Tóm tắt luận văn Thạc sĩ Công tác xã hội Vai trò công tác xã hội trong việc phòng chống thảm họa thiên tai

L I CAM OAN
L IC M

N

M CL C
DANH M C CÁC CH

VI T T T

DANH M C B NG
DANH M C S
PH N I: M
U
1. Lý do ch n đ tài
Thiên tai là m t trong nh ng nguyên nhân hàng đ u trong
nh h ng t i cu c s ng c a ng i dân, do s phá ho i và gây h i
l n v ng i và tài s n cho nhà n c và nhân dân. Vi t Nam là m t
qu c gia ch u nh h ng c a khí h u nhi t đ i gió mùa v i tình tr ng
thiên tai khá kh c nghi t, đ c bi t là khu v c Mi n B c và B c Trung
b . Trong nh ng n m g n đây, n c ta thiên tai đư làm thi t h i
đáng k v ng i và tài s n, làm ch t và m t tích g n 7.500 ng i,
giá tr thi t h i v tài s n c tính chi m kho ng 1,5% GDP ( 2007).
Trong 5 n m (2001-2005), GDP t ng bình quân 7.51%. N m 2006 là
8.17% và n m 2007 là 8.48% (Nguy n V n Th ng, Nguy n K
Tu n, 2007). Riêng n m 2015 theo BC T v PCTT thi t h i do
th m h a thiên tai kho ng 8.114 t đ ng, n m 2016 là kho ng 39.726
t đ ng, t ng g p g n 5 l n so v i n m 2015. c bi t theo T ng c c
Phòng, ch ng thiên tai (B NN&PTNT) n m 2017 thi t h i do th m
h a thiên tai gây ra kho ng 60.000 t đ ng, t ng g p 1,5 l n so v i
n m 2016 (riêng c n bưo s 12 và m a l sau bưo đư làm 123 ng i

ch t và m t tích thi t h i kinh t kho ng 22.680 t đ ng).
Vi t Nam có 70% dân s có nguy c ch u nh h ng tr c
ti p c a thiên tai (H i Ch th p
Vi t Nam, 2014). Thiên tai làm
ch m ti n trình xóa đói gi m nghèo, đ c bi t nh ng vùng th ng
xuyên ph i đ i m t v i thiên tai và làm cho ranh gi i gi a thoát
nghèo và tái nghèo càng tr nên mong manh và khó ki m sốt. Nhi u
ng i dân v a m i thốt nghèo thì l i b tái nghèo b i thiên tai. Ch
sau m t c n bưo, nhi u gia đình m t nhà, m t ph ng ti n s n xu t,
gia súc, gia c m... và h tr thành nh ng ng i nghèo và y u th

1


trong xã h i. Không ch v y, sau thiên tai nhi u ng i b thi t m ng,
b th ng, b m t tích và đư khi n nh ng ng i s ng sót ho ng lo n
và nh h ng tâm lý r t rõ nh h i ti c, đau bu n, lo âu và s hãi.
Nh trên đư nói, Vi t Nam có khí h u nhi t đ i gió mùa m,
đ ng th i c ng n m trong m t trong n m bão c a khu v c Châu Á
- Thái Bình D ng nên th ng xuyên ph i gánh ch u nhi u c n bưo
l n trên th gi i. V i trên 125 km b bi n, là m t trong nh ng đ a
ph ng ch u nh h ng tr c ti p và n ng n c a bưo l . Theo báo
cáo c a Ban ch đ o phòng ch ng thiên tai, hàng n m thành ph H i
Phòng ch u nh h ng t 1-5 c n bưo đ b (Báo cáo phòng ch ng
thiên tai, UBND TP H i Phịng, 2006 ). Ví d n m 2005 H i Phòng
ch u tác đ ng 3 c n bưo s 2, s 6 và s 7 thi t h i h n 300 t đ ng.
nh đi m là c n bưo S n Tinh đ b tr c ti p ngày 29/10/2012 gây
thi t h i cho nhân dân thành ph g n 1000 t đ ng.
c bi t bão
th ng kèm theo m a l n trên di n r ng, sóng to và n c dâng gây

thi t h i n ng n cho kinh t . Tình hình thiên tai di n ra ngày càng
b t th ng và khó l ng h n. Bưo di n ra v i c ng đ m nh,
đ ng đi khó d báo và khơng theo mùa. Các hi n t ng th i ti t
c c đoan nh : M a l n, n ng nóng, rét h i ... di n ra nhi u h n.
Vi c ng phó v i các h u qu thiên tai c n có s tham gia
c a các ban, ngành, đồn th , các t ch c chính tr xã h i. c bi t là
ngành công tác xã h i, đó nhân viên cơng tác xư h i đ c ví nh
là bác s xã h i, ngh a là ch a b nh xã h i liên quan đ n con ng i,
ch m sóc con ng i khía c nh xã h i. Cơng tác xã h i k th a 4
ch c n ng c b n c a y h c: phòng ng a, ch a tr , ph c h i và phát
tri n trong qu n lý và gi m nh th m h a. Nhân viên công tác xã h i
ng d ng chuyên nghi p các giá tr , nguyên t c, k n ng và k thu t
công tác xã h i đư có đ c thơng qua đào t o đ h tr tr c ti p các
cá nhân, gia đình và c ng đ ng là n n nhân c a th m h a.
Th c t hi n nay, các ho t đ ng phòng ch ng th m h a thiên
tai H i Phịng nói riêng và Vi t Nam nói chung v n cịn có s
v ng bóng hay m nh t vai trị c a nhân viên công tác xã h i. M c
dù, s can thi p c a nhân viên công tác xã h i xã h i trong phòng
ch ng th m h a thiên tai có vai trị r t quan tr ng vì ng i làm cơng
tác xã h i chuyên nghi p góp ph n tr giúp các cá nhân, gia đình và
c ng đ ng nâng cao n ng l c đáp ng nhu c u và t ng c ng ch c
n ng xư h i tr c, trong và sau th m h a, đ ng th i thúc đ y môi

2


tr ng xã h i v chính sách, ngu n l c và d ch v nh m giúp cá
nhân, gia đình và c ng đ ng gi i quy t và phịng ng a th m h a góp
ph n đ m b o an sinh xã h i.
Thiên tai là v n đ r ng l n, do đó tơi ch n v n đ thiên tai

bưo đ nghiên c u đ cùng c ng đ ng n i tôi sinh s ng, gi m nh
đ c r i ro do thiên tai bão gây ra.
B n thân tôi hi n nay công tác t i H i Nông dân huy n Tiên
Lưng, là đ a ph ng thu n nông nghi p (67%). T l h i viên chi m
48% dân s , do đó mong mu n đ c tuyên truy n cho h i viên đ
gi m thi t h i tr c, trong, sau thiên tai bão v kinh t và tính m ng.
Xu t phát t lý do th c ti n trên, tôi đư l a ch n đ tài th c
s " Vai trị cơng tác xã h i trong vi c phòng ch ng th m h athiên
tai t i xã Tiên H ng huy n Tiên Lãng thành ph H i Phòng" cho
lu n v n t t nghi p c a mình.
2. M c đích vƠ nhi m v nghiên c u
2.1. M c đích
Nghiên c u lý lu n cơng tác xã h i trong phịng ch ng thiên
tai, th c tr ng phòng ch ng th m h a thiên tai t th c ti n xã Tiên
H ng huy n Tiên Lãng thành ph H i Phịng. T đó, đ a ra m t s
khuy n ngh góp ph n nâng cao hi u qu ho t đ ng công tác xã h i
v i phòng ch ng th m h a thiên tai t i xư Tiên H ng huy n Tiên
Lãng thành ph H i Phòng.
2.2. Nhi m v
2.2. Nhi m v nghiên c u
- Ti p c n và tìm hi u c s lý lu n công tác xã h i trong
phòng ch ng thiên tai.
- Kh o sát th c tr ng phòng ch ng th m ho thiên tai d a
vào c ng đ ng và nhu c u ho t đ ng công tác xã h i v i phòng
ch ng th m ho thiên tai t i xư Tiên H ng huy n Tiên Lãng thành
ph H i Phịng thơng qua ph ng pháp đi u tra xã h i h c.
- M c dù lu n v n đ c p t i vai trò c a CTXH trong phòng
ch ng th m h a, nh ng đây đ n i b t đ c vai trị c a CTXH tơi
đư th c hi n ti n trình phát tri n c ng đ ng d a trên c s ki n th c
bao g m các lý thuy t, các k n ng và ph ng pháp trong ho t đ ng

công tác xã h i v i phòng ch ng th m h a thiên tai t i xã Tiên H ng
huy n Tiên Lãng thành ph H i Phòng.

