NGUYEN NHAN MAT NUOC THOI NGUYEN

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b>Nguyên nhân mất nước thời nhà nhà Nguyễn</b>

Có những ý kiến khác nhau về trách nhiệm của các vua nhà Nguyễn đối với việc Việt Nam mất
vào tay người Pháp.

Trong Việt Sử tân biên, Phạm Văn Sơn cho rằng: Việt Nam mất vào tay thực dân Pháp là một tất
yếu lịch sử, hoặc ít ra cũng do trình độ dân trí Việt Nam q thấp kém so với người Pháp:

<i>"Nhà Nguyễn mất nước với Tây phương chỉ là vì văn minh nơng nghiệp của Á Đông hết </i>
<i>sức lạc hậu, yếu hèn, mà văn minh khoa học cùng cơ giới của phương Tây lại quá mạnh </i>
<i>mà thôi". </i>

Ngược lại, các nhà sử học miền Bắc Việt Nam trong giai đoạn 1954-1975 có xu hướng quy trách
<i>nhiệm hoàn toàn cho các vua Nguyễn đối với việc mất nước. Quyển Lịch sử Việt Nam tập 1 do </i>
<i>Uỷ ban Khoa học Xã hội Việt Nam viết tại Hà Nội năm 1971 đã cho rằng:</i>

<i>"Nguyễn Ánh đã "cõng rắn cắn gà nhà" và Tự Đức "bán rẻ đất nước" cho thực dân". </i>
Theo quan điểm của sử gia Pháp Gosselin:

<i>Các hoàng đế An Nam phải chịu trách nhiệm về sự đổ vỡ và xuống dốc của đất nước họ. </i>
<i>Dân xứ này, quan lại, binh lính xứng đáng có được những người cầm đầu có giá trị hơn </i>
<i>thế. Chính quyền họ đã mù qng vì khơng dự liệu, khơng chuẩn bị gì hết. </i>

GS Nguyễn Phan Quang có ý kiến như sau:

<i>Mất nước khơng phải là tất yếu... Triều Nguyễn thua Pháp vì lúng túng về đường lối </i>
<i>chính trị dẫn đến lúng túng về quân sự, tuy quân lực không yếu mà tự phải thua. Sự lúng </i>
<i>túng còn thể hiện trong nỗi lo sợ trước luồng tư tưởng mới đang tràn vào. Lo sợ, nhưng </i>
<i>khơng có giải pháp hữu hiệu, đành thu mình đóng kín. Càng lúng túng hơn khi nhà </i>
<i>Nguyễn đồng thời phải đối phó với những mâu thuẫn nội bộ rất nghiêm trọng, mà những </i>
<i>mâu thuẫn này lại bị sự chi phối rất mạnh của các áp lực từ bên ngồi. Riêng đối với đạo</i>

<i>Gia-tơ thì triều Nguyễn đã từ lúng túng đi đến bế tắc, không đủ sức chuyển đổi tư duy để </i>
<i>có biện pháp thích hợp. </i>

Tác giả Nguyễn Quang Trung Tiến cho rằng: Nhà Nguyễn chú trọng tới việc giữ chủ quyền đất
nước, trong đó có việc cấm đạo.

<i>"Những chính sách cực đoan của nhà Nguyễn với Thiên chúa giáo không hề xuất phát từ </i>
<i>đầu óc kỳ thị tơn giáo thuần túy, mà chính xuất phát từ nhận thức giữa Thiên chúa giáo </i>
<i>với phương Tây là dấu nối như một thể đồng nhất. Vì thế, trong cách nhìn của triều </i>
<i>Nguyễn, ngăn cấm Thiên chúa giáo là ngăn chặn phương Tây hiện diện tại Việt Nam, </i>
<i>chứ không phải ngăn cấm một tôn giáo đơn thuần. Tuy nhiên, cách làm của nhà Nguyễn </i>
<i>đã phản tác dụng, gây phá vỡ khối đại đoàn kết toàn dân, tạo vết hằn lịch sử đau thương </i>
<i>giữa lương và giáo, đồng thời khiến phương Tây có lý do nổ súng xâm lược và lợi dụng </i>
<i>đồng bào có đạo trong suốt thời gian thống trị."</i>

Giáo sư Phan Huy Lê thì cho rằng:

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

<i>ra được đối sách đúng để giành thắng lợi trước một thế lực xâm lược hoàn toàn mới, mà </i>
<i>lịch sử trước đây chưa để lại kinh nghiệm. </i>

