GA 11 KTKN T7T10

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (288.27 KB, 30 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

Tuần: 07
Tiết: 25

CHIẾU CẦU HIỀN

(Cầu hiền chiếu) – Ngơ Thì Nhậm

I. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT.

1. Kiến thức:

- Hiểu được tầm tư tưởng mang tính chiến lược, chủ trương tập hợp nhân tài để xây dựng đất
nước của vua Quang Trung, một nhân vật kiệt xuất trong lịch sử nước ta.

- Nghệ thuật lập luận chặt chẽ, giàu sức thuyết phục của Ngơ Thì Nhậm.
2. Kỹ năng:

- Đọc – hiểu bài chiếu theo đặc trưng thể loại.
- Rèn luyện kĩ năng viết bài nghị luận.

3.Thái độ: Trân trọng những hiền tài và đãi ngộ xứng đáng.

II. CHUẨN BỊ:

1. Giáo viên: Giáo án, sgk, sgv, stk…
2. Học sinh: Đọc bài, soạn bài theo hdhb…

III. PHƯƠNG PHÁP:

Hoạt động nhóm, diễn giảng…

IV. TIẾN TRÌNH THỰC HIỆN:

1. Ổn định:
2. Bài cũ:
3. Bài mới:

Hoạt động của GV - HS Nội dung cần đạt

HĐ1

- Cho học sinh đọc Tiểu dẫn và nêu lên
những hiểu biết về tác giả ?

- Hoàn cảnh ra đời, mục đích của bài
chiếu?

- HS phát biểu, GV tổng hợp.

HĐ2

- Tác giả đặt ra vấn đề gì cho người hiền
và để làm rõ vấnn đề đó, người viết dùng
hình ảnh nào?

-> Tác giả ví người hiền như sao trên trời
và qui luật của tinh tú là chầu về sao Bắc 
Thần. Dùng hình ảnh so sánh và được 
trich từ sách Luận Ngữ của Khổng Tử.

- Việc mở đầu bài chiếu bằng lời Khổng

I.TÌM HIỂU CHUNG:
1. Tác giả:

- Quê:làng Tả Thanh Oai, huyện Thanh Oai, trấn
Sơn Nam (Thanh Trì - Hà Nội)

- 1775 ông đỗ Tiến sĩ, từng giữ chức Đốc đồng trấn
kinh Bắc; 1788, theo Tây Sơn, Vua Quang Trung
tinh dùng.

- Người đóng góp nhiều cho Phong trào Tây Sơn,
đặc biệt là soạn thảo các văn bản…

2. Tác phẩm:

- Hoàn cảnh sáng tác: (xem Tiểu dẫn Sgk)

- Mục đích: kêu gọi các bật trí thức ra giúp nước.

II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN:
1. Nội dung:

a. Đoạn một:

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2>

Tử có tác dụng gì đối với các Nho sĩ thuở
đó?

-> Tác giả khơng nói thẳng mà dùng hình 
ảnh hoặc lấy trong kinh điển Nho gia

hoặc mang ý nghĩa tượng trưng và đặt 
câu hỏi tu từ hai khả năng, khiến người 
đọc không khỏi “vận vào mình” mà tự 
xem xét lại. (phủ định của phủ định)
-> Trước việc Quang Trung đem quân ra 
Bắc diệt nhà Trịnh, Nho sĩ Bắc Hà có thái
độ như thế nào? Tại sao tác giả không kể 
trực tiếp những thái độ ấy mà dùng những
hình ảnh gõ mõ canh cửa, ra biển vào 
sông, chết đuối trên cạn…

- Tìm những từ ngữ trong đoạn 2b để
chứng minh rằng, Quang Trung thành tâm,
khiêm nhường nhưng rất kiên quyết trong
việc cầu hiền?

- Thực trạng đất nước lúc này như thế
nào? Hình ảnh “Một cái cột khơng thể đở

một căn nhà lớn, mưu lược một người 
khơng thể dựng nghiệp trị bình” thể hiện

thái độ của người viết như thế nào?

- Đối tượng và cách thức tiến hành?
- HS trả lời GV tổng hợp.

- Đoạn kết có nội dung như thế nào?

- Người hiền mà ẩn dật: như ánh sáng bị che lấp, vẻ

đẹp bị giấu đi.

=> Theo qui luật tự nhiên và sách Nho gia: thuyết 
phục mạnh.

b. Đoạn hai:

- Thái độ của trí thức Bắc Hà:

+ Bỏ đi ở ẩn, mai danh ẩn tích, bỏ phí tài năng.
+ Những người ra làm quan với Tây Sơn thì: hoặc
sợ hay im lặng làm bù nhìn hoặc là làm việc cầm
chừng (gõ mõ canh cửi).

+ Một số người đi tự tử uổng phí tài năng như
người bị “chết đuối trên cạn”

=> Tế nhị, phê phán nhẹ nhàng và khát khao nhân 
tài.

- Hồn cảnh đất nước:
+ Khó khăn buổi đầu.

+ Cơng việc nhiều và nặng nề.

=>Khiêm nhường, tha thiết, thuyết phục cao.
c.Đoạn ba:

- Đối tượng cầu hiền: quan viên lớn nhỏ và thứ dân
trăm họ “người nào có tài năng học thuật, mưu hay

hơn đời” đều được phép “dâng sớ tâu bày mọi 
việc”. Ý tốt ý hay được trọng dụng; ngược lại không

bị bắt tội.

- Cách thức tiến hành: các quan tiến cử người có
nghề hay, nghiệp giỏi, cho phép người tài tự tiến cử.
 => Tư tưởng dân chủ tiến bộ, đường lối rõ ràng cụ

thể giàu tính khả thi.
d. Đoạn kết:

- Lời kêu gọi, động viên khích lệ.

</div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

- Nhận xét về nghệ thuật của bài chiếu ?
- HS đọc ghi nhớ sgk để trả lời.

- Ý nghĩa của văn bản?
- GV gợi để HS tổng hợp.

2. Nghệ thuật:

- Cách nói sùng cổ (thi pháp văn học trung đại);
- Lời văn ngắn gọn, súc tích; tư duy sáng rõ; lập luận
chặt chẽ kết hợp tình cảm tha thiết có sức thuyết
phục cả về lí và tình.

3. Ý nghĩa văn bản:

Thể hiện chiến lược, tầm nhìn xa trơng rộng của vua
Quang Trung trong việc cầu hiền tài phục vụ cho sự
nghiệp dựng nước.

4. Hướng dẫn tự học:

- Qua bài học em hiểu như thế nào về người hiền và vai trò của người hiền với sự nghiệp phát triển
đất nước.

- Soạn bài đọc thêm: Xin lập khoa luật.

Tiết 26: Đọc thêm

XIN LẬP KHOA LUẬT

(Trích: Tế cấp bát điều) – Nguyễn Trường Tộ

I. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT.

1. Kiến thức:

- Nội dung của pháp luật và ý nghĩa của pháp luật đối với đời sống con người.
- Cách lập luận chặt chẽ, xác đáng và tiến bộ.

- Thấy được vai trị, nhiệm vụ cơng dân đối với pháp luật.
2. Kỹ năng: đọc – hiểu văn bản theo đặc trưng thể loại.
3.Thái độ: tôn trọng chính sách pháp luật của Nhà nước.

II. CHUẨN BỊ:

1. Giáo viên: Giáo án, sgk, sgv, stk…
2. Học sinh: Đọc bài, soạn bài theo hdhb…

III. PHƯƠNG PHÁP:

Hoạt động nhóm, diễn giảng…

IV. TIẾN TRÌNH THỰC HIỆN:

1. Ổn định:
2. Bài cũ:
3. Bài mới:

Hoạt động của GV - HS Nội dung cần đạt

HĐ1

- HS đọc tiểu dẫn và phát biểu nét cơ bản về tác
giả và tác phẩm?

I. TÌM HIỂU CHUNG:

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

- HS trả lời, nhận xét và GV tổng hợp.

HĐ2

- HS đọc văn bản và cho biết quan điểm của

NTTộ về luật?

- HS phát biểu và nhận xét bổ sung:

+ Kĩ cương.
+ Uy quyền

+ Chính lệnh (chính sách và luật pháp)
 => duy trì sự tồn tại đất nước.

* GV các nước phương Tây đề cao luật, nhờ đó 
mà quốc thái dân an.

- Quan điểm của tác giả về đạo và pháp luật?
- HS trình bày, nhận xét và tổng hợp.

* Thời kỳ phong kiến trị vì thiên hạ bằng đạo 
Nho.

II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN:

- Luật có tác dụng cai trị xã hội, duy trì sự tồn
tại của đất nước.

+ Quan dùng luật trị dân.
+ Dân theo luật mà giữ gìn.

-> Luật đề cao tinh thần dân chủ, gắn với đời 
sống con người.

- Đức trong pháp luật là lẻ cơng bằng.

- Chí cơng vơ tư đó là cái gốc của đức trong
luật.

-> Pháp luật và đạo đức gắn bó chặt chẽ với 
nhau.

- Đạo Nho chỉ nói suông không có tác dụng.

4. Hướng dẫn tự học:

- Những điều trong bản điều trần mà em tâm huyết nhất.
- Soạn phần ơn tập VHTĐ

Tiết: 27,28

ƠN TẬP VĂN HỌC TRUNG ĐẠI VIỆT NAM
I. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT.

1. Kiến thức:

- Các tác giả, tác phẩm đã học.

- Những nội dung yêu nước và nhân đạo mới.

- Những nghệ thuật truyền thống và sự manh nha của sự thay đổi để hiện đại hóa văn học.
2. Kỹ năng: nhận diện, phân tích, cảm nhận những tác phẩm văn học TĐ.

