tiết 1 ngày soạn ngày giang ôn tập đầu năm i mục tiêu 1 kiến thức ôn tập củng cố hệ thống hoá các chương hoá học đại cương và vô cơ sự điện li nitơ photpho cacbon silic 2 kĩ năng rèn luyện kĩ nă

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (2.15 MB, 153 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

Tiết 1

Ngày soạn:

Ngày giang:

ÔN TẬP ĐẦU NĂM

I. MỤC TIÊU:

1. Kiến thức:

Ôn tập, củng cố, hệ thống hố các chương hố học đại cương và vơ cơ (sự

điện li, nitơ-photpho, cacbon-silic).

2. Kĩ năng:

- Rèn luyện kĩ năng dựa vào cấu tạo của chất để suy ra tính chất và ứng dụng của chất.

Ngược lại, dựa vào tính chất của chất để dự đốn cơng thức của chất.

- Kĩ năng giải bài tập xác định CTPT của hợp chất.

3. Thái độ:

Thông qua việc rèn luyện tư duy biện chứng trong việc xét mối quan hệ giữa

cấu tạo và tính chất của chất, làm cho HS hứng thú học tập và u thích mơn Hố học hơn.

II. CHUẨN BỊ:

- Yêu cầu HS lập bảng tổng kết kiến thức của từng chương theo sự hướng dẫn của GV

trước khi học tiết ôn tập đầu năm.

- GV lập bảng kiến thức vào giấy khổ lớn hoặc bảng phụ.

III. PHƯƠNG PHÁP:

Nêu vấn đề + đàm thoại + hoạt động nhóm.

IV. TIẾN TRÌNH BÀY DẠY:

1. Ổn định lớp:

Chào hỏi, kiểm diện.

2. Kiểm tra bài cũ:

Không kiểm tra.

3. Bài mới:

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ

NỘI DUNG KIẾN THỨC

Hoạt động 1

- GV lưu ý HS:

- Ở đây chỉ xét dung mơi là nước.

- Sự điện li cịn là q trình phân li các chất

thành ion khi nóng chảy.

- Chất điện li là chất khi nóng chảy phân li

thành ion.

- Khơng nói chất điện li mạnh là chất khi

tan vào nước phân li hoàn tồn thành ion.

Thí dụ: H2SO4 là chất điện li mạnh, nhưng:

H2SO4 → H

+

-4

HSO

-4

HSO

↔ H

+

2
-4

I – SỰ ĐIỆN LI

1. Sự điện li

Quá trình phân li các chất trong
nước ra ion là sự điện li

Những chất khi tan trong nước phân li
ra ion là những chất điện li

Chất điện li mạnh là chất khi
tan trong nước, các phân tử
hoà tan đều phân li ra ion.

Chất điện li yếu là chất khi tan

trong nuớc chỉ có một phần số
phân tử hồ tan phân li ra ion,
phần cịn lại vẫn tồn tại dưới dạng
phân tử trong dung dịch.

Hoạt động 2

- HS nhắc lại các khái niệm axit, bazơ, muối,

hiđroxit lưỡng tính.

- GV có thể lấy một số thí dụ nếu cần thiết.

2. Axit, bazơ và muối

Axit, bazô, muối
Axit là chất khi tan trong

nước phân li ra ion H+

Bazơ là chất khi tan trong
nước phân li ra ion OH

-Muối là hợp chất khi tan
trong nước phân li ra cation
kim loại (hoặc NH4+) và

anion gốc axit
Hiđroxit lưỡng tính là hiđroxit

tan trong nước vừa có thể
phân li như axit vừa có thể
phân li như bazơ

3. Phản ứng trao đổi ion trong dung dịch

các chất điện li

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2>

Hoạt động 3

- HS nhắc lại điều kiện để xảy ra phản ứng

trao đổi ion.

- GV ?: Bản chất của phản ứng trao đổi ion

là gì ?

Phản ứng trao đổi ion trong
dung dịch các chất điện li
chỉ xảy ra khi có ít nhất một
trong các điều kiện sau:
- Tạo thành chất kết tủa.
- Tạo thành chất điện li yếu

- Tạo thành chất khí

Bản chất là làm giảm
số ion trong dung dịch.

Hoạt động 4:

GV lập bảng sau và yêu cầu

HS điền vào.

II – NIT – PHOTPHOƠ

NITƠ

PHOTPHO

Cấu hình electron: 1s

2s

2p

Độ âm điện: 3,04

Cấu tạo phân tử: N ≡ N (N2)

Các số oxi hoá: -3, 0, +1, +2, +3, +4, +5

NH-3 3 thu e N02nhường eHNO+5 3

Axit HNO3: H O N

O
O

HNO3 là axit mạnh, có tính oxi hố mạnh.

Cấu hình electron: 1s

2s

2p

3s

3p

Độ âm điện: 2,19

Cấu tạo phân tử: P4 (photpho trắng); Pn

(photpho đỏ)

Các số oxi hoá: -3, 0, +3, +5

PH3 P4 H3PO4

-3 thu e 0 nhường e +5

Axit H3PO4:
H O

H O
H O P O

H3PO4 là axit 3 nấc, độ mạnh trung bình,

khơng có tính oxi hố như HNO3.

III – CACBON-SILIC

CACBON

SILIC

Cấu hình electron: 1s

2s

2p

Các dạng thù hình: Kim cương, than chì,

fuleren

Đơn chất: Cacbon thể hiện tính khử là chủ

yếu, ngồi ra cịn thể hiện tính oxi hố.

Hợp chất: CO, CO2, axit cacbonic, muối

cacbonat.

- CO: Là oxit trung tính, có tính khử mạnh.

- CO2: Là oxit axit, có tính oxi hố.

- H2CO3: Là axit rất yếu, khơng bền, chỉ tồn

tại trong dung dịch.

Cấu hình electron: 1s

2s

2p

3s

3p

Các dạng tồn tại: Silic tinh thể và silic vơ

định hình.

Đơn chất: Silic vừa thể hiện tính khử, vừa

thể hiện tính oxi hoá.

Hợp chất: SiO2, H2SiO3, muối silicat.

- SiO2: Là oxit axit, khơng tan trong nước.

- H2SiO3: Là axit, ít tan trong nước (kết tủa

keo), yếu hơn cả axit cacbonic

V. CỦNG CỐ:

1.

Vì sao khơng nên nói chất điện li mạnh là chất khi tan trong nước phân li hồn tồn

thành ion ?

2.

Dựa vào cấu hình electron nguyên tử của nitơ hãy dự đoán các số oxi hố của nitơ.

VI. DẶN DỊ:

Xem lại phần Đại cương về hợp chất hữu cơ, hiđrocacbon, dẫn xuất halogen

– ancol – phenol; anđehit – xeton – axit cacboxylic.

</div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

Ngày soạn:.../...

I. MỤC TIÊU:

1. Kiến thức:

Ôn tập, củng cố, hệ thống hoá các chương về hoá học hữu cơ (Đại cương về

hoá học hữu cơ, hiđrocacbon, dẫn xuất halogen –ancol – phenol , anđehit – xeton – axit

cacboxylic).

2. Kĩ năng:

- Rèn luyện kĩ năng dựa vào cấu tạo của chất để suy ra tính chất và ứng dụng của chất.

Ngược lại, dựa vào tính chất của chất để dự đốn cơng thức của chất.

- Kĩ năng giải bài tập xác định CTPT của hợp chất.

3. Thái độ:

Thông qua việc rèn luyện tư duy biện chứng trong việc xét mối quan hệ giữa

cấu tạo và tính chất của chất, làm cho HS hứng thú học tập và u thích mơn Hố học hơn.

II. CHUẨN BỊ:

- Yêu cầu HS lập bảng tổng kết kiến thức của từng chương theo sự hướng dẫn của GV

trước khi học tiết ôn tập đầu năm.

- GV lập bảng kiến thức vào giấy khổ lớn hoặc bảng phụ.

III. PHƯƠNG PHÁP:

Nêu vấn đề + đàm thoại + hoạt động nhóm.

IV. TIẾN TRÌNH BÀY DẠY:

1. Ổn định lớp:

Chào hỏi, kiểm diện.

2. Kiểm tra bài cũ:

Không kiểm tra.

3. Bài mới:

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ

NỘI DUNG KIẾN THỨC

Hoạt động 1:

GV yêu cầu HS cho biết các

loại hợp chất hữu cơ đã được học.

IV – ĐẠI CƯƠNG HOÁ HỮU CƠ

Hợp chất hữu cơ

Hiđrocacbon Dẫn xuất của hiđrocacbon
Hiđrocacbon

Hiñrocacbon

không no Hiđrocacbon thơm

Dẫn xuất
halogen

Ancol,
phenol,
Este

Anđehit,
Xeton

Amino axit Axit

cacboxylic, Este

- Đồng đẳng: Những hợp chất hữu cơ có thành phần phân tử hơn kém nhau một hay nhiều

nhóm CH2 nhưng có tính chất hố học tương tự nhau là những chất đồng đẳng, chúng hợp

thành dãy đồng đẳng.

- Đồng phân: Những hợp chất hữu cơ khác nhau có cùng CTPT gọi là các chất đồng phân.

Tiết 
2

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

V – HIĐROCACBON

ANKAN

ANKEN

ANKIN

ANKAĐIEN

ANKYLBE

ZEN

Công

thức

chung

CnH2n+2 (n ≥ 1) CnH2n (n ≥ 2)

CnH2n-2 (n ≥ 2) CnH2n-2 (n ≥ 3)

CnH2n-6 (n ≥

6)

Đặc

Điểm

cấu tạo

- Chỉ có liên

kết đơn chức,

mạch hở

- Có đồng

phân mạch

cacbon

- Có 1 liên kết

đơi, mạch hở

- Có đf mạch

cacbon, đf vị

trí liên kết đơi

và đồng phân

hình học

- Có 1 liên kết

ba, mạch hở

- Có đồng

phân mạch

cacbon và

đồng phân vị

trí liên kết ba.

- Có 2 liên kết

đơi, mạch hở

- Có vịng

benzen

- Có đồng

phân vị trí

tương đối

của nhánh

ankyl

ANKAN

ANKEN

ANKIN

ANKAĐIEN

ANKYLBE

ZEN

Tính

chất

hố học

- Phản ứng

thế halogen.

- Phản ứng

tách hiđro.

- Không làm

mất màu dung

dịch KMnO4

- Phản ứng

cộng.

- Phản ứng

trùng hợp.

- Tác dụng

với chất oxi

hoá.

- Phản ứng

cộng.

- Phản ứng thế

H ở cacbon

đầu mạch có

liên kết ba.

- Tác dụng

với chất oxi

hoá.

- Phản ứng

cộng.

- Phản ứng

trùng hợp.

- Tác dụng

với chất oxi

hoá.

- Phản ứng

thế (halogen,

nitro).

- Phản ứng

cộng.

VI – D N XU T HALOGEN – ANCOL - PHENOLẪ Ấ

DẪN XUẤT

HALOGEN

ANCOL NO, ĐƠN

CHỨC,

MẠCH HỞ

PHENOL

Công thức

chung

Cx

HyX

CnH2n+1OH (n ≥ 1)

C6H5OH

Tính chất hố

học

- Phản ứng thế X bằng

nhóm OH.

- Phản ứng tách

hiđrohalogenua.

- Phản ứng với kim loại

kiềm.

- Phản ứng thế nhóm

OH

- Phản ứng tách nước.

- Phản ứng oxi hố

khơng hồn tồn.

- Phản ứng cháy.

- Phản ứng với kim loại

kiềm.

- Phản ứng với dung

dịch kiềm.

- Phản ứng thế nguyên

tử H của vòng benzen.

Điều chế

- Thế H của hiđrocacbon

bằng X.

- Cộng HX hoặc X2 vào

anken, ankin.

Từ dẫn xuất halogen

hoặc anken.

Từ benzen hay

cumen.

VII – AN EHIT – XETON – AXIT CACBOXYLICĐ

</div>
(5)<div class='page_container' data-page=5>

CTCT

CnH2n+1−CHO (n ≥ 0)

CnH2n+1 C

O CmH2m+1

(n ≥ 1, m ≥ 1)

CnH2n+1−COOH (n ≥

0)

Tính chất hố học

- Tính oxi hố

- Tính khử

- Tính oxi hố

- Có tính chất chung

của axit (tác dụng

với bazơ, oxit bazơ,

kim loại hoạt động)

- Tác dụng với ancol

Điều chế

- Oxi hoá ancol bậc I

- Oxi hoá etilen để

điều chế anđehit

axetic

- Oxi hoá ancol bậc

II

- Oxi hoá anđehit

- Oxi hoá cắt mạch

cacbon.

- Sản xuất

CH3COOH

+ Lên men giấm.

+ Từ CH3OH.

V. CỦNG CỐ:

1.

Thực nghiệm cho biết phenol làm mất màu dung dịch nước brom cịn toluen thì khơng.

Từ kết quả thực nghiệm trên rút ra kết luận gì ?

2.

Có thể dùng Na để phân biệt các ancol: CH3OH, C2H5OH, C3H7OH được không ? Nếu

được, hãy trình bày cách làm.

VI. DẶN DỊ:

Xem lại phản ứng giữa axit cacboxylic và ancol.

TIẾT 2

Ngày soạn: 21/8/2010

Ngày giảng: 24/8/2010

ESTE

I. MỤC TIÊU:

1. Kiến thức:

- HS biết: Khái niệm, tính chất của este.

</div>
(6)<div class='page_container' data-page=6>

- HS hiểu: Nguyên nhân este không tan trong nước và có nhiệt độ sối thấp hơn axit đồng

phân.

2. Kĩ năng:

Vận dụng kiến thức về liên kết hiđro để giải thích nguyên nhân este khơng tan

trong nước và có nhiệt độ sôi thấp hơn axit đồng phân.

3. Thái độ:

II. CHUẨN BỊ:

Dụng cụ, hoá chất: Một vài mẫu dầu ăn, mỡ động vật, dung dịch axit

H2SO4, dung dịch NaOH, ống nghiệm, đèn cồn,…

III. PHƯƠNG PHÁP:

Nêu vấn đề + đàm thoại + hoạt động nhóm.

IV. TIẾN TRÌNH BÀY DẠY:

1. Ổn định lớp:

12A1:

12A2:

12A3:

2. Kiểm tra bài cũ:

Không kiểm tra.

3. Bài mới:

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ

NỘI DUNG KIẾN THỨC

Hoạt động 1

- GV yêu cầu HS viết phương trình phản ứng

este hố của axit axetic với ancon etylic và

isoamylic.

- GV cho HS biết các sản phẩm tạo thành sau

2 phản ứng trên thuộc loại hợp chất este ?

Vậy este là gì ?

Hoặc:

- GV yêu cầu HS so sánh CTCT của 2 chất

sau đây, từ đó rút ra nhận xét về cấu tạo phân

tử của este.

CH3 C

O OH CH3 CO O CH2 CH3

axit axetic etyl axetat

- HS nghiên cứu SGK để biết cách phân loại

este, vận dụng để phân biệt một vài este no,

đơn chức đơn giản.

- GV giới thiệu cách gọi tên este, gọi 1 este để

minh hoạ, sau đó lấy tiếp thí dụ và u cầu

HS gọi tên.

I – KHÁI NIỆM, DANH PHÁP

C2H5OH + CH3COOH H2SO4 đặc, t0CH3COOC2H5 + H2O

etyl axetat

CH3COOH + HO [CH2]2 CH
CH3

CH3
CH3COO [CH3]2 CH

CH3

CH3 + H2O

H2SO4 đặc, t0

isoamyl axetat

Tổng qt:

RCOOH + R'OH H2SO4 đặc, t0RCOOR' + H2O



Khi thay thế nhóm OH ở nhóm

cacboxyl của axit cacboxylic bằng nhóm

OR’ thì được este.

CTCT của este đơn chức: RCOOR’

R: gốc hiđrocacbon của axit hoặc H.

R’: gốc hiđrocacbon của ancol (R # H)

CTCT chung của este no đơn chức:

- CnH2n+1COOCmH2m+1 (n ≥ 0, m ≥ 1)

- CxH2xO2 (x ≥ 2)

Tên gọi: Tên gốc hiđrocacbon của ancol

+ tên gốc axit.

- Tên gốc axit: Xuất phát từ tên của axit

tương ứng, thay đi ic→at.

Thí dụ:

CH3COOCH2CH2CH3: propyl axetat

HCOOCH3: metyl fomat

Hoạt động 2

- HS nghiên cứu SGK để biết một vài tính

II – TÍNH CHẤT VẬT LÍ

- Các este là chất lỏng hoặc chất rắn trong

điều kiện thường, hầu như không tan trong

nước.

</div>
(7)<div class='page_container' data-page=7>

chất vật lí của este.

- GV ?: Vì sao este lại có nhiệt độ sơi thấp

hơn hẳn với các axit đồng phân hoặc các

ancol có cùng khối lượng mol phân tử hoặc có

cùng số nguyên tử cacbon ?

- GV dẫn dắt HS trả lời dựa vào kiến thức về

liên kết hiđro.

- GV cho HS ngửi mùi của một số este (etyl

axetat, isoamyl axeta), yêu cầu HS nhận xét

về mùi của este.

- GV giới thiệu thêm một số tính chất vật lí

khác của este ?

- Có nhiệt độ sôi thấp hơn hẳn so với các

axit đồng phân hoặc các ancol có cùng

khối lượng mol phân tử hoặc có cùng số

ngun tử cacbon.

Thí d :ụ

CH3CH2CH2

COOH

(M = 88)

s
t

=163,5

C

Tan nhiều

trong nước

CH3[CH2]3C

H2OH

(M = 88),

0
s

= 132

C

Tan ít trong

nước

CH3COOC2

H5

(M = 88),

0
s
t

= 77

C

Không tan

trong nước

Nguyên nhân:

Do giữa các phân tử este

không tạo được liên kết hiđro với nhau và

liên kết hiđro giữa các phân tử este với

nước rất kém.

- Các este thường có mùi đặc trưng:

isoamyl axetat có mùi chuối chín, etyl

butirat và etyl propionat có mùi dứa;

geranyl axetat có mùi hoa hồng…

Hoạt động 3

- GV yêu cầu HS nhận xét về phản ứng este

hố ở 2 thí dụ đầu tiên ? Phản ứng este hố có

đặc điểm gì ?

- GV đặt vấn đề: Trong điều kiện của phản

ứng este hố thì một phần este tạo thành sẽ bị

thuỷ phân.

- GV u cầu HS viết phương trình hố học

của phản ứng thuỷ phân este trong môi trường

axit.

- GV hướng dẫn HS viết phương trình phản

ứng thuỷ phân este trong mơi trường kiềm.

III. TÍNH CHẤT HỐ HỌC

1. Thuỷ phân trong mơi trường axit

C2H5OH + CH3COOH

CH3COOC2H5 + H2O H2SO4 đặc, t0

* Đặc điểm của phản ứng: Thuận nghịch

và xảy ra chậm.

2. Thuỷ phân trong môi trường bazơ

(Phản ứng xà phịng hố)

CH3COOC2H5 + NaOH t0 CH3COONa + C2H5OH

* Đặc điểm của phản ứng: Phản ứng chỉ

xảy ra 1 chiều.

Hoạt động 4

- GV ?: Em hãy cho biết phương pháp chung

để điều chế este ?

- GV giới thiệu phương pháp riêng để điều

chế este của các ancol không bền.

IV. ĐIỀU CHẾ

1. Phương pháp chung:

Bằng phản ứng

este hố giữa axit cacboxylic và ancol.

RCOOH + R'OH H2SO4 đặc, t0RCOOR' + H2O

2. Phương pháp riêng:

Điều chế este của

anol không bền bằng phản ứng giữa axit

cacboxylic và ancol tương ứng.

CH3COOH + CH CH t0, xt CH3COOCH=CH2

- HS tìm hiểu SGK để biết một số ứng dụng

của este.

- GV ?: Những ứng dụng của este được dựa

trên những tính chất nào của este ?

V. ỨNG DỤNG

- Dùng làm dung môi để tách, chiết chất

hữu cơ (etyl axetat), pha sơn (butyl

axetat),...

- Một số polime của este được dùng để

sản xuất chất dẻo như poli(vinyl axetat),

poli (metyl metacrylat),.. hoặc dùng làm

</div>
(8)<div class='page_container' data-page=8>

keo dán.

- Một số este có mùi thơm, khơng độc,

được dùng làm chất tạo hương trong công

nghiệp thực phẩm (benzyl fomat, etyl

fomat,..), mĩ phẩm (linalyl axetat, geranyl

axetat,…),…

4. CỦNG CỐ:

Bài tập 1 và 6 trang 7 (SGK)

5. DẶN DÒ:

- Bài tập về nhà: 1 → 6 trang 7 (SGK)

- Xem trước bài

LIPIT

TIẾT 3

Ngày soạn: 21/8/2010

Ngày giảng: 24/8/2010

LIPT

I. MỤC TIÊU:

1. Kiến thức:

- HS biết: Lipit là gì ? Các loại lipit. Tính chất hố học của chất béo.

</div>
(9)<div class='page_container' data-page=9>

- HS hiểu nguyên nhân tạo nên các tính chất của chất béo.

2. Kĩ năng:

Vận dụng mối quan hệ “cấu tạo – tính chất” viết các PTHH minh hoạ tính chất

este cho chất béo.

3. Thái độ:

Biết quý trọng và sử dụng hợp lí các nguồn chất béo trong tự nhiên.

II. CHUẨN BỊ:

- GV:

Mỡ dầu ăn hoặc mỡ lợn, cốc, nước, etanol,..để làm thí nghiệm xà phịng hố chất

béo.

- HS:

Chuẩn bị tư liệu về ứng dụng của chất béo.

III. PHƯƠNG PHÁP:

Nêu vấn đề + đàm thoại + hoạt động nhóm.

IV. TIẾN TRÌNH BÀY DẠY:

1. Ổn định lớp:

12A1:

12A2:

12A3:

2. Kiểm tra bài cũ:

Ứng với CTPT C4H8O2 có bao nhiêu đồng phân là este ? Chọn một

CTCT của este và trình bày tính chất hố học của chúng. Minh hoạ bằng phương trình phản

ứng.

3. Bài mới:

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ

NỘI DUNG KIẾN THỨC

Hoạt động 1

- HS nghiên cứu SGK để nắm khái niệm của

lipit.

- GV giới thiệu thành phần của chất béo.

- GV đặt vấn đề: Lipit là các este phức tạp.

Sau đây chúng ta chỉ xét về chất béo.

I – KHÁI NIỆM

Lipit là những hợp chất hữu cơ có trong tế

bào sống, khơng hồ tan trong nước nhưng

tan nhiều trong các dung môi hữu cơ

không cực.

Cấu tạo: Phần lớn lipit là các este phức

tạp, bao gồm chất béo (triglixerit), sáp,

steroit và photpholipit,…

- HS nghiên cứu SGK để nắm khái niệm của

chất béo.

- GV giới thiệu đặc điểm cấu tạo của các axit

béo hay gặp, nhận xét những điểm giống nhau

về mặt cấu tạo của các axit béo.

- GV giới thiệu CTCT chung của axit béo,

giải thích các kí hiệu trong cơng thức.

II – CHẤT BÉO

1. Khái niệm

Chất béo là trieste của glixerol với axit

béo, gọi chung là triglixerit hay là

triaxylglixerol.

Các axit béo hay gặp:

C17H35COOH hay CH3[CH2]16COOH: axit

stearic

C17H33COOH hay

cis-CH3[CH2]7CH=CH[CH2]7COOH: axit oleic

C15H31COOH hay CH3[CH2]14COOH: axit

panmitic



Axit béo là những axit đơn chức có

mạch cacbon dài, khơng phân nhánh, có

thể no hoặc không no.

CTCT chung của chất béo:

R1COO CH2
CH
CH2
R2COO
R3COO

R

, R

là gốc hiđrocacbon của axit béo,

</div>
(10)<div class='page_container' data-page=10>

- HS lấy một số thí dụ về CTCT của các

trieste của glixerol và một số axit béo mà GV

đã gới thiệu.

có thể giống hoặc khác nhau.

Thí dụ:

(C17H35COO)3C3H5: tristearoylglixerol

(tristearin)

(C17H33COO)3C3H5: trioleoylglixerol

(triolein)

(C15H31COO)3C3H5: tripanmitoylglixerol

(tripanmitin)

Hoạt động 2

- GV ?: Liên hệ thực tế, em hãy cho biết trong

điều kiện thường dầu, mỡ động thực vật có

thể tồn tại ở trạng thái nào ?

- GV lí giải cho HS biết khi nào thì chất béo

tồn tại ở trạng thái lỏng, khi nào thì chất béo

tồn tại ở trạng thái rắn.

- GV ? Em hãy cho biết dầu mỡ động thực vật

có tan trong nước hay không ? Nặng hay nhẹ

hơn nước ? Để tẩy vết dầu mỡ động thực vật

bám lên áo quần, ngồi xà phịng thì ta có thể

sử dụng chất nào để giặt rửa ?

2. Tính chất vật lí

Ở điều kiện thường: Là chất lỏng hoặc

chất rắn.

- R

, R

: Chủ yếu là gốc hiđrocacbon

no thì chất béo là chất rắn.

- R

, R

: Chủ yếu là gốc hiđrocacbon

khơng no thì chất béo là chất lỏng.

Không tan trong nước nhưng tan nhiều

trong các dung môi hữu cơ không cực:

benzen, clorofom,…

Nhẹ hơn nước, không tan trong nước.

Hoạt động 3

- GV ?: Trên sở sở đặc điểm cấu tạo của este,

em hãy cho biết este có thể tham gia được

những phản ứng hoá học nào ?

- HS viết PTHH thuỷ phân este trong môi

trường axit và phản ứng xà phịng hố.

- GV biểu diễn thí nghiệm về phản ứng thuỷ

phân và phản ứng xà phịng hố. HS quan sát

hiện tượng.

3. Tính chất hố học

a. Phản ứng thuỷ phân

(CH3[CH2]16COO)3C3H5 + 3H2OH+, t03CH3[CH2]16COOH + C3H5(OH)3

tristearin axit stearic glixerol

b. Phản ứng xà phịng hố

(CH3[CH2]16COO)3C3H5 + 3NaOH t 3CH3[CH2]16COONa + C3H5(OH)3

tristearin natri stearat glixerol

- GV ?: Đối với chất béo lỏng còn tham gia

được phản ứng cộng H2, vì sao ?

c. Phản ứng cộng hiđro của chất béo

lỏng

(C17H33COO)3C3H5 + 3H2 (C17H35COO)3C3H5

(lỏng) (rắn)

Ni
175 - 1900C

Hoạt động 4

- GV liên hệ đến việc sử dụng chất béo trong

nấu ăn, sử dụng để nấu xà phịng. Từ đó HS

rút ra những ứng dụng của chất béo.

4. Ứng dụng

- Thức ăn cho người, là nguồn dinh dưỡng

quan trọng và cung cấp phần lớn năng

lượng cho cơ thể hoạt động.

- Là nguyên liệu để tổng hợp một số chất

khác cần thiết cho cơ thể. Bảo đảm sự vận

chuyển và hấp thụ được các chất hoà tan

được trong chất béo.

- Trong công nghiệp, một lượng lớn chất

béo dùng để sản xuất xà phòng và glixerol.

Sản xuất một số thực phẩm khác như mì

sợi, đồ hộp,…

4. CỦNG CỐ

1.

Chất béo là gì ? Dầu ăn và mỡ động vật có điểm gì khác nhau về cấu tạo và tính chất vật

lí ? Cho thí dụ minh hoạ.

</div>
(11)<div class='page_container' data-page=11>

2.

Phát biểu nào sau đây không đúng ?

A.

Chất béo không tan trong nước.

B.

Chất béo không tan trong nước, nhẹ hơn nước nhưng tan nhiều trong dung môi

hữu cơ.

C.

Dầu ăn và mỡ bơi trơn có cùng thành phần nguyên tố.



D.

Chất béo là este của glixerol và các axit cacboxylic mạch dài, không phân nhánh.

3.

Trong thành phần của một loại sơn có trieste của glixerol với axit linoleic C17H31COOH

và axit linolenic C17H29COOH. Viết CTCT thu gọn của các trieste có thể của hai axit trên

với glixerol.

5. DẶN DÒ

1.

Bài tập về nhà: 1 → 5 trang 11-12 (SGK).

2.

Xem trước bài

KHÁI NIỆM VỀ XÀ PHÒNG VÀ CHẤT GIẶT RỬA TỔNG HỢP

TIẾT 4

Ngày soạn: 22/8/2010

Ngày giảng: 25/8/2010

KHÁI NIỆM VỀ XÀ PHÒNG

VÀ CHẤT GIẶT RỬA TỔNG HỢP

I. MỤC TIÊU:

1. Kiến thức:

- Biết khái niệm về xà phòng, chất giặt rửa tổng hợp.

- Hiểu được nguyên nhân tạo nên đặc tính giặt rửa của xà phịng và chất giặt rửa tổng hợp.

</div>
(12)<div class='page_container' data-page=12>

2. Kĩ năng:

Sử dụng hợp lí xà phịng và chất giặt rửa tổng hợp.

3. Thái độ:

- Có ý thức sử dụng hợp lí có hiệu quả xà phòng và chất giặt rửa tổng hợp.

- Bảo vệ tài nguyên môi trường.

II. CHUẨN BỊ:

III. PHƯƠNG PHÁP:

Nêu vấn đề + đàm thoại + hoạt động nhóm.

IV. TIẾN TRÌNH BÀY DẠY:

1. Ổn định lớp:

12A1:

12A2:

12A3:

2. Kiểm tra bài cũ:

Khái niệm lipit? Chất béo? Cho ví dụ?

3. Bài mới:

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ

NỘI DUNG KIẾN THỨC

Hoạt động 1

- HS nghiên cứu SGK để rút ra khái niệm về

xà phòng.

- GV ?: Trên cơ sở khái niệm về xà phòng,

em hãy cho biết thành phần chính của xà

phịng là gì ?

- GV giới thiệu thêm một số thành phần

khác của xà phịng ?

I – XÀ PHỊNG

1. Khái niệm

Xà phòng thường dùng là hỗn hợp muối

natri hoặc muối kali của axit béo, có thêm

một số chất phụ gia.

Thành phần chủ yếu của xà phòng

thường: Là muối natri của axit panmitic

hoặc axit stearic. Ngoài ra trong xà phịng

cịn có chất độn (làm tăng độ cứng để đúc

bánh), chất tẩy màu, chất diệt khuẩn và chất

tạo hương,…

Hoạt động 2

- GV ?: Dựa vào khái niệm về xà phòng, em

hãy cho biết để sản xuất xà phịng ta có thể

sử dụng phản ứng hoá học nào ?

- HS nghiên cứu SGK để biết các giai đoạn

của quy trình nấu xà phịng.

- GV cho HS biết mặt hạn chế của quá trình

sản xuất xà phòng từ chất béo: khai thác dẫn

đến cạn kiệt tài nguyên. Từ đó giới thiệu cho

HS biết phương pháp hiện đại ngày nay

được dùng để sản xuất xà phòng là đi từ

ankan.

2. Phương pháp sản xuất

(RCOO)3C3H5 + 3NaOH t0 3RCOONa + C3H5(OH)3

chất béo xà phòng

Xà phịng cịn được sản xuất theo sơ đồ

Ankan axit cacboxylic muối natri của axit cacboxylic

Thí dụ:

2CH3[CH2]14CH2CH2[CH2]14CH3O2, t 4CH3[CH2]14COOH
0, xt

2CH3[CH2]14COOH + Na2CO3 2CH3[CH2]14COONa + CO2 + H2O

Hoạt động 3

- GV đặt vấn đề: Xà phịng thơng thường sẽ

mất ít nhiều tác dụng tẩy rửa trong nước

cứng nên hiện nay người ta dùng chất giặt

rửa tổng hợp.

- HS tìm hiểu SGK để biết khái niệm về chất

giặt rửa tổng hợp và những ưu điểm khác

của nó so với xà phịng.

II – CHẤT GIẶT RỬA TỔNG HỢP

1. Khái niệm

Những hợp chất không phải là muối natri

của axit cacboxylic nhưng có tính năng giặt

rửa như xà phòng được gọi là chất giặt rửa

tổng hợp.

- HS nghiên cứu phương pháp sản xuất chất

2. Phương pháp sản xuất

</div>
(13)<div class='page_container' data-page=13>

giặt rửa tổng hợp từ nguyên liệu là dầu mỏ.

Được tổng hợp từ các chất lấy từ dầu mỏ.

Dầu mỏ axit đexylbenzensunfonic natri đexylbenzensunfonat

C12H25-C6H4SO3H Na2CO3 C12H25-C6H4SO3Na

axit đexylbenzensunfonic natri đexylbenzensunfonat

- GV treo mơ hình Sơ đồ quá trình làm sạch

vết bẩn của xà phịng và giải thích cho HS

rỏ tác dụng tẩy rửa của xà phòng và chất

giặt rửa tổng hợp.

3. TÁC DỤNG TẨY RỬA CỦA XÀ

PHÒNG VÀ CHẤT GIẶT RỬA TỔNG

HỢP

- Muối natri trong xà phòng hay trong chất

giặt rửa tổng hợp có khả năng làm giảm sức

căng bề mặt của các chất bẩn bám trên vải,

da,… do đó vế bẩn được phân tán thành

nhiều phần nhỏ hơn và được phân tán vào

nước.

- Các muối panmitat hay stearat của các

kim loại hoá trị II thường khó tan trong

nước, do đó khơng nên dùng xà phòng để

giặt rửa trong nước cứng (nước có chứa

nhiều ion Ca

, Mg

). Các muối của axit

đođexylbenzensunfonic lại tan được trong

nước cứng, do đó chất giặt rửa có ưu điểm

hơn xà phịng là có thể giặt rửa cả trong

nước cứng.

4. CỦNG CỐ:

1.

Xà phịng là gì ?

2.

Hãy đi n ch (đúng) ho c S (sai) vào ô tr ng các phát bi u sau:ề ữ Đ ặ ố ở ể

a)

Xà phòng là sản phẩm của phản ứng xà phịng hố.

Đ

b)

Muối natri hoặc kali của axit hữu cơ là thành phần chính của xà

phịng

S

c)

Khi đun nóng chất béo với dung dịch NaOH hoặc KOH ta được

xà phòng.

Đ

d)

Từ dầu mỏ có thể sản xuất được chất giặt rửa tổng hợp.

Đ

5. DẶN DÒ

1.

Bài tập về nhà: 1 → 5 trang 15-16 (SGK).

2.

Xem trước bài

LUYỆN TẬP.

TIẾT 5

Ngày soạn: 25/8/2010

Ngày giảng: /8/2010

LUYỆN TẬP: ESTE – CHẤT BÉO

I. MỤC TIÊU:

1. Kiến thức:

Củng cố kiến thức về este và lipit

2. Kĩ năng:

Giải bài tập về este.

3. Thái độ:

</div>
(14)<div class='page_container' data-page=14>

II. CHUẨN BỊ:

Các bài tập.

III. PHƯƠNG PHÁP:

Nêu vấn đề + đàm thoại + hoạt động nhóm.

IV. TIẾN TRÌNH BÀY DẠY:

1. Ổn định lớp:

12A1:

12A2:

12A3:

2. Kiểm tra bài cũ:

3. Bài mới:

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ

NỘI DUNG KIẾN THỨC

Hoạt động 1

Bài 1:

So sánh chất béo và este về: Thành

phần nguyên tố, đặc điểm cấu tạo phân tử

và tính chất hố học.

Chất béo

Este

Thành phần nguyên

tố

Chứa C, H, O

Đặc điểm cấu tạo

phân tử

Là hợp chất este

Trieste của glixerol với axit béo. Là este của ancol và axit

Tính chất hố học

- Phản ứng thuỷ phân trong mơi

trường axit

- Phản ứng xà phịng hố

- Phản ứng thuỷ phân trong

mơi trường axit

- Phản ứng xà phịng hố

Hoạt động 2

- GV hướng dẫn HS viết tất cả các CTCT của

este.

- HS viết dưới sự hướng dẫn của GV.

Bài 2:

Khi đun hỗn hợp 2 axit cacboxylic

đơn chức với glixerol (xt H2SO4 đặc) có

thể thu được mấy trieste ? Viết CTCT của

các chất này.

Giải

Có thể thu được 6 trieste.

RCOO
RCOO
CH2

CH
CH2
R'COO
RCOO
R'COO
CH2
CH
CH2
RCOO
R'COO
R'COO
CH2

CH
CH2
RCOO
R'COO
RCOO
CH2
CH
CH2
R'COO
RCOO
RCOO
CH2

CH
CH2
RCOO
R'COO
R'COO
CH2
CH
CH2
R'COO

Hoạt động 3

- GV ?:

- Em hãy cho biết CTCT của các este ở 4 đáp

án có điểm gì giống nhau ?

- Từ tỉ lệ số mol nC

H

COOH :

nC

H

COOH = 2:1, em hãy cho biết số

lượng các gốc stearat và panmitat có trong

este ?

- Một HS chọn đáp án, một HS khác nhận xét

về kết quả bài làm.

Bài 3:

Khi thuỷ phân (xt axit) một este

thu được hỗn hợp axit stearic

(C17H35COOH) và axit panmitic

(C15H31COOH) theo tỉ lệ mol 2:1.

Este có thể có CTCT nào sau đây ?

C17H35COO CH2
CH

CH2

C17H35COO CH2
CH
CH2
C17H35COO

C17H33COO
CH2
CH
CH2

C15H31COO

C17H35COO
C15H31COO

CH2
CH
CH2

C15H31COO

C17H35COO

C15H31COO
C17H35COO

A. B.

C. D.

Bài 4:

Làm bay hơi 7,4g một este A no,

</div>
(15)<div class='page_container' data-page=15>

Hoạt động 4

- GV ?: Trong số các CTCT của este no, đơn

chức, mạch hở, theo em nên chọn cơng thức

nào để giải quyết bài tốn ngắn gọn ?

- HS xác định Meste, sau đó dựa vào CTCT

chung của este để giải quyết bài toán.

- GV hướng dẫn HS xác định CTCT của este.

HS tự gọi tên este sau khi có CTCT.

đơn chức, mạch hở thu được thể tích hơi

đúng bằng thể tích của 3,2g O2 (đo ở

cùng điều kiện t

, p).

a)

Xác định CTPT của A.

b)

Thực hiện phản ứng xà phịng hố 7,4g

A với dung dịch NaOH đến khi phản ứng

hoàn toàn thu được 6,8g muối. Xác định

CTCT và tên gọi của A.

Giải

a) CTPT của A

nA

= nO

2 =

3,2

= 0,1 (mol)



MA =

0,174

=

74 Đặt công thức của A: CnH2nO2



14n +

32 = 74



n = 3.

CTPT của A: C3H6O2.

b) CTCT và tên của A

Đặt công thức của A: RCOOR’ (R: gốc

hiđrocacbon no hoặc H; R’: gốc

hiđrocacbon no).

RCOOR’ + NaOH → RCOONa + R’OH

0,1→ 0,1



mRCOONa = (R + 67).0,1 = 6,8



R

= 1



R là H

CTCT của A: HCOOC2H5: etyl fomat

Hoạt động 5

- GV hướng dẫn HS giải quyết bài toán.

- HS giải quyết bài toán trên cơ sở hướng dẫn

của GV.

Bài 5:

Khi thuỷ phân a gam este X thu

được 0,92g glixerol, 3,02g natri linoleat

C17H31COONa và m gam natri oleat

C17H33COONa. Tính giá trị a, m. Viết

CTCT có thể của X.

Giải

nC

H

(OH)

3 = 0,01 (mol);

nC

H

COONa = 0,01 (mol)



nC

H

COONa = 0,02 (mol)



m =

0,02.304 = 6,08g

X là C17H31COO−C3H5(C17H33COO)2

nX

= nC

H

(OH)

3 = 0,01 (mol)



a =

0,01.882 = 8,82g

Hoạt động 6

- HS xác định CTCT của este dựa vào 2 dữ

kiện: khối lượng của este và khối lượng của

ancol thu được.

- HS khác xác định tên gọi của este.

Bài 6:

Thuỷ phân hoàn toàn 8,8g este

đơn, mạch hở X với 100 ml dung dịch

KOH 1M (vừa đủ) thu được 4,6g một

ancol Y. Tên của X là

A.

etyl fomat

B.

etyl

propionat

C.

etyl axetat



D.

propyl axetat

Hoạt động 7

- HS xác định nCO

và nH

O. Bài 7:

Đốt cháy hoàn toàn 3,7g một este

đơn chức X thu được 3,36 lít CO2 (đkc)

</div>
(16)<div class='page_container' data-page=16>

- Nhận xét về số mol CO2 và H2O thu được



este no đơn chức.

và 2,7g H2O. CTPT của X là:

A.

C2H4O2

B.

C3H6O2



C.

C4H8O2

D.

C5H8O2

Hoạt động 8

- GV ?: Với NaOH thì có bao nhiêu phản ứng

xảy ra ?

- HS xác định số mol của etyl axetat, từ đó

suy ra % khối lượng.

Bài 8:

10,4g hỗn hợp X gồm axit axetic

và etyl axetat tác dụng vừa đủ với 150 g

dung dịch NaOH 4%. % khối lượng của

etyl axetat trong hỗn hợp là

A.

22%

B.

42,3%



C.

57,7%

D.

88%

V. CỦNG CỐ:

Trong tiết luyện tập

VI. DẶN DÒ:

Xem lại kiến thức đã học về bài glucozơ.

Ngày soạn:.../...

CHƯƠNG 2: CACBOHIĐRAT

MỞ ĐẦU

I

–

KHÁI NIỆM:

Cacbohiđrat là những hợp chất hữu cơ tạp chứa và thường có cơng thức

chung là Cn(H2O)m.

Thí dụ:

Tinh bột: (C6H10O5)n hay [C6(H2O)5]n hay C6n(H2O)5n

Glucozơ: C6H12O6 hay C6(H2O)6

II – PHÂN LOẠI

Monosaccarit: Là nhóm cacbohiđrat đơn chức giản nhất, khơng thể thuỷ phân được.

Thí dụ: Glucozơ, fructozơ.

Đisaccarit: Là nhóm cacbohiđrat mà khi thuỷ phân mỗi phân tử sinh ra hai phân tử

monosaccarit

Thí dụ: Saccarozơ, mantozơ.

Polisaccarit: Là nhóm cacbohiđrat phức tạp, khi thuỷ phân đến cùng mỗi phân tử đều sinh

ra nhiều phân tử monosaccarit.

Thí dụ: Tinh bột, xenlulzơ

I. MỤC TIÊU:

1. Kiến thức:

- HS biết:

- Cấu trúc dạng mạch hở của glucozơ.

- Tính chất các nhóm chức của glucozơ để giải thích các hiện tượng hố học.

Tiết

7

</div>
(17)<div class='page_container' data-page=17>

- HS hiểu được phương pháp điều chế, ứng dụng của glucozơ và fructozơ.

2. Kĩ năng:

- Khai thác mối quan hệ giữa cấu trúc phân tử và tính chất hố học.

- Rèn luyện kĩ năng quan sát, phân tích các kết quả thí nghiệm.

- Giải các bì tập có liên quan đến hợp chất glucozơ và fructozơ.

3. Thái độ:

Vai trò quan trọng của glucozơ và fructozơ trong đời sống và sản xuất, từ đó

tạo hứng thú cho HS muốn nghiên cứu, tìm tịi về hợp chất glucozơ, fructozơ.

II. CHUẨN BỊ:

1. Dụng cụ:

Ống nghiệm, kẹp gỗ, ống hút nhỏ giọt, đèn cồn.

2. Hoá chất:

Glucozơ, các dung dịch AgNO3, NH3, CuSO4, NaOH.

3.

Các mơ hình phân tử glucozơ, fructozơ, hình vẽ, tranh ảnh có liên quan đến bài học.

III. PHƯƠNG PHÁP:

Nêu vấn đề + đàm thoại + trực quan + hoạt động nhóm.

IV. TIẾN TRÌNH BÀY DẠY:

1. Ổn định lớp:

Chào hỏi, kiểm diện.

2. Kiểm tra bài cũ:

Không kiểm tra.

3. Bài mới:

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ

NỘI DUNG KIẾN THỨC

Hoạt động 1

- GV cho HS quan sát mẫu glucozơ. Nhận

xét về trạng thái màu sắc ?

- HS tham khảo thêm SGK để biết được một

số tính chất vật lí khác của glucozơ cũng

như trạng thái thiên nhiên của glucozơ.

I – TÍNH CHẤT VẬT LÍ – TRẠNG

THÁI TỰ NHIÊN

- Chất rắn, tinh thể khơng màu, dễ tan trong

nước, có vị ngọt nhưng khơng ngọt bằng

đường mía.

- Có trong hầu hết các bộ phận của cơ thể

thực vật như hoa, lá, rễ,… và nhất là trong

quả chín (quả nho), trong máu người (0,1%).

Hoạt động 2

- HS nghiên cứu SGK và cho biết: Để xác

định CTCT của glucozơ, người ta căn cứ

vào kết quả thực nghiệm nào ?

- Từ các kết quả thí nghiệm trên, HS rút ra

những đặc điểm cấu tạo của glucozơ.

- HS nên CTCT của glucozơ: cách đánh số

mạch cacbon.

II – CẤU TẠO PHÂN TỬ

CTPT: C6H12O6

- Glucozơ có phản ứng tráng bạc, bị oxi hoá

bởi nước brom tạo thành axit gluconic →

Phân tử glucozơ có nhóm -CHO.

- Glucozơ tác dụng với Cu(OH)2 → dung

dịch màu xanh lam → Phân tử glucozơ có

nhiều nhóm -OH kề nhau.

- Glucozơ tạo este chứa 5 gốc axit

CH3COO → Phân tử glucozơ có 5 nhóm –

OH.

- Khử hoàn toàn glucozơ thu được hexan →

Trong phân tử glucozơ có 6 ngun tử C và

có mạch C khơng phân nhánh.

Kết luận:

Glucozơ là hợp chất tạp chứa, ở

dạng mạch hở phân tử có cấu tạo của

anđehit đơn chức và ancol 5 chức.

CTCT:

CH6 2OH CHOH CHOH CHOH CHOH CH O5 4 3 2 1

Hay CH2OH[CHOH]4CHO

Hoạt động 3

- GV ?: Từ đặc điểm cấu tạo của glucozơ,

em hãy cho biết glucozơ có thể tham gia

III – TÍNH CHẤT HỐ HỌC

1. Tính chất của ancol đa chức

a) Tác dụng với Cu(OH)

2

→ dung dịch màu

</div>
(18)<div class='page_container' data-page=18>

được những phản ứng hoá học nào ?

- GV biểu diễn thí nghiệm dung dịch

glucozơ + Cu(OH)2. Hs quan sát hiện tượng,

giải thích và kết luận về phản ứng của

glucozơ với Cu(OH)2.

- HS nghiên cứu SGK và cho biét công thức

este của glucozơ mà phân tử cho chứa 5 gốc

axetat. Từ CTCT này rút ra kết luận gì về

glucozơ ?

xanh lam.

b) Phản ứng tạo este

Glucozơ + (CH3CO)2O piriđin Este chứa 5 gốc CH3COO

Hoạt động 4

- GV biểu diễn thí nghiệm dung dịch

glucozơ + dd AgNO3/NH3, với Cu(OH)2 đun

nóng. Hs quan sát hiện tượng, giải thích và

viết PTHH của phản ứng.

- HS viết PTTT của phản ứng khử glucozơ

bằng H2.

2. Tính chất của anđehit đơn chức

a) Oxi hoá glucozơ bằng dung dịch

AgNO

3

/NH

3

CH2OH[CHOH]4CHO + 2AgNO3 + 3NH3 + H2O t0
CH2OH[CHOH]4COONH4 + 2Ag + NH4NO3

amoni gluconat

b) Oxi hoá bằng Cu(OH)

2

CH2OH[CHOH]4CHO + 2Cu(OH)2 + NaOH t0

CH2OH[CHOH]4COONa + 2Cu2O(đỏ gạch) + 3H2O
natri gluconat

c) Khử glucozơ bằng hiđro

CH2OH[CHOH]4CHO + H2Ni, t
0

CH2OH[CHOH]4CH2OH

sobitol

- GV giới thiệu phản ứng lên men.

3. Phản ứng lên men

C6H12O6 enzim 2C2H5OH + 2CO2

30-350C

Hoạt động 5

- HS nghiên cứu SGK và cho biết phương

pháp điều chế glucozơ trong công nghiệp.

IV – ĐIỀU CHẾ VÀ ỨNG DỤNG

1. Điều chế

Thuỷ phân tinh bột nhờ xúc tác axit HCl

loãng hoặc enzim.

Thuỷ phân xenlulozơ (vỏ bào, mùn cưa)

nhờ xúc tác axit HCl đặc.

- HS nghiên cứu SGK đ biết những ứng

dụng của glucozơ.

2. Ứng dụng:

Dùng làm thuốc tăng lực,

tráng gương ruột phích, là sản phẩm trung

gian đ sản xuất etanol từ các nguyên liệu có

chứa tinh bột hoặc xenlulozơ.

Hoạt động 6

- HS nghiên cứu SGK và cho biết: CTCT

của fructozơ và những đặc điển cấu tạo của

nó.

- HS nghiên cứu SGK và cho biết những

tính chất lí học, hố học đặc trưng của

fructozơ.

