Bài giảng truyen lich su

Vụ án Lệ Chi Viên _bí mật cái chết cua Ức Trai Nguyễn Trãi
Vụ án Lệ Chi Viên, tức vụ án vườn vải, là vụ án dẫn đến việc đại công thần
Nguyễn Trãi bị vu oan và tru di tam tộc.
Ngày 27 tháng 7, 1442 (năm Nhâm Tuất), vua Lê Thái Tông đi tuần ở miền
Đông, duyệt quan ở thành Chí Linh, Hải Dương. Nguyễn Trãi đón vua ngự
ở chùa Côn Sơn, nơi ở của Nguyễn Trãi. Ngày 4 tháng 8 vua về đến Lệ Chi
Viên thuộc huyện Gia Định (nay thuộc huyện Gia Lương, Bắc Ninh). Cùng
đi với vua có Nguyễn Thị Lộ, một người thiếp của Nguyễn Trãi khi ấy đã
vào tuổi 40 được vua Lê Thái Tông yêu quý vì sắc đẹp, văn hay, luôn được
vào hầu bên cạnh vua. Khi về đến Lệ Chi Viên, vua thức suốt đêm với
Nguyễn Thị Lộ rồi băng hà, lúc này ông mới 20 tuổi. Các quan bí mật đưa
về, ngày 6 tháng 8 mới đến kinh sư, nửa đêm vào đến cung mới phát tang.
Triều đình đã quy cho Nguyễn Thị Lộ tội giết vua. Nguyễn Trãi và gia đình
bị án tru di tam tộc.
Truyền thuyết
Có truyền thuyết một thời cho rằng lúc (theo truyền thuyết thì cha của
Nguyễn Trãi là Nguyễn Phi Khanh cho học trò phát cỏ ở ngò để làm chỗ
dạy học cho học trò chứ không phải là Nguyễn Trãi) Nguyễn Trãi khi còn
dạy học có dự định cho học trò phát hoang khu vườn, đến đêm nằm mơ
thấy một người đàn bà với bầy con dại tới xin ông cho thư thả ít hôm mới
dọn nhà vì con mọn, sáng ra khi học trò của ông phát cỏ vườn nhà thì đánh
chết một bầy rắn, lúc đó ông mới hiểu ra ý nghĩa giấc mơ, ông than thở, cho
chôn bầy rắn và cho học trò biết là loài rắn thường hay thù dai, thế nào
cũng trả thù ông. Đêm đó, lúc ông đọc sách thì có con rắn bò trên xà nhà
nhỏ một giọt máu thấm vào chữ "đại" ("đời") qua ba lớp giấy ứng với việc
gia tộc ông bị hại đến ba đời. Ngày sau con rắn hóa ra bà Nguyễn Thị Lộ dụ
dỗ ông, hại ba đời nhà ông và biến thành rắn bò đi khi bà Nguyễn Thị Lộ bị
dìm xuống sông.
Nhiều người tin rằng truyền thuyết này nhằm đổ tội cho bà Nguyễn Thị Lộ,
giải thích nguyên nhân tiền định về cái chết của vua Lê Thái Tông và
Nguyễn Trãi, xoa dịu lòng tiếc thương Nguyễn Trãi và chán ghét nhà Lê nhỏ