II. CHUẨN BỊ:

1. Giáo viên: Giáo án, sgk, sgv, stk…
2. Học sinh: Đọc bài, soạn bài theo hdhb…

III. PHƯƠNG PHÁP:

</div>
(5)<div class='page_container' data-page=5>

IV. TIẾN TRÌNH THỰC HIỆN:

1. Ổn định:
2. Bài cũ:
3. Bài mới:

Hoạt động của GV - HS Nội dung truyền đạt

HĐ1

- HD HS ôn tập một số vấn đề lớn
về mặt nội dung của VHTĐ

- Gọi HS trả lời câu hỏi SGK
+ So với giai đoạn trước, văn học
từ thế kỉ XVIII đến hết thế kỉ XIX
có gì mới?

- Biểu hiện của trào lưu nhân đạo
chủ ng từ thế kỉ XVIII đến hết thế
kỉ XIX ?

- Lí giải qua những tác phẩm cụ
thể?

- Gía trị phản ánh và phê phán
hiện thực của đoạn trích Vào phủ
chúa Trịnh được thể hiện như thế
nào?

I. NỘI DUNG.

1. Cảm hứng yêu nước

- Ý thức về vai trị của người trí trức đối với đất nước ( Chiếu
cầu hiền- Ngơ Thì Nhậm).

- Tư tưởng canh tân đất nước (Xin lập khoa luật- Nguyễn
Tường Tộ).

- Tìm hướng đi cho cuộc đời trong hoàn cảnh bế tắc (Bài ca
ngắn đi trên bãi cát- Cao Bá Quát).

- Cảm hứng bi tráng gắn với hoàn cảnh lịch sử (Văn tế nghĩa
sĩ Cần Giuộc- Nguyễn Đình Chiểu)…

2. Trào lưu nhân đạo chủ nghĩa.

- Những biểu hiện phong phú, đa dạng của nội dung nhân
đạo trong giai đoạn văn học này:

+ Đề cao truyền thống đạo lí.

+ Khẳng định quyền sống của con người.

+ Khẳng định con người cá nhân.

- Vần đề cơ bản nhất của nội dung nhân đạo trong văn học từ
thế kỉ XVIII đền hết thế kỉ XIX chính là khẳng định con

người cá nhân. Cụ thể:

+ Truyện Kiều - ND: Đề cao vai trị của tình u. Đó là biểu
hiện cao nhất của sự đề cao con người ca nhân. Tình yêu ko
chỉ đem lại cho con người vẻ đẹp c/sống, qua tác phẩm, ( mối
tình Kim-Kiều) nhà thơ cịn muốn đặt ra vấn đề chống định
mệnh.

+ Chinh phụ ngâm (Đoàn Thị Điểm): con người cá nhân 
gắn liền với nỗi lo sợ tuổi trẻ chóng phai tàn do chiến tranh.
 + Thơ Hồ Xuân Hương: Đó là con người cá nhân bản năng, 
khao khát sống, khao khát hạnh phúc, tình u đích thực,
dám nói lên một cách thẳng thắnnhững ước muốn của người
phụ nữ bằng một cách nói ngang tàng, với một cá tính mạnh
mẽ.

+ Truyện Lục Vân Tiên (NĐC): Con người cá nhân nghĩa 
hiệp và hành động theo ngững chuẩn mực đạo đức Nho giáo.
 + Bài ca ngất ngưởng ( NCT): Con người cá nhân cơng 
danh, hưởng lạc, ngồi khn khổ.

+ Thơ Tú Xương: Nụ cười giải thoát cá nhân và tự khẳng 
định mình.

3. Vào phủ chúa Trịnh (Trích Thượng kinh kí sự- LHT)

</div>
(6)<div class='page_container' data-page=6>

- Nêu lại những giá trị về nội
dung và nghệ thuật của thơ văn
Nguyễn Đình Chiểu?

* GV HD HS nhớ lại nhũng đặc
điểm về phương pháp sáng tác của
VHTĐ.

HĐ2

- Gọi học sinh nhắc lại một số tác
giả, tác phẩm đã học ở lớp 11.
- Cho học sinh thảo luận theo các
yêu cầu trong bảng.

* Tổng hợp bằng bảng phụ.

* hướng về những cái đẹp trong
quá khứ, thiên về cái cao cả, tao
nhã, ưa sử dụng những điển cố,
điển tích những thi liệu Hán học

ngột ngạt, yếm khí nơi phủ chúa. Cuộc sống nơi pgủ chúa
hiện ra thật lộng lẫy, giàu có khác hẳn người thườngvới danh
hoa đua thắm, với đồ nghi trượng sơn son thếp vàng, với tấp
nập kẻ hầu người hạ… thế nhưng cuộc sống của con người
lại ốm yếu, thiếu hẳn sinh khí - nguyên nhân căn bệnh của
chúa nhỏ

=> Thái đơ ko đồng tình, thấp thống chút hài hước của

tgiả- một lương y tài giỏi, đức độ, một tâm hồn trong sạch, 
ghét danh lợi, thuỷ chung với núi non cây cỏ.

4. - Gía trị nội dung, nghệ thuật của thơ văn NĐC.

- Yếu tố bi (đau thương): gợi lên từ đời sống vất vả, lam lũ;
nỗi đau thương mất mát và tiếng khóc xót đau của những
người còn sống.

- Yếu tố tráng: lòng căm thù giặc, hành động quả cảm, sự 
ngợi ca công đức của ngững người nghĩa binh đã hi sinh.
Tiếng khóc trong tphẩm là tiếng khóc đau thương nhưng lớn
lao, cao cả.

II- PHƯƠNG PHÁP:

1. Liệt kê tác giả, tác phẩm và nội dung (Phụ lục cuối bài)
2.Một số đặc điểm của về hình thức của VHTĐ:

a. Tư duy nghệ thuật:

- Tính quy phạm và việc phá vỡ tính quy phạm trong bài
“Câu cá mùa thu ”của Nguyễn Khuyến

+ Tính quy phạm:Thể loại: thất ngơn bát cú, hình ảnh ước lệ:

thu thiên, thu thuỷ, thu diệp, ngư ông…

+ Phá vỡ tình quy phạm: cảnh thu mang những nét riêng của
mùa thu đồng bằng Bắc Bộ, chiếc ao làng với sóng hơi gợn,
nước trong veo, lối vào nhà ngõ trúc quanh co.., cách sử
dụng vần điệu, vần eo gợi không gian ngoại cảnh và tâm 
cảnh như tĩnh lặng thu hẹp dần. Ngôn ngữ bài thơ viết bằng
chữ Nôm.

Qua bài thơ, thấy được làng cảnh quê hương Việt Nam và
tấm lòng của nhà thơ với quê hương đất nước…

b.Quan niệm thẩm mĩ:

- Truyện Lục Vân Tiên: sử dụng những điển tích liên quan 
đến các ông vua tàn ác, không chăm lo được cuộc sống của
nhân dân: Kiệt Trụ mê dâm, U Lệ đa đoan, đời Ngũ Bá…
- Bài ca ngất ngưởng: phơi phới ngon đông phong, phường 
Hàn Phú… nhằm nói lên cái thú tiêu dao của một người nằm
ngoài vòng danh lợi, khẳng định lối sống ngất ngưởng của
mình, đặt mình với những bậc tiền bối ngày xưa…

</div>
(7)<div class='page_container' data-page=7>

* HD cho HS nắm lại một số đặc
điểm về phương pháp sáng tác của
VHTĐ.

* Học sinh trả lời câu hỏi trong
SGK

thay đổi cuộc sống.

c. Bút pháp nghệ thuật: thiên về ước lệ tượng trưng

- Bài ca ngắn đi trên bãi cát: bãi cát là hình ảnh tượng trưng 
cho con đường danh lợi nhọc nhằn, gian khổ. Những người
tất tả đi trên bãi cát là những người ham cơng danh, sẵn sàng
vì công danh mà chạy ngược, chạy xuôi

Con đường cùng:tượng trưng cho con đường công danh thi

cử, con đường vô nghĩa, và con đường bế tắc của xã hội
trong hoàn cảnh Cao Bá Quát viết bài thơ này.

d.Thể loại

- Thường sử dụng các thể loại có kết cấu định hình và tính ổn
định cao: biểu, chiếu, tấu, sớ, cáo hịch, …thơ tứ tuyệt, ngũ
ngôn, thất ngôn…

- Chiếu cầu hiền, Cáo bình Ngơ, Hịch tướng sĩ, Văn tế

nghĩa sĩ Cần Giuộc…

- Đặc điểm về hình thức của thơ Đường luật :
+Về ngắt nhịp :

+Về phối thanh:

*Về luật: Có hai loại:

+ Thơ thất ngôn bát cú Đường luật làm theo luật bằng, 
+ Thơ thất ngôn bát cú Đường luật làm theo luật trắc,

*Về niêm:

+ Hai câu thơ là niêm nhau: khi tiếng thứ hai của 2 câu thơ
cùng theo một luật (B hay T).

+ Trong thơ TNBCĐL, các cặp sau đây niêm với nhau: 1-8,
2-3, 4-5, 6-7, 8-1 (không niêm theo đúng luật gọi là thất
niêm).

*Bố cục:

- Hai câu đề : Câu 1: Mở bài gọi là phá đề
Câu 2: vào bài gọi là thừa đề

- Hai câu thực : Câu 3 và 4 đối nhau, dùng để giải thích đề
- Hai câu luận: Câu 5 và 6 đối nhau, bàn luận về đề.
- Hai câu kết: Câu 7 và 8 tóm tắt ý cả bài.

- Đặc điểm của văn tế: Gồm 4 phần: Lung khởi, thích thực,
ai vãn và phần kết….

Thể văn: thể phú đường luật có vần, có đối…

- Đặc điểm của thể hát nói: Lời của bài hát nói có 11 câu,
chia làm 3 khổ:

</div>
(8)<div class='page_container' data-page=8>

1. Liệt kê

TT Tên tác giả Tên tác phẩm Những điểm cơ bản về nội dung và nghệ thuật

1

Lê Hữu Trác Vào phủ chúa
Trịnh

- Bức tranh sinh động về cuộc sống xa hoa, quyền quý
nơi phủ chúa Trịnh và thái độ coi thường lợi danh của
tác giả.

- Quan sát tỉ mỉ, ghi chép trung thực, tả cảnh sinh
động, lựa chọn chi tiết đặc sắc, đan xen tác phẩm thơ
ca.

