽN CU - TRAO ệI
Quaóngửng,khuvỷồccửngnghiùồphoỏanhờởtcuóaờởt viùồcbửớnhiùồmchúmửồtthaỏngtrỷỳỏcoỏvaõchúcờỡn
nỷỳỏc,trongkhibửồmaỏyanninhcuóaCSTQaọliùn iùỡnvaõomờợuỳnnhờnsỷồùớchiùởmvừtrủnaõy[45].

tuồcquờởyrửởicaỏcnhaõhoaồtửồngcửngnhờn,oỏngcỷóa
Tuynhiùn,coỏrờởtủtdỷọliùồutoaõndiùồnùớtheodoọi
vựnphoõngcuóahoồvaõngỷõnghoaồtửồngtờởtcaóhoaồtthayửớitrongnhờồnthỷỏcvaõmongỳồicuóangỷỳõilao
ửồng[32,33].
ửồngTrungQuửởcửởivỳỏitửớchỷỏcửồclờồp,cuọngnhỷ
Trỷỳỏcvờởnùỡnaõy,mửồtsửởnhaõnghiùncỷỏukhửng vỳỏicửngoaõnTrungQuửởc,thửngquacaỏcdiùợnbiùởn
kyõvoồngrựỗngtửớchỷỏccửngnhờnngoaõihùồthửởng phaónkhaỏngliùntuồc[17].Hờỡuhùởtcaỏcnghiùncỷỏu
TCHTQseọcoỏbờởtkyõaónhhỷỳóngnaõoùởnquanhùồ ùỡudỷồavaõophỷỳngphaỏpnghiùncỷỏutrỷỳõnghỳồp
laoửồng,vũchủnhquyùỡn-aóngTrungQuửởcrờởt [15,23,25,35,40],mửtaónhỷọngcờuchuyùồnựồc
maồnhvaõmửởiquanhùồquyùỡnlỷồcgiỷọaTCHTQvaõ biùồtvaõboólỳọbỷỏctranhlỳỏnhỳn,hoựồcsỷóduồngcaỏc
caỏctửớchỷỏccửngnhờnkhaỏcnhỷNGOkhửngcoỏ
khaóosaỏtngựổnhaồn[24,28,29]trùncỳọmờợulỳỏnnhỷng
tủnhửởixỷỏng[10,14,20,33].Mựồcduõtũnhtraồng khửngdỷồbaỏoỷỳồccaỏcthayửớitrongkhoaóngthỳõi
bờởtửớnlaoửồnggiatựng,hoồcaómthờởyrựỗngngỷỳõi giandaõihaồnvaõdooỏ,coỏthùớkhửnguóùớphờntủch
laoửồngTrungQuửởcchỷasựộnsaõngthaỏchthỷỏc thỷồctùởvùỡmửởiquanhùồgiỷọasỷỏclaoửồngvaõaỏplỷồc
trờồttỷồcuóathừtrỷỳõngvaõseọ tiùởptuồcliùnkùởtvỳỏi
cuóangỷỳõilaoửồngửởivỳỏicaóicaỏchcửngoaõnỳó
chủnhquyùỡn[8,34,35,36],sauoỏvờợncoỏ khaó
TrungQuửởc.
nựngừnhhỷỳỏngsỷồphaỏttriùớncuóaphongtraõolao
Ruỏtranhỷọnglờồpluờồnvaõkùởtluờồntỷõmửồtnghiùn
ửồng[37].Aplỷồcliùntuồctỷõdỷỳỏilùnùớthayửới cỷỏuthuờỡntờồpmỷỳõinựmtỷõ2006ùởn2015vùỡkinh
thùớchùởyùởu,vaõdooỏ,hùồthửởngTCHTQcoỏthùớduy nghiùồmcuóangỷỳõilaoửồngvùỡtranhchờởp,cuõngvỳỏi
trũvaitroõcuóanoỏnhỷmửồtỷỳõngdờợn.
nhỷọngdỷồoaỏncuóahoồvùỡcaóicaỏchcửngoaõn,baõi
Hỳnnỷọa,caỏcnhaõnghiùncỷỏulờồpluờồnrựỗngchủnh viùởtnaõythaóoluờồnsỷồtỷỳngtaỏcgiỷọasỷồphaónkhaỏng
quyùỡnaóngTrungQuửởc-coỏnhiùỡukhaónựngxỷólyỏ tronglaoửồngvaõtiùỡmnựngthayửớithùớchùởtrong
caỏcthaỏchthỷỏcxaọhửồichủnhtrừhỳncaỏcchùởửồửồclụnhvỷồcquanhùồlaoửồngỳóTrungQuửởc.Baõiviùởtcoỏ
oaỏnkhaỏc[38]-thỷỳõngitrỷỳỏcnhỷọngthayửới nựmphờỡn.Phờỡnờỡutiùnỷaraphỷỳngphaỏpnghiùn
trongquanhùồlaoửồng,vaõdooỏcoỏthùớlaõmgiaóm cỷỏu;phờỡnthỷỏhaimiùutaósỷồhũnhthaõnhcuóabaón

sỷỏcmaồnhcuóaphaónkhaỏnglaoửồngbựỗngcaỏchban chờởtcuóatranhchờởplaoửồngtỷõsỷồbờởtbũnhcaỏnhờn
haõnhluờồtlaoửồngmỳỏivaõkhỳóixỷỳỏngcaóicaỏchcửngchuyùớnửớithaõnhsỷồbờởtmaọntờồpthùớ;vaõsauoỏ,
oaõntheohỷỳỏngdờợnnhaõnỷỳỏc.Theocaỏchnaõy,noỏ phờỡnthỷỏbamửtaógiatựngdờnsửởlaoửồng,cuọng
coỏthùớkùởthỳồpsỷồbờởtmaọncuóalaoửồngvaõokùnh nhỷgiatựngyỏthỷỏcnhoỏmtrongcửngnhờn,ựồctrỷng
giaóiquyùởtchủnhthửởngtheohùồthửởngchủnhquyùỡn dosỷồgiatựngtrongũnhcửngtỷồphaỏtvaõhửợtrỳồtờồp
[39,40]vaõngựnchựồnsỷồmỳórửồngcuóacaỏctửớchỷỏcthùớgiỷọacửngnhờntrongũnhcửng.Phờỡnthỷỏtỷ
cửngnhờnửồclờồp.Trongthờồpkyóqua,bựỗngcaỏch khaỏmphaỏnhỷọngkyõvoồngcuóangỷỳõilaoửồngvùỡhùồ
ỷaracaỏccaóicaỏchcửngoaõnùớchopheỏpmửồtsửở thửởngTCHTQvaõcaóicaỏchcờỡnthiùởt,mửtaócaỏcaónh
mỷỏcửồdờnchuócỳsỳódỷỳỏihũnhthỷỏcbờỡucỷótrỷồchỷỳóngcuóacuửồcũnhcửngùởnkyõvoồngcuóangỷỳõi
tiùởp [40, 41],  cng  nhû  thûúng  lûúång  têåp  thïí,
lao àưång vïì tưí chûác trong khi phên loẩi cấc cưng
TCHTQ àậ cưë gùỉng phẫn ûáng nhanh hún theo u nhên àûúåc khẫo sất thânh vâo hai nhốm (thûåc dng
cêìu ca ngûúâi lao àưång vâ lâm dõu sûå bêët mận cavâ l tûúãng hoấ). Phêìn cëi cng thẫo lån vïì tiïìm
lao àưång [7, 8, 10] mâ khưng cêìn phẫi thûåc hiïån nùng ca phẫn khấng lao àưång àïí thay àưíi ch nghơa
bêët k thay àưíi cú bẫn nâo trong mưëi quan hïå vúái cưng àoân àûúng àẩi úã Trung Qëc theo quan àiïím
ÀCSTQ. Mùåc d cấc nghiïn cûáu khấc cng chó ra cuóangỷỳõilaoửồng.
rựỗngduõlaõbờỡucỷótrỷồctiùởphaythỷỳnglỷỳồngtờồp Phỷỳngphaỏpnghiùncỷỏu
thùớcuóacửngoaõnùỡukhửngthỷồcsỷồtraoquyùỡn
Phỷỳngphaỏpnghiùncỷỏuthuờỡntờồptheothỳõigian
chongỷỳõilaoửồngỳónỳilaõmviùồc[41,42,43,44], aọỷỳồcsỷóduồngtỷõnựm2006ùởn2015.Nhoỏmmờợu
caỏchaõnhửồngphaónkhaỏngtỷõngỷỳõilaoửồng,vủmuồctiùuỷỳồcxaỏcừnhcoỏbửởnựồciùớmsau:
duồnhỷtranhchờởplaoửồngvaõũnhcửngkhửngtửớ
(1)Laõngỷỳõidicỷtỷõnửngthửn/quùhỷỳngùởn
chỷỏc,khửnguóaónhhỷỳóngthayửớicờởuhũnhhiùồn thaõnhthừùớlaõmviùồc.Hiùồn273,95triùồulaoửồngdi
taồicuóaquanhùồlaoửồngTrungQuửởc,vửởnkhửng cỷỳóTrungQuửởc,hoựồchaiphờỡnbalỷồclỷỳồnglao
coỏkhaónựngnuửidỷỳọngmửồtphongtraõolaoửồng ửồngcuóaờởtnỷỳỏc(CuồcThửởngkùQuửởcgiaTrung
ửồclờồpbùnngoaõibửồmaỏychủnhquyùỡn[36].Trùn Quửởc,2015),vaõlaoửồngdicỷaọỷỳồcchỷỏngminh
thỷồctùở,mửồtphoỏchuótừchmỳỏiỷỳồcbửớnhiùồmcuóa
laõthamgiatủchcỷồctrongphaónkhaỏnglaoửồng[18,
TCHTQvỳỏilyỏlừchcửngnhờndicỷaọcửngkhai 19,20].

thỷõanhờồnrựỗngửngaọỷỳồcCSTQthửngbaỏovùỡ
(2)ửồtuửớidỷỳỏi28.Ngỷỳõilaoửồngdicỷtreótuửới