3


a ra m t s khuy n ngh đ các ho t đ ng công tác xã
h i v i phòng ch ng th m h a thiên tai đ c tri n khai m t cách
chuyên nghi p h n t i xư Tiên H ng huy n Tiên Lãng thành ph H i
Phòng.
3.T ng quan v n đ nghiên c u
Trong quá trình t ng quan tác gi đư tìm hi u các tài li u t
nhi u ngu n khác nhau: Trên th gi i và Vi t Nam. Các tài li u đ
c p đ n các h u qu c a thiên tai. R t ít ho c ch a có tài li u có k t
h p CTXH trong can thi p phòng ch ng thiên tai
Tr c nh ng th m h a đang di n ra h t s c kh c li t và
ngày m t gia t ng do các ho t đ ng c a con ng i nh phát tri n
cơng nghi p, đơ th hố, bùng n dân s , suy thối tài ngun mơi
tr ng, tác gi càng tâm huy t h n và say mê v i lu n v n t t nghi p
"Vai trị cơng tác xã h i trong vi c phịng ch ng th m h a thiên tai
t i xư Tiên H ng huy n Tiên Lãng thành ph H i Phòng”.
4. ụ ngh a khoa h c vƠ ý ngh a th c ti n
4.1. ụ ngh a khoa h c
K t qu nghiên c u c a đ tài góp ph n làm phong phú thêm c s
lý lu n v công tác xã h i v i phòng ch ng th m h a thiên tai nh : Th m
h a thiên tai là gì? Phịng ch ng th m h a thiên tai d a vào c ng đ ng là
gì? Cơng tác xã h i v i phòng ch ng th m h a thiên tai là gì?
tài th hi n đ c vai trị c a cơng tác xư h i trong phịng
ch ng th m h a thiên tai, t đó m i ng i nh n rõ đ c công tác xư
h i trong l nh v c này hi n nay.

4.2. ụ ngh a th c ti n
C ng đ ng có k ho ch phịng ch ng đ gi m nh thi t hai
tr c, trong, và sau thiên tai.
ng th i ki n ngh , đ xu t bi n pháp
đ các ho t đ ng công tác xã h i v i phòng ch ng th m ho đ c
tri n khai theo h ng chuyên nghi p h n t i xư Tiên H ng huy n
Tiên Lãng thành ph H i Phịng.
5. óng góp m i c a khóa lu n
Lu n v n là cơng trình th hi n tính ch t quan tr ng c a ngành
CTXH trong phịng ch ng thiên tai.
Góp ph n n ng cao nh n th c cho ng i dân và chính quy n
đ gi m thi t h i do thiên tai gây ra.
Th hi n s chuyên nghi p c a nhân viên CTXH trong gi i
quy t các v n C g p ph i.

4


6. i t ng nghiên c u
"Vai trị cơng tác xã h i trong vi c phòng ch ng th m h a
thiên tai t i xư Tiên H ng huy n Tiên Lãng thành ph H i Phòng”.
7. Khách th nghiên c u
- Ng i dân trên đ a bàn xư Tiên H ng huy n Tiên Lãng
thành ph H i Phòng (50 ng i bao g m ng i cao tu i, trung niên,
thanh niên, tr em, ph n , ng i y u th ).
- i di n chính quy n xư; các ban ngành, đồn th xã, cán
b thôn t i xư Tiên H ng huy n Tiên Lãng thành ph H i Phòng (15
ng i ).
8. Câu h i nghiên c u
S có 03 câu h i nghiên c u, t p trung vào:

- Th c tr ng các ho t đ ng phòng ch ng thiên tai bưo l t i
xư Tiên H ng huy n Tiên Lãng thành ph H i Phòng hi n nay nh
th nào?
- Ho t đ ng công tác xã h i v i phòng ch ng th m ho thiên
tai t i xư Tiên H ng huy n Tiên Lãng thành ph H i Phòng hi n nay
ra sao?
- Ti n trình phát tri n c ng đ ng có vai trị gì trong ho t
đ ng cơng tác xã h i v i phòng ch ng th m ho thiên tai t i xã Tiên
H ng huy n Tiên Lãng thành ph H i Phòng hi n nay?
9. Gi thuy t nghiên c u
- Phòng ch ng th m h a thiên tai d a vào c ng đ ng v n cịn
mang n ng tính hình th c, ch a đáp ng đ c nhu c u th c s c a
ng i dân t i xư Tiên H ng huy n Tiên Lãng thành ph H i Phòng.
- Ng i dân xư Tiên H ng huy n Tiên Lãng thành ph H i
Phịng có nhu c u trong ho t đ ng công tác xã h i v i phòng ch ng
th m h a thiên tai.
- Ti n trình phát tri n c ng đ ng là có vai trị quan tr ng
trong ho t đ ng CTXH v i phòng ch ng th m ho thiên tai t i xã
Tiên H ng huy n Tiên Lãng thành ph H i Phòng hi n nay.
10. Ph m vi nghiên c u
tài t p trung nghiên c u th c tr ng phòng ch ng th m ho
thiên tai d a vào c ng đ ng (tr c, trong và sau th m h a).
- Nhu c u ho t đ ng công tác xã h i v i phòng ch ng th m
ho do thiên tai gây ra t i c ng đ ng, bao g m: Ho t đ ng can thi p,
c u tr kh n c p; ho t đ ng h tr tr c ti p, cung c p các d ch v

5


ch m sóc s c kh e; ho t đ ng tuyên truy n, nâng cao nh n th c;

ho t đ ng xây d ng m ng l i; ho t đ ng h tr sinh k ; ho t đ ng
v n đ ng, bi n h chính sách.
- Ph m vi v không gian: T i xư Tiên H ng huy n Tiên Lãng
thành ph H i Phòng.
- Ph m vi v th i gian: T tháng 04/2017 – tháng 11/2017
11. Ph ng pháp nghiên c u
11.1. Ph ng pháp thu th p, phân tích tài li u v n b n
- Ti n hành tìm ki m và tham kh o nh ng tài li u ch a đ ng
thông tin liên quan đ tài nghiên c u nh :
+ Các v n b n, các bài báo cáo t ng k t, các b ng th ng kê,
các tài li u sách báo liên quan đ n CTXH, các đ tài nghiên c u, các
lu n v n th c s nghiên c u v v n đ Công tác xã h i v i Th m ho .
+ Các kênh ph ng ti n thơng tin đ i chúng nh phát thanh
truy n hình và đ c bi t là qua các đ a ch truyc p tìm ki m thơng tin
qua Internet nh google.com.vn, socialwork.vn,…
- Ti n hành phân tích, so sánh, k th a có ch n l c nh ng
k t qu nghiên c u c a các tài li u đó nh m m c đích ph c v cho
vi c nghiên c u đ tài đang quan tâm đ m b o đ tài v a mang tính
lý lu n v a đ m b o tính khoa h c.
11.2. Ph ng pháp đi u tra Xã h i h c
- Ph ng v n b ng b ng h i c u trúc đ c so n s n, thu th p
thông tin đ nh l ng v ý ki n c a ng i dân trong c ng đ ng(100
ng i dân thu c t i xã Tiên H ng huy n Tiên Lãng thành ph H i
Phịng) v cơng tác phịng ch ng th m h a thiên taid a vào c ng
đ ng, nhu c u ho t đ ng công tác xã h i v i phòng ch ng th m h a
thiêntai t th c ti n, và m t s bi n pháp.
- Ph ng v n sâu: nh m thu th p nh ng thơng tin đ nh tính,
b khuy t cho ph ng pháp đi u tra b ng b ng h i t 05 ng i dân
thu c nhóm đ i t ng y u th , d b t n th ng trong th m h a; và
đ i di n 01 tr ng thôn trong xư (n i ch u tác đ ng n ng n c a th m

h a thiên tai).
- Th o lu n nhóm: đ tài ti n hành 01 cu c th o lu n nhóm
v i s tham gia c a đ i di n chính quy n và các ban ngành, đồn th
có liên quan nh (H i ch th p đ xã, cán b y t xã, Công ch c Lao
đ ng Th ng binh & Xư h i xã...).

