Bài giảng Số từ 6 tốt

Trờng THCS Thạch Sơn Năm học 2010-2011
Học kì II
Ngày 13/`12/2010

Tiết 73+74
Văn bản:
Bài học đờng đời đầu tiên
(Tô Hoài)
A. Mục tiêu bài học:
Hiểu đợc nội dung, ý nghĩa Bài học đờng đời đầu tiên, thấy đợc tác dụng của một số biện
pháp nghệ thuật đợc sử dụng trong đoạn trích.
1. Kiến thức:
- Nhân vật, sự kiện, cốt truyện trong một văn bản truyện viết cho thiếu nhi.
- Dế Mèn: một hình ảnh đẹp của tuổi trẻ sôi nổi nhng tính tình bồng bột và kiêu ngạo.
- Một số biện pháp nghệ thuật xây dựng nhân vật đặc sắc trong đoạn trích.
2. Kĩ năng:
- Phát hiện trong văn bản truyện hiện đại có yếu tố tự sự kết hợp với yếu tố miêu tả.
- Phân tích các nhân vật trong đoạn trích.
- Vận dụng đợc các biện pháp nghệ thuật so sánh, nhân hóa khi viết văn miêu tả.
3. Thái độ:
Yêu quí loài vật, có ý thức bảo vệ MT thiên nhiên.
B. Chuẩn bị:
- Giáo viên: + Soạn bài
+ Đọc sách giáo viên và sách bài soạn.
+ Chân dung Tô Hoài
- Học sinh: + Soạn bài
+ Bảng phụ
C. tiến trình tổ chức hoạt động dạy học:
1. ổn định tổ chức.
2. Kiểm tra bài cũ:
Kiểm tra sự chuẩn bị của HS về tóm tắt tác phẩm.

3. Bài mới
Trên thế giới và nớc ta có những nhà văn nổi tiếng gắn bó cả cuộc đời viết của mình
cho đề tài trẻ em, một trong những đề tài khó khăn và thú vị bậc nhất. Tô Hoài là một trong
những tác giả nh thế.
- Truyện đồng thoại đầu tay của Tô Hoài: Dế Mèn phiêu lu kí (1941). Nhng Dế Mèn là ai?
Chân dung và tính nết nhân vật này nh thế nào, bài học cuộc đời đầu tiên mà anh ta nếm trải
ra sao? Đó chính là nội dung bài học đầu tiên của học kì hai này?
Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt
Hoạt động 1: Hớng dẫn tìm hiểu
chung
I. Đọc và tìm hiểu chung:
? Dựa vào phần chú thích nêu hiểu biết
của em về t.giả Tô Hoài
1. Tác giả, tác phẩm:
* Tác giả:
- Tên khai sinh là Nguyễn Sen sinh 1920, huyện
Hoài Đức, Hà Đông. Tự học mà thành tài.
- Ông có khối lợng tác phẩm phong phú: Dế
GV: Nguyễn Thị Châm Giáo án Ngữ văn 6
1
Trờng THCS Thạch Sơn Năm học 2010-2011
- GV hớng dẫn đọc
- Đoạn: Dế Mèn tự tả chân dung mình
đọc với giọng hào hứng, kiêu hãnh, to,
vang, chú nhấn giọng ở các tính từ, động
từ miêu tả.
- Đoạn trêu chị Cốc:
+ Giọng Dế Mèn trịch thợng khó chịu.
+ Giọng Dế choắt yếu ớt, rên rẩm.
+ Giọng chị Cốc đáo để, tức giận.

- Đoạn Dế Mèn hối hận đọc giọng chậm,
buồn, sâu lắng và có phần bị thơng
- 2 HS đọc, mỗi em một đoạn.
?chia bố cục theo hiểu biết của mình
? Chỉ ra các sự việc chính trong chuyện?
Sự việc nào nghiêm trọng nhất?
? Truyện đợc kể bằng lời của nhân vật
nào? Kể theo ngôi thứ mấy?
Mèn phiêu lu kí, Đàn chim gáy, Vợ chồng A
Phủ...
* Tác phẩm:
- Dế mèn phiêu lu kí là tác phẩm nổi tiếng đầu
tiên của Tô Hoài, đợc sáng tác lúc ông 21 tuổi.
- Thể loại của tác phẩm là kí nhng thực chất vẫn
là một truyện "Tiểu thuyết đồng thoại" một sáng
tác chủ yếu là tởng tợng và nhân hoá.
- Đây là tác phẩm văn học hiện đại lại nhiều lần
nhất đợc chuyển thể thành phim hoạt hình, múa
rối đợc khán giả, độc giả nớc ngoài hết sức hâm
mộ.
2. Đọc:
3. Giải nghĩa từ khó
4. Tìm hiểu bố cục :
- Đoạn 1: Từ đầu đến "Đứng đầu thiên hạ rồi"
Miêu tả hình dáng, tính cách của Dế Mèn.
- Đoạn 2: Còn lại Kể về bài học đờng đời đầu
tiên của Dế mèn.
- 3 sự việc chính:
+ Dế Mèn coi thờng Dế Choắt
+ Dế Mèn trêu chị Cốc dẫn đến cái chết của Dế

Choắt.
+ Sự ân hận của Dế Mèn.
- Sự việc: Dế Mèn trêu chị Cốc dẫn đến cái chết
của Dế Choắt là sự việc nghiêm trọng nhất.
- Truyện đợc kể bằng lời của nhân vật Dế Mèn,
kể theo ngôi thứ nhất.
Hoạt động 2: Tìm hiểu nội dung văn
bản
II. Đọc - Tìm hiểu văn bản :
- GV: Gọi HS đọc đoạn 1
1. Bức chân dung tự hoạ của Dế Mèn:
a. Ngoại hình:
GV: Nguyễn Thị Châm Giáo án Ngữ văn 6
2
Trờng THCS Thạch Sơn Năm học 2010-2011
- HS đọc
? Khi xuất hiện ở đầu câu chuyện, Dế
Mèn đã là "một chàng Dế thanh niên c-
ờng tráng". Chàng Dế ấy đã hiện lên qua
những nét cụ thể nào về: Hình dáng?
? Cách miêu tả ây gợi cho em hình ảnh
Dế Mèn nh thế nào?
? Dế Mèn lấy làm "hãnh diện với bà con
về vẻ đẹp của mình". Theo em Dế Mèn
có quyền hãnh diện nh thế không?
(có vì đó là tình cảm chính đáng; không
vì nó tạo thành thói kiêu ngạo hại cho Dế
Mèn sau này).
? Tìm những từ miêu tả hành động và ý
nghĩ của Dế Mèn trong đoạn văn?