25 cửng oaõ
Taồp chđ Nghiïn cûáu khoa hổc

Sưë 20 thấng 7/2020


NGHIẽN CU - TRAO ệI
ỷỳồcbaỏocaỏolaõtủchcỷồchỳntrongquaỏtrũnhphaón trongngaõnhdùồtmay;2147ngỷỳõiỷỳồchoóiaọhoaõn
khaỏng[19,23],vaõCSTQphờnloaồingỷỳõitỷõ14 thaõnhchỷỳngtrũnhgiaỏoduồctrunghoồccỳsỳóvaõ60%
ùởn28tuửớilaõthanhniùn[46].
laõnỷọ.Theothửởngkùquửởcgiachothờởyhỳn70%lao
(3)aọlaõmviùồctrongcaỏcdoanhnghiùồplỳỏnvỳỏi ửồngtreódicỷTrungQuửởcaọhoaõnthaõnhchỷỳng
hỳn1000nhờnviùntaồithỳõiiùớmkhaóosaỏt.Cửng
trũnhgiaỏoduồctrunghoồc[47,48];vaõngaõnhiùồntỷó,
nhờntrongcaỏccửngtyquymửlỳỏncoỏkhaónựngcao
ngaõnhdùồtmay,vaõcaỏcngaõnhcửngnghiùồpỷutiùn
hỳnkhỳóixỷỳỏnghaõnhửồngcoỏaónhhỷỳóngửởivỳỏisỷồ
tuyùớnduồnglaoửồngnỷọ[18,49].Coỏthùớkùởtluờồn,
thayửớithùớchùởxaọhửồi,nhỷaọthờởyỳócaỏcnỷỳỏccửồngửởitỷỳồngnghiùncỷỏuphaónaỏnhthỷồctùởcuóalỷồclỷỳồng
saónvaõửồctaõikhaỏc[2,27].
laoửồngỳóTrungQuửởc.
(4)aọhoựồcangtraóiquacaỏctranhchờởplaoửồng,
Ngoaõira,nghiùncỷỏuviùncuọngthỷồchiùồnmửồt
vũkinhnghiùồmlaõmửồtyùởutửởquantroồngtrongsỷồ cuửồcphoóngvờởnsờubaỏncờởutruỏcvùỡnhỷọnglyỏdo
phaỏttriùớncuóacaỏcphongtraõolaoửồng[18,19].
chitiùởtựỗngsausỷồlỷồachoồncuóahoồtrongbaóng
Cuửồckhaóosaỏtỷỳồcthỷồchiùồnhainựmmửồtlờỡn hoói.Saukhimửồtcửngnhờnaọhoaõnthaõnhbaóng

tỷõnựm2006ùởn2015,cuồthùớlaõvaõonựm2006, cờuhoói,nghiùncỷỏuviùnseọmỳõicửờởy/anhờởyphoóng
2008,2011,2013vaõ2015,taồitúnhQuaóngửngvờởn.Nùởucửngnhờnửỡngyỏ,nghiùncỷỏuviùnseọ
khuvỷồccửngnghiùồphoỏacoỏnhiùỡulaoửồngdicỷ tiùởnhaõnhphoóngvờởnỳómửồtnỳiriùngtỷthuờồntiùồn
nhờởtcaónỷỳỏc.CaỏcthaõnhphửởQuaóngChờu,Thờm chocửngnhờn,chựốnghaồnnhỷmửồtquaỏntraõ,quaỏn
Quyùởn,ửngQuanvaõHuùồChờu,bửởntrungtờm
caõphù,nhaõhaõnghoựồckyỏtuỏcxaỏcửngnhờn.Trong
cửngnghiùồplỳỏnỳótúnhQuaóngửng,aọỷỳồcgheỏ mửợinựmnghiùncỷỏu,caỏcnhaõnghiùncỷỏuaọphoóng
thựmtrongquaỏtrũnhnghiùncỷỏu.Mửồtnhoỏmgửỡmhai vờởn50cửngnhờn.Tửớngcửồng,coỏ215cuửồcphoóng
hoựồcbanghiùncỷỏuviùnaọtiùởpcờồnngờợunhiùncaỏc
vờởnỷỳồcthỷồchiùồntrongthỳõigiannghiùncỷỏu.Caỏc
cửngnhờntrỷỳỏccaỏctoõanhaõcuóacỳquangiaóiquyùởt cuửồcphoóngvờởnỷỳồcthỷồchiùồnbựỗngtiùởngTrung
tranhchờởplaoửồng(toõaphờngiaóitranhchờởplao Quửởcvaõkeỏodaõitrong1-1,5giỳõ.Trongnựm2006
ửồngvaõtoõaaỏntỷphaỏp),cuọngnhỷcaỏccỳsỳótrỳồgiuỏpvaõ2008,nghiùncỷỏuviùnaọghiờmcaỏccuửồcphoóng
phaỏplyỏcuóachủnhphuó,giỷọathaỏng6vaõthaỏng9mửợivờởn,nhỷngtrongnhỷọngnựmsauoỏ,hoồaọthay
nựmnghiùncỷỏu.
ghiờm bựỗngghichuỏvựnbaónchuyùnsờumaõsau
Baóngcờuhoóivaõphỷỳngphaỏpphoóngvờởnaọ oỏaọỷỳồcphaỏttriùớnthaõnhkừchbaónphoóngvờởnùớ
ỷỳồcaỏpduồng.Nùởumửồtcửngnhờnphuõhỳồpvỳỏitờởtphờntủchnửồidung.iùỡunaõylaõdomửồtsửởcanthiùồp
caóbửởnựồciùớmlỷồachoồntrùn,nghiùncỷỏuviùnseọ tỷõcaỏccỳquanchỷỏcnựngkhiùởnviùồcghibựngkhoỏ
yùucờỡucửờởy/anhờởyiùỡnvaõobaóngcờuhoói,sau khùn vâ khiïën cấc nghiïn cûáu viïn lo ngẩi vïì nhûäng
àố xấc nhêån sûå sùén sâng tham gia phỗng vêën ca ri ro chđnh trõ xët phất tûâ phúi bây danh tđnh ca
cưng nhên àố. Trong mưỵi nùm nghiïn cûáu, 500 bẫng
ngûúâi àûúåc phỗng vêën.
cêu hỗi àậ àûúåc phên phưëi. Cêëu trc vâ cêu hỗi
Giúái hẩn ca nghiïn cûáu lâ dûä liïåu têåp trung vâo
chđnh trong bẫng cêu hỗi lâ nhû nhau, àïí àẫm bẫo mưåt sưë ngânh, àa sưë ngûúâi trẫ lúâi lâm viïåc trong
tđnh nhêët quấn vâ liïn tc vïì thưng tin sau àêy vïì
ngânh sẫn xët àiïån tûã, dïåt may vâ nhâ mấy, khiïën
ngûúâi lao àưång:
viïåc thûåc hiïån so sấnh xun ngânh trúã nïn khố khùn

(1) Chi tiïët cấ nhên, nhû giúái tđnh, tíi tấc, giấo hún. Trïn thûåc tïë,  cưng  nhên  di cû cố nhiïìu lûåa
dc vâ thưng tin gia àịnh.
chổn cưng viïåc, vâ nhiïìu tranh chêëp lao àưång vâ nưíi
(2) Kinh nghiïåm cấ nhên vïì tranh chêëp lao àưång,
dêåy ca cưng nhên diïỵn ra trong ngânh xêy dûång
bao gưìm cẫ tranh chêëp àậ àûúåc giẫi quët, phûúng [21] vâ ngânh cưng nghiïåp ư tư [25]. Trong tưíng sưë
thûác giẫi quët, mûác àưå hâi lông vúái kïët quẫ, v.v. mêỵu nây, cưng nhên xêy dûång, ư tư vâ cấc ngânh
(3) Kinh nghiïåm cấ nhên vïì cấc cåc àịnh cưng, cưng nghiïåp khấc khưng àûúåc àẩi diïån. Àêy lâ kinh
chùèng hẩn nhû mûác àưå thânh cưng ca cåc àịnh nghiïåm lûu  cho cấc nghiïn cûáu trong tûúng lai khi
cưng, l do cưng nhên chổn hóåc khưng chổn tham
chổn phûúng phấp tiïëp cêån mêỵu tûúng tûå nhû bâi
gia àịnh cưng, v.v.
viïët nây, cêìn àa dẩng hoấ ngânh nghïì hún àïí àûa
(4)  tûúãng vïì tưí chûác cưng nhên vâ cưng àoân ra kïët quẫ àẩi diïån hún cho mưi trûúâng lao àưång tẩi
chđnh thûác, bao gưìm àấnh giấ cấ nhên vïì cấch cưng Trung Qëc.
àoân hoẩt àưång, cấch cẫi thiïån, v.v.
2. Kïët quẫ
Trong thúâi gian nghiïn cûáu, 2166 bẫng cêu hỗi
Gia tùng hoẩt àưång lao àưång vâ tranh chêëp
à àiïìu kiïån àậ àûúåc thu thêåp, vúái t lïå trẫ lúâi lâ
têåp thïí
86,64%. Trong sưë cấc cưng nhên àûúåc lêëy mêỵu, 79%
Sûå cưë th ca toân cêìu hốa, thõ trûúâng hốa vâ
àïën tûâ ngânh sẫn xët àiïån tûã vâ 15,05% lâm viïåccưng nghiïåp hốa thûúâng dêỵn àïën sûå bêët mận lao
26 Tẩp chđ Nghiïn cûáu khoa hổc cưng àoân

Sưë 20 thaáng 7/2020


NGHIẽN CU - TRAO ệI

ửồnggiatựng.Trongquaỏtrũnhnaõy,nhaõnỷỳỏcoỏng nhoỏmgiỷọacaỏccửngnhờnvaõhỳồpnhờởtcaỏccửngnhờn
mửồtvaitroõthiùởtyùởu.Trỷỳỏckhibanhaõnhmửồtloaồtriùngleóthaõnhmửồtnhoỏmửỡngnhờởt.Traỏingỷỳồcvỳỏi
caỏcLuờồtlaoửồng,nhỷLuờồthỳồpửỡnglaoửồng lờồpluờồnrựỗngngỷỳõilaoửồngdicỷTrungQuửởckhửng
cuóaTrungQuửởcnựm2008,hoaồtửồnglaoửồng thùớoaõnkùởtvũờởtnửngnghiùồpỳónửngthửnluửnlaõ
xuờởtphaỏtnhoóleó,vỳỏimửồtsửởủtlaoửồngdicỷtờồp
giaóiphaỏpthaythùở,dooỏlaõmgiaómửồnglỷồchaõnh
hỳồptranhchờởphoựồcphửởihỳồpvỳỏitờồpthùớcửngnhờn, ửồngcuõngnhau[34,35],baõiviùởtnaõychothờởysỷồ
vaõcửngnhờnthỷỳõngchoồnboócửngviùồchiùồntaồi tửỡntaồicuóamửồtmaồnglỷỳỏihửợtrỳồlờợnnhaubựổtờỡu
chuyùớnsangviùồclaõmmỳỏimửợikhibờởtbũnhtaồinỳi giỷọanhỷọngngỷỳõilaoửồngdicỷ.
laõmviùồc[49],maõkhửngthamgiaờởutranhhay
Baóng2.Aihửợtrỳồhiùồuquaónhờởtchongỷỳõi
phaónkhaỏng.Baóng1minhhoồarựỗng,vaõonựm2006,
laoửồngtrongtranhchờởp?(2006-2015)
mửồtphờỡnbasửởcửngnhờnỷỳồckhaóosaỏtaọbaỏo
2006
2008
2011
2013
2015
caỏorựỗngcoỏhỳnmỷỳõiửỡngnghiùồplaõmviùồcvỳỏihoồ Nguửỡn Tờỡn
Tờỡn
Tờỡn
Tờỡn
Tờỡn
hửợ trỳồ
%
%
%
%
%

coỏliùnquanùởncuõngmửồttranhchờởp.Tuynhiùn,
sửở
sửở
sửở
sửở
sửở
tyólùồnaõytựnggờỡngờởpửitrongnựm2008,khiluờồt ửỡng 78 19,0 144 33,9 204 50,1 297 66,1 301 63,1
nghiïåp
múái cố hiïåu lûåc.
 Nùm 2011, gêìn hai phêìn ba sưë
cưng nhên cho biïët tranh chêëp tẩi núi lâm viïåc ca Àưìng 141 34,3 123 28,9 97 23,8 90 20,0 75 15,7
hổ  cố  sûå  tham  gia ca  hún  mûúâi  àưìng  nghiïåp. hûúng
T lïå nây tiïëp tc nhẫy vổt lïn 94,4% vâ 95,6% Gia àịnh 145 35,3 40 9,4 42 10,3 21 4,7 20 4,2
Baån
31 7,5 79 18,6 40 9,8 21 4,7 22 4,6
trong nùm 2013 vâ 2015. Sûå gia tùng cấc tranh
trong xậ
chêëp lao àưång têåp thïí khuën khđch ngûúâi lao àưång hưåi
chia sễ sûå bêët mận chung ca hổ tẩi núi lâm viïåc, Hưåi
9
2,2
6
1,4 12 2,9 12 2,7
9
1,9
cng nhû khúãi xûúáng hânh àưång chung.
àưìng
Bẫng 1. Sưë lûúång ngûúâi lao àưång tham gia tranh
hûúng
chêëp lao àưång? (2006 - 2015)