6


11.3. Ph ng pháp công tác xư h i
Công tác xã h i có 3 ph ng pháp đ c thù đó là ph ng
pháp Cơng tác xã h i cá nhân, ph ng pháp Công tác xã h i nhóm,
và ph ng pháp Phát tri n c ng đ ng. Trong đ tài nghiên c u này
tài tác gi s d ng ph ng pháp Phát tri n c ng đ ng và áp d ng ti n
trình th c hành phát tri n c ng đ ng vào th c hành trong ho t đ ng
công tác xã h i v i phòng ch ng th m h a thiên tai t i xư Tiên H ng
huy n Tiên Lãng thành ph H i Phịng. T i vì khi làm vi c liên quan
đ n c ng đ ng v n đ đ u tiên là ti p xúc, trao đ i, ki m ch ng đ t
đó đ a ra đ c v n đ cùng quan tâm.Ti p đ n là l p k ho ch tr
li u v n đ , m c đích nâng cao n ng l c cho ng i dân, qua đó nh m
đ t đ c m c đích c a k ho ch đ ra.
Ti n trình th c hành Phát tri n c ng đ ng, bao g m:
- L a ch n c ng đ ng
- Thâm nh p c ng đ ng
- H p dân, đánh giá v n đ và l a ch n v n đ u tiên
- Xây d ng k ho ch
- Tri n khai ho t đ ng
- K t thúc và l ng giá
PH N N I DUNG
CH

NG 1. NH NG V N
LÝ LU N V
CÔNG TÁC XÃ H I V I PHÒNG CH NG THIÊN TAI
1. Khái ni m nghiên c u
1.1. Hi m ho
"M t s ki n, hi n t ng t nhiên ho c do con ng i có
nguy c gây ra thi t h i v tính m ng, b th ng, thi t h i v tài s n,
gián đo n v xã h i, kinh t ho c suy thối v mơi tr ng"
(DEPECHO & T ch c Care
c, 2008).
Nh v y, hi m h a có kh n ng gây t n th ng cho đ i s ng
con ng i, gây thi t h i v tài s n và môi tr ng. Theo phân lo i,
g m có: các hi m h a t nhiên (bưo, đ ng đ t, núi l a phun); các
hi m h a do con ng i gây ra (chi n tranh, kh ng b , rị r khí đ c
và ch t phóng x , ơ nhi m mơi tr ng); ngồi ra cịn có nh ng hi m
h a t nhiên có th do nh ng ho t đ ng c a con ng i làm tr m
tr ng h n nh vi c ch t, phá và đ t r ng liên quan đ n l l t, s t l
đ t, h n hán và h a ho n (H i ch Th p đ Vi t Nam, 2002).

7


1.2. Th m ho
"Hi m h a s tr thành th m h a khi chúng x y ra và làm
nh h ng đ n c ng đ ng dân c d b t n th ng không đ kh
n ng ch ng đ v i nh ng tác h i c a nó" (DEPECHO & T ch c
Care
c, 2008).
"M t th m h a x y ra khi m t hi m h a nh h ng t i m t
c ng đ ng dân c d b t n th ng và gây ra thi t h i, th ng vong

và s h y ho i" (H i ch Th p đ Vi t Nam, 2002).Ví d : L l tx y
ra nhi u ng i b ch t đu i ho c b th ng, nhi u c s h t ng b
ph h y, gia súc và mùa màng c a ng i dân b cu n trôi...
c xem là m t th m h a, khi hi m h a x y ra, phá v
nghiêm tr ng ho t đ ng c a m t c ng đ ng và gây ra nh ng t n th t
v ng i, môi tr ng và v t ch t trên di n r ng v t quá kh n ng
đ i phó c a c ng đ ng b nh h ng. Th m h a là s k t h p c a các
y u t hi m h a, r i ro, tình tr ng d b t n th ng (Ph m Ti n Nam,
2016).
"Th m h a có th đ c phân lo i theo t c đ xu t hi n (đ t
ng t hay t t ), hay theo nguyên nhân (do thiên tai ho c con ng i,
ho c có th là s k t h p c a c hai) (H i ch Th p đ Vi t Nam,
2000)".
Th m h a di n ra t t là nh ng tình hu ng mà đó, kh
n ng duy trì cu c s ng c a con ng i gi m t t đ n m t đi m mà
cu i cùng ngay c s t n t i c ng b đe d a. Nh ng tình hu ng nh
v y th ng do các đi u ki n chính tr , kinh t , xã h i ho c sinh thái
đem l i.
Th m h a đ t ng t là các thiên tai đ t ng t do các hi n
t ng t nhiên nh đ ng đ t, l l t, bão nhi t đ i, núi l a phun trào
gây ra. Chúng x y ra khơng h có s c nh báo tr c ho c báo tr c
r t ng n và ngay l p t c gây nh h ng b t l i đ n dân c , sinh ho t
và các h th ng kinh t .
1.3. Phòng, ch ng thiên tai d a vào c ng đ ng
- C ng đ ng
Có nhi u cách đ nh ngh a v c ng đ ng, liên quan đ n nh ng
khái ni m nh “không gian”, “con ng i”, “t ng tác”, và “b n s c”
. Khái quát, có th chia làm 02 lo i c ng đ ng (SDRC & CFSI, 2012,
tr.6):

8


"C ng đ ng đ a lý, liên quan đ n không gian hay vùng,
mi n, khu v c, thay đ i tùy theo s đáp ng nhu c u c a ng i dân,
s t ng tác xư h i, và s nh n di n v b n s c c a t p th ". Thí d
nh ng c ng đ ng nh “thành ph ”, “th tr n”, “xóm gi ng”, “khu
ph ”, “thơn/ p/ làng” v.v. C ng đ ng đ a lý th ng có nh ng m i
quan tâm ho c l i ích chung. Ch ng h n,nh ng làng ven bi n th ng
có l i ích chung là h có th đánh b t các ngu n h i s n thiên nhiên.
Tuy nhiên, h c ng có chung m i quan tâm là nh ng tr n bưo th ng
x y ra hàng n m, nh h ng đ n cu c s ng c a h .
"C ng đ ng ch c n ng, bao g m nh ng ng i, nhóm ng i
có th s ng cùng m t khu v c, ho c không s ng cùng m t khu v c,
nh ng h có chung đ c đi m, s thích, ngh nghi p ho c m i quan
tâm". Thí d , c ng đ ng ng i Ch m t i TP. H Chí Minh; nh ng
h i đ ng h ng; nh ng câu l c b ngh nghi p; câu l c b s thích;
nh ng h i/ đồn tình nguy n b o v môi tr ng, b o v tr em v.v.
D i góc đ ti p c n cơng tác xã h i, c ng đ ng là m t
nhóm dân c s ng trong m t khu v c đ a lý nh t đ nh, có m i quan
h t ng tác qua l i v i nhau d a vào nhu c u, đi u ki n t n t i, ho t
đ ng, tín ng ng, giá tr , v n hóa, chi u dài l ch s . ây là nh ng
đi u ki n và tiêu chí khi nhân viên cơng tác xã h i làm vi c v i c ng
đ ng (Ph m Ti n Nam, 2016).
- Phòng, ch ng thiên tai
Phịng, ch ng thiên tai là q trình mang tính h th ng, bao
g m ho t đ ng phòng ng a, ng phó và kh c ph c h u qu thiên tai.
( i u 3 Lu t phòng, ch ng thiên tai n m 2013)
1.4. Công tác xã h i v i phịng, ch ng thiên tai
- Cơng tác xã h i

Theo Zastrow (1996): Công tác xã h i là ho t đ ng ngh
nghi p giúp đ các cá nhân, nhóm hay c ng đ ng đ nh m nâng cao
hay khôi ph c ti m n ng c a h đ giúp h th c hi n ch c n ng xư
h i và t o ra các đi u ki n xã h i phù h p v i các m c tiêu c a h .
Công tác xã h i là ngh nghi p tham gia vào gi i quy t v n
đ liên quan t i m i quan h c a con ng i và thúc đ y s thay đ i
xã h i, t ng c ng s trao quy n và gi i phóng quy n l c nh m nâng
cao ch t l ng s ng c a con ng i. Công tác xã h i s d ng các h c
thuy t v hành vi con ng i và các h th ng xã h i vào can thi p s

9


t ng tác c a con ng i v i v i môi tr ng s ng (IASSW và IFSW,
7/2011).
- Cơng tác xã h i v i phịng, ch ng thiên tai
Cơng tác xã h i có m t vai trò quan tr ng trong ho t đ ng
phòng, ch ng thiên tai . Công tác xã h i can thi p vào ho t đ ng này
qua nh ng cách khác nhau nh h ng đ n cá nhân, gia đình, t ch c và
c ng đ ng. Do đó, th c hành cơng tác xã h i có th mang hình th c c a
qu n lý ca, nhóm và t ch c c ng đ ng, hay chính sách xã h i và l p k
ho ch (Tan, 2009). L nh v c quan tâm c a công tác xã h i trong thiên
tai bao g m đ i phó s c ng th ng sau nh ng sang ch n v tâm lý, huy
đ ng ngu n l c cho nhóm đ i t ng y u th , d b t n th ng và ph i
h p v i các h th ng can thi p khác nhau (Pyles, 2007, tr.321). Bên
c nh can thi p tâm lý xã h i, công tác xã h i s dung ph ng pháp ti p
c n có s tham gia trong ho t đ ng phịng, ch ng thiên tai .
Cơng tác xã h i đóng vai trò quan tr ng đ t ng c ng s
tham gia c a c ng đ ng b ng cách s d ng các ph ng pháp và k
thu t nh m nâng cao đ i s ng c a con ng i và đáp ng nhu c u c

b n c a t t c m i ng i, đ c bi t chú ý đ n nhu c u và trao quy n
cho nh ng ng i d b t n th ng, b áp b c và s ng trong nghèo đói
(Mathbor, 2007, tr. 1).
Tóm l i, cơng tác xã h i v i phịng, ch ng thiên tai là ho t
đ ng can thi p v i cá nhân, gia đình, nhóm và c ng đ ng trong vi c
phòng ng a, gi m nh , ng phó và ph c h i sau th m h a nh m đáp
ng nhu c u, nâng cao n ng l c gi i quy t v n đ và b o đ m s
phát tri n b n v ng (Ph m Ti n Nam, 2016).
2. Ph ng pháp lu n
2.1. Ph ng pháp duy v t bi n ch ng
Ph ng pháp duy v t bi n ch ng địi h i trong q trình
nghiên c u ph i đ t công tác xã h i v i phòng ch ng th m h a trong
m t m i quan h t ng tác khách quan t t y u v i các y u t khác
nh chính quy n đ a ph ng, các t ch c đoàn th , th ch xã h i, c
ch chính sách…Các gi i pháp đ xu t không th ch h ng t i các
m i quan h n i t i bên trong nh trình đ ki n th c, k n ng chuyên
môn c a nhân viên công tác xã h i hay b n thân đ i t ng tr giúp
mà còn ph i có các gi i pháp tác đ ng vào các ch th xây d ng
chính sách, c ch trong vi c t ch c, th c hi n các ho t đ ng công

