Gián án SKKN- PP bồi dưỡng HSG địa lý

Phương pháp bồi dưỡng học sinh giỏi môn Địa lí
Phần thứ nhất:
Đặt vấn đề
- Đất nước ta đang bước vào giai đoạn công nghiệp hoá hiện đại hoá đất nước,
với mục tiêu đến năm 2020 Việt Nam cơ bản trơ thành nước công nghiệp, hội
nhập với quốc tế. Nhân tố quyết định thắng lợi CNH-HĐH và hội nhập quốc tế là
nguồn lục con người, phát triển cả về số lượng và chất lượng,trên cơ sở mặt bằng
dân trí được nâng cao. Việc này bắt đầu từ giáo dục phổ thông mà trước hết bắt
đầu từ mục tiêu đào tạo của nghành là giáo dục học sinh trở thành những con
người phát triển toàn diện: có phẩm chất năng lực, có tri thức và kỹ năng, có khả
năng chiếm lĩnh tri thức mới một cách độc lập sáng tạo. Để thực hiện tốt những
yêu cầu trên những người làm công tác giáo dục ngoài việc trang bị cho học sinh
kiến thức kỹ năng cơ bản, thì việc bồi dưỡng học sinh mũi nhọn cũng rất quan
trọng nhằm phát hiện bồi dưỡng nhân tài cho đất nước. Xong để có được sản
phẩm học sinh giỏi ở các môn nói chung và môn Địa Lí nói riêng, nười giáo viên
phải dày công nghiên cứu, trang bị cho học sinh về phương pháp học tập, về kiến
thức kỹ năng tốt nhất phù hợp với từng đối tượng học sinh và từng địa phương.
- Xuất phát từ tình hình thực tế của địa phương và những vấn đề xã hội đã được
đề cập ở trên. Tôi mạnh dạn chọn nghiên cứu phương pháp bồi dưỡng học sinh
giỏi môn Địa Lí để đưa chất lượng môn Địa Lí ngày càng cao.
2, Chủ quan
- Công tác bồi dưỡng học sinh giỏi là một quá trình, ngoài việc có thầy giỏi phải
có học sinh chăm học thông minh. Đối với học môn Địa Lí số học sinh tham gia
thi hầu hết là các học sinh bị loại từ các đội tuyển khác, độ thông minh không có,
thậm trí ý thức học tập chưa cao, kỹ năng tính toán yếu. Tuy vậy trong một số
năm làm nhiệm vụ bồi dưỡng học sinh giỏi, bản thân tôi đã đạt được những kết
quả đáng khích lệ được các cấp ghi nhận. Xong kết quả đạt được vẫn là một con
số khá khiêm tốn so với các huyện bạn.
Phần thứ hai:
nội dung
1.Cơ sở khoa học:

ở nước ta Việc dạy học nói chung và bồi dưỡng nhân tài nói riêng được chú
trọng ngay từ khi dựng nước vì như Thân Nhân Trung đã nói “ Hiền tài là nguyên
khí quốc gia, nguyên khí thịnh thế nước lên nguyên khí suy thế nước xuống ”
Ngày nay dưới sự lãnh đạo của Đảng và nhà nước Việc dạy học nói chung và
bồi dưỡng nhân tài nói riêng càng được chú trọng nhằm hình thành những con
- 1 -
Phương pháp bồi dưỡng học sinh giỏi môn Địa lí
người có ý thức và đạo đức XHCN, có trình độ, có văn hoá, có hiểu biết kỹ thuật,
có năng lực lao động cần thiết, có óc thẩm mĩ và có kiến thức tốt để kế tục sự
nghiệp cách mạng, xây dựng và bảo vệ tổ quốc.
Với mục tiêu giáo dục: Nâng cao dân trí – Đào tạo nhân lực - Bồi dưỡng
nhân tài
Hiện nay cùng với các nhà trường thuộc các cấp học bên cạnh việc chú trọng
nâng câo chất lượng giáo dục đại trà còn quan tâm đúng mức đến chất lượng giáo
dục mũi nhọn. Đó là công tác phát hiện và bồi dưỡng học sinh giỏi các bộ môn,
trong đó có bộ môn Địa lí
Môn Địa lí có khả năng bồi dưỡng cho học sinh một khối lượng tri thức
phong phú về tự nhiên – Kinh tế – xã hội và những kỹ năng kỹ xảo hết sức cần
thiết trong cuộc sống , đặc biệt là kỹ năng về bản đồ mà không một môn học nào
đề
cập tới. Và còn có khả năng to lớn trong việc bồi dưỡng học sinh thế giới quan
khoa học và những quan điểm nhận thức đúng đắn, khả năng hình thành cho học
sinh nhân cách con người mới trong xã hội.
2. Cơ sở thực tiễn:
ở bậc học phổ thông từ trước tới nay quan niệm vẫn cho rằng bộ môn Địa lí là
môn học phụ. Một phần do thiếu giáo viên dạy Địa lí nên ở nhiều trường hiện
phân công giáo viên dạy bộ môn khoa học xã hội sang dạy chéo ban, nên chất
lượng giảng dạy thấp. Giáo viên lên lớp chủ yếu đọc cho học sinh chép bài vì vậy
hầu hết học sinh đều không thích học và không có hứng thú học,khi học lại chủ
yếu là học vẹt để đối phó với giáo viên khi kiểm tra nên chất lượng rất thấp và số