- GV yêu cầu HS giải thích nguyên nhân

fructozơ tham gia phản ứng oxi hố bới dd

AgNO3/NH3, mặc dù khơng có nhóm chức

anđehit.

V – ĐỒNG PHÂN CỦA GLUCOZƠ –

FRUCTOZƠ

CTCT dạng mạch hở

CH6 2OH CHOH CHOH CHOH CO5 4 3 2 CH1 2OH

Hay CH2OH[CHOH]3COCH2OH

Là chất kết tinh, khơng màu, dễ tan trong

nước, có vị ngọt hơn đường mía, có nhiều

trong quả ngọt như dứa, xồi,..Đặc biệt trong

mật ong có tới 40% fructozơ.

Tính chất hố học:

- Tính chất của ancol đa chức: Tương tự

glucozơ.

- Phản ứng cộng H2

</div>
(19)<div class='page_container' data-page=19>

CHO
OH
H

H
HO

OH
H

CH2OH

C OH

H
HO

OH
H

CH2OH

CH2OH

C O
H
HO

OH
H

CH2OH
OH

OH- OH

-glucozơ enđiol fructozơ

CH2OH[CHOH]3COCH2OH + H2 Ni, t0 CH2OH[CHOH]4CH2OH

sobitol



Trong mơi trường bazơ fructozơ bị oxi hố

bởi dung dịch AgNO3/NH3 do trong môi

trường bazơ fructozơ chuyển thành glucozơ.

Fructozô OH- Glucozô

V. CỦNG CỐ:

1.

Phát biểu nào sau đây không đúng ?

A.

Glucozơ và fructozơ là đồng phân cấu tạo của nhau.

B.

Có thể phân biệt glucozơ và fructozơ bằng phản ứng tráng bạc.

C.

Trong dung dịch, glucozơ tồn tại ở dạng mạch vòng ưu tiên hơn dạng mạch hở.

D.

Metyl -glicozit không thể chuyển sang dạng mạch hở.

2.

a)

Hãy cho biết công thức dạng mạch hở của glucozơ và nhận xét về các nhóm chức của

nó (tên nhóm chức, số lượng , bậc nếu có). Những thí nghiệm nào chứng minh được

glucozơ tồn tại ở dạng mạch vịng ?

b)

Hãy cho biết cơng thức dạng mạch vòng của glucozơ và nhận xét về các nhóm chức

của nó (tên, số lượng, bậc và vị trí tương đối trong khơng gian). Những thí nghiệm nào

chứng minh được glucozơ tồn tại ở dạng mạch vòng ?

c)

Trong dung dịch, glucozơ tồn tại ở những dạng nào (viết công thức và gọi tên) ?

VI. DẶN DÒ

1.

Bài tập về nhà: 1 → 8 trang 32 - 33 (SGK).

2.

Xem trước bài

SACCAROZƠ

Ngày soạn:.../...

Tiết 
8

</div>
(20)<div class='page_container' data-page=20>

I. MỤC TIÊU:

1. Kiến thức:

Giúp HS biết cấu tạo và tính chất điển hình của saccarozơ, tinh bột và

xenlulozơ.

2. Kĩ năng:

- So sánh nhận dạng saccarozơ, tinh bột và xenlulozơ.

- Viết các PTHH minh hoạ cho tính chất hố học của các hợp chất trên.

- Giải các bài tập về saccarozơ, tinh bột và xenlulozơ.

3. Thái độ:

HS nhận thức được tầm quan trọng của saccarozơ, tinh bột và xenlulozơ trong

cuộc sống.

II. CHUẨN BỊ:

1.

Dụng cụ:

Ống nghiệm, ống nhỏ giọt.

2. Hoá chất:

Dung dịch I2, các mẫu saccarozơ, tinh bột và xenlulozơ.

3.

Các sơ đồ, hình vẻ, tranh ảnh có liên quan đến nội dung bài học.

III. PHƯƠNG PHÁP:

Nêu vấn đề + đàm thoại + hoạt động nhóm.

IV. TIẾN TRÌNH BÀY DẠY:

1. Ổn định lớp:

Chào hỏi, kiểm diện.

2. Kiểm tra bài cũ:

Trình bày đặc điểm cấu tạo dạng mạch hở của glucozơ. Viết PTHH

minh hoạ cho các đặc điểm cấu tạo đó.

3. Bài mới:

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ

NỘI DUNG KIẾN THỨC

Hoạt động 1

- HS nghiên cứu SGK để biết được tính chất

vật lí, trạnh thái thiên nhiên của được

saccarozơ.

I – SACCAROZƠ

Saccarozơ là loại đường phổ biến nhất, có

trong nhiều lồi thực vật, có nhiều nhất

trong cây mía, củ cải đường, hoa thốt nốt.

1. Tính chất vật lí

- Chất rắn, kết tinh, khơng màu, khơng

mùi, có vị ngọt, nóng chảy ở 185

C.

- Tan tốt trong nước, độ tan tăng nhanh

theo nhiệt độ.

Hoạt động 2

- HS nghiên cứu SGK vàcho biết để xác định

CTCT của saccarozơ, người ta căn cứ vào

những kết quả thí nghiệm nào ?

- HS nghiên cứu SGK và cho biết CTCT của

saccarozơ, phân tích và rút ra đặc điểm cấu

tạo đó.

2. Cơng thức cấu tạo

- Saccarozơ khơng có phản ứng tráng bạc,

khơng làm mất màu nước Br2



phân tử

saccarozơ không có nhóm –CHO.

- Đun nóng dd saccarozơ với H2SO4 lỗng

thu được dd có phản ứng tráng bạc (dd này

có chứa glucozơ và fructozơ).

Kết luận:

Saccarozơ là một đisaccarit

được cấu tạo từ một gốc glucozơ và một

gốc fructozơ liên kết với nhau qua nguyên

tử oxi.

O
H

H
H
OH
H
OH
CH2OH
H

CH2OH

H
CH2OH

OH H

H OH

1
6

5
4

3 2

5
4
3
2

GốcĐ-glucozơ GốcÊ-fructozơ

</div>
(21)<div class='page_container' data-page=21>



Trong phân tử saccarozơ khơng có nhóm

anđehit, chỉ có các nhóm OH ancol.

Hoạt động 3

- HS nghiên cứu SGK vàcho biết hiện tượng

phản ứng khi cho dung dịch saccarozơ tác

dụng với Cu(OH)2. Giải thích hiện tượng trên.

3. Tính chất hoá học

a. Phản ứng với Cu(OH)

2

Dung dịch saccarozơ + Cu(OH)2 → dung

dịch đồng saccarat màu xanh lam.

- HS nghiên cứu SGK và viết PTHH của

phản ứng thuỷ phân dung dịch saccarozơ và

điều kiện của phản ứng này.

b. Phản ứng thuỷ phân

C12H22O11 + H2O C6H12O6 + C6H12O6
glucozô fructozô
H+, t0

Hoạt động 4

- HS xem SGK và nghiên cứu các cơng đoạn

của q trình sản xuất đường saccarozơ.

4. Sản xuất và ứng dụng

a. Sản xuất saccarozơ

Sản xuất từ cây mía, củ cải đường hoặc hoa

thốt nốt

Quy trình sản xuất đường saccarozơ từ

cây mía

Cây mía

Ép (hoặc ngâm, chiết)
Nước mía (12-15% đường)

(2) + Vơi sữa, lọc bỏ tạp chất
Dung dịch đường có canxi saccarat

(3) + CO2, lọc bỏ CO2

Dung dịch đường (có màu)
(4) + SO2 (tẩy màu)

Dung dịch đường (không màu)

(5) Cô đặc để kết tinh, lọc

Đường kính Nước rỉ đường

(1)

- HS tìm hiểu SGK và cho biết những ứng

dụng của saccarozơ.

b. Ứng dụng

- Là thực phẩm quan trọng cho người.

- Trong công nghiệp thực phẩm, saccarozơ

là nguyên liệu để sản xuất bánh kẹo, nước

gải khát, đồ hộp.

- Trong công nghiệp dược phẩm, saccarozơ

là nguyên liệu dùng để pha thuốc.

Saccarozơ còn là nguyên liệu để thuỷ phân

thành glucozơ và fructozơ dùng trong kĩ

thuật tráng gương, tráng ruột phích.

V. CỦNG CỐ:

1.

Đặc điểm cấu tạo của saccarozơ ?

2.

Tính chất hố học của saccarozơ ?

VI. DẶN DỊ:

- Các bài tập trong SGK có liên quan đến phần glucozơ và fructozơ.

- Xem trước phần

XENLULOZƠ

</div>
(22)<div class='page_container' data-page=22>

Ngày soạn:.../...

I. MỤC TIÊU:

1. Kiến thức:

Giúp HS biết cấu tạo và tính chất điển hình của saccarozơ, tinh bột và

xenlulozơ.

2. Kĩ năng:

- So sánh nhận dạng saccarozơ, tinh bột và xenlulozơ.

- Viết các PTHH minh hoạ cho tính chất hố học của các hợp chất trên.

- Giải các bài tập về saccarozơ, tinh bột và xenlulozơ.

3. Thái độ:

HS nhận thức được tầm quan trọng của saccarozơ, tinh bột và xenlulozơ trong

cuộc sống.

II. CHUẨN BỊ:

1.

Dụng cụ:

Ống nghiệm, ống nhỏ giọt.

2. Hoá chất:

Dung dịch I2, các mẫu saccarozơ, tinh bột và xenlulozơ.

3.

Các sơ đồ, hình vẻ, tranh ảnh có liên quan đến nội dung bài học.

III. PHƯƠNG PHÁP:

Nêu vấn đề + đàm thoại + hoạt động nhóm.

IV. TIẾN TRÌNH BÀY DẠY:

1. Ổn định lớp:

Chào hỏi, kiểm diện.

2. Kiểm tra bài cũ:

Trình bày tính chất hố học của saccarozơ. Viết các PTHH của phản

ứng.

3. Bài mới:

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ

NỘI DUNG KIẾN THỨC

Hoạt động 1

- GV cho HS quan sát mẫu tinh bột.

- HS quan sát, liên hệ thực tế, nghiên cứu

SGK cho biết tính chất vật lí của tinh bột.

II – TINH BỘT

1. Tính chất vật lí:

Chất rắn, ở dạng bột,

vơ định hình, màu trắng, khơng tan trong

nước lanh. Trong nước nóng, hạt tinh bột sẽ

ngậm nước và trương phồng lên tạo thành

dung dịch keo, gọi là hồ tinh bột.

Hoạt động 2

2. Cấu tạo phân tử

Thuộc loại polisaccarit, phân tử gồm

nhiều mắt xích C6H10O5 liên kết với nhau.

Tiết 
9

</div>
(23)<div class='page_container' data-page=23>

- HS nghiên cứu SGK và cho biết cấu trúc

phân tử của tinh bột.

CTPT : (C6H10O5)n

Các mắt xích liên kết với nhau tạo thành

2 dạng:

- Amilozơ: Gồm các gốc -glucozơ liên kết

với nhau tạo thành mạch dài, xoắn lại có

phân tử khối lớn (~200.000).

- Amilopectin: Gồm các gốc -glucozơ liên

kết với nhau tạo thành mạng không gian

phân nhánh.

Tinh bột được tạo thành trong cây xanh

nhờ q trình quang hợp.

CO2 H2O, as C6H12O6 (C6H10O5)n

diệp lục glucozơ tinh bột

Hoạt động 3

- HS nghiên cứu SGK và cho biết điều kiện

xảy ra phản ứng thuỷ phân tinh bột. Viết

PTHH của phản ứng.

3. Tính chất hoá học

a. Phản ứng thuỷ phân

(C6H10O5)n + nH2O H+, t0 nC6H12O6

- GV biểu diễn thí nghiệm hồ tinh bột + dung

dịch I2.

- HS quan sát hiện tượng, nhận xét.

- GV có thể giải thích thêm sự tạo thành hợp

chất a\màu xanh.

b. Phản ứng màu với iot

Hồ tinh bột + dd I2 → hợp chất màu xanh.

→ nhận biết hồ tinh bột

Giải thích: Do cấu tạo ở dạng xoắn, có lỗ

rỗng, tinh bột hấp thụ iot cho màu xanh lục.

Hoạt động 4

- HS nghiên cứu SGK để biết các ứng dụng

của tinh bột cũng như sự chuyển hoá tinh bột

trong cơ thể người.

4. Ứng dụng

- Là chất dinh dưỡng cơ bản cho người và

một số động vật.

- Trong công nghiệp, tinh bột được dùng

để sản xuất bánh kẹo và hồ dán.

- Trong cơ thể người, tinh bột bị thuỷ phân

thành glucozơ nhờ các enzim trong nước

bọt và ruột non. Phần lớn glucozơ được hấp

thụ trực tiếp qua thành ruột và đi vào máu

nuôi cơ thể ; phần còn dư được chuyển về

gan. Ở gan, glucozơ được tổng hợp lai nhờ

enzim thành glicogen dự trữ cho cơ thể.

V. CỦNG CỐ:

1.

Miếng chuối xanh tác dụng với dung dịch I2 cho màu xanh. Nước ép quả chuối chín cho

phản ứng tráng bạc. Hãy giải thích 2 hiện tượng nói trên ?

2.

Viết PTHH của các phản ứng thực hiện dãy chuyển hố sau :

Khí cacbonic → Tinh bột → Glucozơ → Ancol etylic

Gọi tên các phản ứng.

VI. DẶN DÒ

1.

Bài tập về nhà: Các bài tập trong SGK có liên quan đến phần tinh bột.

2.

Xem trước phần

XENLULOZO

</div>
(24)<div class='page_container' data-page=24>

Ngày soạn:.../...

I. MỤC TIÊU:

1. Kiến thức:

Giúp HS biết cấu tạo và tính chất điển hình của saccarozơ, tinh bột và

xenlulozơ.

2. Kĩ năng:

- So sánh nhận dạng saccarozơ, tinh bột và xenlulozơ.

- Viết các PTHH minh hoạ cho tính chất hố học của các hợp chất trên.

- Giải các bài tập về saccarozơ, tinh bột và xenlulozơ.

3. Thái độ:

HS nhận thức được tầm quan trọng của saccarozơ, tinh bột và xenlulozơ trong

cuộc sống.

II. CHUẨN BỊ:

1.

Dụng cụ:

Ống nghiệm, ống nhỏ giọt.

2. Hoá chất:

Dung dịch I2, các mẫu saccarozơ, tinh bột và xenlulozơ.

3.

Các sơ đồ, hình vẻ, tranh ảnh có liên quan đến nội dung bài học.

Tiết 
10

</div>
(25)<div class='page_container' data-page=25>

III. PHƯƠNG PHÁP:

Nêu vấn đề + đàm thoại + hoạt động nhóm.

IV. TIẾN TRÌNH BÀY DẠY:

1. Ổn định lớp:

Chào hỏi, kiểm diện.

2. Kiểm tra bài cũ:

Trình bày tính chất hoá học của saccarozơ. Viết các PTHH của phản

ứng.

3. Bài mới:

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ

NỘI DUNG KIẾN THỨC

Hoạt động 1

- GV cho HS quan sát một mẫu bông nõn.

- HS quan sát + nghiên cứu SGK và cho biết

tính chất vật lí cũng như trạng thái thiên

nhiên của xenlulozơ.

III – XENLULOZƠ

1. Tính chất vật lí, trạng thái thiên nhiên

- Xenlulozơ là chất rắn dạng sợi, màu trắng,

không mùi vị. Không tan trong nước và

nhiều dung môi hữu cơ như etanol, ete,

benzen,.. nhưng tan được trong nước Svayde

là dung dịch Cu(OH)2/dd NH3.

- Là thành phần chính tạo nên màng tế bào

thực vật, tạo nên bộ khung của cây cối.

Hoạt động 2

- HS nghiên cứu SGK và cho biết đặc điểm

cấu tạo của phân tử xenlulozơ ?

- GV ?: Giữa tinh bột và xenlulozơ có điểm

gì giống và khác nhau về mặt cấu tạo ?

2. Cấu tạo phân tử

- Là một polisaccarit, phân tử gồm nhiều

gốc -glucozơ liên kết với nhau tạo thành

mạch dài, có khối lượng phân tử rất lớn

(2.000.000). Nhiều mạch xenlulozơ ghép lại

với nhau thành sợi xenlulozơ.

- Xenlulozơ chỉ có cấu tạo mạch khơng phân

nhánh, mỗi gốc C6H10O5 có 3 nhóm OH.

C6H10O5)n hay [C6H7O2(OH)3]n

Hoạt động 3

- HS nghiên cứu SGK và cho biết điều kiện

của phản ứng thuỷ phân xenlulozơ và viết

PTHH của phản ứng.

3. Tính chất hoá học

a. Phản ứng thuỷ phân

(C6H10O5)n + nH2O H+, t0 nC6H12O6

- GV cho HS biết các nhóm OH trong phân

tử xenlulozơ có khả năng tham gia phản ứng

với axit HNO3 có H2SO4 đặc làm xúc tác

tương tự như ancol đa chức.

- HS tham khảo SGK và viết PTHH của

phản ứng.

b. Phản ứng với axit nitric

[C6H7O2(OH)3] + 3HNO3 [C6H7O2(ONO2)3]n + 3H2O
H2SO4 đặc

- GV yêu cầu HS nghiên cứu SGK và cho

biết những ứng dụng của xenlulozơ.

- GV có thể liên hệ đến các sự kiện lịch sử

như: chiến thắng Bạch Đằng,…

4. Ứng dụng

- Những nguyên liệu chứa xenlulozơ (bông,

đay, gỗ,…) thường được dùng trực tiếp (kéo

sợi dệt vải, trong xây dựng, làm đồ gỗ,…)

hoặc chế biến thành giấy.

- Xenlulozơ là nguyên liệu để sản xuất tơ

nhân tạo như tơ visco, tơ axetat, chế tạo

thuốc súng khơng khói và chế tạo phim ảnh.

V. CỦNG CỐ

1.

So sánh sự giống nhau vàkhác nhau về CTPT của xenlulozơ và tinh bột.

2.

Khối lượng phân tử trung bình của xenlulozơ trong sợi bơng là 1.750.000 của xenlulozơ

trong sợi gai là 5.900.000. Tính số gốc glucozơ (C6H10O5) trong mỗi loại xenlulozơ nêu trên.

VI. DẶN DÒ

</div>
(26)<div class='page_container' data-page=26>

1.

Bài tập về nhà: Các câu hỏi và bài tập có liên quan đến xenlulozơ trong SGK.

2.

Xem trước bài nội dung của phần

KIẾN THỨC CẦN NHỚ

trongbài

LUYỆN TẬP:

CẤU TẠO VÀ TÍNH CHẤT CỦA CACBOHIĐRAT

và ghi vào v bài t p theo b ng sau:ở ậ ả

Hợp chất

cacbohiđrat

Monosaccarit

Đisaccarit

Polisaccarit

Glucozơ

Fructozơ

Saccarozơ

Tinhbột

Xenlulozơ

CTPT

Đặc điểm cấu tạo

Tính chất hố

học

</div>
(27)<div class='page_container' data-page=27>

Ngày soạn:.../...

I. MỤC TIÊU:

1. Kiến thức:

- Cấu tạo của các loại cacbohiđrat điển hình.

- Các tính chất hố học đặc trưng của các loại cacbohiđrat và mốt quan hệ giữa các loại

hợp chất đó.

2. Kĩ năng:

- Rèn luyện cho HS phương pháp tư duy trừu tượng, từ cấu tạo phức tạp của các loại

cacbohiđrat, đặc biệt là các nhóm chức suy ra tính chất hố học thông qua giải các bài tập

luyện tập.

- Giải các bài tập hoá học về hợp chất cacbohiđrat.

3. Thái độ:

II. CHUẨN BỊ:

- HS chuẩn bị bảng tổng kết về các hợp chất cacbohiđrat theo mẫu đã cho sẵn.

- Một số bài tập hoá học trong SGK.

III. PHƯƠNG PHÁP:

Nêu vấn đề + đàm thoại + hoạt động nhóm.

IV. TIẾN TRÌNH BÀY DẠY:

1. Ổn định lớp:

Chào hỏi, kiểm diện.

2. Kiểm tra bài cũ:

Không kiểm tra.

3. Bài mới:

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ

NỘI DUNG KIẾN THỨC

Hoạt động 1

- GV ? Các chất glucozơ, saccarozơ và

anđehit axetic có điểm gì giống và khác nhau

về mặt cấu tao ?

- HS phân biệt 3 dung dịch trên dựa vào các

phản ứng hoá học đặc trưng của mỗi chất.

Bài 1:

Để phân biệt các dung dịch glucozơ,

saccarozơ và anđehit axetic có thể dùng dãy

chất nào sau đây làm thuốc thử ?

A.

Cu(OH)2 & AgNO3/NH3



B.

Nước Br2 & NaOH

C.

HNO3 & AgNO3/NH3

D.

AgNO3/NH3 & NaOH

Hoạt động 2

- HS dựa vào tỉ lệ mol CO2 và H2O cũng như

biết chất X có thể lên men rượu → Đáp án B

Bài 2:

Khi đốt cháy một hợp chất hữu cơ

thu được hỗn hợp khí CO2 và hơi nước có tỉ

lệ mol 1:1. Chất này có thể lên men rượu.

Chất đó là chất nào trong số các chất sau

đây ?

A.

Axit axetic

B.

Glucozơ



C.

Saccarozơ

D.

Fructozơ

Hoạt động 3

- HS dựa vào tính chất riêng đặc trưng của

mỗi chấ để phân biệt các dung dịch riêng

biệt.

- GV hướng dẫn HS giải quyết nếu HS không

tự giải quyết được.

Bài 3:

Trình bày phương pháp hố học để

phân biệt các dung dịch riêng biệt trong

mỗi nhóm chất sau đây:

a)

Glucozơ, glixerol, anđehit axetic

b)

Glucozơ, saccarozơ, glixerol

c)

Saccarozơ, anđehit axetic, hồ tinh bột

Hoạt động 4

Bài 4:

Từ 1 tấn tinh bột chứa 20% tạp chất

Tiết 
11

LUYỆN TẬP

</div>
(28)<div class='page_container' data-page=28>

- HS viết PTHH của phản ứng thuỷ phân tinh

bột vằcn cứ vào hiệu suất phản ứng để tính

khối lượng glucozơ thu được.

trơ có thể sản xuất được bao nhiêu kg

glucozơ, nếu hiệu suất của quá trình sản

xuất là 75%.

Đáp án

666,67kg

Hoạt động 5

- HS tính khối lượng của tinh bột và

xenlulozơ.

- Viết PTHH thuỷ phân các hợp chất, từ

phương trình phản ứng tính khối lượng các

chất có liên quan.

Bài 5:

Tính khối lượng glucozơ thu được

khi thuỷ phân:

a)

1 kg bột gạo có chứa 80% tinh bột.

b)

1 kg mùn cưa có chứa 50% xenlulozơ,

cịn lại là tạp chất trơ.

c)

1 kg saccarozơ.

Giả thiết các phản ứng xảy ra hoàn toàn.

Đáp số

a)

0,8889 kg

b)

0,556 kg

c)

0,5263kg

Hoạt động 6

- Câu a HS tự giải quyết được trên cơ sở của

bài toán xác định CTPT hợp chất hữu cơ.

- Câu b HS viết PTHH của phản ứng và tính

khối lượng Ag thu được dựa vào phương

trình phản ứng đó.

Bài 6:

Đốt cháy hồn tồn 16,2g một

cacbohiđrat thu được 13,44 lít CO2 (đkc) và

9g H2O.

a)

Xác định CTĐGN của X. X thuộc loại

cacbohiđrat đã học.

b)

Đun 16,2g X trong dung dịch axit thu

được dung dịch Y. Cho Y tác dụng với

lượng dư dd AgNO3/NH3 thu được bao

nhiêu gam Ag ? Giả sử hiệu suất của quá

trình là 80%.

Đáp án

a)

CTĐGN là C6H10O5 → CTPT là

(C6H10O5)n, X là polisaccarit.

b)

mAg = 17,28g

V. CỦNG CỐ

1.

Xenlulozơ không thuộc loại

A.

cacbohiđrat

B.

gluxit

C.

polisaccarit

D.

đisaccarit



2.

Cho m gam tinh bột lên men thành ancol etylic với hiệu suất 81%. Tồn bộ lượng khí

CO2 sinh ra được hấp thụ hoàn toàn vào dung dịch Ca(OH)2 dư, thu được 75g kết tủa. Giá

trị m là:

A.

75 

B.

65 C.

8 D.

55 3.

Xenlulozơ trinitrat được điều chế xenlulozơ và axit HNO3 đặc có xúc tác là H2SO4 đặc,

nóng. Để có được 29,7kg xenlulozơ trinitrat, cần dùng dung dịch chứa m kg axit HNO3

(hiệu suất phản ứng 90%). Giá trị m là:

A.

30 B.

21 

C.

42 D.

10 4.

Cho sơ đồ chuyển hoá sau: Tinh bột → X → Y → Axit axetic. X, Y lần lượt là:

A.

glucozơ, ancol etylic



B.

mantozơ, glucozơ

C.

glucozơ, etyl axetat

D.

ancol etylic, anđehit axetic

5.

Chất lỏng hoà tan được xenlulozơ là

A.

benzen

B.

ete

C.

etanol

D.

nước Svayde



VI. DẶN DÒ

1.

Bài tập về nhà: Các câu hỏi và bài tập có liên quan đến xenlulozơ trong SGK.

</div>
(29)<div class='page_container' data-page=29>

2.

Xem trước bài nội dung của bài thực hành:

ĐIỀU CHẾ, TÍNH CHẤT HOÁ HỌC CỦA

ESTE VÀ GLUXIT

Ngày soạn:.../...

I. MỤC TIÊU:

1. Kiến thức:

- Củng cố những kiến thức quan trọng của este, gluxit như phản ứng xà phòng hóa, phản

ứng với dung dịch Cu(OH)2 của glucozơ, phản ứng với dung dịch I2 của tinh bột, khái niệm

về phản ứng điều chế este, xà phòng.

- Tiến hành một số thí nghiệm:

+ Điều chế etyl axetat

+ Phản ứng xà phịng hố chất béo

+ Phản ứng của glucozơ với Cu(OH)2

+ Phản ứng màu của hồ tinh bột

với dung dịch iot

2. Kĩ năng:

- Rèn luyện kĩ năng thực hiện các phản ứng hố học hữu cơ như: vừa đun nóng hỗn hợp

liên tục, vừa khuấy đều hỗn hợp, làm lạnh sản phẩm phản ứng,…

- Rèn luyện kĩ năng lắp ráp dụng cụ thí nghiệm, kĩ năng thực hiện và quan sát các hiện

tượng thí nghiệm xảy ra.

3. Thái độ:

II. CHUẨN BỊ:

1. Dụng cụ:

Ống nghiệm, bát sứ nhỏ, đũa thuỷ tinh, ống thuỷ tinh, nút cao su, giá thí

nghiệm, giá để ống nghiệm, đèn cồn, kiềng sắt.

2.

Hoá chất:

C2H5OH, CH3COOH nguyên chất; dung dịch: NaOH 4%, CuSO4 5%; glucozơ

1%; NaCl bão hoà; mỡ hoặc dầu thực vật; nước đá.

III. PHƯƠNG PHÁP:

Các nhóm HS tiến hành thí nghiệm và viết bản tường trình theo

mẫu.

Tiết 
12

THỰC HÀNH:

ĐIỀU CHẾ, TÍNH CHẤT HỐ HỌC CỦA ESTE

</div>
(30)<div class='page_container' data-page=30>

IV. TIẾN TRÌNH BÀY DẠY:

1. Ổn định lớp:

Chào hỏi, kiểm diện.

2. Kiểm tra bài cũ:

Không kiểm tra.

3. Bài mới:

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ

NỘI DUNG KIẾN THỨC

Hoạt động 1

- GV nêu mục tiêu, yêu cầu, nhấn mạnh

những điểm cần chú ý trong tiết thực hành.

- GV hướng dẫn HS lắp ráp thiết bị điều chế

etyl axetat, thao tác dùng đũa thuỷ tinh khuấy

đều trong thí nghiệm về phản ứng xà phịng

hố.

Hoạt động 2

- HS tiến hành thí nghiệm như hướng dẫn

trong SGK.

- GV hướng dẫn HS quan sát hiện tượng xảy

ra trong q trình thí nghiệm. HS quan sát

mùi và tính tan của este điều chế được.

Thí nghiệm 1:

Điều chế etyl axetat

Hoạt động 3

- HS tiến hành thí nghiệm như hướng dẫn

trong SGK.

- GV hướng dẫn HS quan sát lớp chất rắn,

trắng nhẹ nổi trên bề mặt bát sứ, đó là muối

natri của axit béo.

- Cần lưu ý phài dùng đũa thuỷ tinh khuấy

đều hỗn hợp trong bát sứ có thêm vài giọt

nước để hỗn hợp khơng cạn đi.

Thí nghiệm 2:

Phản ứng xà phịng hố.

Hoạt động 4

- HS tiến hành thí nghiệm như hướng dẫn

trong SGK.

- GV hướng dẫn HS quan sát thấy màu của

dung dịch chuyển thành màu xanh thẫm,

trong suốt. Sau đó dùng cặp gỗ cặp ống

nghiệm, đun nóng nhẹ, dung dịch chuyển

sang màu đỏ gạch của Cu2O.

Thí nghiệm 3:

Phản ứng của glucozơ với

Cu(OH)2

Hoạt động 5

- HS tiến hành thí nghiệm như hướng dẫn

trong SGK.

Thí nghiệm 4:

Phản ứng của tinh bột với

iot

Hoạt động 6

- GV nhận xét, đánh giá buổi thực hành.

- HS thu dọn dụng cụ, hoá chất, vệ sinh

phịng thí nghiệm, lớp học, viết bản tường

trình.

V. CỦNG CỐ

: Khơng

Mẫu báo cáo thí nghiệm:

H và tên h c sinh: Tên bài th c hành:ọ ọ ự

TT

TÊN TN

CÁCH TIẾN

HIỆN TƯỢNG

GIẢI THÍCH

</div>
(31)<div class='page_container' data-page=31>

HÀNH TN

1

2

3

4 VI. DẶN DÒ:

Tiết sau kiểm tra viết 1 tiết.

Ngày soạn:.../...

CHƯƠNG 3: AMIN, AMINOAXIT VÀ PROTEIN

Tiết 
14

</div>
(32)<div class='page_container' data-page=32>

I. MỤC TIÊU:

1. Kiến thức:

- HS biết: Định nghĩa, phân loại và gọi tên amin

- HS hiểu: Các tính chất điển hình của amin.

2. Kĩ năng:

- Nhận dạng các hợp chất amin.

- Viết chính xác các PTHH của amin

- Quan sát, phân tích các thí nghiệm chứng minh của amin.

3. Thái độ:

Thấy được tầm quan trọng của các hợp chất amin trong đời sống và sản xuất,

cùng với hiểu biết về cấu tạo, tính chất hố học của các hợp chất amin.

II. CHUẨN BỊ:

- Dụng cụ: Ống nghiệm, đũa thuỷ tinh, ống nhỏ giọt, kẹp thí nghiệm.

- Hố chất : metylamin, quỳ tím, anilin, nước brom.

- Hình vẽ tranh ảnh liên quan đến bài học.

III. PHƯƠNG PHÁP:

Nêu vấn đề + đàm thoại + hoạt động nhóm.

IV. TIẾN TRÌNH BÀY DẠY:

1. Ổn định lớp:

Chào hỏi, kiểm diện.

2. Kiểm tra bài cũ:

Không kiểm tra.

3. Bài mới:

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ

NỘI DUNG KIẾN THỨC

Hoạt động 1

- GV lấy thí dụ về CTCT của amoniac và

một số amin như bên và yêu cầu HS so

sánh CTCT của amoniac với amin.

- HS nghiên cứu SGK và nêu định nghĩa

amin trên cơ sở so sánh cấu tạo của NH3 và

amin.

- GV giới thiệu cách tính bậc của amin và

yêu cầu HS xác định bậc của các amin trên.

- HS nghiên cứu SGK để biết được các loại

đồng phân của amin.

- GV lấy một số thí dụ bên và yêu cầu HS

xác định loại đồng phân của amin.

- HS nghiên cứu SGK để biết được cách

I – KHÁI NIỆM, PHÂN LOẠI VÀ DANH

PHÁP

1. Khái niệm, phân loại

a. Khái niệm

: Khi thay thế nguyên tử H

trong phân tử NH3 bằng gốc hiđrocacbon ta

thu được hợp chất amin.

Thí dụ

NH3 CH3NH2 C6H5-NH2 CH3-NH-CH3 NH2
amoniac metylamin phenylamin đimetylamin xiclohexylamin

B I B I B II B I

Bậc của amin: Bằng số nguyên tử hiđro

trong phân tử NH3 bị thay thế bởi gốc

hiđrocacbon.

Amin thường có đồng phân về mạch

cacbon, về vị trí nhóm chức và về bậc của

amin.

Thí dụ:

CH3 CH2 CH2 CH2 NH2
CH3 CH

CH3

CH2 NH2 Đồng phân về mạch cacbon

CH3 CH2 CH2 NH2

CH3 CH

NH2

CH3 Đồng phân về vị trí nhóm chức

CH3 CH2 NH2

CH3 NH CH3 Đồng phân về bậc của amin

b. Phân loại

</div>
(33)<div class='page_container' data-page=33>

phân loại amin thông dụng nhất.

- HS nghiên cứu SGK để biết cách gọi tên

amin.

- HS vận dụng gọi tên các amin bên.

Theo gốc hiđrocacbon: Amin béo như

CH3NH2, C2H5NH2,…, amin thơm như

C6H5NH2, CH3C6H4NH2,…

Theo bậc của amin: Amin bậc I, amin bậc

II, amin bậc

2. Danh pháp

: Gọi tên theo tên gốc chức (tên

gốc hiđrocacbon + amin) và tên thay thế.

Thí dụ:

SGK

CTCT

Tên gốc –

chức

Tên thay thế

CH3NH2

metylamin

metanamin

CH3CH2

NH2

etylamin

etanmin

CH3NHCH3

đimetylamin

N-metylmetanmin

CH3CH2CH2

NH2

propylamin

propan-1-amin

(CH3)3N

trimetylamin

N,N-đimetylmetanmi

n

CH3[CH2]3

NH2

butylamin

butan-1-amin

C2H5NHC2H

đietylamin

N-etyletanmin

C6H5NH2

phenylamin

Benzenamin

H2N[CH2]6N

H2

hexametylen

điamin

Hexan-1,6-đimin

- HS nghiên cứu SGK vàcho biết tính chất

vật lí của amin.

- GV lưu ý HS là các amin đều rất độc, thí

dụ nicotin có trong thành phần của thuốc lá.

II – TÍNH CHẤT VẬT LÍ

- Metylamin, đimetylamin, trimetylamin,

etylamin là những chất khí, mùi khai, khó

chịu, tan nhiều trong nước. Các amin có phân

tử khối cao hơn là những chất lỏng hoặc rắn,

độ tan trong nước giảm dần theo chiều tăng

của phân tử khối.

- Anilin là chất lỏng, khơng màu, ít tan trong

nước và nặng hơn nước.

- Các amin đều rất độc.

V. CỦNG CỐ:

1.

Khái niệm về amin. Bậc của amin. Tên gọi của amin.

2.

Viết tất cả các đồng phân của amin có CTPT C4H11N. Gọi tên.

VI. DẶN DỊ

1.

Bài tập về nhà:

2.

Xem trước phần còn lại của bài

AMIN

</div>
(34)<div class='page_container' data-page=34>

Ngày soạn:.../...

I. MỤC TIÊU:

1. Kiến thức:

- HS biết: Định nghĩa, phân loại và gọi tên amin

- HS hiểu: Các tính chất điển hình của amin.

2. Kĩ năng:

- Nhận dạng các hợp chất amin.

- Viết chính xác các PTHH của amin

- Quan sát, phân tích các thí nghiệm chứng minh của amin.

3. Thái độ:

Thấy được tầm quan trọng của các hợp chất amin trong đời sống và sản xuất,

cùng với hiểu biết về cấu tạo, tính chất hố học của các hợp chất amin.

II. CHUẨN BỊ:

- Dụng cụ: Ống nghiệm, đũa thuỷ tinh, ống nhỏ giọt, kẹp thí nghiệm.

- Hố chất : metylamin, quỳ tím, anilin, nước brom.

- Hình vẽ tranh ảnh liên quan đến bài học.

III. PHƯƠNG PHÁP:

Nêu vấn đề + đàm thoại + hoạt động nhóm.

IV. TIẾN TRÌNH BÀY DẠY:

1. Ổn định lớp:

Chào hỏi, kiểm diện.

2. Kiểm tra bài cũ:

Viết tất cả các đồng phân của amin C3H9N. Chỉ rõ bậc của các amin và

gọi tên.

3. Bài mới:

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ

NỘI DUNG KIẾN THỨC

Hoạt động 1

- GV ? Phân tử amin và amoniac có điểm gì

giống nhau về mặt cấu tạo ?

III – CẤU TẠO PHÂN TỬ VÀ TÍNH

CHẤT HỐ HỌC

1. Cấu tạo phân tử

- Tuỳ thuộc vào số liên kết và nguyên tử N

Tiết 
15

</div>
(35)<div class='page_container' data-page=35>

- HS nghiên cứu SGK và cho biết đặc điểm

cấu tạo của phân tử amin.

tạo ra với nguyên tử cacbon mà ta có amin

bậc I, bậc II, bậc III.

R-NH2 R NH R1 R N

R2R

Baäc I Baäc II Baäc III

- Phân tử amin có nguyên tử nitơ tương tự

trong phân tử NH3 nên các amin có tinh bazơ.

Ngồi ra amin cịn có tính chất của gốc

hiđrocacbon.

Hoạt động 2

- GV biểu diễn 2 thí nghiệm sau để HS

quan sát:

- Thí nghiệm 1: Cho mẫu giấy quỳ đã thấm

nước lên miệng lọ đựng CH3NH2.

- Đưa đầu đũa thuỷ tinh đã nhúng dung

dịch HCl đặc lên miệng lọ đựng CH3NH2.

- HS quan sát hiện tượng xảy ra, giải thích.

- HS nghiên cứu SGK so sánh tính bazơ của

CH3NH2, NH3, C6H5NH2. Giải thích ngun

nhân.

2. Tính chất hố học

a. Tính bazơ

Tác dụng với nước: Dung dịch các amin

mạch hở trong nước làm quỳ tím hố xanh,

phenolphtalein hố hồng.

CH3NH2 + H2O [CH3NH3]+ + OH

-Anilin và các amin thơm phản ứng rất kém

với nước.

Tác dụng với axit

C6H5NH2 + HCl → [C6H5NH3]

Cl

−

anilin phenylamoni

clorua

Nhận xét:

- Các amin tan nhiều trong nước như

metylamin, etylamin,…có khả năng làm xanh

giấy quỳ tím hoặc làm hồng phenolphtalein,

có tính bazơ mạnh hơn amoniac nhờ ảnh

hưởng của nhóm ankyl.

- Anilin có tính bazơ, nhưng dung dịch của

nó khơng làm xanh giấy quỳ tím, cũng khơng

làm hồng phenolphtalein vì tính bazơ của nó

rất yếu và yếu hơn amoniac. Đó là ảnh hưởng

của gốc phenyl (tương tự phenol).

Tính bazơ: CH3NH2 > NH3 > C6H5NH2

Hoạt động 3

- GV biểu diễn thí nghiệm khi nhỏ vài giọt

dung dịch Br2 bão hoà vào ống nghiệm

đựng dung dịch anilin.

- HS quan sát hiện tượng xảy ra, giải thích

nguyên nhân, viết PTHH của phản ứng.

b. Phản ứng thế ở nhân thơm của anilin

NH2
:

+ 3Br2

NH2
Br

Br
Br

+ 3HBr
(2,4,6-tribromanilin)
H2O



Nhận biết anilin

V. CỦNG CỐ:

1.

Có 3 hố chất sau đây: Etylamin, phenylamin và amoniac. Thứ tự tăng dần lực bazơ

được sắp xếp theo dãy

A.

amoniac < etylamin < phenylamin

B

. etylamin < amoniac < phenylamin

C.

phenylamin < amoniac < etylamin



D.

phenylamin < etylamin <

amoniac

2.

Có thể nhận biết lọ đựng dung dịch CH3NH2 bằng cách nào trong các cách sau ?

A.

Nhận biết bằng mùi.

</div>
(36)<div class='page_container' data-page=36>

B.

Thêm vài giọt dung dịch H2SO4

C.

Thêm vài giọt dung dịch Na2CO3

D.

Đưa đũa thuỷ tinh đã nhúng ddHCl đặc lên phía trên miệng lọ đựng dd CH3NH2

đặc.

3.

Trình bày phương pháp hố học để tách riêng từng chất trong mỗi hỗn hợp sau đây:

a)

Hỗn hợp khí: CH4 và CH3NH2

b)

Hỗn hợp lỏng: C6H6, C6H5OH và

C6H5NH2

VI. DẶN DÒ

1.

Bài tập về nhà: 1 → 6 trang 44 (SGK).

2.

Xem trước bài

AMINOAXIT

Ngày soạn:.../...

I. MỤC TIÊU:

1. Kiến thức:

- HS biết: Khái niệm về amino axit

- HS hiểu: Những tính chất hố học điển hình của amino axit.

2. Kĩ năng:

- Nhận dạng các hợp chất amino axit.

Tiết 
16

</div>
(37)<div class='page_container' data-page=37>

- Viết chính xác các PTHH của amino axit

3. Thái độ:

Amino axit có tầm quan trọng trong việc tổng hợp ra protein, quyết định sự

sống, khi nắm được bản chất của nó (định nghĩa, danh pháp và các tính chất đặc trưng của

nó) sẽ tạo hứng thú cho HS khi học bài này.

II. CHUẨN BỊ:

- Hình vẽ, tranh ảnh liên quan đến bài học.

- Hệ thống các câu hỏi của bài học.

III. PHƯƠNG PHÁP:

Nêu vấn đề + đàm thoại + hoạt động nhóm.

IV. TIẾN TRÌNH BÀY DẠY:

1. Ổn định lớp:

Chào hỏi, kiểm diện.

2. Kiểm tra bài cũ:

Cho các chất sau: dd HCl, NaCl, quỳ tím, dd Br2. Chất nào phản ứng

được với anilin. Viết PTHH của phản ứng.

3. Bài mới:

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ

NỘI DUNG KIẾN THỨC

Hoạt động 1

- GV yêu cầu HS nghiên cứu SGK và cho

biết định nghĩa về hợp chất amino axit. Cho

thí dụ.

- GV yêu cầu HS nghiên cứu SGK và cho

biết cách gọi tên amino axit. Cho thí dụ.

I – KHÁI NIỆM

1. Khái niệm

Thí dụ:

CH3 CH

NH2COOH H2N CH2[CH2]3 CHNH2COOH

alanin lysin

Aminoaxit là những hợp chất hữu cơ tạp

chức, phân tử chứa đồng thời nhóm amino

(NH

2

) và nhóm cacboxyl (COOH).

CTTQ:

(H2N)x−R−(COOH)y (x ≥ 1, y ≥ 1)

2.

Danh pháp

- Xuất phát từ tên axit tương ứng (tên hệ

thống, tên thường) có thêm tiếp đầu ngữ

amino và số hoặc chữ cái Hi Lạp (, …) chỉ

vị trí của nhóm NH2 trong mạch là tên thay

thế, tên bán hệ thống

- Các -amino axit có trong thiên nhiên

thường được gọi bằng tên riêng.

Tên gọi của một số amino axit (SGK)

Hoạt động 2

- GV viết CTCT của axit amino axetic và

yêu cầu HS nhận xét về đặc điểm cấu tạo.

- GV khắc sâu đặc điểm cấu tạo (1 nhóm

COOH và 1 nhóm NH2), các nhóm này

mang tính chất khác nhau, chúng có thể tác

dụng với nhau, từ đó yêu cầu HS viết dưới

dạng ion lưỡng cực.

- GV thông báo cho HS một số tính chất vật

lí đặc trưng của amino axit.

II – CẤU TẠO PHÂN TỬ VÀ TÍNH

CHẤT HỐ HỌC

1. Cấu tạo phân tử:

Tồn tại dưới hai dạng:

Phân tử và ion lưỡng cực.

H2N-CH2-COOH H3N-CH+ 2-COO
-dạng phân tử ion lưỡng cực



Các amino axit là những hợp chất ion nên

ở điều kiện thường là chất rắn kết tinh, tương

đối dễ tan trong nước và có nhiệt độ nóng

chảy cao (phân huỷ khi đun nóng).

- GV ? Từ đặc điểm cấu tạo của amino axit,

em hãy cho biết amino axit có thể thể hiện

2. Tính chất hố học

Các amino axit là những hợp chất lưỡng

tính, tính chất riêng của mỗi nhóm chức và

</div>
(38)<div class='page_container' data-page=38>

những tính chất gì ?

- GV yêu cầu HS viết PTHH của phản ứng

giữa glyxin với dung dịch HCl, dung dịch

NaOH.

có phản ứng trùng ngưng.

a. Tính chất lưỡng tính

HOOC-CH2-NH2 + HCl HOOC-CH2-NH+ 3Cl
-H2N-CH2-COOH + NaOH H2N-CH2-COONa + H2O

- GV nêu vấn đề: Tuỳ thuộc vào số lượng

nhóm COOH và NH2 trong mỗi amino axit

sẽ cho môi trường nhất định.

- GV biểu diễn thí nghiệm nhúng giấy quỳ

tím vào dung dịch glyxin, axit glutamic,

lysin.

- HS nhận xét hiện tượng, viết phương trình

điện li và giải thích.

b. Tính axit – bazơ của dung dịch amino

axit

- Dung dịch glyxin khơng làm đổi màu quỳ

tím.

H2N CH2 COOH H3N-CH2-COO

- Dung dịch axit glutamic làm quỳ tím hố

hồng

HOOC-CH2CH2CHCOOH

NH2

-OOC-CH

2CH2CHCOO

-NH3

- Dung dịch lysin làm quỳ tím hố xanh.

H2N[CH2]4CH

NH2COOH + H2O H3N[CH2]4+CHNH3COO + OH

-- GV yêu cầu HS viết PTHH của phản ứng

este hoá giữa glyxin với etanol (xt khí HCl)

c. Phản ứng riêng của nhóm –COOH:

phản ứng este hố

H2N-CH2-COOH + C2H5OH HCl khí H2N-CH2-COOC2H5 + H2O

Thực ra este hình thành dưới dạng muối.

H2N-CH2-COOC2H5 +HCl →

5
2
2

3N CH COOC H

Cl 

- GV yêu cầu HS nghiên cứu SGK và cho

biết điều kiện để các amino axit tham gia

phản ứng trùng ngưng tạo ra polime loại

poliamit.

- GV yêu cầu HS nêu đặc điểm của loại phản

ứng này. Viết PTHH trùng ngưng

-aminocaproic

d. Phản ứng trùng ngưng

...+ H NH [CH2]5CO OH + H NH [CH2]5CO OH H NH [CH+ 2]5CO OH + ... t

... NH [CH2]5CO NH [CH2]5CO NH [CH2]5 CO ... + nH2O

nH2N-[CH2]5COOH t NH [CH2]5 CO + nH2O
0

( )n

hay

axit -aminocaproic

policaproamit

Hoạt động 3

- HS nghiên cứu SGK và cho biết các ứng

dụng của aminoaxit.

III – ỨNG DỤNG

- Các amino axit thiên nhiên (hầu hết là các

-amino axit) là những hợp chất cơ sở để kiến

tạo nên các loại protein của cơ thể sống.

- Muối mononatri của axit glutamic dùng

làm gia vị thức ăn (mì chính hay bột ngọt),

axit glutamic là thuốc hỗ trợ thần kinh,

methionin là thuốc bổ gan.

- Các axit 6-aminohexanoic (-aminocaproic)

và 7-aminoheptanoic (-aminoenantoic) là

nguyên liệu để sản xuất tơ nilon như nilon-6,

nilon-7,…

V. CỦNG CỐ

1.

Ứng với CTPT C4H9NO2 có bao nhiêu amino axit là đồng phân cấu tạo của nhau ?

A.

3 B.

4 C.

5 

D.

6 2.

Có 3 chất hữu cơ: H2NCH2COOH, CH3CH2COOH và CH3[CH2]3NH2.

Để nhận ra dung dịch của các hợp chất trên, chỉ cần dùng thuốc thử nào sau đây ?

</div>
(39)<div class='page_container' data-page=39>

A.

NaOH

B.

HCl

C.

CH3OH/HCl

D.

Quỳ

tím



VI. DẶN DỊ

1.

Bài tập về nhà: 1 → 6 trang 48 (SGK).

2.

Xem trước bài

PEPTIT VÀ PROTEIN

Ngày soạn:.../...

I. MỤC TIÊU:

1. Kiến thức:

HS biết:

- Peptit, protein, axit nucleic là gì và vai trò của chúng trong cơ thể sinh vật.

- Biết sơ lược về cấu trúc và tính chất của protein.

2. Kĩ năng:

- Nhận dạng mạch peptit.

- Viết các PTHH của peptit và protein.

- Giái các bài tập hoá học phần peptit và protein.

3. Thái độ:

Có thể khám phá được những hợp chất cấu tạo nên cơ thể sống và thế giới

xung quanh.

II. CHUẨN BỊ:

- Hình vẽ, tranh ảnh có liên quan đến bài học.