10


tác xã h i v i phòng ch ng th m h a v i các h th ng khác đ có
đ c hi u qu tr giúp cao nh t.
2.2. Ph ng pháp duy v t l ch s
2.2.1. Ch ngh a Duy v t bi n ch ng: Ch ngh a duy v t
bi n ch ng là m t b ph n c a Tri t h c Marx- Lê nin.
c tr ng
c a ph ng pháp này là coi m t s v t, hi n t ng trong tr ng thái

luôn phát tri n và xem xét nó trong m i quan h v i các s v t hi n
t ng khác. ó là ch ngh a duy v t ( khác v i duy tâm) k t h p v i
phép bi n ch ng.
Trong cu n “ Nh ng nguyên lý c b n c a ch ngh a MarxLenin” ) NXB Chính tr Qu c gia thì Phép bi n ch ng duy v t c a K.
Marx và F. Anghel xây d ng trên c s k th a có phê phán r t
nhi u h c gi tr c đó trong đó n i b t nh t là c a nhà tri t h c
c
Georg Wilhelm Friedrich Heghel, tác gi cu n “ Phép bi n ch ng”
n i ti ng và Lútvích Phoi b c (Ludwig FeuerBach), nhà duy v t n i
ti ng c a tri t h c c đi n c,
Phoi b c là h c trị c a Heghel nh ng ơng có quan đi m
ng c v i Hê ghel. Ông cho r ng h n ch c b n nh t c a tri t h c
Hêghen là tính duy tâm c a nó trong vi c gi i quy t v n đ quan h
gi a con ng i và th gi i, tinh th n và v t ch t, coi toàn b th gi i
hi n th c ch là hi n thân c a tinh th n tuy t đ i đ c hi u nh m t
l c l ng siêu nhiên. "Tri t h c Hêghen là ch n náu cu i cùng, ch
d a h p lý cu i cùng c a th n h c...”
Phoi b c cho r ng con ng òi không ph i là nô l c a
th ng đ hay tinh th n tuy t đ i, mà là s n ph m c a t nhiên, là
k t qu phát tri n c a t nhiên. Con ng i là cái cao quý nh t mà t o
hóa có đ c, vì v y, nh n th c con ng i là n n t ng và chìa khóa đ
nh n th c th gi i. Ch có th gi i quy t v n đ c b n c a tri t h c
v quan h tinh th n và v t ch t trên c s nh n th c con ng i. B n
thân nh ng con ng i c th là b ng ch ng hùng h n v s th ng
nh t gi a v t ch t (c th con ng i) và tinh th n (t c t duy con
ng i), trong đó c th là n n t ng c a lý tính"
Sau này K. Marx đư d a trên n n t ng c a ch ngh a duy v t
và m i quan h bi n ch ng khách quan c a t nhiên và xã h i. Theo
Anghel thì “ Phép bi n ch ng là mơn khoa h c v nh ng quy lu t
ph bi n c a s v n đ ng và phát tri n c a t nhiên, xã h i và t

duy”. Khi nh n m nh vai trò c a nguyên lý v m i liên h ph bi n,

11


ông còn đ a ra m t đ nh ngh a khác v phép bi n ch ng duy v t:
Phép bi n ch ng là khoa h c v s liên h ph bi n.
Tính cách m ng sâu s c c a ch ngh a duy v t bi n ch ng
th hi n qua vi c ph n ánh đúng đ n các quy lu t chi ph i s v n
đ ng và phát tri n đ qua đó xóa b cái c , cái l i th i đ xác l p cái
m i, cái ti n b . Ph ng pháp duy v t bi n ch ng đòi h i khi nghiên
c u ph i đ t ch th trong m i quan h t ng tác v i các s v t ,
hi n t ng khác có liên quan.
2.2.2. Ch ngh a duy v t l ch s là h th ng quan đi m duy
v t bi n ch ng v xã h i c a tri t h c Marx-Lênin, là k t qu c a s
v n d ng ph ng pháp lu n c a ch ngh a duy v t bi n ch ng và
phép bi n ch ng duy v t vào vi c nghiên c u đ i s ng xã h i và l ch
s nhân lo i. Ch ngh a duy v t l ch s là m t trong ba b ph n h p
thành tri t h c Marxist.Ch ngh a duy v t l ch s lý gi i s ti n hóa
c a xã h i lồi ng i b ng s phát tri n c a trình đ s n xu t. Trình
đ s n xu t thay đ i khi n quan h s n xu t c ng thay đ i d n đ n
nh ng m i quan h xã h i thích ng v i nh ng quan h s n xu t đó
cùng v i nh ng t t ng n y sinh ra t nh ng quan h xã h i đó
c ng thay đ i kéo theo s thay đ i h th ng pháp lý và chính tr . Ch
ngh a duy v t l ch s c a Marx tr thành ph ng pháp lu n c a
nhi u nhà nghiên c u trong các b môn nh s h c, xã h i h c...
Ch ngh a duy v t l ch s không nghiên c u nh ng m t
riêng bi t c a sinh ho t xư h i, mà nghiên c u toàn b xư h i nh
m t th th ng nh t v i t t c các m t, các quan h xư h i, các q
trình có liên h n i t i và tác đ ng l n nhau c a xư h i. Khác v i

nh ng khoa h c xư h i c th , ch ngh a duy v t l ch s không
nghiên c u nh ng quy lu t c c b , riêng bi t, chi ph i s phát tri n
c a các q trình v kinh t , chính tr hay t t ng, mà nghiên c u
nh ng quy lu t chung nh t ph bi n nh t c a s phát tri n xư h i.
Ch ngh a duy v t l ch s nghiên c u xư h i v i t cách là m t
ch nh th th ng nh t đ v ch ra nh ng nét chung c a s phát tri n xư
h i, nh ng đ ng l c, nh ng nguyên nhân c b n c a s chuy n bi n
t m t hình thái kinh t - xư h i này sang m t hình thái kinh t - xã
h i khác, m i liên h qua l i và s ph thu c l n nhau gi a nh ng
hi n t ng khác nhau c a đ i s ng xư h i: kinh t , chính tr , t t ng
v.v…

12


Ch ngh a duy v t l ch s v ch ra nh ng quy lu t chung nh t
c a s v n đ ng và phát tri n xư h i, ch ra v trí và vai trị c a m i
m t c a đ i s ng xư h i, trong h th ng xư h i nói chung, v ch ra
nh ng nét c b n c a các giai đo n phát tri n c a xư h i loài ng i.
Ch ngh a duy v t l ch s nh m phát hi n ra nh ng quy lu t
chung nh t c a s v n đ ng phát tri n c a l ch s , là nguyên nhân
d n đ n s thay th các hình thái kinh t - xã h i th p đ n trình đ
cao h n, v n đ ng theo hình xốy c và đ nh cao c a nó là xã h i
c ng s n ch ngh a, m t xã h i công b ng, ti n b , v n minh.
Ph ng pháp duy v t l ch s là khi nghiên c u v n đ ph i
đ t trong hoàn c nh l ch s c th .
V i ph ng pháp duy v t l ch s , khi nghiên c u đòi h i
ph i đ t đ i t ng, c th
đây là công tác xã h i v i phòng ch ng
th m h a t th c ti n xã Tiên H ng huy n Tiên Lãng thành ph H i

