powerpoint presentation gv lê thị tuyết trường thcs hải thượng kính chaøo quyù thaày coâ giaùo vaø caùc em hoïc sinh kiểm tra bài cũ 1 ngoài việc dùng câu nghi vấn để hỏi người ta còn dùng câu ngh

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (731.65 KB, 18 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

GV: LÊ THỊ TUYẾT

TRƯỜNG THCS HẢI THƯỢNG

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2>

*

KIỂM TRA BÀI CŨ:

1. Ngoài việc dùng câu nghi vấn để hỏi, người ta còn

dùng câu nghi vấn với những mục đích nào khác?

2. Xác định câu nghi vấn và cho biết đặc điểm hình

thức, chức năng của nó trong đoạn văn sau:

- Mỗi chiếc lá rụng là một cái biểu hiện cho một cảnh biệt

li. Sao ta không ngắm sự biệt li theo tâm hồn một chiếc lá

</div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

B i m i

à

ớ

B i m i

à

ớ

Tu n : 22

ầ

Tu n : 22

ầ

Ti t : 82

ế

Ti t : 82

ế

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

Tiết 82. CÂU CẦU KHIẾN

I. ĐẶC ĐIỂM HÌNH THỨC VÀ CHỨC NĂNG

1. Đọc những đoạn trích sau :

2. a.

Ơng lão chào con cá và nói:

- Mụ vợ tơi lại nổi cơn điên rồi. Nó khơng muốn làm bà nhất

phẩm phu nhân nữa, nó muốn làm nữ hoàng.

Con cá trả lời:

-

Trời phù hộ lão. Mụ già sẽ là nữ

hoàng.

(Ông lão đánh cá và con cá vàng)

b.

Tơi khóc nấc lên. Mẹ tơi từ ngồi đi vào. Mẹ vuốt tóc tơi và

nhẹ nhàng dắt tay em Thủy:

( Theo Khánh Hoài, Cuộc chia tay của những con búp bê)

Cứ về đi.

Thôi đừng lo lắng.

</div>
(5)<div class='page_container' data-page=5>

Tiết 82. CÂU CẦU KHIẾN

I. ĐẶC ĐIỂM HÌNH THỨC VÀ CHỨC NĂNG

*Ví dụ 1a

- Thôi

lo lắng.

- Cứ về .

*Ví dụ 1b

- Đi con.

*Ví dụ 2:

a)

- Anh làm gì đấy?

-

Mở cửa.

Hôm nay trời nóng q.

Hơm nay trời nóng q.

Câu trần thuật: Dùng để trả lời câu hỏi.

b)

Đang ngồi học bài, tôi bỗng nghe tiếng ai đó vọng vào:

Đang ngồi học bài, tơi bỗng nghe tiếng ai đó vọng vào:

- Mở cửa!

Câu cầu khiến: Dùng để ra lệnh.

(khuyên bảo)

(yêu cầu)

(yêu cầu)

đừng

đi

</div>
(6)<div class='page_container' data-page=6>

Tiết 82. CÂU CẦU KHIẾN

I. ĐẶC ĐIỂM HÌNH THỨC VÀ CHỨC NĂNG

*Ví dụ 1a

- Thôi đừng lo lắng . (

khuyên bảo)

- Cứ về đi

.

(yêu cầu)

*Ví dụ 1b - Đi thơi con .

(yêu cầu)

*Ví dụ: 2b

Đang ngồi học bài, tôi bỗng nghe tiếng

ai đó vọng vào:

- Mở cửa !

(

ra lệnh)

Câu cầu khiến

*Ghi nhớ: SGK

*Ghi nhớ: SGK

- Câu cầu khiến là câu có những từ cầu khiến như:

hãy, đừng,

chớ, ... đi, thôi, nào,

... hay ngữ điệu cầu khiến; dùng để ra lệnh,

yêu cầu, đề nghị, khuyên bảo, ...

- Khi viết, câu cầu khiến thường kết thúc bằng dấu chấm than,

nhưng khi ý cầu khiến khơng được nhấn mạnh thì có thể kết

thúc bằng dấu chấm.

</div>
(7)<div class='page_container' data-page=7>

Tiết 82. CÂU CẦU KHIẾN

I. ĐẶC ĐIỂM HÌNH THỨC VÀ CHỨC NĂNG

*

Ví dụ 1a

- Thơi đừng lo lắng.

(khun bảo)

- Cứ về đi.