? Qua hành động của Dế Mèn, em thấy
Dế Mèn là chàng Dế nh thế nào?
? Thay thế một số từ đồng nghĩa hoặc trái
nghĩa và rút ra nhận xét về cách dùng từ
của tác giả?
- Thay: Cờng tráng = khoẻ mạnh, to lớn
Cà khịa= gây sự
? Nhận xét về trình tự miêu tả của tác giả
? Em hãy nhận xét về những nét đẹp và
cha đẹp trong hình dáng và tính tình của
Dế Mèn?
* GV bình: Đây là đoạn văn đặc sắc, độc
đáo về nghệ thuật miêu tả vật. Bằng cách
nhân hoá cao độ, dùng nhiều tính từ,
động từ từ láy, so sánh rất chọn lọc và
chính xác, Tô Hoài đã để cho Dế Mèn tự
tạo bức chân dung của mình vô cùng
sống động không phải là một con Dế
Mèn mà là một chàng Dế cụ thể.
- Càng: mẫm bóng
- Vuốt: cứng, nhọn hoắt, đạp phành phạch
- Cánh: áo dài chấm đuôi
- Đầu: to, nổi từng tảng
- Răng: đen nhánh, nhai ngoàm ngoạp
- Râu: dài, uốn cong

Chàng Dế thanh niên cờng tráng, rất khoẻ,
tự tin, yêu đời và rất đẹp trai.
b. Hành động:
- Đi đứng oai vệ, làm điệu, nhún chân, rung đùi

- Quát mấy chị cào cào, đá ghẹo anh gọng vó
- Đạp phanh phách, vũ phành phạch, nhai
ngoàm ngoạm, trịnh trọng vuốt râu...
- Tởng mình sắp đứng đầu thiên hạ.

Quá kiêu căng, hợm hĩnh, không tự biết
mình.
Từ ngữ chính xác, sắc cạnh
- Trình tự miêu tả: từng bộ phận của cơ thể, gắn
liền miêu tả hình dáng với hành động khiến hình
ảnh Dế Mèn hiện lên mỗ lúc một rõ nét
* Tóm lại:
- Nét đẹp trong hình dáng của Dế Mèn là khoẻ
mạnh, cờng tráng, đầy sức sống, thanh niên; về
tính nết: yêu đời, tự tin.
- Nét cha đẹp: Kiêu căng, tự phụ, hợm hĩnh,
thích ra oai...
Tiết 2:
GV: Nguyễn Thị Châm Giáo án Ngữ văn 6
3
Trêng THCS Th¹ch S¬n N¨m häc 2010-2011
* KiĨm tra bµi cò:
Em h·y nhËn xÐt vỊ nh÷ng nÐt ®Đp vµ cha ®Đp trong h×nh d¸ng vµ tÝnh t×nh cđa DÕ MÌn?
- Em h·y tht l¹i tãm t¾t c©u chun theo c¸c sù viƯc ®· t×m hiĨu ë tiÕt tríc?
? Mang tÝnh kiªu c¨ng vµo ®êi, DM ®·
g©y ra chun g× ph¶i ©n hËn st ®êi?
? T×m nh÷ng chi tiÕt miªu t¶ h×nh ¶nh
cđa DÕ cho¾t?
? Em h·y cho biÕt th¸i ®é cđa DÕ mÌn
®èi víi DÕ cho¾t (BiĨu hiƯn qua lêi nãi,

c¸ch xng h«, giäng ®iƯu)?
? Em h·y nhËn xÐt c¸ch DÕ MÌn g©y sù
víi chÞ Cèc b»ng c©u h¸t: "VỈt l«ng ...
tao ¨n"?
? ViƯc DÕ MÌn d¸m chªu chÞ Cèc lín
kh h¬n m×nh cã ph¶i lµ hµnh ®éng
dòng c¶m kh«ng? V× sao?
? Nªu diƠn biÕn t©m tr¹ng cđa DÕ MÌn
trong viƯc trªu chÞ Cèc dÉn ®Õn c¸i chÕt
cđa DÕ cho¾t?
? T©m tr¹ng Êy cho em hiĨu g× vỊ DÕ
MÌn?
? Bµi häc ®Çu tiªn mµ DÕ MÌn ph¶i chÞu
hËu qu¶ lµ g×? LiƯu ®©y cã ph¶i lµ bµi häc
ci cïng?
(Lµ bµi häc vỊ t¸c h¹i cđa tÝnh nghÞch
ranh, Ých kØ, v« t×nh giÕt chÕt DC... téi lçi
cđa DM thËt ®¸ng phª ph¸n nhng dï sao
anh ta còng nhËn ra vµ hèi hËn ch©n
3. Bµi häc ®êng ®êi ®Çu tiªn cđa DÕ MÌn:
- DÕ MÌn khinh thêng DÕ Cho¾t, g©y sù víi Cèc
g©y ra c¸i chÕt cđa DÕ Cho¾t
a/ H/¶nh D Õ Cho¾t:
- Nh g· nghiƯn thc phiƯn;
- C¸nh ng¾n cđn, r©u mét mÈu, mỈt mđi ngÈn
ng¬;
- H«i nh có mÌo;
- Cã lín mµ kh«ng cã kh«n;
b/ DÕ MÌn ®èi víi DÕ Cho¾t:
- Gäi DÕ Cho¾t lµ "chó mµy" mỈc dï tr¹c ti