- Hệ thống câu hỏi cho bài dạy.

III. PHƯƠNG PHÁP:

Nêu vấn đề + đàm thoại + hoạt động nhóm.

IV. TIẾN TRÌNH BÀY DẠY:

1. Ổn định lớp:

Chào hỏi, kiểm diện.

2. Kiểm tra bài cũ:

3. Bài mới:

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ

NỘI DUNG KIẾN THỨC

Hoạt động 1

- HS nghiên cứu SGK và cho biết định nghĩa

về peptit.

- GV yêu cầu HS chỉ ra liên kết peptit trong

cơng thức sau:

NH CH
R1

C
O

N
H

CH
R2

C
O

...
...

liên keát peptit

I – PEPTIT

1. Khái niệm

* Peptit là hợp chất chứa từ 2 đến 50 gốc

-amino axit liên kết với nhau bởi các liên kết

peptit.

* Liên kết peptit là liên kết -CO-NH- giữa hai đơn vị

Â-aminoaxit. Nhóm giữa hai đơn vị

Â-aminoaxit được gọi là nhóm peptit
C

O NH

NH CH

R1 OC NH CHR2 OC ...
...

liên kết peptit

Tiết 
17

</div>
(40)<div class='page_container' data-page=40>

- GV ghi công thức của amino axit và yêu

cầu HS nghiên cứu SGK để biết được amino

axit đầu N và đầu C.

- GV yêu cầu HS cho biết cách phân loại

peptit qua nghiên cứu SGK.

* Phân tử peptit hợp thành từ các gốc -amino

axit bằng liên kết peptit theo một trật tự nhất

định. Amino axit đầu N cịn nhóm NH2,

amino axit đầu C cịn nhóm COOH.

Thí dụ: H2N CH2CO NH CH

CH3COOH

đầu N

đầu C

* Những phân tử peptit chứa 2, 3, 4,…gốc

-amino axit được gọi là đi, tri, tetrapeptit.

Những phân tử peptit chứa nhiều gốc -amino

axit (trên 10) hợp thành được gọi là

polipeptit.

* CTCT của các peptit có thể biểu diễn bằng

cách ghép từ tên viết tắt của các gốc -amino

axit theo trật tự của chúng.

Thí dụ: Hai đipeptit từ alanin và glyxin là:

Ala-Gly và Gly-Ala.

2. Tính chất hố học

- HS nghiên cứu SGK và viết PTHH thuỷ

phân mạch peptit gồm 3 gốc -amino axit.

- HS nghiên cứu SGK và cho biết hiện tượng

CuSO4 tác dụng với các peptit trong môi

trường OH

−

. Giải thích hiện tượng.

-GV nêu vấn đề: Đây là thuốc thử dùng nhận

ra peptit được áp dụng trong các bài tập nhận

biết.

a. Phản ứng thuỷ phân

...H2N CH

CO NH CH
R2

CO NH CH
R3

CO ...NH CHCOOH + (n - 1)H2O

H+ hoặc OH

-H2NCHCOOH

R1 +H2NCHCOOH +R2 H2NCHCOOH + ... +R3 H2NCHCOOHRn

b. Phản ứng màu biure

Trong môi trường kiềm, Cu(OH)2 tác dụng

với peptit cho màu tím (màu của hợp chất

phức đồng với peptit có từ 2 liên kết peptit

trở lên).

Hoạt động 2

- HS nghiên cứu SGK và cho biết định nghĩa

về protein.

- GV yêu cầu HS nghiên cứu SGK vàcho

biết các loại protein và đặc điểm của các loại

protein.

II – PROTEIN

1. Khái niệm:

Protein là những polipeptit

cao phân tử có khối lượng phân tử từ vài

chục nghìn đến vài triệu.

Phân loại:

* Protein đơn giản: Là loại protein mà khi

thủy phân chỉ cho hỗn hợp các -amino axit.

Thí dụ: anbumin của lịng trắng trứng,

fibroin của tơ tằm,…

* Protein phức tạp: Được tạo thành từ

protein đơn giản cộng với thành phần “phi

protein”.

Thí dụ: nucleoprotein chứa axit nucleic,

lipoprotein chứa chất béo,…

- HS nghiên cứu SGK và cho biết những đặc

điểm chính về cấu trúc phân tử của protein.

2. Cấu tạo phân tử

Được tạo nên bởi nhiều gốc -amino axit nối

với nhau bằng liên kết peptit.

NH CH
R1
C
O
N

H
CH
R2
C
O
NH
... CH
R3
C
O

</div>
(41)<div class='page_container' data-page=41>

V. CỦNG CỐ

1.

Peptit là gì ? Liên kết peptit là gì ? Có bao nhiêu liên kết peptit trong một phân tử

tripeptit ?

Viết CTCT và gọi tên các tripeptit có thể được hình thành từ glyxin, alanin và phenylalanin

(C6H5CH2−CH(NH2)−COOH, viết tắt là Phe)

2.

Hợp chất nào sau đây thuộc loại đipeptit ?

A.

H2N−CH2−CONH−CH2CONH−CH2COOH

B.

H2N−CH2CONH−CH(CH3)−COOH



C.

H2N−CH2CH2−CONH−CH2CH2COOH

D.

H2N−CH2CH2CONH−CH2COOH

3.

Thuốc thử nào sau đây dùng để phân biệt các dung dịch glucozơ, glixerol, etanol và lòng

trắng trứng ?

A.

NaOH

B.

AgNO3/NH3

C.

Cu(OH)2



D.

HNO3

VI. DẶN DÒ

1.

Bài tập về nhà: 1 → 3 trang 55 (SGK).

2.

Xem trước phần còn lại của bài bài

PEPTIT VÀ PROTEIN

Ngày soạn:.../...

I. MỤC TIÊU:

1. Kiến thức:

HS biết:

- Peptit, protein, axit nucleic là gì và vai trị của chúng trong cơ thể sinh vật.

- Biết sơ lược về cấu trúc và tính chất của protein.

2. Kĩ năng:

- Nhận dạng mạch peptit.

- Viết các PTHH của peptit và protein.

- Giái các bài tập hoá học phần peptit và protein.

3. Thái độ:

Có thể khám phá được những hợp chất cấu tạo nên cơ thể sống và thế giới

xung quanh.

Tiết 
18

</div>
(42)<div class='page_container' data-page=42>

II. CHUẨN BỊ:

- Hình vẽ, tranh ảnh có liên quan đến bài học.

- Hệ thống câu hỏi cho bài dạy.

III. PHƯƠNG PHÁP:

Nêu vấn đề + đàm thoại + hoạt động nhóm.

IV. TIẾN TRÌNH BÀY DẠY:

1. Ổn định lớp:

Chào hỏi, kiểm diện.

2. Kiểm tra bài cũ:

3. Bài mới:

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ

NỘI DUNG KIẾN THỨC

Hoạt động 1

- GV biểu diễn thí nghiệm về sự hồ tan và

đơng tụ của lịng trắng trứng.

- HS quan sát hiện tượng, nhận xét.

- GV tóm tắt lại một số tính chất vật lí đặc

trưng của protein.

3. Tính chất

a. Tính chất vật lí:

- Nhiều protein hình cầu tan được trong

nước tạo thành dung dịch keo và đơng tụ lại

khi đun nóng.

Thí dụ: Hồ tan lịng trắng trứng vào nước,

sau đó đun sơi, lịng trắng trứng sẽ đông tụ

lại.

- Sự đông tụ và kết tủa protein cũng xảy ra

khi cho axit, bazơ và một số muối vào dung

dịch protein.

- HS nghiên cứu SGK và cho biết những tính

chất hố học đặc trưng của protein.

- GV biểu diễn thí nghiệm phản ứng màu

biure. HS quan sát hiện tượng xảy ra, nhận

xét.

- GV ?: Vì sao protein có tính chất hố học

tương tự peptit.

b. Tính chất hố học

- Bị thuỷ phân nhờ xt axit, bazơ hoặc enzim

Protein → chuỗi polipeptit → -amino axit

- Có phản ứng màu biure với Cu(OH)2 →

màu tím

- HS nghiên cứu SGK để biết được tầm quan

trọng của protein.

4. Vai trò của protein đối với sự sống

(SGK)

Hoạt động 2

- HS nghiên cứu SGK và cho biết định nghĩa

về enzim.

- GV yêu cầu HS cho biết:

- Tên gọi của các enzim.

- Đặc điểm của xúc tác enzim.

- Những đặc điểm của xúc tác enzim.

III – KHÁI NIỆM VỀ ENZIM VÀ AXIT

NUCLEIC

1. Enzim

a. Khái niệm:

Là những chất hầu hết có bản

chất protein, có khả năng xúc tác cho các

q trình hố học, đặc biệt trong cơ thể sinh

vật.

* Tên của enzim: Xuất phát từ tên của phản

ứng hay chất phản ứng thêm đi aza.

Thí dụ: enzim amilazãt cho quá trình thuỷ

phân tinh bột (amylum) thành matozơ.

b. Đặc điểm của enzim

- Hoạt động xt của enzim có tính chọn lọc

rất cao: mỗi enzim chỉ xuc tác cho một sự

chuyển hoá nhất định.

- Tốc độ phản ứng nhờ xúc tác enzim rất

lớn, thường lớn gấp từ 10

đến 10

lần tốc

độ của cùng phản ứng nhờ xúc tác hoá học.

2. Axit nucleic

</div>
(43)<div class='page_container' data-page=43>

- HS nghiên cứu SGK và cho biết:

- Định nghĩa chung về axit nucleic.

- Những đặc điểm của axit nucleic.

- GV thông báo cho HS biết vai trò quan

trọng của axit nucleic trong hoạt động sống

của cơ thể.

a. Khái niệm:

Axit nucleic là polieste của

axit photphoric và pentozơ (monosaccarit có

5C); mỗi pentozơ lại liên kết với một bazơ

nitơ (đó là các hợp chất dị vịng chứa nitơ

được kí hiệu là A, C, G, T, U).

* Axit nucleic thường tông tại dưới dạng kết

hợp với protein gọi là nucleoprotein. Axit

nucleic có hai loại được kí hiệu là AND và

ARN.

b. Vai trị

- Axit nucleic có vai trò quan trọng bậc nhất

trong các hoạt động của cơ thể, như sự tổng

hợp protein, sự chuyển các thông tin di

truyền.

- AND chứa các thông tinh di truyền. Nó là

vật liệu di truyền ở cấp độ phân tử mang

thơng tinh di truyền mã hố cho hoạt động

sinh trưởng và phát triển của các cơ thể sống.

- ARN chủ yếu nằm trong tế bào chất, nó

tham gia vào q trình giải mã thông tinh di

truyền.

V. CỦNG CỐ

1.

Phân biệt các khái niệm:

a)

Peptit và protein

b)

Protein phức tạp và protein đơn chức giản.

2.

Xác định phân tử khối gần đúng của một hemoglobin (huyết cầu tố) chứa 0,4% Fe về

khối lượng (mỗi phân tử hemoglobin chỉ chứa 1 nguyên tử sắt).

VI. DẶN DÒ

1.

Bài tập về nhà: 3 → 6 trang 55 (SGK).

2.

HS v nhà gi i quy t bài t p sau:ề ả ế ậ

Chất

Vấn đề

Amin bậc 1

Amino axit

Protein

Công thức

chung

RNH2

NH2

R CH
NH2

COOH HN CH

CO NH CH

... ...

Tính chất hố học

+ HCl

+ NaOH

+ R’OH/khí

HCl

+ Br2

(dd)/H2O

Trùng

ngưng

Phản ứng

biure

+ Cu(OH)2

</div>
(44)<div class='page_container' data-page=44>

3.

Xem trước bài

LUYỆN TẬP: CẤU TẠO VÀ TÍNH CHẤT CỦA AMIN, AMINO

AXIT VÀ PROTEIN

Ngày soạn:.../...

I. MỤC TIÊU:

1. Kiến thức:

So sánh, củng cố kiến thức về cấu tạo cũng như tính chất của amin, amino

axit và protein.

2. Kĩ năng:

- Làm bảng tổng kết về các hợp chất quan trọng trong chương.

- Viết các PTHH của phản ứng dưới dạng tổng quát cho các hợp chất amin, amino axit.

- Giải các bài tập hoá học phần amin, amino axit và protein.

3. Thái độ:

Có thể khám phá được những hợp chất cấu tạo nên cơ thể sống và thế giới

xung quanh.

II. CHUẨN BỊ:

- Bảng tổng kết một số hợp chất quan trọng của amin, amino axit.

- Hệ thống câu hỏi cho bài dạy.

III. PHƯƠNG PHÁP:

Nêu vấn đề + đàm thoại + hoạt động nhóm.

IV. TIẾN TRÌNH BÀY DẠY:

1. Ổn định lớp:

Chào hỏi, kiểm diện.

2. Kiểm tra bài cũ:

Phân biệt các khái niệm:

a)

Peptit và protein

b)

Protein phức tạp và protein đơn chức giản.

3. Bài mới:

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ

NỘI DUNG KIẾN THỨC

Hoạt động 1

- HS 1 chọn đáp án phù hợp.

- HS 2 nhận xét về đáp án HS 1 chọn.

- GV nhận xét kết quả.

Bài 1:

Dung dịch nào dưới đây làm quỳ tím

hố xanh ?

A.

CH3CH2CH2NH2



B.

H2N−CH2−COOH

C.

C6H5NH2

D.

H2NCH(COOH)CH2CH2COOH

Bài 2:

C2H5NH2 tan trong nước không phản

ứng với chất nào trong số các chất sau ?

A.

HCl

B.

H2SO4

C.

NaOH



D.

Quỳ tím

Bài 3:

Viết các PTHH của phản ứng giữa

tirozin

Tiết

19

</div>
(45)<div class='page_container' data-page=45>

Hoạt động 2

- GV ?: tirozin thuộc loại hợp chất gì ?

- HS vận dụng các kiến thức đã học về amino

axit để hoàn thành PTHH của phản ứng.

HO CH2 CH

NH2COOH

Với các chất sau đây:

a)

HCl

b)

Nước brom

c)

NaOH

d)

CH3OH/HCl (hơi

bão hoà)

Giải

a)

HO-C6H4-CH2-CH(NH2)-COOH + HCl

→

HO-C6H4-CH2-CH(NH3Cl)-COOH

b)

HO-C6H4-CH2-CH(NH2)-COOH + 2Br2

→

HO-C6H2Br2-CH2-CH(NH2)-COOH + 2HBr

c)

HO-C6H4-CH2-CH(NH2)-COOH +

2NaOH →

NaO-C6H4-CH2-CH(NH2)-COONa + 2H2O

d)HO-C6H4-CH2-CH(NH2)-COOH + CH3OHHCl bão hoà

HO-C6H4-CH2-CH(NH2)-COOCH3 + H2O

- HS dựa trên tính chất hố học đặc trưng của

các chất để giải quyết bài tập.

Bài 4:

Trình bày phương pháp hố học

phân biệt dung dịch từng chất trong các

nhóm chất sau:

a)

CH3NH2, H2N-CH2-COOH, CH3COONa

b)

C6H5NH2, CH3-CH(NH2)-COOH,

C3H5(OH)3, CH3CHO

Giải

CH3NH2

H2N-CH2-COOH

CH3COON

a

Quỳ tím

Xanh (1)

−

(nhận ra

glyxin)

Xanh (2)

Dd HCl

khói

trắng

−

(1) CH3NH2 + H2O CH3NH3+ + OH
-(2) CH3COO- + H2O CH3COOH + OH

-b)

C6H5NH2

CH3 CHNH

COOH CH2

OH
CH
OH

CH2

CH3CHO

Cu(OH)2, lắc

nhẹ

−

Dd trong suốt

màu xanh lam

(1)

↓ đỏ gạch (2)

Cu(OH)2, t

−

Dung dịch Br2

↓ trắng (3)

−

Bài 5:

Cho 0,01 mol amino axit A tác dụng

vừa đủ với 80 ml dung dịch HCl 0,125M;

sau phản ứng đem cơ cạn thì thu được

1,815g muối. Nếu trung hoà A bằng một

lượng vừa đủ NaOH thì thấy tỉ lệ mol giữa

</div>
(46)<div class='page_container' data-page=46>

Hoạt động 3

- GV dẫn dắt HS giải quyết bài toán.

- HS tự giải quyết dưới sự hướng dẫn của GV.

A và NaOH là 1:1.

a)

Xác định CTPT và CTCT của A, biết

rằng phân tử của A có mạch cacbon không

phân nhánh và A thuộc loại

- amino axit

b)

Viết CTCT các đồng phân có thể của A

vàgọi tên chúng theo danh pháp thế, khi

- thay đổi vị trí nhóm amino.

- thay đổi cấu tạo gốc hiđrocacbon và

nhóm amino vẫn ở vị trí .

Giải

a)

CTCT của A

CH3 CH2 CH2 CH2 CH2 CH

NH2COOH

b)

- Thay đổi vị trí nhóm amino

CH3 CH2 CH2 CH2 CH CH2 COOH

NH2

7 6 5 4 3 2 1

axit 3-aminoheptanoic

…

V. CỦNG CỐ

: Trong tiết luyện tập.

VI. DẶN DÒ:

Xem trước bài

ĐẠI CƯƠNG VỀ POLIME

Ngày soạn:.../...

CHƯƠNG 4: POLIME VÀ VẬT LIỆU POLIME

I. MỤC TIÊU:

1. Kiến thức:

- HS biết: Định nghĩa, đặc điểm cấu tạo của polime.

- HS hiểu: Phản ứng trùng hợp và phản ứng trùng ngưng.

2. Kĩ năng:

- Phân loại và gọi tên polime.

- So sánh phản ứng trùng hợp với phản ứng trùng ngưng.

- Viết PTHH của các phản ứng tổng hợp ra các polime.

Tiết 
20

</div>
(47)<div class='page_container' data-page=47>

3. Thái độ:

Một số hợp chất polime là những loại vật liệu gần gũi trong cuộc sống.

II. CHUẨN BỊ:

Các bảng tổng kết, sơ đồ, hình vẽ liên quan đến bài học.

III. PHƯƠNG PHÁP:

Nêu vấn đề + đàm thoại + hoạt động nhóm.

IV. TIẾN TRÌNH BÀY DẠY:

1. Ổn định lớp:

Chào hỏi, kiểm diện.

2. Kiểm tra bài cũ:

Viết phương trình phản ứng tạo polime từ các monome sau: CH2=CH2,

H2N[CH2]5COOH và cho biết tên của các phản ứng đó.

3. Bài mới:

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ

NỘI DUNG KIẾN THỨC

Hoạt động 1

- GV yêu cầu HS nghiên cứu SGK và cho

biết định nghĩa về polime.

- HS cho thí dụ. Giải thích các khái niệm

như: hệ số polime hoá, monome.

- HS đọc SGK và cho biết cách gọi tên

polime. Vận dụng vào một số thí dụ cụ thể.

(Viết PTHH, chỉ rõ monome, hệ số trùng

hợp).

I – KHÁI NIỆM:

Polime là những hợp chất

có phân tử khối lớn do nhiều đơn vị cơ sở

gọi là mắt xích liên kết với nhau tạo nên.

Thí dụ: polietilen (CH2 CH2) , nilon-6 NH [CHn ( 2]5 CO)n

- n: Hệ số polime hoá hay độ polime hoá.

- Các phân tử như CH2=CH2,

H2N[CH2]5COOH: monome

* Tên gọi: Ghép từ poli trước tên monome.

Nếu tên của monome gồm hai cụm từ trở lên

thì được đặt trong dấu ngoặc đơn.

Thí dụ:

polietilen CH( 2 CH2) poli(vinyl clorua) CHn; ( 2 CHCl)n

* Một số polime có tên riêng:

Thí dụ:

Teflon: CF2 CF2 n

Nilon-6: NH [CH2]5 CO n

Xenlulozơ: (C6H10O5)n

Hoạt động 2

- HS nghiên cứu SGK và cho biết đặc điểm

cấu trúc phân tử polime. Cho thí dụ.

- GV sử dụng mơ hình các kiểu mạch polime

để minh hoạ cho HS.

II – ĐẶC ĐIỂM CẤU TRÚC

- Mạch không phân nhánh: amilozơ, tinh bột,

…

- Mạch phân nhánh: amilopectin, glicogen,

…

- Mạng khơng gian: cao su lưu hố, nhựa

bakelit,…

oooooooooooooooooooooooooooooooooooo
oooooooooooooooooooooooooooooooooooo
oooooooooooooooooooooooooooooooooooo
oooooooooooooooooooooooooooooooooooo
oooooooooooooooooooooooooooooooooooo

oooo

oooo
o

oo oooo

oo
o

a)
b)
c)

a) mạng không phân nhánh
b) mạng phân nhánh
c) mạng không gian

Hoạt động 3

- HS nghiên cứu SGK và cho biết một số

tính chất vật lí của polime.

- GV lấy một số tác dụng về các sản phẩm

polime trong đời sống và sản xuất để chứng

minh thêm cho tính chất vật lí của các sản

phẩm polime.

III – TÍNH CHẤT VẬT LÍ

Các polime hầu hết là những chất rắn,

khơng bay hơi, khơng có nhiệt độ nóng chảy

xác định. Polime khi nóng chảy cho chất

lỏng nhớt, để nguội rắn lại gọi là chất nhiệt

dẻo. Polime khơng nóng chảy, khi đun bị

phân huỷ gọi là chất nhiệt rắn.

</div>
(48)<div class='page_container' data-page=48>

- GV giới thiệu các phản ứng hoá học của

polime.

- HS nghiên cứu SGK và viết các PTHH để

minh hoạ.

IV – TÍNH CHẤT HỐ HỌC

1. Phản ứng phân cắt mạch cacbon

- Polime có nhóm chức trong mạch dễ bị

thuỷ phân

Thí dụ: (C6H10O5)n + nH2O H+, t0 nC6H12O6

Tinh bột Glucozơ

- Polime trùng hợp bị nhiệt phân ở nhiệt độ

thích hợp tạo thành các đoạn ngắn, cuối cùng

thành monome ban đầu (phản ứng giải trùng

hợp hay phản ứng đepolime hố)

Thí dụ: CH

C6H5

CH2 CH

C6H5
CH2
n

3000C
n

polistiren stiren

2. Phản ứng giữ nguyên mạch cacbon

CH2 CH C

CH3

CH2 +nHCl CH2 CH2 C

CH3

Cl
CH2

n n

poliisopren poliisopren hiđroclo hoá

3. Phản ứng tăng mạch polime

- Phản ứng lưu hoá chuyển cao su thành cao

su lưu hoá.

- Phản ứng chuyển nhựa rezol thành nhựa

rezit.

OH
CH2

CH2OH
+ n

OH
CH2

OH
CH2
CH2

OH
CH2

+ nH2O

V. CỦNG CỐ:

Hệ số polime hố là gì ? Có thể xác định chính xác hệ số polime hố được

khơng ?

Tính hệ số polime hoá của PE, PVC và xenlulozơ, biết rằng phân tử khối trung bình của

chúng lần lượt là: 420.000, 250.000 và 1.620.000.

VI. DẶN DÒ

1.

Bài tập về nhà: 1, 6 trang 64 (SGK).

2.

Xem trước phần còn lại của bài bài

ĐẠI CƯƠNG VỀ POLIME

Ngày soạn:.../...

Tiết 
21

</div>
(49)<div class='page_container' data-page=49>

I. MỤC TIÊU:

1. Kiến thức:

- HS biết: Định nghĩa, đặc điểm cấu tạo của polime.

- HS hiểu: Phản ứng trùng hợp và phản ứng trùng ngưng.

2. Kĩ năng:

- Phân loại và gọi tên polime.

- So sánh phản ứng trùng hợp với phản ứng trùng ngưng.

- Viết PTHH của các phản ứng tổng hợp ra các polime.

3. Thái độ:

Một số hợp chất polime là những loại vật liệu gần gũi trong cuộc sống.

II. CHUẨN BỊ:

Các bảng tổng kết, sơ đồ, hình vẽ liên quan đến bài học.

III. PHƯƠNG PHÁP:

Nêu vấn đề + đàm thoại + hoạt động nhóm.

IV. TIẾN TRÌNH BÀY DẠY:

1. Ổn định lớp:

Chào hỏi, kiểm diện.

2. Kiểm tra bài cũ:

Hệ số polime hố là gì ? Có thể xác định chính xác hệ số polime hố

được khơng ?

Tính hệ số polime hoá của PE, PVC và xenlulozơ, biết rằng phân tử khối trung bình của

chúng lần lượt là: 420.000, 250.000 và 1.620.000.

3. Bài mới:

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ

NỘI DUNG KIẾN THỨC

Hoạt động 1

- HS nghiên cứu SGK và cho biết định nghĩa

về phản ứng trùng hợp ?

- GV ?: Qua một số phản ứng trùng hợp mà

chúng ta đã được học. Em hãy cho biết một

monome muốn tham gia được phản ứng trùng

hợp thì về đặc điểm cấu tạo, phân tử monome

đó phải thoã mãn đặc điểm cấu tạo như thế

nào ?

- GV bổ sung thêm điều kiện nếu HS nêu ra

chưa đầy đủ và lấy một số thí dụ để chứng

minh.

V – PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU CHẾ

1. Phản ứng trùng hợp:

Trùng hợp là quá

trình kết hợp nhiều phân tử nhỏ (monome)

giống nhau hay tương tự nhau thành phân

tử lớn (polime).

- Điều kiện cần về cấu tạo của monome

tham gia phản ứng trùng hợp là trong phân

tử phải có liên kết bội (CH2=CH2,

CH2=CH-Cl, CH2=CH-CH-CH2,…) hoặc là

vịng kém bền có thể mở ra như:

CH2 CH2,

O H2C

CH2
CH2
CH2
CH2
C
NH,...
O

Thí dụ:

nCH2 CH

CH2 CH

xt, t0, p

vinyl clorua poli(vinyl clorua)

H2C
CH2
CH2
CH2
CH2
C
NH
O

NH[CH2]5CO
t0, xt

caprolactam capron

- HS nghiên cứu SGK và cho biết định nghĩa

về phản ứng trùng ngưng ?

- GV ?: Qua một số phản ứng trùng ngưng mà

chúng ta đã được học. Em hãy cho biết một

2. Phản ứng trùng ngưng

H2C
CH2
CH2
CH2
CH2
C
NH
O

NH[CH2]5CO
t0, xt

caprolactam capron

</div>
(50)<div class='page_container' data-page=50>

monome muốn tham gia được phản ứng trùng

ngưng thì về đặc điểm cấu tạo, phân tử

monome đó phải thỗ mãn đặc điểm cấu tạo

như thế nào ?

- GV bổ sung thêm điều kiện nếu HS nêu ra

chưa đầy đủ và lấy một số thí dụ để chứng

minh.

nHOOC-C6H4-COOH + nHOCH2-CH2OH t0

CO C6H4-CO OC2H4 O n + 2nH2O

- Trùng ngưng là quá trình kết hợp nhiều

phân tử nhỏ (monome) thành phân tử lớn

(polime) đồng thời giải phóng những phân

tử nhỏ khác (thí dụ H

2

O).

- Điều kiện cần về cấu tạo của monome

tham gia phản ứng trùng ngưng là trong

phân tử phải có ít nhất hai nhóm chức có

khả năng phản ứng.

- HS nghiên cứu SGK để biết được một số

ứng dụng quan trọng của các polime.

VI – ỨNG DỤNG:

Vật liệu polime phục

vụ cho sản xuất và đời sống: Chất dẻo, tơ

sợi, cao su, keo dán.

V. CỦNG CỐ

1.

Polime nào sau đây được tổng hợp bằng phản ứng trùng hợp ?

A.

Poli(vinyl clorua)



B.

Polisaccarit

C.

Protein

D.

Nilon-6,6

2.

Polime nào sau đây được tổng hợp bằng phản ứng trùng ngưng ?

A.

Nilon-6,6



B.

Polistiren

C.

Poli(vinyl clorua)

D.

Polipropilen

3.

Từ các sản phẩm hố dầu (C6H6 và CH2=CH2) có thể tổng hợp được polistiren, chất được

dùng đẻ sản xuất nhựa trao đổi ion. Hãy viết các PTHH của phản ứng xảy ra (có thể dùng

thêm các hợp chất vơ cơ cần thiết).

VI. DẶN DÒ

1.

Bài tập về nhà: 2 → 5 trang 64 (SGK).

2.

Xem trước bài

VẬT LIỆU POLIME

</div>
(51)<div class='page_container' data-page=51>

Ngày soạn:.../...

I. MỤC TIÊU:

1. Kiến thức:

- Khái niệm về một số vật liệu: Chất dẻo, sao su, tơ, keo dán.

- Thành phần, tính chất và ứng dụng của chúng.

2. Kĩ năng:

- So sánh các loại vật liệu.

- Viết các PTHH của phản ứng tổng hợp ra một số polime dùng làm chất dẻo, cao su và tơ

tổng hợp.

- Giải các bài tập polime.

3. Thái độ:

HS thấy được những ưu điểm và tầm quan trọng của các vật liệu polime trong

đời sống và sản xuất.

II. CHUẨN BỊ:

- Các mẫu polime, cao su, tơ, keo dán,…

- Các tranh ảnh, hình vẽ, tư liệu liên quan đến bài giảng.

III. PHƯƠNG PHÁP:

Nêu vấn đề + đàm thoại + hoạt động nhóm.

IV. TIẾN TRÌNH BÀY DẠY:

1. Ổn định lớp:

Chào hỏi, kiểm diện.

2. Kiểm tra bài cũ:

Phân biệt sự trùng hợp và trùng ngưng về các mặt: phản ứng, monome

và phân tử khối của polime so với monome. Lấy thí dụ minh hoạ.

3. Bài mới:

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ

NỘI DUNG KIẾN THỨC

- GV nêu vấn đề: Hiện nay do tác dụng của

môi trường xung quanh (không khí, nước,

khí thải,…) kim loại và hợp kim bị ăn mịn

rất nhiều, trong khi đó các khống sản này

nagỳ càng cạn kiệt. Vì vậy việc đi tìm các

nguyên liệu mới là cần thiết. Một trong các

gải pháp là điều chế vật liệu polime.

I – CHẤT DẺO

1. Khái niệm về chất dẻo và vật liệu

compozit

- Chất dẻo là vật liệu polime có tính dẻo.

- Vật liệu compozit là vật liệu hỗn hợp gồm

ít nhất hai thành phần phân tán vào nhau và

không tan vào nhau.

Tiết 
22

</div>
(52)<div class='page_container' data-page=52>

- Gv yêu cầu HS đọc SGK và cho biết định

nghĩa về chất dẻo, vật liệu compozit. Thế

nào là tính dẻo ? Cho thí dụ khi nghiên cứu

SGK.

Thành phần của vật liệu compozit gồm chất

nền (polime) và các chất phụ gia khác. Các

chất nền có thể là nhựa nhiệt dẻo hay nhựa

nhiệt rắn. Chất độn có thể là sợi (bơng, đay,

poliamit, amiăng,…) hoặc bột (silicat, bột

nhẹ (CaCO3), bột tan (3MgO.4SiO2.2H2O),

…

- GV yêu cầu HS viết PTHH của phản ứng

trùng hợp PE.

- HS nêu những tính chất lí hoá đặc trưng,

ứng dụng của PE, đặc điểm của PE.

2. Một số polime dùng làm chất dẻo

a) Polietilen (PE): CH2 CH2 n

PE là chất dẻo mềm, nóng chảy ở nhiệt độ

trên 110

C, có tính “trơ tương đối” của

ankan mạch không phân nhánh, được dùng

làm màng mỏng, vật liệu điện, bình chứa,…

- GV yêu cầu HS viết PTHH của phản ứng

trùng hợp PVC.

- HS nêu những tính chất lí hố đặc trưng,

ứng dụng của PVC, đặc điểm của PVC.

b) Poli (vinyl clorua) (PVC): CH2 CH

PVC là chất rắn vơ định hình, cách điện tốt,

bền với axit, được dùng làm vật liệu cách

điện, ống dẫn nước, vải che mưa.

- GV yêu cầu HS viết PTHH của phản ứng

trùng hợp PMM.

- HS nêu những tính chất lí hố đặc trưng,

ứng dụng của PMM, đặc điểm của PMM.

c) Poli (metyl metacylat) : CH2 C

COOCH3

CH3

Là chất rắn trong suốt cho ánh sáng truyền

qua tốt (gần 90%) nên được dùng chế tạo

thuỷ tinh hữu cơ plexiglat.

- GV yêu cầu HS viết PTHH của phản ứng

trùng hợp PPF.

- HS nêu những tính chất lí hố đặc trưng,

ứng dụng của PPF, đặc điểm của PPF.

CH2 OH

CH2

...

CH2 OH

CH2
nhựa novolac
OHCH2
OH
CH2
OH

CH2OH

CH2

CH2 ...

CH2OH

Nhựa rezit

d) Poli (phenol fomanđehit) (PPF)

Có 3 dạng: Nhựa novolac, nhựa rezol và

nhựa rezit

- Sơ đồ điều chế nhựa novolac:

+nCH2O

CH2OH H+, 750C

-nH2O

OH
CH2

n n

ancol o-hiđroxibenzylic nhựa novolac

- Điều chế nhựa rezol: Đun nóng hỗn hợp

phenol và fomanđehit theo tỉ lệ mol 1:1,2 (xt

kiềm), thu được nhựa rezol.

- Điều chế nhựa rezit:

Nhựa rezol >để nguội1400C Nhựa rezit

CH2

CH2 CH2

OH OH

CH2OH

Một đoạn mạch phân tử nhựa rezol

</div>
(53)<div class='page_container' data-page=53>

CH2

OH OH

CH2

OH
CH2

Một đoạn mạch phân tử nhựa rezit

CH2 CH2

CH2

CH2 CH2

Hoạt động 2

- HS đọc SGK và cho biết định nghĩa về tơ,

các đặc điểm tơ.

II – TƠ

1. Khái niệm

- Tơ là những polime hình sợi dài và mảnh

với độ bền nhất định.

- Trong tơ, những phân tử polime có mạch

khơng phân nhánh, sắp xếp song song với

nhau.

- GV yêu cầu HS nghiên cứu SGK và cho

biết các loại tơ và đặc điểm của nó.

2. Phân loại

a) Tơ thiên nhiên (sẵn có trong thiên nhiên)

như bơng, len, tơ tằm.

b) Tơ hố học (chế tạo bằng phương pháp

hoá học)

- Tơ tổng hợp (chế tạo từ polime tổng hợp):

tơ poliamit (nilon, capron), tơ vinylic thế

(vinilon, nitron,…)

- Tơ bán tổng hợp hay tơ nhân tạo (xuất

phát từ polime thiên nhiên nhưng được chế

biến thêm bằng con đường hoá học): tơ

visco, tơ xenlulozơ axetat,…

- HS đọc SGK, sau đó viết PTHH của phản

ứng tổng hợp tơ nilon-6,6 và nêu những đặc

điểm của loại tơ này.

3. Một số loại tơ tổng hợp thường gặp

a) Tơ nilon-6,6

H2N CH2]6NH2 + nHOOC-[CH2]4-COOH

n t0

NH [CH2]6 NHCO [CH2]4 CO n + 2nH2O
poli(hexametylen añipamit) hay nilon-6,6

- Tính chất: Tơ nilon-6,6 dai, bền, mềm mại,

óng mượt, ít thấm nước, giặt mau khơ nhưng

kém bền với nhiệt, với axit và kiềm.

- Ứng dụng: Dệt vải may mặc, vải lót săm

lốp xe, dệt bít tất, bện làm dây cáp, dây dù,

đan lưới,…

- HS đọc SGK, sau đó viết PTHH của phản

ứng tổng hợp tơ nitron và nêu những đặc

điểm của loại tơ này.

b) Tơ nitron

(hay olon)

CH2 CH
CN

RCOOR', t0 CH

2 CH

CN n

acrilonitrin poliacrilonitrin

- Tính chất: Dai, bền với nhiệt và giữ nhiệt

tốt.

- Ứng dụng: Dệt vải, may quần áo ấm, bện

len đan áo rét.

V. CỦNG CỐ:

1.

Trong các nhận xét dưới đây, nhận xét nào không đúng ?

</div>
(54)<div class='page_container' data-page=54>

A.

Một số chất dẻo là polime nguyên chất.

B.

Đa số chất dẻo, ngoài thành phần cơ bản là polime cịn có các thành phần khác.

C.

Một số vật liệu compozit chỉ là polime.



D

. Vật liệu compozit chứa polime và các thành phần khác.

2.

Tơ nilon-6,6 thuộc loại

A.

tơ nhân tạo

B.

tơ bán tổng hợp

C.

tơ thiên nhiên

D.

tơ

tổng hợp



3.

Tơ visco khơng thuộc loại

A.

tơ hố học

B.

tơ tổng hợp

C.

tơ bán tổng hợp



D.

tơ nhân tạo

4.

Nhựa phenol-fomanđehit được điều chế bằng cách đun nóng phenol với dung dịch

A.

CH3COOH trong mơi trường axit.

B.

CH3CHO trong môi trường axit.

C.

HCOOH trong môi trường axit.

D.

HCHO trong môi trường axit.



5.

Khi clo hố PVC, tính trung bình cứ k mắt xích trong mạch PVC phản ứng với một phân

tử clo. Sau khi clo hoá, thu được một polime chứa 63,96% clo về khối lượng. Giá trị của k

là

A.

3 B.

4 C.

5 D.

6 6.

Trong các ý kiến dưới đây, ý kiến nào đúng ?

A.

Đất sét nhào với nước rất dẻo, có thể ép thành gạch, ngói; vậy đất sét nhào với

nước là chất dẻo.

B.

Thạch cao nhào với nước rất dẻo, có thể nặn thành tượng; vậy đó là một chất dẻo.

C.

Thuỷ tinh hữu cơ (plexiglas) rất cứng và bền đối với nhiệt; vậy đó khơng phải là

chất dẻo.

D.

Tính dẻo của chất dẻo chỉ thể hiện trong những điều kiện nhất định; ở các điều

kiện khác, chất dẻo có thể khơng dẻo.

VI. DẶN DỊ

1.

Bài tập về nhà: 2, 4 trang 72 SGK

2.

Xem trước phần còn lại của bài

VẬT LIỆU POLIME.

</div>
(55)<div class='page_container' data-page=55>

Ngày soạn:.../...

I. MỤC TIÊU:

1. Kiến thức:

- Khái niệm về một số vật liệu: Chất dẻo, sao su, tơ, keo dán.

- Thành phần, tính chất và ứng dụng của chúng.

2. Kĩ năng:

- So sánh các loại vật liệu.

- Viết các PTHH của phản ứng tổng hợp ra một số polime dùng làm chất dẻo, cao su và tơ

tổng hợp.

- Giải các bài tập polime.

3. Thái độ:

HS thấy được những ưu điểm và tầm quan trọng của các vật liệu polime trong

đời sống và sản xuất.

II. CHUẨN BỊ:

- Các mẫu polime, cao su, tơ, keo dán,…

- Các tranh ảnh, hình vẽ, tư liệu liên quan đến bài giảng.

III. PHƯƠNG PHÁP:

Nêu vấn đề + đàm thoại + hoạt động nhóm.

IV. TIẾN TRÌNH BÀY DẠY:

1. Ổn định lớp:

Chào hỏi, kiểm diện.

2. Kiểm tra bài cũ:

3. Bài mới:

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ

NỘI DUNG KIẾN THỨC

Hoạt động 1

- HS đọc SGK và quan sát sợi dây sao su

làm mẫu của GV, cho biết định nghĩa cao su,

phân loại cao su.

III – CAO SU

1. Khái niệm:

Cao su là vật liệu có tính đàn

hồi.

- GV yêu cầu HS nghiên cứu SGK và cho

biết cấu trúc phân tử của sao su thiên nhiên.

- HS nghiên cứu SGK và cho biết tính chất

của cao su thiên nhiên và tính chất của nó.

- GV liên hệ nước ta do điều kiện đất đai và

khí hậu rất thuận tiện cho việc trồng cây sao

su, cây cơng nghiệp có giá trị cao.

2. Phân loại

: Có hai loại cao su: Cao su

thiên nhiên và cao su tổng hợp.

a) Cao su thiên nhiên

- Cấu tạo:

Cao su thieân nhieân 250-3000C isopren



Cao su thiên nhiên là polime của isopren:

CH2 C

CH3CH CH2 n n ~~ 1.500 - 15.000

- Tính chất và ứng dụng

- Cao su thiên nhiên có tính đàn hồi, khơng

dẫn điện và nhiệt, khơng thấm khí và nước,

không tan trong nước, etanol, axeton,…

nhưng tan trong xăng, benzen.

- Cao su thiên nhiên tham gia được phản

ứng cộng (H2, HCl, Cl2,…) do trong phân tử

có chứa liên kết đôi. Tác dụng được với lưu

huỳnh cho cao su lưu hố có tính đàn hồi,

chịu nhiệt, lâu mịn, khó hồ tan trong các

dung mơi hơn so với cao su thường.

Tiết 
23

</div>
(56)<div class='page_container' data-page=56>

- Bản chất của q trình lưu hố cao su (đun

nóng ở 150

C hỗn hợp cao su và lưu huỳnh

với tỉ lệ khoảng 97:3 về khối lượng) là tạo

cầu nối −S−S− giữa các mạch cao su tạo

thành mạng lưới.



 
nS,t0

- HS nghiên cứu SGK và cho biết định nghĩa

cao su tổng hợp.

- HS nghiên cứu SGK, sau đó viết PTHH

của phản ứng tổng hợp cao su buna và cho

biết những đặc điểm của loại cao su này.

- HS nghiên cứu SGK, sau đó viết PTHH

của phản ứng tổng hợp cao su buna-S và

buna-N và cho biết những đặc điểm của loại

cao su này.

b) Cao su tổng hợp:

Là loại vật liệu polime

tương tự cao su thiên nhiên, thường được

điều chế từ các ankađien bằng phản ứng

trùng hợp.

- Cao su buna

nCH2 CH CH CH2 Na

t0, xt CH2 CH CH CH2 n
buta-1,3-ñien polibuta-1,3-ñien

Cao su buna có tính đàn hồi và độ bền kém

cao su thiên nhiên.

- Cao su buna-S và buna-N

CH2 CH CH CH2+ CH CH2

C6H5

n CH2 CH CH CH2 CH

C6H5

CH2
t0

n
buta-1,3-ñien stiren cao su buna-S

CH2 CH CH CH2+ n

n t CH2 CH CH CH2 CH

0,p

buta-1,3-ñien acrilonitrin cao su buna-N

CH2 CH

CN CN CH2n

- HS nghiên cứu SGK, sau đó cho biết định

nghĩa keo dán và nêu bản chất của keo dán.

IV – KEO DÁN TỔNG HỢP

1. Khái niệm

: Keo dán là vật liệu có khả

năng kết dính hai mảnh vật liệu rắn giống

hoặc khác nhau mà không làm biến đổi bản

chất của các vật liệu được kết dính.

- HS nghiên cứu SGK và liên hệ thực tế sau

đó cho biết định nghĩa nhựa vá xăm và cách

dùng nó.

- GV yêu cầu HS nêu những đặc điểm cấu

tạo của keo dán epoxi, sau khi nghiên cứu

SGK.

- GV yêu cầu HS nghiên cứu SGK, sau đó

viết PTHH của phản ứng tổng hợp keo dán

ure-fomađehit và nêu đặc điểm của loại keo

dán này.

nH2N-CO-NH2 + nCH2O H nH2N-CO-NH-CH2OH

+, t0

monomemetylolure
ure fomanñehit

2. Một số loại keo dán tổng hợp thông

dụng

a) Nhựa vá săm:

Là dung dịch đặc của cao

su trong dung môi hữu cơ.

b) Keo dán epoxi:

Làm từ polime có chứa

nhóm epoxi

CH2 CH

c) Keo dán ure-fomanđehit

nH2N-CO-NH2 + nCH2=O t HN CO NH CH2 + nH2O
0, xt

V. CỦNG CỐ

1.

Kết luận nào sau đây

không

hồn tồn đúng ?

A.

Cao su là những polime có tính đàn hồi.

</div>
(57)<div class='page_container' data-page=57>

B.

Vật liệu compozit có thành phần chính là polime.

C.

Nilon-6,6 thuộc loại tơ tổng hợp.

D.

Tơ tằm thuộc loại tơ thiên nhiên.

2.

Tơ tằm và nilon-6,6 đều

A.

có cùng phân tử khối.

B.

thuộc loại tơ tổng hợp.

C.

thuộc loại tơ thiện nhiên.

D.

chứa các loại nguyên tố giống nhau trong

phân tử.

3.

Phân tử khối trung bình của poli(hexametylen ađipamit) là 30.000, của sao su tự nhiên là

105.000. Hãy tính số mắt xích (trị số n) gần đúng trong CTPT mỗi loại polime trên.

VI. DẶN DÒ

1.

Bài tập về nhà: 1, 3, 5, 6 trang 72-73 (SGK).

2.

Xem trước bài

LUYỆN TẬP POLIME VÀ VẬT LIỆU POLIME.

Ngày soạn:.../...

I. MỤC TIÊU:

1. Kiến thức:

- Củng cố những hiểu biết về các phương pháp điều chế polime.

- Củng cố kiến thức về cấu tạo mạch polime.

2. Kĩ năng:

- So sánh hai phản ứng trùng hợp và trùng ngưng để điều chế polime (định nghĩa, sản

phẩm, điều kiện).

- Giải các bài tập về hợp chất polime.

3. Thái độ:

HS khẳng định tầm quan trọng của hợp chất polime trong cuộc sống, sản xuất

và biết áp dụng sự hiểu biết về các hợp chất polime trong thực tế.

II. CHUẨN BỊ:

Hệ thống câu hỏi về lí thuyết và chọn các bài tập tiêu biểu cho bài học.

III. PHƯƠNG PHÁP:

Nêu vấn đề + đàm thoại + hoạt động nhóm.

IV. TIẾN TRÌNH BÀY DẠY:

1. Ổn định lớp:

Chào hỏi, kiểm diện.

2. Kiểm tra bài cũ:

Viết các PTHH của phản ứng tổng hợp PVC, PVA từ etilen.

3. Bài mới:

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ

NỘI DUNG KIẾN THỨC

Hoạt động 1

Bài 1:

Phát biểu nào sau đây

không

đúng ?

A.

Polime là hợp chất có phân tử khối lớn do

nhiều mắt xích liên kết với nhau tạo nên.

B.

Những phân tử nhỏ có liên kết đơi hoặc

vịng kém bền gọi là monome.



Tiết 
24

</div>
(58)<div class='page_container' data-page=58>

- HS căn cứ vào các kiến thức đã học về

polime và vật liệu polime để chọn đáp án

phù hợp.

C.

Hệ số n mắt xích trong cơng thức polime

gọi là hệ số trùng hợp.

D.

Polime tổng hợp được tạo thành nhờ phản

ứng trùng hợp hoặc phản ứng trùng ngưng.

Bài 2:

Nhóm vật liệu nào được chế tạo từ

polime thiên nhiên ?

A.

Tơ visco, tơ tằm, sao su buna, keo dán gỗ.

B.

Tơ visco, tơ tằm, phim ảnh.



C.

Cao su isopren, tơ visco, nilon-6, keo dán

gỗ.

D.

Nhựa bakelit, tơ tằm, tơ axetat.

Hoạt động 2

- HS phân tích đặc điểm cấu tạo của mỗi

polime để tìm ra cơng thức của monome

tương ứng.

- HS viết CTCT của các monome. GV quan

sát HS làm và hướng dẫn.

Bài 3:

Cho biết các monome được dùng để

điều chế các polime sau:

a) CH2 CH

Cl CH2 CHCl

... ...

CF2 CF2 CF2 CF2

... ...

b)

CH2 C CH CH2

c)

CH3 n

d)

[CH2]6 CO

CO COOCH2 CH2 O

e)

NH [CH2]6 NH CO [CH2]4 CO

g)

Giải

a)

CH2=CH−Cl

b)

CF2=CF2

c)

CH2=C(CH3)−CH=CH2

d)

H2N-[CH2]6-COOH

HOOC COOH

HOCH2 CH2OH

e) H2N-[CH2]6-NH2

HOOC-[CH2]4COOH

g)

Hoạt động 3

- GV ?: Em hãy cho biết thành phần nguyên

tố của da thật và da giả khác nhau như thế

nào ?

- GV giới thiệu cách phân biệt.

Câu 4:

Trình bày cách phân biệt các mẫu vật

liệu sau:

a)

PVC (làm giả da) và da thật.

b)

Tơ tằm và tơ axetat.

Giải

Trong cả hai trường hợp (a), (b), lấy một ít

mẫu đốt, nếu có mùi khét đó là da thật hoặc

tơ tằm.

Hoạt động 4

- HS viết PTHH của các phản ứng.

Câu 5:

a)

Viết các PTHH của phản ứng điều chế các

chất theo sơ đồ sau:

-

Stiren → polistiren

-

Axit -aminoenantoic (H2N-[CH2]6-COOH)

→ polienantamit (nilon-7)

b)

Để điều chế 1 tấn mỗi loại polime trên cần

bao nhiêu tấn monome mỗi loại, biết rằng

hiệu suất của cả 2 quá trình điều chế là 90%.

</div>
(59)<div class='page_container' data-page=59>

- GV hướng dẫn HS giải quyết bài toán.