Phịng trong hồn c nh môi tr ng xã h i, th i gian c th mà ho t
đ ng này đ c tri n khai. Trong hoàn c nh th c t c a thành ph H i
Phòng là m t đ a ph ng ch u tác đ ng tr c ti p c a th m h a thiên
tai. Công tác phòng ch ng th m h a đ c quan tâm nh ng cịn nhi u
khó kh n, ho t đ ng còn ch a th c s hi u qu . C ch ph i h p
trong ho t đ ng công tác xã h i v i phòng ch ng th m h a ch a
đ c đ ng b . i ng nhân viên công tác xã h i ch a đ c trang b
ki n th c chuyên sâu v th m h a và cơng tác xã h i v i phịng
ch ng th m h a. Ph ng pháp duy v t l ch s c ng đòi h i khi
nghiên c u ph i n m v ng nh ng quan đi m, ch tr ng và đ ng
l i ng v i nh ng th i đi m, giai đo n c th đ đ ra nh ng ph ng
h ng, gi i pháp phù h p.
2.3. H ng ti p c n nghiên c u
Vi c nghiên c u công tác xã h i phòng, ch ng thiên tai t
th c ti nt i xã Tiên H ng huy n Tiên Lãng thành ph H i Phòng
đ c th c hi n trên cách ti p c n c a các khoa h c liên ngành,
h ng ti p c n hai chi u v mô - vi mô.
Các khoa h c kinh t , xã h i h c, tâm lý h c, công tác xã
h i, đ a lý và môi tr ng làm rõ th c tr ng phòng ch ng thiên tai d a
vào c ng đ ng và nhu c u ho t đ ng cơng tác xã h i v i phịng,
ch ng thiên tai và m t s bi n pháp.
H ng ti p c n v mô: ti p c n t quan đi m, ch tr ng,
chính sách c a
ng và Nhà n c, c ch v n hành c a công tác

13


phòng, ch ng thiên tai, tác đ ng c a các v n đ chính sách, c ch
đ n ng i dân trong c ng đ ng.

H ng ti p c n vi mô: ti p c n t nhu c u c a ng i dân
trong c ng đ ng đ nâng cao hi u qu ho t đ ng cơng tác xã h i v i
phịng, ch ng thiên tai t i xã Tiên H ng huy n Tiên Lãng thành ph
H i Phòng .
3. Các lý thuy t v n d ng trong lu n v n:
3.1.Lý thuy t v nhu c u Maslow
3.2. Lý thuy t nh n th c hành vi.
CH
NG 2. TH C TR NG CƠNG TÁC XÃ H I V I
PHỊNG CH NG TH M H A THIÊN TAI T I XÃ TIÊN
H NG HUY N TIÊN LÃNG THÀNH PH H I PHÒNG
1. M t vài nét v đ a bàn và khách th nghiên c u
1.1. a bàn nghiên c u
Tiên H ng là xư ven bi n n m phía ơng - Nam huy n Tiên Lãng
TP H i Phịng, phía Nam có 3 km giáp bi n ơng, phía ơng giáp xư
Vinh Quang, phía Tây giáp xư ơng H ng, phía B c giáp xã Hùng
Th ng. Xã có di n tích t nhiên là: 1086 ha, dân s 3564 ng i
trong đó có 354 là tr em (chi m 10%), 1210 ph n (chi m 40%),
187 ng i già (chi m 5,2%), 36 ng i tàn t t, 176 h d b t n
th ng nh t sát bi n ông [UBND xư Tiên H ng,2015].
Do đ c thù v v trí đ a lý và xã h i, n i đây tr thành đi m d b
t n th ng nh t tr c thiên tai so v i các xã thu c huy n Tiên
Lãng. Thiên tai t i khu v c này đư và đang x y ra v i c ng đ tác
đ ng ngày càng l n và r t khó d báo. Theo báo cáo c a Ban PCLB
xư Tiên H ng, c n bưo s 8 n m 2005 k t h p v i tri u c ng đư
cu n trôi 2 tàu, l t 20ha ao nuôi th y s n trên đ a bàn toàn xã, thi t
h i c tính 1 t đ ng; bưo Lekima n m 2007 làm đ m 1 thuy n cá
c a ng dân, t ng thi t h i c tính 200 tri u đ ng; n m 2010 đ n
2012: bưo c ng làm h h ng 2 tàu cá c a ng dân và nuôi tôm b
th t thu, t ng thi t h i c tính 500 tri u đ ng [Ban PCLB Tiên

H ng, 2005], [Ban PCLB Tiên H ng 2007], [Ban PCLB Tiên H ng
2012].

14


1.2. M t vài nét v khách th nghiên c u
2. Th c tr ng phòng ch ng th m h a d a vào c ng đ ng
t i xư Tiên H ng huy n Tiên Lãng thành ph H i Phịng
Trong q trình kh o sát, tác gi thu th p đ c, h u h t
nh ng ng i tham gia tr l i đ u đ a ra m t s lo i hình th m ho
thiên tai chính t i xư Tiên H ng huy n Tiên Lãng thành ph H i
Phòng bao g m: Bão, xâm nh p m n. Do đ a hình c a xã - đ a hình
tr ng, giáp bi n, đ t nhi m chua m n do ng m t n c bi n vào. Ngoài
ra, m t nguyên nhân n a tác đ ng đ n tr c ti p đ a bàn kh o sát đó là
bi n đ i khí h u. Th m ho , thiên tai gây nh h ng n ng n đ n an
toàn con ng i, tài s n và s phát tri n c a đ a ph ng.
3. Nhu c u c a các ho t đ ng cơng tác xã h i v i phịng
ch ng th m h a t i xã Tiên H ng huy n Tiên Lãng thành ph H i
Phòng
3.1. Con ng i.
3.2. V t ch t
3.3. Xã h i
3.4. Kinh t
CH NG 3. TH C HÀNH PHÁT TRI N C NG
NG
TRONG HO T
NG CƠNG TÁC XÃ H I V I PHỊNG
CH NG TH M H A T I XÃ TIÊN H NG HUY N TIÊN LÃNG
THÀNH PH H I PHÒNG

1. L a ch n c ng đ ng
Tác gi l a ch n xư Tiên H ng huy n Tiên Lãng thành ph
H i Phòng đ nghiên c u và th c hành ti n trình phát tri n c ng
đ ng c ng v i các tiêu chí nh sau:
- K t qu kh o sát cho th y: Nhu c u c n thi t đ nâng cao
nh n th c cho ng i dân v phòng ng a th m h a thiên tai. ây
c ng là m t trong nh ng ho t đ ng công tác xã h i phòng ch ng
th m h a.
- V i quy mô dân s 3654 ng i/975 h dân, xư Tiên H ng
th ng xuyên ch u tác đ ng c a thiên tai trên đ a bàn thành ph H i
Phịng, nh t là thiên tai bưo. Do đó, th c hành ti n trình phát tri n
c ng đ ng trong vi c nâng cao nh n th c cho ng i dân v phòng

15


ng a th m h a thiên tai t i xã Tiên H ng huy n Tiên Lãng thành ph
H i Phòng là h t s c c n thi t.
- V n đ c a đ a ph ng đang g p ph i là không h p v i
ch ng trình, m c tiêu, nhi m v phát tri n c a xã.
c s nh t trí c a các đ ng chí lưnh đ o đ a ph ng, tác
viên c ng đ ng ch n xư Tiên H ng đ t ch c ti n trình phát tri n
c ng đ ng.
- Tác viên c ng đ ng đư có nhi u n m kinh nghi m làm vi c
v i xư Tiên H ng huy n Tiên Lãng thành ph H i Phòng trong l nh
v c qu n lý th m h a thiên tai ( T n m 2011-2017 làm Công ch c
Lao đ ng & Th ng binh xư h i xã).
Tác viên c ng đ ng có các vai trị: Là ng i xúc tác, là
ng i nghiên c u, l p k ho ch, là ng i giám sát, là ng i bi n h
cho c ng đ ng đ xây d ng c ng đ ng có kh n ng phịng ng a ng

phó th m h a và t ph c h i nhanh tr c r i ro thiên tai.
2. Thâm nh p c ng đ ng
Thâm nh p c ng đ ng là giai đo n đ u tiên ti p xúc v i
ng i dân đ a ph ng. Bao g m các ho t đ ng nh : Th m h i, t o
l p m i quan h , tìm hi u các v n đ trên đ a bàn đ có th phân tích,
đánh giá m t cách khách quan đ tài nghiên c u.
Qua giai đo n thâm nh p c ng đ ng, tác viên c ng đ ng đư
c b n hi u đ c tình hình phát tri n kinh t xã h i đ a ph ng,
phong t c t p quán, cu c s ng c a ng i dân n i đây, n m đ c
các cán b trong các ban ngành, đoàn th c a xư, thơn và c ng thơng
qua trị chuy n ng i dân c ng c b n hi u v vai trò, nhi m v c a
tác viên c ng đ ng đ a ph ng có th cùng v i ng i dân th c
hi n công vi c nh th nào. B ng các k thu t PRA trong phát tri n
c ng đ ng nh : i n dã, ph ng v n sâu, b ng h i, nghiên c u báo
cáo phát tri n kinh t xã h i c a xã (g m 4 thơn) thì tơi c ng đư thu
th p đ c các thơng tin cho đ tài c a mình nh m kh ng đ nh h ng
đi đúng c a mình trong đ tài nghiên c u.
K t qu đ t đ c
Qua vi c thâm nh p c ng đ ng b n thân đư nh n đ c s
ng h c a lưnh đ o chính quy n đ a ph ng t o đi u ki n đ tác
viên c ng đ ng th c hi n tìm hi u thơng tin, gi i thi u cho nhóm đ i
di n có uy tín, am hi u trong c ng đ ng đ cùng v i tác viên c ng
đ ng th c hi n ti p các b c trong ti n trình th c hành ti p theo.