víi Cho¾t;
- Díi con m¾t cđa DÕ MÌn DÕ Cho¾t rÊt u ít,
xÊu xÝ, lêi nh¸c, ®¸ng khinh
- RÊt kiªu c¨ng
- Mn ra oai víi DÕ Cho¾t, mn chøng tá
m×nh s¾p ®øng ®Çu thiªn h¹.
c/ DÕ MÌn khi trªu chÞ Cèc
- Qua c©u h¸t ta thÊy DM xÊc xỵc, ¸c ý, chØ nãi
cho síng miƯng, kh«ng nghÜ ®Õn hËu qu¶.
- ViƯc trªu chÞ Cèc kh«ng ph¶i dòng c¶m mµ
ng«ng cng v× nã g©y ra hËu qu¶ nghiªm träng
cho DC.
- DiƠn biÕn t©m tr¹ng cđa DM:
+ Sỵ h·i khi nghe Cèc mỉ DC: "KhiÕp n»m im
thim thÝt"
+ Bµng hoµng, ngí ngÈn v× hËu qu¶ kh«ng lêng
hÕt ®ỵc.
+ Hèt ho¶ng lo sỵ, bÊt ngê v× c¸i chÕt vµ lêi
khuyªn cđa DC
+ ©n hËn x¸m hèi ch©n thµnh ...nghÜ vỊ bµi häc
®êng ®êi ®Çu tiªn ph¶i tr¶ gi¸.
⇒
DM cßn cã t×nh c¶m ®ång lo¹i, biÕt ¨n n¨n
hèi lçi.
* Bµi häc ® êng ®êi ®Çu tiªn :
* Bài học : Ở đời mà có tói hung hăng, bậy
bạ, có óc mà không biết nghó, sớm muộn gì
cũng mang vạ vào mình vµ cßn g©y v¹ cho ng-
êi kh¸c.
GV: Ngun ThÞ Ch©m Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 6

4
Trờng THCS Thạch Sơn Năm học 2010-2011
thành)
? ý nghĩa của bài học này?
? Câu cuối cùng của đoạn trích có gì đặc
sắc?
? Theo em trong lúc đứng lặng hồi lâu
nghĩ về bài học đờng đời đầu tiên Dế
Mèn đã nghĩ gì? ( HS tự bày tỏ suy nghĩ
của mình)
- ý nghĩa: Bài học về sự ngu xuẩn của tính kiêu
ngạo đã dẫn đến tội ác.
- Câu văn vừa thuật lại sự việc, vừa gợi tả tâm
trạng mang ý nghĩa suy ngẫm sâu sắc.
Hoạt động 3:
4. Tổng kết:"SGK"
? Em hãy tóm tắt nội dung chính và
những đặc sắc về nghệ thuật kể và tả của
tác giả?
? Em học tập đợc gì từ nghệ thật miêu tả
và kể chuyện của Tô Hoài trong văn bản
này?
*Tóm lại : Đây là văn bản mẫu mực về
kiểu văn miêu tả mà chúng ta sẽ học ở
bài tập làm văn sau này.

1. Nghệ thuật:
- Kể chuyện kết hợp miêu tả.
- Xây dựng hình tợng nhân vật DM gần gũi với
trẻ thơ.

- Sử dụng hiệu quả các phép tu từ.
- Lựa chọn lời văn giàu hình ảnh cảm xúc.
2. Nội dung:
- Vẻ đẹp cờng tráng của DM.
- Bài học: Tính kiêu căng của tuổi trẻ có thể làm
hại ngời khác, khiến ta phải ân hận suốt đời.
Hoạt động 4
Luyện tập
iII: Luyện tập:
1. Theo em có đặc điểm nào của con ngời
đợc gán cho các con vật ở truyện này?
Em biết tác phẩm nào cũng có cách viết
tơng tự nh thế?
1. DM: Kiêu căng nhng biết hối lỗi.
DC: yếu đuối nhng biết tha thứ. Cốc: tự ái, nóng
nảy.
- Các truyện: Đeo nhạc cho mèo, Hơu và Rùa...
D. Hớng dẫn tự học:
- Tìm đọc truyện DM phiêu lu kí.
- Hiểu, nhớ đợc ý nghĩa và nghệ thuật độc đáo của VB.
- Soạn: Phó từ
------------------------------------------------------------
GV: Nguyễn Thị Châm Giáo án Ngữ văn 6
5
Trờng THCS Thạch Sơn Năm học 2010-2011
Ngày 13/12/2010
Tiết 75
Phó từ
A. Mục tiêu bài học:
- Nắm đợc các đặc điểm của phó từ.

- Nắm đợc các loại phó từ.
1. Kiến thức:
- Khái niệm phó từ:
+ ý nghĩa khái quát của phó từ.
+ Đặc điểm ngữ pháp của phó từ ( khả năng kết hợp , chức vụ ngữ pháp của phó từ)
- Các loại phó từ.
2. Kĩ năng:
- Nhận biết phó từ trong văn bản.
- Phân biệt các loại phó từ.
- Sử dụng phó từ để đặt câu.
- GD: Kĩ năng tìm hiểu và giải quyết vấn đề.
B. Chuẩn bị:
- Giáo viên: + Soạn bài
+ Đọc sách giáo viên và sách bài soạn.
+ Bảng phụ viết VD.
- Học sinh: + Soạn bài
C. tổ chức các hoạt động dạy học:
1. Hoạt động khởi động:
- ổn định- kiểm tra: Kiểm tra vở soạn của HS
- Giới thiệu bài mới:
Trong chơng trình HK I, các em đã đợc biết các từ loại: DT, ĐT, TT, ST, LT, CT. Hôm nay
cô và các em sẽ cùng tìm hiểu thêm một từ loại, đó là Phó từ.
2. Dạy - học bài mới: ( PP: Động não, góc)
Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt
Hoạt động 1:
i. Phó từ là gì?
* GV: Treo bảng phụ đã viết VD
* GV cho HS đọc VD
? Các từ in đậm bổ sung ý nghĩa cho
những từ nào?