Giải

a) PTHH

CH CH2 CH CH2

n
t0, p, xt

(1)

n H2N-[CH2]6-COOH NH [CH2]6 CO + nH2O

n
xt, t0

b) Khối lượng monome mỗi loại

Theo (1), muốn điều chế 1 tấn polistiren cần

1,11
90

1.100



(tấn) stiren (H = 90%)

Theo (2), 145 tấn H2N-[CH2]-COOH điều

chế 127 tấn polime.

mH

N[CH

]

COOH =

1,14(tấn)

127
145



Vì H=90%→mH

N[CH

]

COOH thực tế

=1,14.

1,27(tấn)

90
100



V. CỦNG CỐ:

Trong tiết luyện tập

VI. DẶN DÒ:

Xem trước bài thực hành

MỘT SỐ TÍNH CHẤT CỦA POLIME VÀ

VẬT LIỆU POLIME.

Ngày soạn:.../...

I. MỤC TIÊU:

1. Kiến thức:

- Củng cố những tính chất đặc trưng của protein và vật liệu polime.

- Tiến hành một số thí nghiệm.

+ Sự đông tụ của protein khi đun nóng.

+Phản ứng màu của protein (phản ứng biure).

+ Tính chất của PE, PVC, sợi len, sợi xenlulozơ khi đun nóng (tính chất của một vài vật

liẹu polime khi đun nóng).

+ Phản ứng của PE, PVC, sợi len, sợi xenlulozơ với kiềm (phản ứng của vật liệu polime

với kiềm).

Tiết 
24

</div>
(60)<div class='page_container' data-page=60>

2. Kĩ năng:

Sử dụng dụng cụ, hoá chất để tiến hành thành cơng một số thí nghiệm về tính

chất của polime và vật liệu polime thường gặp.

3. Thái độ:

Biết được tính chất của polime để bảo vệ các vật liệu polime trong cuộc sống.

II. CHUẨN BỊ:

1. Dụng cụ:

Ống nghiệm, ống nhỏ giọt, đèn cồn, kẹp gỗ, giá để ống nghiệm, kẹp sắt (hoặc

panh sắt).

2.

Hoá chất:

Dung dịch protein (lòng trắng trứng) 10%, dung dịch NaOH 30%, CuSO4 2%,

AgNO3 1%, HNO3 20%, mẫu nhỏ PVC, PE, sợi len, sợi xenlulozơ (hoặc sợi bơng). Dụng

cụ, hố chất đủ cho HS thực hiện thí nghiệm theo nhóm hoặc cá nhân.

III. PHƯƠNG PHÁP:

Nêu vấn đề + đàm thoại + hoạt động nhóm.

IV. TIẾN TRÌNH BÀY DẠY:

1. Ổn định lớp:

Chào hỏi, kiểm diện.

2. Kiểm tra bài cũ:

Không.

3. Bài mới:

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRỊ

NỘI DUNG KIẾN THỨC

Hoạt động 1.

Cơng việc đầu buổi thực hành.

-

GV:

Nêu mục tiêu, yêu cầu, nhấn mạnh

những lưu ý trong buổi thực hành, nhấn

mạnh u cầu an tồn trong khi làm thí

nghiệm với dd axit, dd xút.

- Ôn tập một số kiến thức cơ bản về protein

và polime.

- Hướng dẫn một số thao tác như dùng kẹp

sắt (hoặc panh sắt) kẹp các mẫu PE, PVC,

sợi tơ gần ngọn lửa đèn cồn, quan sát hiện

tượng. Sau đó mới đốt các vật liệu trên để

quan sát.

-

HS:

Theo dõi, lắng nghe.

Hoạt động 2

-

HS:

Tiến hành thí nghiệm như hướng dẫn

của SGK.

-

GV:

Quan sát, hướng dẫn HS thực hiện thí

nghiệm, quan sát sự đơng tụ của protein khi

đun nóng.

Thí nghiệm 1:

Sự đơng tụ của protein khi

đun nóng

Hoạt động 3

-

HS:

Tiến hành thí nghiệm như hướng dẫn

của SGK.

-

GV:

Hướng dẫn HS giải thích.

Cu(OH)2 tạo thành theo phản ứng:

CuSO4 + 2NaOH → Cu(OH)2↓ + Na2SO4

Có phản ứng giữa Cu(OH)2 với các nhóm

peptit −CO−NH− tạo sản phẩm màu tím.

Thí nghiệm 2:

Phản ứng màu biure

Hoạt động 4

-

HS:

Tiến hành thí nghiệm với từng vật liệu

polime.

- Hơ nóng gần ngọn lửa đèn cồn: PE, PVC,

sợi xenlulozơ.

- Đốt các vật liệu trên ngọn lửa.

Thí nghiệm 3:

Tính chất của một vài vật

liệu polime khi đun nóng

</div>
(61)<div class='page_container' data-page=61>

Quan sát hiện tượng xảy ra, giải thích.

-

GV:

Theo dõi, hướng dẫn HS quan sát để

phân biệt hiện tượng khi hơ nóng các vật

liệu gần ngọn lửa đèn cồn và khi đốt cháy

các vật liệu đó. Từ đó có nhận xét chính xác

về các hiện tượng xảy ra.

-

HS:

Tiến hành thí nghiệm như hướng dẫn

của SGK.

-

GV:

Hướng dẫn HS thực hiện các thí

nghiệm.

Thí nghiệm 4:

Phản ứng của một vài vật

liệu polime với kiềm.

Hoạt động 6:

Công việc sau buổi thực hành.

-

GV:

Nhận xét, đánh giá về tiết thực hành.

-

HS:

Thu dọn dụng cụ, hoá chất, vệ sinh

PTN. Viết tường trình theo mẫu sau.

V. CỦNG CỐ:

VI. DẶN DỊ:

1.

Vi t b n t ng trình thí nghi m 3, 4 theo m u sau:ế ả ườ ệ ẫ

Thí nghiệm

Hiện tượng quan sát được từ thí nghiệm với vật liệu

PE (1)

PVC (2)

Sợi len (3)

Sợi xenlulozơ

(4)

Hơ nóng gần

ngọn lửa đèn cồn

Đốt vật liệu trên

ngọn lửa đèn cồn

Dung dịch 1’, 2’

tác dụng với dd

AgNO3

Dung dịch 3’, 4’

tác dụng với dd

CuSO4

2.

Tiết sau kiểm tra viết.

</div>
(62)<div class='page_container' data-page=62>

Ngày soạn:.../...

CHƯƠNG 5: ĐẠI CƯƠNG VỀ KIM LOẠI

I. MỤC TIÊU:

1. Kiến thức:

HS biết:

- Vị trí của kim loại trong bảng tuần hồn.

- Cấu tạo của nguyên tử kim loại và cấu tạo tinh thể của các kim loại.

- Liên kết kim loại.

2. Kĩ năng:

Rèn luyện kĩ năng từ vị trí của kim loại suy ra cấu tạo và tính chất, từ tính chất

suy ra ứng dụng và phương pháp điều chế.

3. Thái độ:

II. CHUẨN BỊ:

- Bảng tuần hồn các ngun tố hố học.

- Bảng phụ vẽ sơ đồ cấu tạo ngun tử (có ghi bán kính ngun tử) của các nguyên tố

thuộc chu kì 2.

- Tranh vẽ 3 kiểu mạng tinh thể và mơ hình tinh thể kim loại (mạng tinh thể lục phương,

lập phương tâm diện, lập phương tâm khối).

III. PHƯƠNG PHÁP:

Nêu vấn đề + đàm thoại + hoạt động nhóm.

IV. TIẾN TRÌNH BÀY DẠY:

1. Ổn định lớp:

Chào hỏi, kiểm diện.

2. Kiểm tra bài cũ:

Viết cấu hình electron nguyên tử của các nguyên tố 11Na, 20Ca, 13Al.

Xác định số electron ở lớp ngồi cùng và cho biết đó là ngun tố kim loại hay phi kim ?

3. Bài mới:

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ

NỘI DUNG KIẾN THỨC

Hoạt động 1

- GV dùng bảng tuần hoàn và yêu cầu

HS xác định vị trí của các nguyên tố kim

loại trong bảng tuần hoàn.

- GV gợi ý để HS tự rút ra kết luận về vị

trí của các nguyên tố kim loại trong bảng

tuần hồn.

I – VỊ TRÍ CỦA KIM LOẠI TRONG BẢNG

TUẦN HỒN

- Nhóm IA (trừ H), nhóm IIA (trừ B) và một

phần của các nhóm IVA, VA, VIA.

- Các nhóm B (từ IB đến VIIIB).

- Họ lantan và actini.

Hoạt động 2

- GV yêu cầu HS viết cấu hình electron

của các nguyên tố kim loại: Na, Mg, Al

II – CẤU TẠO CỦA KIM LOẠI

1. Cấu tạo nguyên tử

- Nguyên tử của hầu hết các nguyên tố kim loại

đều có ít electron ở lớp ngoài cùng (1, 2 hoặc

Tiết

27

</div>
(63)<div class='page_container' data-page=63>

và các nguyên tố phi kim P, S, Cl. So

sánh số electron ở lớp ngoài cùng của

các nguyên tử kim loại và phi kim trên.

Nhận xét và rút ra kết luận.

- GV dùng bảng phụ vẽ sơ đồ cấu tạo

nguyên tử của các nguyên tố thuộc chu

kì 2 và yêu cầu HS rút ra nhận xét về sự

biến thiên của điện tích hạt nhân và bán

kính nguyên tử.

3e).

Thí dụ:

Na: [Ne]3s

Mg: [Ne]3s

Al: [Ne]3s

3p

- Trong chu kì, nguyên tử của nguyên tố kim

loại có bán kính ngun tử lớn hơn và điện tích

hạt nhân nhỏ hơn so với các nguyên tử của

nguyên tố phi kim.

Thí d :ụ

11Na 12Mg 13Al 14Si 15P 16S 17Cl

0,15

7 0,13

6 0,12

5 0,11

7 0,11

0 0,10

4 0,09

9 Hoạt động 3

- GV thông báo về cấu tạo của đơn chất

kim loại.

- GV dùng mô hình thơng báo 3 kiểu

mạng tinh thể của kim loại.

- HS nhận xét về sự khác nhau của 3

kiểu mạng tinh thể trên.

2. Cấu tạo tinh thể

- Ở nhiệt độ thường, trừ Hg ở thể lỏng, còn các

kim loại khác ở thể rắn và có cấu tạo tinh thể.

- Trong tinh thể kim loại, nguyên tử và ion kim

loại nằm ở những nút của mạng tinh thể. Các

electron hoá trị liên kết yếu với hạt nhân nên dễ

tách khỏi nguyên tử và chuyển động tự do trong

mạng tinh thể.

a) Mạng tinh thể lục phương

- Các nguyên tử, ion kim loại nằm trên các đỉnh

và tâm các mặt của hình lục giác đứng và ba

nguyên tử, ion nằm phía trong của hình lục giác.

- Trong tinh thể, thể tích của các nguyên tử và

ion kim loại chiếm 74%, cịn lại 26% là khơng

gian trống.

Ví dụ: Be, Mg, Zn.

b) Mạng tinh thể lập phương tâm diện

- Các nguyên tử, ion kim loại nằm trên các đỉnh

và tâm các mặt của hình lập phương.

- Trong tinh thể, thể tích của các nguyên tử và

ion kim loại chiếm 74%, cịn lại 26% là khơng

gian trống.

Ví dụ: Cu, Ag, Au, Al,…

c) Mạng tinh thể lập phương tâm khối

- Các nguyên tử,ion kim loại nằm trên các đỉnh

và tâm của hình lập phương.

- Trong tinh thể, thể tích của các nguyên tử và

ion kim loại chiếm 68%, cịn lại 32% là khơng

gian trống.

Ví dụ: Li, Na, K, V, Mo,…

- GV thơng báo về liên kết kim loại và

yêu cầu HS so sánh liên kết kim loại với

liên kết cộng hoá trị và liên kết ion.

3. Liên kết kim loại

Liên kết kim loại là liên kết được hình thành

giữa các nguyên tử và ion kim loại trong mạng

tinh thể do có sự tham gia của các electron tự do.

V. CỦNG CỐ

:

1.

GV treo bảng tuàn hoàn và yêu cầu HS xác định vị trí của 22 nguyên tố phi kim. Từ đó

thấy phần cịn lại của bảng tuần hoàn là gồm các nguyên tố kim loại.

</div>
(64)<div class='page_container' data-page=64>

2.

Phân biệt cấu tạo của nguyên tử kim loại và cấu tạo của đơn chất kim loại để thấy trong

đơn chất, kim loại có liên kết kim loại.

VI. DẶN DÒ

1.

Bài tập về nhà: 1 → 9 trang 82 (SGK).

2.

Xem trước bài phần

TÍNH CHẤT CỦA KIM LOẠI

Ngày soạn:.../...

I. MỤC TIÊU:

1. Kiến thức:

- HS biết: Tính chất vật lí chung của kim loại.

- HS hiểu: Nguyên nhân gây nên những tính chất vật lí chung của kim loại.

2. Kĩ năng:

Giải thích được nguyên nhân gây nên một số tính chất vật lí chung của kim

loại.

3. Thái độ:

II. CHUẨN BỊ:

III. PHƯƠNG PHÁP:

Nêu vấn đề + đàm thoại + hoạt động nhóm.

IV. TIẾN TRÌNH BÀY DẠY:

1. Ổn định lớp:

Chào hỏi, kiểm diện.

2. Kiểm tra bài cũ:

Liên kết kim loại là gì ? So sánh liên kết kim loại với liên kết cộng hoá

trị và liên kết ion.

3. Bài mới:

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ

NỘI DUNG KIẾN THỨC

Tiết 
28

TÍNH CHẤT CỦA KIM LOẠI

</div>
(65)<div class='page_container' data-page=65>

Hoạt động 1

- GV yêu cầu HS nêu những tính chất vật lí

chung của kim loại (đã học ở năm lớp 9).

I – TÍNH CHẤT VẬT LÍ

1. Tính chất chung:

Ở điều kiện thường, các

kim loại đều ở trạng thái rắn (trừ Hg), có tính

dẻo, dẫn điện, dẫn nhiệt và có ánh kim.

Hoạt động 2

- HS nghiên cứu SGK và giải thích tính dẻo

của kim loại.

- GV ?: Nhiều ứng dụng quan trọng của kim

loại trong cuộc sống là nhờ vào tính dẻo của

kim loại. Em hãy kể tên những ứng dụng đó.

2. Giải thích

a) Tính dẻo

Kim loại có tính dẻo là vì các ion dương

trong mạng tinh thể kim loại có thể trượt lên

nhau dễ dàng mà không tách rời nhau nhờ

những electron tự do chuyển động dính kết

chúng với nhau.

Hoạt động 3

- HS nghiên cứu SGK và giải thích nguyên

nhân về tính dẫn điện của kim loại.

- GV dẫn dắt HS giải thích ngun nhân vì

sao ở nhiệt độ cao thì độ dẫn điện của kim

loại càng giảm.

b) Tính dẫn điện

- Khi đặt một hiệu điện thế vào hai đầu dây

kim loại, những electron chuyển động tự do

trong kim loại sẽ chuyển động thành dịng có

hướng từ cực âm đến cực dương, tạo thành

dòng điện.

- Ở nhiệt độ càng cao thì tính dẫn điện của

kim loại càng giảm do ở nhiệt độ cao, các

ion dương dao động mạnh cản trở dòng

electron chuyển động.

Hoạt động 4

- HS nghiên cứu SGK và giải thích nguyên

nhân về tính dẫn nhiệt của kim loại.

c) Tính dẫn nhiệt

- Các electron trong vùng nhiệt độ cao có

động năng lớn, chuyển động hỗn loạn và

nhanh chóng sang vùng có nhiệt độ thấp hơn,

truyền năng lượng cho các ion dương ở vùng

này nên nhiệt độ lan truyền được từ vùng này

đến vùng khác trong khối kim loại.

- Thường các kim loại dẫn điện tốt cũng dẫn

nhiệt tốt.

Hoạt động 5

- HS nghiên cứu SGK và giải thích nguyên

nhân về tính ánh kim của kim loại.

- GV giới thiệu thêm một số tính chất vật lí

khác của kim loại.

d) Ánh kim

Các electron tự do trong tinh thể kim loại

phản xạ hầu hết những tia sáng nhìn thấy

được, do đó kim loại có vẻ sáng lấp lánh gọi

là ánh kim.

Kết luận:

Tính chất vật lí chung của kim loại

gây nên bởi sự có mặt của các electron tự do

trong mạng tinh thể kim loại.

Không những các electron tự do trong tinh

thể kim loại, mà đặc điểm cấu trúc mạng tinh

thể kim loại, bán kính nguyên tử,…cũng ảnh

hưởng đến tính chất vật lí của kim loại.

- Ngồi một số tính chất vật lí chung của các

</div>
(66)<div class='page_container' data-page=66>

kim loại, kim loại cịn có một số tính chất vật

lí khơng giống nhau.

- Khối lượng riêng: Nhỏ nhất: Li (0,5g/cm

);

lớn nhất Os (22,6g/cm

).

- Nhiệt độ nóng chảy: Thấp nhất: Hg

(−39

C); cao nhất W (3410

C).

- Tính cứng: Kim loại mềm nhất là K, Rb,

Cs (dùng dao cắt được) và cứng nhất là Cr

(có thể cắt được kính).

V. CỦNG CỐ

1.

Nguyên nhân gây nên những tính chất vật lí chung của kim loại ? Giải thích.

2.

Em hãy kể tên các vật dụng trong gia đình được làm bằng kim loại. Những ứng dụng của

các đồ vật đó dựa trên tính chất vật lí nào của kim loại ?

VI. DẶN DÒ

1.

Bài tập về nhà: 1, 8 trang 88 (SGK).

2.

Xem trước phần

TÍNH CHẤT HỐ HỌC CHUNG CỦA KIM LOẠI

Ngày soạn:.../...

Tiết 
29

TÍNH CHẤT CỦA KIM LOẠI

</div>
(67)<div class='page_container' data-page=67>

I. MỤC TIÊU:

1. Kiến thức:

- HS biết tính chất hố học chung của kim loại và dẫn ra được các PTHH để chứng minh

cho các tính chất hố học chung đó.

- HS hiểu được nguyên nhân gây nên những tính chất hố học chung của kim loại.

2. Kĩ năng:

Từ vị trí của kim loại trong bảng tuần hoàn, suy ra cấu tạo nguyên tử và từ cấu

tạo nguyên tử suy ra tính chất của kim loại.

3. Thái độ:

II. CHUẨN BỊ:

- Hoá chất: Kim loại Na, đinh sắt, dây sắt, dây đồng, dây nhôm, hạt kẽm. Dung dịch HCl,

H2SO4 loãng, dung dịch HNO3 loãng.

- Dụng cụ: Ống nghiệm, cốc thuỷ tinh, đèn cồn, giá thí nghiệm,…

III. PHƯƠNG PHÁP:

Nêu vấn đề + đàm thoại + hoạt động nhóm.

IV. TIẾN TRÌNH BÀY DẠY:

1. Ổn định lớp:

Chào hỏi, kiểm diện.

2. Kiểm tra bài cũ:

Tính chất vật lí chung của kim loại là gì ? Ngun nhân gây nên những

tính chất vật lí chung đó.

3. Bài mới:

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ

NỘI DUNG KIẾN THỨC

Hoạt động 1

- GV ?: Các electron hoá trị dễ tách ra khỏi

nguyên tử kim loại ? Vì sao ?

- GV ?: Vậy các electron hoá trị dễ tách ra

khỏi nguyên tử kim loại. Vậy tính chất hố

học chung của kim loại là gì ?

II. TÍNH CHẤT HỐ HỌC

- Trong một chu kì: Bán kính ngun tử của

ngun tố kim loại < bán kính nguyên tử của

nguyên tố phi kim.

- Số electron hố trị ít, lực liên kết với hạt

nhân tương đối yếu nên chúng dễ tách khỏi

ngun tử.



Tính chất hố học chung của kim loại là

tính khử.

M → M

+ ne

Hoạt động 2

- GV ?: Fe tác dụng với Cl2 sẽ thu được sản

phẩm gì ?

- GV biểu diễn thí nghiệm để chứng minh

sản phẩm tạo thành sau phản ứng trên là

muối sắt (III).

- HS viết các PTHH: Al cháy trong khí O2;

Hg tác dụng với S; Fe cháy trong khí O2; Fe

+ S.

- HS so sánh số oxi hoá của sắt trong FeCl3,

Fe3O4, FeS và rút ra kết luận về sự nhường

electron của sắt.

1. Tác dụng với phi kim

a) Tác dụng với clo

2Fe + 3Cl2 2FeCl3

0 0 t0 +3 -1

b) Tác dụng với oxi

2Al + 3O0 02 t0 2Al+3 -22O3
3Fe + 2O0 02 t0 Fe+8/3 -23O4

c) Tác dụng với lưu huỳnh

Với Hg xảy ra ở nhiệt độ thường, các kim

loại cần đun nóng.

Fe +0 S0 t0 +2 -2FeS

Hg +0 S0 +2 -2HgS

- GV yêu cầu HS viết PTHH của kim loại Fe

2. Tác dụng với dung dịch axit

a) Dung dịch HCl, H

2

SO

4

loãng

</div>
(68)<div class='page_container' data-page=68>

với dung dịch HCl, nhận xét về số oxi hố

của Fe trong muối thu được.

- GV thơng báo Cu cũng như các kim loại

khác có thể khử N

và S

trong HNO3 và

H2SO4 loãng về các mức oxi hoá thấp hơn.

- HS viết các PTHH của phản ứng.

Fe + 2HCl0 +1 FeCl+2 2 + H02

b) Dung dịch HNO

3

, H

2

SO

4

đặc:

Phản ứng

với hầu hết các kim loại (trừ Au, Pt)

3Cu + 8HNO0 +53 (loãng) 3Cu(NO+2 3)2 + 2NO+2  + 4H2O
Cu + 2H0 2+6SO4 (đặc) CuSO+2 4 + SO+4 2 + 2H2O

- GV thông báo về khả năng phản ứng với

nước của các kim loại ở nhiệt độ thường và

yêu cầu HS viết PTHH của phản ứng giữa

Na và Ca với nước.

- GV thông bào một số kim loại tác dụng với

hơi nước ở nhiệt độ cao như Mg, Fe,…

3. Tác dụng với nước

- Các kim loại có tính khử mạnh: kim loại

nhóm IA và IIA (trừ Be, Mg) khử H2O dễ

dàng ở nhiệt độ thường.

- Các kim loại có tính khử trung bình chỉ

khử nước ở nhiệt độ cao (Fe, Zn,…). Các

kim loại cịn lại khơng khử được H2O.

2Na + 2H0 +12O 2NaOH + H+1 02

- GV yêu cầu HS viết PTHH khi cho Fe tác

dụng với dd CuSO4 ở dạng phân tử và ion

thu gọn. Xác định vai trò của các chât trong

phản ứng trên.

- HS nêu điều kiện của phản ứng (kim loại

mạnh không tác dụng với nước và muối tan).

4. Tác dụng với dung dịch muối:

Kim loại

mạnh hơn có thể khử được ion của kim loại

yếu hơn trong dung dịch muối thành kim loại

tự do.

Fe +0 CuSO+2 4 FeSO+2 4 + Cu0 

V. CỦNG CỐ:

1.

Tính chất hố học cơ bản của kim loại là gì và vì sao kim loại có những tính chất đó ?

2.

Thuỷ ngân dễ bay hơi và rất độc. Nếu chẳng may nhiệt kế thuỷ ngân bị vỡ thì dùng chất

nào trong các chất sau để khử độc thuỷ ngân ?

A. Bột sắt

B. Bột lưu huỳnh

C. Bột than

D. Nước

3.

Dung dịch FeSO4 có lẫn tạp chất là CuSO4. Hãy giới thiệu phương pháp hố học đơn

giản để có thể loại được tạp chất. Giải thích việc làm và viết PTHH dạng phân tử và ion rút

gọn.

VI. DẶN DÒ

1.

Bài tập về nhà: 2, 3, 4, 5 trang 88-89 (SGK).

2.

Xem trước bài

DÃY ĐIỆN HOÁ CỦA KIM LOẠI

</div>
(69)<div class='page_container' data-page=69>

Ngày soạn:.../...

I. MỤC TIÊU:

1. Kiến thức:

HS biết dãy điện hoá của kim loại và ý nghĩa của nó.

2. Kĩ năng:

Dự đốn được chiều của phản ứng oxi hoá – khử dựa vào quy tắc .

3. Thái độ:

II. CHUẨN BỊ:

III. PHƯƠNG PHÁP:

Nêu vấn đề + đàm thoại + hoạt động nhóm.

IV. TIẾN TRÌNH BÀY DẠY:

1. Ổn định lớp:

Chào hỏi, kiểm diện.

2. Kiểm tra bài cũ:

Hoàn thành các PTHH dạng phân tử và ion rút gọn của phản ứng sau:

Cu + dd AgNO3; Fe + CuSO4. Cho biết vai trò của các chất trong phản ứng.

3. Bài mới:

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ

NỘI DUNG KIẾN THỨC

Hoạt động 1

- GV thơng báo về cặp oxi hố – khử của

kim loại: Dạng oxi hoá và dạng khử của

cùng một nguyên tố kim loại tạo thành cặp

oxi hoá – khử của kim loại.

- GV ?: Cách viết các cặp oxi hố – khử của

kim loại có điểm gì giống nhau ?

III – ĐÃY ĐIỆN HỐ CỦA KIM LOẠI

1. Cặp oxi hoá – khử của kim loại

Ag+ + 1e Ag

Cu2+ + 2e Cu

Fe2+ + 2e Fe

[K]
[O]

Dạng oxi hoá và dạng khử của cùng một

nguyên tố kim loại tạo nên cặp oxi hoá – khử

của kim loại.

Thí dụ: Cặp oxi hố – khử Ag

/Ag; Cu

/Cu;

Fe

/Fe

Hoạt động 2

- GV lưu ý HS trước khi so sánh tính chất

của hai cặp oxi hố – khử Cu

/Cu và

Ag

/Ag là phản ứng

Cu + 2Ag

→ Cu

+ 2Ag chỉ xảy ra theo 1

chiều.

2. So sánh tính chất của các cặp oxi hố –

khử

Thí dụ: So sánh tính chất của hai cặp oxi hố

– khử Cu

/Cu và Ag

/Ag.

Cu + 2Ag

→ Cu

+ 2Ag

Kết luận: Tính khử: Cu > Ag

Tiết 
30

TÍNH CHẤT CỦA KIM LOẠI

</div>
(70)<div class='page_container' data-page=70>

- GV dẫn dắt HS so sánh để có được kết quả

như bên.

Tính oxi hố: Ag

> Cu

Hoạt động 3

: GV giới thiệu dãy điện hoá

của kim loại và lưu ý HS đây là dãy chứa

những cặp oxi hoá – khử thơng dụng, ngồi

những cặp oxi hố – khử này ra vẫn cịn có

những cặp khác.

3. Dãy điện hoá của kim loại

K+ Na+ Mg2+ Al3+ Zn2+ Fe2+ Ni2+ Sn2+ Pb2+ H+ Cu2+ Ag+ Au3+

K Na Mg Al Zn Fe Ni Sn Pb H2 Cu Ag Au

Tính oxi hố của ion kim loại tăng
Tính khử của kim loại giảm

Hoạt động 4:

- GV giới thiệu ý nghĩa dãy điện hoá của

kim loại và quy tắc .

- HS vận dụng quy tắc để xét chiều của

phản ứng oxi hoá – khử.

4. Ý nghĩa dãy điện hoá của kim loại

Dự đoán chiều của phản ứng oxi hoá – khử

theo quy tắc α: Phản ứng giữa hai cặp oxi

hoá – khử sẽ xảy ra theo chiều chất oxi hoá

mạnh hơn sẽ oxi hoá chất khử mạnh hơn,

sinh ra chất oxi hoá yếu hơn và chất khử yếu

hơn.

Thí dụ: Phản ứng giữa hai cặp Fe

/Fe và

Cu

/Cu xảy ra theo chiều ion Cu

oxi hoá

Fe tạo ra ion Fe

và Cu.

Fe2+ Cu2+

Fe Cu

Fe + Cu

→ Fe

+ Cu

Tổng quát: Giả sử có 2 cặp oxi hoá – khử

X

/X và Y

/Y (cặp X

/X đứng trước cặp

Y

/Y).

Xx+ Yy+

X Y

Phương trình phản ứng:

Y

+ X → X

+ Y

V. CỦNG CỐ

1.

Dựa vào dãy điện hoá của kim loại hãy cho biết:

- Kim loại nào dễ bị oxi hố nhất ?

- Kim loại nào có tính khử yếu nhất ?

- Ion kim loại nào có tính oxi hố mạnh nhất.

- Ion kim loại nào khó bị khử nhất.

2.

a)

Hãy cho biết vị trí của cặp Mn

/Mn trong dãy điện hố. Biết rằng ion H

oxi hố được

Mn. Viết phương trình ion rút gọn của phản ứng.

b)

Có thể dự đốn được điều gì xảy ra khi nhúng là Mn vào các dung dịch muối: AgNO3,

MnSO4, CuSO4. Nếu có, hãy viết phương trình ion rút gọn của phản ứng.

3.

So sánh tính chất của các cặp oxi hố – khử sau: Cu

/Cu và Ag

/Ag; Sn

/Sn và Fe

/Fe.

</div>
(71)<div class='page_container' data-page=71>

4.

Kim loại đồng có tan được trong dung dịch FeCl3 hay khơng, biết trong dãy điện hố cặp

Cu

/Cu đứng trước cặp Fe

/Fe. Nếu có, viết PTHH dạng phân tử và ion rút gọn của phản

ứng.

5.

Hãy sắp xếp theo chiều giảm tính khử và chiều tăng tính oxi hoá của các nguyên tử và

ion trong hai trường hợp sau đây:

a)

Fe, Fe

, Fe

, Zn, Zn

, Ni, Ni

, H, H

, Hg, Hg

, Ag, Ag

b)

Cl, Cl

−

, Br, Br

−

, F, F

−

, I, I

−

.

VI. DẶN DÒ

1.

Bài tập về nhà: 6,7 trang 89 (SGK).

2.

Xem trước bài

LUYỆN TẬP: TÍNH CHẤT CỦA KIM LOẠI

Ngày soạn:.../...

I. MỤC TIÊU:

1. Kiến thức:

Hệ thống hoá về kiến thức của kim loại qua một số bài tập lí thuyết và tính

tốn.

2. Kĩ năng:

Giải được các bài tập liên quan đến tính chất của kim loại.

3. Thái độ:

II. CHUẨN BỊ:

III. PHƯƠNG PHÁP:

Nêu vấn đề + đàm thoại + hoạt động nhóm.

IV. TIẾN TRÌNH BÀY DẠY:

1. Ổn định lớp:

Chào hỏi, kiểm diện.

2. Kiểm tra bài cũ:

Trong tiết luyện tập.

3. Bài mới:

Tiết 
31

</div>
(72)<div class='page_container' data-page=72>

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ

NỘI DUNG KIẾN THỨC

Hoạt động 1

- HS vận dụng tính chất hố học chung của

kim loại để giải quyết bài tập.

Bài 1:

Dãy các kim loại đều phản ứng với

H2O ở nhiệt độ thường là:

A.

Fe, Zn, Li, Sn

B.

Cu, Pb, Rb, Ag

C.

K, Na, Ca, Ba



D.

Al, Hg, Cs, Sr

- Vận dụng phương pháp tăng giảm khối

lượng (nhanh nhất).

Fe + CuCl2 → FeCl2 + Cu

56g ←1mol→ 64g



tăng

8g

0,1 mol



tăng

0,8g.

Bài 2:

Ngâm một đinh sắt trong 100 ml dung

dịch CuCl2 1M, giả sử Cu tạo ra bám hết vào

đinh sắt. Sau khi phản ứng xong, lấy đinh sắt

ra, sấy khô, khối lượng đinh sắt tăng thêm

A.

15,5g

B.

0,8g



C.

2,7g

D.

2,4g

- Bài này chỉ cần cân bằng sự tương quan

giữa kim loại R và NO

3R → 2NO

0,075 ←0,05



R = 4,8/0,075 = 64

Bài 3:

Cho 4,8g kim loại R hoá trị II tan hồn

tồn trong dung dịch HNO3 lỗng thu được

1,12 lít NO duy nhất (đkc). Kim loại R là:

A.

Zn

B.

Mg

C.

Fe

D.

Cu



- Tương tự bài 3, cân bằng sự tương quan

giữa Cu và NO2

Cu → 2NO2

Bài 4:

Cho 3,2g Cu tác dụng với dung dịch

HNO3 đặc, dư thì thể tích khí NO2 thu được

(đkc) là

A.

1,12 lít

B.

2,24 lít



C.

3,36 lít

D.

4,48

lít

- Fe và FeS tác dụng với HCl đều cho cùng

một số mol khí nên thể tích khí thu được

xem như chỉ do một mình lượng Fe ban

đầu phản ứng.

Fe → H2



nH

= nFe = 16,8/56 = 0,3



V = 6,72

lít

Bài 5:

Nung nóng 16,8g Fe với 6,4g bột S

(khơng có khơng khí) thu được sản phẩm X.

Cho X tác dụng với dung dịch HCl dư thì có V

lít khí thốt ra (đkc). Các phản ứng xảy ra

hồn tồn. Giá trị V là

A.

2,24 lít

B.

4,48 lít

C.

6,72 lít



D.

3,36

lít

- nhh oxit

= nH

2 = nhh kim loại = 0,1 (mol)

Khi hỗn hợp kim loại tác dụng với dung

dịch HCl thì:

nH

2 = nhh kim loại = 0,1 (mol)



V = 2,24 lít

Bài 6:

Để khử hoàn toàn hỗn hợp gồm FeO và

ZnO thành kim loại cần 2,24 lít H2 (đkc). Nếu

đem hết hỗn hợp thu được cho tác dụng với

dung dịch HCl thì thể tích khí H2 thu được

(đkc) là

A.

4,48 lít

B.

1,12 lít

C.

3,36 lít

D.

2,24

lít



- Tính số mol CuO tạo thành



nHCl = nCuO



kết quả

Bài 7:

Cho 6,72 lít H2 (đkc) đi qua ống sứ

đựng 32g CuO đun nóng thu được chất rắn A.

Thể tích dung dịch HCl đủ để tác dụng hết với

A là

A.

0,2 lít



B.

0,1 lít

C.

0,3 lít

D.

0,01

lít

Hoạt động 2

- HS vận dụng quy luật phản ứng giữa kim

loại và dung dịch muối để biết trường hợp

Bài 8:

Cho một lá sắt nhỏ vào dung dịch chứa

một trong những muối sau: CuSO4, AlCl3,

Pb(NO3)2, ZnCl2, KNO3, AgNO3. Viết PTHH

dạng phân tử và ion rút gọn của các phản ứng

xảy ra (nếu có). Cho biết vai trị của các chất

tham gia phản ứng.

</div>
(73)<div class='page_container' data-page=73>

nào xảy ra phản ứng và viết PTHH của

phản ứng.

- GV lưu ý đến phản ứng của Fe với dung

dịch AgNO3, trong trường hợp AgNO3 thì

tiếp tục xảy ra phản ứng giữa dung dịch

muối Fe

và dung dịch muối Ag

.

Giải

- Fe + CuSO4 → FeSO4 + Cu

Fe + Cu

→ Fe

+ Cu↓

- Fe + Pb(NO3)2 → Fe(NO3)2 + Pb↓

Fe + Pb

→ Fe

+ Pb↓

- Fe + 2AgNO3 → Fe(NO3)2 + 2Ag↓

Fe + 2Ag

→ Fe

+ 2Ag↓

Nếu AgNO3 dư thì: Fe(NO3)2 + AgNO3 →

Fe(NO3)3 + Ag↓

Fe

+ Ag

→ Fe

+ Ag↓

- Cách làm nhanh nhất là vận dụng phương

pháp bảo toàn electron.

Bài 9:

Hoà tan hoàn toàn 1,5g hỗn hợp bột Al

và Mg vào dung dịch HCl thu được 1,68 lít H2

(đkc). Tính % khối lượng mỗi kim loại trong

hỗn hợp.

Giải

Gọi a và b lần lượt là số mol của Al và Mg.

















0,15
.2
22,4
1,68
2b
3a

1,5
24b
27a










0,025
b

1/30
a

%Al =

.100 60%
1,5

27/30





%Mg = 40%

V. CỦNG CỐ

1.

Đốt cháy hết 1,08g một kim loại hố trị III trong khí Cl2 thu được 5,34g muối clorua của

kim loại đó. Xác định kim loại.

2.

Khối lượng thanh Zn thay đổi như thế nào sau khi ngâm một thời gian trong các dung

dịch:

a)

CuCl2

b)

Pb(NO3)2

c)

AgNO3

d)

NiSO4

3.

Cho 8,85g hỗn hợp Mg, Cu và Zn vào lượng dư dung dịch HCl thu được 3,36 lít H2

(đkc). Phần chất rắn khơng tan trong axit được rửa sạch rồi đốt trong khí O2 thu được 4g

chất bột màu đen.

Tính % khối lượng mỗi kim loại trong hỗn hợp.

VI. DẶN DÒ

Xem trước bài

LUYỆN TẬP: TÍNH CHẤT CỦA KIM LOẠI

</div>
(74)<div class='page_container' data-page=74>

Ngày soạn:.../...

I. MỤC TIÊU:

1. Kiến thức:

- HS biết:

- Khái niệm về hợp kim.

- Tính chất và ứng dụng của hợp kim trong các ngành kinh tế quốc dân.

- HS hiểu: Vì sao hợp kim có tính chất cơ học ưu việt hơn các kim loại và thành phần của

hợp kim.

2. Kĩ năng:

3. Thái độ:

II. CHUẨN BỊ:

GV sưu tầm một số hợp kim như gang, thép, đuyra cho HS quan sát.

III. PHƯƠNG PHÁP:

Nêu vấn đề + đàm thoại + hoạt động nhóm.

IV. TIẾN TRÌNH BÀY DẠY:

1. Ổn định lớp:

Chào hỏi, kiểm diện.

2. Kiểm tra bài cũ:

Không kiểm tra.

3. Bài mới:

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ

NỘI DUNG KIẾN THỨC

Hoạt động 1

- HS nghiên cứu SGK để biết khái niệm về

hợp kim.

I – KHÁI NIỆM:

Hợp kim là vật liệu kim

loại có chứa một số kim loại cơ bản và một

số kim loại hoặc phi kim khác.

Thí dụ:

- Thép là hợp kim của Fe với C và một số

nguyên tố khac.

- Đuyra là hợp kim của nhôm với đồng,

mangan, magie, silic.

Hoạt động 2

- Hs trả lời các câu hỏi sau:

- Vì sao hợp kim dẫn điện và nhiệt kém các

kim loại thành phần ?

- Vì sao các hợp kim cứng hơn các kim loại

thành phần ?

- Vì sao hợp kim có nhiệt độ nóng chảy thấp

hơn các kim loại thành phần ?

II – TÍNH CHẤT

Tính chất của hợp kim phụ thuộc vào thành

phần các đơn chất tham gia cấu tạo mạng

tinh thể hợp kim.

- Tính chất hố học: Tương tự tính chất của

các đơn chất tham gia vào hợp kim.

Thí dụ: Hợp kim Cu-Zn

- Tác dụng với dung dịch NaOH: Chỉ có Zn

phản ứng

Zn + 2NaOH → Na2ZnO2 + H2↑

- Tác dụng với dung dịch H2SO4 đặc, nóng:

Cả 2 đều phản ứng

Cu + 2H2SO4 → CuSO4 + SO2 + 2H2O

Zn + 2H2SO4 → ZnSO4 + SO2 + 2H2O

- Tính chất vật lí, tính chất cơ học: Khác

nhiều so với tính chất của các đơn chất.

Tiết 
32

</div>
(75)<div class='page_container' data-page=75>

Thí dụ:

- Hợp kim khơng bị ăn mòn: Fe-Cr-Ni (thép

inoc),…

- Hợp kim siêu cứng: W-Co, Co-Cr-W-Fe,

…

- Hợp kim có nhiệt độ nóng chảy thấp:

Sn-Pb (thiếc hàn, tnc = 210

C,…

- Hợp kim nhẹ, cứng và bền: Al-Si,

Al-Cu-Mn-Mg.

Hoạt động 3

- HS nghiên cứu SGK và tìm những thí dụ

thực tế về ứng dụng của hợp kim.

- GV bổ sung thêm một số ứng dụng khác

của các hợp kim.

III – ỨNG DỤNG

- Những hợp kim nhẹ,bền chịu được nhiệt

độ cao và áp suất cao dùng để chế tạo tên

lửa, tàu vũ trụ, máy bay, ô tô,…

- Những hợp kim có tính bền hố học và cơ

học cao dùng để chế tạo các thiết bị trong

ngành dầu mỏ và cơng nghiệp hố chất.

- Những hợp kim khơng gỉ dùng để chế tạo

các dụng cụ y tế, dụng cụ làm bếp,…

- Hợp kim của vàng với Ag, Cu (vàng tây)

đẹp và cứng dùng để chế tạo đồ trang sức và

trước đây ở một số nước cịn dùng để đúc

tiền.

V. THƠNG TIN BỔ SUNG

1. Về thành phần của một số hợp kim

- Thép không gỉ (gồm Fe, C, Cr, Ni).

- Đuyra là hợp kim của nhôm (gồm 8% - 12%Cu), cứng hơn vàng, dùng để đúc tiền, làm

đồ trang sức, ngòi bút máy,…

- Hợp kim Pb-Sn (gồm 80%Pb và 20%Sn) cứng hơn Pb nhiều, dùng đúc chữ in.

- Hợp kim của Hg gọi là hỗn hống.

- Đồng thau (gồm Cu và Zn).

- Đồng thiếc (gồm Cu, Zn và Sn).

- Đồng bạch (gồm Cu; 20-30%Ni và lượng nhỏ sắt và mangan)

2.

Về ứng dụng của hợp kim

- Có nhứng hợp kim trơ với axit, bazơ và các hố chất khác dùng chế tạo các máy móc,

thiết bị dùng trong nhà máy sản xuất hố chất.

- Có hợp kim chịu nhiệt cao, chịu ma sát mạnh dùng làm ống xả trong động cơ phản lực.

- Có hợp kim có nhiệt độ nóng chảy rất thấp dùng để chế tạo dàn ống chữa cháy tự động.

Trong các kho hàng hố, khi có cháy, nhiệt độ tăng làm hợp kim nóng chảy và nước phun

qua những lỗ được hàn bằng hợp kim này.

VI. DẶN DÒ

1.

Bài tập về nhà: 1 → 4 trang 91 (SGK).

2.

Xem trước bài

SỰ ĂN MÒN KIM LOẠI

</div>
(76)<div class='page_container' data-page=76>

Ngày soạn:.../...

I. MỤC TIÊU:

1. Kiến thức:

- HS biết:

- Khái niệm về ăn mòn kim loại và các dạng ăn mòn chính.

- Cách bảo vệ các đồ dùng bằng kim loại và máy móc khỏi bị ăn mịn.

- HS hiểu: Bản chất của q trình ăn mịn kim loại là q trình oxi hố – khử trong đó kim

loại bị oxi hoá thành ion dương.

2. Kĩ năng:

Vận dụng những hiểu biết về pin điện hoá để giải thích hiện tượng ăn mịn điện

hố học.

3. Thái độ:

Có ý thức bảo vệ kim loại, chống ăn mòn kim loại do hiểu rõ nguyên nhân và

tác hại của hiện tượng ăn mòn kim loại.

II. CHUẨN BỊ:

Bảng phụ vẽ hình biểu diễn thí nghiệm ăn mịn điện hố và cơ chế của sự

ăn mịn điện hố đối với sắt.

III. PHƯƠNG PHÁP:

Nêu vấn đề + đàm thoại + hoạt động nhóm.

IV. TIẾN TRÌNH BÀY DẠY:

1. Ổn định lớp:

Chào hỏi, kiểm diện.

2. Kiểm tra bài cũ:

Tính chất vật lí chung của kim loại biến đổi như thế nào khi chuyển

thành hợp kim ?

3. Bài mới:

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ

NỘI DUNG KIẾN THỨC

Hoạt động 1

- GV nêu câu hỏi: Vì sao kim loại hay hợp

kim dễ bị ăn mòn ? Bản chất của ăn mòn

I – KHÁI NIỆM:

Sự ăn mòn kim loại là sự

phá huỷ kim loại hoặc hợp kim do tác dụng

của các chất trong môi trường xung quanh.

Tiết 
33

</div>
(77)<div class='page_container' data-page=77>

kim loại là gì ?

- GV gợi ý để HS tự nêu ra khái niệm sự ăn

mòn kim loại và bản chất của sự ăn mịn kim

loại.

Hệ quả: Kim loại bị oxi hố thành ion dương

M → M

+ ne

Hoạt động 2

- GV nêu khái niệm về sự ăn mịn hố học

và lấy thí dụ minh hoạ.

II – CÁC DẠNG ĂN MỊN

1. Ăn mịn hố học:

Thí dụ:

- Thanh sắt trong nhà máy sản xuất khí Cl2

2Fe + 3Cl0 02 2FeCl+3 -1 3

- Các thiết bị của lò đốt, các chi tiết của

động cơ đốt trong

3Fe + 2O0 02 t0 Fe+8/3 -23O4
3Fe + 2H2O Fe3O4 + H2

0 +1 t0 +8/3 0



Ăn mịn hố học là q trình oxi hố –

khử, trong đó các electron của kim loại được

chuyển trực tiếp đến các chất trong môi

trường.

Hoạt động 3

- GV treo bảng phụ hình biểu diễn thí

nghiệm ăn mịn điện hố và u cầu HS

nghiên cứu thí nghiệm về sự ăn mịn điện

hố.

- GV u cầu HS nêu các hiện tượng và giải

thích các hiện tượng đó.

-o
o
o
o
o
o
o

o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o

o
o
o
o
o
-
--Zn2+
H+
e

2. Ăn mịn điện hố

a) Khái niệm

- Thí nghiệm: (SGK)

- Hiện tượng:

- Kim điện kế quay



chứng tỏ có dịng

điện chạy qua.

- Thanh Zn bị mịn dần.

- Bọt khí H2 thốt ra cả ở thanh Cu.

- Giải thích:

- Điện cực âm (anot); Zn bị ăn mòn theo

phản ứng:

Zn → Zn

+ 2e

Ion Zn

đi vào dung dịch, các electron theo

dây dẫn sang điện cực Cu.

- Điện cực dương (catot): ion H

của dung

dịch H2SO4 nhận electron biến thành nguyên

tử H rồi thành phân tử H2 thoát ra.

2H

+ 2e → H2↑



Ăn mịn điện hố là q trình oxi hố –

khử, trong đó kim loại bị ăn mòn do tác dụng

của dung dịch chất điện li và tạo nên dòng

electron chuyển dời từ cực âm đến cực

dương.

Hoạt động 4

- GV treo bảng phụ về sự ăn mịn điện hố

học của hợp kim sắt.

b) Ăn mịn điện hố học hợp kim sắt trong

khơng khí ẩm

Thí dụ: Sự ăn mịn gang trong khơng khí ẩm.

- Trong khơng khí ẩm, trên bề mặt của gang

ln có một lớp nước rất mỏng đã hồ tan O2

và khí CO2, tạo thành dung dịch chất điện li.

- Gang có thành phần chính là Fe và C cùng

</div>
(78)<div class='page_container' data-page=78>

O2 + 2H2O + 4e 4OH- Fe

C Fe

Vật làm bằng gang
e

Lớp dd chất điện li

- GV dẫn dắt HS xét cơ chế của quá trình gỉ

sắt trong khơng khí ẩm.

tiếp xúc với dung dịch đó tạo nên vơ số các

pin nhỏ mà sắt là anot và cacbon là catot.

Tại anot: Fe → Fe

+ 2e

Các electron được giải phóng chuyển dịch

đến catot.

Tại catot: O2 + 2H2O + 4e → 4OH

−

Ion Fe

tan vào dung dịch chất điện li có hồ

tan khí O2, Tại đây, ion Fe

tiếp tục bị oxi

hoá, dưới tác dụng của ion OH

−

tạo ra gỉ sắt có thành phần chủ yếu là

Fe2O3.nH2O.

V. CỦNG CỐ

1. Ăn mòn kim loại là gì ? Có mấy dạng ăn mịn kim loại ? Dạng nào xảy ra phổ biến hơn ?

2. Cơ chế của q trình ăn mịn điện hố ?

VI. DẶN DỊ

1.

Bài tập về nhà: 1,2 trang 95 (SGK).

2.

Xem trước phần II.C cho đến hết bài

SỰ ĂN MÒN KIM LOẠI

Ngày soạn:.../...

I. MỤC TIÊU:

1. Kiến thức:

Tiết 
34

</div>
(79)<div class='page_container' data-page=79>

- HS biết:

- Khái niệm về ăn mòn kim loại và các dạng ăn mòn chính.

- Cách bảo vệ các đồ dùng bằng kim loại và máy móc khỏi bị ăn mịn.

- HS hiểu: Bản chất của q trình ăn mịn kim loại là q trình oxi hố – khử trong đó kim

loại bị oxi hoá thành ion dương.

2. Kĩ năng:

Vận dụng những hiểu biết về pin điện hoá để giải thích hiện tượng ăn mịn điện

hố học.

3. Thái độ:

Có ý thức bảo vệ kim loại, chống ăn mòn kim loại do hiểu rõ nguyên nhân và

tác hại của hiện tượng ăn mòn kim loại.