16


B ng các k thu t PRA (ph ng pháp đánh giá nơng thơn có s
tham gia c a ng i dân trong phát tri n c ng đ ng): i b , v b n đ xã
h i, đi u tra b ng b ng h i k t h p v i các cu c ph ng v n sâu đ l y thông

tin xác đ nh v n đ , k t qu nh sau:
- V i ph ng pháp đi n dã: Tác viên c ng đ ng đi b t ng
ngõ trong c ng đ ng, đ c bi t là trên đo n đ ng thu c thôn Duyên
H i đ t o l p m i quan h v i ng i dân, tìm hi u cu c s ng c a
ng i dân, tìm hi u nh ng khó kh n thu n l i, nh ng v n đ mà
ng i dân đang b c xúc....và các v n đ liên quan đ n phịng ng a
th m h a, ơ nhi m môi tr ng.
Các k n ng s d ng
Các k n ng mà tác viên c ng đ ng s d ng trong quá trình
thâm nh p c ng đ ng nh :
- K n ng t o l p m i quan h : T o l p m i quan h v i
c ng đ ng là đi u c n thi t c a tác viên c ng đ ng. T o l p m i quan
h t t đ t o d ng lòng tin c a m i ng i dân, ng i dân s hi u
TVC là ng i làm vi c th t s ch khơng ph i hình th c. TVC
t o l p m i quan h b ng cách cùng n, cùng , cùng làm v i ng i
dân trong c ng đ ng.
- K n ng đ t câu h i: tác viên c ng đ ng s d ng k n ng
đ t câu h i liên quan đ n nh n th c c a cán b , c a ng i dân v
phòng ng a th m h a thiên tai, ch m sóc s c kh e gia đình, b n
thân: quan đi m c a ông/bà v v n đ nh th nào? Ông/bà ngh nh
th nào v ...?
- K n ng quan sát: Vi c quan sát là r t quan tr ng đ i v i
tác viên c ng đ ng vì qua quan sát k t h p v i vi c h i đ tìm ra
nh ng v n đ c a c ng đ ng, tác viên c ng đ ng quan sát đ c v n
đ này liên quan nh ng ng i dân l i khơng tr l i v n đ đó, khi đó
tác viên c ng đ ng có th h i l i các bên liên quan đ xác đ nh rõ
v n đ mình đư quan sát đ c. Tác viên c ng đ ng quan sát xem
nh n th c, hành vi c a ng i dân có gi ng nhau hay không, nh n
th c c a ng i dân v phịng ng a và ng phó v i hi m h a r t t t
nh ng l i ch quan - không ch u di d i khi có m a bưo, nh v y

TVC có th đ a ra bi n pháp giúp h thay đ i suy ngh đó.
Ho c nh n th c c a h ô nhi m môi tr ng r t t t nh ng h
l i th ng xuyên v t rác, xác xúc v t ch t tr c ti p c a gia đình

17


xu ng m ng ngịi. Nh v y TVC có th đ a ra bi n pháp giúp
thay đ i thói quen đó.
- K n ng l ng nghe: TVC l ng nghe nh ng chia s c a
ng i dân v cu c s ng c a h , l ng nghe nh ng thông tin mà cán
b , ng i dân tr l i v v n đ nh n th c phịng ng a và ng phó v i
th m h a và ô nhi m môi tr ng, l ng nghe ý ki n c a các thành
viên trong nhóm đ i di n th o lu n đ vi c thu th p thông tin đ c
đ y đ và phong phú h n.
Ngoài ra còn m t s k n ng khác nh nghiên c u tài li u v
c ng đ ng, nghiên c u các tài li u đ c cung c p t xư đ hồn thi n
thêm ph n thơng tin cho v n đ .
3. H p dơn, đánh giá v n đ và l a ch n v n đ u tiên
Các ho t đ ng
- Chu n b tr c bu i h p:
Sau khi thâm nh p c ng đ ng đ tìm hi u th c tr ng các v n
đ t i c ng đ ng, tác viên c ng đ ng nh n th y ng i dân t i đây h
đang có r t nhi u v n đ c n đ c gi i quy t, vì v y tác viên c ng
đ ng xin ý ki n c a lãnh đ o xã và thôn cùng v i ban đ i di n đ t
ch c h p dân t i h i tr ng xư Tiên H ng.
t ch c h p dân không ph i là v n đ d dàng th c hi n
đ c, ng i dân b n khai thác th y s n g n b (mò cua, b t cá...) và
đa s ng i dân không m n mà v i các ho t đ ng đ a ph ng,
nh ng v i uy tín c a nhóm nịng c t là đ i di n lưnh đ o đ a ph ng,

đ i di n tr ng các thơn và đồn th trong xã, nh t là H i Ch th p
đ xã nên tác viên c ng đ ng đ xu t in gi y m i đ n t ng h gia
đình và m i h gia đình (c v và ch ng trong h ) đ n d h p. Các
cu c h p dân xã r t đ y đ các thôn, r t thu n l i cho vi c tuyên
truy n và vì th ng i dân trong thơn qua trị chuy n v n bi t ho t
đ ng gì đ c t ch c.
c s nh t trí c a lưnh đ o xã, vi c t ch c h p dân s do
h i Ch th p đ xư và đ i tình nguy n viên Ch th p đ tri n khai
h p dân. ây là đ i ng có đ các thành ph n t ng l p trong nhân
dân: già tr , nam n , cán b , h i viên, ng i kinh doanh, ng i nông
dân...và đây là nh ng ng i tiêu bi u trong ho t đ ng nhân đ o, giúp
dân, khơng vì m c đích l i nhu n nào c .
- Ng i tham d cu c h p: 50 ng i.

18


Ng i dân là ng i tham d chính c a cu c h p, n i dung
ch y u nh m xác đ nh nh ng v n đ và cách gi i quy t v n đ đó,
v i ph ng châm “c ng đ ng t l c” nên m c tiêu ph i huy đ ng t i
đa s tham gia c a ng i dân. Cu c h p thành công hay th t b i đ u
ph thu c vào thái đ , s ng h c a ng i dân. B ng vi c g i loa
trên loa truy n thanh c a thôn, vi t gi y m i đ n t ng h gia đình đ
m i ng i dân ra h p đông đ .
Bên c nh các thành ph n d h p trên cịn có gi ng viên
h ng d n đ tài, và m t s đ n v trên đ a bàn xư c ng là nh ng
ngu n l c cho vi c gi i quy t v n đ nên h c ng là thành ph n tham
d cu c h p.
- Ng i phát bi u trong cu c h p:
Vi c chu n b ng i phát bi u trong cu c h p là r t quan

tr ng, phát bi u hay, đúng s thu hút ng i nghe, t ng hi u qu c a
cu c h p. Qua nh ng ngày làm vi c v i lưnh đ o, v i nhóm tích c c,
tác viên c ng đ ng đư th y đ c nh ng ng i có uy tín h n c , có
ti ng nói tr c đám đông s phát bi u tr c cu c h p dân. ó là ơng
bí th chi b và đ ng chí tr ng thơn, bên c nh đó có s tham d và
phát bi u c a đ ng chí phó ch t ch UBND xã.
- T ch c bu i h p
Cu c h p có m c đích khuy n khích ng i dân nêu ra các
v n đ mà c ng đ ng đang g p ph i và c n đ c th c hi n, v n đ
phù h p v i kh n ng, ngu n l c và có tính kh thi trong th i gian
ng n và đ c bi t là th i gian nghiên c u th c hành c a lu n v n cho
phép.
u tiên, tác viên c ng đ ng gi i thi u vai trò, nhi m v c a
b n thân, k ho ch nghiên c u c a mình đ ng i dân hi u và bi t
đ c. Sau đó đ c p đ n n i dung c a bu i h p và bu i h p đư có s
tham gia th o lu n c a ng i dân v v n đ đ c l a ch n.
Bu i h p dân đ a ra các v n đ trên đ a bàn các thôn đang
g p ph i, ng i dân đ a ra nhi u v n đ nh : Thi t h i do thiên tai
gây nên; N c s ch, v sinh môi tr ng, nh n th c c a ng i dân v
phòng ng a th m h a, n c s ch và v sinh môi tr ng còn h n
ch ....

