cau cam than

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

Giáo viên: Lê Ngọc Anh

Lớp 8A

tr

ờng thcs hµ ninh

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

<b>Trình bày đặc điểm hình thức và chức năng </b>

<b>câu cầu khiến? Cho ví dụ minh hoạ.</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

thể làm liều nh ai hết … Một ng ời nh thế ấy! … Một
ng ời đã khóc vì trót lừa một con chó! … Một ng ời
nhịn ăn để tiền lại làm ma, bởi khơng muốn liên luỵ
đến hàng xóm, láng giềng … Con ng ời đáng kính ấy
bây giờ cũng theo gót Binh T để có ăn ? Cuộc đời
quả thật cứ mỗi ngày một thêm đáng buồn …
<i>( Nam Cao, Lão Hạc)</i>

<b>b)</b> Nào đâu những đêm vàng bên bờ suối
Ta say mồi đứng uống ánh trăng tan?

Đâu những ngày m a chuyển bốn ph ơng ngàn
Ta lặng ngắm giang sơn ta i mi?

Đâu những bình minh cây xanh nắng gội,
Tiếng chim ca giÊc ngñ ta t ng bõng?

Đâu những chiều lênh láng máu sau rừng
Ta đợi chết mảnh mặt trời gay gt,

Đê ta chiếm lấy riêng phần bí mật?
Thêi oanh liƯt nay cßn đâu?

<i>(Thế Lữ, Nhớ rừng)</i>

Trong những đoạn trích trên, câu
nào là câu cảm thán?

Than ôi!

Đặc điểm hình thức nào giúp em
nhận biết đ ợc câu cảm thán?

- Có từ ngữ cảm thán: Hỡi ơi!, than ôi!
- Kết thúc câu bằng dÊu chÊm than (!)

Cho biết các câu cảm thán dùng để
làm gì?

Béc lé trùc tiÕp c¶m xóc cđa ng êi
nãi (ng êi viÕt):

- Hìi ¬i! (vừa th ơng xót, vừa
trách móc của ông giáo với lÃo
Hạc)

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

<b>I. Đặc điểm hình thức và chức năng</b>

<i><b>1. Ví dụ:</b></i>

<b>a</b>) Thì ra đến lúc cùng lão cũng có
thể làm liều nh ai hết … Một ng ời nh thế ấy! … Một
ng ời đã khóc vì trót lừa một con chó! … Một ng ời

nhịn ăn để tiền lại làm ma, bởi không muốn liên luỵ
đến hàng xóm, láng giềng … Con ng ời đáng kính ấy
bây giờ cũng theo gót Binh T để có ăn ? Cuộc đời
quả thật cứ mỗi ngày một thêm đáng buồn …
<i>( Nam Cao, Lão Hạc)</i>

<b>b)</b> Nào đâu những đêm vàng bên bờ suối
Ta say mồi đứng uống ánh trăng tan?

Đâu những ngày m a chuyển bốn ph ơng ngn
Ta lng ngm giang sn ta i mi?

Đâu những bình minh cây xanh nắng gội,
Tiếng chim ca giấc ngủ ta t ng bõng?

Đâu những chiều lênh láng máu sau rng
Ta i cht mnh mt tri gay gt,

Đê ta chiếm lấy riêng phần bí mật?
Thời oanh liệt nay còn đâu?

<i>(Thế Lữ, Nhớ rừng)</i>

?

Hỡi ơi LÃo Hạc!

Than ôi!

Khi viết đơn, biên bản, hợp đồng hay

trình bày kết quả giải một bài tốn …
có thể dùng câu cảm thán khơng? Vì
sao?

Đơn từ, biên bản, hợp đồng sử dụng
ngơn ngữ hành chính – cộng vụ,
trình bày kết quả giải một bài toán
bằng ngôn ngữ t duy logic của khoa
học, nên khơng thích hợp với việc sử
dụng ngơn ngữ bộc l rừ cm xỳc.

Em thấy câu cảm thán th êng sư dơng
trong tr êng hỵp nào? Trong văn ch
ơng, dùng nhiều trong kiểu văn bản
nµo?

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

Từ ví dụ trên em hãy cho biết câu
cảm thán có đặc điểm hình thức và
chức năng gì?

- KÕt thóc c©u b»ng dÊu chÊm than (!)
Béc lé trùc tiÕp c¶m xóc cđa ng êi nãi (ng êi viÕt)

Sư dụng nhiều trong ngôn ngữ nói hằng ngày, trong
ngôn ngữ văn ch ơng (nhất là trong văn biểu cảm).