II. CHUẨN BỊ:

Bảng phụ vẽ hình biểu diễn thí nghiệm ăn mịn điện hố và cơ chế của sự

ăn mịn điện hố đối với sắt.

III. PHƯƠNG PHÁP:

Nêu vấn đề + đàm thoại + hoạt động nhóm.

IV. TIẾN TRÌNH BÀY DẠY:

1. Ổn định lớp:

Chào hỏi, kiểm diện.

2. Kiểm tra bài cũ:

Ăn mịn kim loại là gì ? Có mấy dạng ăn mòn kim loại ? Dạng nào xảy

ra phổ biến hơn ?

3. Bài mới:

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ

NỘI DUNG KIẾN THỨC

Hoạt động 1

- GV ?: Từ thí nghiệm về q trình ăn mịn

điện hố học, em hãy cho biết các điều kiện

để quá trình ăn mịn điện hố xảy ra ?

- GV lưu ý HS là q trình ăn mịn điện hố

chỉ xảy ra khi thoã mãn đồng thời cả 3 điều

kiện trên, nếu thiếu 1 trong 3 điều kiện trên

thì q trình ăn mịn điện hố sẽ khơng xảy

ra.

c) Điều kiện xảy ra sự ăm mịn điện hố

học

- Các điện cực phải khác nhau về bản chất.

Cặp KL – KL; KL – PK; KL – Hợp chất hoá

học

- Các điện cực phải tiếp xúc trực tiếp hoặc

gián tiếp qu dây dẫn.

- Các điện cực cùng tiếp xúc với một dung

dịch chất điện li.

Hoạt động 2

- GV giới thiệu nguyên tắc của phương pháp

bảo vệ bề mặt.

- HS lấy thí dụ về các đồ dùng làm bằng kim

loại được bảo vệ bằng phương pháp bề mặt.

III – CHỐNG ĂN MÒN KIM LOẠI

1. Phương pháp bảo vệ bề mặt

Dùng những chất bền vững với môi trường

để phủ mặt ngoài những đồ vật bằng kim

loại như bơi dầu mỡ, sơn, mạ, tráng men,…

Thí dụ: Sắt tây là sắt được tráng thiếc, tôn là

sắt được tráng kẽm. Các đồ vật làm bằng sắt

được mạ niken hay crom.

Hoạt động 2

- GV giới thiệu nguyên tắc của phương pháp

điện hố.

- GV ?: Tính khoa học của phương pháp

điện hố là gì?

2. Phương pháp điện hoá

Nối kim loại cần bảo vệ với một kim loại

hoạt động hơn để tạo thành pin điện hoá và

kim loại hoạt động hơn sẽ bị ăn mòn, kim

loại kia được bảo vệ.

Thí dụ: Bảo vệ vỏ tàu biển làm bằng thép

bằng cách gán vào mặt ngoài của vỏ tàu

(phần chìm dưới nước) những khối Zn, kết

quả là Zn bị nước biển ăn mòn thay cho thép.

V. CỦNG CỐ

1.

Trong hai trường hợp sau đây, trường hợp nào vỏ tàu được bảo vệ ? Giải thích.

-

Vỏ tàu thép được nối với thanh kẽm.

-

Vỏ tàu thép được nối với thanh đồng.

</div>
(80)<div class='page_container' data-page=80>

2.

Cho lá sắt vào

a)

dung dịch H2SO4 loãng.

b) dung dịch H2SO4 lỗng có thêm vài giọt dung dịch CuSO4.

Nêu hiện tượng xảy ra, giải thích và viết PTHH của các phản ứng xảy ra trong mỗi trường

hợp.

3.

Một dây phơi quần áo một một đoạn dây đồng nối với một đoạn dây thép. Hiện tượng

nào sau đây xảy ra ở chổ nối 2 đoạn dây khi để lâu ngày ?

A.

Sắt bị ăn mòn.

B.

Đồng bị ăn mòn

C.

Sắt và đồng đều bị ăn mòn.

D.

Sắt và đồng đều khơng bị ăn mịn.

4.

Sự ăn mịn kim loại

không

phải là

A.

sự khử kim loại

B.

sự oxi hoá kim loại.

C.

sự phá huỷ kim loại hoặc hợp kim do tác dụng của các chất trong môi trường.

D.

sự biến đơn chất kim loại thành hợp chất.

5.

Đinh sắt bị ăn mòn nhanh nhất trong trường hợp nào sau đây ?

A.

Ngâm trong dung dịch HCl.

B.

Ngâm trong dung dịch HgSO4.

C.

Ngâm trong dung dịch H2SO4 lỗng.

D.

Ngâm trong dung dịch H2SO4 lỗng có thêm vài giọt dung dịch CuSO4.

6.

Sắt tây là sắt tráng thiếc. Nếu lớp thiếc bị xước sâu tới lớp sắt thì kim loại bị ăn mịn

trước là

A.

thiếc

B.

sắt

C.

cả hai đều bị ăn mòn như nhau.

D.

khơng kim

loại bị ăn mịn.

VI. DẶN DỊ

1.

Bài tập về nhà: 3→6 trang 95 (SGK).

2.

Xem lại tất cả các kiến thức về phần hoá hữu cơ đã học và hệ thống lại vào bảng sau, tiết

sau ôn tập HK I (1

tiết)

ESTE – LIPIT

Este

Lipit

Khái niệm

Tính chất hố học

CACBOHI RATĐ

Glucozơ

Saccarozơ

Tinh bột

Xenlulozơ

CTPT

CTCT thu gọn

Tính chất hố

học

AMIN – AMINO AXIT – PROTEIN

Amin

Amino axit

Peptit và protein

Khái niệm

CTPT

Tính chất hoá học

</div>
(81)<div class='page_container' data-page=81>

POLIME VÀ V T LI U POLIMEẬ Ệ

Polime

Vật liệu polime

Khái niệm

Tính chất hoá học

Điều chế

Ngày soạn:.../...

I. MỤC TIÊU:

1. Kiến thức:

Ơn tập, củng cố, hệ thống hố kiến thức các chương hoá học hữu cơ (Este –

lipit; Cacbohiđrat; Amin, amino axit và protein; Polime và vật liệu polime).

- HS biết:

2. Kĩ năng:

- Phát triển kĩ năng dựa vào cấu tạo của chất để suy ra tính chất và ứng dụng của chất.

- Rèn luyện kĩ năng giải bài tập trắc nghiệm và bài tập tự luận thuộc các chương hoá học

hữu cơ lớp 12.

3. Thái độ:

II. CHUẨN BỊ:

- Yêu cầu HS lập bảng tổng kết kiến thức của các chương hố học hữu cơ trước khi lên lớp

ơn tập phần hoá học hữu cơ.

- GV lập bảng tổng kết kiến thức của các chương vào giấy khổ lớn hoặc bảng phụ.

III. PHƯƠNG PHÁP:

Nêu vấn đề + đàm thoại + hoạt động nhóm.

IV. TIẾN TRÌNH BÀY DẠY:

1. Ổn định lớp:

Chào hỏi, kiểm diện.

2. Kiểm tra bài cũ:

Không kiểm tra.

3. Bài mới:

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ

NỘI DUNG KIẾN THỨC

Hoạt động 1

: GV dùng phương pháp đàm thoại để củng cố, hệ thống hoá kiến thức chương

ESTE – LIPIT theo bảng sau:

Este

Lipit

Khái niệm

Khi thay thế nhóm OH ở nhóm

cacboxyl của axit cacboxylic bằng

nhóm OR thì được este.

Cơng thức chung: RCOOR’

- Lipit là những hợp chất hữu cơ có

trong tế bào sống, khơng hồ tan

trong nước, tan nhiều trong dung

môi hữu cơ không phân cực. Lipit

là các este phức tạp.

- Chất béo là trieste của glixerol với

axit béo (axit béo là axit đơn chức

có mạch cacbon dài, khơng phân

nhánh).

Tính chất hố

học

- Phản ứng thuỷ phân, xt axit.

- Phản ứng ở gốc hiđrocacbon

không no:

- Phản ứng cộng.

- Phản ứng thuỷ phân

- Phản ứng xà phịng hố.

Phản ứng cộng H2 của chất béo

lỏng.

Tiết 
35

</div>
(82)<div class='page_container' data-page=82>

- Phản ứng trùng hợp.

Hoạt động 2

: GV dùng phương pháp đàm thoại để củng cố, hệ thống hoá kiến thức chương

CACBOHIĐRAT theo bảng sau:

Glucozơ

Saccarozơ

Tinh bột

Xenlulozơ

CTPT

C6H12O6

C12H22O11

(C6H10O5)n

CTCT thu gọn

CH2OH[CHOH]

4CHO

Glucozơ là

(monoanđehit và

poliancol)

C6H11O5-O-

C6H11O5

(saccarozơ là

poliancol,

khơng có nhóm

CHO)

[C6H7O2(OH)3]n

Tính chất hố

học

- Có phản ứng

của chức

anđehit (phản

ứng tráng bạc)

- Có phản ứng

của chức

poliancol (phản

ứng với

Cu(OH)2 cho

hợp chất tan

màu xanh lam.

- Có phản ứng

thuỷ phân nhờ

xt H

hay enzim

- Có phản ứng

của chức

poliancol

- Có phản ứng

thuỷ phân nhờ

xt H

hay

enzim.

- Có phản ứng

với iot tạo hợp

chất màu xanh

tím.

- Có phản ứng

của chức

poliancol.

- Có phản ứng

với axit HNO3

đặc tạo ra

xenlulozơtrinitr

at

- Có phản ứng

thuỷ phân nhờ

xt H

hay enzim

Hoạt động 3

: GV dùng phương pháp đàm thoại để củng cố, hệ thống hoá kiến thức chương

AMIN – AMINO AXIT - PROTEIN theo bảng sau:

Amin

Amino axit

Peptit và protein

Khái niệm

Amin là hợp chất hữu

cơ có thể coi như được

tạo nên khi thay thế một

hay nhiều nguyên tử H

trong phân tử NH3 bằng

gốc hiđrocacbon.

Amino axit là hợp

chất hữu cơ tạp chức,

phân tử chứa đồng

thời nhóm amino

(NH2) và nhóm

cacboxyl (COOH)

- Peptit là hợp chất

chứa từ 2 – 50 gốc

α-amino axit liên kết với

nhau bằng các liên

keát peptit C
O NH

- Protein là loại

polipeptit cao phân tử

có PTK từ vài chục

nghìn đến vài triệu.

CTPT

CH3NH2;

CH3−NH−CH3

(CH3)3N, C6H5NH2

(anilin)

H2N−CH2−COOH

(Glyxin)

CH3−CH(NH2)−COO

H

(alanin)

Tính chất hố

học

- Tính bazơ

CH3NH2 + H2O ¾

[CH3NH3]

+ OH

−

RNH2 + HCl →

RNH3Cl

- Tính chất lưỡng tính

H2N-R-COOH + HCl

→ ClH3N-R-COOH

H2N-R-COOH +

NaOH →

H2N-R-COONa + H2O

- Phản ứng hoá este.

- Phản ứng trùng

ngưng

- Phản ứng thuỷ phân.

- Phản ứng màu biure

Hoạt động 3

: GV dùng phương pháp đàm thoại để củng cố, hệ thống hoá kiến thức chương

</div>
(83)<div class='page_container' data-page=83>

AMIN – POLIME VÀ VẬT LIỆU POLIME theo bảng sau:

Polime

Vật liệu polime

Khái niệm

Polime hay hợp chất cao phân tử là

những hợp chất có PTK lớn do

nhiều đơn chức vị cơ sở gọi là mắt

xích liên kết với nhau tạo nên.

A.

Chất dẻo là những vật liệu

polime có tính dẻo.

Một số polime dùng làm chất dẻo:

1.

PE

2.

PVC

3.

Poli(metyl metacrylat)

4.

Poli(phenol-fomanđehit)

B.

Tơ là những polime hình sợi dài

và mảnh với độ bền nhất định.

1.

Tơ nilon-6,6

2.

Tơ nitron (olon)

C.

Cao su là loại vật liêu polime có

tính đàn hồi.

1.

Cao su thiên nhiên.

2.

Cao su tổng hợp.

D.

Keo dán là loại vật liệu có khái

niệm kết dính hai mảnh vật liệu rắn

khác nhau.

1.

Nhựa vá săm

2.

Keo dán epxi

3.

Keo dán ure-fomanđehit.

Tính chất hố

học

Có phản ứng phân cắt mạch, giữ

nguyên mạch và phát triển mạch.

Điều chế

- Phản ứng trùng hợp: Trùng hợp là

quá trình kết hợp nhiều phân tử nhỏ

(monome) giống nhau hay tương tự

nhau thành phân tử lớn (polime).

- Phản ứng trùng ngưng: Trùng

ngưng là quá trình kết hợp nhiều

phân tử nhỏ (monome) thành phân

tử lớn (polime) đồng thời giải

phóng những phân tử nhỏ khác (như

nước).

V. CỦNG CỐ:

Trong tiết ơn tập.

VI. DẶN DỊ: TIẾT SAU THI HỌC KÌ.

TIẾT 37

Ngày soạn /12/09

Ngày giảng: /12/09

LUYỆN TẬP: SỰ ĂN MÒN KIM LOẠI

I. MỤC TIÊU:

1. Kiến thức:

Củng cố kiến thức về bản chất của sự ăn mòn kim loại, các kiểu ăn mòn kim

loại và chống ăn mịn.

2. Kĩ năng:

Kĩ năng tính tốn lượng kim loại điều chế theo các phương pháp hoặc các đại

lượng có liên quan.

3. Thái độ:

Nhận thức được tác hại nghiêm trọng của sự ăn mòn kim loại, nhất là nước ta ở

vào vùng nhiệt đới gió mùa, nóng nhiều và độ ẩm cao. Từ đó, có ý thức và hành động cụ thể

để bảo vệ kim loại, tuyên truyền và vận động mọi người cùng thực hiện nhiệm vụ này.

II. CHUẨN BỊ:

Các bài tập.

III. PHƯƠNG PHÁP:

Nêu vấn đề + đàm thoại + hoạt động nhóm.

IV. TIẾN TRÌNH BÀY DẠY:

1. Ổn định lớp:

Ngày: 12A1

12A2

2. Kiểm tra bài cũ:

nêu các khái niệm ăn mịn hóa học điện hóa?

3. Bài mới:

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ

NỘI DUNG KIẾN THỨC

</div>
(84)<div class='page_container' data-page=84>

Hoạt động 1

HS vận dụng kiến thức về lí thuyết ăn

mịn kim loại để chọn đáp án đúng.

Bài 1:

Sự ăn mịn kim loại

khơng

phải là

A.

sự khử kim loại.



B.

sự oxi hoá kim loại

C.

sự phá huỷ kim loại hoặc hợp kim do tác dụng

của các chất trong môi trường.

D.

sự biến đơn chất kim loại thành hợp chất.

Hoạt động 2

- HS xác định trong mỗi trường hợp,

trường hợp nào là ăn mịn hố học,

trường hợp nào là ăn mịn điện hoá.

- GV yêu cầu HS cho biết cơ chế của

q trình ăn mịn điện hố ở đáp án D.

Bài 2:

Đinh sắt bị ăn mòn nhanh nhất trong

trường hợp nào sau đây ?

A.

Ngâm trong dung dịch HCl.

B.

Ngâm trong dung dịch HgSO4.

C.

Ngâm trong dung dịch H2SO4 lỗng.

D.

Ngâm trong dung dịch H2SO4 lỗng có nhỏ

thêm vài giọt dung dịch CuSO4.



Hoạt động 3

- HS so sánh độ hoạt động hoá học của 2

kim loại để biết được khả năng ăn mòn

của 2 kim loại Fe và Sn.

Bài 3:

Sắt tây là sắt tráng thiếc. Nếu lớp thiếc bị

xước sâu tới lớp sắt thì kim loại bị ăn mịn trước

là:

A.

thiếc

B.

sắt



C.

cả hai bị ăn mịn như nhau

D.

khơng kim loại

bị ăn mòn

Hoạt động 3:

HS vận dụng kiến thức về

ăn mòn kim loại và liên hệ đến kiến thức

của cuộc sống để chọ đáp án đúng nhất.

Bài 4:

Sau một ngày lao động, người ta phải làm

vệ sinh bề mặt kim loại của các thiết bị máy

móc, dụng cụ lao động. Việc làm này có mục

đích chính là gì ?

A.

Để kim loại sáng bóng đẹp mắt.

B.

Để không gây ô nhiễm môi trường.

C.

Để không làm bẩn quần áo khi lao động.

D.

Để kim loại đỡ bị ăn mòn.



Hoạt động 4

- GV ?: Trong số các hố chất đã cho,

hố chất nào có khả năng ăn mòn kim

loại ?

- HS chọn đáp án đúng và giải thích.

Bài 5:

Một số hố chất được để trên ngăn tủ có

khung làm bằng kim loại. Sau một thời gian,

người ta thấy khung kim loại bị gỉ. Hố chất nào

sau đây có khả năng gây ra hiện tượng trên ?

A.

Etanol

B.

Dây nhôm

C.

Dầu hoả

D.

Axit clohiđric



Hoạt động 5

HS vận dụng định nghĩa về sự ăn mịn

hố học và ăn mịn điện hố để chọn đáp

án đúng.

Bài 6:

Sự phá huỷ kim loại hay hợp kim do kim

loại tác dụng trực tiếp với các chất oxi hố trong

mơi trường được gọi là

A.

sự khử kim loại.

B.

sự tác dụng của kim loại với nước.

C.

sự ăn mịn hố học.



D.

sự ăn mịn điên hố học.

Hoạt động 6

- GV ?: Ban đầu xảy ra q trình ăn mịn

Bài 7:

Khi điều chế H2 từ Zn và dung dịch

H2SO4 loãng, nếu thêm một vài giọt dung dịch

CuSO4 vào dung dịch axit thì thấy khí H2 thốt ra

nhanh hơn hẳn. Hãy giải thích hiện tượng trên.

Giải

- Ban đầu Zn tiếp xúc trực tiếp với dung dịch

</div>
(85)<div class='page_container' data-page=85>

hoá học hay ăn mịn điện hố ? Vì sao

tốc độ thốt khí ra lại bị chậm lại ?

- Khi thêm vào vài giọt dung dịch

CuSO4 thì có phản ứng hố học nào xảy

ra ? Và khi đó xảy ra q trình ăn mịn

loại nào ?

H2SO4 lỗng và bị ăn mịn hố học.

Zn + H2SO4 → ZnSO4 + H2↑

Khí H2 sinh ra bám vào bề mặt lá Zn , ngăn cản

sự tiếp xúc giữa Zn và H2SO4 nên phản ứng xảy

ra chậm.

- Khi thêm vào vài giọt dung dịch CuSO4, có

phản ứng:

Zn + CuSO4 → ZnSO4 + Cu

Cu tạo thành bám vào Fe tạo thành cặp điện cực

và Fe bị ăn mòn điện hoá.

- Ở cực âm (Fe): Kẽm bị oxi hoá.

Zn – 2e → Zn

- Ở cực dương (Cu): Các ion H

của dung dịch

H2SO4 lỗng bị khử thành khí H2.

2H

+ 2e → H2↑

H2 thoát ra ở cực đồng, nên Zn bị ăn mòn nhanh

hơn, phản ứng xảy ra mạnh hơn.

Hoạt động 7

- GV ?: Khi ngâm hợp kim Cu – Zn

trong dung dịch HCl thì kim loại nào bị

ăn mịn ?

- HS dựa vào lượng khí H2 thu được,

tính lượng Zn có trong hợp kim và từ đó

xác định % khối lượng của hợp kim.

Bài 8:

Ngâm 9g hợp kim Cu – Zn trong dung

dịch HCl dư thu được 896 ml H2 (đkc). Xác định

% khối lượng của hợp kim.

Giải

Ngâm hợp kim Cu – Zn trong dung dịch HCl dư,

chỉ có Zn phản ứng.

Zn + 2HCl → ZnCl2 + H2↑



nZn = nH

2 = 0,04

22,4
0,986





%Zn =

.100 28,89%

9
0,04.65





%Cu = 71,11%

4. CỦNG CỐ:

1.

Có những cặp kim loại sau đây cùng tiếp xúc với dung dịch chất điện li: a) Al – Fe; b)

Cu – Fe; c) Fe – Sn.

Cho biết kim loại nào trong mỗi cặp bị ăn mịn điện hố học.

A.

Cu, Al, Mg

B.

Cu, Al, MgO

C.

Cu, Al2O3, Mg

D.

Cu,

Al2O3, MgO



2.

Vì sao khi nối một sợi dây điện bằng đồng với một sợi dây điện bằng nhôm thì chổ nối

trở nên mau kém tiếp xúc.

5. DẶN DÒ:

Xem trước bài

ĐIỀU CHẾ KIM LOẠI

V. NHẬN XÉT RÚT KINH NGIỆM

</div>
(86)<div class='page_container' data-page=86>

TIẾT 38

Ngày soạn /12/09

Ngày giảng: /12/09

ĐIỀU CHẾ KIM LOẠI

I. MỤC TIÊU:

1. Kiến thức:

- HS hiểu: Nguyên tắc chung của việc điều chế kim loại.

- HS biết: Các phương pháp điều chế kim loại.

2. Kĩ năng:

Rèn luyện tư duy: Tính khử khác nhau của các kim loại và biết cách chọn

phương pháp thích hợp để điều chế kim loại.

3. Thái độ:

II. CHUẨN BỊ:

- Hoá chất: dung dịch CuSO4, đinh sắt.

- Dụng cụ: Ống nghiệm thường, ống nghiệm hình chữ U, lõi than lấy từ pin hỏng dùng làm

điện cực, dây điện, pin hoặc bình ăcquy.

III. PHƯƠNG PHÁP:

Nêu vấn đề + đàm thoại + hoạt động nhóm.

IV. TIẾN TRÌNH BÀY DẠY:

1. Ổn định lớp:

Ngày: 12A1

12A2

2. Kiểm tra bài cũ:

3. Bài mới:

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ

NỘI DUNG KIẾN THỨC

</div>
(87)<div class='page_container' data-page=87>

Hoạt động 1

- GV đặt hệ thống câu hỏi:

- Trong tự nhiên, ngoài vàng và platin có ở

trạng thái tự do, hầu hết các kim loại còn

lại đều tồn tại ở trạng thái nào ?

- Muốn điều chế kim loại ta phải làm gì ?

- Nguyên tắc chung của việc điều chế kim

loại là gì ?

I – NGUYÊN TẮC ĐIỀU CHẾ KIM LOẠI

Khử ion kim loại thành nguyên tử.

M

+ ne → M

Hoạt động 2

- GV giới thiệu phương pháp nhiệt luyện.

- GV yêu cầu HS viết PTHH điều chế Cu

và Fe bằng phương pháp nhiệt luyện sau:

CuO + H2→

Fe2O3 + CO →

Fe2O3 + Al →

II – PHƯƠNG PHÁP

1. Phương pháp nhiệt luyện

- Nguyên tắc: Khử ion kim loại trong hợp chất

ở nhiệt độ cao bằng các chất khử như C, CO,

H2 hoặc các kim loại hoạt động.

- Phạm vi áp dụng: Sản xuất các kim loại có

tính khưt trung bình (Zn, FE, Sn, Pb,…) trong

cơng nghiệp.

Thí dụ:

PbO + H2 t0 Pb + H2O
Fe3O4 + 4CO t0 3Fe + 4CO2
Fe2O3 + 2Al t 2Fe + Al2O3

Hoạt động 3

- GV giới thiệu phương pháp thuỷ luyện.

- GV biểu diễn thí nghiệm Fe + dd CuSO4

và yêu cầu HS viết PTHH của phản ứng.

- HS tìm thêm một số thí dụ khác về

phương pháp dùng kim loại để khử ion kim

loại yêu hơn.

2. Phương pháp thuỷ luyện

- Nguyên tắc: Dùng những dung dịch thích

hợp như: H2SO4, NaOH, NaCN,… để hoà tan

kim loại hoặc các hợp chất của kim loại và

tách ra khỏi phần khơng tan có ở trong quặng.

Sau đó khử những ion kim loại này trong dung

dịch bằng những kim loại có tính khử mạnh

như Fe, Zn,…

Thí dụ: Fe + CuSO4 → FeSO4 + Cu↓

Fe + Cu

→ Fe

+ Cu↓

- Phạm vi áp dụng: Thường sử dụng để điều

chế các kim loại có tính khử yếu.

Hoạt động 4:

- GV ?:

- Những kim loại có độ hoạt động hố học

như thế nào phải điều chế bằng phương

pháp điện phân nóng chảy ? Chúng đứng ở

vị trí nào trong dãy hoạt động hố học của

kim loại ?

- HS nghiên cứu SGK và viết PTHH của

phản ứng xảy ra ở các điện cực và PTHH

chung của sự điện phân khi điện phân nóng

chảy Al2O3, MgCl2.

3. Phương pháp điện phân

a) Điện phân hợp chất nóng chảy

- Nguyên tắc: Khử các ion kim loại bằng dòng

điện bằng cách điện phân nóng chảy hợp chất

của kim loại.

- Phạm vi áp dụng: Điều chế các kim loại hoạt

động hoá học mạnh như K, Na, Ca, Mg, Al.

Thí dụ 1: Điện phân Al2O3 nóng chảy để điều

chế Al.

K (-) Al2O3 A (+)

Al3+ O

2-Al3+ + 3e Al 2O2- O2 + 4e

2Al2O3 đpnc 4Al + 3O2

Thí dụ 2: Điện phân MgCl2 nóng chảy để điều

chế Mg.

</div>
(88)<div class='page_container' data-page=88>

K (-) A (+)

Mg2+ Cl

-Mg2+ + 2e Mg 2Cl- Cl2 + 2e

MgCl2

MgCl2 ñpnc Mg + Cl2

Hoạt động 5:

- GV ?:

- Những kim loại có độ hoạt động hố học

như thế nào phải điều chế bằng phương

pháp điện phân dung dịch ? Chúng đứng ở

vị trí nào trong dãy hoạt động hoá học của

kim loại ?

- HS nghiên cứu SGK và viết PTHH của

phản ứng xảy ra ở các điện cực và PTHH

chung của sự điện phân khi điện phân dung

dịch CuCl2.

b) Điện phân dung dịch

- Nguyên tắc: Điện phân dung dịch muối của

kim loại.

- Phạm vi áp dụng: Điều chế các kim loại có

độ hoạt động hố học trung bình hoặc yếu.

Thí dụ: Điện phân dung dịch CuCl2 để điều

chế kim loại Cu.

K (-) A (+)

Cu2+, H2O Cl-, H2O

Cu2+ + 2e Cu 2Cl- Cl2 + 2e

CuCl2
(H2O)
CuCl2 ñpdd Cu + Cl2

Hoạt động 6

- GV giới thiệu cơng thức Farađây dùng để

tính lượng chất thu được ở các điện cực và

giải thích các kí hiệu có trong cơng thức.

c) Tính lượng chất thu được ở các điện cực

Dựa vào công thức Farađây: m =

nF
AIt

, trong

đó:

m: Khối lượng chất thu được ở điện cực (g).

A: Khối lượng mol nguyên tử của chất thu

được ở điện cực.

n: Số electron mà nguyên tử hoặc ion đã cho

hoặc nhận.

I: Cường độ dòng điện (ampe)

t: Thời gian điện phân (giấy)

F: Hằng số Farađây (F = 96.500).

4. CỦNG CỐ:

1.

Trình bày cách để- Điều chế Ca từ CaCO3

- Điều chế Cu từ CuSO4

2.

Từ Cu(OH)2, MgO, Fe2O3 hãy điều chế các kim loại tương ứng bằng một phương pháp

thích hợp. Viết PTHH của phản ứng.

5. DẶN DỊ:

1.

Bài tập về nhà: 1 → 5 trang 98 SGK.

2.

Xem trước bài

ĐIỀU CHẾ KIM LOẠI

V. NHẬN XÉT RÚT KINH NGIỆM

</div>
(89)<div class='page_container' data-page=89>

TIẾT 39

Ngày soạn /12/09

Ngày giảng: /12/09

LUYỆN TẬP: ĐIỀU CHẾ KIM LOẠI

I. MỤC TIÊU:

1. Kiến thức:

Củng cố kiến thức về nguyên tắc điều chế kim loại và các phương pháp điều

chế kim loại.

2. Kĩ năng:

Kĩ năng tính tốn lượng kim loại điều chế theo các phương pháp hoặc các đại

lượng có liên quan.

3. Thái độ:

II. CHUẨN BỊ:

Các bài tập.

III. PHƯƠNG PHÁP:

Nêu vấn đề + đàm thoại + hoạt động nhóm.

IV. TIẾN TRÌNH BÀY DẠY:

1. Ổn định lớp:

Ngày: 12A1

12A2

2. Kiểm tra bài cũ:

Có những phương pháp nào để đckim loại?

Viết biểu thức Faraday? và ch biết các đại lượng?

3. Bài mới:

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ

NỘI DUNG KIẾN THỨC

Bài 1:

Bằng những phương pháp nào có thể điều

</div>
(90)<div class='page_container' data-page=90>

Hoạt động 1

- HS nhắc lại các phương pháp điều chế

kim loại và phạm vi áp dụng của mỗi

phương pháp.

- GV ?: Kim loại Ag, Mg hoạt động hoá

học mạnh hay yếu ? Ta có thể sử dụng

phương pháp nào để điều chế kim loại

Ag từ dung dịch AgNO3, kim loại Mg từ

dung dịch MgCl2 ?

- HS vận dụng các kiến thức có liên

quan để giải quyết bài toán.

chế được Ag từ dung dịch AgNO3, điều chế Mg

từ dung dịch MgCl2 ? Viết các phương trình hố

học.

Giải

1.

Từ dung dịch AgNO3 điều chế Ag. Có 3 cách:

- Dùng kim loại có tính khử mạnh hơn để khử

ion Ag

.

Cu + 2AgNO3 → Cu(NO3)2 + 2Ag↓

- Điện phân dung dịch AgNO3:

4AgNO3 + 2H2O ñpdd 4Ag + O2 + 4HNO3

- Cô cạn dung dịch rồi nhiệt phân AgNO3:

2AgNO3 t0 2Ag + 2NO2 + O2

2.

Từ dung dịch MgCl2 điều chế Mg: chỉ có 1

cách là cơ cạn dung dịch rồi điện phân nóng

chảy:

MgCl2 đpnc Mg + Cl2

Hoạt động 2

HS

- Viết PTHH của phản ứng.

- Xác định khối lượng AgNO3 có trong

250g dung dịch và số mol AgNO3 đã

phản ứng.

- GV phát vấn để dẫn dắt HS tính được

khối lượng của vật sau phản ứng theo

công thức:

mvật sau phản ứng = mCu(bđ) – mCu(phản ứng) +

mAg(bám vào)

Bài 2:

Ngâm một vật bằng đồng có khối lượng

10g trong 250g dung dịch AgNO3 4%. Khi lấy

vật ra thì khối lượng AgNO3 trong dung dịch

giảm 17%.

a)

Viết phương trình hố học của phản ứng và

cho biết vai trò của các chất tham gia phản ứng.

b)

Xác định khối lượng của vật sau phản ứng.

Giải

a) PTHH

Cu + 2AgNO3 → Cu(NO3)2 + 2Ag↓

b) Xác định khối lượng của vật sau phản ứng

Khối lượng AgNO3 có trong 250g dd:

(g)

10
.4
100
250



Số mol AgNO3 tham gia phản ứng là:

(mol)
0,01
100.170

10.17


Cu + 2AgNO3 → Cu(NO3)2 + 2Ag↓

mol: 0,005 ←0,01→

0,01

Khối lượng vật sau phản ứng là:

10 + (108.0,01) – (64.0,005+ = 10,76 (g)

Hoạt động 3

- GV hướng dẫn HS giải quyết bài tập.

Bài 3:

Để khử hoàn toàn 23,2g một oxit kim

loại, cần dùng 8,96 lít H2 (đkc). Kim loại đó là

A.

Mg

B.

Cu

C.

Fe



D.

Cr

Giải

MxOy + yH2 → xM + yH2O

nH

2 = 0,4



nO(oxit)

= nH

2 = 0,4



mkim loại trong oxit = 23,2 – 0,4.16 = 16,8

(g)

</div>
(91)<div class='page_container' data-page=91>



x : y =

16,8

: 0,4. Thay giá trị nguyên tử khối

của các kim loại vào biểu thức trên ta tìm được

giá trị M bằng 56 là phù hợp với tỉ lệ x : y.

Hoạt động 4

- GV ?:

- Trong số 4 kim loại đã cho, kim loại

nào phản ứng được với dung dịch HCl ?

Hoá trị của kim loại trong muối clorua

thu được có điểm gì giống nhau ?

- Sau phản ứng giữa kim loại với dd

HCl thì kim loại hết hay không ?

- HS giải quyết bài toán trên cơ sở

hướng dẫn của GV.

Bài 4:

Cho 9,6g bột kim loại M vào 500 ml dung

dịch HCl 1M, khi phản ứng kết thúc thu được

5,376 lít H2 (đkc). Kim loại M là:

A.

Mg

B.

Ca



C.

Fe

D.

Ba

Giải

nH

2 = 5,376/22,4 = 0,24 (mol)

nHCl = 0,5.1 = 0,5 (mol)

M + 2HCl → MCl2 + H2

0,24 0,48 ←0,24

nHCl(pứ) = 0,48 < nHCl(bđ) = 0,5



Kim loại

hết, HCl dư



M =

0,249,6 40



M là Ca

Hoạt động 5

- HS lập 1 phương trình liên hệ giữa hố

trị của kim loại và khối lượng mol của

kim loại.

- GV theo dõi, giúp đỡ HS giải quyết bài

toán.

Bài 5:

Điện phân nóng chảy muối clorua kim

loại M. Ở catot thu được 6g kim loại và ở anot

thu được 3,36 lít khí (đkc) thốt ra. Muối clorua

đó là

A.

NaCl

B.

KCl

C.

BaCl2

D.

CaCl2



Giải

nCl

= 0,15

2MCln → 2M + nCl2

n
0,3

←0,15



M =

0,36

= 20n



n = 2 & M = 40



M là Ca

4. CỦNG CỐ:

1.

Cho khí CO dư đi qua hỗn hợp gồm CuO, Al2O3 và MgO (đun nóng). Khi phản ứng xảy

ra hoàn toàn thu được chất rắn gồm:

A.

Cu, Al, Mg

B.

Cu, Al, MgO

C.

Cu, Al2O3, Mg

D.

Cu,

Al2O3, MgO



2.

Hoà tan hoàn toàn 28g Fe vào dung dịch AgNO3 dư thì khối lượng chất rắn thu được là:

A.

108g

B.

162g



C.

216g

D.

154g

5. DẶN DÒ:

Xem trước bài

ĐIỀU CHẾ KIM LOẠI

V. NHẬN XÉT RÚT KINH NGHIỆM

</div>
(92)<div class='page_container' data-page=92>

TIẾT 40

Ngày soạn /12/09

Ngày giảng: /12/09

THỰC HÀNH:TÍNHCHẤT,ĐIỀUCHẾVÀ

SỰ ĂN MỊN KIM LOẠI

I. MỤC TIÊU:

1. Kiến thức:

- Củng cố kiến thức về: dãy điện hoá của kim loại, điều chế kim loại, sự ăn mòn kim loại.

- Tiến hành một số thí nghiệm:

- So sánh phản ứng của Al, Fe, Cu với ion H

trong dung dịch HCl (dãy điện hoá của kim

loại).

- Fe phản ứng với Cu

trong dung dịch CuSO4 (điều chế kim loại bằng cách dùng kim

loại mạnh khử kim loại yếu trong dung dịch).

- Zn phản ứng với dung dịch H2SO4, dung dịch H2SO4 thêm CuSO4 (sự ăn mịn điện hố

học).

2. Kĩ năng:

- Tiếp tục rèn luyện các kĩ năng thực hành hoá học: làm việc với dụng cụ thí nghiệm, hố

chất, quan sát hiện tượng.

- Vận dụng để giải thích các vấn đề liên quan đến dãy điện hoá của kim loại, về sự ăn mòn

kim loại, chống ăn mòn kim loại.

3. Thái độ:

Cẩn thận trong các thí nghiệm hố học.

II. CHUẨN BỊ:

1. Dụng cụ:

Ống nghiệm, giá để ống nghiệm, đèn cồn, kéo, dũa hoặc giấy giáp.

</div>
(93)<div class='page_container' data-page=93>

2. Hoá chất:

Kim loại: Na, Mg, Fe (đinh sắt nhỏ hoặc dây sắt); Dung dịch: HCl. H2SO4,

CuSO4

III. PHƯƠNG PHÁP:

HS tiến hành làm các thí nghiệm dưới sự hướng dẫn của GV.

IV. TIẾN TRÌNH BÀY DẠY:

1. Ổn định lớp:

NGÀY: 12A1

12A2

2. Kiểm tra bài cũ:

Nhắc nhở nội quy PTN, những lưu ý trước khi tiến hành các thí nghiệm hố học.

3. Bài mới:

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ

NỘI DUNG KIẾN THỨC

Hoạt động 1:

Công việc đầu buổi thực hành

- GV nêu mục tiêu, yêu cầu tiết thực hành và

một số điểm cần lưu ý trong buổi thực hành.

- GV có thể làm mẫu một số thí nghiệm.

Hoạt động 2:

- HS tiến hành các thí nghiệm như yêu cầu

của SGK

Thí nghiệm 1:

Dãy điện hoá của kim loại

Hoạt động 3:

- HS tiến hành thí nghiệm như SGK.

- Lưu ý là đánh thật sạch gỉ sắt để phản ứng

xảy ra nhanh và rõ hơn.

Thí nghiệm 2: Điều chế kim loại bằng

cách dùng kim loại mạnh khử ion kim loại

trong dung dịch.

Hoạt động 4:

- HS tiến hành thí nghiệm như SGK.

- GV hướng dẫn HS quan sát hiện tượng.

Thí nghiệm 3: Ăn mịn điện hố

Hoạt động 5:

Cơng việc cuối buổi thực

hành.

- GV nhận xét, đánh giá buổi thực hành.

- HS thu dọn dụng cụ, hoá chất, vệ sinh

PTN, lớp học, viết tường trình thí nghiệm

theo mẫu.

4. CỦNG CỐ:

Trong tiết thực hành.

5. DẶN DÒ:

Xem trước bài

KIM LOẠI KIỀM.

V. NHẬN XÉT RÚT KINH NGHIỆM

</div>
(94)<div class='page_container' data-page=94>

CHƯƠNG 6: KIM LOẠI KIỀM, KIM LOẠI KIỀM THỔ, NHÔM

TIẾT 41

Ngày soạn /12/09

Ngày giảng: /12/09

KIM LOẠI KIỀM VÀ HỢP CHẤT

QUAN TRỌNG CỦA KIM LOẠI

KIỀM

(Ti

ế

t 1)

I. MỤC TIÊU:

1. Kiến thức:

HS biết. - Vị trí, cấu tạo nguyên tử, tính chất của kim loại kiềm.

- Nguyên tắc và phương pháp điều chế một số kim loại kiềm.

HS hiểu: Nguyên nhân của tính khử rất mạnh của kim loại kiềm.

2. Kĩ năng:

- Làm một số thí nghiệm đơn giản về kim loại kiềm.

- Giải bài tập về kim loại kiềm.

3. Thái độ:

Cẩn thận trong các thí nghiệm hố học.

II. CHUẨN BỊ:

1.

Bảng tuần hồn, bảng phụ ghi một số tính chất vật lí của kim loại kiềm.

2.

Dụng cụ, hoá chất: Na kim loại, bình khí O2 và bình khí Cl2, nước, dao.

III. PHƯƠNG PHÁP:

Nêu vấn đề + đàm thoại + hoạt động nhóm.

IV. TIẾN TRÌNH BÀY DẠY:

1. Ổn định lớp:

NGÀY: 12A1

12A2

</div>
(95)<div class='page_container' data-page=95>

2. Kiểm tra bài cũ:

3. Bài mới:

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ

NỘI DUNG KIẾN THỨC

Hoạt động 1

- GV dùng bảng HTTH và yêu cầu HS tự

tìm hiểu vị trí của nhóm IA và cấu hình

electron ngun tử của các nguyên tố

nhóm IA

A. KIM LOẠI KIỀM

I – VỊ TRÍ TRONG BẢNG TUẦN HỒN,

CẤU HÌNH ELECTRON NGUN TỬ

- Thuộc nhóm IA của bảng tuần hồn, gồm

các nguyên tố: Li, Na, K, Rb, Cs và Fr

(ngun tố phóng xạ).

- Cấu hình electron ngun tử:

Li: [He]2s

Na: [Ne]3s

K: [Ar]4s

Rb: [Kr]5s

Cs: [Xe]6s

Hoạt động 2

- GV dùng dao cắt một mẫu nhỏ kim loại

Na.

- HS quan sát bề mặt của kim loại Na sau

khi cắt và nhận xét về tính cứng của kim

loại Na.

- GV giải thích các nguyên nhân gây nên

những tính chất vật lí chung của các kim

loại kiềm.

- HS biết quy luật biến đổi tính chất vật lí

của kim loại kiềm.

II – TÍNH CHẤT VẬT LÍ

- Màu trắng bạc và có ánh kim, dẫn điện tốt,

nhiệt độ nóng chảy và nhiệt độ sơi thấp, khối

lượng riêng nhỏ, độ cứng thấp.

- Nguyên nhân: Kim loại kiềm có cấu trúc

mạng tinh thể lập phương tâm khối, cấu trúc

tương đối rỗng. Mặt khác, trong tinh thể các

nguyên tử và ion liên kết với nhau bằng liên

kết kim loại yếu.

Hoạt động 3

- GV ?: Trên cơ sở cấu hình electron

nguyên tử và cấu tạo mạng tinh thể của

kim loại kiềm, em hãy dự đốn tính chất

hố học chung của các kim loại kiềm.

III – TÍNH CHẤT HỐ HỌC

Các nguyên tử kim loại kiềm có năng lượng

ion hố nhỏ, vì vậy kim loại kiềm có tính khử

rất mạnh. Tính khử tăng dần từ Li → Cs.

M → M

+ 1e

Trong các hợp chất, các kim loại kiềm có số

oxi hố +1.

1. Tác dụng với phi kim

- GV biểu diễn các thí nghiệm: Na + O2; K

+ Cl2; Na + HCl.

- HS quan sát hiện tượng xảy ra. Viết

PTHH của phản ứng. Nhận xét về mức độ

phản ứng của các kim loại kiềm.

a. Tác dụng với oxi

2Na + O2 → Na2O2 (natri peoxit)

4Na + O2 → 2Na2O (natri oxit)

b. Tác dụng với clo

2K + Cl2 → 2KCl

2. Tác dụng với axit

2Na + 2HCl → 2NaCl + H2↑

3. Tác dụng với nước

2K + 2H2O → 2KOH + H2↑



Để bảo vệ kim loại kiềm người ta ngâm

kim loại kiềm trong dầu hoả.

Hoạt động 4

HS nghiên cứu SGK để biết được các ứng

dụng quan trọng của kim loại kiềm.

IV – ỨNG DỤNG, TRẠNG THÁI THIÊN

NHIÊN VÀ ĐIỀU CHẾ

1. Ứng dụng:

- Dùng chế tạo hợp kim có nhiệt độ ngồi

cùng thấp.

Thí dụ: Hợp kim Na-K nóng chảy ở nhiệt độ

</div>
(96)<div class='page_container' data-page=96>

70 C dùng làm chất trao đổi nhiệt trong các lò

phản ứng hạt nhân.

- Hợp kim Li – Al siêu nhẹ, được dùng trong

kĩ thuật hàng không.

- Cs được dùng làm tế bào quang điện.

HS nghiên cứu SGK.

2. Trạng thái thiên nhiên

Tồn tại ở dạng hợp chất: NaCl (nước biển),

một số hợp chất của kim loại kiềm ở dạng

silicat và aluminat có ở trong đất.

- GV ? Em hãy cho biết để điều chế kim

loại kiềm ta có thể sử dụng phương pháp

nào ?

- GV dùng tranh vẽ hướng dẫn HS nghiên

cứu sơ đồ thiết bị điện phân NaCl nóng

chảy trong cơng nghiệp.

3. Điều chế:

Khử ion của kim loại kiềm trong

hợp chất bằng cách điện phân nóng chảy hợp

chất của chúng.

Thí dụ:

2NaCl đpnc 2Na + Cl2

4. CỦNG CỐ:

1.

Cấu hình electron lớp ngoài cùng của nguyên tử kim loại kiềm là

A.

ns



B.

ns

C.

ns

np

D.

(n – 1)d

ns

2.

Cation M

có cấu hình electron lớp ngồi cùng là 2s

2p

. M

là cation nào sau đây ?

A.

Ag

B.

Cu

C.

Na



D.

K

3.

Nồng độ % của dung dịch tạo thành khi hoà tan 39g kali kim loại vào 362g nước là kết

quả nào sau đây ?

A.

15,47%

B.

13,97%

C.

14%



D.

14,04%

5. DẶN DÒ:

1.

BTVN: 1 → 4 trang 111 (SGK)

2.

Xem trước phần

HỢP CHẤT CỦA KIM LOẠI KIỀM

TIẾT42

Ngày soạn /12/09

Ngày giảng: /12/09

QUAN TRỌNG CỦA KIM LOẠI KIỀM

KIM LOẠI KIỀM VÀ HỢP CHẤT

(Ti

ế

t 2)

I. MỤC TIÊU:

1. Kiến thức:

HS biết được tính chất và ứng dụng một số hợp chất quan trọng của kim loại

kiềm.

2. Kĩ năng:

- Làm một số thí nghiệm đơn giản về hợp chất của kim loại kiềm.

- Giải bài tập về hợp chất của kim loại kiềm.

3. Thái độ:

Cẩn thận trong các thí nghiệm hố học.

II. CHUẨN BỊ:

1.

Dụng cụ: Ống nghiệm, kẹp gỗ, ống hút.

2.

Hoá chất: NaOH dạng viên,…

III. PHƯƠNG PHÁP:

Nêu vấn đề + đàm thoại + hoạt động nhóm.

IV. TIẾN TRÌNH BÀY DẠY:

1. Ổn định lớp:

NGÀY: 12A1

12A2

2. Kiểm tra bài cũ:

nêu các tính chất hóa học của kim loại kiềm?

3. Bài mới:

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ

NỘI DUNG KIẾN THỨC

</div>
(97)<div class='page_container' data-page=97>

Hoạt động 1

- GV cho HS quan sát một mẫu NaOH

dưới dạng viên và nghiên cứu tính tan, tính

hút ẩm của nó.

- HS viết PTHH dạng phân tử và ion rút

gọn của các phản ứng minh hoạ cho tính

chất của NaOH

-GV: Giải thích các trường hợp xảy ra

phản ứng cho muối axít, trung hoà hoặc cả

hai.

B. MỘT SỐ HỢP CHẤT QUAN TRỌNG

CỦA KIM LOẠI KIỀM

I – NATRI HIĐROXIT

1. Tính chất

a. Tính chất vật lí:

- Chất rắn, khơng màu, dễ nóng chảy (tnc =

322 C), hút ẩm mạnh (dễ chảy rữa), tan nhiều

trong nước.

- Khi tan trong nước, NaOH phân li hoàn toàn

thành ion:

NaOH → Na

+ OH

−

b. Tính chất hố học

- Tác dụng với axit

HCl + NaOH → NaCl + H2O

H

+ OH

−

→ H2O

- Tác dụng với oxit axit

NaOH + CO2 → NaHCO3

(nNaOH : nCO

2 ≤

1)

2NaOH + CO2 → Na2CO3

(nNaOH : nCO

2 ≥

2)

- Tác dụng với dung dịch muối

CuSO4 + 2NaOH → Cu(OH)2↓ + Na2SO4

Cu

+ 2OH

−

→ Cu(OH)2↓

- HS nghiên cứu SKG để biết những ứng

dụng quan trọng của NaOH.

2. Ứng dụng:

Nấu xà phòng, chế phẩm

nhuộm, tơ nhân tạo, tinh chế quặng nhôm

trong công nghiệp luyện nhôm và dùng trong

công nghiệp chế biến dầu mỏ.

Hoạt động 2

- HS nghiên cứu SGK để biết những tính

chất vật lí của NaHCO3.

II – NATRI HIĐROCACBONAT

1. Tính chất vật lí:

Chất rắn, màu trắng, ít tan

trong nước.

- HS nghiên cứu SGK để biết những tính

chất hố học của NaHCO3.

2. Tính chất hố học

a. Phản ứng phân huỷ

2NaHCO3 t Na2CO3 + CO2 + H2O

- GV ?: Vì sao có thể nói NaHCO3 là hợp

chất lưỡng tính ?

b. NaHCO

3

là hợp chất lưỡng tính

NaHCO3 + HCl → NaCl + CO2↑ + H2O

NaHCO3 + NaOH → Na2CO3 + H2O

- HS nghiên cứu SKG để biết những ứng

dụng quan trọng của NaHCO3.

2. Ứng dụng:

Dùng trong công nghiệp dược

phẩm (chế thuốc đau dạ dày,…) và công

nghiệp thực phẩm (làm bột nở,…)

- HS nghiên cứu SGK để biết những tính

chất vật lí của Na2CO3.