2 Hồ XnHương Tự tình (II)

- Tâm trạng cơ đơn, khao khát hạnh phúc tuổi xuân.
Thái độ bứt phá, vùng vẫy thoát ra khỏi cảnh ngộ,
muốn vươn lên giành hạnh phúc nhưng tuyệt vọng,
chán nản

- Đảo trật tự cú pháp, nhấn mạnh sự cô đơn; sử dụng
những động từ mạnh thể hiện khát khao; hình ảnh
thiên nhiên giàu sức sống.

3 Nguyễn
Khuyến

Câu cá mùa thu
(Thu điếu)

- Bức tranh thiên nhiên đặc trưng cho phong cảnh mùa
thu ở vùng đồng bằng chiêm trũng Bắc Bộ

- Lựa chọn hình ảnh tiêu biểu, cách gieo vần độc đáo.

4 Trần TếXương Thương vợ

- Hình ảnh cơ cực của bà Tú và những đức tính của
bà:1 người vợ chịu thương, chịu khó, tất cả vì chồng
vì con, tiêu biểu cho hình ảnh người phụ nữ Việt Nam.
- Tiếp thu sáng tạo từ ca dao, nụ cười lấp ló trong bài
=> hai nét phong cách: hóm hỉnh và ân tình

5 Nguyễn Công
Trứ

Bài ca ngất
ngưởng

- Đề cao lối sống tự do, khơng ràng buộc; tấm lịng
của nhà thơ đối với đát nước.

- Kết hợp hài hoà trong việc sử dụng từ Hán Việt – từ
thuần Việt; sử dụng thể thơ tự do, giúp nhà thơ thể
hiện đầy đủ quan điểm của mình.

6 Cao Bá Quát Bài ca ngắn đi trên
bãi cát

- Chán ghét con đường công danh tầm thường; tâm
trạng mệt mỏi, bế tắc; khát khao thay đổi cuộc sống
đương thời, khát khao một sự đổi mới.

</div>
(9)<div class='page_container' data-page=9>

7 Nguyễn ĐìnhChiểu

Lẽ ghét thương
(trích Lục Vân

Tiên)

Văn tế nghĩa sĩ
Cần Giuộc

- Tình cảm yêu, ghét rõ ràng, phân minh của ông
Quán; quan niệm đạo đức của tác giả.

- Sử dụng các cặp từ đối nghĩa; lối diễn đạt trùng điệp,
tăng tiến thể hiện cường độ cảm xúc; lời thơ mộc mạc,
khơng cầu kì, trau chuốt.

- Tính cách bình dị, lịng căm thù giăc cao độ và quá
trình chiến đấu dũng cảm của những người anh hùng
nghĩa binh nơng dân.

- Tấm lịng của tác giả, nhân dân Nam Bộ trước sự hi
sinh của những anh hùng nơng dân vì nghiệp lớn.
- Khắc hoạ thành cơng hình tượng người nghĩa binh
nơng dân nghĩa sĩ – lần dầu tiên xuất hiện trong thơ
văn với tư cách là một nhân vật; sử dụng từ ngữ nhấn

mạnh sự quyết tâm.

8 Ngơ ThìNhậm (Cầu hiền chiếu)Chiếu cầu hiền

- Chủ trương cầu hiền đúng đắn, tầm chiến lược sâu
rộng, tấm lịng vì dân, vì nước của vua Quang Trung.
- Lập luận chặt chẽ, cách diễn đạt tinh tế, lời lẽ đầy
tâm huyết, giàu sức thuyết phục.

4. Hướng dẫn tự học:

- Phân tích một hoặc một đoạn trích để nắm đặc trưng của văn học giai đoạn này.

- Xem bài: THỰC HÀNH VỀ NGHĨA CỦA TỪ TRONG SỬ DỤNG

Tuần: 8
Tiết: 29

THỰC HÀNH VỀ NGHĨA CỦA TỪ TRONG SỬ DỤNG
I. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT.

1. Kiến thức:

- Nâng cao hiểu biết về nghĩa của từ trong sử dụng như hiện tượng chuyển nghĩa của từ, quan hệ
giữa các từ đồng nghĩa.

- Tích hợp với văn bản Chiếu cầu hiền, với tập làm văn ở các bài nghị luận
2. Kỹ năng:

- Nhận biết và phân tích các nghĩa khác nhau của từ.

- Lĩnh hội và phân tích sự khác biệt cùng giá trị của từ trong nhóm từ đồng nghĩa khi được chọn
sử dụng trong lời nói.

- Dùng từ theo nghĩa mới phù hợp với ngữ cảnh, lựa chọn từ đồng nghĩa trong sử dụng.

II. CHUẨN BỊ:

</div>
(10)<div class='page_container' data-page=10>

1. Giáo viên: Giáo án, sgk, sgv, stk…
2. Học sinh: Đọc bài, soạn bài theo sgk…

III. PHƯƠNG PHÁP:

Hoạt động nhóm, diễn giảng…

IV. TIẾN TRÌNH THỰC HIỆN:

1. Ổn định:
2. Bài cũ:
3. Bài mới:

Hoạt động của GV - HS Nội dung cần đạt

HĐ1:

- GVgọi học sinh lên bảng sửa bài tập
1, 2 các học sinh khác theo dõi.

- HS làm bài bài tập 1 trên bảng.

- GV nhận xét, sửa chữa.

- HS lần lượt trả lời bài tập 2 tại chổ.

- GV nhận xét, sửa chữa.

HĐ2

- GV gọi học sinh làm bài tập 3, 4 các

học sinh khác theo dõi.

- HS lần lượt trả lời và nhận xét.

- GV tìm các từ đồng nghĩa của từ cậy,

nhờ? Các từ này có nghĩa chung, riêng

như thế nào?

1. Bài tập 1:

- Trong câu thơ này, từ “lá” được dùng với nghĩa gốc:

bộ phận của cây, ở ngọn, cành; màu xanh, mỏng, có bề
mặt.

- Các trường hợp chuyển nghĩa của từ:

+ lá chỉ bộ phận cơ thể người.

+ lá dùng với các từ chỉ vật bằng giấy.

+ lá dùng với các từ chỉ vật bằng vải.

+ lá dùng với các từ chỉ vật bằng tre, nứa, cỏ.
+ lá dùng với các từ chỉ vật bằng kim loại.

- Từ lá dùng ở các trường nghĩa khác nhau nhưng có
điểm chung: Các vật này có điểm giống nhau: hình
dang mỏng, dẹt, có bề mặt hoặc có cuống (như lá cây).

2. Bài tập 2:

- Ta vừa tóm được một cái lưỡi.
- Nó có chân trong ban cán sự lớp.

- Nguyễn Du là nhà thơ có trái tim nhân hậu.
- Khó qua được những vị có tai mắt trong làng lắm.

3. Bài tập 3:

- “ Nói ngọt lọt đến xương.”

- “Giọng hỏi mới chua chát làm sao.”

- “Những đắng cay trong cuộc sống đã làm chị khơng
cịn biết khóc than khi hữu sự.”...

4. Bài tập 4

* Từ cậy: ->nhờ là từ đồng nghĩa.

</div>
(11)<div class='page_container' data-page=11>

- HS trả lời và nhận xét. GV tổng hợp.

*GV gợi ý cách dùng từ của Nguyễn

Du.

HĐ3

- GV chọn các từ phù hợp về nét nghĩa

với các câu văn đã cho?

- HS chọn và giải thích cách chọn của
mình.

- GV nhận xét và tổng hợp

- Nghĩa riêng: “cậy” thể hiện niềm tin vào sự sẵn sàng 
giúp đỡ và hiệu quả chắc chắn của sự giúp đỡ ấy.
* Từ chịu: -> nhận, nghe, vâng lời. là từ đồng nghĩa.
- Nghĩa chung: chỉ sự đồng ý, chấp thuận.

- Nghĩa riêng:

+ nhận: tiếp nhận đồng ý một cách bình thường; nghe, 
+ vâng: đồng ý, chấp thuận của kẻ dưới đới với người 
trên với thái độ ngoan ngoãn, kính trọng;

+ chịu: chấp nhận theo một lẽ nào đó mà không thể từ 
chối dù có thể không hài lịng.

=> Trong hồn cành của TKiều, dùng các từ cậy, 
chịu là thích hợp hơn.

5. Bài tập 5:
- Câu a:

+ Từ “ Canh cánh”: vừa chỉ việc thường xuyên xuất 
hiện trong NKTT, vừa chỉ tâm tư day dứt triền miên
của Bác Hồ

=> Nhấn mạnh lòng yêu nước của Người.

+ Các từ khác: chỉ có giá trị nói đến tấm lòng nhớ nước
như là một đặc điểm nội dung của NKTT.

- Câu b:

+ Có thể dùng từ dính dáng hoặc liên can
+ Các từ khác khơng hợp về nghĩa.

- Câu c:

- Dùng từ bạn có tính chung và hợp với việc ngoại

giao.

- Các từ bầu bạn, bạn bè, bạn hữu có nghĩa khái quát

và chỉ số nhiều. không phù hợp hoặc quá suồng sã.
4. Hướng dẫn tự học:

- Tìm thêm ngữ liệu trong ngôn ngữ hằng ngày về sự chuyển nghĩa của từ và lí giải sự chuyển
nghĩa đó.

- Phân tích để nhận ra nghĩa của các từ đứng và qùy trong câu tục ngữ “Chết đứng còn hơn sống

quỳ”

Tiết: 30

TRẢ BÀI LÀM VĂN SỐ 2
I. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT.

</div>
(12)<div class='page_container' data-page=12>

- Ôn tâp, củng cố kiến thức và kĩ năng về văn nghị luận.

- Rèn luyện năng lực thẩm định, đánh giá; tự phát hiện lỗi và sửa lỗi.