(yêu cầu)

*Ví dụ 1b - Đi thơi con.

(u cầu)

*Ví dụ 2b

Đang ngồi học bài, tôi bỗng nghe tiếng

ai đó vọng vào:

- Mở cửa!

(

ra lệnh)

*Ghi nhớ: SGK

VD:

a.

Tiến lên! Chiến sĩ, đồng bào.

Bắc Nam sum họp xuân nào vui hơn.

(Hồ Chí Minh)
(Hồ Chí Minh)

b.

Đừng hút thuốc nữa nhé.

</div>
(8)<div class='page_container' data-page=8>

Tiết 82. CÂU CẦU KHIẾN

I. ĐẶC ĐIỂM HÌNH THỨC VÀ CHỨC NĂNG

* Bài tập nhanh: Xác định chức năng của các câu cầu khiến

a)

Xung phong!

b)

Xin đừng đổ rác!

c)

Đề nghị mọi người giữ trật tự.

d)

Ai ơi chớ bỏ ruộng hoang

Bao nhiêu tấc đất, tấc vàng bấy nhiêu.

(Ca dao)

(yêu cầu)

(đề nghị)

</div>
(9)<div class='page_container' data-page=9>

Tiết 82. CÂU CẦU KHIẾN

I. ĐẶC ĐIỂM HÌNH THỨC VÀ CHỨC NĂNG

II. LUYỆN TẬP

*Bài tập 1. Xét các câu sau.

a) lấy gạo làm bánh mà lễ Tiên vương.

(Bánh chưng, bánh giầy)

b) Ông giáo hút trước .

(Nam Cao, Lão Hạc)

c) Nay chúng ta làm gì nữa, thử xem lão Miệng có sống được khơng.

(Chân, Tay, Tai, Mắt, Miệng)

*Gợi ý: - Đặc điểm hình thức cho ta biết những câu trên là câu cầu khiến:

a) Có từ: “

hãy

”

; b) Có từ:

"

đi

”

; c) Có từ:

“

đừng

”.

- Chủ ngữ trong ba câu trên đều chỉ người đối thoại

(hay người tiếp

nhận câu nói)

hoặc một nhóm người trong đó có người đối thoại, nhưng

có đặc điểm khác nhau:

+ Trong (a) : vắng chủ ngữ, đó là:

Lang Liêu.

+ Trong (b) : chủ ngữ là: “ông giáo” ngôi thứ hai số ít.

+ Trong (c): chủ ngữ là: “chúng ta”, ngôi thứ nhất số nhiều

( dạng ngôi

gộp: có người đối thoại).

Hãy

</div>
(10)<div class='page_container' data-page=10>

Tiết 82. CÂU CẦU KHIẾN

*Bài tập 1.

Thử thêm, bớt hoặc thay đổi chủ ngữ xem ý nghĩa

của các câu sau thay đổi như thế nào.

(Thảo luận đôi bạn)

a)

"Hãy lấy gạo làm bánh mà lễ Tiên vương."

(Không thay đổi về nghĩa mà làm cho đối tượng tiếp nhận được

thể hiện rõ hơn, lời yêu cầu nhẹ nhàng, tình cảm hơn)

b)

"Ơng giáo hút trước đi."

(Ý nghĩa không đổi, ý cầu khiến mạnh hơn nhưng câu nói kém lịch

sự)

c)

"Nay chúng ta đừng làm gì nữa, thử xem lão Miệng có sống

được không."

( Thay đổi ý nghĩa cơ bản của câu; chúng ta : bao gồm người

nói và người nghe, các anh: chỉ có người nghe )

/

"

Con hãy lấy

gạo làm

bánh mà lễ Tiên vương."

/

"

Hút trước đi."

</div>
(11)<div class='page_container' data-page=11>

Tiết 82. CÂU CẦU KHIẾN

Xác định câu cầu khiến trong những đoạn trích sau? Nhận xét sự 
khác nhau về hình thức biểu hiện ý nghĩa cầu khiến giữa những câu đó.

a) Đào tổ nơng thì cho chết!
(Tơ Hồi, Dế 
Mèn phiêu lưu kí)

b) Ơng đốc tươi cười nhẫn nại chờ chúng tôi:

Trưa nay các em được về nhà cơ mà. Và ngày mai 
lại được nghỉ cả ngày nữa. (Thanh Tịnh, Tơi đi học)

c) Có anh chàng nọ tính tình rất keo kiệt. Một hơm, đi đị qua sơng, anh 
chàng khát nước, bèn cúi xuống, lấy tay vục nước sông uống. Chẳng

may quá đà, anh ta lộn cổ xuống sông. Một người ngồi cạnh thấy thế, vội 
giơ tay ra, hét lên:

Anh chàng sắp chìm nghỉm nhưng vẫn khơng chịu nắm tay người kia. 
Bỗng một người có vẻ quen biết anh chàng chạy lại nói:

Tức thì, anh ta cố ngoi lên, nắm chặt lấy tay người nọ và được cứu thoát

[...] (Theo Ngữ văn 6 tập một)

Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi.
- Các em đừng khóc.