Nhốm
7
1,7
5
1,2
3
0,9
8
1,8 10 2,1
Đt hún 10 cưng nhên
tham gia
Têìn sưë
%
287
69,8
180
42,7

Nhiïìu hún 10 cưng nhên
tham gia
Têìn sưë
%
124
30,2
242
57,3

Nùm

Mêỵu

2006
2008

411
422

2011
2013

407
449

102
25

25,1
5,6

305
424

74,9
94,4

2015

477

21

4,4

456

95,6

tưn giấo
Chđnh
0
ph
Cưng
0
àoân
Tưíng
411

0

14

3,3

5

1,2

0

0

23

4,8

0

14

3,3

4

1,0

0

0

15

3,1

100

447

100

100

422 100 407 100 449

Baóng2cuọngchothờởytrongsửởcaỏccửngnhờn
ỷỳồckhaóosaỏtthũửồtincờồycuóaChủnhphuóTrung
QuửởcvaõhùồthửởngTCHTQthờởp.Mựồcduõcoỏmửồtsửở
Becker(2014)[21]chúranhỷọngngỷỳõilaoửồng
biùởnửồng,tyólùồngỷỳõilaoửồngcoisỷồhửợtrỳồcuóa
dicỷkhaỏtủchcỷồctrongviùồcliùnkùởtvỳỏinhaukhiliùn chủnhphuóvaõcửngoaõnlaõhỷọuủchnhờởtkhửngcao
quanùởntranhchờởplaoửồng,bỳóivũnhỷọngngỷỳõi hỳn7,9%,trongnựm2006vaõ2013,khửngcoỏcửng
laoửồngdicỷcoỏxuhỷỳỏngdỷồavaõocaỏcửỡngnghiùồp nhờnnaõoỷỳồckhaóosaỏtaỏnhgiaỏchủnhphuóhoựồc
laõmviùồccuóahoồùớtũmhửợtrỳồ.Viùồccoỏchungkinhcửngoaõnhửợtrỳồhiùồuquaónhờởt.Trùnthỷồctùở,Luờồt
nghiùồmvùỡtranhchờởplaoửồngcuóngcửởmửởiquanhùồ laoửồngTrungQuửởcthỷỳõngcoỏtiùuchuờớncaotrùn
giỷọanhỷọngngỷỳõilaoửồngdicỷ.Nhỷtrũnhbaõytrong vựnbaón,nhỷngtrùnquaniùớmcuóangỷỳõilaoửồng,
Baóng2,ửỡngnghiùồptaồinỳilaõmviùồcngaõycaõngtrỳó viùồcthỷồcthicaỏctiùuchuờớnnaõycoõnkhaỏkeỏmvaõcoỏ
nùnquantroồngửởivỳỏicaỏccửngnhờnỷỳồckhaóosaỏt thùớlaõmmờởtuytủncuóanhaõnỷỳỏc[5,14].Theotiùởtlửồ
khigiaóiquyùởttranhchờởp.Tỷõnựm2006ùởn2015,tyó cuóaGallagher(2006)[28],haõnhvicuóaCSTQtrong
lùồcửngnhờnchorựỗngcaỏcửỡngnghiùồpaọhửợtrỳồ viïåc giúái thiïåu vâ phưí biïën Låt lao àưång khưng chó
hiïåu quẫ nhêët àậ  tùng tûâ 44,1 àïën  63,1%. Àưìng thưng bấo cho ngûúâi lao àưång vïì quìn ca hổ, mâ
thúâi, têìm quan trổng ca gia àịnh giẫm tûâ 35,3 xëng côn thc àêíy sûå bêët mận ca hổ vúái hïå thưëng hânh
côn 4,2%, do cấc thânh viïn khấc trong gia àịnh cố chđnh cưng - vưën bõ chó trđch lâ khưng hiïåu quẫ vâ
thïí súã hûäu thưng tin giưëng nhû ngûúâi lao àưång, vâ nûãa vúâi trong hưỵ trúå ngûúâi lao àưång - vâ khuën khđch
do àố khưng thïí àûa ra bêët k quan àiïím múái nâo ngûúâi lao àưång hânh àưång mưåt cấch ch àưång àïí
àïí hưỵ trúå hổ [21]. Sûå thay àưíi nây thïí hiïån mưåt quấàẩt àûúåc quìn vâ lúåi đch ca hổ. Do àố, câng nhiïìu
trịnh àoân kïët lao àưång, vúái quấ trịnh cưng nghiïåp låt àûúåc thưng qua, sûå bêët mận giûäa cấc cưng nhên
hốa vâ thõ trûúâng hốa dêìn àùåt nïìn tẫng cho  thûáccâng lúán.

27 cưng àoâ
Tẩp chđ Nghiïn cûáu khoa hổc

Sưë 20 thấng 7/2020


NGHIÏN CÛÁU - TRAO ÀƯÍI

Phần trăm

Sûå khưng hâi lông lâm tùng khẫ nùng ngûúâi lao trúã thânh mưåt hịnh thûác khấng cûå thûúâng xun [20].
àưång hânh àưång vâ tưí chûác bïn ngoâi hïå thưëng nhâ Cưng nhên di cû giúâ àêy tûå tin hún khi tham gia cấc
nûúác ca àẫng vâ TCHTQ. Biïíu àưì 1 cho thêëy cấch cåc àịnh cưng nây. Biïíu 2 cho thêëy phêìn trùm lao
cấc cưng nhên giẫi quët cấc tranh chêëp lao àưång àưång di cû àûúåc khẫo sất cố kinh nghiïåm tham gia
gêìn àêy nhêët ca hổ1. Tûâ nùm 2006 àïën 2013, nhiïìu
nhiïìu hún hai cåc àịnh cưng tûå phất àậ tùng gêëp
tranh chêëp àậ àûúåc giẫi quët thưng qua cấc kïnh
10 lêìn tûâ nùm 2006 àïën 2015. Kinh nghiïåm vïì tranh
chđnh thûác hún bao giúâ hïët, tuy nhiïn sưë lûúång cưng
chêëp lao àưång khúãi xûúáng hânh àưång lao àưång, vâ
nhên àûúåc giẫi quët tranh chêëp thưng qua cấc cåc tẩo cú hưåi cho ngûúâi lao àưång phất triïín  thûác nhốm
àịnh cưng tûå phất vêỵn tiïëp tc gia tùng. Trong nùm bïn ngoâi chđnh quìn, àẫng vâ hïå thưëng TCHTQ.
2015, 47,5% sưë ngûúâi àûúåc hỗi àậ giẫi quët tranh
chêëp ca hổ thưng qua cấc cåc àịnh cưng tûå phất,
trong khi 48,5% giẫi quët tranh chêëp thưng qua cấc
kïnh chđnh thûác, húåp phấp. Sau khi têåp thïí hốa cấc
tranh chêëp lao àưång, vâ do mûác àưå tin cêåy thêëp ca
ngûúâi lao àưång vúái nhâ nûúác vâ liïn minh cưng àoân
chđnh thûác, ngûúâi lao àưång cố nhiïìu khẫ nùng tûå
hânh àưång dûåa trïn cấc u cêìu ca mịnh hún lâ
ph thåc vâo cấc th tc do chđnh quìn àïì ra hóåc
bõ àưång chúâ àúåi quët àõnh tûâ hïå thưëng hânh phấp,
nhû àậ àûúåc quan sất tûâ nhiïìu v tranh chêëp lao

àưång [18, 20, 21].
Biïíu àưì 2: Cưng nhên tham gia àịnh cưng tûå phất
(2006 - 2015)
70%
Hânh àưång chung cng thùỉt chùåt liïn kïët giûäa
60%
ngûúâi lao àưång vâ nhu cêìu lao àưång leo thang. Bẫng
Hịa giải qua các tranh chấp
50%
3 minh hổa sûå tûå tin ngây câng tùng vâ nhêån thûác
40%
Hịa giải các cuộc ỡnh cụng
nhoỏmtrongsửởnhỷọngcửngnhờnỷỳồckhaóosaỏt,khi
t phỏt
30%
ỷỳồchoóilyỏdothamgiaũnhcửng.Trỷỳỏcnựm2011,
20%
caỏccửngnhờnũnhcửngchuóyùởuvũlyỏdomangtủnh
10%
phoõngbừ,chựốnghaồnnhỷlờởylaồitiùỡnlỷỳngchỷatraó
0%
2006
2008
2011
2013
2015
hoựồcyùucờỡungỷỳõisỷóduồnglaoửồngcaóithiùồniùỡu
Nm
kiùồnlaõmviùồc:hỳnhaiphờỡnbasửởngỷỳõiỷỳồchoói
Biùớuửỡ1:Caỏchthỷỏchoaõgiaóitranhchờởplaoửồng lỷồachoồnoõinỳồlỷỳngvaõcaóithiùồniùỡukiùồnlaõm