2. Kỹ năng: Rút kinh nghiệm về cách phân tích đề, lập dàn ý bài văn nghị luận.

II. CHUẨN BỊ:

1. Giáo viên: Giáo án, sgk, sgv, stk…
2. Học sinh: Đọc bài, xem lại lí thuyết…

III. PHƯƠNG PHÁP:

Hoạt động nhóm, diễn giảng…

IV. TIẾN TRÌNH THỰC HIỆN:

1. Ổn định:
2. Bài cũ:
3. Bài mới:

Hoạt động của GV - HS Nội dung cần đạt

HĐ1:

- Ơn tập kĩ năng phân tích đề.
+ GV nhắc lại đề bài, kiểu đề?

+ GV nội dung: hình ảnh bà Tú lam lũ, chịu

thương, chịu khó

- GV mở bài có thể giới thiệu những gì?

- HS trả lời và nhận xét. GV tổng hợp.

- GV cho HS thảo luận nhanh để xác định

các luận điểm cơ bản.

- HS thảo luận, phát biểu, nhận xét và bổ
sung.

* GV gợi ý các ý trong phần kết bài.

HĐ2

- GV dựa vào bài viết để nhận xét với một
số ý, đoạn văn tiêu biểu.

I. PHÂN TÍCH ĐỀ VÀ LẬP DÀN Ý:
1. Phân tích đề:

2. Lập dàn ý:
a. Mở bài:

- Hình ảnh người phụ nữ trong văn học nói
chung.

- Hình ảnh bà Tú qua nỗi lòng thương vợ của Tú
Xương.

b. Thân bài:

- Người vợ lặn lội, sớm khuya vất vả quanh năm.

- Nỗi gian truân vì gánh nặng gia đình.

- Sử dụng sáng tạo chất liệu VHDG về hình ảnh
con cị.

c. Kết bài:

- Khẳng định giá trị của bài thơ.

- Liên hệ với phẩm chất của người phụ hôm nay.

II. NHẬN XÉT, TRẢ BÀI, THỐNG KÊ:
1. Nhận xét:

a. Ưu điểm:

- Về nội dung: Các bài viết đã cố gắng làm rõ

luận đề, nêu được các ý cơ bản.
+ Hình ảnh người phụ nữ Việt Nam.

</div>
(13)<div class='page_container' data-page=13>

- GV nhận xét các bài làm chưa thật sự tốt,
đọc một số đoạn, bài sai về chính tả, dùng
từ, đặt câu, viết đoạn

- GV cho HS nhận bài làm của mình. Đọc
và xác định xem bài của mình đã đạt được
các ý nào, lỗi nào nhiều nhất.

- HS tiến hành sửa lỗi cơ bản về chính tả.
- GV gọi HS có số điểm cao nhất lớp đọc
cho tập thể nghe.

- GV đọc điểm thống kê công khai cho cả
lớp biết.

- HS ý kiến, nếu có.

phụ nữ.

+ Liên hệ mở rộng.

- Về kĩ năng :

+ Đa phần nhận diện đúng và hiểu chủ ý của đề.
+ Vận dụng được kĩ năng phân tích và phát biểu
cảm nghĩ.

+ Bố cục bài viết rõ ràng, dùng từ, đặt câu, dựng
đoạn đa phần đạt yêu cầu.

b. Khuyết điểm:
- Về nội dung:

+ Một số bài viết chưa làm rõ được luận đề.

+ Chưa nhìn nhận vấn đề trên các phương diện.

- Về kĩ năng:

+ Một số bài viết còn mắc những lỗi khá sơ đẳng
về chính tả.

+ Chưa nắm vững thao tác lập luận phân tích nên
chưa tổng hợp được vấn đề.

+ Thao tác so sánh chưa đạt yêu cầu.

2. Trả bài:

3.Thống kê điểm

Lớp Giỏi Khá TB Yếu Kém

11a
11b

4. Hướng dẫn tự học:

- Xem lại lí thuyết về bài viết.
- Chuẩn bị bài khái quát…
Tiết 31,32

KHÁI QUÁT VĂN HỌC VIỆT NAM TỪ ĐẦU THẾ KỈ XX 
ĐẾN CÁCH MẠNG THÁNG TÁM 1945

I. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT.

1. Kiến thức:

- Hiểu được một số nét nổi bật của hoàn cảnh lịch sử xã hội, văn hóa VN đầu TK XX đến CMT
Tám 1945. Đó là cơ sở hình thành nền VHVN hiện đại.

- Nắm vững những đặc điểm cơ bản và những thành tựu chủ yếu của VHVN hiện đại.

- Hiểu sơ bộ những nét chủ yếu về các khái niệm xu hướng và trào lưu VH để có thể vận dụng
những kiến thức đó học các tác giả, tác phẩm cụ thể.

2. Kỹ năng: Biết cách phân tích, nhận xét, đánh giá những tác giả, tác phẩm văn học mới.

II. CHUẨN BỊ:

1. Giáo viên: Giáo án, sgk, sgv, stk…
2. Học sinh: Đọc bài, soạn bài theo hdhb…

</div>
(14)<div class='page_container' data-page=14>

Hoạt động nhóm, diễn giảng…

IV. TIẾN TRÌNH THỰC HIỆN:

1. Ổn định:
2. Bài cũ:
3. Bài mới:

Hoạt động của GV - HS Nội dung cần đạt

HĐ1

- Hướng dẫn học sinh tìm hiểu Văn học đổi 
mới theo hướng hiện đại hóa.

+ GV: Hồn cảnh lịch sử, văn hóa VN trong

thời kì gần nửa TK ấy có những nét chính
gì?

+ HS: Đọc SGK trang 83,84, trả lời.

+ GV: Ảnh hưởng của những đặc điểm ấy 
đối với việc hình thành và phát triển nền
VH nước ta?

+ HS: Đọc SGK trang 83,84, trả lời.

+ GV: Hiện đại hóa là gì? Nội dung và tiến

trình hiện đaị hóa VHVN diễn ra như thế
nào?

+ HS: Đọc SGK trang 83, 84, trả lời.

+ GV: Dựa vào SGK trang 83, 84, trình bày 
tóm tắt quá trình HĐH của VHVN. Các giai
đoạn trên khác nhau ở những điểm nào?
Nêu tên ở mỗi giai đoạn một vài tác giả, tác
phẩm tiêu biểu nhất.

+ HS: Trình bày dựa vào SGK.

I. ĐẶC ĐIỂM CƠ BẢN CỦA VHVN TỪ ĐẦU
TK XX ĐẾN CM 8/1945.

1.Văn học đổi mới theo hướng hiện đại hóa:
- Hồn cảnh lịch sử xã hội:

+ Pháp đẩy mạnh việc khai thác thuộc địa.
+ Xã hội biến đổi, nhiều giai cấp xuất hiện.
+ Đảng ra đời lãnh đạo các phong trào đấu tranh.

- Văn hóa VN:

+ Thốt khỏi tầm ảnh hưởng của văn hóa TQ, có
dịp tiếp thu văn hóa phương Tây.

+ Chữ quốc ngữ thay thế chữ Hán, chữ Nơm.
Báo chí, xuất bản phát triển.

+ Viết văn trở thành một nghề kiếm sống.
=> Hiện đại hóa là q trình làm cho VH thốt ra

khỏi hệ thống thi pháp VHTĐ và đổi mới theo hình 
thức VH phương Tây, có thể hội nhập với VH thế 
giới.

- Ba giai đoạn của q trình hiện đại hố:

a. Giai đoạn1: từ 1900 – 1920.

- Là giai đoạn chuẩn bị.

- Các tác phẩm: Thầy La- za- rô Phiền (Nguyễn
Trọng Quản), Hoàng Tố Oanh hàm oan (Thiên
Trung), được coi là hai tác phẩm viết bằng văn xuôi

quốc ngữ đầu tiên.

- Thành tựu chủ yếu: thơ văn yêu nước và cách
mạng của Phan Bội Châu, Phan Chu Trinh (chủ yếu
viết bằng chữ Hán, Nôm theo thi pháp VHTĐ)

b. Giai đoạn 2: từ 1920 – 1930.

- Q trình hiện đại hố đạt được những thành tựu
đáng kể.

- Các tác phẩm tiêu biểu: Cha con nghĩa nặng (Hồ
Biểu Chánh), Hầu trời (Tản Đà), Gánh nước đêm
(Trần Tuấn Khải)…các sáng tác bằng tiếng Pháp của
Nguyễn Ái Quốc.

</div>
(15)<div class='page_container' data-page=15>

- Tìm hiểu Văn học hình thành hai bộ phận 
và phân hóa thành nhiều xu hướng, vừa đấu
tranh với nhau, vừa bổ sung cho nhau để 
cùng phát triển

+ GV: VHVN chia làm mấy bộ phận? Vì 
sao có sự phân chia ấy? Căn cứ để phân
chia?

+ HS: Thảo luận phát biểu.

+ GV: Định hướng:

->Vì VHVN giai đoạn này phát triển trong
hoàn cảnh đất nước thuộc địa, ảnh hưởng
của chính sách kinh tế, văn hóa của TD
pháp; ảnh hưởng sâu sắc của các phong trào
yêu nước.

-> Căn cứ vào thái độ chính trị của các nhà
văn (chống Pháp trực tiếp hay không trực
tiếp) để chia là 2 bộ phận: VH công khai và
VH không công khai.

+ GV: BP VH công khai chia thành mấy xu
hướng? Kể tên, nêu đặc điểm ?

+ HS: Tham khảo SGK trả lời.

c Giai đoạn thứ 3: từ 1930 – 1945.

- Quá trình đổi mới hoàn tất, nhiều thành tựu ở mọi
lĩnh vực.

- Các tác phẩm tiêu biểu: Số đỏ (Vũ Trọng Phụng),
Chí Phèo (Nam Cao), Thơ duyên (Xuân Diệu)….

2. Văn học hình thành hai bộ phận và phân hóa 
thành nhiều xu hướng, vừa đấu tranh với nhau, 
vừa bổ sung cho nhau để cùng phát triển.

a. Bộ phận văn học công khai:

- Là VH tồn tại và phát triển trong pháp luật của
chính quyền thực dân phong kiến.