19


ng i dân l a ch n v n đ u tiên nh t trong các v n đ ,
tác viên c ng đ ng đ a ra hình th c l a ch n đ n gi n nh t đó là
dùng th màu đ vào h p, m i h p là m t v n đ mà ng i dân quan
tâm nh t, m i ng i dân ch có 2 th mà đ l a ch n 2 v n đ mà
ng i dân nh n th y quan tr ng, u tiên nh t, càng nhi u th mà

trong h p c a v n đ nào thì ch ng t v n đ đó đ c ng i dân
quan tâm. B ng hình th c l a ch n b ng th màu đ n gi n giúp cho
vi c ch n ra v n đ u tiên d dàng h n.
4 . Xây d ng k ho ch
K t thúc bu i h p dân và tìm ra đ c v n đ chính c n gi i
quy t, tác viên c ng đ ng cùng nhóm nịng c t t ch c h p bàn v
vi c xây d ng k ho ch đ t ch c th c hi n nh m m c đích thay đ i
nh n th c c a ng i dân, v n đ ng h tr c s v t ch t đ c i thi n
đi u ki n s ng cho ng i dân, nh t là ng i nghèo, ng i d b t n
th ng. V i s tích c c, nhi t tình c a các thành viên nhóm nịng
c t, đư đ a ra đ c k t qu là b ng k ho ch ho t đ ng nh sau:
- M c đích: 80% ng i dân có nh n th c t t v phòng ng a
th m h a, n c s ch và v sinh môi tr ng trên đ a bàn xã Tiên
H ng huy n Tiên Lãng thành ph H i Phòng.
5. Tri n khai ho t đ ng
Các ho t đ ng:
Sau khi xây d ng b ng k ho ch ho t đ ng, b ng k ho ch
đ c thông báo r ng rãi trên loa truy n thanh c a thôn đ đông đ o
nhân dân n m đ c và tham gia vào các ch ng trình đư đ ra.
M c tiêu 1: 80% ng i dân thay đ i nh n th c v PNTH,
n c s ch, v sinh môi tr ng và b o v môi tr ng:
ài truy n thanh xư th ng xuyên tuyên truy n trên h th ng
loa c a
M c tiêu 2:Nhân dân đ c tr giúp ph ng ti n v t ch t
phù h p đ nâng cao nh n th c, c i thi n đi u ki n s ng, t ng
c ng kh n ng ng phó r i ro và thích ng v i bi n đ i khí h u
( xu t kinh phí l p đ t thùng rác âm, b ch a n c s ch và xây
nhà v sinh đ t chu n)
M c tiêu 3:Xây d ng đ c h th ng c p n c s ch trên
đ a bàn xã trong n m 2017-2018

K t qu đ t đ c:
- Công tác tuyên truy n

20


Qua vi c tuyên truy n th ng xuyên trên h th ng loa truy n
thanh, đ n t ng h dân và qua các bu i sinh ho t v n hóa t p th
đ a ph ng, ng i dân trong thơn đư h n ch tình tr ng v t rác th i
b a bãi xu ng sơng, ngịi. Ng i dân đư ph n nào có s thay đ i
nh n th c c a mình v các hành vi gây ô nhi m là ng i dân v i các
rác th i, n c th i ch n nuôi, s n xu t sinh ho t hàng ngày c ng làm
nh h ng l n t i ô nhi m môi tr ng, ngu n n c. ng th i nâng
cao đ c n ng l c phòng ng a thiên tai th m h a và t ph c h i
nhanh tr c r i ro thiên tai và bi n đ i khí h u.
Ng i dân c ng nhi t tình tham gia vào m t s ho t đ ng
tuyên truy n nh : tuyên truy n b ng mi ng v i chính nh ng ng i
trong gia đình, tun truy n v i hàng xóm xung quanh, tham gia vào
vi c thu gom rác th i, v t rác trên sơng ngịi
Chính quy n xư, thơn th ng xun quan tâm đ n l nh v c
môi tr ng, ch đ o cán b chuyên môn ki m tra c ng tác v sinh
môi tr ng trên đ a bàn xã, khu v c g n sơng ngịi m t s nhà ch n
nuôi th i n c th i ra sơng ngịi, đơn đ c nh c nh gia đình xây d ng
b ch a n c th i và có quy trình x lý tr c khi th i ra môi tr ng.
- Tri n khai th c hi n hồn thành kh i l ng cơng vi c
c a d án v i t ng kinh phí th c hi n là 670.700.000đ, trong đó
ngu n d án c p là: 394.500.000đ, ngu n đ i ng đ a ph ng là
276.200.000đ và t ng s ng i h ng l i tr c ti p là 130 h :
Khóa t p hu n đ c t ch c đ t k t qu t t; đư cung c p các ki n
th c c b n cho l c l ng nòng c t c a xã giúp h có ki n th c tuy n

truy n cho c ng đ ng v l nh v c gi m thi u r i ro thiên tai và thích ng
v i bi n đ i khí h u; ki n th c v n c s ch, VSMT. ây là l c l ng
tuyên truy n t i ch ; h đư tham gia tuyên truy n các ki n th c phát tri n
c ng đ ng v PNTH, n c s ch VSMT; h đư th c s phát huy đ c
hi u qu trong công tác tuyên truy n. Qua các bài ki m tra cu i khóa
h c viên đư đánh giá cao v s c n thi t c a khóa h c đ n v i h
L p đ t 70 thùng rác âm t ho i cho ng i dân xã Tiên
H ng. Qua đó, góp ph n nâng cao nh n th c cho ng i dân trên đ a
bàn thay đ i thói quen sinh ho t m t v sinh, l c h u, t ng b c c i
thi n đ i s ng cho 219 ng i dân đ c h ng l i tr c ti p và ng i
dân trong xư Tiên H ng chung tay b o v môi tr ng s ng xanh,
s ch.

21


H tr 60 h nghèo/c n nghèo ( u tiên h có ph n là ch
h ) ti n xây b ch a n c, mua téc n c 1.500L và xây nhà v sinh.
Giúp Xư Tiên H ng có thêm30 h nghèo đ c bi t khó kh n trong xư đư
có nhà tiêu t h p v sinh, đi u mà tr c đây h không giám ngh t i;
thông qua tác đ ng c a d án, xư đư v n đ ng đ c các h khác có đi u
ki n h t làm nhà tiêu t ho i h p v sinh; Gia t ng thêm nhà tiêu h p v
sinh đư góp ph n kh c ph c đáng k tình tr ng ơ nhi m mơi tr ng,
phịng ch ng d ch b nh trong đi u ki n m t đ dân c đông t i xã hi n
nay.
30 h đ c h tr đ mua téc n c 1.500l và 5 h đ c h tr
xây b ch a n c s ch có th tích t 4m3 tr lên. B ch a và téc ch a
n c s ch đ a vào s d ng đư c i thi n đáng k tình tr ng thi u n c sinh
ho t và n u ng cho g n 140 kh u vào nh ng tháng khô h n trong n m,
nh t là mùa m a l .

c bi t, đ hoàn thành 60 nhà tiêu h p v sinh và b ch a n c
s ch đư có s tham gia h tr c a c ng đ ng dân c t i các thơn và các
ban, ngành đồn th trong thôn, xã, th hi n s quan tâm vào cu c c a
c ng đ ng đ i v i các h khó kh n v i t ng kinh phí đ i ng là: 212 tri u
đ ng.
6. L ng giá và k t thúc
- Ng i tham gia l ng giá: Tác viên c ng đ ng; nhóm nịng
c t; các bên liên quan và tồn th ng i dân trên đ a bàn xã.
- Ph ng pháp l ng giá: Quan sát và th o lu n nhóm t p
trung.
- N i dung l ng giá: ánh giá các m c tiêu đư đ ra; nh n
th c c a ng i dân v phòng ng a th m h a, ô nhi m môi tr ng có
thay đ i hay khơng; nhóm ng i y u th tham gia vào ho t đ ng
trong k ho ch nh th nào.
Tác viên c ng đ ng, nhóm TNV nịng c t và ng i dân nhìn
l i các ho t đ ng t khi tri n khai h p dân đ n khi l p k ho ch và t
ch c các ho t đ ng di n ra nh th nào, rút kinh nghi m quá trình t
ch c các ho t đ ng nh : Ng i lưnh đ o thì c n ph i có n ng l c ra
sao, am hi u c ng đ ng đ ph c v t t cho c ng đ ng, ph i th ng
xuyên giám sát, thúc gi c nhóm TNV nịng c t huy đ ng toàn th
nhân dân cùng tham gia; tác viên c ng đ ng ln gi vai trị đi u