? Những từ đợc bổ sung ý nghĩa thuộc
từ loại nào?
1. Ví dụ:
- Các từ: đã, cũng, vẫn, cha, thật, đợc, rất, ra bổ
sung ý nghĩa cho các từ: đi, ra, thấy, lỗi lạc, soi g-
ơng, a nhìn, to, bớng.
- Từ loại:
+ Động từ: đi, ra, thấy, soi...
+ Tính từ: lỗi lạc, a, to, bớng...
GV: Nguyễn Thị Châm Giáo án Ngữ văn 6
6
Trờng THCS Thạch Sơn Năm học 2010-2011
* GV: Những từ chuyên đi kèm theo
động từ, tính từ để bổ sung ý nghĩa cho
động từ, tính từ gọi là phó từ
-? Phó từ là gì?
? Nhận xét vị trí của phó từ:
(đã đi, cũng ra, thật lỗi lạc; soi gơng đ-
ợc, to ra)
* Bài tập nhanh: Xác định phó từ và
nhận xét vị trí của nó trong VD sau:
a. Ai ơi chua ngọt đã từng
Non xanh nớc bạc ta đừng quên nhau
(Ca dao)
b. Thế rồi Dế Choắt tắt thở. Tôi th ơng
lắm. Vừa thơng vừa ăn năn tội mình.
Giá tôi không trêu chị Cốc thì đâu đến
nỗi Choắt việc gì. (Tô Hoài)
=> Phó từ là những từ chuyên đi kèm động từ,
tính từ để bổ sung ý nghĩa cho ĐT, TT.

Phó từ có thể đứng trớc hoặc sau ĐT, TT.
2. Ghi nhớ: SGK - tr12
a. Đứng trớc: đã từng, đừng quên.
b. Đứng trớc: không trêu
Đứng sau: thơng lắm
Hoạt động 2:
ii. Các loại phó từ:
* GV treo bảng phụ
* GV cho HS đọc ví dụ
? Những phó từ nào đi kèm với các từ:
chóng, trêu, trông thấy, loay hoay?
? Vị trí của phó từ
1. Ví dụ: (SGK -Tr13)
* Các phó từ: đừng không, đã, đang, lắm.
* Vị trí:
- Đứng trớc: đừng trêu, không trông thấy, đang
loay hoay, đã trông thấy.
- Đứng sau: chóng lớn lắm
- Điền các phó từ ở mục I và II vào
bảng? (GV dùng bảng phụ đã chuẩn bị
PTđứng trớc PTđứng sau
Chỉ quan hệ
thời gian
đã, đang
Chỉ mức độ thật, rất lắm
Chỉ sự tiếp
diễn tơng tự
cũng
Chỉ sự phủ
định

không
Chỉ sự cầu
khiến
đừng
Chỉ kết quả và
hớng
đợc, ra, vào
Chỉ khả năng vẫn cha
? Em hãy nêu lại các loại phó từ?
? Em hãy đặt câu có phó từ và cho biết
ý nghĩa của phó từ ấy?
- Phó từ đứng trớc ĐT, TT: bổ sung ý nghĩa về
quan hệ thời gian, mức độ, sự tiếp diễn tơng tự, sự
phủ định, sự cầu khiến.
- Phó từ đứng sau ĐT, TT: bổ sung ý nghĩa về
mức độ, khả năng, kết quả và hớng.
Hoạt động 3:
iii. luyện tập:
GV: Nguyễn Thị Châm Giáo án Ngữ văn 6
7
Trờng THCS Thạch Sơn Năm học 2010-2011
* GV: cho HS đọc bài tập
- Em hãy tìm phó từ và nêu tác dụng
của phó từ?
* GV: Hớng dẫn HS viết đoạn văn:
- Nội dung: Thuật lại việc DM trêu chị
Cốc dẫn đến cái chết của Dế Choắt.
- Độ dài: 3 đến 5 câu
- Kĩ năng : có ý thức dùng PT
* GV nêu đề tài để HS đặt

Bài tập1: Tìm và nêu tác dụng của các phó từ trong
đoạn văn:
a. - Đã: phó từ chỉ quan hệ thời gian.
- Không: sự phủ định
- Còn: sự tiếp diền tơng tự
- Đã: thời gian
- Đều: sự tiếp diễn
- Đơng, sắp: thời gian
- Lại: tiếp diễn
- Ra: kết quả và hớng
- Cũng sự tiếp diễn
- Sắp : thời gian
b. Đã: thời gian
- Đợc: kết quả
Bài 2:
Một hôm tôi nhìn thấy chị Cốc đang rỉa cánh
gần hang mình. Tôi nói với Choắt trêu chọc chị cho
vui. Choắt rất sợ chối đây đẩy. Tôi hát cạnh khoé
khiến chị Cốc điên tiết và tìm ra Dế Choắt. Chị
Cốc đã mổ cho Choắt những cú trời giáng khiến
cậu ta ngắc ngoải vô phơng cứu sống.
- PT:
+Đang: thời gian hiện tại
+Rất : mức độ
+Ra: kết quả
Bài 3: HS thi đặt câu nhanh (có dùng phó từ).
3. Củng cố - Luyện tập:
- HS nhắc lại khái niệm phó từ, các loại phó từ.
- Thi nhanh: Đặt câu có dùng phó từ.
4. Hớng dẫn học ở nhà:

- Nhớ khái niệm phó từ, các loại phó từ.
- Nhận diện đợc phó từ trong các câu văn cụ thể.
- Soạn bài: Tìm hiểu chung về văn miêu tả.
IV. đánh giá và điều chỉnh
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
====================================
GV: Nguyễn Thị Châm Giáo án Ngữ văn 6
8
Trờng THCS Thạch Sơn Năm học 2010-2011
Ngày 13/12/2010
GV: Nguyễn Thị Châm Giáo án Ngữ văn 6
9
Trờng THCS Thạch Sơn Năm học 2010-2011
GV: Nguyễn Thị Châm Giáo án Ngữ văn 6
Tiết 76
Tìm hiểu chung về văn miêu tả
I. Mục tiêu bài học:
- Biết đợc hoàn cảnh cần sử dụng văn miêu tả.
- Những yêu cầu cần đạt đối với một bài văn miêu tả.
- Nhận diện và vận dụng văn miêu tả trong khi nói và viết.
1. Kiến thức:
-Mục đích của miêu tả.
-Cách thức miêu tả.