- Phân hóa thành nhiều xu hướng, trong đó có hai
xu hướng chính:

+ VH lãng mạn với đặc trưng:

-> Là tiếng nói cá nhân nghệ sĩ tràn đầy cảm xúc,
phát huy trí tưởng tượng, diễn tả khát vọng, ước mơ;
coi con người là trung tâm của vũ trụ, khẳng định và
đề cao cái tôi cá nhân riêng tư.

-> Các đề tài quen thuộc: tình yêu, thiên nhiên, quá
khứ, tương lai, cảm xúc, những biến thái tinh vi
trong tâm hồn.

-> Giá trị của VHLM: thức tỉnh ý thức cá nhân,
chống lại những thứ lạc hậu, giải phóng cá nhân.
-> Hạn chế: ít gắn với đời sống chính trị của đất
nước.

-> Thành phần: các nhà thơ mới, nhóm Tự lực văn
đoàn..

+ VH hiện thực với đặc trưng:

-> Thấm đượm tinh thần nhân đạo, phơi bày tình

cảnh khốn khổ của người dân, chống sự áp bức bóc
lột, phê phán thế sự, lên án sự bất công.

-> Các đề tài quen thuộc: đời sống người nông dân
nghèo, đời sống của người nghèo ở thành thị, bi kịch
của những người bị áp bức bóc lột.

-> Giá trị: phản ánh hiện thực khách quan, cụ thể,
xây dựng được những tính cách điển hình trong hịan
cảnh điển hình.

-> Hạn chế: chưa thấy được tiền đồ của nhân dân và
tương lai của dân tộc.

b. Bộ phận VH không công khai.

</div>
(16)<div class='page_container' data-page=16>

+ GV: Những biểu hiện của việc phát triển 
mau lẹ, nhanh chóng là gì? Nguyên nhân?
+ HS: Trả lời và nhận xét.

* GV: Định hướng: về số lượng, chất lượng,
tuổi đời các tác giả.

HĐ2:

- Tìm hiểu nội dung của văn học thời kì này.

+ GV: Hai truyền thống lớn của VHVN là 
gì?

+ HS: Khái quát phát biểu và bổ sung.
+ GV:Truyền thống yêu nước và nhân đạo
trong thời kì này có thêm những nét gì mới?
Dẫn chứng?

- Tìm hiểu thể loại và ngơn ngữ của văn

học thời kì này.

+ GV: Về thể loại và ngôn ngữ giai đoạn
này có những đóng góp gì?

+ HS: Trả lời, GV tổng hợp.

HĐ 3:

- HS đọc ghi nhớ sgk.
- GV: Nêu bài tập:

- Chủ yếu bị đặt ngoài vịng pháp luật của chính
quyền TDPK.

->VH được coi là vũ khí sắc bén chiến đấu với kẻ
thù của dân tộc.

-> Giá trị: nói lên tình yêu nước, khát vọng tự do
của dân tộc, cổ vũ phong trào đấu tranh chống giặc
ngoại xâm, tin vào tương lai tươi sáng của dân tộc.

-> Hạn chế: một số tác phẩm còn chưa giàu chất
nghệ thuật.

=> Hai bộ phận VH này vừa đối lập, vừa ảnh

hưởng qua lại với nhau.

3.Văn học phát triển với nhịp độ mau lẹ:

- Biểu hiện: ở tốc độ mau lẹ, ở số lượng tác giả và
tác phẩm, chất lượng giá trị của tác phẩm

- Nguyên nhân:

+ Sự thúc bách của thời đại.
+ Sự vận động tự thân.

+ Sự thức tỉnh của cái tôi cá nhân.

II. THÀNH TỰU CHỦ YẾU CỦA VHVN TỪ 
ĐÂU TK XX ĐẾN CM 8/ 1945:

1. Về nội dung tư tưởng:

- Hai truyền thống yêu nước và nhân đạo được kế
thừa. Có thêm truyền thống mới: dân chủ.

- Yêu nước thời PK gắn với vua. Giai đoạn này yêu
nước gắn liền với nhân dân; gắn với lí tưởng của chủ
nghĩa xã hội.

- Truyền thống nhân đạo gắn với tinh thần dân chủ,
quan tâm đến đời sống nhân dân lao động. Khát
vọng giải phóng cá nhân, đề cao tài năng và phẩm
giá con người.

2. Về thể loại và ngôn ngữ:

- Thể loại: tiểu thuyết, truyện ngắn, phóng sự, tùy
bút, lí luận phê bình, thơ

- Ngơn ngữ: thốt li khỏi chữ Hán, Nơm, lối diễn
đạt công thức ước lệ. Tiếng Việt ngày càng trong
sáng giản dị, phong phú, tinh tế.

III. LUYỆN TẬP:

</div>
(17)<div class='page_container' data-page=17>

+ Có sự phân biệt rạch ròi và tuyệt đối giữa
các xu hướng, bộ phận VH thời kì 1900 –
1945 hay khơng? Vì sao?

+ Tại sao nói giai đoạn 1900 – 1930 là giai
đoạn giao thời? Người được xem là cây cầu
nối giữa 2 thế kỉ thơ ca VN là ai?

- GV: Gọi học sinh trả lời và GV chốt lại.

hiện những yếu tố mới:

+ Văn xuôi chữ quốc ngữ xuất hiện

+ Thơ văn các chí sĩ cách mạng có nhiều đổi mới
+ Từ 1920 – 1930: xuất hiện một số tác phẩm có
giá trị của các tác giả có sức sáng tạo ở các thể loại:
tiểu thuyết, truyện ngắn, thơ, kịch

+ Ở nước ngồi: truyện và kí của Bác Hồ được thể
hiện bằng bút pháp hiện đại

- Tuy nhiên, ở hai thời kì đầu, yếu tố trung đại vẫn
cịn phổ biến ở nhiều thể loại từ nội dung đến hình
thức. Đây là giai đoạn được xem là gạch nối của hai
thế kỉ, hai thời đại: nhiều sáng tác của các chí sĩ mới
mẻ về nội dung nhưng hình thức thể hiện như thể
loại, ngơn ngữ, văn tự, thi pháp vẫn còn chịu ảnh
hưởng của văn học trung đại.

4. Hướng dẫn tự học:

- Lập dàn ý trả lời câu hỏi: vì sao? Như thế nào? – phần a.
- Lập đề cương bài học theo dàn ý.

Tuần: 9
Tiết: 33

THAO TÁC LẬP LUẬN SO SÁNH
I. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT.

1. Kiến thức:

- Mục đích và tác dụng của thao tác lập luận so sánh.
- Yêu cầu về một cách so sánh.

2. Kỹ năng:

- Nhận diện và chỉ ra sự hợp lí, nét đặc sắc của các cách so sánh trong văn bản.
- Viết các đoạn văn so sánh với một ý cho trước.

- Viết bài văn nghị luận xá hội có sử dụng thao tác lập luận so sánh.

II. CHUẨN BỊ:

1. Giáo viên: Giáo án, sgk, sgv, stk…

2. Học sinh: Xem bài, soạn bài theo hdhb…

III. PHƯƠNG PHÁP:

Hoạt động nhóm, hỏ đáp, diễn giảng…

IV. TIẾN TRÌNH THỰC HIỆN:

1. Ổn định:
2. Bài cũ:
3. Bài mới:

Hoạt động của GV - HS Nội dung cần đạt

HĐ1:

- Hướng dẫn học sinh tìm hiểu ngữ liệu.

+ GV: Đối tượng được so sánh và đối tượng 
so sánh trong văn bản là gì?

I. MỤC ĐÍCH, U CẦU.
1. Tìm hiểu ngữ liệu:

- Đối tượng được so sánh:Văn Chiêu hồn. 
Duyệt tuần 8: 4/10/2010

</div>
(18)<div class='page_container' data-page=18>

+ GV: Điểm giống và khác nhau giữa hai đối 
tượng trong văn bản là gì?

+ HS trả lời GV tổng hợp

+ GV: Mục đích của việc so sánh là gì?
+ HS trả lời và nhận xét bổ sung.

+ HS nêu tác dụng của việc so sánh.

- Hướng dẫn học sinh tìm hiểu Mục đích và 
u cầu của lập luận so sánh.

+ GV: Mục đích, yêu cầu của việc so sánh là 
gì?

+ HS: trả lời, GV tổng hợp?

HĐ2:

- Hướng dẫn học sinh tìm hiểu ngữ liệu.

+ GV: Yêu cầu học sinh đọc ngữ liệu ở SGK 
và trả lời các câu hỏi.

+ HS đọc ngữ liệu và trả lời theo yêu cầu sgk.
 + GV: Nguyễn Tuân đã so sánh quan niệm 
soi đường của NTT với các quan niệm nào?
 + GV: gợi ý để HS phát hiện căn cứ so sánh.

Đối tượng so sánh: Chinh phụ ngâm, Cung

oán ngâm và Truyện Kiều.

- Điểm giống và khác nhau giữa hai đối
tượng.

+ Giống: đều nói về con người.
+ Khác:

-> Chinh phụ ngâm, Cung oán ngâm và

Truyện Kiều: bàn về con người ở cõi sống.

-> Văn chiêu hồn: bàn về con người ở cõi 
chết.

- Mục đích của việc so sánh:

+ Nhận định: yêu người là một truyền
thống cũ.

+ Chinh phụ ngâm, Cung oán ngâm: nói về
một lớp người.

+ Truyện Kiều: nói về một xã hội người. 
+ Với Văn chiêu hồn: thì cả lồi người 
được bàn đến (lúc sống và lúc chết.)
- Tác dụng: làm sáng tỏ vững chắc hơn lập
luận của người viết.

2. Mục đích và yêu cầu của lập luận so 
sánh:

- Làm sáng rõ đối tượng đang nghiên cứu

trong tương quan với đối tượng khác.

- So sánh đúng làm cho bài văn nghị luận

sáng rõ, cụ thể, sinh động và có sức thuyết
phục.

- Khi so sánh, phải đặt các đối tượng vào
cùng một bình diện, đánh giá trên cùng một
tiêu chí mới thấy được sự giống nhau và
khác nhau giữa chúng, đồng thời phải nêu rõ

ý kiến quan điểm của người nói (viết).