III – NATRI CACBONAT

1. Tính chất vật lí:

Chất rắn màu trắng, tan

nhiều trong nước. Ở nhiệt độ thường tồn tại

dưới dạng muối ngậm nước Na2CO3.10H2O, ở

nhiệt độ cao muối này mất dần nước trở thành

Na2CO3 khan, nóng chảy ở 850

C.

- HS dẫn ra những phản ứng hoá học minh

2. Tính chất hố học

- Phản ứng với axit, kiềm, muối

</div>
(98)<div class='page_container' data-page=98>

hoạ cho tính chất của Na2CO3.

- GV giới thiệu cho HS biết môi trường của

muối Na2CO3

Na2CO3 + 2HCl → 2NaCl + CO2↑ + H2O

Na2CO3 + Ba(OH)2 → BaCO3↓ + 2NaOH

Na2CO3 + CaCl2 → CaCO3↓ + 2NaCl

- Muối cacbonat của kim loại kiềm trong dung

dịch nước cho môi trường kiềm.

- HS nghiên cứu SKG để biết những ứng

dụng quan trọng của Na2CO3.

3. Ứng dụng:

Là hoá chất quan trọng trong

công nghiệp thuỷ tinh, bột giặt, phẩm nhuộm,

giấy, sợi,…

IV – KALI NITRAT

Hoạt động 3

- HS nghiên cứu SGK để biết những tính

chất vật lí của KNO3.

1. Tính chất vật lí:

Là những tinh thể khơng

màu, bền trong khơng khí, tan nhiều trong

nước.

- GV ?: Em có nhận xét gì về sản phẩm của

phản ứng phân huỷ KNO3 ?

2. Tính chất hố học:

Bị phân huỷ ở nhiệt độ

cao

2KNO3 t0 2KNO2 + O2

- Ứng dụng thuốc nổ của KNO3 dựa trên

tính chất nào của muối KNO3?

3. Ứng dụng:

Dùng làm phân bón (phân đạm,

phân kali) và chế tạo thuốc nổ. Thuốc nổ

thông thường (thuốc súng) là hỗn hợp

68%KNO3, 15%S và 17%C (than)

- Phản ứng cháy của thuốc súng:

2KNO3 + 3C + S t0 N2 + 3CO2 + K2S

4. CỦNG CỐ:

1.

Trong các muối sau, muối nào dễ bị nhiệt phân ?

A.

LiCl

B.

NaNO3

C.

KHCO3



D.

KBr

2.

Cho 100g CaCO3 tác dụng hoàn toàn với dung dịch HCl thu được một lượng khí CO2.

Sục khí CO2 thu được vào dung dịch chứa 60g NaOH. Tính khối lượng muối tạo thành.

3.

Nung 100g hỗn hợp Na2CO3 và NaHCO3 cho đến khi khối lượng của hỗn hợp không

thay đổi, được 69g chất rắn. Xác định % khối lượng của mỗi chất rắn trong hỗn hợp đầu.

5. DẶN DÒ:

1.

BTVN: 5 → 8 trang 111 (SGK)

2.

Xem trước phần

KIM LOẠI KIỀM THỔ

V. NHẬN XÉT RÚT KINH NGHIỆM

</div>
(99)<div class='page_container' data-page=99>

TIẾT43

Ngày soạn /12/09

Ngày giảng: /12/09

KIM LOẠI KIỀM THỔ VÀ HỢP CHẤT

QUAN TRỌNG CỦA KIM LOẠI KIỀM

THỔ

(Ti

ế

t 1)

I. MỤC TIÊU:

1. Kiến thức:

HS biết:

- Vị trí, cấu tạo nguyên tử, tính chất của kim loại kiềm thổ.

- Nguyên tắc và phương pháp điều chế kim loại kiềm thổ.

2. Kĩ năng:

- Từ cấu tạo suy ra tính chất, từ tính chất suy ra ứng dụng và điều chế.

- Giải bài tập về kim loại kiềm thổ..

3. Thái độ:

Cẩn thận trong các thí nghiệm hố học.

II. CHUẨN BỊ:

Bảng tuần hồn, bảng hằng số vật lí của một số kim loại kiềm thổ.

III. PHƯƠNG PHÁP:

Nêu vấn đề + đàm thoại + hoạt động nhóm.

IV. TIẾN TRÌNH BÀY DẠY:

1. Ổn định lớp:

NGÀY: 12A1

12A2

2. Kiểm tra bài cũ:

Viết cấu hình electron nguyên tử của các nguyên tố

4Be, 12Mg, 20Ca.

Nhận xét về số electron ở lớp ngoài cùng.

3. Bài mới:

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ

NỘI DUNG KIẾN THỨC

Hoạt động 1

A. KIM LOẠI KIỀM THỔ

I – VỊ TRÍ TRONG BẢNG TUẦN HỒN,

</div>
(100)<div class='page_container' data-page=100>

- GV dùng bảng tuần hoàn và cho HS tìm

vị trí nhóm IIA.

- HS viết cấu hình electron của các kim

loại Be, Mg, Ca,… và nhận xét về số

electron ở lớp ngồi cùng.

CẤU HÌNH ELECTRON NGUN TỬ

- Kim loại kiềm thổ thuộc nhóm IIA của bảng

tuần hoàn, gồm các nguyên tố beri (Be), magie

(Mg), canxi (Ca), stronti (Sr), bari (Ba) và Ra

(Ra).

- Cấu hình electron lớp ngoài cùng là ns

(n là

số thứ tự của lớp).

Be: [He]2s

; Mg: [Ne]2s

; Ca: [Ar]2s

;

Sr: [Kr]2s

; Ba: [Xe]2s

Hoạt động 2

- HS dựa nghiên cứu bảng 6.2. Một số

hằng số vật lí quan trọng và kiểu mạng tinh

thể của kim loại kiềm thổ để rút ra các kết

luận về tính chất vật lí của kim loại kiềm

thổ như bên.

- GV ?: Theo em, vì sao tính chất vật lí của

các kim loại kiềm thổ lại biến đổi không

theo một quy luật nhất định giống như kim

loại kiềm ?

II – TÍNH CHẤT VẬT LÍ

- Màu trắng bạc, có thể dát mỏng.

- Nhiệt độ nóng chảy và nhiệt độ sơi của các

kim loại kiềm thổ tuy có cao hơn các kim loại

kiềm nhưng vẫn tương đối thấp.

- Khối lượng riêng nhỏ, nhẹ hơn nhôm (trừ

Ba). Độ cứng cao hơn các kim loại kiềm

nhưng vẫn tương đối mềm.

Hoạt động 3

- GV ?: Từ cấu hình electron nguyên tử của

các kim loại kiềm thổ, em có dự đốn gì về

tính chất hố học của các kim loại kiềm thổ

?

- HS viết bán phản ứng dạng tổng quát biểu

diễn tính khử của kim loại kiềm thổ.

III – TÍNH CHẤT HỐ HỌC

- Các nguyên tử kim loại kiềm thổ có năng

lượng ion hố tương đối nhỏ, vì vậy kim loại

kiềm thổ có tính khử mạnh. Tính khử tăng dần

từ Be đến Ba.

M → M

+ 2e

- Trong các hợp chất các kim loại kiềm thổ có

số oxi hố +2.

- GV yêu cầu HS lấy các thí dụ minh hoạ

và viết PTHH để minh hoạ cho tính chất

của kim loại nhóm IIA.

1. Tác dụng với phi kim

2Mg + O0 02 2MgO+2 -2

2. Tác dụng với axit

a) Với HCl, H

2

SO

4

loãng

2Mg + 2HCl0 +1 MgCl+2 2 + H02

b) Với HNO

3

, H

2

SO

4

đặc

4Mg + 10HNO0 +5 3(loãng) 4Mg(NO+2 3)2 + NH-3 4NO3 + 3H2O
4Mg + 5H0 2+6SO4(đặc) 4MgSO+2 4 + H2-2S + 4H2O

3. Tác dụng với nước:

Ở nhiệt độ thường Be

không khử được nước, Mg khử chậm. Các kim

loại cịn lại khử mạnh nước giải phóng khí H2.

Ca + 2H2O → Ca(OH)2 + H2↑

4. CỦNG CỐ

Gv củng cố các tính chất hóa học của kim loại kiềm thố cho hs?

Hs viết các pt hóa hoc?

5 Dặn dị.:

Đọc trước nội dung các phần còn lại và làm các bài tập SGK?

V. NHẬN XÉT RÚT KINH NGHIỆM

</div>
(101)<div class='page_container' data-page=101>

TIẾT44

Ngày soạn 1 /1/2010

Ngày giảng: 4/1/2010

KIM LOẠI KIỀM THỔ VÀ HỢP CHẤT

QUAN TRỌNG CỦA KIM LOẠI KIỀM

THỔ

(Ti

ế

t 2)

I. MỤC TIÊU:

1. Kiến thức:

HS biết:

- tính chất các hợp chất quan trọng của Ca.

2. Kĩ năng:

- Từ cấu tạo suy ra tính chất, từ tính chất suy ra ứng dụng và điều chế.

- Giải bài tập về kim loại kiềm thổ..

II. CHUẨN BỊ:

Bảng tuần hoàn, bảng hằng số vật lí của một số kim loại kiềm thổ.

III. PHƯƠNG PHÁP:

Nêu vấn đề + đàm thoại + hoạt động nhóm.

IV. TIẾN TRÌNH BÀY DẠY:

1. Ổn định lớp:

NGÀY: 12A1

12A2

2. Kiểm tra bài cũ:

Trình bày các tính chất hóa học của Kim loại kiềm thổ? Ví dụ?

3. Bài mới

Hoạt động 1

- HS nghiên cứu SGK để biết được những

tính chất của Ca(OH)2.

- GV giới thiệu thêm một số tính chất của

Ca(OH)2 mà HS chưa biết.

B. MỘT SỐ HỢP CHẤT QUAN TRỌNG

CỦA CANXI

1. Canxi hiđroxit

- Ca(OH)2 cịn gọi là vơi tơi, là chất rắn màu

trắng, ít tan trong nước. Nước vơi là dung dịch

Ca(OH)2.

- Hấp thụ dễ dàng khí CO2:

CO2 + Ca(OH)2 → CaCO3↓ + H2O



nhận

</div>
(102)<div class='page_container' data-page=102>

biết khí CO2

- Ứng dụng rộng rãi trong nhiều ngành công

nghiệp: sản xuất NH3, CaOCl2, vật liệu xây

dựng,…

Hoạt động 2

- GV biểu diễn thí nghiệm sục khí CO2 từ

từ đến dư vào dung dịch Ca(OH)2.

- HS quan sát hiện tượng xảy ra, giải thích

bằng phương trình phản ứng.

- GV hướng dẫn HS dựa vào phản ứng

phân huỷ Ca(HCO3)2 để giải thích các hiện

tượng trong tự nhiên như cặn trong nước

đun nước, thạch nhũ trong các hang động,..

2. Canxi cacbonat

- Chất rắn màu trắng, không tan trong nước, bị

phân huỷ ở nhiệt độ cao.

CaCO3 t0 CaO + CO2

- Bị hoà tan trong nước có hồ tan khí CO2

CaCO3 + CO2 + H2O Ca(HCO3)2

Hoạt động 3

- GV giới thiệu về thạch cao sống, thạch

cao nung.

- Bổ sung những ứng dụng của CaSO4 mà

HS chưa biết.

3. Canxi sunfat

- Trong tự nhiên, CaSO4 tồn tại dưới dạng

muối ngậm nước CaSO

4

.2H

2

O gọi là thạch

cao sống.

- Thạch cao nung:

CaSO4.2H2O 1600C CaSO4.H2O + H2O

thaïch cao sống thạch cao nung

- Thạch cao khan là CaSO4

CaSO4.2H2O 3500C CaSO4 + 2H2O

thạch cao sống thạch cao khan

4 . CỦNG CỐ:

1.

Xếp các kim loại kiềm thổ theo chiều tăng của điện tích hạt nhân, thì

A.

bán kính ngun tử giảm dần.

B.

năng lượng ion hoá giảm dần.



C.

tính khử giảm dần.

D.

khả năng tác dụng với nước giảm

dần.

2.

Cho dung dịch Ca(OH)2 vào dung dịch Ca(HCO3)2 sẽ

A.

Có kết tủa trắng.



B.

có bọt khí thốt ra.

C.

có kết tủa trắng và bọt khí.

D.

khơng có hiện tượng gì.

3.

Cho 2,84g hỗn hợp CaCO3 và MgCO3 tác dụng hết với dung dịch HCl thu được 672 ml

khí CO2 (đkc). Phần trăm khối lượng của 2 muối trong hỗn hợp lần lượt là

A.

35,2% & 64,8%

B.

70,4% & 26,9%



C.

85,49% & 14,51%

D.

17,6%

& 82,4%

4.

Cho 2 g một kim loại nhóm IIA tác dụng hết với dung dịch HCl tạo ra 5,55g muối

clorua. Kim loại đó là kim loại nào sau đây ?

A.

Be

B.

Mg

C.

Ca



D.

Ba

5. DẶN DÒ:

1.

BTVN: 1 → 7 trang 119 (SGK).

2.

Xem trước phần

NƯỚC CỨNG.

V. NHẬN XÉY RÚT KINH NGHIỆM

</div>
(103)<div class='page_container' data-page=103>

TIẾT45

Ngày soạn 2/1/2010

Ngày giảng: 5/1/2010

KIM LOẠI KIỀM THỔ VÀ HỢP CHẤT

QUAN TRỌNG CỦA KIM LOẠI KIỀM

THỔ

(Ti

ế

t 3)

I. MỤC TIÊU:

1. Kiến thức:

HS biết: Nước cứng là gì ? Nguyên tắc và các phương pháp làm mềm nước

cứng.

2. Kĩ năng:

Biết cách dùng các hoá chất để làm mềm các loại nước cứng.

II. CHUẨN BỊ:

III. PHƯƠNG PHÁP:

Nêu vấn đề + đàm thoại + hoạt động nhóm.

IV. TIẾN TRÌNH BÀY DẠY:

1. Ổn định lớp:

NGÀY: 12A1

12A2

2. Kiểm tra bài cũ:

Trình bày hiện tượng xảy ra khi cho từ từ khí CO2 sục vào dung dịch

Ca(OH)2 cho đến dư. Giải thích bằng phương trình phản ứng.

3. Bài mới:

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ

NỘI DUNG KIẾN THỨC

Hoạt động 1

- GV ?

- Nước có vai trị như thế nào đối với đời

sống con người và sản xuất?

- Nước sinh hoạt hàng ngày lấy từ đâu?

Là nguồn nứơc gì?

- GV: thơng báo: Nước tự nhiên lấy từ

sông suối, ao hồ. nước ngầm là nước cứng,

C. NƯỚC CỨNG

1. Khái niệm:

- Nước chứa nhiều ion Ca

và Mg

được gọi

là nước cứng.

- Nước chứa ít hoặc khơng chứa các ion Mg

và Ca

được gọi là nước mềm.

- Phân loại:

a) Tính cứng tạm thời:

Gây nên bởi các

muối Ca(HCO3)2 và Mg(HCO3)2.

</div>
(104)<div class='page_container' data-page=104>

vậy nước cứng là gì ?

Nước mềm là gì? Lấy ví dụ.

- GV ?: Em hãy cho biết cơ sở của việc

phân loại tính cứng là gì ? Vì sao gọi là

tính cứng tạm thời ? Tính cứng vĩnh cữu ?

Khi đun sôi nước, các muối Ca(HCO3)2 và

Mg(HCO3)2 bị phân huỷ → tính cứng bị mất.

Ca(HCO3)2 t0 CaCO3 + CO2 + H2O

Mg(HCO3)2 t MgCO3 + CO2 + H2O

b) Tính cứng vĩnh cữu:

Gây nên bởi các

muối sunfat, clorua của canxi và magie. Khi

đun sôi, các muối này không bị phân huỷ.

c) Tính cứng tồn phần:

Gồm cả tính cứng

tạm thời và tính cứng vĩnh cữu.

Hoạt động 2

- GV ? Trong thực tế em đã biết những tác

hại nào của nước cứng ?

- HS: Đọc SGK và thảo luận.

2. Tác hại

- Đun sôi nước cứng lâu ngày trong nồi hơi,

nồi sẽ bị phủ một lớp cặn. Lớp cặn dày 1mm

làm tốn thêm 5% nhiên liệu, thậm chí có thể

gây nổ.

- Các ống dẫn nước cứng lâu ngày có thể bị

đóng cặn, làm giảm lưu lượng của nước.

- Quần áo giặ bằng nước cứng thì xà phịng

khơng ra bọt, tốn xà phịng và làm áo quần

mau chóng hư hỏng do những kết tủa khó tan

bám vào quần áo.

- Pha trà bằng nước cứng sẽ làm giảm hương

vị của trà. Nấu ăn bằng nước cứng sẽ làm

thực phẩm lâu chín và giảm mùi vị.

Hoạt động 3

- GVđặt vấn đề: Như chúng ta đã biết

nước cứng có chứa các ion Ca

, Mg

, vậy

theo các em nguyên tắc để làm mềm nước

cứng là gì?

- GV ?: Nước cứng tạm thời có chứa

những muối nào ? khi đung nóng thì có

những phản ứng hố học nào xảy ra ?

- Có thể dùng nước vơi trong vừa đủ để

trung hồ muối axit tành muối trung hồ

khơng tan , lọc bỏ chất không tan được

nứơc mềm.

- GV ?: Khi cho dung dịch Na2CO3,

Na3PO4 vào nước cứng tạm thời hoặc vĩnh

cửu thì có hiện tượng gì xảy ra ? Viết pư

dưới dạng ion.

3. Cách làm mềm nước cứng

- Nguyên tắc:

Làm giảm nồng độ các ion

Ca

, Mg

trong nước cứng.

a) Phương pháp kết tủa

- Tính cứng tạm thời:

- Đun sôi nước, các muối Ca(HCO3)2 và

Mg(HCO3)2 bị phân huỷ tạo ra muối cacbonat

không tan. Lọc bỏ kết tủa → nước mềm.

- Dùng Ca(OH)2, Na2CO3 (hoặc Na3PO4).

Ca(HCO3)2 + Ca(OH)2 → 2CaCO3↓ + 2H2O

Ca(HCO3)2 + Na2CO3→ CaCO3↓ + 2NaHCO3

- Tính cứng vĩnh cữu: Dùng Na2CO3 (hoặc

Na3PO4).

CaSO4 + Na2CO3 → CaCO3↓ + Na2SO4

- GV đặt vấn đề: Dựa trên khả năng có thể

trao đổi ion của một số chất cao phân tử tự

nhiên hoặc nhân tạo người ta có phương

pháp trao đổi ion.

- GV ?: Phương pháp trao đổi ion có thể

làm mất những loại tính cứng nào ?

b) Phương pháp trao đổi ion

- Dùng các vật liệu polime có khả năng trao

đổi ion, gọi chung là nhựa cationit. Khi đi qua

cột có chứa chất trao đổi ion, các ion Ca

và

Mg

có trong nước cứng đi vào các lỗ trống

trong cấu trúc polime, thế chỗ cho các ion

Na

hoặc H

của cationit đã đi vào dung dịch.

- Các zeolit là các vật liệu trao đổi ion vô cơ

</div>
(105)<div class='page_container' data-page=105>

cũng được dùng để làm mềm nước.

Hoạt động 4

- HS nghiên cứu SGK để biết được cách

nhận biết ion Ca

và Mg

.

4. Nhận biết ion Ca

2+

, Mg

2+

trong dung

dịch

- Thuốc thử: dung dịch muối

2

và khí

CO2.

- Hiện tượng: Có kết tủa, sau đó kết tủa bị

hồ tan trở lại.

- Phương trình phản ứng:

Ca

+

2

→ CaCO3↓

CaCO3 + CO2 + H2O Ca(HCO3)2 (tan)

Ca2+ + 2HCO3

-Mg

+

2

→ MgCO3↓

MgCO3 + CO2 + H2O Mg(HCO3)2 (tan)

Mg2+ + 2HCO3

-4. CỦNG CỐ:

1.

Trong một cốc nước có chứa 0,01 mol Na

, 0,02 mol Ca

, 0,01 mol Mg

, 0,05 mol

HCO3

−

, 0,02 mol Cl

−

. Nước trong cốc thuộc loại nào ?

A.

Nước cứng có tính cứng tạm thời.

B

. Nước cứng có tính cứng vĩnh

cữu.

C.

Nước cứng có tính cứng tồn phần.



D.

Nước mềm.

2.

Có thể dùng chất nào sau đây để làm mềm nước có tính cứng tạm thời ?

A.

NaCl.

B.

H2SO4.

C.

Na2CO3.



D.

KNO3.

3.

Anion gốc axit nào sau đây có thể làm mềm nước cứng ?

A.



B.

2
4

C.


4

ClO

D.

3
4



4.

Có thể loại bỏ tính cứng tạm thời của nước bằng cách đun sơi vì lí do nào sau đây ?

A.

Nước sơi ở nhiệt độ cao (ở 100

C, áp suất khí quyển).

B.

Khi đun sôi đã làm tăng độ tan của các chất kết tủa.

C.

Khi đun sơi các chất khí hồ tan trong nước thốt ra.

D.

Các muối hiđrocacbonat của magie và canxi bị phân huỷ bởi nhiệt để tạo ra kết

tủa.

5. DẶN DÒ:

1.

BTVN: 8 → 9 trang 119 (SGK).

2.

Xem trước bài

LUYỆN TẬP:

V. NHẬN XÉT RÚT KINMH NGHIỆM

</div>
(106)<div class='page_container' data-page=106>

TIẾT46

Ngày soạn 7/1/2010

Ngày giảng: 11/1/2010

LUYỆN TẬP:

TÍNH CHẤT CỦA KIM LOẠI KIỀM, KIM LOẠI KIỀM

THỔ VÀ HỢP CHẤT CỦA CHÚNG

I. MỤC TIÊU:

1. Kiến thức:

Củng cố, hệ thống hoá kiến thức về kim loại kiềm, kim loại kiềm thổ và hợp

chất của chúng.

2. Kĩ năng:

Rèn luyện kĩ năng giải bài tập về kim loại kiềm và kim loại kiềm thổ cũng như

hợp chất của chúng.

3. Thái độ:

II. CHUẨN BỊ:

- HS: Đọc trước phần nội dung nội dung KIẾN THỨC CẦN NHỚ.

- GV: Các bài tập liên quan đến nội dung luyện tập.

III. PHƯƠNG PHÁP:

Nêu vấn đề + đàm thoại + hoạt động nhóm.

IV. TIẾN TRÌNH BÀY DẠY:

1. Ổn định lớp:

Ngày: 12A1

12A2

2. Kiểm tra bài cũ:

Viết PTHH của phản ứng để giải thích việc dùng Na3PO4 làm mềm

nước có tính cứng tồn phần.

3. Bài mới:

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ

NỘI DUNG KIẾN THỨC

Hoạt động 1

- HS vận dụng các kiến thức đã học để giải

Bài 1:

Hoàn thành PTHH của các phản ứng

xảy ra theo sơ đồ sau đây

</div>
(107)<div class='page_container' data-page=107>

quyết bài tập bên.

- GV quan sát, hướng dẫn HS giải quyết

bài tập.

CaCO3 CaCO3 CaCO3 CaCO3

CaO Ca(OH)2 CaCl2

CO2 KHCO3 K2CO3

Hoạt động 2

- HS giải quyết theo phương pháp tăng

giảm khối lượng hoặc phương pháp đặt ẩn

giải hệ thông thường.

- GV quan sát, hướng dẫn HS giải quyết

bài tập.

Bài 2:

Cho 3,04g hỗn hợp NaOH và KOH tác

dụng với axit HCl thu được 4,15g hỗn hợp

muối clorua. Khối lượng mỗi hiđroxit trong

hỗn hợp lần lượt là

A.

1,17g & 2,98g

B.

1,12g & 1,6g

C.

1,12g & 1,92g

D.

0,8g & 2,24g



Giải

NaOH + HCl → NaCl + H2O

KOH + HCl → KCl + H2O

Gọi a và b lần lượt là số mol của NaOH và

KOH



40a + 56b = 3,04 (1)

Từ 2 PTHH trên ta thấy:

1 mol NaOH → 1 mol NaCl, khối lượng tăng

35,5 – 17 = 18,5g.

1 mol NaOH → 1 mol NaCl, khối lượng tăng

35,5 – 17 = 18,5g.



1 mol hỗn hợp (KOH, NaOH) → 1 mol

hỗn hợp (KCl và NaCl), khối lượng tăng

18,5g.

Theo bài cho khối lượng hỗn hợp tăng 4,15 –

3,04 = 1,11g



a + b = 1,11:18,5 = 0,06 (2)

Từ (1) và (2): a = 0,02; b = 0,04



mKOH = 40.0,02 = 0,8g;



đáp án D.

</div>
(108)<div class='page_container' data-page=108>

Hoạt động 3

- GV giới thiệu cho HS phương pháp giải

toán CO2 tác dụng với dung dịch kiềm.

- HS giải quyết bài toán theo sự hướng dẫn

của GV.

- HS vận dụng phương pháp làm mềm

nước cứng có tính cứng vĩnh cữu để giải

quyết bài toán.

Hoạt động 4

HS giải quyết bài toán theo sự hướng dẫn

của GV.

Hoạt động 5

- GV ?: Kim loại Ca là kim loại có tính

khử mạnh. Vậy để điều chế kim loại Ca ta

có thể sử dụng phương pháp nào trong số

các phương pháp điều chế các kim loại mà

ta đã học ?

- HS chọn đáp án phù hợp.

Bài 3:

Sục 6,72 lít CO2 (đkc) vào dung dịch

có chứa 0,25 mol Ca(OH)2. Khối lượng kết

tủa thu được là

A.

10g

B.

15g

C.

20g



D.

25g

Giải

nCO

2 = 0,3



1 <

NaOH
CO
n
n 2

=

0,25
0,3

= 1,2 < 2



Phản ứng tạo muối CaCO3 và Ca(HCO3)2

Ca(OH)2 + CO2 → CaCO3↓

a→ a a

Ca(OH)2 + 2CO2 → Ca(HCO3)2

b→ 2b











0,3
b
a
0,25
b
a









0,05
b
0,2
a



mCaCO

3 =

100.0,2 = 20g

Bài 4:

Chất nào sau đây có thể làm mềm

nước cứng có tính cứng vĩnh cữu ?

A.

NaCl

B.

H2SO4

C.

Na2CO3



D.

HCl

Bài 5:

Cho 28,1 g hỗn hợp MgCO3 và

BaCO3, trong đó MgCO3 chiếm a% khối

lượng. Cho hỗn hợp trên tác dụng hết với

dung dịch HCl để lấy khí CO2 rồi đem sục

vào dung dịch có chứa 0,2 mol Ca(OH)2 được

kết tủa B. Tính a để kết tủa B thu được là lớn

nhất.

Giải

MgCO3 + 2HCl → MgCl2 + CO2 + H2O (1)

CaCO3 + 2HCl → CaCl2 + CO2 + H2O (2)

CO2 + Ca(OH)2 → CaCO3↓ + H2O (3)

Theo (1), (2) và (3): nCO

= nMgCO

3 +

nCaCO

3 = 0,2 mol thì lượng kết tủa thu được

là lớn nhất.

Ta có:

100.8428,1.a

+

28,1.(100100.197 -a)

= 0,2



a =

29,89%

Bài 6:

Cách nào sau đây thường được dùng

để điều chế kim loại Ca ?

A.

Điện phân dung dịch CaCl2 có màng ngăn.

B.

Điện phân CaCl2 nóng chảy.



C.

Dùng Al để khử CaO ở nhiệt độ cao.

D.

Dùng kim loại Ba để đẩy Ca ra khỏi dung

dịch CaCl2.

Hoạt động 6

- GV ? Vì sao khi đun nóng dung dịch sau

Bài 7:

Sục a mol khí CO2 vào dung dịch

Ca(OH)2 thu được 3g kết tủa. Lọc tách kết

</div>
(109)<div class='page_container' data-page=109>

khi đã lọc bỏ kết tủa ta lại thu được thêm

kết tủa nữa ?

- HS: Viết 2 PTHH và dựa vào 2 lượng kết

tủa để tìm lượng CO2.

tủa, dung dịch cịn lại đem đun nóng lại thu

được thêm 2g kết tủa nữa. Giá trị của a là

A.

0,05 mol

B.

0,06 mol

C.

0,07 mol



D.

0,08 mol

4

. C NG C :Ủ Ố

Bổ túc chuổi phản ứng và viết các phương trình

phản ứng (mỗi mủi tên là một phản ứng). Cho

biết B là khí dùng để nạp cho các bình chữa lửa

(dập tắt lửa). A là khoáng sản thường dùng để

sản xuất vơi sống.

A
B

C NaO D

H NaO
H
NaOH

HCl
t0

E F

5. DẶN DỊ:

Xem trước bài:

NHÔM VÀ HỢP CHẤT CỦA NHÔM.

V. NHẬN XÉT RÚT KINH NGHIÊM

TIẾT 47

Ngày soạn 8/1/2010

Ngày giảng: 11/1/2010

NHÔM VÀ HỢP CHẤT CỦA NHÔM

(T1)

I. MỤC TIÊU:

</div>
(110)<div class='page_container' data-page=110>

1. Kiến thức:

- HS biết: Vị trí, cấu tạo ngun tử, tính chất của nhơm.

- HS hiểu: Nguyên nhân gây nên tính khử mạnh của nhơm và vì sao nhơm chỉ có số oxi hố

+3 trong các hợp chất.

2. Kĩ năng:

- Tiến hành một số thí nghiệm đơn giản.

-

Rèn luyện kĩ năng giải bài tập về kim loại nhơm.

II. CHUẨN BỊ:

- Bảng tuần hồn các ngun tố hố học.

- Dụng cụ, hố chất: hạt nhơm hoặc lá nhơm, các dung dịch HCl, H

2SO4 lỗng, NaOH,

NH3, HgCl2.

III. PHƯƠNG PHÁP:

Nêu vấn đề + đàm thoại + hoạt động nhóm.

IV. TIẾN TRÌNH BÀY DẠY:

1. Ổn định lớp:

Ngày 12A1

12A2

2. Kiểm tra bài cũ:

Viết PTHH của phản ứng để giải thích việc dùng Na3PO4 làm mềm nước có tính cứng tồn

phần.

3. Bài mới:

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ

NỘI DUNG KIẾN THỨC

Hoạt động 1

- GV dùng bảng tuần hoàn và cho HS xác

định vi trí của Al trong bảng tuần hồn.

- HS viết cấu hình electron ngun tử của

Al, suy ra tính khử mạnh và chỉ có số oxi

hố duy nhất là +3.

HS tự nghiên cứu SGK để biết được các

tính chất vật lí của kim loại Al

I – VỊ TRÍ TRONG BẢNG TUẦN HỒN,

CẤU HÌNH ELECTRON NGUN TỬ

- Ơ số 13, nhóm IIIA, chu kì 3.

- Cấu hình electron: 1s

2s

2p

3s

3p

hay

[Ne]3s

3p

- Dễ nhường cả 3 electron hố trị nên có số

oxi hố +3 trong các hợp chất.

II – TÍNH CHẤT VẬT LÍ

- Màu trắng bạc, tnc = 660

C, khá mềm, dễ

kéo sợi, dễ dát mỏng.

- Là kim loại nhẹ (d = 2,7g/cm

), dẫn điện

tốt và dẫn nhiệt tốt.

Hoạt động 2

- HS: Cho biết vị trí cặp oxi hóa khử của

nhơm trong dãy điện hóa, từ đó xác định

tính chất hóa học của Al.

- GV biểu diễn thí nghiệm Al mọc lơng tơ.

HS quan sát hiện tượng xảy ra và viết

PTHH của phản ứng.

- GV ?: Vì sao các vật dụng làm bằng Al

lại rất bền vững trong khơng khí ở nhiệt độ

thường ?

III – TÍNH CHẤT HỐ HỌC

Nhơm là kim loại có tính khử mạnh, chỉ sau

kim loại kiềm và kim loại kiềm thổ, nên dễ

bị oxi hoá thành ion dương.

Al

 

Al

+ 3e

1. Tác dụng với phi kim

a) Tác dụng với halogen

2Al + 3Cl2



2AlCl3

b) Tác dụng với oxi

4Al + 3O2 t0 2Al2O3



Al bền trong khơng khí ở nhiệt độ thường

do có lớp màng oxit Al2O3 rất mỏng bảo vệ.

- GV làm thí nghiệm với oxi, axit HCl,

2. Tác dụng với axit

- Khử dễ dàng ion H

trong dung dịch HCl

</div>
(111)<div class='page_container' data-page=111>

H2SO4đ, HNO3.

- HS quan sát giải thích hiện tượng và viết

phương trình phản ứng.

- Với axit HCl, H2SO4l…. thì Al khử ion

nào ? Sản phẩm ?

- Với axit HNO3, H2SO4đđ…thì Al khử

ion nào ? Vì sao ?

- Trường hợp với axit HNO3, H2SO4đ

nguội thì phản ứng cho sản phẩm gì ? Vì

sao ?

và H2SO4 loãng



H2

2Al + 6HCl

 

2AlCl3 + 3H2



- Tác dụng mạnh với dung dịch HNO3 lỗng,

HNO3 đặc, nóng và H2SO4 đặc, nóng.

Al +4HNO3

t0

 

Al(NO3)3 +NO +2H2O

Al +6H2SO4

t0

 

Al2(SO4)3 +SO2 +6H2O



Nhơm bị thụ động hố bởi dung dịch

HNO3 đặc, nguội hoặc H2SO4 đặc nguội.

- HS viết PTHH của phản ứng.

3. Tác dụng với oxit kim loại

2Al + Fe2O3 t0 Al2O3 + 2Fe

- HS nghiên cứu SGK để biết được phản

ứng của Al với nước xảy ra trong điều kiện

nào.

- GV ?: Vì sao các vật làm bằng Al lại rất

bền vững với nước ?

4. Tác dụng với nước

- Phá bỏ lớp oxit trên bề mặt Al (hoặc tạo

thành hỗn hống Al-Hg thì Al sẽ phản ứng với

nước ở niệt độ thường)

2Al + 6H2O

 

2Al(OH)3



+ 3H2



- Nhôm không phản ứng với nước dù ở nhiệt

độ cao là vì trên bề mặt của nhơm được phủ

kín một lớp Al

2

O

3

rất mỏng, bền và mịn,

khơng cho nước và khí thấm qua.

Hoạt động 3

- HS trình bày các ứng dụng quan trọng

của Al và cho biết những ứng dụng đó dựa

trên những tính chất vật lí nào của nhơm.

- GV bổ sung thêm một số ứng dụng khác

của nhôm.

IV. ỨNG DỤNG VÀ TRẠNG THÁI

THIÊN NHIÊN

1. Ứng dụng

- Dùng làm vật liệu chế tạo ô tô, máy bay,

tên lửa, tàu vũ trụ.

- Dùng trong xây dựng nhà cửa, trang trí nội

thất.

- Dùng làm dây dẫn điện, dùng làm dụng cụ

nhà bếp.

- Hỗn hợp tecmit (Al + FexOy) để thực hiện

phản ứng nhiệt nhôm dùng hàn đường ray.

- HS nghiên cứu SGK để biết được trạng

thái thiên nhiên của Al.

2. Trạng thái thiên nhiên

Đất sét (Al2O3.2SiO2.2H2O), mica

(K2O.Al2O3.6SiO2), boxit (Al2O3.2H2O),

criolit (3NaF.AlF3),...

Hoạt động 4

- HS nghiên cứu SGK để biết Al trong

công nghiệp được sản xuất theo phương

pháp nào.

- GV ?: Vì sao trong cơng nghiệp để sản

xuất Al người ta lại sử dụng phương pháp

điện phân nóng chảy mà khơng sử dụng

các phương pháp khác ?

V. SẢN XUẤT NHƠM

Trong cơng nghiệp, nhơm được sản xuất

bằng phương pháp điện phân Al

2

O

3

nóng

chảy.

- GV ?: Nguyên liệu được sử dụng để sản

xuất Al là gì ? Nước ta có sẵn nguồn

ngun liệu đó hay khơng ?

1. Ngun liệu:

Quặng boxit Al2O3.2H2O có

lẫn tạp chất là Fe2O3 và SiO2. Loại bỏ tạp

chất bằng phương pháp hoá học



Al2O3 gần

như nguyên chất.

</div>
(112)<div class='page_container' data-page=112>

- HS nghiên cứu SGK để biết vì sao phải

hồ tan Al2O3 trong criolit nóng chảy ?

Việc làm này nhằm mục đích gì ?

- GV giới thiệu sơ đồ điện phân Al2O3

nóng chảy.

- GV ?: Vì sao sau một thời gian điện phân,

người ta phải thay thế điện cực dương ?

2. Điện phân nhơm oxit nóng chảy

-

Chuẩn bị chất điện li nóng chảy:

Hồ tan

Al2O3 trong criolit nóng chảy nhằm hạ nhiệt

độ nóng chảy của hỗn hợp xuống 900

C và

dẫn điện tốt, khối lượng riêng nhỏ.

-

Quá trình điện phân

Al2O3

 to

2Al

+ 3O

2-K (-) Al2O3 (nóng chảy) A (+)

Al3+ O

2-Al3+ + 3e Al 2O2- O2 + 4e

Phương trình điện phân: 2Al2O3 đpnc 4Al + 3O2



Khí oxi ở nhiệt độ cao đã đốt cháy cực

dương là cacbon, sinh ra hỗn hợp khí CO và

CO

2

. Do vậy trong q trình điện phân phải

hạ thấp dần dần cực dương.

4. CỦNG CỐ:

Tính chất hóa học của nhơm là gì? Lấy các phản ứng khác để minh họa.

5. DẶN DÒ:

Xem trước phần cịn lại của bài:

NHƠM VÀ HỢP CHẤT CỦA NHƠM.

V. NHẬN XÉT RÚT KINH NGHIỆM

TIẾT48

Ngày soạn 8/1/2010

Ngày giảng: 12/1/2010

NHÔM VÀ HỢP CHẤT CỦA NHÔM

(T2)

I. MỤC TIÊU:

1. Kiến thức:

HS biết tính chất và ứng dụng của một số hợp chất của nhôm.

</div>
(113)<div class='page_container' data-page=113>

2. Kĩ năng:

Tiến hành được một số thí nghiệm về hợp chất quan trong của nhôm và giải

được một số bài tập liên quan đến tính chất hợp chất của nhơm.

3. Thái độ:

II. CHUẨN BỊ:

Các hố chất và dụng cụ thí nghiệm có liên quan.

III. PHƯƠNG PHÁP:

Nêu vấn đề + đàm thoại + hoạt động nhóm.

IV. TIẾN TRÌNH BÀY DẠY:

1. Ổn định lớp:

Ngày: 12A1

12A2

2. Kiểm tra bài cũ:

Trình bày các giai đoạn sản xuất nhơm. Viết phương trình phản ứng

minh hoạ.

3. Bài mới:

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ

NỘI DUNG KIẾN THỨC

Hoạt động 1

- HS nghiên cứu SGK để biết được một

số tính chất vật lí của nhơm oxit.

- HS viết phương trình hố học của

phản ứng để chứng minh Al2O3 là hợp

chất lưỡng tính.

I – NHƠM OXIT

1. Tính chất

-

Tính chất vật lí:

Chất rắn, màu trắng, không

tan trong nước và không tác dụng với nước, tnc >

2050

C.

-

Tính chất hố học:

Là oxit lưỡng tính.

* Tác dụng với dung dịch axit

Al2O3 + 6HCl

 

2AlCl3 + 3H2O

Al2O3 + 6H

 

2Al

+ 3H2O

* Tác dụng với dung dịch kiềm

Al2O3 + 2NaOH

 

2NaAlO2 + H2O

natri aluminat

Al2O3 + 2OH

  

2AlO2



+ H2O

- HS nghiên cứu SGK để biết được một

số ứng dụng của nhôm oxit.

2. Ứng dụng:

Nhôm oxit tồn tại dưới dạng

ngậm nước và dạng khan.

- Dạng ngậm nước là thành phần của yếu của

quặng boxit (Al2O3.2H2O) dùng để sản xuất

nhơm.

- Dạng oxit khan, có cấu tạo tinh thể đá quý, hay

gặp là:

- Corinđon: Dạng tinh thể trong suốt, không

màu, rất rắn, được dùng để chế tạo đá mài, giấy

nhám,...

- Trong tinh thể Al2O3, nếu một số ion Al

được thay bằng ion Cr

ta có hồng ngọc dùng

làm đồ trang sức, chân kính đồng hồ, dùng trong

kĩ thuật laze.

- Tinh thể Al2O3 có lẫn tạp chất Fe

, Fe

và

Ti

ta có saphia dùng làm đồ trang sức.

- Bột nhôm oxit dùng trong công nghiệp sản

xuất chất xúc tác cho tổng hợp hữu cơ.

Hoạt động 2

- HS biểu diễn thí nghiệm điều chế

Al(OH)3, sau đó cho HS quan sát

Al(OH)3 vừa điều chế được.

II. NHÔM HIĐROXIT

-

Tính chất vật lí:

Chất rắn, màu trắng, kết tủa

ở dạng keo.

</div>
(114)<div class='page_container' data-page=114>

- HS nhận xét về trạng thái, màu sắc

của Al(OH)3.

- GV biểu diễn thí nghiệm hồ tan

Al(OH)3 trong dung dịch HCl và dung

dịch NaOH.

- HS quan sát hiện tượng xảy ra, viết

phương trình phân tử và phương trình

ion của phản ứng.

-

Tính chất hố học:

Là hiđroxit lưỡng tính.

* Tác dụng với dung dịch axit

Al(OH)3 + 3HCl

 

AlCl3 + 3H2O

Al(OH)3 + 3H

 

Al

+ 3H2O

* Tác dụng với dung dịch kiềm

Al(OH)3 + NaOH

 

NaAlO2 + 2H2O

natri aluminat

Al(OH)3 + OH

 

AlO2



+ 2H2O

Hoạt động 3:

HS nghiên cứu SGK để

biết được một số ứng dụng quan trọng

của nhơm sunfat.

III – NHƠM SUNFAT

- Muối nhôm sunfat khan tan trong nước vàlàm

dung dịch nóng lên do bị hiđrat hố.

- Phèn chua: K2SO4.Al2(SO4)3.24H2O hay

KAl(SO4)2.12H2O được dùng trong ngành thuộc

da, công nghiệp giấy, chất cầm màu trong công

nghiệp nhuộm vải, chất làm trong nước,...

- Phèn nhôm: M2SO4.Al2(SO4)3.24H2O (M

là

Na

; Li

, NH4

)

- GV ?: Trên sơ sở tính chất của một số

hợp chất của nhơm, theo em để chứng

minh sự có mặt của ion Al

trong một

dung dịch nào đó thì ta có thể làm như

thế nào ?

IV – CÁCH NHẬN BIẾT ION Al

3+

TRONG

DUNG DỊCH

Cho từ từ dung dịch NaOH vào dung dịch thí

nghiệm, nếu thấy kết tủa keo xuất hiện rồi tan

trong NaOH dư

 

có ion Al

.

Al

+ 3OH

  

Al(OH)3



Al(OH)3 + OH



(dư)

 

AlO2



+ 2H2O

4. CỦNG CỐ:

1.

Viết PTHH của các phản ứng thực hiện dãy chuyển đổi sau:

Al (1) AlCl3 (2)Al(OH)3(3) NaAlO2 (4) Al(OH)3 (5) Al2O3 (6) Al

2.

Có 2 lọ khơng nhãn đựng dung dịch AlCl3 và dung dịch NaOH. Không dùng thêm chất

nào khác, làm thế nào để nhận biết mỗi hoá chất ?

3.

Phát biểu nào dưới đây là

đúng

?

A.

Nhơm là một kim loại lưỡng tính.

B.

Al(OH)3 là một bazơ lưỡng tính.

C.

Al2O3 là oxit trung tính.

D.

Al(OH)3 là một hiđroxit lưỡng tính.



4.

Trong những chất sau, chất nào

khơng

có tính lưỡng tính ?

A.

Al(OH)3

B.

Al2O3

C.

ZnSO4



D.

NaHCO3

5.

Có 4 mẫu bột kim loại là Na, Al, Ca, Fe. Chỉ dùng nước làm thuốc thử thì số kim loại có

thể phân biệt được tối đa là bao nhiêu ?

A.

1 B.

2 C.

3 D.

4 

5. DẶN DÒ: XEM TRƯỚC BÀI LUYỆN TẬP: TÍNH CHẤT CỦA NHƠM VÀ HỢP

CHẤT CỦA NHÔM.

V. NHẬN XÉT RÚT KỊNH NGHIỆM

TIẾT49

Ngày soạn 10 /1/2010

Ngày giảng: 13 /1/2010

LUYỆN TẬP: TÍNH CHẤT CỦA NHÔM VÀ

HỢP CHẤT CỦA NHÔM

I. MỤC TIÊU:

1. Kiến thức:

Củng cố hệ thống hoá kiến thức về nhôm và hợp chất của nhôm.

</div>
(115)<div class='page_container' data-page=115>

2. Kĩ năng:

Rèn luyện kĩ năng giải bài tập về nhôm và hợp chất của nhôm.

3. Thái độ:

II. CHUẨN BỊ:

Bảng tuần hồn các ngun tố hố học. Bảng phụ ghi một số hằng số vật lí

quan trọng của nhôm.

III. PHƯƠNG PHÁP:

Nêu vấn đề + đàm thoại + hoạt động nhóm.

IV. TIẾN TRÌNH BÀY DẠY:

1. Ổn định lớp:

Ngày 12A1

12A2

2. Kiểm tra bài cũ:

Viết PTHH của các phản ứng thực hiện dãy chuyển đổi sau:

Al (1) AlCl3 (2)Al(OH)3(3) NaAlO2 (4) Al(OH)3 (5) Al2O3 (6) Al

3. Bài mới:

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ

NỘI DUNG KIẾN THỨC

Hoạt động 1

HS dựa vào kiến thức đã học về Al, Al2O3

và Al(OH)3 để chọn đáp án phù hợp.

Bài 1:

Nhôm bền trong mơi trường khơng

khí và nước là do

A.

nhơm là kim loại kém hoạt động.

B.

có màng oxit Al2O3 bền vững bảo vệ.



C.

có màng oxit Al(OH)3 bền vững bảo vệ.

D.

Nhơm có tính thụ động với khơng khí và

nước.

Hoạt động 2

HS dựa vào kiến thức đã học về Al để

chọn đáp án phù hợp.

Bài 2:

Nhôm không tan trong dung dịch nào

sau đây ?

A.

HCl

B.

H2SO4

C.

NaHSO4

D.

NH3



Hoạt động 3

HS viết phương trình hố học của phản

ứng, sau đó dựa vào phương trình phản

ứndung dịch để tính lượng kim loại Al có

trong hỗn hợp (theo đáp án thì chỉ cần tính

được khối lượng của một trong 2 chất vì

khối lượng của mỗi chất ở 4 đáp án là khác

nhau)

Bài 3:

Cho 31,2 gam hỗn hợp bột Al và

Al2O3 tác dụng với dung dịch NaOH dư thu

được 13,44 lít H2 (đkc). Khối lượng mỗi chất

trong hỗn hợp ban đầu lần lượt là

A.

16,2g và 15g

B.

10,8g và 20,4g



C.

6,4g và 24,8g

D.

11,2g và 20g

Giải

nAl =

32

nH

2 = 32

.

13,4422,4

= 0,4 mol



mAl =

0,4.27 = 10,8g



đáp án B.

Hoạt động 4:

HS vận dụng những kiến

thức đã học về nhơm, các hợp chất của

nhơm cũng như tính chất của các hợp chất

của kim loại nhóm IA, IIA để giải quyết

bài toán.

Bài 4:

Chỉ dùng thêm một hoá chất hãy phân

biệt các chất trong những dãy sau và viết

phương trình hố học để giải thích.

a)

các kim loại: Al, Mg, Ca, Na.

b)

Các dung dịch: NaCl, CaCl2, AlCl3.

c)

Các chất bột: CaO, MgO, Al2O3.

Giải

a)

H2O

b)

dd Na2CO3 hoặc dd NaOH

c)

H2O

Hoạt động 5:

- GV hướng dẫn HS viết PTHH của các

phản ứng xảy ra.

Bài 5:

Viết phương trình hố học để giải

thích các hiện tượng xảy ra khi

a)

cho dung dịch NH3 dư vào dung dịch

</div>
(116)<div class='page_container' data-page=116>

- HS viết PTHH của phản ứng, nêu hiện

tượng xảy ra.

AlCl3.

b)

cho từ từ dung dịch NaOH đến dư vào

dung dịch AlCl3.

c)

cho từ từ dung dịch Al2(SO4)3 vào dung

dịch NaOH và ngược lại.

d)

sục từ từ khí đến dư khí CO2 vào dung

dịch NaAlO2.

e)

cho từ từ đến dư dung dịch HCl vào dung

dịch NaAlO2.

Hoạt động 6:

- GV đặt hệ thống câu hỏi phát vấn:

- Hỗn hợp X có tan hết hay khơng ? Vì sao

hỗn hợp X lại tan được trong nước ?

- Vì sao khi thêm dung dịch HCl vào dung

dịch A thì ban đầu chưa có kết tủa xuất

hiện, nhưng sau đó kết tủa lại xuất hiện ?

- HS trả lời các câu hỏi và giải quyết bài

toán dưới sự hướng dẫn của GV.

