Phân tích bi kịch và khát vọng của nhân vật Trương Ba qua lời thoại với Đế Thích

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (670.03 KB, 6 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

VĂN MẪU LỚP 12

PHÂN TÍCH BI KỊCH VÀ KHÁT VỌNG

CỦA NHÂN VẬT TRƯƠNG BA QUA LỜI THOẠI VỚI ĐẾ THÍCH

Phân tích tính bi kịch và khát vọng của nhân vật Hồn Trương Ba mà Học247 giới thiệu
dưới đây sẽ giúp các em cảm nhận được rõ hơn nỗi đau khổ dằn vặt trong nhân vật Hồn
Trương Ba khi không được sống là chính mình. Đồng thời, dàn bài chi tiết và bài văn mẫu
này sẽ giúp các em định hướng được cách phân tích một vấn đề, một khía cạnh trong tác
phẩm văn học. Mời các em cùng tham khảo!

A. SƠ ĐỒ TÓM TẮT GỢI Ý

B. DÀN BÀI CHI TIẾT

Đề bài: Trong cuộc trò chuyện giữa Hồn Trương Ba và Đế Thích, nhân vật Hồn Trương Ba
nói “khơng thể bên trong một đằng, bên ngoài một nẻo được. Tôi muốn được là tôi tồn
vẹn”. Anh (chị) hãy phân tích tính bi kịch và khát vọng của nhân vật Hồn Trương Ba trong
trích đoạn kịch Hồn Trương Ba, da hàng thịt để làm sáng tỏ lời thoại của nhân vật.

1. Mở bài

- Lưu Quang Vũ được coi là một hiện tượng đặc biệt của sân khấu, một trong những nhà
soạn kịch tài năng nhất của nền văn học Việt Nam hiện đại.

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2>

dân gian, nhà văn xây dựng một vở kịch hiện đại chứa đựng nhiều vấn đề mới mẻ, có ý nghĩa
tư tưởng và triết lý nhân sinh sâu sắc.

- Hồn Trương Ba bị đẩy vào tình huống éo le, có sự đấu tranh gay gắt với chính thể xác mà
mình được trú ngụ. Lớp kịch này là một phần của cảnh VII. Nỗi đau khổ dằn vặt trong nhân

vật Hồn Trương Ba phát triển lên đến đỉnh điểm để từ đó đi đến quyết định cuối cùng.

2. Thân bài
* Giải thích:

- Thể xác và linh hồn là một thể thống nhất, là hai mặt tồn tại không thể thiếu trong một con
người.

- Bi kịch là nỗi đau đớn, tủi cực đến tột cùng khơng sao thốt khỏi được.

- Khát vọng: là những mong muốn của con người về những điều lớn lao, tốt đẹp với một sự
thôi thúc mạnh mẽ.

* Phân tích:

- Bi kịch của nhân vật Hồn Trương Ba:

+ Nỗi khổ day dứt của một nhân vật khi tâm hồn thanh cao phải ẩn nấp trong xác anh hàng
thịt thô thiển, hơn thế Hồn Trương Ba có nguy cơ bị thân xác lấn át. Hồn phải trải qua
những cuộc đấu tranh với thể xác đầy ham muốn bản năng. Cuộc đối thoại giữa hồn và xác
càng khiến hồn rơi vào bế tắc, đau khổ.

+ Từ khi phải trú ngụ trong thân xác anh hàng thịt để sống, hồn Trương Ba càng trở nên
đáng sợ và xa lạ trong mắt người thân. (Dẫn chứng: Hồn Trương Ba đâu còn là người làm
vườn chăm chỉ, hiền hậu, hết lòng yêu thương vợ con như ngày xưa. Hồn Trương Ba vụng
về, thơ lỗ chữ khơng cịn nhẹ nhàng khéo léo khi chăm sóc cây cối hay chữa nan diều cho Cu
Tỵ. Ngay cả chị con dâu rất yêu thương bố chồng mà chị cũng không khỏi ngỡ ngàng, xót xa
sự thay đổi của bố chồng…)

=> Thái độ cư xử của người thân khiến cho Hồn Trương Ba đau khổ, tuyệt vọng, đi đến

quyết định giải thoát.

– Khát vọng của Hồn Trương Ba:

+ Hồn Trương Ba cảm thấy không thể sống “bên trong một đằng bên ngoài một nẻo” muốn
tách ra khỏi thân xác kềnh càng thô lỗ. Những lời thoại của Hồn Trương Ba với Đế Thích
chứng tỏ nhân vật Hồn Trương Ba đã tự ý thức về tình cảnh trớ trêu đầy tính bi hài.

+ Để giữ sự trong sạch của mình Hồn Trương Ba đã chấp nhận cái chết vĩnh viễn, khước từ
cuộc sống khơng phải là mình. Quyết định dứt khốt xin Đế Thích cho Cu Tỵ được sống lại
cho mình được chết hẳn chứ không nhập vào ai nữa.

</div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

- Nghệ thuật thể hiện:

+ Xây dựng tình huống kịch căng thẳng.
+ Ngôn ngữ nhân vật sinh động.