lựơng học sinh giỏi bộ môn cấp trường rất ít, càng không có học sinh giỏi cấp
huyện cấp tỉnh,
- 2 -
Phương pháp bồi dưỡng học sinh giỏi môn Địa lí
Là một giáo viên trẻ được đào tạo chính ban mới ra trường về nhận công tác
tôi thấy rất băn khoăn trước chất lượng bộ môn Địa lí trong nhà trường và những
quan niệm đó tôi thấy mình phải có trách nhiệm thay đổi quan niệm đó và không
có cách gì tốt hơn là chứng minh bằng thực tiễn rằng Địa lí là một môn học chính
và học Địa lí có vai trò hết sức to lớn trong đời sống hằng ngày và trong sản xuất.
Muốn vậy tôi phải xây dựng cho mình một kế hoạch thật cụ thể để trong thời gian
ngắn nhất đạt được kết quả cao nhất.Là đưa chất lượng nói chung và chất lượng
môn Điạ lí nói riêng đi lên, có học sinh giỏi bộ môn cấp trường và cấp huyện -
cấp tỉnh.
III/ Một số giải pháp phát hiện và bồi dưỡng học sinh giỏi môn Địa lí.
1/ Phát hiện học sinh giỏi môn Địa lí.
Ngay từ khi nhận HS lớp 6 tôi đã có kế hoạch phân loại HS làm 3 đối tượng:
+ Yếu
+ Trung bình
+ Khá - giỏi
Bằng cách kiểm tra thường xuyên, thông qua các bài kiểm tra định kỳ ( có
phần nâng cao cho học sinh Khá - giỏi) sau khi đã phân loại được học sinh, tôi có
kế hoạch bồi dưỡng đối với học sinh khá - giỏi và có biện pháp giúp đỡ học sinh
yếu.
Trong quá trình giảng dạy tôi áp dụng linh hoạt các phương pháp dạy học nói
chung đặc biệt là phương pháp dạy học lấy học sinh làm trung tâm, tạo ra các tình
huống có vấn đề để học sinh tự giải quyết vấn đề, hoặc có sự hướng dẫn của giáo
viên. sử dụng tối đa TBDH, tổ chức các trò chơi địa lí.Thi kể chuyện về Địa lí,
Đa dạng hoá các hình thức kiểm tra và đối tượng kiểm tra, có điểm thưởng cho
học sinh. Thường xuyên ra các bài tập về nhà cho học sinh làm rồi thu vở chấm
nhằm phát hiện những lỗi sai của học sinh từ đó uốn nắn, sửa lỗi kịp thời.

