HINH HOC SIEU PHI OCLID

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

ĐINH VĂN QUYẾT

<b>Hình học Nguyễn Cảnh Tồn</b>

Với lịng nhiệt tình và say mê khoa học, nhiều nhà khoa học Việt Nam đã thành công
trong sự nghiệp và trở thành những người nổi tiếng không chỉ trong nước mà cả trên
thế giới. Nhà toán học, GS, VS Nguyễn Cảnh Toàn cũng là một trong những người

như thế.

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

ĐINH VĂN QUYẾT

hoàn thành từ cuối năm 1974, bảo vệ đầu năm 1989) mới bảo vệ thắng lợi đề tài của
mình. Khi đó, ở Việt Nam chưa có ai nghiên cứu về lĩnh vực toán học này, cho nên
đề tài của NCS Nguyễn Ðăng Phất chẳng có ai nhận phản biện và phải "nằm chờ" cơ
hội. Thậm chí ngay cả thế giới, tình hình cũng tương tự như vậy. Khi gửi đề tài của
mình sang Trường đại học Sư phạm Lê-nin, phải mất gần một năm rưỡi, sau khi
"xem xét, nghiên cứu" thận trọng, với đề nghị của ông hiệu trưởng, tập thể các nhà
khoa học, chuyên gia của trường đã đi đến quyết định cho phép NCS Nguyễn Ðăng
Phất được bảo vệ. Ðây quả là con đường gian nan, đầy chơng gai, thử thách đối với
thầy trị Nguyễn Cảnh Toàn, Nguyễn Ðăng Phất. Sau sự kiện này, GS, TS
Rô-dăng-phen B.A đã tuyên bố: "Mặc dù lý thuyết về các khơng gian có tuyệt đối động chỉ mới
được nghiên cứu ở một nước là nước CHXHCN Việt Nam, nhưng đề tài luận án
hồn tồn mang tính thời sự, vì nó mở rộng các nghiên cứu về các khơng gian phi
Ơclit cổ điển: khơng nghi ngờ gì nữa, nó sẽ tìm thấy ứng dụng trong hình học, tốn
học, khoa học tự nhiên". Cịn TS Ki-ri-sen-cơ thì khẳng định: "Lý thuyết này mở ra
một triển vọng mới, một chân trời mới!". Nỗi tự hào dân tộc lại trào dâng trong tơi khi
biết rằng, thế giới có Ni-en Hen-rích A-ben, nhà toán học vĩ đại Na Uy mà Hơ-mi-tê
đã ca ngợi: "Người đã để lại cơng việc cho các nhà tốn học nghiên cứu trong 500
năm sau" (xem cuốn Các danh nhân tốn học, của tác giả Ngơ Thúc Lanh), thì Việt
Nam có Nguyễn Cảnh Tồn mà lý thuyết của ơng đã mở ra "một chân trời mới" cho

toán học. Và cuối cùng, năm 1999, hình học siêu phi Ơclit đã được ông chọn lọc, sắp
xếp và nâng cao thành cuốn sách đầu tiên trên thế giới: ULTRA NON EUCLIDIAN
GEOMETRY, để lại một di sản tốn học vĩ đại và vơ giá cho các thế hệ mai sau.
Ðể ghi nhận công lao của ơng về những đóng góp cho tốn học và sự nghiệp giáo
dục cũng như tấm gương tự học, năm 2004, Viện Nghiên cứu Sư phạm, Trung tâm
nghiên cứu Tiểu sử phục vụ giáo dục (Trường đại học Sư phạm Hà Nội) quyết định
thành lập Giải thưởng Nguyễn Cảnh Tồn nhằm trao cho những cá nhân và tập thể
có thành tích, cơng lao lớn trong nghiên cứu khoa học, trong các hoạt động giáo dục,
đào tạo, v.v. Và như một lẽ tự nhiên, nhưng cũng rất đỗi tự hào vì ngày 24-9-2007,
Viện Tiểu sử Hoa Kỳ đề nghị được lấy tên ơng để thành lập Giải thưởng Nguyễn
Cảnh Tồn dành cho các cá nhân có những cơng trình đóng góp xứng đáng về tốn

học và giáo dục của quốc tế.

TS NGUYỄN NGỌC THÀNH

(Trường đại học Bách khoa Hà Nội)

</div>

<!--links-->