Bài 6:

Hỗn hợp X gồm hai kim loại K và Al

có khối lượng 10,5g. Hồ tan hồn tồn hỗn

hợp X trong nước thu được dung dịch A.

Thêm từ từ dung dịch HCl 1M vào dung dịch

A: lúc đầu khơng có kết tủa, khi thêm được

100 ml dung dịch HCl 1M thì bắt đầu có kết

tủa. Tính % số mol mỗi kim loại trong X.

Giải

Gọi x và y lần lượt là số mol của K và Al.



39x + 27y = 10,5 (a)

2K + 2H2O → 2KOH + H2



(1)

x→ x

2Al + 2KOH + 2H2O → 2KAlO2 + 3H2



(2)

y→ y

Do X tan hết nên Al hết, KOH dư sau phản

ứng (2). Khi thêm HCl ban đầu chưa có kết

tủa vì:

HCl + KOHdư → HCl + H2O (3)

x – y ←x – y

Khi HCl trung hồ hết KOH dư thì bắt đầu

có kết tủa.

KAlO2 + HCl + H2O → Al(OH)3



+ KCl (4)

Vậy để trung hoà KOH dư cần 100 ml dung

dịch HCl 1M.

Ta có: nHCl = nKOH(dư sau pứ (2)) =

x – y = 0,1.1 =

0,1 (b)

Từ (a) và (b): x = 0,2, y = 0,1.

%nK =

0,3

0,2

.100 = 66,67%



%nAl = 33,33%

4. CỦNG CỐ:

1.

Phát biểu nào sau đây là đúng khi nói về Al2O3 ?

A.

Al2O3 được sinh ra khi nhiệt phân muối Al(NO3)3.



B.

Al2O3 bị khử bởi CO ở

nhiệt độ cao.

C.

Al2O3 tan được trong dung dịch NH3.

D.

Al2O3 là oxit khơng tạo

muối.

2.

Có các dung dịch: KNO3, Cu(NO3)2, FeCl3, AlCl3, NH4Cl. Chỉ dùng hố chất nào sau đây

có thể nhận biết được tất cả các dung dịch trên ?

A.

dung dịch NaOH dư.



B.

dung dịch AgNO3

C.

dung dịch Na2SO4

D.

dung dịch HCl

</div>
(117)<div class='page_container' data-page=117>

3.

Hoà tan hoàn toàn m gam bột Al vào dung dịch HNO3 dư chỉ thu được 8,96 lít hỗn hợp

khí X gồm NO và N2O (đkc) có tỉ lệ mol là 1:3. Giá trị của m là

A.

24,3



B.

42,3

C.

25,3

D.

25,7

4.

Trộn 24g Fe2O3 với 10,8g Al rồi nung ở nhiệt độ cao (khơng có khơng khí). Hỗn hợp thu

được sau phản ứng đem hoà tan vào dung dịch NaOH dư thu được 5,376 lít khí (đkc). Hiệu

suất của phản ứng nhiệt nhôm là

A.

12,5%

B.

60%

C.

80%



D.

90%

5. DẶN DÒ :

V. NHẬN XÉT RÚT KINH NGHIỆM

TIẾT 50

Ngày soạn 15/1/2010

Ngày giảng: 18/1/2010

TÍNH CH

Ấ

T C

Ủ

A NATRI, MAGIE, NHƠM

VÀ H

Ợ

P CH

Ấ

T C

Ủ

A CHÚNG

I MỤC TIÊU:

1. Kiến thức:

</div>
(118)<div class='page_container' data-page=118>

- Củng cố kiến thức đã học về tính chất hố học đặc trưng của natri, magie, nhơm và hợp

chất quan trọng của chúng.

- Tiến hành một số thí nghiệm:

+ So sánh phản ứng của Na, Mg, Al với nước.

+ Al tác dụng với dung dịch kiềm.

+ Al(OH)3 tác dụng với dung dịch NaOH, H2SO4 loãng.

2. Kĩ năng:

Rèn luyện kĩ năng làm thí nghiệm thực hành như làm việc với hoá chất, với

dụng cụ thí nghiệm, kĩ năng làm thí nghiệm với lượng nhỏ hoá chất.

3. Thái độ:

Nghiêm túc khi tiếp xúc với các hoá chất độc hại.

II. CHUẨN BỊ:

1. Dụng cụ:

Ống ngiệm + giá để ống nghiệm + cốc thuỷ tinh + đèn cồn.

2.

Hoá chất: Các kim loại: Na, Mg, Al; các dung dịch: NaOH, AlCl3, NH3, phenolphtalein.

III. PHƯƠNG PHÁP:

HS tiến hành thí nghiệm dưới sự hướng dẫn của giáo viên.

IV. TIẾN TRÌNH BÀY DẠY:

1. Ổn định lớp:

Ngày 12A1

12A2

2. Kiểm tra bài cũ:

Không kiểm tra.

3. Bài mới:

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ

NỘI DUNG KIẾN THỨC

Hoạt động 1:

Công việc đầu bước thực

hành.

- GV: Nêu mục tiêu, yêu cầu của tiết thực

hành, những lưu ý cần thiết, thí dụ như

phản ứng giữa Na với nước, không được

dùng nhiều Na, dùng ống nghiệm chứa gần

đầy nước.

- GV có thể tiến hành một số tính chất mẫu

cho HS quan sát.

Hoạt động 2

- Thực hiện thí nghiệm như SGK.

- GV hướng dẫn HS làm thí nghiệm, quan

sát hiện tượng xảy ra.

Thí nghiệm 1:

So sánh khả năng phản ứng

của Na, Mg, Al với H2O.

Hoạt động 3

- Thực hiện thí nghiệm như SGK.

- GV hướng dẫn HS làm thí nghiệm, quan

sát hiện tượng xảy ra.

Thí nghiệm 2: Nhơm tác dụng với dung

dịch kiềm.

Hoạt động 4

- Thực hiện thí nghiệm như SGK.

- GV hướng dẫn HS làm thí nghiệm, quan

sát hiện tượng xảy ra.

Thí nghiệm 3: Tính chất lưỡng tính của

Al(OH)3

.

Hoạt động 5:

Công việc sau buổi thực

hành.

- GV: Nhận xét, đánh giá buổi thực hành,

yêu cầu HS viết tường trình.

- HS: Thu dọn hố chất, vệ sinh PTN.

4. CỦNG CỐ:

5. DẶN DÒ:

Tiết sau kiểm tra viết.

</div>
(119)<div class='page_container' data-page=119>

V. NHẬN XÉT RÚT KINH NGHIỆM

TIẾT 52

Ngày soạn 21/1/2010

Ngày giảng: 25/1/2010

S

ẮT

I. MỤC TIÊU:

1. Kiến thức:

Giúp HS biết

</div>
(120)<div class='page_container' data-page=120>

- Vị trí, cấu tạo nguyên tử của sắt.

- Tính chất vật lí và hố học của sắt.

2. Kĩ năng:

- Viết PTHH của các phản ứng minh hoạ tính chất hố học của sắt.

- Giải được các bài tập về sắt.

3. Thái độ:

II. CHUẨN BỊ:

- Bảng tuần hồn các ngun tố hố học.

- Dụng cụ, hố chất: bình khí O2 và bình khí Cl2 (điều chế trước), dây sắt, đinh sắt, dung

dịch H2SO4 loãng, dung dịch CuSO4, ống nghiệm, đèn cồn, giá thí nghiệm, kẹp sắt,…

III. PHƯƠNG PHÁP:

Đàm thoại + diễn giảng + thí nghiệm trực quan.

IV. TIẾN TRÌNH BÀY DẠY:

1. Ổn định lớp:

Ngày 12A1

12A2

2. Kiểm tra bài cũ:

Không kiểm tra.

3. Bài mới:

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ

NỘI DUNG KIẾN THỨC

Hoạt động 1

- GV dùng bảng HTTH và yêu cầu HS xác

định vị trí của Fe trong bảng tuần hồn.

- HS viết cấu hình electron của Fe, Fe

,

Fe

; suy ra tính chất hố học cơ bản của

sắt.

I – VỊ TRÍ TRONG BẢNG TUẦN HỒN,

CẤU HÌNH ELECTRON NGUN TỬ

- Ơ thứ 26, nhóm VIIIB, chu kì 4.

- Cấu hình electron: 1s

2s

2p

3s

3p

3d

4s

hay

[Ar]3d

4s



Sắt dễ nhường 2 electron ở phân lớp 4s trở

thành ion Fe

và có thể nhường thêm 1

electron ở phân lớp 3d để trở thành ion Fe

.

- HS nghiên cứu SGK để biết được những

tính chất vật lí cơ bản của sắt.

II – TÍNH CHẤT VẬT LÍ:

Là kim loại màu

trắng hơi xám, có khối lượng riêng lớn (d =

8,9 g/cm

), nóng chảy ở 1540

C. Sắt có tính

dẫn điện, dẫn nhiệt tốt và có tính nhiễm từ.

Hoạt động 2

- HS đã biết được tính chất hố học cơ bản

của sắt nên GV yêu cầu HS xác định xem

khi nào thì sắt thị oxi hố thành Fe

, khi

nào thì bị oxi hố thành Fe

?

III – TÍNH CHẤT HỐ HỌC

Có tính khử trung bình.

Với chất oxi hố yếu: Fe → Fe

+ 2e

Với chất oxi hoá mạnh: Fe → Fe

+ 3e

- HS tìm các thí dụ để minh hoạ cho tính

chất hố học cơ bản của sắt.

1. Tác dụng với phi kim

a) Tác dụng với lưu huỳnh

Fe + S0 0 t0 +2 -2FeS

- GV biểu diễn các thí nghiệm:

+ Fe cháy trong khí O2.

b) Tác dụng với oxi

3Fe + 2O0 02 t0 +8/3 -2Fe3O4 (FeO.Fe+2 +32O3)

+ Fe cháy trong khí Cl2.

c) Tác dụng với clo

2Fe + 3Cl0 0 2 t0 2FeCl+3 -13

+ Fe tác dụng với dung dịch HCl và

H2SO4 loãng.

- HS quan sát các hiện tượng xảy ra. Viết

PTHH của phản ứng.

2. Tác dụng với dung dịch axit

a) Với dung dịch HCl, H

2

SO

4

loãng

Fe + H0 +12SO4 FeSO+2 4 + H02

b) Với dung dịch HNO

3

và H

2

SO

4

đặc, nóng

</div>
(121)<div class='page_container' data-page=121>

- GV yêu cầu HS hoàn thành các PTHH:

+ Fe + HNO3 (l) →

+ Fe + HNO3 (đ) →

+ Fe + H2SO4 (đ) →

Fe khử

N5

hoặc

S6

trong HNO3 hoặc H2SO4

đặc, nóng đến số oxi hố thấp hơn, cịn Fe bị

oxi hoá thành

Fe3

.

Fe + 4HNO0 +5 3 (loãng) Fe(NO+3 3)3 + NO+2  + 2H2O



Fe bị thụ động bởi các axit HNO

3

đặc,

nguội hoặc H

2

SO

4

đặc, nguội.

- HS viết PTHH của phản ứng: Fe + CuSO4

→

3. Tác dụng với dung dịch muối

Fe + CuSO0 +2 4 FeSO+2 4 + Cu0

- HS nghiên cứu SGK để biết được điều

kiện để phản ứng giữa Fe và H2O xảy ra.

4. Tác dụng với nước

3Fe + 4H2O t0 < 5700C Fe3O4 + 4H2
Fe + H2O t0 > 5700C FeO + H2

Hoạt động 3

- HS nghiên cứu SGK để biết được trạng

thái thiên nhiên của sắt.

IV – TRẠNG THÁI THIÊN NHIÊN

- Chiếm khoảng 5% khối lượng vỏ trái đất,

đứng hàng thứ hai trong các kim loại (sau Al).

- Trong tự nhiên sắt chủ yếu tồn tại dưới dạng

hợp chất có trong các quặng: quặng manhetit

(Fe3O4), quặng hematit đỏ (Fe2O3), quặng

hematit nâu (Fe2O3.nH2O), quặng xiđerit

(FeCO3), quặng pirit (FeS2).

- Có trong hemoglobin (huyết cầu tố) của

máu.

- Có trong các thiên thạch.

4. CỦNG CỐ:

1.

Các kim loại nào sau đây đều phản ứng với dung dịch CuSO4 ?

A.

Na, Mg, Ag.

B.

Fe, Na, Mg



C.

Ba, Mg, Hg.

D.

Na, Ba, Ag

2.

Cấu hình electron nào sau đây là của ion Fe

?

A.

[Ar]3d

B.

[Ar]3d



C.

[Ar]3d

D.

[Ar]3d

3.

Cho 2,52g một kim loại tác dụng hết với dung dịch H2SO4 lỗng, thu được 6,84g muối

sunfat. Kim loại đó là

A.

Mg

B.

Zn

C.

Fe



D.

Al

4.

Ngâm một lá kim loại có khối lượng 50g trong dung dịch HCl. Sau khi thu được 336 ml

H2 (đkc) thi khối lượng lá kim loại giảm 1,68%. Kim loại đó là

A.

Zn

B.

Fe



C.

Al

D.

Ni

5. DẶN DÒ:

1.

Bài tập về nhà: 1 → 5 trang 141 (SGK)

2.

Xem trước bài

HỢP CHẤT CỦA SẮT

V. NHẬN XÉT RÚT KINH NGHIỆM

TIẾT 53

Ngày soạn 23/1/2010

Ngày giảng 26/1/2010

HỢP CHẤT CỦA SẮT

I. MỤC TIÊU:

1. Kiến thức:

</div>
(122)<div class='page_container' data-page=122>

- HS biết:

- Tính chất hoá học cơ bản của hợp chất sắt (II) và hợp chất sắt (III).

- Cách điều chế Fe(OH)2 và Fe(OH)3.

- HS hiểu: Nguyên nhân tính khử của hợp chất sắt (II) và tính oxi hoá của hợp chất sắt

(III).

2. Kĩ năng:

- Từ cấu tạo nguyên tử, phân tử và mức oxi hố suy ra tính chất.

- Giải được các bài tập về hợp chất của sắt.

3. Thái độ:

II. CHUẨN BỊ:

Đinh sắt, mẩu dây đồng, dung dịch HCl, dung dịch NaOH, dung dịch

FeCl3.

III. PHƯƠNG PHÁP:

Đàm thoại + diễn giảng + thí nghiệm trực quan.

IV. TIẾN TRÌNH BÀY DẠY:

1. Ổn định lớp:

Ngày 12A1

12A2

2. Kiểm tra bài cũ:

Tính chất hố học cơ bản của sắt là gì ? Dẫn ra các PTHH để minh

hoạ.

3. Bài mới:

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ

NỘI DUNG KIẾN THỨC

Hoạt động 1:

- GV ?: Em hãy cho biết tính chất hố học

cơ bản của hợp chất sắt (II) là gì ? Vì sao ?

I – HỢP CHẤT SẮT (II)

Tính chất hố học cơ bản của hợp chất sắt

(II) là tính khử.

Fe

→ Fe

+ 1e

- HS nghiên cứu tính chất vật lí của sắt (II)

oxit.

- HS viết PTHH của phản ứng biểu diễn

tính khử của FeO.

- GV giới thiệu cách điều chế FeO.

1. Sắt (II) oxit

a. Tính chất vật lí: (SGK)

b. Tính chất hố học

3FeO + 10HNO+2 +5 3 (loãng) t 3Fe(NO+3 3)3 + NO+2  + 5H2O

3FeO + 10H

+



→ 3Fe

+ NO



+ 5H2O

c. Điều chế

Fe2O3 + CO t0 2FeO + CO2

- HS nghiên cứu tính chất vật lí của sắt (II)

hiđroxit.

- GV biểu diễn thí nghiệm điều chế

Fe(OH)2.

- HS quan sát hiện tượng xảy ra và giải

thích vì sao kết tủa thu được có màu trắng

xanh rồi chuyển dần sang màu nâu đỏ.

2. Sắt (II) hiđroxit

a. Tính chất vật lí

:

(SGK)

b. Tính chất hố học

Thí nghiệm:

Cho dung dịch FeCl2 + dung

dịch NaOH

FeCl2 + 2NaOH → Fe(OH)2



+ 2NaCl

4Fe(OH)2 + O2 + 2H2O → 4Fe(OH)3

c. Điều chế

: Điều chế trong điều kiện khơng

có khơng khí.

- HS nghiên cứu tính chất vật lí của muối

sắt (II).

3. Muối sắt (II)

a. Tính chất vật lí

: Đa số các muối sắt (II)

tan trong nước, khi kết tinh thường ở dạng

ngậm nước.

Thí dụ

: FeSO4.7H2O; FeCl2.4H2O

- HS lấy thí dụ để minh hoạ cho tính chất

b. Tính chất hoá học

</div>
(123)<div class='page_container' data-page=123>

hoá học của hợp chất sắt (II).

- GV giới thiệu phương pháp điều chế

muối sắt (II).

- GV ?: Vì sao dung dịch muối sắt (II) điều

chế được phải dùng ngay ?

2FeCl+2 2 + Cl0 2 2FeCl+3-1 3

c. Điều chế

: Cho Fe (hoặc FeO; Fe(OH)2) tác

dụng với HCl hoặc H2SO4 loãng.

Fe + 2HCl → FeCl2 + H2



FeO + H2SO4 → FeSO4 + H2O



Dung dịch muối sắt (II) điều chế được phải

dùng ngay vì trong khơng khí sẽ chuyển dần

thành muối sắt (III).

Hoạt động 2

- GV ?: Tính chất hố học chung của hợp

chất sắt (III) là gì ? Vì sao ?

II – HỢP CHẤT SẮT (III)

Tính chất hoá học đặc trưng của hợp chất sắt

(III) là tính oxi hố.

Fe

+ 1e → Fe

Fe

+ 2e → Fe

- HS nghiên cứu tính chất vật lí của Fe2O3.

- HS viết PTHH của phản ứng để chứng

minh Fe2O3 là một oxit bazơ.

- GV giới thiệu phản ứng nhiệt phân

Fe(OH)3 để điều chế Fe2O3.

1. Sắt (III) oxit

a. Tính chất vật lí

:

(SGK)

b. Tính chất hoá học

- Fe2O3 là oxit bazơ

Fe2O3 + 6HCl → 2FeCl3 + 3H2O

Fe2O3 + 6H

→ 2Fe

+ 3H2O

- Tác dụng với CO, H2

Fe2O3 + 3CO t0 2Fe + 3CO2

c. Điều chế

Fe2O3 + 3H2O
2Fe(OH)3 t0



Fe3O3 có trong tự nhiên dưới dạng quặng

hematit dùng để luyện gang.

- HS tìm hiểu tính chất vật lí của Fe(OH)3

trong SGK.

- GV ?: Chúng ta có thể điều chế

Fe(OH)3bằng phản ứng hoá học nào ?

2. Sắt (III) hiđroxit

- Fe(OH)3 là chất rắn, màu nâu đỏ, không tan

trong nước, dễ tan trong dung dịch axit tạo

thành dung dịch muối sắt (III).

2Fe(OH)3 + 3H2SO4 → Fe2(SO4)3 + 6H2O

- Điều chế: dung dịch kiềm + dung dịch muối

sắt (III).

FeCl3 + 3NaOH → Fe(OH)3



+ 3NaCl

- HS nghiên cứu tính chất vật lí của muối

sắt (III).

- GV biểu diễn thí nghiệm:

+ Fe + dung dịch FeCl3.

+ Cu + dung dịch FeCl3.

- HS quan sát hiện tượng xảy ra. Viết

PTHH của phản ứng.

3. Muối sắt (III)

- Đa số các muối sắt (III) tan trong nước, khi

kết tinh thường ở dạng ngậm nước.

Thí dụ:

FeCl3.6H2O; Fe2(SO4)3.9H2O

- Muối sắt (III) có tính oxi hố, dễ bị khử

thành muối sắt (II)

Fe + 2FeCl0 +3 3 3FeCl+2 2
Cu + 2FeCl0 +3 3 CuCl+2 2 + 2FeCl+2 2

4. CỦNG CỐ:

1.

Viết PTHH của các phản ứng trong quá trình chuyển đổi sau:

FeS2(1) Fe2O3(2) FeCl3 (3)Fe(OH)3(4) Fe2O3(5) FeO(6) FeSO4(7) Fe

</div>
(124)<div class='page_container' data-page=124>

2.

Cho Fe tác dụng với dung dịch H2SO4 lỗng thu được V lít H2 (đkc), dung dịch thu được

cho bay hơi được tinh thể FeSO4.7H2O có khối lượng là 55,6g. Thể tích khí H2 đã giải

phóng là

A.

8,19

B.

7,33

C.

4,48



D.

3,23

3.

Khử hồn tồn 16g Fe2O3 bằng khí CO ở nhiệt độ cao. Khi đi ra sau phản ứng được dẫn

vào dung dịch Ca(OH)2 dư. Khối lượng (g) kết tủa thu được là

A.

15 B.

20 C.

25 D.

30 

5. DẶN DÒ:

1.

Bài tập về nhà: 1 → 5 trang 145 (SGK)

2.

Xem trước bài

HỢP KIM CỦA SẮT

V. NHẬN XÉT RÚT KINH NGHIỆM

TIẾT 54

</div>
(125)<div class='page_container' data-page=125>

Ngày soạn 23/1/2010

Ngày giảng 26/1/2010

HỢP KIM CỦA SẮT

I. MỤC TIÊU:

1. Kiến thức:

HS biết

- Thành phần, tính chất và ứng dụng của gang, thép.

- Nguyên tắc và quy trình sản xuất gang, thép.

2. Kĩ năng:

Giải các bài tập liên quan đến gang, thép.

3. Thái độ:

II. CHUẨN BỊ:

Đinh sắt, mẩu dây đồng, dung dịch HCl, dung dịch NaOH, dung dịch

FeCl3.

III. PHƯƠNG PHÁP:

Đàm thoại + diễn giảng + thí nghiệm trực quan.

IV. TIẾN TRÌNH BÀY DẠY:

1. Ổn định lớp:

Ngày 12A1

12A2

2. Kiểm tra bài cũ:

Tính chất hố học cơ bản của hợp chất sắt (II) và sắt (III) là gì ? Dẫn ra

các PTHH để minh hoạ.

3. Bài mới:

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ

NỘI DUNG KIẾN THỨC

Hoạt động 1

- GV đặt hệ thống câu hỏi:

- Gang là gì ?

I – GANG

1. Khái niệm:

Gang là hợp kim của sắt và

cacbon trong đó có từ 2 – 5% khối lượng

cacbon, ngồi ra cịn có một lượng nhỏ các

nguyên tố Si, Mn, S,…

- Có mấy loại gang ?

- GV bổ sung, sửa chữa những chổ chưa

chính xác trong định nghĩa và phân loại về

gang của HS.

2. Phân loại:

Có 2 loại gang

a) Gang xám

: Chứa cacbon ở dạng than chì.

Gẫngms được dùng để đúc bệ máy, ống dẫn

nước, cánh cửa,…

b) Gang trắng

- Gang trắng chứa ít cacbon hơn và chủ yếu ở

dạng xementit (Fe3C).

- Gang trắng (có màu sáng hơn gang xám)

được dùng để luyện thép.

Hoạt động 2

- GV nêu nguyên tắc sản xuất gang.

3. Sản xuất gang

a) Nguyên tắc:

Khử quặng sắt oxit bằng than

cốc trong lị cao.

- GV thơng báo các quặng sắt thường dung

để sản xuất gang là: hematit đỏ (Fe2O3),

hematit nâu (Fe2O3.nH2O) và manhetit

(Fe3O4).

b) Nguyên liệu:

Quặng sắt oxit (thường là

hematit đỏ Fe2O3), than cốc và chất chảy

(CaCO3 hoặc SiO2).

- GV dùng hình vẻ 7.2 trang 148 để giới

thiệu về các phản ứng hố học xảy ra trong

lị cao.

- HS viết PTHH của các phản ứng xảy ra

trong lò cao.

c) Các phản ứng hố học xảy ra trong q

trình luyện quặng thành gang

- Phản ứng tạo chất khử CO

CO2
C + O2 t0

2CO
CO2 + C t0

- Phản ứng khử oxit sắt

- Phần trên thân lò (400

C)

</div>
(126)<div class='page_container' data-page=126>

2Fe3O4 + CO2

3Fe2O3 + CO t0

- Phần giữa thân lò (500 – 600

C)

3FeO + CO2

Fe3O4 + CO t0

- Phần dưới thân lò (700 – 800

C)

Fe + CO2

FeO + CO t0

- Phản ứng tạo xỉ (1000

C)

CaCO3 → CaO + CO2



CaO + SiO2 → CaSiO3

d) Sự tạo thành gang

(SGK)

- GV đặt hệ thống câu hỏi:

- Thép là gì ?

II – THÉP

1. Khái niệm:

Thép là hợp kim của sắt chứa

từ 0,01 – 2% khối lượng cacbon cùng với một

số nguyên tố khác (Si, Mn, Cr, Ni,…)

- Có mấy loại thép ?

- GV bổ sung, sửa chữa những chổ chưa

chính xác trong định nghĩa và phân loại về

thép của HS và thơng báo thêm: Hiện nay

có tới 8000 chủng loại thép khác nhau.

Hàng năm trên thế giới tiêu thụ cỡ 1 tỉ tấn

gang thép.

2. Phân loại

a) Thép thường (thép cacbon)

- Thép mềm: Chứa không quá 0,1%C. Thép

mềm dễ gia công, được dùng để kép sợi,, cán

thành thép lá dùng chế tạo các vật dụng trong

đời sống và xây dựng nhà cửa.

- Thép cứng: Chứa trên 0,9%C, được dùng

để chế tạo các công cụ, các chi tiết máy như

các vòng bi, vỏ xe bọc thép,…

b) Thép đặc biệt:

Đưa thêm vào một số

nguyên tố làm cho thép có những tính chất

đặc biệt.

- Thép chứa 13% Mn rất cứng, được dùng để

làm máy nghiền đá.

- Thép chứa khoảng 20% Cr và 10% Ni rất

cứng và khơng gỉ, được dùng làm dụng cụ gia

đình (thìa, dao,…), dụng cụ y tế.

- Thép chứa khoảng 18% W và 5% Cr rất

cứng, được dùng để chế tạo máy cắt, gọt như

máy phay, máy nghiền đá,…

- GV nêu nguyên tắc của việc sản xuất

thép.

3. Sản xuất thép

a) Nguyên tắc:

Giảm hàm lượng các tạp chất

C, Si, S, Mn,…có trong thành phần gang bằng

cách oxi hố các tạp chất đó thành oxit rồi

biến thành xỉ và tách khỏi thép.

- GV dùng sơ đồ để giới thiệu các phương

pháp luyện thép, phân tích ưu và nhược

điểm của mỗi phương pháp.

- GV cung cấp thêm cho HS: Khu liên hợp

gang thép Thái Ngun có 3 lị luyện gang,

2 lị Mac-cơp-nhi-cơp-tanh và một số lò

điện luyện thép.

b) Các phương pháp luyện gang thành thép

- Phương pháp Bet-xơ-me

- Phương pháp Mac-tanh

- Phương pháp lò điện

4. CỦNG CỐ:

</div>
(127)<div class='page_container' data-page=127>

1.

Nêu những phản ứng chính xảy ra trong lị cao.

2.

Nêu các phương pháp luyện thép và ưu nhược điểm của mỗi phương pháp.

3.

Khử hoàn toàn 17,6g hỗn hợp gồm Fe, FeO, Fe3O4,Fe2O3 đến Fe cần vừa đủ 2,24 lít CO

(đkc). Khối lượng sắt thu được là

A.

15 B.

16 

C.

17 D.

18 5. DẶN DÒ:

1.

Bài tập về nhà: 1 → 6 trang 151 (SGK)

2.

Xem trước bài

LUYỆN TẬP: TÍNH CHẤT HỐ HỌC CỦA SẮT VÀ HỢP CHẤT

QUAN TRỌNG CỦA SẮT

V. NHẬN XÉT RÚT KINH NGHIỆM

</div>
(128)<div class='page_container' data-page=128>

TIẾT 55

Ngày soạn 28 /1/2010

Ngày giảng 31/1/2010

LUYỆN TẬP: TÍNH CHẤT HỐ HỌC CỦA SẮT 
VÀ HỢP CHẤT QUAN TRỌNG CỦA

SẮT

I. MỤC TIÊU:

1. Kiến thức:

HS hiểu:

- Vì sao sắt thường có số oxi hố +2 và +3.

- Vì sao tính chất hố học cơ bản của hợp chất sắt (II) là tính khử, của hợp chất sắt (III) là

tính oxi hố.

2. Kĩ năng:

Giải các bài tập về hợp chất của sắt.

3. Thái độ:

II. CHUẨN BỊ:

Các bài tập có liên quan đến sắt và hợp chất của sắt.

III. PHƯƠNG PHÁP:

Đàm thoại + diễn giảng + thí nghiệm trực quan.

IV. TIẾN TRÌNH BÀY DẠY:

1. Ổn định lớp:

Ngày 12A1

12A2

2. Kiểm tra bài cũ:

Nêu những phản ứng chính xảy ra trong lị cao.

3. Bài mới:

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ

TRÒ

NỘI DUNG KIẾN THỨC

Hoạt động 1:

HS trả lời câu hỏi.

Bài 1:

Viết cấu hình electron của Fe, Fe

và Fe

. Từ

đó hãy cho biết tính chất hố học cơ bản của sắt là gì ?

- HS vận dụng các kiến thức đã

học để hoàn thành PTHH của các

phản ứng theo sơ đồ bên.

- GV quan sát, theo dỏi, giúp đỡ

HS hoàn thành các PTHH của

phản ứng.

Bài 2:

Hoàn thành các PTHH của phản ứng theo sơ

đồ sau:

FeCl2

FeCl3

(1)

(2) (3) (4)
(5)(6)

Giải

(1) Fe + 2HCl → FeCl2 + H2

(2) FeCl2 + Mg → MgCl2 + Fe

(3) 2FeCl2 + Cl2 → 2FeCl3

(4) 2FeCl3 + Fe → 3FeCl2

(5) 2FeCl3 + 3Mg → 3MgCl2 + 2Fe

(6) 2Fe + 3Cl2 → 2FeCl3

Hoạt động 2

- HS dựa vào các kiến thức đã học

để hoàn thành các phản ứng.

- GV lưu ý HS phản ứng (d) có

nhiều phương trình phân tử nhưng

có cùng chung phương trình ion

thu gọn.

Bài 3:

Điền CTHH của các chất vào những chổ trống

và lập các PTHH sau:

a) Fe + H2SO4 (đặc) → SO2



+ …

b) Fe + HNO3 (đặc) → NO2



+ …

c) Fe + HNO3 (loãng) → NO



+ …

d) FeS + HNO3 → NO



+ Fe2(SO4)3 + …

Giải

a) 2

Fe + 6H2SO4 (đặc) → Fe2(SO4)3 + 3SO2



+ 6H2O

b)

Fe + 6HNO3 → Fe(NO3)3 + 3NO2



+ 3H2O

c)

Fe + 4HNO3 → Fe(NO3)3 + NO



+ 2H2O

d)

FeS + HNO3 → Fe2(SO4)3 + NO



+ Fe(NO3)3 +

H2O

Bài 4:

Bằng phương pháp hoá học, hãy phân biệt 3

</div>
(129)<div class='page_container' data-page=129>

- GV đặt câu hỏi: Các kim loại

trong mỗi cặp có sự giống và khác

nhau như thế nào về mặt tính chất

hố học ?

- HS phân biệt mỗi cặp kim loại

dựa vào tính chất hố học cơ bản

của chúng.

mẫu hợp kim sau: Al – Fe, Al – Cu và Cu – Fe.

Giải

- Cho 3 mẫu hợp kim trên tác dụng với dung dịch

NaOH, mấu nào không thấy sủi bọt khí là mẫu Cu –

Fe.

- Cho 2 mẫu còn lại vào dung dịch HCl dư, mẫu nào

tan hết là mẫu Al – Fe, mẫu nào không tan hết là mẫu

Al – Cu.

- HS dựa vào tính chất hố học đặc

trưng riêng biệt của mỗi kim loại

để hoàn thành sơ đồ tách. Viết

PTHH của các phản ứng xảy ra

trong quá trình tách.

Bài 5:

Một hỗn hợp bột gồm Al, Fe, Cu. Hãy trình

bày phương pháp hố học để tách riêng từng kim loại

từ hỗn hợp đó. Viết PTHH của các phản ứng.

Giải

Al, Fe, Cu

Cu AlCl3, FeCl2,HCl dö

Fe(OH)2 NaAlO2, NaOH dư

Fe(OH)3

Fe2O3

Al(OH)3

Al2O3

dd HCl dư

NaOH dư

O2 + H2O t0

CO2dư

đpnc
CO

Hoạt động 3:

HS tự giải quyết bài

tốn.

Bài 6:

Cho một ít bột Fe nguyên chất tác dụng với

dung dịch H2SO4 loãng thu được 560 ml một chất khí

(đkc). Nếu cho một lượng gấp đơi bột sắt nói trên tác

dụng hết với dung dịch CuSO4 dư thì thu được một

chất rắn. Tính khối lượng của sắt đã dùng trong hai

trường hợp trên và khối lượng chất rắn thu được.

Giải

- Fe + dung dịch H2SO4 loãng:

nFe

= nH

2 = 0,025 (mol)



mFe = 0,025.56 = 1,4g

- Fe + dung dịch CuSO4

nFe = 0,025.2 = 0,05 (mol)



mFe = 0,05.56 = 2,8g

Fe + CuSO4 → FeSO4 + Cu





nFe = nCu = 0,05.64 = 3,2g

- HS tự giải quyết bài toán.

Bài 7:

Biết 2,3g hỗn hợp gồm MgO, CuO và FeO tác

dụng vừa đủ với 100 ml dung dịch H2SO4 0,2M. Khối

lượng muối thu được là

A.

3,6g

B.

3,7g

C.

3,8g

D.

3,9g



Giải

nH

SO

4 = 0,02 (mol)

mmuối = 2,3 + 0,02(96 – 16) = 3,9g

Bài 8:

Nguyên tử của một nguyên tố X có tổng số hạt

proton, nơtron và electron là 82, trong đó số hạt mang

điện nhiều hơn số hạt không mang điện là 22. Nguyên

</div>
(130)<div class='page_container' data-page=130>

- HS tự giải quyết bài toán.

tố X là

A.

Fe



B.

Br

C.

P

D.

Cr

Giải













N
2Z

82
N
2Z



Z = 26



Fe

4. CỦNG CỐ:

Trong tiết luyện tập

5. DẶN DÒ:

Xem trước bài

CROM VÀ HỢP CHẤT CỦA CROM

V. NHẬN XÉT RÚT KINH NGHIỆM

TIẾT 56

</div>
(131)<div class='page_container' data-page=131>

Ngày soạn 29 /1/2010

Ngày giảng 2/2/2010

CROM VÀ HỢP CHẤT CỦA CROM

I. MỤC TIÊU:

1. Kiến thức:

HS biết:

- Vị trí, cấu tạo nguyên tử, tính chất của crom.

- Tính chất của các hợp chất của crom.

2. Kĩ năng:

Viết PTHH của các phản ứng biểu diễn tính chất hoá học của crom và hợp chất

của crom.

3. Thái độ:

II. CHUẨN BỊ:

- Bảng tuần hoàn các nguyên tố hoá học.

- Dụng cụ, hoá chất: Chén sứ, giá thí nghiệm, kẹp ống nghiệm, đèn cồn.

- Tinh thể K2Cr2O7, dung dịch CrCl3, dung dịch HCl, dung dịch NaOH, tinh thể

(NH4)2Cr2O7

III. PHƯƠNG PHÁP:

Đàm thoại + diễn giảng + thí nghiệm trực quan.

IV. TIẾN TRÌNH BÀY DẠY:

1. Ổn định lớp:

Ngày 12A1

12A2

2. Kiểm tra bài cũ:

hoàn thành các phương trinh theo dãy chuyển hóa sau:

Fe

3. Bài mới:

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ

NỘI DUNG KIẾN THỨC

Hoạt động 1

- GV dùng bảng tuần hoàn và yêu cầu HS

xác định vị trí của Cr trong bảng tuần

hồn.

- HS viết cấu hình electron ngun tử của

Cr.

I – VỊ TRÍ TRONG BẢNG TUẦN HỒN,

CẤU HÌNH ELECTRON NGUN TỬ

- Ơ 24, nhóm VIB, chu kì 4.

- Cấu hình electron: 1s

2s

2p

3s

3p

3d

4s

hay

[Ar]3d

4s

.

- HS nghiên cứu tính chất vật lí của Cr

trong SGK theo sự hướng dẫn của GV.

II – TÍNH CHẤT VẬT LÍ

- Crom là kim loại màu trắng bạc, có khối

lượng riêng lớn (d = 7,2g/cm

), t

0nc = 18900

C.

- Là kim loại cứng nhất, có thể rạch được thuỷ

tinh.

Hoạt động 2

- GV giới thiệu về tính khử của kim loại Cr

so với Fe và các mức oxi hoá hay gặp của

crom.

III – TÍNH CHẤT HỐ HỌC

- Là kim loại có tính khử mạnh hơn sắt.

- Trong các hợp chất crom có số oxi hoá từ +1

→ +6 (hay gặp +2, +3 và +6).

- HS viết PTHH của các phản ứng giữa

kim loại Cr với các phi kim O2, Cl2, S

1. Tác dụng với phi kim

4Cr + 3O2 t0 2Cr2O3
2Cr + 3Cl2 t 2CrCl3

2Cr + 3S t0 Cr2S3

- HS nghiên cứu SGK để trả lời câu hỏi

sau: Vì sao Cr lại bền vững với nước và

khơng khí ?

2. Tác dụng với nước

Cr bền với nước và khơng khí do có lớp màng

oxit rất mỏng, bền bảo vệ



mạ crom lên sắt

để bảo vệ sắt và dùng Cr để chế tạo thép

không gỉ.

</div>
(132)<div class='page_container' data-page=132>

- HS viết PTHH của các phản ứng giữa

kim loại Cr với các axit HCl và H2SO4

loãng.

3. Tác dụng với axit

Cr + 2HCl → CrCl2 + H2



Cr + H2SO4 → CrSO4 + H2





Cr không tác dụng với dung dịch HNO3 hoặc

H2SO4 đặc, nguội.

Hoạt động 3

- HS nghiên cứu SGK để tìm hiểu tính chất

vật lí của Cr2O3.

IV – HỢP CHẤT CỦA CROM

1. Hợp chất crom (III)

a) Crom (III) oxit – Cr

2

O

3

- Cr2O3 là chất rắn, màu lục thẩm, không tan

trong nước.

- HS dẫn ra các PTHH để chứng minh

Cr2O3 thể hiện tính chất lưỡng tính.

- Cr2O3 là oxit lưỡng tính

Cr2O3 + 2NaOH (đặc) → 2NaCrO2 + H2O

Cr2O3 + 6HCl → 2CrCl3 + 3H2

- HS nghiên cứu SGK để biết tính chất vật

lí của Cr(OH)3.

- GV ?: Vì sao hợp chất Cr

vừa thể hiện

tính khử, vừa thể hiện tính oxi hố ?

- HS dẫn ra các PTHH để minh hoạ cho

tính chất đó của hợp chất Cr

.

b) Crom (III) hiđroxit – Cr(OH)

3

- Cr(OH)3 là chất rắn, màu lục xám, không tan

trong nước.

- Cr(OH)3 là một hiđroxit lưỡng tính

Cr(OH)3 + NaOH → NaCrO2 + 2H2O

Cr(OH)3+ 3HCl → CrCl3 + 3H2O

- Tính khử và tính oxi hố: Do có số oxi hố

trung gian nên trong dung dịch vừa có tính oxi

hố (mơi trường axit) vừa có tính khử (trong

mơi trường bazơ)

2CrCl3 + Zn → 2CrCl2 + ZnCl2

2Cr

+ Zn → 2Cr

+ Zn

2NaCrO2 + 3Br2 + 8NaOH → 2Na2CrO4 +

6NaBr + 4H2O



2CrO

+ 3Br2 + 8OH

‒

→

2

2CrO

+ 6Br

‒

+ 4H2O

- HS nghiên cứu SGK để biết được tính

chất vật lí của CrO3.

- HS viết PTHH của phản ứng giữa CrO3

với H2O.

2. Hợp chất crom (VI)

a) Crom (VI) oxit – CrO

3

- CrO3 là chất rắn màu đỏ thẫm.

- Là một oxit axit

CrO3 + H2O → H2CrO4 (axit cromic)

2CrO3 + H2O → H2Cr2O7 (axit đicromic)

- Có tính oxi hố mạnh: Một số chất hữu cơ và

vơ cơ (S, P, C, C2H5OH) bốc cháy khi tiếp xúc

với CrO3.

- HS nghiên cứu SGK để viết PTHH của

phản ứng giữa K2Cr2O7 với FeSO4 trong

môi trường axit.

b) Muối crom (VI)

- Là những hợp chất bền.

- Na2CrO4 và K2CrO4 có màu vàng (màu của

ion

2

CrO

)

- Na2Cr2O7 và K2Cr2O7 có màu da cam (màu

của ion

2

7
2O

)

- Các muối cromat và đicromat có tính oxi hoá

mạnh.

K2Cr2O7 + 6FeSO4 + 7H2SO4

3Fe2(SO4)3 + Cr2(SO4)3 + K2SO4 + 7H2O

+6 +2

+3 +3

</div>
(133)<div class='page_container' data-page=133>

- Trong dung dịch của ion

2

ln có cả

ion

2

CrO

ở trạng thái cân bằng với nhau:

Cr2O72-+ H2O 2CrO42-+ 2H+

4. CỦNG CỐ:

1.

Viết PTHH của các phản ứng trong q trình chuyển hố sau:

Cr(1) Cr2O3(2) Cr2(SO4)3(3) Cr(OH)3(4) Cr2O3

2.

Khi đun nóng 2 mol natri đicromat người ta thu được 48g O2 và 1 mol Cr2O3. Hãy viết

phương trình phản ứng và xem natri đicromat đã bị nhiệt phân hồn tồn chưa ?

5. DẶN DỊ:

Xem trước bài

ĐỒNG VÀ HỢP CHẤT CỦA ĐỒNG

V. NHẬN XÉT RÚT KINH NGHIỆM

TIẾT 57

Ngày soạn 29 /1/2010

ĐỒNG VÀ HỢP CHẤT CỦA ĐỒNG

</div>
(134)<div class='page_container' data-page=134>

Ngày giảng 2/2/2010

I. MỤC TIÊU:

1. Kiến thức:

HS biết:

- Vị trí, cấu hình electron ngun tử tính chất vật lí.

- Tính chất và ứng dụng các hợp chất của đồng.

2. Kĩ năng:

Viết PTHH của các phản ứng dạng phân tử và ion thu gọn minh hoạ tính chất

hố học của đồng.

3. Thái độ:

II. CHUẨN BỊ:

Đồng mảnh (hoặc dây đồng), dd H2SO4 loãng, dd H2SO4 đặc, dd HNO3

loãng, dd NaOH, dd CuSO4, đèn cồn, bảng tuần hoàn.

III. PHƯƠNG PHÁP:

Đàm thoại + diễn giảng + thí nghiệm trực quan.

IV. TIẾN TRÌNH BÀY DẠY:

1. Ổn định lớp:

Ngày; 12A1

12A2

2. Kiểm tra bài cũ:

Viết PTHH của các phản ứng trong q trình chuyển hố sau:

Cr(1) Cr2O3(2) Cr2(SO4)3(3) Cr(OH)3(4) Cr2O3

3. Bài mới:

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ

NỘI DUNG KIẾN THỨC

Hoạt động 1

- GV dùng bảng tuần hồn và u cầu HS

xác định vị trí của Cu trong bảng tuần

hồn.

- HS viết cấu hình electron ngun tử của

Cu. Từ cấu hình electron đó em hãy dự

đốn về các mức oxi hố có thể có của Cu.

I – VỊ TRÍ TRONG BẢNG TUẦN HỒN,

CẤU HÌNH ELECTRON NGUN TỬ

- Ơ thứ 29, nhóm IB, chu kì 4.

- Cấu hình electron: 1s

2s

2p

3s

3p

3d

4s

hay [Ar]3d

4s



Trong các phản ứng hoá học, Cu dễ

nhường electron ở lớp ngoài cùng và electron

của phân lớp 3d

Cu → Cu

+ 1e

Cu → Cu

+ 2e

→ trong các hợp chất, đồng có số oxi hố là

+1 và +2.

- HS nghiên cứu SGK để tìm hiểu tính chất

vật lí của kim loại Cu.

II – TÍNH CHẤT VẬT LÍ

Là kim loại màu đỏ, khối lượng riêng lớn (d =

8,98g/cm

), tnc = 1083

C. Đồng tinh khiết

tương đối mềm, dễ kéo dài và dát mỏng, dẫn

nhiệt và dẫn điện tốt, chỉ kém bạc và hơn hẳn

các kim loại khác.

- HS dựa vào vị trí của đồng trong dãy điện

hoá để dự đoán khả năng phản ứng của

kim loại Cu.

- GV biểu diễn thí nghiệm đốt sợi dây

đồng màu đỏ trong khơng khí và u cầu

HS quan sát, viết PTHH của phản ứng.

III – TÍNH CHẤT HỐ HỌC

: Là kim loại

kém hoạt động, có tính khử yếu.

1. Tác dụng với phi kim

2Cu + O2 t0 2CuO
Cu + Cl2 t0 CuCl2

- GV biểu diễn thí nghiệm: Cu + H2SO4 →

(nhận biết SO2 bằng giấy quỳ tím ẩm.

- HS quan sát rút ra kết luận và viết PTHH

và phương trình ion thu gọn của phản ứng.

2. Tác dụng với axit

Cu + 2H2SO4 (đặc) t CuSO4 + SO2 + 2H2O

+6 +4

</div>
(135)<div class='page_container' data-page=135>

3Cu + 8HNO+5 3 (loãng) 3Cu(NO3)2 + 2NO+2  + 4H2O

Hoạt động 3

- HS nghiên cứu SGK để biết được tính

chất vật lí của CuO.

- HS viết PTHH thể hiện tính chất của CuO

qua các phản ứng sau:

- CuO + H2SO4 →

- CuO + H2 →

IV – HỢP CHẤT CỦA ĐỒNG

1. Đồng (II) oxit

- Chất rắn, màu đen,, không tan trong nước.

- Là một oxit bazơ

CuO + H2SO4 → CuSO4 + H2O

- Dễ bị khử bởi H2, CO, C thành Cu kim loại

khi đun nóng

CuO + H2 t0 Cu + H2O

- HS nghiên cứu SGK để biết được tính

chất vật lí của Cu(OH)2.

- HS nghiên cứu SGK để biết được tính

chất vật lí của CuO.

- GV biểu diễn thí nghiệm điều chế

Cu(OH)2 từ dd CuSO4 và dd NaOH.

Nghiên cứu tính chất của Cu(OH)2.

2. Đồng (II) hiđroxit

- Cu(OH)2 là chất rắn màu xanh, không tan

trong nước.

- Là một bazơ

Cu(OH)2 + 2HCl → CuCl2 + H2O

- Dễ bị nhiệt phân

Cu(OH)2 t0 CuO + H2O

- HS nghiên cứu SGK để biết được tính

chất của muối đồng (II).

3. Muối đồng (II)

- Dung dịch muối đồng có màu xanh.

- Thường gặp là muối đồng (II): CuCl2,

CuSO4, Cu(NO3)3,…

CuSO4.5H2O t0 CuSO4 + 5H2O

màu xanh màu trắng

- HS nghiên cứu SGK để biết được những

ứng dụng quan trọng của kim loại Cu trong

đời sống.

4. Ứng dụng của đồng và hợp chất của đồng

- Trên 50% sản lượng Cu dùng làm dây dẫn

điện và trên 30% làm hợp kim. Hợp kim của

đồng như đồng thau (Cu – Zn), đồng bạch (Cu

– Ni),…Hợp kim đồng có nhiều ứng dụng

trong công nghiệp và đời sống như dùng để

chế tạo các chi tiết máy, chế tạo các thiết bị

dùng trong cơng nghiệp đóng tàu biển.

- Hợp chất của đồng cũng có nhiều ứng dụng.

Dung dịch CuSO4 dùng trong nông nghiệp để

chữa bệnh mốc sương cho cà chua, khoai tây.

CuSO4 khan dùng để phát hiện dấu vết của

nước trong các chất lỏng. CuCO3.Cu(OH)2

được dùng để pha chế sơn vô cơ màu xanh,

màu lục.

4. CỦNG CỐ:

1.

Viết cấu hình electron nguyên tử của đồng, ion Cu

, ion Cu

.

2.

Cho 19,2g kim loại M tác dụng với dung dịch HNO3 lỗng, dư thu được 4,48 lít khí NO

duy nhất (đkc). Kim loại M là

A.

Mg

B.

Cu



C.

Fe

D.

Zn

3.

Cho 7,68g Cu tác dụng hết với dung dịch HNO3 lỗng thấy có khí NO thốt ra. Khối

lượng muối nitrat sinh ra trong dung dịch là

A.

21,56g

B.

21,65g

C.

22,56g



D.

22,65g

4.

Có các dung dịch: HCl, HNO3, NaOH, AgNO3, NaNO3. Chỉ dùng thêm chất nào sau đây

để nhận biết các dung dịch trên ?

</div>
(136)<div class='page_container' data-page=136>

A.