Mửồtcửngnhờnnỷọ24 tuửớilaõmviùồctrongnhaõ viùồc.Tũnhhũnhbựổtờỡuthayửớivaõonựm2011,khi
yùucờỡutựnglỷỳngnhaóyvoồtlùnlyỏdophửớbiùởnthỷỏ
maỏyiùồntỷóchobiùởt:
haiùớũnhcửng.Mựồcduõcoỏnhiùỡucửngnhờntham
Khửngcoỏaikhửngcoỏkinhnghiùồmũnhcửng
giamửồtcuửồcũnhcửngùớcaóithiùồniùỡukiùồnlaõm
(tỷồphaỏt)?!Tửiaọthamgia ủtnhờởtbabuửớiũnh
viùồc,hỳnlaõyùucờỡutựnglỷỳngvaõonựm2011vaõ
cửng.Tửirờởttỷồtinkhithamgiaũnhcửng.ửikhi
2013,tyólùồyùucờỡucaóithiùồniùỡukiùồnlaõmviùồcvaõ
laõquymửnhoó,ửikhiquymửlỳỏn.Duõbaồn(cửng
nỳồlỷỳngaọgiaómvaõnựỗmngoaõibalyỏdophửớbiùởn
nhờn)laõmgũ,baồnkhửngthùớngửỡiyùnvaõchỳõngỷỳõi nhờởtsaunựm2008.Nựm2015,tựnglỷỳnglaõlyỏdo
khaỏcgiaóiquyùởttranhchờởplaoửồngchobaồn.Baồn quantroồngnhờởtkhiùởnnhỷọngngỷỳõilaoửồngỷỳồc
phaóihaõnhửồng,vaõbaõytoócỳóimỳórựỗngbaồnvaõửỡng
khaóosaỏtũnhcửng,vỳỏi39%ỷaralỷồachoồnnaõy.
nghiùồpanggựồpkhoỏkhựn.Sauoỏ,nhỷọngngỷỳõi Ngoaõira,21,8%yùucờỡutiùởngnoỏitaồinỳilaõmviùồc
khaỏcnhỷngỷỳõichuó,chủnhphuó,luờồtsỷvaõthờớm vâo nùm 2015, tùng gêìn 10% so vúái nùm 2006. Àiïìu
phấn sệ àïën vâ lùỉng nghe bẩn. Bẩn khưng biïët låt, nây thïí hiïån sûå quët àoấn ngây câng tùng ca ngûúâi
vị vêåy bẩn khưng thïí mong àúåi nhûäng ngûúâi cố lao àưång khi tham gia vâo cấc vêën àïì tẩi núi lâm
quìn lûåc vâ giâu cố thay mùåt bẩn hânh àưång - trûâ
khi bẩn hânh àưång.
1
 Xem  bẫng 4 àïí biïët thưng  tin chi tiïët vïì Biïíu àưì 1. Cåc khẫo  sất
 (23/7/2013, Thêm Quën sưë 15).
àùåt cấc hôa giẫi tranh  chêëp  lao àưång,  phên  xûã vâ  tranh tng
Tùng cûúâng thûác nhốm
cng  nhau  lâm cấc kïnh  giẫi quët  tranh  chêëp  lao àưång  húåp
Khi cấc cưng nhên bùỉt àêìu tịm kiïëm bïn ngoâi
phấp, vị  hïå thưëng  giẫi  quët tranh  chêëp  lao  àưång húåp  phấp ca

khn khưí phấp l cho cấc cấch thûác phi phấp l àïí Trung  Qëc tn  theo  mưåt  phiïn  hôa giẫi, mưåt trổng  tâi vâ hai
thïí hiïån sûå bêët mận ca hổ, àịnh cưng tûå phất àậ phấn quët  ca  tôa ấn th tc  [56].
28 Tẩp chđ Nghiïn cûáu khoa hổc cưng àoân

Sưë 20 thấng 7/2020


NGHIẽN CU - TRAO ệI
viùồc.Hỳnnỷọa,thamgiamửồtcuửồcũnhcửngùớhửợ trongviùồcvỷỳnlùn,ùớlaõmchotiùởngnoỏicuóahoồ
trỳồcaỏcửỡngnghiùồptaồinỳilaõmviùồc-mửồtnhờntửởỷỳồclựổngnghe.Mửồtnamcửngnhờn27tuửớigiaói
chủnhcuóatũnhoaõnkùởtlaoửồng,ngaõycaõngtrỳónùn thủchlyỏdoanhtathamgiamửồtcuửồcũnhcửng:
phửớbiùởn.Vaõonựm2015,35%sửởcửngnhờnỷỳồc
Moồingỷỳõiphaóicoỏyỏthỷỏc.Hoồ(laọnhaồoũnhcửng)
khaóosaỏtchoồnhửợtrỳồcaỏcửỡngnghiùồp,tựng10% bựổtờỡucuửồcũnhcửngchotờởtcaócửngnhờn.Nùởu
sovỳỏinựm2013vaõờylaõlyỏdoquantroồngthỷỏhai cửngnhờnkhửngthùớỷỏnglùncuõngnhau,tờởtcaó
ùớũnhcửng-trongkhioỏ,trỷỳỏcnựm2013,hửợtrỳồ
ùỡuvửủch.Cửngnhờnphaóihửợtrỳồlờợnnhautrong
caỏcửỡngnghiùồpkhửngnựỗmtrongbalyỏdophửớbiùởn suửởtcuửồcũnhcửng,khửngchúvũlỳồiủchcuóangỷỳõi
nhờởt.Caỏcnghiùncỷỏuthỷồcnghiùồmkhaỏcvùỡsỷồphaón khấc, mâ côn vị lúåi đch ca chđnh hổ. Àiïìu nây thïí
khấng ca ngûúâi lao àưång di cû àậ chûáng minh xu hiïån sûå gip àúä lêỵn nhau giûäa cấc àưìng nghiïåp lâm
hûúáng tûúng tûå [17, 25]. Tuy nhiïn, gêìn àêy, nïìn
viïåc (19/8/2009, Quẫng Chêu sưë 38).
kinh tïë Trung Qëc àậ chêåm lẩi lêìn àêìu tiïn kïí tûâ
Mưåt nûä cưng nhên 22 tíi khấc tiïëp tc:
khi ÀCSTQ àûa ra chđnh sấch cẫi cấch vâ múã cûãa
Thúâi gian àậ thay àưíi. [...] Chng tưi têën cưng
vâo nùm 1978. Nhiïìu cưng nhên àậ àịnh cưng vị
khưng chó khi ngûúâi sûã dng lao àưång vi phẩm phấp
tiïìn bưìi thûúâng thêët nghiïåp vâ bẫo hiïím xậ hưåi, sau låt, mâ cẫ khi hổ khưng tưn trổng giấ trõ ca ngûúâi
khi nhâ mấy àống cûãa hóåc di dúâi. Sûå phẫn khấnglao àưång. Ngây nay, ngûúâi sûã dng lao àưång khưng

ca cưng nhên cố thïí trúã nïn phông th hún trong
dấm trị hoận tiïìn lûúng ca cưng nhên. Nhûng, chng
thúâi k suy thoấi kinh tïë. Tuy nhiïn, khẫo sất nây tưi lâm viïåc rêët chùm chó mưỵi ngây vâ tiïìn lûúng thị
cho thêëy sûå tûå tin ca ngûúâi lao àưång trong àịnh đt. Chng tưi xûáng àấng nhiïìu hún. Nhâ tuín dng
cưng mang tđnh têën cưng. Mưåt mùåt, mùåc d nïìn kinh kiïëm nhiïìu tiïìn hún mưỵi nùm. Nùng sët ngây câng
tïë Trung Qëc àậ gùåp phẫi mưåt sưë vêën àïì, tưëc àưå
tùng, vị vêåy ngûúâi lao àưång phẫi àûúåc tùng lûúng
tùng trûúãng GDP ca Trung Qëc lâ 6,9% trong nùm
nhiïìu hún. Thânh thêåt mâ nối, tưi nghơ thêåt k lẩ khi
2015, cao hún hêìu hïët cấc nïìn kinh tïë phûúng Têy
chng ta vêỵn phẫi àịnh cưng àïí cố àûúåc thûá mịnh
vâ cấc nïìn kinh tïë múái nưíi. Mùåt khấc, khẫo sất nây
mën. Àiïìu nây lâ do chng tưi khưng cố kïnh àïí
chó thu thêåp dûä liïåu tûâ cấc cưng ty lúán, àa sưë khưng bây tỗ mong mën. Cưng àoân trong nhâ mấy chó
bõ ẫnh hûúãng nghiïm trổng búãi sûå suy thoấi kinh tïë àún giẫn lâ vư dng (10/6/2011, Àưng Quan sưë 2).
hiïån tẩi. Trïn thûåc tïë, ÀCSTQ àậ ban hânh kïë hoẩch
phất triïín 5 nùm múái vâo nùm 2016 àïí tùng lúåi thïë
K vổng cẫi cấch cưng àoân: mưåt cấch tiïëp
cẩnh tranh ca cấc cưng ty sẫn xët lúán thưng qua cêån thûåc dng hoấ hay lyỏ tỷỳóng hoaỏ?
caỏcỷuaọichủnhsaỏchmaồnhmeọ[50].Trỷỳỏciùỡu
Kyõvoồngtửớchỷỏccuóacửngnhờngiatựngkhihoồ
naõy,caỏccửngnhờntrongcuửồckhaóosaỏtnaõyaọkhửng chiaseókinhnghiùồmvùỡsỷồbờởtbũnhvaõkhoỏkhựn[1,
phaóiửởimựồtvỳỏicaỏciùỡukiùồnkhựổcnghiùồtnhỷoỏng2,4].Trỷỳỏcdiùợnbiùởnnaõy,cửngnhờnỳónhiùỡuquửởc
cỷóanhaõmaỏyhoựồcdidỳõi,nhỷcaỏcửỡngnghiùồpcuóa giaửồctaõi,nhỷHaõnQuửởc[2,4],vaõtaồicaỏcquửởcgia
hoồtaồicaỏcdoanhnghiùồpvỷõavaõnhoó.Caỏccuửồcũnhcửồngsaóntrỷỳỏcờy,nhỷBaLan[27],aọỷỏnglùn
cửngtỷồphaỏttrongcaỏccửngtylỳỏn,nhỷỷỳồcghilaồi ùớthaythùởquanchỷỏcliùnkùởtnhaõnỷỳỏccửngoaõn
trongcuửồckhaóosaỏtnaõy,vờợnthùớhiùồnmửồtsỷồchuyùớn bựỗngcửngoaõnửồclờồp.
ửớitỷõtủnhchờởtphoõngthuósangtờởncửng.
TrongbửởicaónhTrungQuửởc,sỷồphaónkhaỏnglao
Baóng3.Nguyùnnhờndờợnùởnngỷỳõilaoửồng

ửồnglaõmtựngaỏplỷồccuóacửngnhờnlùnhùồthửởng
thamgiaũnhcửngtỷồphaỏt(2006-2015)
TCHTQ.Caỏcnhaõnghiùncỷỏuchúrarựỗngsỷồkhửng
haõiloõngcuóacửngnhờnửởivỳỏihùồthửởngTCHTQlaõ
Nựm Lyỏ do 1 %
Lyỏ do 2
%
Lyỏ do 3
%
rờởtcao,bựỗngchỷỏnglaõcửngnhờnbaỏcboócaỏccaói
oõinỳồ
Caói thiùồn iùỡu
Tiùởng noỏi taồi
2006
52,8
25,1
13,9
caỏchdocửngoaõnkhỳóixỷỳỏng,tỷõnhỷọngchitiùởtỳn
lỷỳng
kiùồn laõm viùồc
nỳi laõm viùồc
giaónnhỷlaõmeồpbaỏocaỏo;tuynhiùn,cửngnhờn
oõi nỳồ
Caói thiùồn iùỡu
Tiùởng noỏi taồi
2008
46,2
25,1
18,0
cuọngtinrựỗngliùnminhcửngoaõnlaõcờỡnthiùởtvaõcoỏ

lỷỳng
kiùồn laõm viïåc
núi lâm viïåc
tiïìm nùng àẩi diïån cho quìn vâ lúåi đch ca hổ nïëu
Cẫi thiïån
Tiïëng nối tẩi
hïå thưëng TCHTQ àûúåc cẫi tưí [10, 51]. Mưåt nghiïn
2011 àiïìu kiïån 38,1 Tùng lûúng 37,6
17,7
núi lâm viïåc
cûáu trûúâng húåp vïì àịnh cưng tûå phất úã tónh Quẫng
lâm viïåc
Àưng ca Trung Qëc cho thêëy  thûác nhốm khưng
Cẫi thiïån
Hưỵ trúå àưìng
2013 àiïìu kiïån 32,7 Tùng lûúng 32,1
24,3
phất triïín theo hûúáng àoân kïët, mâ thay vâo àố,
nghiïåp
lâm viïåc
phc v nhû mưåt cưng c àïí ngûúâi lao àưång theo
Hưỵ trúå àưìng
Tiïëng nối tẩi
àíi lúåi đch ngùỉn hẩn ca hổ, vâ sûå tùng trûúãng ca
2015 Tùng lûúng 39,0
35,0
21,8
nghiïåp
núi lâm viïåc
mẩng lûúái hưỵ trúå lêỵn nhau tẩi núi lâm viïåc giûäa cấc