* Ghi nhớ (SGK ý 1)

II. CÁCH SO SÁNH:
 1. Tìm hiểu ngữ liệu:

</div>
(19)<div class='page_container' data-page=19>

+ GV: Mục đích của việc so sánh là gì?

+ HS phát biểu GV tổng hợp.

+ GV: Cách so sánh của tác giả là gì? Nêu 
dẫn chứng chứng minh?

- Hướng dẫn học sinh tìm hiểu Cách so sánh.

- HS: Trả lời theo phần Ghi nhớ.
- Hướng dẫn học sinh luyện tập.
- GV: Gợi ý:

-> Tác giả khẳng định Đại Việt có đầy đủ
những thuộc tính của một quốc gia văn minh
như TH: có văn hóa, phong tục tập quán,
chính quyền, hào kiệt. Dù vậy, ĐV cũng có
những mặt khác: văn hóa, lãnh thổ, phong
tục, chính quyền riêng, hào kiệt.

-> Những điều khác nhau đó cho thấy ĐV là
một nước độc lập tự chủ, mọi âm mưu thơn
tính, sáp nhập ĐV vào lãnh thổ TQ là trái với

đạo lí, không thể chấp nhận được.

+ Quan niệm của những người hoài cổ:
cho là chỉ cần trở về với cuộc sống thuần
phác trong sạch như xưa thì cuộc sống của
người nơng dân được cải thiện

- Căn cứ để so sánh:

Dựa vào sự phát triển tính cách của của
nhân vật trong tác phẩm Tắt đèn với sự phát
triển tính cách của một số tác phẩm khác
cũng viết về nông thơn thời kì ấy, nhưng
theo hai quan niệm trên .

- Mục đích so sánh:

Chỉ ra ảo tưởng của 2 quan niệm trên để làm
nổi rõ cái đúng của NTT: người nông dân
phải đứng lên chống lại những kẻ bóc lột
mình, áp bức mình.

- Đoạn trích tập trung SS về việc chỉ con
đường phải đi của người nơng dân trước
1945.

Dẫn chứng: “Cịn NTT thì xúi người nơng
dân nổi loạn … thì cịn là cái gì nữa”.

2. Cách so sánh:

- So sánh tương đồng và so sánh tương
phản.

* Ghi nhớ (SGK ý 2)
4. Hướng dẫn tự học:

- Tập viết các đoạn văn vận dụng thao tác lập luận so sánh.
- Chuẩn bị bài viết số 3 (ba câu theo cấu trúc đề thi)

Tiết: 36

</div>
(20)<div class='page_container' data-page=20>

1. Kiến thức:

- Nắm được khái niệm ngữ cảnh;

- Các nhân tố của ngữ cảnh như: nhân vật giao tiếp, bối cảnh ngồi ngơn ngữ…
- Vai trò cua ngữ cảnh trong nói và nghe.

2. Kỹ năng:

- Các kỹ năng tạo lập văn bản.
- Kỹ năng lĩnh hội văn bản.

- Xác định ngữ cảnh đối với từ, câu, văn bản…

II. CHUẨN BỊ:

1. Giáo viên: Giáo án, sgk, sgv, stk…
2. Học sinh: Đọc bài, soạn bài theo hdhb…

III. PHƯƠNG PHÁP:

Hoạt động nhóm, diễn giảng…

IV. TIẾN TRÌNH THỰC HIỆN:

1. Ổn định:
2. Bài cũ:
3. Bài mới:

Hoạt động của GV - HS Nội dung cần đạt

HĐ1

- Hướng dẫn học sinh tìm hiểu ngữ liệu.

+ GV: Giới thiệu bài bằng một câu chuyện 
cần quan tâm đến ngữ cảnh (Ví dụ chuyện
dân gian “Nhưng nó phải bằng hai mày!”)
+ GV: Yêu cầu học sinh phân tích ngữ liệu 
trong SGK.

+ HS: Phân tích ngữ liệu trong SGK.

* GV lấy thêm ví dụ từ thực tế đời sống.

- Từ những điều đã phân tích trên, em hiểu

ngữ cảnh là gì?

+ HS: Trả lời,

+ GV: Nhắc khái niệm chính xác

I. KHÁI NIỆM:
1. Tìm hiểu ngữ liệu:

- Câu “Giờ muộn thế này mà họ chưa ra

nhỉ?”: nếu đột nhiên nghe câu này thì ta

khơng thể hiểu được.

- Đặt trong bối cảnh phát sinh ra câu nói,
ta có thể hiểu.

+ Câu nói đó là của chị Tí bán hàng
nước.

+ Chị nói câu này với những người bán
hàng xung quanh mình (chị em Liên, bác
Siêu bán phở, gia đình bác xẩm)

+ Chị nói câu này vào một buổi chiều
tối, tại một phố huyện nhỏ trong lúc mọi
người đều chờ khách hàng.

+ Họ là những “người phu gạo hay phu
xe, thỉnh thoảng mấy chú lính lệ trong
huyện hay người nhà thầy thừa đi gọi

chân tổ tôm, cao hứng vào hàng chị uống
bát nước chè tươi và hút điếu thuốc lào.”
+ Rộng hơn, câu nói trên diễn ta trong
bối cảnh XH VN trước CM tháng Tám.

=> Nhờ bối cảnh trên ta mới hiểu ý nghĩa
câu nói của chị Tí.

</div>
(21)<div class='page_container' data-page=21>

HĐ2:

+ GV: Ngữ cảnh bao gồm những nhân tố 
nào? Các nhân tố của ngữ cảnh có quan hệ
như thế nào?

+ HS: Trao đổi, trả lời và nhận xét.
+ GV tổng hợp.

HĐ3

- Cho học sinh tìm hiểu mục III, và trả lời 
các câu hỏi.

+ GV: Cho biết vai trò của ngữ cảnh đối với

quá trình sản sinh VB?

+ GV: Vai trị của ngữ cảnh đối với việc lĩnh 
hội văn bản?

+ HS: đọc ghi nhớ sgk.

+ HS: Đọc ghi nhớ.

HĐ4

- Hướng dẫn học sinh luyện tập .

+ GV: Gọi học sinh đọc bài tập.

+ HS: Đọc và trả lời theo yêu cầu sgk.
+ GV: Bối cảnh cụ thể của câu văn là gì?

Ngữ cảnh là bối cảnh ngôn ngữ làm cơ sở
cho việc sử dụng từ ngữ và tạo lập lời 
nói, đồng thời làm căn cứ để lĩnh hội thấu
đáo lời nói.

II. CÁC NHÂN TỐ CỦA NGỮ CẢNH:
1. Nhân vật giao tiếp:

- Người tạo lập;
- Người lĩnh hội.

2. Bối cảnh ngơn ngữ:

- Bối cảnh giao tiếp rộng: Địa lí, kinh tế,
văn hóa, chính trị, xã hội..

- Bối cảnh giao tiếp hẹp: Nơi chốn, thời
gian và các sự việc xảy ra xung quanh.
- Hiện thực được nói tới: Hiện thực bên

ngoài các nhân vật giao tiếp, hoặc hiện
thực bên trong tâm trạng con người.

3. Văn cảnh:

Lời đối thoại hoặc lời đơn thoại, dạng
nói hay dạng viết, nằm trước hay sau một
đơn vị ngơn ngữ khác.

III. VAI TRỊ CỦA NGỮ CẢNH:
1. Đối với người nói (viết) và q trình

sản sinh lời nói, câu văn:

Ảnh hưởng, chi phối nội dung lời nói,
câu văn.

2. Đối với người nghe (đọc) và q trình
lĩnh hội lời nói, câu văn:

Là căn cứ để lĩnh hội đúng lời nói, câu
văn.

*Ghi nhớ sgk.

IV. LUYỆN TẬP:
1. Bài tập 1:

- Bối cảnh đất nước: thực dan Pháp xâm
lược nước ta, vua quan nhà Nguyễn đầu

hàng, chỉ có lòng dân thể hiện lịng căm
thù và ý chí đấu tranh.

- Bối cảnh câu văn:

</div>
(22)<div class='page_container' data-page=22>

+ GV: Hãy xác định hiện thực được nói tới 
của câu thơ?

+ HS trả lời, nhận xét; GV tổng hợp.

+ GV: Hình ảnh bà Tú được thể hiện trong
những từ ngữ, hình ảnh nào?

+ HS trả lời, GV tổng hợp.

* GV giảng nhờ những từ ngữ trên, ta có hiểu

được bà Tú là người như thế nào.

+ GV: Dựa vào đâu mà Tú Xương có thể viết
được những câu thơ trên?

Gợi ý: Bài tập 4:

Hoàn cảnh sáng tác bài thơ là cơ sở để xuất
hiện những câu thơ trong bài:

- Năm 1987: Chính quyền thực dân bắt các sĩ

tử từ Hà Nội xuống thi tại các trường ở Nam

Định.

- Hai vợ chồng quan tồn quyền Đơng Dương
đến dự lễ xướng danh

+ GV: Xác định mục đích nói của câu hỏi?

+ HS: trả lời và chốt lại.

- Trong khi chờ đợi, người nông dân cảm
thấy chướng tai gai mắt trước những hành
vi của kẻ thù.

2. Bài tập 2:

- Hiện thực bên ngoài: đêm khuya, tiếng
trống canh dồn dập mà người phụ nữ vẫn
cô đơn, trơ trọi.

- Hiện thực bên trong: tâm trạng ngậm
ngùi, chua xót của nhân vật trữ tình.

3. Bài tập 3:

- Các từ ngữ:

“Lặn lội thân cò”, “eo sèo mặt nước”, thời
gian “quanh năm”, không gian “mom
sông”, công việc “buôn bán”, công lao
“nuôi đủ năm con với một chồng”

- Ta có thể hiểu bà Tú là người phụ nữ tần
tảo, hi sinh vì chồng con.