mọn đối với công thần. Họ cho rằng đây là thuật tuyên truyền của tầng lớp
thống trị hồi đó lợi dụng lòng mê tín của nhân dân. Ngày nay truyền thuyết
này bị bác bỏ và không được xác chứng.
Nguyên nhân
Đến nay, nhiều nhà sử học đã đi đến thống nhất về nguyên nhân đích thực
của vụ thảm án này. Chủ mưu vụ án chính là Nguyễn Thị Anh, vợ thứ vua
Lê Thái Tông.
Ngôi thái tử
Ngoài suy đoán căn cứ vào sử sách, mới đây các nhà nghiên cứu tham
khảo gia phả dòng họ Đinh là con cháu của công thần Đinh Liệt nhà Hậu Lê
(công bố trong tác phẩm "Nhìn lại lịch sử" của Phan Duy Kha, Lã Duy Lan,
Đinh Công Vĩ) và phát hiện nhiều bài thơ của chính Đinh Liệt để lại. Bài thơ
được viết bằng chữ Hán nhưng viết theo kiểu ẩn ý, dùng phép nói lái để
người đọc suy đoán rằng: Thái tử Lê Bang Cơ (tức vua Lê Nhân Tông)
không phải là con vua Lê Thái Tông.
Vua Lê Thái Tông lúc mất mới 20 tuổi nhưng trước khi mất vua đã có 4 con
trai. Con lớn nhất là Lê Nghi Dân, con thứ hai là Khắc Xương, con thứ ba là
Bang Cơ (Lê Nhân Tông sau này), con thứ tư là Tư Thành (Lê Thánh Tông
sau này). Vì các hoàng tử đều còn quá nhỏ (chỉ chênh nhau một vài tuổi)
nên việc tranh chấp ngôi thái tử xảy ra giữa các bà vợ vua Thái Tông.
Nguyễn Thị Anh là mẹ của Bang Cơ.
Nghi Dân là con lớn nhất vốn đã được lập làm thái tử dù còn rất nhỏ.
Nhưng sau đó Nguyễn Thị Anh được vua sủng ái nên năm 1441 vua truất
ngôi của Nghi Dân mà lập Bang Cơ. Bà mẹ của Khắc Xương vốn không
được vua sủng ái nên không thể tranh chấp ngôi thái tử. Tuy nhiên, nhiều
người trong triều dị nghị rằng, Nguyễn Thị Anh đã có thai trước khi vào
cung và Bang Cơ không phải là con vua Thái Tông. Cùng lúc đó, một bà phi
khác của vua là Ngô Thị Ngọc Dao lại có mang sắp sinh. Nguyễn Thị Anh
sợ chuyện bại lộ thì ngôi lớn sẽ thuộc về con bà Ngọc Dao nên tìm cách hại
bà Ngọc Dao. Bà này được vợ chồng Nguyễn Trãi và Nguyễn Thị Lộ hết

sức che chở, mang đi nuôi giấu và sinh được hoàng tử Lê Tư Thành năm
1442.
Biết bà Ngọc Dao đã sinh con trai mà ngày càng nhiều người đồn đại về
dòng máu của Bang Cơ, nhân lúc con mình còn đang ở ngôi đương kim
thái tử, Nguyễn Thị Anh chủ động ra tay trước. Nhân dịp vua Thái Tông về
thăm Nguyễn Trãi, sợ Nguyễn Trãi gièm pha mình và nói tốt cho Tư Thành
nên bà sai người sát hại vua Thái Tông rồi đổ tội cho vợ chồng Nguyễn
Trãi.
Sau khi vua mất, Bang Cơ lên ngôi, Nguyễn Thị Anh được làm thái hậu,
nắm quyền trị nước. Nguyễn Trãi không thể biện bạch cho sự oan uổng của
mình và phải thụ án.
Theo sử sách, vài ngày sau khi hành hình gia đình Nguyễn Trãi, triều đình
thực ra chính là thái hậu Nguyễn Thị Anh nhiếp chính thay con, ra lệnh giết
hai hoạn quan Đinh Phúc, Đinh Thắng vì trước khi chết Nguyễn Trãi có nói:
"Ta hối không nghe lời Thắng, Phúc". Các nhà nghiên cứu cho rằng chính
Đinh Phúc, Đinh Thắng là những người khuyên Nguyễn Trãi sớm tố cáo
Nguyễn Thị Anh với vua Thái Tông. Do đó để diệt khẩu, bà sai giết hai
người này.
Chính bởi ngôi vua của Lê Nhân Tông có phần "không chính" nên sau này,
năm 1459, con trưởng của vua Thái Tông là Lê Nghi Dân lấy lý do để làm
binh biến giết hai mẹ con Nguyễn Thị Anh. Trong bài chiếu lên ngôi, Nghi
Dân nói rõ: "Diên Ninh (niên hiệu của vua Nhân Tông) vốn không phải là
con của tiên đế (Thái Tông)..."
Dù sao đi nữa, chuyện Bang Cơ có phải con vua Thái Tông thực hay không
nhưng cũng như Tần Thủy Hoàng, ngôi chính của ông đã định, bởi thế
những người phản lại như Lê Nghi Dân nhà Lê hay tướng Phàn Ô Kỳ nước
Tần vẫn bị coi là "nghịch", là trái lẽ.
Về các bài thơ của Đinh Liệt
Trong cuốn “Ngọc phả họ Đinh” do công bộ thượng thư Đinh Công Nhiếp,
con trai đầu của thái sư Đinh Liệt, có một số bài thơ do Đinh Liệt viết có liên

quan đến vụ án Lệ Chi Viên.