Kinh nghiïåm àịnh cưng gip cưng nhên nhêån ra
cưng nhên kếm phất triïín do cấc cưng nhên ûa thđch
sûå cêìn thiïët ca sûå àoân kïët àïí hổ cố thïí tûå tin húncấc phûúng phấp vêåt chêët hoấ hún cấc phûúng phấp

29 cưng àoâ
Tẩp chđ Nghiïn cûáu khoa hổc

Sưë 20 thấng 7/2020


NGHIẽN CU - TRAO ệI
lyỏtỷỳónghoaỏvaõkhửnguóquyùởtoaỏnùớthayửới
Kinhnghiùồmũnhcửngrờởtquantroồngtrongviùồc
cờởutruỏcquanhùồlaoửồng[52].Trùncỳsỳóoỏ,sỷồ hũnhthaõnhthaỏiửồcuóangỷỳõilaoửồng.Caỏcnghiùn
phaónkhaỏnglaoửồnggiatựngcoỏthùớkhửngnhờởt cỷỏuvùỡquanhùồlaoửồngTrungQuửởcchothờởyngỷỳõi
thiùởtlaõbựỗngchỷỏngchosỷồthaõnhlờồpcửngoaõnửồc laoửồngnhờồnthỷỏcỷỳồcvaitroõtrungtờmcuóachủnh
lờồphoựồccửngnhờntỷõboóhùồthửởngTCHTQ.
quyùỡnvaõaóngtronghùồthửởngcửngoaõnhiùồnnay
Kyõvoồngcuóangỷỳõilaoửồngdicỷỷỳồckhaóosaỏt [8,15, 18,20,23,25,26,34].Tuy nhiùn,khửng
ửởivỳỏihùồthửởngTCHTQỷỳồctrũnhbaõytrongBaóng thỷỳõngthỷỏcchorựỗngsỷồleothangcuóaphaónkhaỏng
4.Trongkhibaóovùồquyùỡnlaoửồngỷỳồccoilaõyùởu laoửồngdờợnùởncửngoaõnửồclờồpvaõcuửởicuõng
tửởcaóicaỏchcửngoaõncờởpbaỏchnhờởtửởivỳỏinhỷọngthaỏchthỷỏcnhaõnỷỳỏcửồcaóng[2,3,4,27],cửng
ngỷỳõilaoửồngỷỳồckhaóosaỏttỷõnựm2006ùởn2013, nhờnTrungQuửởccoỏnhỷọngcaỏchhiùớukhaỏcnhauvùỡ
tờỡmquantroồngcuóatựngcỷỳõngdờnchuónửồibửồcuóa kinhnghiùồmtrongũnhcửng.Khimửồtsửởcửngnhờn
cửngoaõntựngsaunựm2011;vaõonựm2015,dờn
oõihoóithayửớicỳbaóncuóacửngoaõnnhaõnỷỳỏcỳó
chuónửồibửồcuóacửngoaõnỷỳồcthaythùởbỳóibaóovùồTrungQuửởc,nhỷọngngỷỳõikhaỏcmuửởncaóicaỏchcửng
quyùỡnlaoửồnglaõmlỷồachoồnphửớbiùởnnhờởt,vỳỏi oaõnmửồtcaỏchhaồnchùở.Trongthờồpkyóqua,CSTQ
35,1%ngỷỳõilaoửồngcoiờylaõcaóicaỏchcờởpbaỏch aọrờởtchuỏyỏùởntũnhtraồngbờởtửớnlaoửồng.Bùn
nhờởtcuóahùồthửởngTCHTQ.Xuhỷỳỏngnaõychothờởy caồnhbanhaõnhluờồtlaoửồngmỳỏi,lỷồclỷỳồngcaónhsaỏt

thaỏiửồthayửớicuóangỷỳõilaoửồngửởivỳỏihùồthửởngaọcanthiùồpnhiùỡuhỳnvaõocaỏcbuửớiũnhcửngkhửng
cửngoaõnchủnhthỷỏc,chuyùớntỷõkyõvoồngcuóangỷỳõi tửớchỷỏcvaõbựổtgiỷọcaỏcnhaõhoaồtửồngxaọhửồi[26].
laoửồngvùỡvaitroõphoõngthuócuóacửngoaõnsang Tuynhiùn,huyửồngcaónhsaỏtkhửngcoỏnghụalaõ
yùucờỡuvừthùởchuóửồnghỳn.Tuynhiùn,nhiùỡucửng
CSTQtỷõchửởinhucờỡulaoửồngquamửồtcuửồcũnh
nhờnỷỳồckhaóosaỏtyùucờỡucaóicaỏchcửngoaõnmửồt cửng.Thayvaõooỏ,CSTQtũmcaỏchgiaóiquyùởtnhanh
caỏchhaồnchùở,vỳỏityólùồphờỡntrựmcửngnhờnnoỏi hỳnchotranhchờởplaoửồngngoaõithuótuồctỷphaỏp
rựỗngỷutiùncuóacaóicaỏchcửngoaõnlaõcuóngcửởmửởibựỗngcaỏchthuỏcờớyngỷỳõisỷóduồnglaoửồngửỡngyỏ
quanhùồvỳỏinhaõnỷỳỏcvaõaóngtựnggờởpgờỡnbalờỡn vùỡmửồtsửởyùucờỡudongỷỳõiũnhcửngỷara[53,
tỷõnựm2008ùởn2015.Nựm2015,cuóngcửởmửởi 54].Trongtrỷỳõnghỳồpnaõy,caỏcbuửớiũnhcửngtỷồ
quanhùồvỳỏiaóngvaõnhaõnỷỳỏclaõsỷồlỷồachoồnphửớ
phaỏtcoỏthùớlaõcaỏchnhanhchoỏngùớngỷỳõilaoửồng
biùởnthỷỏhai,trongkhinựm2006,lỷồachoồnnaõykhửng giaóiquyùởttranhchờởpcuóahoồ.
nựỗmtrongbacaóicaỏchỷutiùnnhờởt.ửỡngthỳõi,caói
Dooỏ,mửồtsửởcửngnhờnsỷóduồngũnhcửngtỷồ
caỏchhỷỳỏngtỳỏicửngoaõnửồclờồptrỳónùnủtphửớ phaỏtlaõmoõnbờớyùớkeỏonhaõnỷỳỏcvaõaóngTrung
biùởnhỳn.MựồcduõlỷồachoồnnaõyphửớbiùởnthỷỏhaiQuửởcvaõotranhchờởplaoửồngùớaồtỷỳồcyùucờỡu
tronggiaioaồn2006vaõ2011,nhỷngkhửngcoõnnựỗm
cuóahoồnhanhhỳn,trongkhinhiùỡuyỏkiùởnchorựỗng
trongdanhsaỏchvaõonựm2013vaõ2015.
canthiùồpcuóanhaõnỷỳỏclaõmửởiedoồaửởivỳỏitỷồdo
Baóng4.CaóicaỏchcờởpbaỏchnhờởtvỳỏiCửngoaõn cuóacửngnhờn.Caỏcquaniùớmkhaỏcnhauvùỡtraói
TrungQuửởc(2006-2015)
nghiùồmũnhcửngtaồorathaỏiửồkhaỏcnhaugiỷọa
nhỷọngngỷỳõilaoửồngửởivỳỏicaóicaỏchTCHTQ.Trong
Nựm Mờợu Lỷồa choồn 1 % Lûåa chổn 2 % Lûåa chổn 3 %
Bẫng 5, cấc cưng nhên cố kinh nghiïåm tham gia mưåt
Bẫo vïå quìn
Cưng àoân
Khưng cẫi

2006 388
38,4
24,2
22,4
hóåc hai àịnh cưng tûå phất cố nhiïìu khẫ nùng bỗ
lao àưång
àưåc lêåp
cấch
phiïëu cho sûå àưåc lêåp ca cưng àoân Trung Qëc
Cng cưë mưëi
Bẫo vïå quìn
Cưng àoân
quan hïå vúái
khỗi ÀCSTQ, chiïëm hún mưåt nûãa sưë cưng nhên àûa
2008 402
45,0
32,1
12,7
lao àưång
àưåc lêåp
àẫng vâ nhâ
ra lûåa chổn nây tûâ nùm 2006 àïën 2013, vâ gêìn hai
nûúác
phêìn ba sưë cưng nhên ng hưå àưåc lêåp cưng àoân lâ
Cng cưë mưëi
nhûäng cưng nhên cố kinh nghiïåm tham gia mưåt hóåc
quan hïå vúái
Bẫo vïå quìn
Cưng àoân
2011 395

40,3
25,8
24,8
hai cåc àịnh cưng tûå phất vâo nùm 2015. Tuy nhiïn,
lao àưång
àưåc lêåp
àẫng vâ nhâ
nhûäng cưng nhên khưng cố kinh nghiïåm àịnh cưng,
nûúác
cng vúái nhûäng ngûúâi àậ tham gia hún hai lêìn àịnh
Tùng cûúâng
Cng cưë mưë
i
dên ch nưåi
quan hïå vúái
Bẫo vïå quìn
cưng, cố thấi àưå thêån trổng hún. Trong sưë nhûäng
2013 433
34,4
33,5
24,9
lao àưång
bưå ca cưng
àẫng vâ nhâ
ngûúâi àậ tham gia hún hai cåc àịnh cưng, t  lïå
àoân
nûúác
chổn àưåc lêåp cưng àoân giẫm dêìn trong thúâi gian
Tùng cûúâng
Cng cưë mưëi

nghiïn cûáu. Trong nùm 2015, chó cố 12,1% àûa ra
dên ch nưåi
quan hïå vúái
Bẫo vïå quìn
2015 461
35,1
34,7
30,2
lûåa chổn nây, đt hún hai phêìn ba so vúái nùm 2006.
bưå ca cưng
àẫng vâ nhâ
lao àưång
Do àố, nhûäng ngûúâi lao àưång cố nhiïìu kinh nghiïåm
àoân
nûúác
vïì cấc cåc àịnh cưng khố cố thïí thc àêíy sûå thay
30 Tẩp chđ Nghiïn cûáu khoa hổc cưng àoân

Sưë 20 thaáng 7/2020


NGHIÏN CÛÁU - TRAO ÀƯÍI
àưíi cú bẫn ca hïå thưëng TCHTQ, trong khi nhûäng Bẫng 7. So sấnh quan àiïím ca cưng nhên vïì cẫi
ngûúâi cố mưåt sưë kinh nghiïåm vïì àịnh cưng cố thấi cấch cêëp bấch nhêët ca Cưng àoân Trung Qëc àưå ch àưång hún.
“cng cưë quan hïå vúái àẫng vâ nhâ nûúác”
Bẫng 5. So sấnh quan àiïím ca cưng nhên vïì cẫi
(2006 - 2015)
cấch cêëp bấch nhêët ca Cưng àoân Trung Qëc Cưng nhên tham Cưng nhên tham Cưng nhên khưng
“àưåc lêåp cưng àoân” (2006 - 2015)
gia 1 - 2 bíi

gia nhiïìu hún 2
tham gia
Nùm

Nùm
2006
2008
2011
2013
2015

Cöng nhên tham Cöng nhên tham Cöng nhên khưng
gia 1 - 2 bíi
gia nhiïìu hún 2
tham gia àịnh
àịnh cưng
bíi àịnh cưng
cưng
Têìn sưë %
Têìn sưë %
Têìn sưë %
58
58,6
38
38,3
3
3,1
70
51,5
46