5. Bài tập 5:

- Bối cảnh hẹp: Lúc đi đường, hai người lạ

nói chuyện với nhau.
- Tình huống: hỏi đồng hồ.
- Mục đích: hỏi về thời gian.
4. Hướng dẫn tự học:

- Liên hệ với Văn bản đã học để thấy hoàn cảnh sáng tác và hiểu biết về tác giả chính là cơ sở
để hiểu văn bản.

- Đọc và soạn Hai đứa trẻ của Thạch Lam.

Tuần: 10
Tiết: 37, 38

HAI ĐỨA TRẺ

</div>
(23)<div class='page_container' data-page=23>

(Thạch Lam)

I. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT.

1. Kiến thức:

- Bức tranh phố huyện với cảnh ngày tàn, chợ tàn, những kiếp người tàn qua came nhận của hai
đứa trẻ.

- Niềm xót xa, thương cảm của nhà văn trước cuộc sống quẩn quanh, tù đọng của những người
lao động nơi phố huyện và sự trân trọng nâng niu những khát vọng nhỏ bé nhưng tươi sáng của họ.

- Tác phẩm đậm chất hiện thực và phảng phất chất lãng mạn, chất thơ; là truyeenjtaam tình với
lối kể thủ thỉ như một lời tâm sự.

2. Kỹ năng:

- Đọc – hiểu theo đặc trưng thể loại.
- Phân tích nhân vật trong tác phẩm tự sự.

II. CHUẨN BỊ:

1. Giáo viên: Giáo án, sgk, sgv, stk…
2. Học sinh: Đọc bài, soạn bài theo hdhb…

III. PHƯƠNG PHÁP:

Hoạt động nhóm, Hỏi đáp, diễn giảng…

IV. TIẾN TRÌNH THỰC HIỆN:

1. Ổn định:
2. Bài cũ:
3. Bài mới:

Hoạt động của GV - HS Nội dung cần đạt

HĐ 1:

- Giới thiệu những nét khái quát về tác giả?
- HS trình bày ý tóm tắt của mình.

* GV chốt những điểm chính.

- GV Giới thiệu khái quát về xuất xứ, bối
cảnh câu chuyện?

- HS phát biểu và tổng hợp

HĐ2:

* Toàn bộ cảnh vật, cuộc sống được cảm 
nhận qua cái nhìn của nhân vật Liên.
Ngơi kể thứ ba giúp câu chuyện trở nên 
khách quan.

- Những chi tiết miêu tả bức tranh nơi phố
huyện lúc chiều tàn (âm thanh, hình ảnh,
màu sắc, đường nét)? Cảnh này gợi cho em

I. TÌM HIỂU CHUNG:
1. Tác giả:

- Nguyễn Tường Vinh ( Nguyễn Tường Lân), 1910
– 1942. Hải Dương

- Là em ruột của Nhất Linh và Hoàng Đạo. Cả ba
người là thành viên của nhóm Tự lực văn đồn.
- Ơng chủ yếu khai thác thế giới nội tâm nân vật
với những cảm xúc mong manh, mơ hồ. Mỗi
truyện của ông là một bài thơ trữ tình...

2. Tác phẩm.

- In trong tập “Nắng trong vườn” (1938).

- Tiêu biểu cho truyện ngắn của Thạch Lam, kết
hợp giữa hai yếu tố hiện thực và lãng mạn.

II. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN:
1. Nội dung:

</div>
(24)<div class='page_container' data-page=24>

những suy nghĩ, xúc cảm gì?
- HS tìm hiểu, phát biểu, lí giải:

* Âm thanh:

+ Tiếng trống thu không gọi chiều về.
 + Tiếng ếch nhái kêu ran ngoài đồng 
ruộng.

+ Tiếng muỗi vo ve.
* Hình ảnh, màu sắc:

+ “Phương tây đỏ rực như lửa cháy”,

+ “Những đám mây ánh hồng như hòn than
sắp tàn”.

* Đường nét: dãy tre làng cắt hình rõ rệt 
trên nền trời.

* Con người: Mấy đứa trẻ con nhà nghèo 
tìm tịi, nhặt nhạnh những thứ cịn sót lại ở 
chợ.

=> Câu văn dịu êm, nhịp điệu chậm, giàu 
hình ảnh và nhạc điệu, uyển chuyển, tinh tế.
Người đọc nhìn, nghe, xúc cảm trước một 
bức tranh quê rất Việt Nam.

- Cùng với cảnh chiều tàn, chợ tan, cảnh
những kiếp người nghèo khổ nơi phố huyện
được tả ra sao?

- HS lần lượt phân tích, phát biểu.

*GV trước cảnh chiều tàn, chứng kiến cảnh 
sống của những con người nghèo khổ, tâm 
trạng Liên ra sao? Qua việc thể hiện nội 
tâm của Liên, em hiểu thêm gì về tấm lịng 
của nhà văn Thạch Lam:

->Liên là một cơ bé có tâm hồn nhạy cảm,

tinh tế, có lịng trắc ẩn, yêu thương con

người: Yêu mến, gắn bó với thiên nhiên đất

nước. Xót thương đối với những kiếp người
nghèo khổ

* Hình ảnh của “bóng tối” và “ánh sáng”.
Liên là nhân vật Thạch Lam sáng tạo để kín
đáo bày tỏ tình cảm của mình.

- Cảnh chiều tàn, chợ tàn và những kiếp người tàn.
- Gợi cho Liên nỗi buồn man mác và niềm trắc ẩn,
cảm thương những đứa trẻ lam lũ, tội nghiệp.

b. Phố huyện lúc đêm khuya:

- Khung cảnh thiên nhên và con người: ngập tràn

trong bóng tối mênh mơng.

- Nhịp sống lặp đi lặp lại một cách đơn điệu, buồn
tẻ; những suy nghĩ, mong đợi như mọi ngày.
- Tâm trạng của Liên:

+ Nhỡ lại những tháng ngày tươi đẹp ở Hà Nội;
+ Buồn bả, yên lặng dõi theo những tháng ngày
nhọc nhằn, những kiếp người tàn tạ;

+ Cảm nhận sâu sắc về cuộc sống tù đọng trong

bóng tối của họ.

</div>
(25)<div class='page_container' data-page=25>

- GV: Cảnh phố huyện về khuya có đặc
điểm gì nổi bật?

- HS: Phát biểu: Bóng tối xâm nhập, bám
sát mọi sinh hoạt của những con người nơi
phố huyện.

* Ánh sáng – sự sống:

+ Một khe sáng ở một vài cửa hàng.
 + Quầng sáng thân mật quanh ngọn đèn 
chị Tí.

+ Một chấm lửa nhỏ trong bếp lửa bác 
Siêu.

+ Ngọn đèn của Liên “thưa thớt từng hột 
sáng lọt qua phên nứa”.

- GV: cuộc đời những con người nơi phố
huyện hiện lên như thế nào?

- HS: Mỗi người mỗi cảnh, nhưng họ đều có
chung cái nghèo túng, buồn chán, mỏi mòn
của những kiếp người nhỏ bé.

*“chừng ấy người trong bóng tối dang

mong đợi một cái gì tươi sáng cho cuộc 
sống nghèo khổ hàng ngày của họ”

->Giọng văn: chậm buồn, tha thiết thể hiện
niềm cảm thương của Thạch Lam với những
người nghèo khổ.

- GV: Cảnh đợi tàu được tả ntn? Vì sao chị
em Liên và mọi người cố thức đợi tàu?
- HS: thảo luận nhóm, cử đại diện phát biểu
ý chung của toàn nhóm.

* GV gợi HS so sánh với hình ảnh và âm 
thanh lúc chiều tàn nơi phố huyện.

*Hồi ức về Hà Nội chợt ùa về trong Liên:

“Liên lặng theo mơ tưởng. Hà Nội xa xâm,

Hà Nội sáng rực vui vẻ và huyên náo”.

c. Phố huyện lúc chuyến tàu đêm đi qua:

- Sáng bừng lên và huyên náo trong chốc lát rồi lại
chìm trong bống tối.

- Chị em Liên hân hoan hạnh phúc khi tàu đến,
nuối tiếc, bâng khuâng lúc tàu đi qua.

- Ý nghĩa biểu tượng của hình ảnh con tàu:

+ Biểu tượng của sự giàu sang và rực rỡ ánh sáng,
nó đối lập với cuộc sống mỏi mòn, nghèo khổ, tối
tăm của người dân phố huyện.

+ Hình ảnh của Hà Nội hạnh phúc với những kí
ức tuổi thơ êm đềm.

</div>
(26)<div class='page_container' data-page=26>

- Ngôn ngữ, nghệ thuật trong văn bản?
- HS phát biểu và tổng hợp.

- Ý nghĩa của văn bản?

* Thông điệp nhà văn muốn gửi gắm:

- Đừng để cuộc sống chìm trong cái “ao đời
phẳng lặng” (Xuân Diệu). Con người phải 
sống cho ra sống, phải không ngừng khao 
khát và xây dựng cuộc sống có ý nghĩa.
- Những ai phải sống trong một cuộc sống 
tối tăm, mòn mỏi, tù túng, hãy cố vươn ra 
ánh sáng, hướng tới một cuộc sống tươi 
sáng.

=> Giá trị nhân đạo sâu sắc của tác phẩm.

-> không cam chịu cuộc sống tầm thường, nhạt 
nhẽo đang vây quanh.

2. Nghệ thuật:

- Cốt truyện đơn giản, nổi bật là những dịng tâm
trạng, chảy trơi, những cảm xúc, cảm giác mong
manh mơ hồ trong tâm hồn nhân vật.

- Bút pháp tương phản, đối lập.

- Miêu tả sinh động những biến đổi tinh tế của ảnh
vật và tâm trạng con người.

- Ngơn ngữ, hình ảnh giàu ý nghĩa tượng trưng.
- Giongj điệu thủ thỉ thấm đượm chất thơ, chất trữ
tình sâu lắng.

3. Ý nghĩa văn bản:

- Niềm cảm thương chân thành đối với những kiếp
người nghèo khổ, chìm khuất trong mõi mịn, tăm
tối, quẩn quanh nơi phố huyện trước CM.

- Trân trọng với những ước mơ nhỏ bé, bình dị mà
tha thiết của họ.