2. Kĩ năng:
- Nhận diện đợc đoạn văn, bài văn miêu tả.
-Bớc đầu xác định đợc nội dung của một đoạn văn hay bài văn miêu tả, xác định đặc điểm
nổi bật của đối tợng đợc miêu tả trong đoạn văn hay bài văn miêu tả.
-GDKN: Giáo dục kĩ năng quan sát và nhận xét sự vật xung quanh.
3. Thái độ:
- Yêu quí và cảm nhận cái đẹp của sự vật xung quanh. Từ sự quan sát về thế giới quanh mình
HS có ý thức giữ gìn MT xanh- sạch- đẹp.
II. Chuẩn bị:
- Giáo viên: + Đọc sách giáo viên và sách bài soạn.
+ Soạn bài
+ Bảng phụ viết tình huống
- Học sinh: + Soạn bài
+ Bảng phụ để hoạt động nhóm
III. tổ chức hoạt động dạy học
1. Hoạt động khởi động:
- ổn định - kiểm tra: Kiểm tra sự chuẩn bị của HS
- Giới thiệu bài mới:
- ở Tiểu học các em đã đợc học về văn miêu tả. Các em đã viết 1 bài văn miêu tả: tả ngời, vật,
phong cảnh thiên nhiên...Vậy em nào có thể nhớ và trình bày thế nào là văn miêu tả?
2. Dạy học bài mới:
Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt
Hoạt động 1:
i. Thế nào là văn miêu tả:
* GV treo bảng phụ
- Yêu cầu HS đọc 3 tình huống
? Trong 3 tình huống này, tình
huống nào cần sử dụng văn miêu
tả? Vì sao?
? Em hãy chỉ ra 2 đoạn văn tả Dế

Mèn và Dế Choắt?
1. Tìm hiểu VD:
* Cả 3 tình huống đều sử dụng văn miêu tả vì căn cứ vào
hoàn cảnh và mục đích giao tiếp:
- Tình huống 1: tả con đờng và ngôi nhà để ngời khác
nhận ra, không bị lạc.
- Tình huống 2: tả cái áo cụ thể để ngời bán hàng không
bị lấy lẫn, mất thời gian.
- Tình huống 3: tả chân dung ngời lực sĩ để ngời ta hình
dung ngời lực sĩ nh thế nào.
Rõ ràng, việc sử dụng văn miêu tả ở đây là hết sức
cần thiết
* Hai đoạn văn tả DM và DC rất sinh động:
- Đoạn tả DM: "Bởi tôi ăn uống điều độ...đa cả hai chân
lên vuốt râu..."
- Đoạn tả DC: "Cái anh chàng DC...nhiều ngách nh hang
tôi..."
* Hai đoạn văn trên giúp ta hình dung đặc điểm của hai
10
Trờng THCS Thạch Sơn Năm học 2010-2011
3. Củng cố - Luyện tập:
- Nhắc lại khái niệm văn miêu tả
- Nhận biết chi tiết miêu tả trong đoạn văn, phân tích tác dụng của miêu tả.
4. Hớng dẫn học ở nhà:
- Nhớ đợc khái niệm văn miêu tả.
- Tìm và phân tích một đoạn văn miêu tả tự chọn.
IV. đánh giá và điều chỉnh
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................

................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
GV: Nguyễn Thị Châm Giáo án Ngữ văn 6
11
Trêng THCS Th¹ch S¬n N¨m häc 2010-2011
- ỉn ®Þnh - KiĨm tra bµi cò:
Dế Mèn được giới thiệu là một chú dế như thế nào? Bài học đường đời đầu tiên của Mèn
là gì?
Dự kiến trả lời:
Mèn là một chú dế thanh niên cường tráng nhưng kiêu căng, tự phụ, hống hách khinh
người, xốc nổi.
Bài học đường đời đầu tiêncủa Mèn: “Ở đời mà có thói hung hăng bậy bạ, có óc mà
không biết nghó, sớm muộn rồi cũng mang vạ vào mình”.
- Giíi thiƯu bµi míi: Hôm nay chúng ta tìm hiểu một đoạn trích của tác phẩm nổi tiếng:
“Đất rừng phương nam” là một trong những tác phẩm xuất s¾c của văn học thiếu nhi. Tác
phẩm đã được dựng thành phim: “Đất phương Nam”. Qua chuyện lưu lạc của An, tác giả
đã đưa người đọc đến với cảnh thiên nhiên hoang dã mà rất phong phú, độc đáo và cuộc
sống củacon người ở vùng đất cực Nam của Tổ Quốc.
2. D¹y häc bµi míi:
GV: Ngun ThÞ Ch©m Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 6
TiÕt 77
V¨n b¶n:
S«ng níc Cµ Mau
(§oµn Giái)
I. Mơc tiªu bµi häc:
- Bỉ sung kiÕn thøc vỊ t¸c gi¶ vµ t¸c phÈm v¨n häc hiƯn ®¹i.
- HiĨu vµ c¶m nhËn ®ỵc sù phong phó vµ ®éc ®¸o cđa thiªn nhiªn s«ng níc Cµ Mau, qua ®ã