33,8
20
14,7
62
59,0
27
25,7
16
15,3
9
52,9
4
23,5
4
23,6
43
74,1
7
12,1
8
13,8

Tưíng
99
136
105
17
58

2006

2008
2011
2013
2015

àịnh cưng
Têìn sưë %
1
7,7
3
5,6
9
8,9
2
1,8
8
5,7

bíi àịnh cưng
àịnh cưng
Têìn sưë %
Têìn sưë %
1
7,7
11
84,6
10
18,5
41
75,9

40
39,6
52
51,5
63
56,2
47
42
109
77,9
23
16,4

Tưíng
13
54
101
112
140

Mưåt cưng nhên 27 tíi, ngûúâi àậ tham gia bưën
cåc àịnh cưng àậ giẫi thđch l do ca cư vïì viïåc
Bẫng 6 minh hổa trong sưë nhûäng ngûúâi lao àưång chổn “cng cưë mưëi quan hïå vúái àẫng vâ nhâ nûúác” lâ
xem “dên ch nưåi bưå ca cưng àoân” lâ cẫi cấch cêëpcẫi cấch cưng àoân khêín cêëp nhêët:
bấch nhêët, hún 70% lâ nhûäng ngûúâi khưng cố kinh
Tưi bùỉt àêìu lâm viïåc úã tíi 16. Tưi lâ mưåt cưng
nghiïåm àịnh cưng vâ nhûäng ngûúâi cố kinh nghiïåm nhên “giâ”. [...] (Kinh nghiïåm ca tưi) mưåt cåc àịnh
tham gia nhiïìu hún hai cåc àịnh cưng. Trong khi
cưng cêìn chiïën lûúåc. Àố lâ cấch àưëi phố vúái nhâ
àố, nhûäng cưng nhên àậ tham gia hún hai cåc àịnh

nûúác. Ngây nay, nhâ nûúác súå hânh àưång ca cưng
cưng chiïëm 15,4% nhûäng cưng nhên àûa ra lûåa chổn
nhên. Vị vêåy, mưåt khi bẩn (cưng nhên) àịnh cưng,
nây vâo nùm 2006, sưë liïåu nây tùng lïn 39,0% vâo nhâ nûúác vâ cưng àoân phẫi àïën vâ hỗi bẩn mën
nùm 2015; cng lc êëy, cưng nhên cố kinh nghiïåm gị. Vâo thúâi àiïím àố, nhâ nûúác vâ cẫnh sất sệ u
tham  gia 1-2  bíi  àịnh cưng  tûå  phất,  àûa ra  lûåa
cêìu cưng àoân nối chuån vúái bẩn. Bẩn cố thïí mẩnh
chổn nây, giẫm 3.4% tûâ nùm 2011 àïën nùm 2015.
dẩn nối vúái cưng àoân nhûäng gị bẩn mën. Cưng
Bẫng 6. So sấnh quan àiïím ca cưng nhên vïì cẫi
àoân ngay lêåp tûác cêìn chuín u cêìu ca bẩn cho
cấch cêëp bấch nhêët ca Cưng àoân Trung Qëc - nhaõnỷỳỏc.Nhaõnỷỳỏcsauoỏseọthuỏcờớyngỷỳõisỷó
dờnchuónửồibửồcuóacửngoaõn(2006-2015)
duồnglaoửồnggiaóiquyùởtvỳỏingỷỳõilaoửồnghoựồctỷồ
mũnhgiaóiquyùởttranhchờởp.Duõbựỗngcaỏchnaõo,chuỏng
Cửng nhờn tham Cửng nhờn tham
Cửng nhờn
tửi,nhỷọngngỷỳõilaoửồng,coỏthùớcoỏỷỳồcnhỷọnggũ
gia 1 - 2 bíi
gia nhiïìu hún 2 khưng tham gia
Nùm
Tưíng
chng tưi mën nhanh hún. Vị vêåy, tưi khưng súå nhịn
àịnh cưng
bíi àịnh cưng
àịnh cửng
thờởycaónhsaỏthoựồccaỏcquanchỷỏcchủnhphuótrong
Tờỡn sửở %
Tờỡnsửở
%

Tờỡn sửở %
2006
3
13,6
2
15,4
8
71
13
caỏccuửồcũnhcửng.Sỷồxuờởthiùồncuóahoồcoỏnghụalaõ
2008
3
13,6
3
13,6
7
72,8
13
nhaõnỷỳỏclolựổngvùỡngỷỳõilaoửồng.Chủnhtỷõoỏ,
2011
6
26,1
7
30,4
10
43,5
23
cửngoaõnhoaồtửồngnhỷbửồmaỏytruyùỡntaói.Seọhiùồu
2013
39

26
56
37,3
55
36,3
150
quaóhỳnửởivỳỏingỷỳõilaoửồngùớcoỏỷỳồcnhỷọnggũ
2015
32
22,7
55
39,0
54
38,3
141
chuỏngtamuửởnthửngquacửngoaõnnaõyhỳnlaõmửồt
Hỳnnỷọa,trongnhỷọngngỷỳõilaoửồngtinrựỗng cửngoaõnửồclờồp(22/8/2015,HuùồChờusửở1).
caóicaỏchcửngoaõncờởpbaỏchnhờởtlaõcuóngcửởmửởi Mửồtnỷọcửngnhờn24tuửớiaọthamgiahaicuửồc
quanhùồvỳỏinhaõnỷỳỏcvaõaóng,asửởaọthamgia ũnhcửngkhửngửỡngyỏ:
hỳnhaicuửồcũnhcửng. Baóng7chothờởytyólùồngỷỳõi
ũnhcửnglaõrờởtphửớbiùởn.Laõmửồtcửngnhờn,
laoửồngthamgiahỳnhaicuửồcũnhcửngỷaralỷồa
khửngcoỏgũphaóisỳồ.Vờởnùỡthiùởtyùởunhờởtỳóờởt
choồnnaõytựnggờởp10lờỡntỷõnựm2006ùởn2015, nỷỳỏcnaõylaõcửngnhờnvửtửớchỷỏc.oỏlaõlyỏdotaồisao
trongkhinựm2006chúcoỏ7,7%ỷaralỷồachoồn
tửinoỏirựỗngcửngoaõncờỡnphaóiửồclờồp.Bựỗngcaỏch
naõy;tuynhiùn,trongnựm2015,hỳnhaiphờỡnbasửở
naõy,cửngnhờncoỏthùớcờnbựỗngquyùỡnlỷồccuóangỷỳõi
cửngnhờnỷaralỷồachoồnnaõylaõnhỷọngngỷỳõiaọ ch. Cưng àoân àưåc lêåp côn cố thïí àẫm bẫo ngûúâi
trẫi qua nhiïìu cåc àịnh cưng. Ngûúåc lẩi, nhûäng cưng lao àưång khưng mêët viïåc vâo ngây mai. Úànhûäng

nhên àậ tham gia mưåt hóåc hai cåc àịnh cưng khưng
núi khấc nhû Hoa K, cưng àoân ca hổ àưåc lêåp vúái
chia sễ quan àiïím nây, dûúái 10% àûa ra lûåa chổn
nhâ nûúác, chđnh ph vâ ch sûã dng lao àưång. Hiïån
nây lâ nhûäng ngûúâi cố kinh nghiïåm tham gia mưåt giúâ, àêët nûúác chng ta àang trong cåc àua vúái
hóåc hai cåc àịnh cưng.
Hoa K, nhûng chêët lûúång cåc sưëng lao àưång thị

31 cưng àoâ
Tẩp chđ Nghiïn cûáu khoa hổc

Sưë 20 thaáng 7/2020


NGHIẽN CU - TRAO ệI
khửngtrongcuửồc.ũnhcửngchúlaõmửồtphỷỳng tờmlyỏtỷỳónghoaỏtrongcửngnhờnaọỷỳồcquansaỏt,
phaỏp.Phỷỳngphaỏphỷọuhiùồunhờởtlaõùớcửngoaõn khicaỏccửngnhờncoỏmửồtsửởkinhnghiùồmphaónkhaỏng
ửồclờồp(13/8/2015,ửngQuansửở2).
trỳónùnquantroồnghỳnvùỡhùồthửởngTCHTQvaõcaói
Trongsửởnhỷọngngỷỳõi-vỳỏikinhnghiùồmthamgia caỏchcỳbaóncuóacửngoaõnTrungQuửởc.Mựồtkhaỏc,
nhiùỡuhỳnhaicuửồcũnhcửng-noỏirựỗngcửngoaõn
nhỷọngngỷỳõilaoửồngcoỏnhiùỡukinhnghiùồmphaón
nùntựngcỷỳõngsỷồraõngbuửồcvỳỏinhaõnỷỳỏcvaõaóng, khaỏnghỳn-nghụalaõcoỏnhiùỡukinhnghiùồmhỳntrong
liùnminhcửngoaõn-aóngvaõnhaõnỷỳỏclaõmửồtcửng viùồcửởiphoỏvỳỏiaóng,nhaõnỷỳỏcTrungQuửởc-mong
cuồùớaồtỷỳồcyùucờỡucuóacửngnhờntrongcaỏc
muửởnbaóolỷusỷồửồclờồpcuóacửngoaõnvaõcoỏkhuynh
cuửồcũnhcửng.Baóng8trũnhbaõynhỷọnglyỏdokhiùởn hỷỳỏngsỷóduồngvaitroõtruyùỡntaóicuóaliùnkùởtcửng
nhỷọngcửngnhờnnaõythamgiaũnhcửng.Cửngnhờn
oaõnvỳỏiaóngvaõnhaõnỷỳỏcùớaồtỷỳồcyùucờỡu
ũnhcửngvũnhỷọngnhucờỡudaõihaồnnhỷtựnglỷỳng trongcaỏccuửồcũnhcửnghiùồuquaóhỳn.Tỷõoỏ,quan

vaõcoỏtiùởngnoỏiỳónỳilaõmviùồc,vũnhỷọngyùucờỡutỷỏc
iùớmthỷồcduồnghỳnỷỳồcquansaỏt.Tuynhiùn,caó
thỳõinhỷnỳồlỷỳng,hayvũsỷồoaõnkùởtnhỷhửợtrỳồ hainhoỏmùỡutũmcaỏchhiùồuquaónhờởtùớaồtỷỳồc
ửỡngnghiùồpùỡuthủchhỳồpsỷóduồngliùnkùởtcửng quyùỡnvaõlỳồiủchlaoửồng,vỳỏinhỷọngngỷỳõitheochuó
oaõnvỳỏinhaõnỷỳỏcùớkeỏocaỏcbùnthamgiaaõm nghụathỷồcduồngỷutiùnsỷóduồngliùnkùởtcửngoaõn
phaỏntrỷồctiùởpvỳỏicửngnhờn.
vaõnhaõnỷỳỏcnhỷmửồtcửngcuồùớaồtỷỳồclỳồiủchvaõ
Baóng8.Lyỏdothamgiaũnhcửngcuóacaỏc
nhỷọngngỷỳõitheochuónghụalyỏtỷỳóngkùugoồitaỏicờởu
cửngnhờnthamgiahỳn2buửớiũnhcửng
truỏctoaõnbửồcửngoaõnTrungQuửởcỷỳngthỳõi.Traỏi
vỳỏilờồpluờồnrựỗngngỷỳõilaoửồngdicỷlaõngỷỳõitheo
Lyỏ do tham giaũnh cửng
Tờỡn sửở
%
chuónghụavờồtchờởthoaỏvaõthiùởutờỡmnhũndaõihaồn
Tựng lûúng
72
32,3
[35, 52], bâi viïët nây cho thêëy kinh nghiïåm àịnh cưng
Hưỵ trúå àưìng nghiïåp
65
29,1
lâ mưåt quấ trịnh hổc hỗi cho ngûúâi lao àưång. Sûå
Cẫi thiïån àiïìu kiïån lao àưång
34
15,2
xët hiïån ca hai khuynh hûúáng trong ngûúâi lao àưång
Tiïëng nối tẩi núi lâm viïåc
33