- Đưa tay cho tơi mau!
- Cầm lấy tay tôi này!

</div>
(12)<div class='page_container' data-page=12>

Tiết 82. CÂU CẦU KHIẾN

*Bài tâp 2. Nhận xét sự khác nhau về hình thức biểu hiện ý

nghĩa cầu khiến giữa những câu.

a)

"Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy ."

- Có từ ngữ cầu khiến:

đi

- vắng chủ ngữ.

b)

"Các em khóc."

- Có từ ngữ cầu khiến:

đừng

- có chủ ngữ (Ngôi thứ

hai số nhiều)

c)

"Đưa tay cho tôi mau!"; "Cầm lấy tay tơi này!"

- Khơng có từ ngữ cầu khiến, chỉ có ngữ điệu cầu

khiến, vắng chủ ngữ.

đi

</div>
(13)<div class='page_container' data-page=13>

Tiết 82. CÂU CẦU KHIẾN

*Bài tập 3. So sánh hình thức và ý nghĩa của hai câu

sau:

a)

Hãy cố ngồi dậy húp ít cháo cho đỡ xót ruột!

b)

Thầy em hãy cố ngồi dậy húp ít cháo cho đỡ xót ruột.

(

Ngô Tất Tố

, Tắt đèn)

*Gợi ý:

- Trong câu

(a)

vắng chủ ngữ.

- Còn trong câu

(b)

có chủ ngữ, ngơi thứ hai số ít.

Nhờ có chủ ngữ trong

(b)

ý cầu khiến nhẹ hơn, thể

</div>
(14)<div class='page_container' data-page=14>

THẢO LUẬN NHÓM

</div>
(15)<div class='page_container' data-page=15>

Ch

ìa khố

Ch

ìa khố

H Ã Y

C Ầ U K H

I

Ế N

N G Ữ Đ

I

Ệ U

C H Ấ M T H A N

K H U Y Ê N B Ả O

D Ấ U C H Ấ M

Y Ê U C Ầ U

T Ố H Ữ U

N G H I

V Ấ N

H Ỏ I

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Câu số 1 : Gồm 3 chữ cái.

Hãy xác định từ cầu khiến trong câu:

" Hãy mở cửa ra."

Câu số 1 : Gồm 3 chữ cái.

Hãy xác định từ cầu khiến trong câu:

" Hãy mở cửa ra."

Câu số 2 : Gồm 8 chữ cái.

Câu: Các em đừng khóc.

Xét theo mục đích nói, nó thuộc kiểu

câu gì?

Câu số 2 : Gồm 8 chữ cái.

Câu:

Các em đừng khóc.

Xét theo mục đích nói, nó thuộc kiểu

câu gì?

H

U

</div>
(16)<div class='page_container' data-page=16>

*Dặn dò:

- Học thuộc lý thuyết.

- Giải bài tập số 4, 5 SGK/33

- Chuẩn bị: :

Thuyết minh về một danh lam thắng cảnh. .

+ Đọc bài giới thiệu: Hồ Hoàn Kiếm và Đền Ngọc

Sơn.

</div>
(17)<div class='page_container' data-page=17></div>
(18)<div class='page_container' data-page=18>

Tiết 82. CÂU CẦU KHIẾN

*Bài tập 4. Xét đoạn trích sau và trả lời câu hỏi:

Dế Choắt nhìn tôi mà rằng:

- Anh đã nghĩ thương em như thế thì hay là anh đào giúp cho em một cái 
ngách sang bên nhà anh, phòng khi tắt lửa tối đèn có đứa nào tới bắt nạt 
thì em chạy sang...

(Tơ Hồi, Dế Mèn phiêu lưu kí)

Dế Choắt nói với Dế Mèn câu trên nhằm mục đích gì? Cho biết vì sao trong 
lời nói với Dế Mèn, Dế Choắt không dùng những câu như:

- Anh hãy đào giúp em một cái ngách sang bên nhà anh!
- Đào ngay giúp em một cái ngách!