+ Cùng với diễn tả những hành động bên ngồi, tác giả cịn rất thành cơng khi phản ánh thế
giới tinh thần của nhân vật.

3. Kết bài

- Đánh giá khẳng định vấn đề:

+ Qua bi kịch và khát vọng của nhân vật Hồn Trương Ba tác giả muốn gửi gắm triết lý sâu
sắc về lí lẽ sống: cuộc sống rất đáng q nhưng khơng phải sống thế nào cũng được; sống
nhờ, sống gửi, sống chắp vá…thì con người chỉ rơi vào bi kịch.

- Mở rộng vấn đề

C. BÀI VĂN MẪU

Gợi ý làm bài:

Lưu Quang Vũ là một nhà thơ khá nổi tiếng trong những năm sáu mươi của thế kỉ XX,
được nhiều bạn đọc yêu mến. Đến đầu những năm tám mươi thì Lưu Quang Vũ chuyển hẳn
sang lĩnh vực sân khấu. Chỉ trong bảy, tám năm, ông đã sáng tác khoảng năm mươi kịch bản
và hầu hết đều được dàn dựng. Kịch của Lưu Quang Vũ thể hiện khát vọng về cái đẹp, cái
thiện, về sự hoàn thiện nhân cách con người, đấu tranh khá quyết liệt với cái ác, cái xấu,
nhất là đấu tranh chống tiêu cực để làm cho cuộc sống sạch hơn, tốt đẹp hơn. Vở kịch Hồn
Trương Ba, da hàng thịt, mà đặc biệt là trong lời thoại sau đây giữa Hồn Trương Ba với tiên
Đế Thích đã cho ta thấy cái khát vọng về một cuộc sống tốt đẹp của Lưu Quang Vũ: Không
thể bên trong một đằng, bên ngồi một nẻo được. Tơi muốn được là tơi tồn vẹn…. sống nhờ
vào đồ đạc, của cải người khác, đã là chuyện không nên, đằng này đến cái thân tơi cũng phải
sống nhờ anh hàng thịt. Ơng chỉ nghĩ đơn gian là cho tôi sống, nhưng sống như thế nào thì
ơng chẳng cần biết!.

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

càng đau đớn, xót xa. Để gỡ nút thắt của tình huống kịch này, Lưu Quang Vũ đã để cho Hồn
Trương Ba đi đến một quyết định dứt khoát là không thể kéo dài mãi cuộc sống như thế
nữa: “Không thể bên trong một đằng, bên ngồi một nẻo được. Tơi muốn được là tơi tồn
vẹn”. Lời thoại này đã nói lên tấn bi kịch, sự trớ trêu trong Hồn Trương Ba, đó là sự mâu
thuẫn giữa một tâm hồn đẹp với một thân xác thỗ lỗ, phàm phu tục tử. Lời thoại này đã cho
ta thấy rõ quan điểm, triết lí về nhân sinh của Lưu Quang Vũ. Lưu Quang Vũ cho rằng: cuộc
sống của con người là một thể thống nhất giữa hồn và xác. Hồn và xác phải hài hịa. Khơng
thể có một tâm hồn thanh cao trong một thân xác phàm tục, tội lỗi. Khi con người bị chi phối
hoàn toàn bởi những nhu cầu bản năng của thân xác, nghĩa là những nhu cầu vật chất chi
phối hồn tồn đời sổng tinh thần thì khơng thể có một tâm hồn thanh cao trong sáng được.
Nói như thế, ở đây Lưu Quang Vũ không phải phủ nhận hoàn toàn nhu cầu về đời sống vật
chất, mà chỉ muốn trong cuộc sống chúng ta phải biết kết hợp hài hòa giữa đời sống vật chất
và đời sống tinh thần. Nếu chúng ta chỉ quan tâm đến đời sống tinh thần mà không lo đến

đời sống vật chất thì cuộc sống của chúng ta cũng chẳng mấy tốt đẹp, chúng ta sẽ sống trong
ảo tưởng bằng vỏ đẹp siêu hình của tâm hồn. Vì vậy chúng ta đừng bao giờ để đời sống vật
chất làm sa ngã đời sống tinh thần.