Cu



B.

dd Al2(SO4)3

C.

dd BaCl2

D.

dd Ca(OH)2

5.

Có 3 hỗn hợp kim loại: (1) Cu – Ag; (2) Cu – Al; (3) Cu – Mg. Dùng dung dịch của các

cặp chất nào sau đây để nhận biết các hỗn hợp trên ?

A.

HCl và AgNO3

B.

HCl và Al(NO3)3

C.

HCl và Mg(NO3)2

D.

HCl và

NaOH

6.

Cho hỗn hợp gồm 0,1 mol Ag2O và 0,2 mol Cu tác dụng hết với dung dịch HNO3 lỗng,

dư. Cơ cạn dung dịch sau phản ứng thu được hỗn hợp muối khan A. Nung A đến khối lượng

không đổi thu được chất rắn B có khối lượng là

A.

26,8g

B.

13,4g

C.

37,6g



D.

34,4g

5. DẶN DÒ:

Xem trước bài

LUYỆN TẬP: TÍNH CHẤT HỐ HỌC CỦA CROM,

ĐỒNG VÀ HỢP CHẤT CỦA CHÚNG.

V, NHẬN XÉT RÚT KINH NGHIỆM

</div>
(137)<div class='page_container' data-page=137>

TIẾT 58

Ngày soạn /2/2010

Ngày giảng /2/2010

LUY

Ệ

N T

Ậ

P:

TÍNH CHẤT HĨA HỌC CỦA

CROM, ĐỒNG VÀ HỢP CHẤT CỦA CHÚNG

I. MỤC TIÊU:

1. Kiến thức:

HS biết:

- Cấu hình electron bất thường của nguyên tử Cr, Cu.

- Vì sao đồng có số oxi hố +1 và +2, cịn crom có số oxi hố từ +1 đến + 6.

2. Kĩ năng:

Viết PTHH của các phản ứng dạng phân tử và ion thu gọn của các phản ứng

thể hiện tính chất hố học của Cr và Cu.

3. Thái độ:

II. CHUẨN BỊ:

Các bài tập luyện tập.

III. PHƯƠNG PHÁP:

Đàm thoại + diễn giảng + thí nghiệm trực quan.

IV. TIẾN TRÌNH BÀY DẠY:

1. Ổn định lớp:

Ngày 12a1

12a2

2. Kiểm tra bài cũ:

Viết PTHH của các phản ứng trong quá trình chuyển hoá sau:

Cu(1) CuO (2) CuSO4 (3) Cu(4) Cu(NO3)2

3. Bài mới:

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ

NỘI DUNG KIẾN THỨC

Hoạt động 1

- HS dựa vào các tính chất hố

học của Cu và hợp chất để hoàn

thành các PTHH của các phản ứng

trong dãy chuyển đổi bên.

Bài 1:

Hồn thành phương trình hố học của các phản

ứng trong dãy chuyển đổi sau:

Cu(1) CuS(2) Cu(NO3)2 (3) Cu(OH)2(4) CuCl2 (5) Cu

Giải

Cu + S t0 CuS (1)

CuS + HNO3 (đặc) → Cu(NO3)2 + H2SO4 + NO2 + H2O

(2)

Cu(NO3)2 + 2NaOH → Cu(OH)2



+ 2NaNO3 (3)

Cu(OH)2+ 2HCl → CuCl2 + 2H2O (4)

CuCl2 + Zn → Cu + ZnCl2 (5)

Hoạt động 2

- GV ?: Với NaOH thì kim loại

nào phản ứng ? Phần không tan

sau phản ứng giữa hợp kim và

dung dịch NaOH có thành phần

như thế nào ?

Bài 2:

Khi cho 100g hợp kim gồm có Fe, Cr và Al tác

dụng với dung dịch NaOH dư thu được 6,72 lít khí.

Lấy phần không tan cho tác dụng với dung dịch HCl

dư (khơng có khơng khí) thu được 38,08 lít khí. Các

thể tích khí đo ở đkc. Xác định % khối lượng của hợp

kim.

Giải

- Với NaOH dư: Chỉ có Al phản ứng

Al →

32

H2



nAl =

23

nH

2 = 23

.

6,7222, 4

= 0,2 (mol)



%Al =

0, 2.27100 .100

= 5,4%

- Phần không tan + dd HCl

Fe + 2HCl → FeCl2 + H2



</div>
(138)<div class='page_container' data-page=138>

- GV ?: Phần không tan tác dụng

với dung dịch HCl thì có phản

ứng nào xảy ra ?

- HS hồn thành các phản ứng và

tính tốn các lượng chất có liên

quan.

a→ a

Cr + 2HCl → CrCl2 + H2



b→ b



52 94, 6

38, 08

22, 4

 







56a b

a b










a 1,55

b 0,15







%Fe = 86,8%
%Cr = 7,8%

- HS tự giải quyết bài toán.

Bài 3:

Hỗn hợp X gồm Cu và Fe, trong đó Cu chiếm

43,24% khối lượng. Cho 14,8g X tác dụng hết với

dung dịch HCl thấy có V lít khí (đkc) bay ra. Giá trị V

là

A.

1,12

B.

2,24

C.

4,48

D.

3,36



Giải

%khối lượng của sắt = 100% - 43,24% = 56,76%



nFe = 14,8.

56,76 1100 56.

= 0,15 (mol)

Fe + 2HCl → FeCl2 + H2





nFe

= nH

2 = 0,15



V = 0,15.22,4 = 3,36 lít

- HS tự giải quyết bài toán.

Bài 4:

Khử m gam bột CuO bằng khí H2 ở nhiệt độ cao

được hỗn hợp rắn X. Để hoà tan hết X cần vừa đủ 1 lít

dung dịch HNO3 1M, thu được 4,48 lít khí NO duy

nhất (đkc). Hiệu suất của phản ứng khử CuO là

A.

70%

B.

75%



C.

80%

D.

85%

- HS tự giải quyết bài toán.

Bài 5:

Nhúng thanh sắt vào dung dịch CuSO4, sau một

thời gian lấy thanh sắt ra rửa sạch, sấy khô thấy khối

lượng tăng 1,2g. Khối lượng Cu đã bám vào thanh sắt

là

A.

9,3g

B.

9,4g

C.

9,5g

D.

9,6g



- HS tự giải quyết bài toán.

Bài 6:

Cho Cu tác dụng với dung dịch hỗn hợp gồm

NaNO3 và H2SO4 lỗng sẽ giải phóng khí nào sau đây ?

A.

NO2

B.

NO



C.

N2O

D.

NH3

4. CỦNG CỐ:

1.

Để phân biệt dung dịch H2SO4 đặc, nguội và dung dịch HNO3 đặc, nguội có thể dùng

kim loại nào sau đây ?

A.

Cr

B.

Al

C.

Fe

D.

Cu



2.

Có hai dung dịch axit là HCl và HNO3 đặc, nguội. Kim loại nào sau đây có thể dùng để

phân biệt hai dung dịch axit nói trên ?

A.

Fe

B.

Al



C.

Cr

D.

Cu

3.

Cho kim loại X tác dụng với dung dịch H2SO4 lỗng rồi lấy khí thu được để khử oxit kim

loại Y. X và Y có thể là

A.

Cu và Fe

B.

Fe và Cu



C.

Cu và Ag

D.

Ag và Cu

4.

Hoà tan 9,14g hợp kim Cu, Mg và Al bằng dung dịch HCl dư thu được khí X và 2,54g

chất rắn Y. Trong hợp kim, khối lượng Al gấp 4,5 lần khối lượng Mg. Thể tích khí X (đkc)

là

</div>
(139)<div class='page_container' data-page=139>

A.

7,84 lít



B.

5,6 lít

C.

5,8 lít

D.

6,2 lít

5.

Cho 19,2g Cu vào dung dịch loãng chứa 0,4 mol HNO3, phản ứng xảy ra hồn tồn thì

thể tích khí NO thu được (đkc) là

A.

1,12 lít

B.

2,24 lít



C.

4,48 lít

D.

3,36 lít

6.

Viết phương trình hố học của các phản ứng trong sơ đồ chuyển hoá sau

Cr (1) Cr2O3 (2) Cr2(SO4)3 (3) Cr(OH)3 (4) NaCrO2

5. DẶN DÒ: TIẾT SAU KIỂM TRA VIẾT

V.NHẬN XÉT RÚT KINH NGHIỆM

</div>
(140)<div class='page_container' data-page=140>

TIẾT 60

Ngày soạn /2010

Ngày giảng /2010

SƠ LƯỢC VỀ NIKEN, KẼM, CHÌ, THIẾC

I. Mục tiêu bài học:

1. Kiến thức:

* HS biết:

- Vị trí của Ni, Zn, Pb, Sn trong bảng tuần hồn.

- Tính chất và ứng dụng của ANi, Zn, Pb, Sn.

2. Kĩ năng:

- Viết PTHH của các phản ứng dạng phân tử và ion thu gọn xảy ra (nếu có) khi cho từng

kim loại, Ni, Zn, Pb, Sn tác dụng với các dung dịch axit, với các phi kim.

II. Chuẩn bị:

GV:

- Các mẫu kim loại: Zn, Pb, Sn.

- Dung dịch HCl hoặc H2SO4 loãng.

- Bảng HTTH nguyên tố hoá học

III. Phương pháp dạy học chủ yếu

-

Đàm thoại + diễn giảng + thí nghiệm trực quan.

IV. Tiến trình bài dạy:

1. Ổn định lớp:

Ngày 12A1:

12A2:

2. Kiểm tra bài cũ:

Không kiểm tra.

3. Bài m i: ớ

Hoạt động của thầy và trò

Nội dung

Hoạt động 1

GV:

dùng bảng tuần hoàn và cho HS

xác định vị trí của Ni trong bảng tuần

hồn.

GV:

Cho HS quan sát mẫu Ni (Nếu

có) và nghiên cứu thêm các tính chất

vật lí khác ở SGK.

HS:

viết PTHH của các phản ứng Ni

tác dụng với O2 và Cl2.

HS:

nghiên cứu ứng dụng của Ni

trong SGK.

I – NIKEN

1. Vị trí trong bảng tuần hồn

Ơ số 28, nhóm VIIIB, chu kì 4.

2. Tính chất và ứng dụng

-

Tính chất vật lí:

Là kim loại màu trắng bạc, rất

cứng, khối lượng riêng lớn (d = 8,9g/cm

).

-

Tính chất hố học:

Có tính khử yếu hơn Fe, tác

dụng được với nhiều đơn chất và hợp chất, không

tác dụng với H2.

2Ni + O2 5000C 2NiO
Ni + Cl2 t0 NiCl2

- Bền với khơng khí và nước ở nhiệt độ thường.

-

Ứng dụng:

- Dùng trong ngành luyện kim. Thép chứa Ni có

độ bền cao về mặt cơ học và hoá học.

- Mạ lên sắt để chống gỉ cho sắt. Trong cơng

nghiệp hố chất, Ni được dùng làm chất xúc tác.

Hoạt động 2

GV:

dùng bảng tuần hồn và cho HS

xác định vị trí của Zn trong bảng tuần

hồn.

II – KẼM

1. Vị trí trong bảng tuần hồn

Ơ số 30, nhóm IIB, chu kì 4.

2. Tính chất và ứng dụng

-

Tính chất vật lí:

Là kim loại có màu lam nhạt.

</div>
(141)<div class='page_container' data-page=141>

GV:

Cho HS quan sát mẫu Zn và

nghiên cứu thêm các tính chất vật lí

khác ở SGK.

HS:

viết PTHH của các phản ứng Zn

tác dụng với O2 và S.

HS:

nghiên cứu ứng dụng của Zn

trong SGK.

Trong không khí ẩm, kẽm bị phủ một lớp oxit

mỏng nên có màu xám. Khối lượng riêng lớn (d =

7,13g/cm

), tnc = 419,5

C.

- Ở trạng thái rắn và các hợp chất của Zn khơng

độc. Riêng hơi của ZnO thì rất độc.

-

Tính chất hố học:

Là kim loại hoạt động, có

tính khử mạnh hơn Fe.

2Zn + O2 t0 2ZnO
Zn + S t0 ZnS

-

Ứng dụng:

Dùng để mạ (hoặc tráng) lên sắt để

bảo vệ sắt khỏi bị gỉ. Dùng để chế tạo hợp kim như

hợp kim với Cu. Dùng để sản xuất pin khô.

Một số hợp chất của kẽm dùng trong y học như

ZnO dùng làm thuốc giảm đau dây thần kinh, chữa

bệnh eczema, bệnh ngứa,…

Hoạt động 3

GV:

dùng bảng tuần hồn và cho HS

xác định vị trí của Pb trong bảng tuần

hoàn.

GV:

Cho HS quan sát mẫu Pb và

nghiên cứu thêm các tính chất vật lí

khác ở SGK.

HS:

viết PTHH của các phản ứng Pb

tác dụng với O2 và S.

HS:

nghiên cứu ứng dụng của Pb

trong SGK.

Hoạt động 4

GV:

dùng bảng tuần hoàn và cho HS

xác định vị trí của Sn trong bảng tuần

hồn.

GV:

Cho HS quan sát mẫu Sn và

nghiên cứu thêm các tính chất vật lí

khác ở SGK.

HS:

viết PTHH của các phản ứng Sn

tác dụng với HCl và O2.

HS:

nghiên cứu ứng dụng của Sn

III – CHÌ

1. Vị trí trong bảng tuần hồn

Ơ số 82, nhóm IVA, chu kì 6.

2. Tính chất và ứng dụng

-

Tính chất vật lí:

Là kim loại màu trắng hơi xanh,

khối lượng riêng lớn (d = 11,34g/cm

), tnc =

327,4

C, mềm.

-

Tính chất hoá học:

2Pb + O2 t

2PbO
Pb + S t0 PbS

-

Ứng dụng:

- Chì và các hợp chất của chì đều rất độc.

- Chế tạo các bản cực ăcquy, vỏ dây cáp, đầu đạn

và dùng để chế tạo thiết bị bảo vệ khỏi tia phóng

xạ.

IV – THIẾC

1. Vị trí trong bảng tuần hồn

Ơ số 50, nhóm IVA, chu kì 5.

2. Tính chất và ứng dụng

-

Tính chất vật lí:

- Là kim loại màu trắng bạc, khối lượng riêng lớn

(d = 7,92g/cm

), mềm, dễ dát mỏng, tnc = 232

C.

- Tồn tại dưới 2 dạng thù hình là thiếc trắng và

thiếc xám.

-

Tính chất hố học:

Sn + 2HCl



SnCl2 + H2



Sn + O2 t

SnO2

-

Ứng dụng:

Phủ lên bề mặt của sắt để chống gỉ

(sắt tây) dùng trong công nghiệp thực phẩm. Lá

thiếc mỏng (giấy thiếc) dùng trong tụ điện. Hợp

</div>
(142)<div class='page_container' data-page=142>

trong SGK

kim Sn – Pb (tnc = 180

C) dùng để hàn. SnO2 được

dùng làm men trong công nghiệp gốm sứ và làm

thuỷ tinh mờ

4.: Củng cố

1.

Dày kim loại nào sau đây sắp xếp các kim loại đúng theo thứ tự tính khử tăng dần ?

A.

Pb, Ni, Sn, Zn

B.

Pb, Sn, Ni, Zn



C.

Ni, Sn, Zn, Pb

D.

Ni, Zn, Pb, Sn

2.

Sắt tây là sắt được phủ lên bề mặt bởi kim loại nào sau đây ?

A.

Zn

B.

Ni

C.

Sn



D.

Cr

5. BTVN:

3,4,5/163

V. NHẬN XÉT RÚT KINH NGHIỆM

TIẾT 61

Ngày soạn /2010

Ngày giảng /2010

THỰC HÀNH: TÍNH CHẤT HỐ HỌC CỦA

SẮT, CROM, ĐỒNG VÀ NHỮNG HỢP

CHẤT CỦA CHÚNG

I. MỤC TIÊU:

</div>
(143)<div class='page_container' data-page=143>

1. Kiến thức:

- Củng cố kiến thức về tính chất hoá học quan trọng của sắt, crom, đồng và một số hợp

chất của chúng.

- Tiến hành một số thí nghiệm cụ thể:

+ Điều chế FeCl2, Fe(OH)2.

+ Thử tính oxi hố của K2Cr2O7

+ Cu tác dụng với dung dịch H2SO4 đặc, nóng.

2. Kĩ năng:

Tiếp tục rèn luyện kĩ năng làm thí nghiệm hố học như kĩ năng làm việc với

các hoá chất (rắn, lỏng), với dụng cụ thí nghiệm, đun nóng dung dịch, kĩ năng quan sát, giải

thích các hiện tượng hố học,…

3. Thái độ:

Cẩn thận và nghiêm túc.

II. CHUẨN BỊ:

1. Dụng cụ:

Ống nghiệm, giá để ống nghiệm, đèn cồn.

2. Hoá chất:

Kim loại: Cu, đinh sắt; Các dung dịch: HCl, NaOH, K2Cr2O7; H2SO4đặc.

III. PHƯƠNG PHÁP:

HS tiến hành các thí nghiệm theo nhóm.

IV. TIẾN TRÌNH BÀY DẠY:

1. Ổn định lớp:

Ngày 12A1

12A2

Nhắc nhở nội quy và các an tồn khi tiến hành thí nghiệm.

2. Kiểm tra bài cũ:

kiểm tra sự chuẩn bị bài của hs.

3. Bài mới:

Hoạt động của thầy và trò

Nội dung

Hoạt động 1:

Công việc đầu buổi thực

hành.

GV:

nêu mục tiêu, yêu cầu của tiết thực

hành, ôn tập những kiến thức cơ bản về

sắt, crom, đồng, về phản ứng oxi hoá –

khử.

- Làm mẫu một số thí nghiệm.

HS:

lắng nghe, tiếp thu, chuẩn bị thực

hành.

Hoạt động 2:

HS:

tiến hành thí nghiệm như SGK.

GV:

quan sát, hướng dẫn, giúp đỡ HS thực

hiện thí nghiệm.

Thí nghiệm 1: Tính chất hóa học của

K2Cr2O7

* Tiến hnh: (SGK)

* Hiện tượng v giải thích:

- Dung dịch lúc đầu cĩ mu gia cam của ion

Cr2O7

sau chuyển dần sang mu xanh của ion

Cr

.

K2Cr2O7 + 6 FeSO4 + 7 H2SO4

Cr2(SO4)3 +K2SO4 +3 Fe2(SO4)3 + 7 H2O.

* Kết luận: K2Cr2O7 cĩ tính oxi hĩa mạnh , đặc

biệt trong môi trường axit, Cr

bị khử thnh

ion Cr

3+.

Hoạt động 3:

HS:

tiến hành thí nghiệm như SGK.

GV:

quan sát, hướng dẫn, giúp đỡ HS thực

Thí nghiệm 2: Điều chế và thử tính chất của

hiđroxit sắt

* Tiến hnh: (SGK)

</div>
(144)<div class='page_container' data-page=144>

hiện thí nghiệm.

* Hiện tượng v giải thích:

- Trong ống nghiệm (1) xuất hiện kết tủa mu

trắng xanh, ống nghiệm (2) xuất hiện kết tủa

màu nâu đỏ.

Pư:

FeSO4 + 2 NaOH  Fe(OH)2↓ + Na2SO4
Fe2(SO4)3 + 6 NaOH  2 Fe(OH)3↓ + 3 Na2SO4

- Dùng đũa thuỷ tinh lấy nhanh từng loại kết

tủa, sau đó nhỏ tiếp vo mỗi ống nghiệm vi

giọt dung dịch HCl.

- Trong ống nghiệm (1) kết tủa tan dần, thu

được dung dịch cĩ mu lục nhạt của FeCl2.

Trong ống nghiệm (2) kết tủa tan dần tạo ra

dung dịch cĩ mu nu của FeCl3.

* Kết luận: Sắt (II) hidroxit v sắt (III) hidroxit

có tính bazơ.

Hoạt động 4:

HS:

tiến hành thí nghiệm như SGK.

GV:

quan sát, hướng dẫn, giúp đỡ HS thực

hiện thí nghiệm.

Thí nghiệm 3: Tính chất hóa học của muối

sắt

* Tiến hnh: (SGK)

* Dung dịch trong ống nghiệm chuyển dần từ

mu vng sang mu nu sẫm v cuối cng xuất hiện

kết tủa tím đen.

Pư:

2 FeCl3 + 2 KI  2 FeCl2 + 2 KCl + I2

* Kết luận: Muối Fe

cĩ tính oxi hĩa.

Hoạt động 5

HS:

tiến hành thí nghiệm như SGK.

GV:

quan sát, hướng dẫn, giúp đỡ HS thực

hiện thí nghiệm.

Thí nghiệm 4: Tính chất hóa học của đồng

* Tiến hnh: (SGK)

* Hiện tượng v giải thích:

- Ống nghiệm (1) khơng có pư xảy ra

- Ống nghiệm (2) pư hóa học cũng khơng xảy

ra.

- Ống nghiệm (3) sau một thời gian miệng

ống nghiệm có khí màu nâu đỏ, dung dịch cĩ

mu xanh.

Hoạt động 6:

HS:

Viết tường trình

GV:

Nhận xét buổi thực hành.

4. CỦNG CỐ:

5. DẶN DÒ:

XEM TRƯỚC BÀI: NHẬN BIẾT MỘT SỐ ION TRONG DUNG DỊCH.

V. NHẬN XÉT RÚT KINH NGHIỆM

TIẾT 62

Ngày soạn /2010

Ngày giảng /2010

CHƯƠNG 8:PHÂN BIỆT MỘT SỐ CHẤT VÔ CƠ

NH

Ậ

N BI

Ế

T M

Ộ

T S

Ố

ION TRONG DUNG

D

Ị

CH

</div>
(145)<div class='page_container' data-page=145>

I. MỤC TIÊU:

1. Kiến thức:

- Biết nguyên tắc nhận biết một số ion trong dung dịch.

- Biết cách nhận biết các cation: Na

,



, Ba

, Al

, Fe

, Cu

.

- Biết cách nhận biết các anion:



,

2

, Cl

‒

,

2

2. Kĩ năng:

Có kĩ năng tiến hành thí nghiệm để nhận biết các cation và anion trong dung

dịch.

3. Thái độ:

Cẩn thận và nghiêm túc.

II. CHUẨN BỊ:

- Ống nghiệm, cặp ống nghiệm, giá để ống nghiệm, đèn cồn.

- Các dung dịch: NaCl, BaCl2, AlCl3, NH4Cl, FeCl3, NaNO3, Na2SO4, Na2CO3, CuCl2, NH3,

HCl, H2SO4. Các kim loại: Fe, Cu.

III. PHƯƠNG PHÁP:

Diễn giảng + trực quan.

IV. TIẾN TRÌNH BÀY DẠY:

1. Ổn định lớp:

12A1

12A2

2. Kiểm tra bài cũ

: kế hợp trong quá trình giang day.

3. Bài mới:

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ

NỘI DUNG KIẾN THỨC

Hoạt động 1

- GV ?: Bằng mắt thường, dựa vào đâu ta

có thể nhận biết sản phẩm của một phản

ứng hoá học ?

- HS: Tự nêu ra được nguyên tắc chung để

nhận biết một ion trong dung dịch.

I – NGUYÊN TẮC NHẬN BIẾT MỘT

ION TRONG DUNG DỊCH

Thêm vào dung dịch một thuốc thử tạo với

ion đó một sản phẩm đặc trưng

- tạo ra chất kết tủa

- thay đổi màu sắc

- có khí thốt ra.

Hoạt động 2

- GV biểu diễn thí nghiệm nhận biết cation

Na

bằng cách thử màu ngọn lửa.

- HS nêu hiện tượng quan sát được.

II – NHẬN BIẾT MỘT SỐ CATION

TRONG DUNG DỊCH

1. Nhận biết cation Na

+

: Thử màu ngọn lửa.

Cation Na+ màu vàng tươi

(dd hoặc muối rắn)

ngọn lửa

- Nhóm HS làm thí nghiệm: Nhỏ dung dịch

NaOH vào ống nghiệm đựng khoảng 2 ml

dung dịch NH4Cl rồi đun nóng ống

nghiệm. Dung giấy quỳ tím ẩm để nhận

biết khí NH3 hoặc nhận biết bằng mùi khai.

2. Nhận biết cation



4

NH

- Thuốc thử:

dung dịch kiềm NaOH (hoặc

KOH).

- Hiện tượng:

Có khí mùi khai thốt ra, khí

này làm xanh giấy quỳ tím ẩm).

NH4+ + OH- t0 NH3 + H2O

(làm quỳ tím ẩm hố xanh)

- Nhóm HS làm thí nghiệm: Nhỏ dd H2SO4

loãng vào ống nghiệm đựng khoảng 1 ml

dung dịch BaCl2. Nhỏ thêm dd H2SO4 l, lắc

ống nghiệm để thấy kết tủa không tan trong

H2SO4 dư.

3. Nhận biết cation Ba

2+

- Thuốc thử:

dung dịch H2SO4 lỗng.

- Hiện tượng:

Có kết tủa trắng tạo thành.

Ba

+

2

→ BaSO4



- Nhóm HS làm thí nghiệm: Nhỏ dần từng

giọt dd NaOH vào ống nghiệm đựng

4. Nhận biết cation Al

3+

- Thuốc thử:

dung dịch kiềm dư.

- Hiện tượng:

Ban đầu có kết tủa keo trắng,

</div>
(146)<div class='page_container' data-page=146>

khoảng 1ml dd AlCl3 để thu được kết tủa

trắng dưới dạng keo. Nhỏ thêm dd NaOH,

lắc ống nghiệm để thấy kết tủa tan trong dd

NaOH dư.

sau đó kết tủa bị hoà tan trở lại.

Al

+ 3OH

‒

→ Al(OH)3

Al(OH)3 + OH

‒

→



AlO

+ 2H2O

- Nhóm HS làm thí nghiệm: Nhỏ dd NaOH

vào ống nghiệm chứa khoảng 2ml dd FeCl2

để thu được kết tủa màu trắng xanh

Fe(OH)2. Đun nóng ống nghiệm để thấy

kết tủa trắng xanh chuyển dần sang màu

vàng rồi cuối cùng thành màu nâu đỏ.

- Nhóm HS làm thí nghiệm: Nhỏ dd NaOH

vào ống nghiệm đựng khoảng 2ml dd FeCl3

để thu được kết tủa nâu đỏ Fe(OH)3.

- Nhóm HS làm thí nghiệm: Nhỏ dung dịch

NH3 vào ống nghiệm chứa khoảng 1 ml dd

CuSO4 để thu được kết tủa màu xanh

Cu(OH)2. Nhỏ thêm dd NH3 đến dư, lắc

ống nghiệm để thấy kết tủa lại tan đi do tạo

thành ion phức [Cu(NH3)4]

có màu xanh

lam đậm.

5. Nhận biết các cation Fe

2+

và Fe

3+

a) Nhận biết cation Fe

2+

- Thuốc thử:

dung dịch kiềm (OH

‒

) hoặc

dung dịch NH3.

- Hiện tượng:

Ban đầu có kết tủa màu trắng

hơi xanh, sau đó chuyển thành kết tủa màu

vàng rồi cuối cùng chuyển thành màu nâu

đỏ.

Fe

+ 2OH

‒

→ Fe(OH)2



4Fe(OH)2 + O2 + 2H2O → 4Fe(OH)3



b) Nhận biết cation Fe

3+

- Thuốc thử:

dung dịch kiềm (OH

‒

) hoặc

dung dịch NH3.

- Hiện tượng:

Tạo thành kết tủa màu nâu đỏ.

Fe

+ 3OH

‒

→ Fe(OH)3



b) Nhận biết cation Cu

2+

- Thuốc thử:

dung dịch NH3.

- Hiện tượng:

Ban đầu tạo thành kết tủa màu

xanh, sau đó kết tủa bị hồ tan trong dung

dịch NH3dư tạo thành dung dịch có màu

xanh lam đậm.

Cu

+ 2OH

‒

→ Cu(OH)2



Cu(OH)2 + 4NH3 → [Cu(NH3)4]

+ 2OH

‒

Hoạt động 3

- Nhóm HS làm thí nghiệm: Cho vào ống

nghiệm khoảng 2 ml dung dịch NaNO3,

thêm tiếp vài giọt dung dịch H2SO4 và vài

lá Cu mỏng. Đun nóng ống nghiệm chứa

hỗn hợp các chất phản ứng.

Quan sát hiện tượng xảy ra. Viết PTHH

dạng phân tử và ion thu gọn của phản ứng.

III – NHẬN BIẾT MỘT SỐ ANION

TRONG DUNG DỊCH

1. Nhận biết anion



3

NO

- Thuốc thử:

Kim loại Cu + dd H2SO4 loãng.

- Hiện tượng:

Kim loại Cu bịhoà tan tạo

dung dịch màu xanh lam đồng thời có khí

màu nâu đỏ thốt ra.

3Cu + 2



+ 8H

→ 3Cu

+ 2NO



+

4H2O

2NO + O2 → 2NO2



(nâu đỏ

- Nhóm HS làm thí nghiệm: Nhỏ dung dịch

BaCl2 vào ống nghiệm chứa 2 ml dd

Na2SO4 →



trắng BaSO4. Nhỏ thêm vào

ống nghiệm vài giọt dd HCl hoặc H2SO4

loãng, lắc ống nghiệm để thấy kết tủa

không tan trong axit HCl hoặc H2SO4

loãng.

2. Nhận biết anion

2

4

SO

- Thuốc thử:

dung dịch BaCl2/môi trường

axit lỗng dư (HCl hoặc HNO3 lỗng)

- Hiện tượng:

Có kết tủa trắng tạo thành.

Ba

+

2

→ BaSO4



- Nhóm HS làm thí nghiệm: Rót vào ống

nghiệm 2 ml dung dịch NaCl và thêm vài

giọt dd HNO3 làm môi trường. Nhỏ vào

3. Nhận biết anion Cl

‒

- Thuốc thử:

dung dịch AgNO3

- Hiện tượng:

Có kết tủa trắng tạo thành.

</div>
(147)<div class='page_container' data-page=147>

ống nghiệm trên vài gịt dung dịch AgNO3

để thu được kết tủa AgCl màu trắng.

Ag

+ Cl

‒

→ AgCl



- Nhóm HS làm thí nghiệm: Rót vào ống

nghiệm khoảng 2 ml dung dịch Na2CO3.

Nhỏ tiếp vào ống nghiệm đó vài giọt dd

HCl hặc H2SO4 loãng. Quan sát hiện tượng

xảy ra. Viết PTHH dạng phân tử và ion rút

gọn của phản ứng.

4. Nhận biết anion

2

3

CO

- Thuốc thử:

dung dịch H

và dung dịch

Ca(OH)2.

- Hiện tượng:

Có khí khơng màu bay ra, khí

này làm dung dịch nước vơi trong bị vẫn

đục.


2

+ 2H

→ CO2



+ H2O

CO2 + Ca(OH)2 → CaCO3



+ H2O

4. CỦNG CỐ: Bài tập số 1 trang 174 (SGK).

5. DẶN DÒ: XEM TRƯỚC BÀI: NHẬN BIẾT MỘT SỐ CHẤT KHÍ.

V. Nhân xét rút kinh nghiệm

TIẾT 63

Ngày soạn /2010

Ngày giảng /2010

NH

Ậ

N BI

Ế

T M

Ộ

T S

Ố

CH

ẤT KHÍ

I. MỤC TIÊU:

1. Kiến thức:

</div>
(148)<div class='page_container' data-page=148>

- Biết nguyên tắc chung để nhận biết một chất khí.

- Biết cách nhận biết các chất khí CO2, SO2, H2S, NH3.

2. Kĩ năng:

làm thí nghiệm thực hành nhận biết một số chất khí.

3. Thái độ:

Cẩn thận và nghiêm túc.

II. CHUẨN BỊ:

Dụng cụ thí nghiệm và các bình khí CO2, SO2, H2S, NH3.

III. PHƯƠNG PHÁP:

Diễn giảng + trực quan.

IV. TIẾN TRÌNH BÀY DẠY:

1. Ổn định lớp:

12a1

12a2

2. Kiểm tra bài cũ:

Có 3 dung dịch, mỗi dung dịch chứa một cation sau: Ba

, Al

,



. Trình bày cách nhận

biết chúng. Viết các pt hóa học chứng minh

3. Bài mới:

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ

NỘI DUNG KIẾN THỨC

Hoạt động 1

- GV đặt vấn đề: Có bình khí Cl2 và bình

khí O2. làm thế nào để nhận biết các khí đó

?

- Khí Cl2 có màu vàng lục: Nhận biết bằng

tính chất vật lí.

- Đưa than hồng vào bình khí O2 nó bùng

cháy: Nhận biết bằng tính chất hố học.



Rút ra kết luận.

I – NGUYÊN TẮC CHUNG ĐỂ NHẬN

BIẾT MỘT CHẤT KHÍ

Dựa vào tính chất vật lí hoặc tính chất hố

học đặc trưng của chất khí đó.

Thí dụ:

Nhận biết khí H2S dựa vào mùi

trứng thối, khí NH3 bằng mùi khai đặc trưng

của nó.

Hoạt động 2

- HS nghiên cứu SGK để biết được những

đặc điểm của khí CO2.

- GV đặt vấn đề: Trong thí nghiệm thổi khí

CO đi qua ống sứ đựng CuO, đun nóng, ta

có thể nhận biết sản phẩm khí của phản

ứng bằng cách nào ?

- HS chọn thuốc thử để trả lời.

II – NHẬN BIẾT MỘT SỐ CHẤT KHÍ

1. Nhận biết khí CO2

- Đặc điểm của khí CO

2

:

Khơng màu, khơng

mùi, nặng hơn khơng khí, rất ít tan trong

nước → Khi tạo thành từ các dung dịch nước

nó tạo nên sự sủi bọt khá mạnh và đặc trưng.


2

+ 2H

→ CO2



+ H2O



HCO

+ H

→ CO2



+ H2O

-

Thuốc thử:

Dung dịch Ca(OH)2 hoặc

Ba(OH)2 dư.

-

Hiện tượng:

Có kết tủa trắng tạo thành,

làm dung dịch thu được bị vẫn đục.

CO2 + Ca(OH)2 → CaCO3



+ H2O

CO2 + Ba(OH)2 → BaCO3



+ H2O



Chú ý:

Các khí SO2 và SO3 cũng tạo

được kết tủa trắng với dung dịch Ca(OH)2 và

dung dịch Ba(OH)2.

- HS nghiên cứu SGK để biết được những

đặc điểm của khí SO2.

- GV đặt vấn đề: Làm thế nào để phân biệt

khí SO2với khí CO2 ? Có thể dùng dung

dịch Ca(OH)2hay khơng ?

Kết luận: Thuốc thử tốt nhất để nhận biết

2. Nhận biết khí SO2

- Đặc điểm của khí SO

2

- Khí SO2 khơng màu, nặng hơn khơng khí,

gây ngạt và độc.

- Khí SO2 cũng làm đục nước vơi trong như

khí CO2.

</div>
(149)<div class='page_container' data-page=149>

khí SO2 là dung dịch nước Br2.

-

Thuốc thử:

Dung dịch nước Br2 dư.

-

Hiện tượng:

Nước Br2 bị nhạt màu.

SO2 + Br2 + 2H2O → H2SO4 + 2HBr

- HS nghiên cứu SGK để biết được những

đặc điểm của khí H2S.

- GV đặt vấn đề: Có thể nhận biết khí H2S

dựa vào tính chất vật lí và tính chất hố học

nào ?

- Tính chất vật lí: Mùi trứng thối.

- Tính chất hố học: Tạo được kết tủa đen

với ion Cu

và Pb

.

3. Nhận biết khí H2S

- Đặc điểm của khí H

2

S:

Khí H2S khơng

màu, nặng hơn khơng khí, có mùi trứng thối

và rất độc.

-

Thuốc thử:

Dung dịch muối Cu

hoặc

Pb

.

-

Hiện tượng:

Có kết tủa màu đen tạo thành.

H2S + Cu

→ CuS



+ 2H

màu đen

H2S + Pb

→ PbS



+ 2H

màu đen

- HS nghiên cứu SGK để biết được những

đặc điểm của khí NH3.

- GV đặt vấn đề: Làm thế nào nhận biết khí

NH3 bằng phương pháp vật lí và phương

pháp hố học ?

- Phương pháp vật lí: Mùi khai.

- Phương pháp hoá học: NH3 làm giấy quỳ

tím ẩm hố xanh.

4. Nhận biết khí NH3

- Đặc điểm của khí NH

3

:

Khí H2S khơng

màu, nhẹ hơn khơng khí, tan nhiều trong

nước, có mùi khai đặc trưng.

-

Thuốc thử:

Ngửi bằng mùi hoặc dùng giấy

quỳ tím ẩm.

-

Hiện tượng:

Có mùi khai, làm giấy quỳ

tím ẩm hố xanh.

4. CỦNG CỐ:

1.

Có thể dùng dung dịch nước vơi trong để phân biệt 2 khí CO2 và SO2 được khơng ? Tại

sao ?

2.

Cho 2 bình khí riêng biệt đựng các khí CO2 và SO2. Hãy trình bày cách nhận biết từng

khí. Viết các PTHH.

5 . DẶN DÒ:

1.

HS về nhà chuẩn bị một số bảng tổng kết theo mẫu sau:

a) Nhận biết một số cation trong dung dịch

Thuốc

thử

Cation

dung dịch NaOH

dung dịch NH3

dung dịch H2SO4

loãng



Ba

Al

Fe

Cu

b) Nhận biết một số anion trong dung dịch

Thuốc

thử

Anion

dung dịch NaOH

dung dịch NH3

dung dịch H2SO4

loãng



NO

2

Cl

‒


2

</div>
(150)<div class='page_container' data-page=150>

c) Nhận biết một số chất khí

Khí

Phương pháp vật lí

Phương pháp hố học

CO2

SO2

H2S

NH3

V. Nhận xét rút kinh nghiệm

Ngày soạn:.../...

Tiết 
64

</div>
(151)<div class='page_container' data-page=151>

I. MỤC TIÊU:

1. Kiến thức:

Củng cố kiến thức nhận biết một số ion trong dung dịch và một số chất khí.

2. Kĩ năng:

Rèn luyện kĩ năng làm thí nghiệm nhận biết.

3. Thái độ:

Cẩn thận và nghiêm túc.

II. CHUẨN BỊ:

HS chuẩn bị bảng tổng kết cách nhận biết một số ion trong dung dịch và

một số chất khí.

III. PHƯƠNG PHÁP:

Diễn giảng + trực quan.

IV. TIẾN TRÌNH BÀY DẠY:

1. Ổn định lớp:

Chào hỏi, kiểm diện, nhắc nhở nội quy và các an tồn khi tiến hành thí

nghiệm.

2. Kiểm tra bài cũ:

3. Bài mới:

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ

TRÒ

NỘI DUNG KIẾN THỨC

Hoạt động 1

- HS dựa vào phản ứng đặc trưng

dùng để nhận biết các cation để giải

quyết bài toán.

- GV quan sát, theo dỏi, giúp đỡ HS

hoàn thành bài tập.

Bài 1:

Trình bày cách nhận biết các ion

trong các dung dịch riêng rẽ sau: Ba

, Fe

,

Cu

.

Giải

Ba2+, Fe3+, Cu2+

+ dd SO4

2- trắng khơng hiện tượng

Ba2+ Fe3+, Cu2+

+ dd NH3 dư

 nâu đỏ  xanh, sau đó  tan

Fe3+ Cu2+

Hoạt động 2

- GV yêu cầu HS cho biết các hiện

tượng xảy ra khi cho từ từ dung dịch

NaOH vào mỗi dung dịch, từ đó xem

có thể nhận biết được tối đa bao

nhiêu dung dịch.

Bài 2:

Có 5 ống nghiệm không nhãn, mỗi

ống đựng một trong các dung dịch sau đây

(nồng độ khoảng 0,1M): NH4Cl, FeCl2,

AlCl3, MgCl2, CuCl2. Chỉ dùng dung dịch

NaOH nhỏ từ từ vào từng dung dịch, có thể

nhận biết được tối da các dung dịch nào sau

đây ?

A.

Hai dung dịch: NH4Cl, CuCl2.

B.

Ba dung dịch: NH4Cl, MgCl2, CuCl2.

C.

Bốn dung dịch: NH4Cl, AlCl3, MgCl2,

CuCl2.

D.

Cả 5 dung dịch.



Hoạt động 3

- GV yêu cầu HS xác định môi

trường của các dung dịch.

- HS giải quyết bài tốn.

Bài 3:

Có 4 ống nghiệm khơng nhãn, mỗi

ống đựng một trong các dung dịch sau

(nồng độ khoảng 0,01M): NaCl, Na2CO3,

KHSO4 và CH3NH2. Chỉ dùng giấy quỳ tím

lần lượt nhúng vào 4 dung dịch, quan sát sự

thay đổi màu sắc của nó có thể nhận biết

được dãy các dung dịch nào ?

A. Dung dịch NaCl.

</div>
(152)<div class='page_container' data-page=152>

B. Hai dung dịch NaCl và KHSO4.



C. Hai dung dịch KHSO4 và CH3NH2.

D. Ba dung dịch NaCl, KHSO4 và Na2CO3.

Hoạt động 3

- HS tự giải quyết bài toán.

Bài 4:

Hãy phân biệt hai dung dịch riêng rẽ

sau: (NH4)2S và (NH4)2SO4 bằng một thuốc

thử.

Giải

Cho một mẫu giấy lọc tẩm dung dịch

Pb(NO3)2 vào 2 dung dịch trên, dung dịch

nào làm cho mẫu giấy lọc chuyển sang màu

đen là dung dịch (NH4)2S.

(NH4)2S + Pb(NO3)2 → PbS



+ 2NH4NO3

Hoạt động 4

- GV lưu ý HS đây là bài tập chứng

tỏ sự có mặt của các chất nên nếu có

n chất thì ta phải chứng minh được

sự có mặt của cả n chất. Dạng bài tập

nay khác so với bài tập nhận biết

(nhận biết n chất thì ta chỉ cần nhận

biết được n – 1 chất).

- HS giải quyết bài toán dưới sự

hướng dẫn của GV.

Bài 5:

Có hỗn hợp khí gồm SO2, CO2và H2.

Hãy chứng minh trong hỗn hợp có mặt

từng khí đó. Viết PTHH của các phản ứng.

Giải

- Cho hỗn hợp khí đi qua nước Br2 dư, thấy

nước Br2 bị nhạt màu chứng tỏ có khí SO2.

SO2 + Br2 + 2H2O → H2SO4 + 2HBr

(1)

- Khí đi ra sau phản ứng tiếp tục dẫn vào

dung dịch Ca(OH)2 dư thấy có kết tủa trắng

chứng tỏ có khí CO2.

CO2 + Ca(OH)2 → CaCO3



+ H2O (2)

- Khí đi ra sau phản ứng (2) dẫn qua ống

đựng CuO đun nóng thấy tạo ra Cu màu đỏ

chứng tỏ có khí H2.

CuO + H2 t0 Cu + H2O

V. CỦNG CỐ:

1.

Có các dung dịch khơng màu đựng trong các lọ riêng biệt, khơng có nhãn: ZnSO4,

Mg(NO3), Al(NO3)3. Để phân biệt các dung dịch trên có thể dùng

A.

quỳ tím

B.

dd NaOH

C.

dd Ba(OH)2



D.

dd BaCl2

2.

Để phân biệt các dung dịch trong các lọ riêng biệt, không dán nhãn: MgCl2, ZnCl2,

AlCl3, FeCl2, KCl bằng phương pháp hố học, có thể dùng

A.

dd NaOH

B.

dd NH3



C.

dd Na2CO3

D.

quỳ tím

3. Để phân biệt 2 dung dịch Na2CO3 và Na2SO3 có thể chỉ cần dùng

A.

dd HCl

B.

nước Br2



C.

dd Ca(OH)2

D.

dd H2SO4

4. Không thể nhận biết các khí CO2, SO2 và O2 đựng trong các bình riêng biệt nếu chỉ dùng

A.

nước Br2 và tàn đóm cháy dở.

B.

nước Br2 và dung dịch Ba(OH)2.

C.

nước vôi trong và nước Br2.

D.

tàn đóm cháy dở và nước vơi trong.



5. Để phân biệt các khí CO, CO2, O2 và SO2 có thể dùng

A.

tàn đóm cháy dở, nước vơi trong và nước Br2.



B.

tàn đóm cháy dở, nước vôi trong và dung dịch K2CO3.

C.

dung dịch Na2CO3 và nước Br2.

D.

tàn đóm cháy dở và nước Br2.

6. Phịng thí nghiệm bị ơ nhiễm bẩn bởi khí Cl2. Hố chất nào sau đây có thể khử được Cl2

một cách tương đối an toàn ?

A.

Dung dịch NaOH lỗng.

B.

Dùng khí NH3 hoặc dung dịch NH3.



</div>
(153)<div class='page_container' data-page=153>

C.

Dùng khí H2S.

D.

Dùng khí CO2.

7. Trình bày phương pháp hố học phân biệt các khí: O2, O3, NH3, HCl và H2S đựng trong

các bình riêng biệt.

8. Để khử khí H2S trong phịng thí nghiệm có thể dùng hố chất nào ?

9. Trong quá trình sản xuất NH3 thu được hỗn hợp gồm có 3 khí: H2, N2 và NH3. Trình bày

phương pháp hố học để chứng tỏ sự có mặt của mỗi khí trong hỗn hợp.

VI. DẶN DỊ:



</div>

tiết 1 ngày soạn ngày giang ôn tập đầu năm i mục tiêu 1 kiến thức ôn tập củng cố hệ thống hoá các chương hoá học đại cương và vô cơ sự điện li nitơ photpho cacbon silic 2 kĩ năng rèn luyện kĩ nă

Tiết 1

Ngày soạn:

Ngày giang:

<b>ÔN TẬP ĐẦU NĂM</b>

<b>I. MỤC TIÊU:</b>

<b> 1. Kiến thức: </b>

Ôn tập, củng cố, hệ thống hố các chương hố học đại cương và vơ cơ (sự

điện li, nitơ-photpho, cacbon-silic).

<b> 2. Kĩ năng: </b>

<b> </b>

- Rèn luyện kĩ năng dựa vào cấu tạo của chất để suy ra tính chất và ứng dụng của chất.

Ngược lại, dựa vào tính chất của chất để dự đốn cơng thức của chất.

- Kĩ năng giải bài tập xác định CTPT của hợp chất.

<b> 3. Thái độ: </b>

Thông qua việc rèn luyện tư duy biện chứng trong việc xét mối quan hệ giữa

cấu tạo và tính chất của chất, làm cho HS hứng thú học tập và u thích mơn Hố học hơn.

<b>II. CHUẨN BỊ:</b>

- Yêu cầu HS lập bảng tổng kết kiến thức của từng chương theo sự hướng dẫn của GV

trước khi học tiết ôn tập đầu năm.

- GV lập bảng kiến thức vào giấy khổ lớn hoặc bảng phụ.

<b>III. PHƯƠNG PHÁP: </b>

Nêu vấn đề + đàm thoại + hoạt động nhóm.

<b>IV. TIẾN TRÌNH BÀY DẠY:</b>

<b> 1. Ổn định lớp: </b>

Chào hỏi, kiểm diện.

<b> 2. Kiểm tra bài cũ: </b>

Không kiểm tra.

<b> 3. Bài mới: </b>

<b>HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ</b>

<b>NỘI DUNG KIẾN THỨC</b>

<b>Hoạt động 1</b>

- GV lưu ý HS:

- Ở đây chỉ xét dung mơi là nước.

- Sự điện li cịn là q trình phân li các chất

thành ion khi nóng chảy.

- Chất điện li là chất khi nóng chảy phân li

thành ion.

- Khơng nói chất điện li mạnh là chất khi

tan vào nước phân li hoàn tồn thành ion.

<i>Thí dụ: H2SO4 là chất điện li mạnh, nhưng:</i>

H2SO4 → H

<sub> + </sub>

<sub> ↔ H</sub>

<sub> + </sub>

<b>I – SỰ ĐIỆN LI</b>

<b>1. Sự điện li</b>

<b>Hoạt động 2</b>

- HS nhắc lại các khái niệm axit, bazơ, muối,

hiđroxit lưỡng tính.

- GV có thể lấy một số thí dụ nếu cần thiết.

<b>2. Axit, bazơ và muối </b>

<b>3. Phản ứng trao đổi ion trong dung dịch </b>

<b>các chất điện li </b>

<b>Hoạt động 3</b>

- HS nhắc lại điều kiện để xảy ra phản ứng

trao đổi ion.

- GV ?: Bản chất của phản ứng trao đổi ion

là gì ?

<b>Hoạt động 4: </b>

GV lập bảng sau và yêu cầu

HS điền vào.

<b>NITƠ</b>

<b>PHOTPHO</b>

Cấu hình electron: 1s

<sub>2s</sub>

<sub>2p</sub>

Độ âm điện: 3,04

Cấu tạo phân tử: N ≡ N (N2)

Các số oxi hoá: -3, 0, +1, +2, +3, +4, +5

HNO3 là axit mạnh, có tính oxi hố mạnh.

Cấu hình electron: 1s

<sub>2s</sub>

<sub>2p</sub>

<sub>3s</sub>

<sub>3p</sub>

Độ âm điện: 2,19

Cấu tạo phân tử: P4 (photpho trắng); Pn

(photpho đỏ)

Các số oxi hoá: -3, 0, +3, +5