22


ph i nh ng c ng làm cùng, tham gia cùng v i ng i dân đ qua đó
có th n m đ c ti n đ và hi u qu c a cơng vi c
Ơng V V n . và bà Lê Th Thùy N. đ m nh n vi c ch nh
s a và hoàn thi n báo cáo, t ng k t l i nh ng vi c đư làm và đ ra
nhi m v trong th i gian t i, l p k ho ch t ch c th ng xuyên các

ho t đ ng tuyên truy n b o v môi tr ng theo tháng, quý đ m i
ng i cùng bi t và th c hi n.
Do th i gian h n ch nên tác gi ch a đo l ng đ c k t qu
c a s thay đ i nh n th c c a ng i dân sau quá trình can thi p. Tuy
nhiên thông qua m t s ho t đ ng ng i dân đư t ng c ng nh n
th c c a mình trong vi c PNTH và b o v môi tr ng, t o ra môi
tr ng trong s ch đ rác th i gây thêm ô nhi m môi tr ng.
Dù các ho t đ ng ch a làm 100% ng i dân thay đ i nh n
th c, thói quen nh ng c ng ph i d n d n đ h nhìn vào th c t và
thay đ i nh n th c m t cách th c s ch không ph i m t th i gian
xong đâu l i vào đ y.
i v i ng i dân nghèo, ng i khuyêt t t, h ít tham gia
vào các ho t đ ng xã h i đ a ph ng, qua q trình can thi p t khi
nhân viên cơng tác xã h i xu ng tìm hi u thơng tin, m i h ra h p
dân, m i h tham gia th c hi n vi c tuyên truy n, huy đ ng ng i
dân, tham gia ý ki n th o lu n, phát bi u trong các bu i h p... c b n
ng i dân nghèo đư nh n th c đúng đ n v công tác PNTH và b o v
môi tr ng, cùng v i nh ng ng i dân trên đ a bàn xã tuyên truy n
v n đ ng khi th y ng i khác v t rác xu ng sông gây thêm tình
tr ng ơ nhi m.
Ơng V V n T., Ch t ch H i Ch th p đ xã Ti n H ng
(Tiên Lãng), m t đ a ph ng đ c h c t p, tuyên truy n và đ c d
án h tr kinh phí xây d ng cơng trình v sinh chia s : Th i gian đ u
tri n khai d án, cán b H i ch th p đ các c p g p không ít khó
kh n do t t ng, thói quen, t p quán c a ng i dân vùng nông thôn
ch chú tr ng xây đ c ngôi nhà đ p, kiên c , cịn nhà v sinh khơng đ t
tiêu chu n, môi tr ng và nhi u các y u t khác nh h ng l n đ n s c
kh e thì ít quan tâm. Sau khi th c hi n tuyên truy n, th c hi n các cơng
trình nhà v sinh, b n c, thùng rác âm do D án h tr hoàn thành đ a
vào s d ng, nh n th c c a ng i dân v vi c s d ng nhà tiêu h p

v sinh, thu gom rác th i, làm cho môi tr ng s ng trong s ch đư
đ c nâng lên. Nhi u h r t ph n kh i, tin t ng và cam k t s cùng

23


đồn k t gi gìn c nh quan mơi tr ng xóm, làng xanh, s ch, đ p.
Tr c đây cán b H i ph i v t v đi v n đ ng t ng h tham gia vào
công tác H i ch th p đ thì nay nhi u ng i đư t nguy n xin vào làm
tình nguy n viên, h i viên ch th p đ , đư góp ph n xây d ng t ch c
H i c s v ng. T đó ng i dân có thêm đi u ki n phịng ch ng thiên
tai t t h n.
Dù ng i dân nghèo h cịn m i lo làm kinh t , khơng quan tâm
đ n ho t đ ng xã h i nh ng vì chúng ta khuy n khích h tham gia mà
c k thì t t nhiên h c ng khơng đi xin vi c không công đ làm mà
giao trách nhi m cho ai làm thì làm.
* Chia tay v i ng i dân
Khi tác viên c ng đ ng rút lui ti n hành chuy n giao công
vi c có trình t . Q trình h tr , làm vi c v i ng i dân t i đ a
ph ng nói chung và các cán b th c hi n ho t đ ng (nhóm TNV
nịng c t) nói riêng đư ti n hành trao đ i, h ng d n t t n và có
trách nhi m. V i s h ng ng nhi t tình c a ng i dân trong vi c
l a ch n đ i TNV nòng c t, nh ng ng i mà h tin t ng và có tinh
th n trách nhi m cao, kh n ng đi u ph i, phân cơng cơng vi c đư h
tr cho nhóm nịng c t nh ng k n ng qu n lý, xây d ng k ho ch,
cách đi u đ ng l u loát mang l i hi u qu cao trong công vi c. ng
th i giúp đ i TNV nịng c t có ti ng nói và ki n th c h n trong vi c
xây d ng ý ki n, đóng góp s c l c qu n lý c ng đ ng. T đó tác viên
c ng đ ng ti n hành rút lui d n vai trị và trách nhi m c a mình, th c
hi n trao quy n cho đ i TNV nòng c t nh m t ng c ng kh n ng t

l c, t gi i quy t v n đ c a h . Tuy nhiên tác viên c ng đ ng v n
theo d i và quan sát, có nh ng đi u ch nh, đóng góp c n thi t và
thích h p.
Sau khi rút lui, b n thân tác viên c ng đ ng v n th ng
xuyên theo dõi, gi liên l c v i cán b thơn xư và i TNV nịng c t,
theo dõi ti p s phát tri n c a c ng đ ng trong vi c nh n th c v
phòng ng a th m h a, ô nhi m môi tr ng, và b o v môi tr ng. Ti n
hành quan sát hàng ngày xem tình tr ng v t rác th i b a bãi ra môi
tr ng xung quanh, các hành đ ng liên quan đ n nh n th c v ô nhi m
môi tr ng nh th nào. Qua quá trình quan sát tác viên c ng đ ng th y
ng i dân trên đ a bàn xư đư có s khác bi t, h đư nh n th c đ c ô
nhi m môi tr ng là nh th nào, nh n th c đ c t m quan tr ng c a
môi tr ng sơng ngịi, ngu n n c t ng thêm nguy c b nh h ng do

24


thiên tai; nh h ng tr c ti p t i đ i s ng c a ng i dân nh th nào, t
đó h nh n th c đúng v vai trò c a b n thân tr c v n đ c a c ng
đ ng và tuyên truy n v i m i ng i trong c ng đ ng cùng chung tay đ
b o v môi tr ng và phòng ch ng thiên tai hi u qu .
Trong quá trình làm vi c g p ph i sai sót và khó kh n, c ng
đ ng đư liên h v i tác viên c ng đ ng đ trao đ i ý ki n và h tr
gi i quy t. i u này ch ng t đ c vai trò c a tác viên c ng đ ng
khi đư t ng đ c nh n th c c a ng i dân v vai trò, trách nhi m c a
mình đ xây d ng mơi tr ng trong s ch, nâng cao ki n th c kh
n ng PNTH và ch t l ng s ng trong c ng đ ng.
PH N III: K T LU N VÀ KHUY N NGH
1. K t lu n
Th c t hi n nay, các ho t đ ng phòng ch ng th m h a

thành ph H i Phòng nói riêng và Vi t Nam nói chung v n cịn có
s v ng bóng hay m nh t vai trị c a nhân viên cơng tác xã h i.
M c dù, s can thi p c a nhân viên cơng tác xã h i xã h i trong
phịng ng a th m h a có vai trị r t quan tr ng vì ng i làm cơng tác
xã h i chuyên nghi p góp ph n tr giúp các cá nhân, gia đình và
c ng đ ng nâng cao n ng l c đáp ng nhu c u và t ng c ng ch c
n ng xư h i tr c, trong và sau th m h a, đ ng th i thúc đ y môi
tr ng xã h i v chính sách, ngu n l c và d ch v nh m giúp cá
nhân, gia đình và c ng đ ng gi i quy t và phòng ng a th m h a góp
ph n đ m b o an sinh xã h i. Xu t phát t lý do th c ti n trên, đ tài
t t nghi p lu n v n th c s "Công tác xã h i v i phòng ch ng th m
h a t i xã Tiên H ng huy n Tiên Lãng thành ph H i Phòng" tr
nên c p thi t h n bao gi h t.
S phân b v ngh nghi p c a ng i tr l i c ng khá t p
trung trong nh ng nhóm ngh c b n c a xã h i, có 73% ng i tr
l i làm nông/ ng nghi p (phù h p v i s li u v s tham gia vào các
đoàn th xã h i), 10% là Lao đ ng t do, các ngh nghi p chi m t l
d i 10%: công ch c, viên ch c, giáo viên; kinh doanh buôn bán;
công nhân; h c sinh, sinh viên; ngh h u, m t s c. Trong đó, m c
thu nh p bình qn hàng tháng c a nhóm đ i t ng đi u tra trong
m u thu c nhóm có thu nh p trung bình so v i tiêu chí chung c a xã
h i. 36% s l ng ng i có thu nh p cao h n (3 - 4 tri u VN

25