Và trong lời thoại tiếp theo, Lưu Quang Vũ lại tiếp tục trình bày quan điểm của mình
về cuộc sống: “Sống nhờ vào đồ đạc, của cải người khác, đã là chuyện không nên, đằng này
đến cái thân tôi cũng phải sống nhờ anh hàng thịt. Ông chỉ nghĩ đơn giản là cho tôi sống,
nhưng sống như thế nào thì ơng chẳng cần biết!”. Lời thoại này chứng tỏ Hồn Trương Ba đã
ý thức rõ về hồn cảnh trớ trêu, đầy tính chất bi hài của mình. Hồn Trương Ba đã thâm thía
nỗi đau khổ vì nhận ra tình trạng ngày càng chênh lệch giữa hồn và xác. Sự chênh lệch này
đã được thể hiện ngay từ khi Hồn Trương Ba nhập vào xác của anh hàng thịt, hình dạng biến
đổi, hành động biến đổi và những người thân trong gia đình ngày càng xa lánh, Trương Ba
bây giờ đâu còn là Trương Ba như ngày trước nữa.- “đâu cịn là ơng Trương Ba làm vườn
ngày xưa” (lời vợ Trương Ba), “Tôi không phải là cháu của ông”, “ông nội tôi chết rồi”, “bàn
tay giết lợn của ông làm gãy tiệt cái chồi non, chân ông to bè như cái xẻng, giẫm lên nát cả
cây sâm q mới ươm! Ơng nội tơi đời nào thơ lỗ phũ phàng như vậy! ”, “Ơng xấu lắm, ác
lắm! cút đi! Lão đồ tể, cút đi” (lời của Cái Gái)… Hồn Trương Ba không thể sống mãi trong sự
đau khổ, dằn vặt như thế nữa; nên đã phản kháng, không chấp nhận việc tiên Đế Thích cho
mình sống nhờ vào thân xác anh hàng thịt. Lời phản kháng này chuẩn bị cho hành động
quyết liệt, dứt khoát của Hồn Trương Ba là chọn cái chết, trả xác cho anh hàng thịt, để tâm
hồn thanh thốt, khơng cịn dằn vặt khổ đau.

Qua lời thoại này, Lưu Quang Vũ muốn bày tỏ quan điểm của mình về cuộc sống, đi
tìm câu trả lời cho câu hỏi: thế nào là một cuộc sống thật sự có ý nghĩa? Theo ơng, sống thực
sự cho ra con người không phải dễ dàng, đơn giản. Cuộc sống thật sự có ý nghĩa là cuộc sống
do chính bàn tay, khối óc mình tạo lập ra, sống cho chính mình, một cuộc sống thật sự có ích
cho gia đình và xã hội. Nếu sống nhờ, sơng gửi, sống chắp vá, sống khơng được là mình thì
cuộc sống ấy vơ nghĩa, khơng đáng sống, thà chết cịn hơn.

</div>
(5)<div class='page_container' data-page=5></div>
(6)<div class='page_container' data-page=6>

Website HOC247 cung cấp một môi trường học trực tuyến sinh động, nhiều tiện ích thơng minh, nội dung

bài giảng được biên soạn công phu và giảng dạy bởi những giáo viên nhiều năm kinh nghiệm, giỏi về kiến

thức chuyên môn lẫn kỹ năng sư phạm đến từ các trường Đại học và các trường chuyên danh tiếng.

I. Luyện Thi Online

- Luyên thi ĐH, THPT QG: Đội ngũ GV Giỏi, Kinh nghiệm từ các Trường ĐH và THPT danh tiếng xây

dựng các khóa luyện thi THPTQG các mơn: Tốn, Ngữ Văn, Tiếng Anh, Vật Lý, Hóa Học và Sinh Học.

- Luyện thi vào lớp 10 chun Tốn: Ơn thi HSG lớp 9 và luyện thi vào lớp 10 chuyên Toán các

trường PTNK, Chuyên HCM (LHP-TĐN-NTH-GĐ), Chuyên Phan Bội Châu Nghệ An và các trường Chuyên
khác cùng TS.Trần Nam Dũng, TS. Pham Sỹ Nam, TS. Trịnh Thanh Đèo và Thầy Nguyễn Đức Tấn.

II. Khoá Học Nâng Cao và HSG

- Tốn Nâng Cao THCS: Cung cấp chương trình Tốn Nâng Cao, Toán Chuyên dành cho các em HS THCS

lớp 6, 7, 8, 9 u thích mơn Tốn phát triển tư duy, nâng cao thành tích học tập ở trường và đạt điểm tốt
ở các kỳ thi HSG.

- Bồi dưỡng HSG Tốn: Bồi dưỡng 5 phân mơn Đại Số, Số Học, Giải Tích, Hình Học và Tổ Hợp dành cho

học sinh các khối lớp 10, 11, 12. Đội ngũ Giảng Viên giàu kinh nghiệm: TS. Lê Bá Khánh Trình, TS. Trần

Nam Dũng, TS. Pham Sỹ Nam, TS. Lưu Bá Thắng, Thầy Lê Phúc Lữ, Thầy Võ Quốc Bá Cẩn cùng đôi HLV đạt

thành tích cao HSG Quốc Gia.

III. Kênh học tập miễn phí

- HOC247 NET: Website hoc miễn phí các bài học theo chương trình SGK từ lớp 1 đến lớp 12 tất cả các

môn học với nội dung bài giảng chi tiết, sửa bài tập SGK, luyện tập trắc nghiệm mễn phí, kho tư liệu tham
khảo phong phú và cộng đồng hỏi đáp sôi động nhất.

- HOC247 TV: Kênh Youtube cung cấp các Video bài giảng, chuyên đề, ôn tập, sửa bài tập, sửa đề thi miễn

phí từ lớp 1 đến lớp 12 tất cả các mơn Tốn- Lý - Hố, Sinh- Sử - Địa, Ngữ Văn, Tin Học và Tiếng Anh.