- 3 -
Phương pháp bồi dưỡng học sinh giỏi môn Địa lí
Lồng ghép những kiến thức thực tế trong sản xuất và đời sống vào bài giảng
làm cho bài giảng sinh động và thiết thực
Nhờ các thế mà học sinh từ chỗ không thích học môn Địa lí thành yêu thích
môn Địa lí từ đó có hứng thú học tập và học tập tích cực. Làm cho chất lượng bộ
môn nâng lên rõ rệt.
Khi đó tôi tiến hành chọn lựa những học sinh yêu thích môn Địa lí và học tập
tích cực có những kỹ năng cơ bản, để hướng dẫn các em ôn luyện những kiến
thức cơ bản và các kỹ năng Địa lí thông qua các giờ dạy ở trường, giao bài tập về
nhà cho các em làm. đồng
2/ Bồi dưỡng học sinh giỏi môn Địa lí.
ở các trường xa thị trấn tỉ lệ học sinh khá giỏi thấp các em lại thích học các
môn như Văn, Toán , Vật lý, Hoá học, Lịch sử...vì vậy việc phát hiện chọn lựa
được đội tuyển bộ Môn Địa lí là vô cùng khó khăn, vất vả mất nhiều thời gian và
công sức của giáo viên. Sau khi chọn được đội tuyển ( chỉ có 02 học sinh theo
quy định) Tôi bắt tay ngay vào hướng dẫn các em ôn tập từ năm lớp 8
2.1 Về kiến thức.
Tôi hướng dẫn các em ôn tập từ kiến thức lớp 6 đây là phần kiến thức đại
cương rât khó nhưng cũng rất quan trọng là nền tảng cho các kiến thức sau này
trọng tâm ở phần, bản đồ xác định phương hướng, đo đạc ,tính toán trên bản đồ...
Tiếp theo là phần chuyển động của Trái Đất quanh trục ,quanh Mặt Trời và các
hệ quả. ở phần này học sinh phải nắm chắc và giải thích được 04 vị trí của Trái
Đất vào các ngày xuân phân, thu phân, đông chí và hạ chí. Vận dụng vào giải
thích được một số hiện tượng và kinh nghiệm của dân gian như:
“ Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng
Ngày tháng mười chưa cười đã tối”...
- 4 -
Phương pháp bồi dưỡng học sinh giỏi môn Địa lí
Tính thành thạo, góc nhập xạ và ngày lên thiên đỉnh của Mặt Trời và giờ khu

vực
Phần Khí quyển, học sinh nắm chắc đặc diểm cấu tạo của lớp vỏ khí nguyên
nhân hình thành gió và các khối khí ảnh hưởng của nó tới khí hậu
Thuỷ quyển học sinh nắm chắc nguyên nhân hình thành sóng biển và dòng
biển
ở kiến thức lớp 6 này do rất khó và trưù tượng nên tôi dạy bằng giáo án điện
tử giúp học sinh dễ hiểu dễ nhớ và nhớ lâu
Đối với chương trình lớp 7 chú trọng về các kiểu khí hậu và đặc biệt rèn
luyện cho học sinh thành thục kỹ năng phân tích biểu đồ khí hậu. Sau đó tôi cho
học sinh lập bảng so sánh các kiểu khí hậu và cảnh quan tương ứng.
Sang lớp 8 chú trọng phần Địa lí tự nhiên Việt Nam học sinh phải nắm chắc
kiến thức biết tư duy lozich cái sau là hệ quả của cái trước, biết cách chứng minh,
lập luận và giải quyết vấn đề.
Đến chương trình lớp 9 học sinh phải nắm chắc kiến thức SGK thấy được
mối quan hệ giữa Vị trí Địa lí <-> Điều kiện tự nhiên <-> Dân cư, nguồn lao
động <->
Phát triển kinh tế <-> Bảo vệ môi trường. Và vận dụng kiến thức đó để giải thích
các vấn đề liên quan.
2.2 Về kỹ năng.
Kỹ năng bản đồ. đây là một kỹ năng quan trọng nhất của việc học tập môn
Địa lí. Việc rèn kỹ năng bản đồ giúp học sinh lĩnh hội kiến thức Địa lí một cách
nhẹ nhàng, nhanh chóng. Và ghi nhớ lâu bền và còn là phương tiện đặc biệt quan
trọng để phát triển năng lực tư duy nói chung và tư duy Địa lí nói riêng.
- 5 -