*Gợi ý: Dế Choắt muốn Dế Mèn đào giúp một cái ngách từ "nhà" mình sang "nhà"

của Dế Mèn (có mục đích cầu khiến).

Dế Choắt tự coi mình là vai dưới so với Dế Mèn (xưng là em và gọi Dế Mèn 
là anh) và lại là người yếu đuối, nhút nhát vì vậy ngơn ngữ của Dế Choắt

thường khiêm nhường, có sự rào trước đón sau (Dế Choắt: "Song anh có cho 
phép nói em mới dám nói.". Dế Mèn: Được, chú mày cứ nói thẳng thừng ra nào)

</div>

powerpoint presentation gv lê thị tuyết trường thcs hải thượng kính chaøo quyù thaày coâ giaùo vaø caùc em hoïc sinh kiểm tra bài cũ 1 ngoài việc dùng câu nghi vấn để hỏi người ta còn dùng câu ngh

<b>GV: LÊ THỊ TUYẾT</b>

<b>GV: LÊ THỊ TUYẾT</b>

<b>TRƯỜNG THCS HẢI THƯỢNG</b>

<b>TRƯỜNG THCS HẢI THƯỢNG</b>

<b> </b>

<b>*</b>

<b>KIỂM TRA BÀI CŨ:</b>

<b>1. Ngoài việc dùng câu nghi vấn để hỏi, người ta còn </b>

<b>dùng câu nghi vấn với những mục đích nào khác? </b>

<b>2. Xác định câu nghi vấn và cho biết đặc điểm hình </b>

<b>thức, chức năng của nó trong đoạn văn sau:</b>

<b>- Mỗi chiếc lá rụng là một cái biểu hiện cho một cảnh biệt </b>

<b>li. Sao ta không ngắm sự biệt li theo tâm hồn một chiếc lá </b>

<b>B i m i</b>

<b>à</b>

<b>ớ</b>

<b>B i m i</b>

<b>à</b>

<b>ớ</b>

<i>Tu n : 22</i>

ầ

<i>Tu n : 22</i>

ầ

<i>Ti t : 82</i>

ế

<i>Ti t : 82</i>

ế

<b>Tiết 82. CÂU CẦU KHIẾN</b>

I. ĐẶC ĐIỂM HÌNH THỨC VÀ CHỨC NĂNG

1. Đọc những đoạn trích sau :

2. a.

Ơng lão chào con cá và nói:

- Mụ vợ tơi lại nổi cơn điên rồi. Nó khơng muốn làm bà nhất

phẩm phu nhân nữa, nó muốn làm nữ hoàng.

Con cá trả lời:

-

Trời phù hộ lão. Mụ già sẽ là nữ

hoàng.

(Ông lão đánh cá và con cá vàng)

b.

Tơi khóc nấc lên. Mẹ tơi từ ngồi đi vào. Mẹ vuốt tóc tơi và

nhẹ nhàng dắt tay em Thủy:

<i> </i>

Cứ về đi.

Thôi đừng lo lắng.

<b>Tiết 82. CÂU CẦU KHIẾN</b>

<b>I. ĐẶC ĐIỂM HÌNH THỨC VÀ CHỨC NĂNG</b>

<b>*Ví dụ 1a</b>

<b> - Thôi</b>

<b> </b>

<b> lo lắng.</b>

<b> </b>

<b> - Cứ về . </b>

<b>*Ví dụ 1b</b>

<b>- Đi con.</b>

<b>*Ví dụ 2:</b>

<b>a)</b>

<b>a)</b>

- Anh làm gì đấy?

- Anh làm gì đấy?

-

-

Mở cửa.

Mở cửa.

Hôm nay trời nóng q.

Hơm nay trời nóng q.

<i><b>Câu trần thuật: Dùng để trả lời câu hỏi.</b></i>

<b>b)</b>

<b>b)</b>

Đang ngồi học bài, tôi bỗng nghe tiếng ai đó vọng vào:

Đang ngồi học bài, tơi bỗng nghe tiếng ai đó vọng vào:

- Mở cửa!

- Mở cửa!

<i><b>Câu cầu khiến: Dùng để ra lệnh.</b></i>

<b> </b>

<i><b>(khuyên bảo)</b></i>

<b> </b>

<i><b>(yêu cầu)</b></i>

<b> </b>