14,8
phẫn ấnh mưåt chiïën lûúåc tinh vi hún, vâ mư tẫ mưåt
Àôi núå lûúng
16
7,2
qu àẩo trûúãng thânh chđnh trõ trong cưng nhên. Nhû
Khấc
3
1,4
mưåt nam cưng nhên 25 tíi àậ chia sễ:
Tưíng
223
100
Mổi ngûúâi àïìu biïët chịa khốa lâ chđnh trõ, hay
Ghi ch
: L do tham gia àịnh cưng ca cấc cưng nhên tham
hún
gia2
nối cấch khấc lâ vai trô ca nhâ nûúác. Cêu hỗi úã
bíi àịnh cưng vâ lûåa chổn cẫi cấch cêëp bấch nhêët cho cưng àoân Trung
àêy (vïì cẫi cấch cưng àoân) lâ lâm thïë nâo cưng
Qëc lâ
“cng cưë mưëi quan hïå vúái àẫng vâ nhâ
”. nûúác
nhên lâm viïåc vúái nhâ nûúác, àïí cố àûúåc hêìu hïët
Mưåt cưng nhên 28 tíi cố kinh nghiïåm tham gia
nhûäng gị ngûúâi lao àưång mën (13/7/2013, Thêm
ba cåc àịnh cưng cho biïët:
Quën sưë 19).
Mổi ngûúâi àïìu biïët cưng àoân ca chng tưi lâ

3. Kïët lån
vư dng. Cưng àoân lùỉng nghe ch doanh nghiïåp
Cưng nghiïåp hốa, toân cêìu hốa vâ thõ trûúâng hốa
vâ nhâ nûúác. Nhûng, tưi vêỵn chổn cẫi cấch cưng nưåi àõa úã Trung Qëc khúãi xûúáng sûå phẫn khấng lao
àoân nïn tùng cûúâng sûå râng båc ca cưng àoân àưång, tûúng tûå nhû sûå phất triïín úã cấc nûúác cưng
vúái àẫng, nhâ nûúác, búãi vị cưng àoân cố thïí khưng nghiïåp khấc. Tuy nhiïn, khưng giưëng nhû xu hûúáng
quan têm àïën cưng nhên trong nhûäng ngây bịnh
úã cấc qëc gia cưång sẫn vâ cûåu cưång sẫn khấc, núi
thûúâng, nhûng àưång thấi ca cưng àoân lâ bùỉt båc sûå phẫn khấng lao àưång àậ trúã thânh chêët xc tấc
khi cố àịnh cưng . Nùm ngoấi, chng tưi àậ cố mưåt chuín hoấ sûå bêët mận lao àưång thânh sûå thay àưíi
cåc àịnh cưng. Cưng àoân xët hiïån ngay lêåp tûác. thïí chïë, cåc khấng chiïën ca cưng nhên Trung Qëc
Chng tưi àậ bây tỗ vúái cưng àoân nhûäng gị chngcố tấc àưång tinh vi hún àưëi vúái thấi àưå ca ngûúâi lao
tưi mën. Vâ, cưng àoân bấo cấo vúái ch doanh àưång àưëi vúái tưí chûác.
nghiïåp vâ nhâ nûúác. Cëi cng, chng tưi àậ nhêån Kinh nghiïåm cố ẫnh hûúãng àấng kïí àïën sûå hịnh
àûúåc nhûäng gị chng tưi u cêìu. Tẩi sao? Búãi vị thânh àoân kïët lao àưång, nhûng kïët quẫ khưng àưìng
ch doanh nghiïåp vâ nhâ nûúác khưng ni sưëng nhêët vúái sûå phất triïín phong trâo lao àưång úã cấc
cưng àoân khưng cưng. Cưng àoân lâ cưng c ca
nûúác cưng nghiïåp khấc. Thêåt vêåy, khi kinh nghiïåm
chng tưi. Nïëu bẩn sûã dng cưng c àng cấch, nố vïì tranh chêëp lao àưång chuín thânh sûå gia tùng
cố thïí gip bẩn tẩo ấp lûåc lúán hún túái ngûúâi khấc
hânh àưång lao àưång úã Trung Qëc, ngûúâi lao àưång
(20/8/2015, Hụå Chêu sưë 6).
cố quan àiïím khấc nhau vïì kinh nghiïåm ca hổ, àùåc
Trïn hïët, kinh nghiïåm phên chia thấi àưå ca ngûúâi biïåt vïì cấc bíi àịnh cưng khưng tưí chûác. Sûå khấc
lao àưång àưëi vúái cẫi cấch cưng àoân. Mưåt mùåt, quan biïåt nây xët phất tûâ nhûäng quan àiïím khấc nhau
32 Tẩp chđ Nghiïn cûáu khoa hổc cưng àoân

Sưë 20 thấng 7/2020

NGHIÏN CÛÁU - TRAO ÀƯÍI
vïì sûác mẩnh ca nhâ nûúác vâ àẫng Trung Qëc, núi [2]  H.  Koo,  “Korean Workers:  The  Culture  and  Politics  of  Class
tđch ly nhiïìu ngìn lûåc àïí duy trị sûå cai trõ ca nố Formation”,  2001.
so vúái cấc qëc gia cưång sẫn vâ àưåc tâi khấc, do sûå[3] D.  Soolinger,  “Ending  one-party  dominance:  Korea,  Taiwan,
Mexico”,  Journal  of  Democracy,  têåp  12,  söë  1,  pp.  30-42,
tùng trûúãng kinh tïë liïn tc trong 35 nùm qua. Kinh
2001.
nghiïåm àưëi phố vúái nhâ nûúác chia cưng nhên thânh
[4]  C.  Soonok,  “They  are  not  Machines:  Korean  Women  Workhai nhốm vïì thấi àưå ca hổ àưëi vúái cẫi cấch cưng ers  and  their  Fight  for  Democratic  Trade  Unionism  in  the
àoân. Tûâ gốc nhịn l tûúãng hoấ, ngûúâi lao àưång cố 1970s”,  2003.
mưåt sưë kinh nghiïåm àịnh cưng cố quan àiïím mẩnh [5]  M. Gallagher,  “Contagious  Capitalism:  Globalization and the
mệ hún vâ mong mën thc àêíy sûå hịnh thânh mưåt
Politics  of  Labor in China”, 2005.
[6]  T.  U.  L.  o.  China,  “Order  of  the  President  No.  62,”,  2001.
phong trâo lao àưång àưåc lêåp bïn ngoâi ÀCSTQ. Tuy
[Trûåc  tuën].  Available:  www.gov.cn/  english/laws/2005-10/
nhiïn, tûâ gốc àưå thûåc dng, ngûúâi lao àưång cố nhiïìu
11/content_75948.htm.  [Àậ  truy  cêåp  16  June  2016].
kinh nghiïåm phẫn khấng cố xu hûúáng bẫo th hún
[7] 
S. 
Clarke  vâ  T.  Pringle,  “Can  party-led  trade  unions  reprevâ mën cưng àoân tùng cûúâng chûác nùng truìn
sent  their  members?”,  Post-Communist  Economies,  têåp  21,
tẫi ca mịnh trong viïåc chuín u cêìu ca hổ túái
sưë  1, pp.  85-101,  2009.
nhâ nûúác vâ àẫng.
[8]  T.  Feng, “Trade Union Studies: Contemporary Chinese Trade
Bêët chêëp sûå khấc biïåt giûäa hai quan àiïím nây,
Union  Theories”,  China  Labour  &  Social  Security  Publishing
cẫ hai àïìu nưỵ lûåc tịm kiïëm mưåt cấch tiïëp cêån hiïåu House,  2010.

quẫ àïí àẩt àûúåc quìn vâ lúåi đch lao àưång. Hún [9]  Q.  Li,  “Industrial Relations  Theory”,  2008.
nûäa, nhốm theo ch nghơa thûåc dng chó àún giẫn [10] T. Pringle, “Trade  Unions in  China: The  Challenge of  Labour
Unrest”,  2011.
coi hïå thưëng cưng àoân dûúái kiïím soất ca nhâ
[11] 
B.  Taylor  vâ  Q.  Li,  “Is  the  ACFTU  a  union  and  does  it
nûúác lâ cưng c thc àêíy àïí àẩt àûúåc quìn vâ lúåi
matter?”, 
Journal  of  Industrial  Relations,  têåp  49,  sưë  5,  pp.
đch lao àưång hiïåu quẫ hún, vâ khưng mong mën
707-715,  2007.
thỗa hiïåp hânh àưång lao àưång àïí àưëi phố vúái chûúng
[12]  M. Liu,  “Union  organizing  in  China:  still  a  monolithic labor
trũnhnghừsỷồcuóanhaõnỷỳỏcnhựỗmxoadừucaỏchoaồt
movement?, Industrial and Labor Relations Review, tờồp 64,
ửồngphaónkhaỏng.
sửở 1, pp. 30-52, 2007.
Dooỏ,baõiviùởtlờồpluờồnrựỗngsỷồphaỏttriùớncuóasỷồ
[13] China Labour Statistical Yearbook 2015, China Statistic
oaõnkùởtgiatựngmangtủnhquyùởtừnh.Trongbửởi
Press, Beijing,  2016.
cẫnh kinh tïë chđnh trõ Trung Qëc, quấ trịnh nây rêët [14]  E.  Friedman  vâ  C.  Lee,  “Remaking  the  world  of  Chinese
labour:  a  30-year  retrospective”,  British  Journal  of  Industrial
phûác taåp do hïå  thưëng liïn kïët cố sùén giûäa chđnh
Relations,  têåp 48, sưë  3,  pp.  507-553, 2010.
quìn - àẫng, hïå thưëng TCHTQ vâ cưng nhên. Tuy
[15]  F.  Chen,  “Trade  unions  and  the quadripartite interactions in
nhiïn, so vúái sûå hịnh thânh ca phong trâo lao àưång
strike  settlement  in China”,  The  China  Quarterly,  têåp 201, pp.
úã cấc nûúác cưng nghiïåp khấc, vđ d úã Anh vâ Hoa 104-124,  2010.