thÊy ®ỵc t×nh c¶m g¾n bã cđa t¸c gi¶ ®èi víi vïng ®Êt nµy.
- ThÊy ®ỵc h×nh thøc nghƯ tht ®éc ®¸o ®ỵc sư dơng trong ®o¹n trÝch.
1. KiÕn thøc:
- S¬ gi¶n vỊ t¸c gi¶ vµ t¸c phÈm §Êt rõng ph¬ng Nam.
- VỴ ®Đp cđa thiªn nhiªn vµ cc sèng con ngêi mét vïng ®Êt ph¬ng Nam.
- T¸c dơng cđa mét sè biƯn ph¸p nghƯ tht ®ỵc sư dơng trong ®o¹n trÝch.
2. KÜ n¨ng:
- N¾m b¾t néi dung v¨n b¶n trun hiƯn ®¹i cã u tè miªu t¶ kÕt hỵp thut minh.
- §äc diƠn c¶m phï hỵp víi néi dung v¨n b¶n.
- NhËn biÕt c¸c biƯn ph¸p nghƯ tht ®ỵc sư dơng trong v¨n b¶n vµ vËn dơng chóng khi
lµm v¨n miªu t¶ c¶nh thiªn nhiªn.
- GDKN quan s¸t nhËn xÐt, so s¸nh sù vËt
3. Th¸i ®é:
- Yªu q vỴ ®Đp cđa thiªn nhiªn.
- N©ng cao ý thøc b¶o vƯ m«i trêng sèng, MT thiªn nhiªn.
II. Chn bÞ:
- Gi¸o viªn: + So¹n bµi
+ §äc s¸ch gi¸o viªn vµ s¸ch bµi so¹n.
+ B¶n ®å VN
+ ¶nh nhµ v¨n, t¸c phÈm
- Häc sinh: + So¹n bµi
+ B¶ng phơ ho¹t ®éng nhãm
III. tỉ chøc ho¹t ®éng d¹y häc:
1. Ho¹t ®éng khëi ®éng:
12
Trêng THCS Th¹ch S¬n N¨m häc 2010-2011
GV: Ngun ThÞ Ch©m Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 6
Ho¹t ®éng cđa thÇy vµ trß Néi dung cÇn ®¹t
Ho¹t ®éng 1
? Nªu nh÷ng hiĨu biÕt cđa em vỊ t¸c

gi¶? t¸c phÈm?
* GV: giíi thiƯu ch©n dung nhµ v¨n
§oµn Giái vµ t¸c phÈm ®Êt rõng ph¬ng
Nam.
-GV giíi thiƯu c¸ch ®äc
- Yªu cÇu ®äc: giäng h¨m hë, liƯt kª,
giíi thiƯu nhÊn m¹nh c¸c tªn riªng.
- GV ®äc mÉu ®o¹n 1.
- GV cho HS t×m hiĨu chó thÝch
3,5,10,11,12,15.
? Em h·y nhËn xÐt vỊ ng«i kĨ vµ so
s¸nh víi ng«i kĨ cđa bµi tríc?
- T¸c dơng cđa ng«i kĨ?
? H·y nhËn xÐt vỊ bè cơc miªu t¶ cđa
tõng ®o¹n trÝch?
i. §äc vµ t×m hiĨu chung:
1.T¸c gi¶ - t¸c phÈm:
- T¸c gi¶ ( 1925 - 1989) quª ë tØnh TiỊn Giang, viÕt
v¨n tõ thêi kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p. ¤ng thêng viÕt
vỊ thiªn nhiªn vµ cc sèng con ngêi Nam Bé.
- T¸c phÈm §Êt rõng ph¬ng Nam (1957) lµ trun
dµi nỉi tiÕng nhÊt cđa §oµn Giái
- Bµi v¨n S«ng níc Cµ Mau trÝch ch¬ng 18 trun
nµy.
2. §äc vµ gi¶i nghÜa tõ khã:
- Ng«i kĨ thø nhÊt: nh©n vËt bÐ An ®ång thêi lµ ng-
êi kĨ chun, kĨ nh÷ng ®iỊu m¾t thÊy, tai nghe.
⇒ T¸c dơng : thÊy ®ỵc c¶nh quan vïng s«ng níc
Cµ Mau qua c¸i nh×n vµ c¶m nhËn hån nhiªn, tß mß
cđa mét ®øa trỴ th«ng minh ham hiĨu biÕt.

- Bè cơc : §o¹n trÝch chia lµm 4 ®o¹n
+ §o¹n 1: kh¸i qu¸t vỊ c¶nh s«ng níc Cµ Mau.
+ §o¹n 2: C¶nh kªnh r¹ch, s«ng níc ®ỵc giíi thiƯu
tØ mØ, cơ thĨ, thÊm ®Ëm mµu s¾c ®Þa ph¬ng.
+ §o¹n3: §Ỉc t¶ c¶nh dßng s«ng N¨m C¨n.
+ §o¹n 4: C¶nh chỵ N¨m C¨n.
Ho¹t ®éng 2:
ii. §äc -T×m hiĨu v¨n b¶n:
Gäi HS ®äc tõ ®Çu LỈng lÏ mét mµu
xanh ®¬n ®iƯu
? Ấn tượng ban đầu về thiên nhiên Cà
Mau như thế nào?
? Ấn tượng ấy được cảm nhận bằng
những giác quan nào ?
? Biện pháp nghệ thuật được dùng
trong đoạn văn ?
? Em h×nh dung nh thÕ nµo vỊ c¶nh s«ng
níc Cµ Mau qua Ên tỵng ban ®Çu cđa t¸c
gi¶?
? H·y t×m nh÷ng danh tõ riªng trong
®o¹n v¨n?
? Em cã nhËn xÐt g× vỊ c¸ch ®Ỉt tªn?
? Nh÷ng ®Þa danh ®ã gỵi ra ®Ỉc ®iĨm g×
vỊ thiªn nhiªn vµ cc sèng Cµ Mau?
? §o¹n v¨n cã ph¶i hoµn toµn thc v¨n
miªu t¶ kh«ng? V× sao?
( §o¹n v¨n kh«ng chØ t¶ c¶nh mµ cßn
1. Ấn tượng ban đầu về thiên nhiên
Cà Mau
- Không gian rộng lớn mênh mông.