4. Hướng dẫn tự học:

- Diễn biến tâm trạng của Liên trong tác phẩm.

- Vì sao có thể nói Hai đứa trẻ giống như một “bài thơ trữ tình đượm buồn”.

- Soạn chữ người tử tù.

Tiết: 39,40

CHỮ NGƯỜI TỬ TU

</div>
(27)<div class='page_container' data-page=27>

I. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT.

1. Kiến thức:

- Đặc điểm chính của nhân vật Huấn Cao: cốt cách của một nghệ sĩ tài hoa; khí phách của một
trang anh hùng nghĩa liệt; vẻ đẹp trong sáng, thiên lương của một người trọng nghĩa khinh tài.

- Quan niệm về cái đẹp và tấm lòng yêu nước thầm kín của Ngũn Tn.

- Xây dựng tình huống truyện độc đáo; tạo khơng khí cổ xưa; bút pháp lãng mạn và nghệ thuật
tương phản, ngơn ngữ giàu tính tạo hình.

2. Kỹ năng:

- Đọc – hiểu một truyện ngắn hiện đại.
- Phân tích nhân vật trong tác phẩm tự sự.

3.Thái độ: trân trọng, yêu mến vẻ đẹp văn hoá dân tộc trong đó có nghệ thuật chữ thư pháp.

II. CHUẨN BỊ:

1. Giáo viên: Giáo án, sgk, sgv, stk…
2. Học sinh: Đọc bài, soạn bài theo hdhb…

III. PHƯƠNG PHÁP:

Hỏi đáp, hoạt động nhóm, thuyết trình…

IV. TIẾN TRÌNH THỰC HIỆN:

1. Ổn định:
2. Bài cũ:
3. Bài mới:

Hoạt động của GV - HS Nội dung cần đạt

HĐ1

- Phát biểu nét cơ bản về Nguyễn Tuân?
- GV giảng “nhà nho khi Hán học đã tàn”

- Hiểu biết của em về Chữ người tử tù?

- HS trả lời, GV liên hệ hình ảnh Cao Bá Quát, tác
giả bài Bài ca ngắn đi trên bãi cát.

* Tp Vang bóng một thời:

- Xuất bản năm 1940, gồm 11 truyện ngắn viết về 
“một thời” đã qua nay chỉ cịn “vang bóng”.
- Nhân vật chính:

+ Chủ yếu là những nho sĩ cuối mùa, tuy buông 
xi bất lực trước hồn cảnh nhưng quyết giữ

“thiên lương” và “sự trong sạch của tâm hồn” 
bằng cách thực hiện “cái đạo sống của người tài 
tử”.

+ Mỗi truyện dường như đi vào một cái tài, một 
thú chơi tao nhã, phong lưu của những nhà nho lỡ

I. TÌM HIỂU CHUNG:
1. Tác giả:

- Xuất thân:gia đình nhà nho khi Hán học đã
tàn.

- Ơng là một nghệ sĩ tài hoa, uyên bác, có
cá tính độc đáo.

Là cây bút có phong cách độc đáo, nổi bật
trong lĩnh vực truyện ngắn, đặc biệt là tùy
bút.

2. Tác phẩm:

- Chữ người tử tù trong tập Vang bóng một
thời (1940)

</div>
(28)<div class='page_container' data-page=28>

vận: chơi chữ, thưởng thức chén trà buổi sớm, làm
một chiếc đèn trung thu.

+ Trong số những con người đó, nổi bật lên là 
hình tượng nhân vật Huấn Cao trong truyện “Chữ

người tử tù”

HĐ2

- HS chia bố cục:

+ Từ đầu…rồi sẽ liệu: Cuộc trò chuyện giữa quản 
ngục và thầy thơ lại về tử tù Huấn Cao và tâm
trạng của quản ngục.

+ Sớm hôm sau…..trong thiên hạ: Cảnh nhận tội 
nhân, cách cư xử đặc biệt của quản ngục với Huấn
Cao.

+ Còn lại: Cảnh cho chữ cuối cùng, “một cảnh
tương xưa nay chưa từng có”.

- GV: Vẻ đẹp của nhân vật Huấn Cao được thể
hiện trên những phương diện nào?

- HS: Trả lời. Tìm những chi tiết nói về tài hoa của
nhân vật Huấn Cao: “ Chữ ông Huấn Cao đẹp

lắm, vuông lắm … có được chữ ơng Huấn mà treo 
là có một báu vật ở trên đời”.

*GV: Giải thích thêm về nghệ thuật thư pháp:
- GV: Huấn Cao không chỉ là một nghệ sĩ mà cịn
là một người anh hùng với khí phách hiên ngang
bất khuất? Hãy chứng minh?

- HS: Khi được viên quản ngục biệt đãi: “Thản

nhiên nhận rượu thịt” như “việc vẫn làm trong cái 
hứng bình sinh” .Trả lời quản ngục bằng thái độ

khinh miệt đến điều “Ngươi hỏi ta muốn gì ...vào

đây”.

- GV: Là người có tài viết chữ đẹp nhưng HC chỉ
mới cho chữ cho những ai? Vì sao như vậy?
- HS: “Khơng vì vàng ngọc hay quyền thê mà ép

mình viết câu đối bao giờ”, và chỉ mới cho chữ

“ba người bạn thân”

- GV: Tại sao Huấn Cao lại nhận lời cho chữ quản
ngục? Điều đó nói lên vẻ đẹp nào trong con người
ông?

- HS: Cảm nhận được “Tấm lòng biệt nhỡn liên

tài” và hiểu ra “Sở thích cao q” của quản ngục.
* Câu nói của Huấn Cao:

“ Thiếu chút nữa ... trong thiên hạ”

II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN:

1. Nội dung:

a. Nhân vật Huấn Cao:

- Người nghệ sĩ tài hoa - nghệ thuật thư
pháp.

- Người có khí phách hiên ngang bất khuất.

- Một nhân cách, một thiên lương cao cả.

</div>
(29)<div class='page_container' data-page=29>

-> Sự trân trọng đối với những người có sở thích

thanh cao, có nhân cách cao đẹp.

- GV: Hình tượng viên quản ngục có phải là người
xấu, kẻ ác khơng? Vì sao ơng ta lại biệt đãi Huấn
Cao như vậy?

- HS: Tự biết thân phận của mình “kẻ tiểu lại giữ
tù”.Bất chấp kỉ cương pháp luật, hành động dũng
cảm – tôn thờ và xin chữ một tử tù.

* Bình “kẻ mê muội này xin bái lĩnh” -> Sự thức 
tỉnh của quản ngục. Điều này khiến hình tượng 
quản ngục đáng trọng hơn.

- GV: Tại sao chính tác giả viết đây là “một cảnh

tượng xưa nay chưa từng có” ? Ý nghĩa tư tưởng

nghệ thuật của cảnh cho chữ?
- HS: Bàn bạc thảo luận, trả lời.

- GV: Giảng giải.

+“Trong một … phân gián”

+“Một người tù … mảnh ván”
+“Viên quả ngục … chậu mực”

-> Sự đối lập giữa cảnh vật, âm thanh, ánh sáng,
mùi vị, không gian: càng làm nổi bật bức tranh bi
hùng này.

- GV: Nhận xét về bút phá xây dựng nhân vật,
pháp miêu tả cảnh vật của tác giả?

b. Viên quản ngục:

- Một người không phải là nghệ sĩ, làm nghề
giữ tù nhưng lại có tâm hồn nghệ sĩ, ham
mê, quý cái đẹp: “Cái sở nguyện của viên

quan coi ngục là ... ông Huấn Cao viết”.

- Say mê tài hoa và kính trọng nhân cách
của Huấn Cao nên cung kính biệt đãi Huấn
Cao.

c. Cảnh cho chữ:

- Cái đẹp được tạo ra nơi ngục tù nhơ bẩn,
thiên lương cao cả lại tỏa sáng nơi cái ác và
bóng tối đang tồn tại.

- Tử tù trở thành nghệ sĩ – anh hùng, mang
vẻ đẹp uy nghi, lẫm liệt.

- Kẻ cho là tử tù, người nhận là ngục quan,
kẻ có quyền hành lại khúm núm, sợ sệt.

=> Cái đẹp, cái thiện chiến thắng cái xấu, 
cái ác. Đây là sự tôn vinh nhân cách cao cả 
của con người.

2. Nghệ thuật:

- Tạo dựng tình huống truyện đặc sắc.
- Thành công về thủ pháp đối lập và tương
phản.

- Xây dựng thành công nhân vật Huấn Cao,
con người hội tụ nhiều vẻ đẹp.

</div>
(30)<div class='page_container' data-page=30>

* Tình huống truyện:

- Xét trên bình diện xã hội:

-> Quản ngục: đại diện cho trật tự xã hội. 
-> Huấn Cao: nổi loạn, chờ chịu tội.

- Xét trên bình diện nghệ thuật:

-> Huấn Cao: người tài hoa, sáng tạo ra cái đẹp.
-> Quản ngục: biết quý trọng, tôn thờ cái đẹp, yêu
nghệ thuật thư pháp, xin chữ Huấn Cao.

- HS: phát biểu ý nghĩa văn bản.

- GV: chốt ý và liện hệ một số vẻ đẹp truyền thống
như bận áo dài, đội nón lá... tạo nên vẻ đẹp thướt
tha của người con gái, đến nay dần đánh mất.

3.Ý nghĩa văn bản:

- Khẳng định và tôn vinh sự chiến thắng
của ánh sáng, cái đẹp, cái thiện.

- Thể hiện nhân cách cao cả của con người
đồng thời bộc lộ lịng u nước thầm kín.
4. Hướng dẫn tự học:

- Phân tích cảnh cho chữ – một “cảnh tượng xưa nay chưa từng có”.

- Tại sao Nguyễn Tuân lại coi viên quản ngục như “một thanh âm trong trẻo chen vào giữa một
một bản đàn mà nhạc luật đều hỗn loạn, xô bồ”

- Xem trước bài luyện tập.

</div>

GA 11 KTKN T7T10

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về