K, con àûúâng trûúãng thânh chđnh trõ úã cưng nhên [16]  “CLB  Strike  Map”.
Trung Qëc àẩt tưëc àưå nhanh hún, nhû àậ thêëy trong [17]  M.  Elfstrom  vâ  S.  Kuruvilla,  “The  changing  nature  of  labor
sûå phất triïín ca  thûác lao àưång trong thêåp k vûâa unrest  in  China”,  Industrial  and  Labor  Relations  Review,  têåp
67,  sưë 2, pp.  453-480, 2014.
qua. Do àố, sûå phất triïín trong tûúng lai ca phong
[18] C. Chan, “The Challenge  of  Labour in China:  Strikes and  the
trâo lao àưång úã Trung Qëc sệ phẫn ấnh sûå tûúng
Changing  Labour  Regime  in  Global  Factories”,  2010.
tấc giûäa àẫng - nhâ nûúác vâ cưng nhên (
bẫng 9).
[19] T.  Pringle,  “Reflections  on  labor in  China: from a  moment  to
Bẫng 9. Phûúng thûác giẫi quët tranh chêëp
a  movement”,  The  China  Quarterly,  têåp  112,  sưë  1,  pp.  191lao àưång ca ngûúâi lao àưång (2006 - 2015)
202,  2013.
Hoâ giẫi Phên xûã
Nùm
2006
2008
2011
2013
2015

Têìn
sưë
4
3
8
10
11

%
1,0
0,7
2,0
2,2
2,3

Têìn
sưë
21
13
63
46
57

Kiïån tng

Têìn
sưë
5,1 214
3,1 192
15,5 204
10,2 199
11,9 163
%

Tâi liïåu tham khẫo

%
52,1

45,5
50,1
44,3
34,2

Àịnh cưng
tûå phất
Têìn
%
sưë
29 7,1
65 15,4
83 20,4
150 33,4
227 47,6

Chûa àûúåc giẫi
quët
Têìn
%
sưë
143
34,8
149
35,3
49
12,0
44
9,8
19

4,0

[1] B. Silver, “Forces of Labor: Workers’ Movements and Globalization
Since  1870”,  2003.

[20] E. Friedman,  “Insurgency  Trap: Labor Politics in Postsocialist
China”,  2014.
[21]  J.  Becker,  “Social  Ties,  Resources,  and  Migrant  Labor
Contention  in  Contemporary China:  From  Peasants  to  Protestors”,  2014.
[22]  C. Chan vaâ N. Pun,  “The  making  of a new  working class? A
study of collective  actions of migrant workers in South China”,
The  China  Quarterly,  têåp  198,  pp.  287-303,  2009.
[23]  K.  Chang  vaâ  W.  Brown,  “The  transition  from  individual  to
collective  labour relations in  China”,  Industrial  Relations  Journal,  têåp 44,  sưë  2,  pp. 102-121, 2013.
[24]  K.  Chang  vâ  J.  Qiao,  “China  Labour  Relations  Report”,
China  Labour  &  Social  Security  Publishing House,  Beijing,
2009.

33 cưng àoâ
Tẩp chđ Nghiïn cûáu khoa hổc

Sưë 20 thấng 7/2020


NGHIÏN CÛÁU - TRAO ÀƯÍI
[25]  K.  Gray  vâ  Y.  Jang,  “Labour  unrest  in  the  global  political
economy:  the  case  of China’s  2010 strike wave”, 
New  Political  Economy,  têåp 20, söë  4,  pp.  594-613, 2015.
[26]  J.  Wang,  “Labour  politics  in  contemporary  China”,  Twenty
First  Century,  söë  152,  pp. 4-16, 2015.

[27]  R.  Laba,  “The  Roots  of  Solidarity:  A  Political  Sociology  of
Poland’s  Working-Class  Democratization”,  1991.
[28]  M.  Gallagher,  “Mobilizing  the law in  China: “informed disenchantment”  and  the  development  of  legal  consciousness”,
Law  &  Society  Review,  têåp 40,  söë 4, pp.  783-816, 2006.
[29]  L.  Liu,  X.  Yong  vaâ  B.  Shu,  “Regional  difference  of  labour
rights:  a  survey  to  migrant  workers  in  the  Pearl  River  and
Yangtze  River  Deltas”,  Social  Sciences  in  China,  söë  2,  pp.
107-123,  2011.
[30]  “CPC  central’s  opinion  on strengthening  and  improving the
party’s  mass  organisation  work”,  People’s  Daily,  2015.
[31]  ACFTU,  “Nationwide  Federations  of  Trade  Unions  Reform
Pilot  Programme”,  Beijing,  2015.
[32]  J.  Howell, “Shall  we dance? Welfarist incorporation and  the
politics of state-labour NGO relations  in China”,  têåp  223, pp.
702-72 3,  2015.
[33]  Y.  Xu,  “Labor  non-governmental  organizations  in  China:
mobilizing  rural  migrant  workers”,  Journal  of  Industrial  Relations,  têåp  55, söë  2,  pp. 243-259,  2013.
[34]  W.  Hurst,  “The  Chinese  Worker  After  Socialism”,  2009.
[35]  C. Lee, “Against the Law:  Labor  Protests in  China’s  Rustbelt
and  Sunbelt”, 2007.
[36]  G.  Zheng,  “Labour  rights  and  conciliate  state:  example  of
migrant  workers  in  the  Pearl  River Delta”,  söë  5,  pp.  27-38,
2010.
[37]  X.  Shi,  “Labour  relations:  authoritarian  model,  fish  pond
dilemma  and  a  road  to  harmony”,  söë  5,  pp.  84-92,  2010.
[38] S. Halper,  The Beijing  Consensus: How  China’s Authoritarian  Model will Dominate the  Twenty-First  Century,  New York,
NY:  Basic  Books,  2010.
[39]  K.  Chang,  “The  collective  transformation  of  labor  relations
and  the  improvement  of  the  government’s  labor  policy”, 
Social  Sciences  in  Chian,  söë  6,  pp.  91-108, 2013.

[40]  X.  Wen,  “Direct  trade  union  election:  experience  from
Guangdong”,  söë  5,  pp.  25-37,  2014.
[41]  E.  Hui vaâ K. Chan,  “Beyond the  union-centred  approach:  a
critical  evaluation  of recent  trade  union  elections  in China”,
British  Journal  of  Industrial  Relations,  têåp  53,  söë  3,  pp. 601627,  2015.
[42]  S.  Howell,  “All-China  Federation  of  Trade  Unions  beyond
reform?  The  slow  march  of  direct  elections”,  têåp  196,  pp.
845-863,  2008.
[43]  C.  Chan vaâ  E.  Hui, “The development  of  collective  bargaining  in  China:  from  ‘collective  bargaining  by  riot’  to  ‘party
state-led  wage  bargaining’”,  têåp 217, pp.  221-242,  2014.
[44] Q.  Wu,  “Collective consultation  and  the governance  of labor
relations  under  state  dominance:  the  strategies  and  practice  of  index  management”,  Sociological  Studies,  söë  3,  pp.
66-89,  2012.
[45]  B. Xiao,  “Exclusive  interview  with  Ju  Xiaolin,  ACFTU’s  migrant-worker Vice President:  having no  office, assigned with
no  secretary”,  2016.  [Trûåc  tuyïën].  Available:  http://news.
china.com.cn/2016-01/21/content_37626409.htm.  [Àậ  truy
cêåp  26  February  2016].

34 Tẩp chđ Nghiïn cûáu khoa hổc cưng àoân

Sưë 20 thấng 7/2020

[46]  “Chinese  Communist  Youth  League  Charter”,  2013.  [Trûåc
tuyïën].  Available:  www.gqt.org.cn/ccylmaterial/  regulation/.
[Àaä  truy  cêåp  16  June  2016].
[47] “National  migrant workers monitoring  survey report  of 2012”,
2013.  [Trûåc  tuyïën].  Available:  www.stats.gov.cn/tjsj/  zxfb/
201305/t20130527_12978.html.  [Àaä  truy  cêåp  February
2016].
[48] “National  migrant workers monitoring  survey report  of 2014”,

2015.  [Trûåc  tuyïën].  Available:  www.stats.gov.cn/tjsj/  zxfb/
201504/t20150429_797821.html.  [Àậ  truy  cêåp  26  February
2016].
[49] L. Liu  vâ X. Wan,  “Shortage of Institutions  and Shortage of
Labour”,  2007.
[50]  C.  P.  o.  China,  “Thirteenth People’s  Republic  of China  National  Economic  and  Social  Development  Five-Year  Plan”,
2016.  [Trûåc  tuyïën]. Available:  www.gov.cn/xinwen/2016-03/
17/content_5054992.htm.  [Àaä  truy  cêåp  27  April  2016].
[51]  T.  Nichols  vaâ  W.  Zhao,  “Disaffection  with  trade  unions  in
China:  some  evidence  from  SOEs  in  the  auto  industry”,
Industrial  Relations  Journal,  têåp 41,  söë  1,  pp.  19-33, 2010.
[52]  J.  Wang,  “Materialist  solidarity:  analysis  on  new  workers’
collective action  cases  in the Pearl River Delta”, 
Sociological
Studies,  söë 1,  pp.  206-227, 2013.
[53] B.  Dong,  “Mechanism and  legal  limit of labourers’  spontaneous  strike”,  Gansu  Social  Sciences,  söë  1, pp. 117-123,  2012.
[54]  T.  Wang,  “Giving  the  power  to workers:  exclusive  interview
with Wang  Tongxin,  Vice  Chairman  of  Shenzhen  Municipal
Federation  of  Trade  Unions”, söë  5,  pp.  4-13,  2013.
[55] “National  migrant workers monitoring  survey report  of 2014”,
2015.
[56] K.  Hwang  vâ  K.  Wang, “Labour dispute arbitration in  China:
perspectives  of  the arbitrators”,  Employee  Relations,  têåp  37,
sưë  5,  pp.  582-603,  2015.

HOẨ
T ÀƯÅNG KHOA
 CƯNG
HỔC
NGHÏÅ

V
(Tiïëp  theo  trang  38)

Hïå sinh thấi àưíi múái lâ thåt ngûä àûúåc sûã dng
àïí mư tẫ sưë lûúång lúán vâ tđnh chêët  adaồngcuóa
ngỷỳõithamgiavaõcaỏcnguửỡnlỷồccờỡnthiùởtchoửới
mỳỏi.Nhỷọngngỷỳõinaõybaogửỡmcaỏcdoanhnhờn,
nhaõờỡutỷ,nhaõnghiùncỷỏu,giaóngviùnaồihoồc.Phaỏt
triùớnhùồsinhthaỏiửớimỳỏilaõtaồomửitrỷỳõngvaõliùn
kùởtsỷồthamgiacuóacaỏcbùnnhựỗmthuỏcờớyquaỏ
trũnhửớimỳỏi.

Taõi liùồu tham khaóo

1. Tửớng cuồcThửởngkù (2005-2017), Niùngiaỏmthửởngkù 2005
ùởn 2017.
2.Tửớngcuồc Thưëng kï,  “Tịnh  hịnh  kinh  tïë -  xậ hưåi  2016,  2017,
2018”.
3.  World  Economic  Forum,  “The  Global  Competiveness  Report
2017-2018”.
4.  OECD  (2012-2015),  “Compendium  of  Productivity Indicators”.