<i>Trong cả khu vực Đông Nam Á và Đông Á, tất cả các quốc gia đều mất nước, hoặc thành</i>
<i>thuộc địa, hoặc thành nửa thuộc địa. Chỉ riêng Nhật Bản và Thái Lan giữ được độc </i>
<i>lập...Nhật Bản thời Minh Trị thực hiện cuộc cải cách lớn, nhưng tình hình kinh tế xã hội </i>
<i>của Nhật có khác các nước phương Đơng, bắt đầu từ thế kỷ XVII khi đóng cửa với bên </i>
<i>ngoài nhưng bên trong phát triển kinh tế rất mạnh, tạo lập những tiền đề cho cuộc cải </i>
<i>cách. Thái Lan thì có cách ứng xử rất khơn ngoan, tận dụng được vị thế vùng đệm nằm </i>
<i>giữa 2 thế lực đế quốc rất mạnh, Anh ở phía Ấn Độ, Pháp ở phía Đơng Dương, lợi dụng </i>
<i>được mâu thuẫn và cạnh tranh gay gắt này để duy trì thế độc lập tương đối...không thể </i>
<i>phủ nhận trách nhiệm của triều Nguyễn là nhà nước quản lý đất nước, nhưng lúc phân </i>
<i>tích ngun nhân mất nước thì phải hết sức khách quan, toàn diện, đặt trong bối cảnh </i>

<i>lịch sử mới của khu vực và thế giới, không nên quy kết một cách giản đơn.</i>

Theo nhà nghiên cứu Phan Thuận An thì:

<i>"Vương triều Nguyễn tuy khơng bán nước nhưng đã để mất nước (cho đến năm 1945). Tất</i>
<i>nhiên, đây là khó khăn chung của các nước nhược tiểu mà triều đình nhà Nguyễn khơng </i>
<i>thể vượt qua được thời đại trong tình hình Đơng - Tây bấy giờ. Nhược điểm này chính là </i>
<i>lý do mà một số người đã nêu ra để báng bổ vương triều ấy một cách nặng lời nếu khơng</i>
<i>nói là q đáng. Chủ yếu là do nhận thức phiến diện và thái độ cực đoan của một giai </i>
<i>đoạn lịch sử."</i>

Riêng với Tự Đức và các triều thần, Nguyễn Quang Trung Tiến nhìn nhận và lý giải điều mà
nhiều sách vở từng gọi họ là "bạc nhược" dưới góc độ khác, từ nguyên nhân bế tắc trong cải
cách:

<i>"Suốt hơn 20 năm kể từ khi ký Hiệp ước Nhâm Tuất (1862), triều Nguyễn đã không thể </i>
<i>giải quyết mâu thuẫn giữa cải cách mới có thể chống Pháp thành cơng và muốn chống </i>
<i>Pháp thành cơng thì phải cải cách; vì thế, triều Nguyễn đã để mất dần lãnh thổ và phải </i>
<i><b>lần lượt ký kết nhiều hiệp ước bất bình đẳng với thực dân Pháp. Sự bế tắc này dễ làm </b></i>

<i><b>người ta liên tưởng vua </b><b>Tự Đức</b><b> và triều đình Huế đã theo đuổi một đường lối chống </b></i>
<i><b>Pháp nhu nhược, thỏa hiệp, cuối cùng chấp nhận đầu hàng giặc. </b></i>

<i>"Hai hiệp ước Harmand (25-8-1883) và Patenôtre (6-6-1884) do triều Nguyễn ký kết với </i>
<i>Pháp diễn ra sau ngày vua Tự Đức mất, nhưng đó là kết quả khó tránh khỏi của một kế </i>
<i>sách dùng dằng, bế tắc của người tiền nhiệm.". </i>

Theo nhà sử học Dương Trung Quốc, Tổng thư ký Hội Sử học Việt Nam:

<i>"Kết cục của triều Nguyễn có thể gọi là sự đầu hàng để mất nước. Nhưng đừng quá lời coi</i>

<i>đó là sự bán nước vì khơng thể khơng nói đến gần 20 năm phản kháng chống xâm lược </i>
<i>không chỉ của dân chúng mà cả triều đình. Những cuộc chiến đấu dũng mãnh của quan </i>
<i>quân triều đình cùng nhân dân trên cửa biển Sơn Trà, trên thành Điện Hải, của quân </i>
<i>dân Nam Bộ trên chiến lũy Kỳ Hoà, trên cổng thành Cửa Bắc Hà Nội với cái chết anh </i>
<i>hùng của hai vị Tổng đốc thành Hà Nội là Nguyễn Tri Phương và Hoàng Diệu là bằng </i>
<i>chứng..."</i>

Giáo sư sử học Nguyễn Khắc Thuần khẳng định trách nhiệm của nhà Nguyễn đối với việc mất
nước, bất luận nhìn từ góc độ nào:

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3></div>

<!--links-->

Nguyên nhân mất nước của nhà Nguyễn

• 24
• 5
• 7