- Sông ngòi, kênh rạch chằn chòt.
- Màu xanh mênh mông của trời, nước, rừng cây.
- Miªu t¶ th«ng qua sù c¶m nhËn cđa thÞ gi¸c,
thÝnh gi¸c.
- NT: T¶ xen kĨ: dïng ®iƯp tõ, tÝnh tõ
=> H×nh dung: c¶nh s«ng níc Cµ Mau cã rÊt
nhiỊu kªnh r¹ch, s«ng ngßi, c©y cèi, tÊt c¶ phđ kÝn
mét mµu xanh. Mét thiªn nhiªn cßn hoang s¬, ®Çy
hÊp dÉn vµ bÝ Èn.
2. C¶nh kªnh r¹ch, s«ng ngßi:
- Tªn c¸c ®Þa ph¬ng: Chµ Lµ, C¸i Keo, B¶y H¸p,
M¸i GiÇm, Ba khÝa...
⇒ C¸i tªn d©n d· méc m¹c theo lèi d©n gian.
Nh÷ng c¸i tªn rÊt riªng Êy gãp phÇn t¹o nªn mµu
s¾c ®Þa ph¬ng kh«ng thĨ trén lÉn víi c¸c vïng s«ng
níc kh¸c.
=> Thiªn nhiªn ë ®©y phong phó ®a d¹ng, hoang
s¬; thiªn nhiªn g¾n bã víi cc sèng lao ®éng cđa
con ngêi.
13
Trờng THCS Thạch Sơn Năm học 2010-2011
3. Củng cố - Luyện tập:
- Nhắc lại nội dung và nghệ thuật văn bản.
- Viết đoạn văn nêu cảm nhận của em về vùng Cà Mau qua bài Sông nớc Cà Mau (Khoảng 5
câu).
4. Hớng dẫn học ở nhà
- Đọc kĩ văn bản, nhớ những chi tiết miêu tả đặc sắc, các chi tiết sử dụng phép so sánh.
- Hiểu đợc ý nghĩa của các chi tiết có sử dụng phép tu từ.
- Soạn bài : So sánh.
GV: Nguyễn Thị Châm Giáo án Ngữ văn 6

14
Trêng THCS Th¹ch S¬n N¨m häc 2010-2011
TiÕt 78
So s¸nh
I. Mơc tiªu bµi häc:
- N¾m ®ỵc kh¸i niƯm so s¸nh vµ vËn dơng nã ®Ĩ nhËn diƯn trong mét sè c©u v¨n cã sư dơng
phÐp tu tõ so s¸nh.
1. KiÕn thøc:
- CÊu t¹o cđa phÐp tu tõ so s¸nh.
- C¸c kiĨu so s¸nh thêng gỈp.
2. KÜ n¨ng:
- NhËn diƯn ®ỵc phÐp so s¸nh.
- NhËn biÕt vµ ph©n tÝch ®ỵc c¸c kiĨu so s¸nh ®· dïng trong v¨n b¶n, chØ ra ®ỵc t¸c dơng cđa
c¸c kiĨu so s¸nh ®ã.
II. Chn bÞ:
- Gi¸o viªn: +.So¹n bµi
+ §äc s¸ch gi¸o viªn vµ s¸ch bµi so¹n.
+ B¶ng phơ viÕt VD
- Häc sinh: + So¹n bµi
+ T×m c¸c c©u v¨n cã chøa so s¸nh.
III. tỉ chøc ho¹t ®éng d¹y häc:
1. Ho¹t ®éng khëi ®éng:
- ỉn ®Þnh - KiĨm tra bµi cò:
? Phó từ là gì? Tìm hiểu phó từ trong câu “ Thuyền chúng tôi chèo tho¾t qua kênh Bọ
Mắt, đổ ra con sông Cửa Lớn, xuôi về Năm Căn”.
TL: Phó từ là những từ chuyên đi kèm động từ, tính từ để bổ sung ý nghóa cho động từ ,
tính từ.
Xác đònh phó từ : qua , ra ,về .
- Giíi thiƯu bµi míi
Để viết được một đoạn văn, bài văn, tác phẩm hay, người viết phải dùng từ ngữ

trau chuốt kết hợp với các biện pháp tu từ. Hôm nay, chúng ta sẽ học một trong những
biện pháp tu từ Tiếng Việt đó là phép “So Sánh”.
2. D¹y häc bµi míi
Ho¹t ®éng cđa thÇy vµ trß Néi dung cÇn ®¹t
Ho¹t ®éng 1:
i. So s¸nh lµ g×?
GV treo b¶ng phơ ®· chn bÞ
? Nh÷ng tËp hỵp tõ nµo chøa h×nh ¶nh
so s¸nh?
? Nh÷ng sù vËt, sù viƯc nµo ®ỵc so s¸nh
víi nhau?
1. T×m hiĨu VD: (SGK - tr24)
- TËp hỵp tõ chøa h×nh ¶nh so s¸nh:
a. TrỴ em nh bóp trªn cµnh.
b. Rõng ®íc dùng lªn cao ngÊt nh hai d·y trêng
thµnh v« tËn.
- C¸c sù vËt, sù viƯc ®ỵc so s¸nh:
a.TrỴ em / bóp trªn cµnh
b. Rõng ®íc / hai d·y trêng thµnh v« tËn.
GV: Ngun ThÞ Ch©m Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 6
15
Trờng THCS Thạch Sơn Năm học 2010-2011

? Dựa vào cơ sở nào để có thể so sánh
nh vậy?
? So sánh nh thế nhằm mục đích gì?
(Hãy so sánh với câu không dùng phép
so sánh)
- Câu hỏi 3 SGK: Con mèo đợc so sánh
với con gì?

- Con mèo đợc so sánh với con hổ
? Hai con vật này có gì giống và khác
nhau?
? So sánh này khác so sánh trên ở chỗ
nào?
+? Qua các VD trên em hiểu thế nào là
so sánh?
- Cơ sở để so sánh:
Dựa vào sự tơng đồng, giống nhau về hình thức,
tính chất, vị trí, giữa các sự vật, sự việc khác.
+ Trẻ em là mầm non của đất nớc tơng đồng với
búp trên cành, mầm non của cây cối. Đây là sự tơng
đồng cả hình thức và tính chất, đó là sự tơi non, đầy
sức sống, chan chứa hi vọng.
- Mục đích: làm nổi bật đợc cảm nhận của ngời
viết, ngời nói tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự
diễn đạt.
- Hai con vật này:
+ Giống nhau về hình thức lông vằn
+ Khác nhau về tính cách, hình dáng: mèo hiền đối
lập với hổ dữ; mèo nhỏ/ hổ to lớn
- Chỉ ra sự tơng phản giữa hình thức và tính chất và
tác dụng cụ thể của sự vật là con mèo.
2. Ghi nhớ (SGK- tr24)
Hoạt động 2:
ii. Cấu tạo của phép so sánh:
GV: treo bảng phụ đã viết VD + 2 VD
trên
- Gọi HS đọc VD
* GV kẻ bảng (đã chuẩn bị trớc)

1. Tìm hiểu VD:
Cho các câu sau:
a. Thân em nh ớt trên cây
Càng tơi ngoài vỏ, càng cay trong lòng.
b Đờng vô xứ Nghệ quanh quanh
non xanh nớc biếc nh tranh hoạ đồ.
c Lòng ta vui nh hội,
Nh cờ bay, gió reo!
d. em nh búp trên cành.
e. Rừng đứơc dựng lên cao ngất nh hai dãy trờng
thành vô tận.
- Điền những tập hợp từ chứa hình ảnh
so sánh vào mô hình phép so sánh?
Vế A
(Sự vật đợc
so sánh)
Phơng
diện so
sánh
Từ so
sánh
Vế B
(Sự vật dùng để so
sánh)
Thân em nh ớt trên cây
Đờng vô xứ
Nghệ, non
xanh, nớc
biếc.
nh tranh hoạ đồ

Lòng ta nh hội, cờ bay, gió
reo.
GV: Nguyễn Thị Châm Giáo án Ngữ văn 6
16
Trờng THCS Thạch Sơn Năm học 2010-2011
Trẻ em Nh Búp trên cành
Rừng đớc Dựng lên
cao ngất
Nh Hai dãy trờng
thành vô tận
- GV y/c HS làm BT 3 SGK
a. Trờng Sơn: chí lớn ông cha
Cửu Long: lòng mẹ bao la sóng trào
b. nh tre mọc thẳng, con ngời không
chịu khuất
? Cấu tạo của phép so sánh trong 2 VD
này có gì đặc biệt?
( a.Vắng mặt từ ngữ chỉ phơng diện so
Trờng Sơn ;
Cửu Long
Thay
bằng
dấu hai
chấm
Chí lớn cha ông;
Lòng mẹ bao la
Con ngời Không
chịu khuất
phục
Nh Tre mọc thẳng

(đảo vế B)
? Nhìn vào bảng mô hình cho biết phép
s.sánh gồm có mấy yếu tố?
( C.tạo đầy đủ: 4 ytố nhng khi sử dụng
có thể lợc bó 1 ( 1 số) y.tố)
? Em có nhận xét gì về mô hình cấu tạo
của phép so sánh?
? nêu thêm các từ so sánh mà em biết?
( Giống nh, y nh, tựa nh, cao hơn, thấp
hơn )
- Gọi HS đọc ghi nhớ
* Nhận xét:
- Phơng diện so sánh có thể lộ rõ nhng có thể ẩn.
- Có thể có từ so sánh hoặc không (dấu hai chấm).
- Vế B có thể đợc đảo lên trớc vế A.
- Vế A và B có thể có nhiều vế.
2. Ghi nhớ: (SGK - TR25)
Hoạt động 3:
iii. Luyện tập:
- GV nêu yêu cầu của bài tập
- Các tổ thi trò chơi tiếp sức trong 5
phút
Bài 1:
a. So sánh đồng loại:
- Ngời là Cha, là Bác, là Anh
Quả tim lớn lọc trăm dòng máu nhỏ
(Tố Hữu)
- Bao bà cụ từ tâm làm mẹ
Yêu quý con nh đẻ con ra
(Tố Hữu)

- Thầy thuốc nh mẹ hiền

- Đêm nằm vuốt bụng thở dài
Thở ngắn bằng trạch, thở dài bằng lơn
(Ca dao)
- Sông ngòi, kênh rạch càng bủa giăng chi chít nh
mạng nhện
b. So sánh khác loại:
- So sánh vật với ngời: Đoạn văn viết về Dế Choắt
+ Cá đớc bơi hàng đàn đen trũi bơi lên hụp xuống
nh ngời bơi ếch giữa những đầu sóng trắng
GV: Nguyễn Thị Châm Giáo án Ngữ văn 6
17
Trờng THCS Thạch Sơn Năm học 2010-2011
- GV gọi mỗi em làm 1 câu
- So sánh ngời với vật
Chúng chị là hòn đá tảng trên trời
Chúng em chuột nhắt cứ đòi lung lay
- So sánh cái cụ thể với cái trừu tợng:
Chí ta nh núi Thiên Thai ấy
Đỏ rực chiều hôm, dậy cánh đồng.
(Tố Hữu)
Đôi ta nh cây giữa rừng
Ai lay chẳng chuyển, ai rung chẳng rời
(Ca dao)
Bài 2: - Khoẻ nh voi
- Đen nh cột nhà cháy
- Trắng nh ngó cần
- Cao nh cây sào
3. Củng cố - Luyện tập:

- Nhớ định nghĩa phép so sánh và các loại so sánh.
- Viết đoạn văn có sử dụng phép so sánh.
4. H ớng dẫn học ở nhà:
- Nhận diện đợc phép so sánh, các kiểu so sánh trong các văn bản so sánh đã học.
- Soạn bài: Quan sát, tởng tợng, so sánh và nhận xét trong văn miêu tả.
GV: Nguyễn Thị Châm Giáo án Ngữ văn 6
18