<i>(ôi, chao ôi, trời ơi; thay, biÕt bao, xiÕt </i>
<i>bao, biÕt chõng nµo...)</i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

<b>I. Đặc điểm hình thức và chức năng</b> Bài tËp nhanh

?

Hãy thêm các từ ngữ cảm thán để chuyển đổi các câu sau thành câu cảm thán?

a) Anh đến muộn quá.
b) Buổi chiều thơ mộng.

c) Những đêm trăng thật đẹp.

Buổi chiều thơ mộng biết bao!
Ôi, những đêm trăng thật đẹp!
a) Hỡi ơi Lão Hạc! Thì ra đến lúc cùng lão cũng có thể làm liều nh ai hết …

Một ng ời nh thế ấy! … Một ng ời đã khóc vì trót lừa một con chó! … Một ng ời
nhịn ăn để tiền lại làm ma, bởi khơng muốn liên luỵ đến hàng xóm, láng giềng
Con ng ời đáng kính ấy bây giờ cũng theo gót Binh T để có ăn ? Cuộc đời
…

quả thật cứ mỗi ngày một thờm ỏng bun

Tại sao các câu trên kết thúc câu bằng dấu chấm than và bộc lộ cảm xúc nh ng lại
không phải là câu cảm thán?

<b>Vì không chứa từ ngữ cảm thán.</b>

Tri i, anh n mun q!

</div>
<span class='text_page_counter'>(7)</span><div class='page_container' data-page=7>

- KÕt thóc c©u b»ng dÊu chÊm than (!)
Béc lé trùc tiÕp c¶m xóc cđa ng êi nãi (ng êi viÕt)

Sư dơng nhiỊu trong ngôn ngữ nói hằng ngày, trong

ngôn ngữ văn ch ơng (nhất là trong văn biểu cảm).

<i>(ôi, chao ôi, trêi ¬i; thay, biÕt bao, xiÕt </i>
<i>bao, biÕt chõng nµo...)</i>

<i><b>2. KÕt ln: Ghi nhí (SGK)</b></i>
<i><b>3</b></i>. <i><b>L u</b></i> ý:

- Cần phân biệt câu cảm thán với câu bộc lộ tình cảm,
cảm xúc: khơng phải câu nào chứa dấu chấm than và
bộ lộ cảm xúc đều là câu cảm thán. Câu cảm thán phải
có t ng cm thỏn.

hung hăng, hống hách láo chỉ tổ
đem thân mà trả nợ cho những cử
chỉ ngu dại của mình thôi.

<i>(Tô Hoài, Dế Mèn phiêu l u kÝ )</i>

H·y cho biÕt vÝ dụ trên có phải là
câu cảm thán không? Vì sao?

Là câu cảm thán. Vì có chứa từ ngữ
cảm thán <i><b>chao ôi </b></i>

Câu trên kết thúc bằng dấu câu gì?

- Cú mt s ít câu cảm thán kết thúc bằng dấu chấm (.) Để xác định cảm xúc cho câu cảm
thán phải căn cứ vo õu?

Từ ngữ cảm thán, ngữ cảnh nói
năng cụ thể.

</div>
<span class='text_page_counter'>(8)</span><div class='page_container' data-page=8>

<b>I. Đặc điểm hình thức và chức năng</b>

?

<b>II. Luyện tập</b>

<i><b>Bài 1:</b></i> Thảo luận nhóm.

Hóy cho biết các câu trong đoạn trích sau có phải đều là câu cảm thán khơng. Vì sao?

a) Than ơi! Sức ng ời khó lịng địch nổi với sức trời! Thế đê
không sao cự lại đ ợc với thế n ớc! Lo thay! Nguy thay! Khúc
đê này hỏng mất.

(<i>Ph¹m Duy Tèn, Sống chết mặc bay</i>)
b) Hỡi cảnh rừng ghê gớm của ta ơi!

(<i>Thế Lữ, Nhí rõng</i>)

Khơng phải tất cả các câu trong đoạn trích đều là câu cảm thán vì chỉ có những câu trên
mới có từ ngữ cảm thán là câu cảm thán.

Xót th ơng, lo lắng cho
tình cảnh của nhân dân
tr ớc nạn vỡ đê.

Than v·n, tiÕc nuèi.

</div>
<span class='text_page_counter'>(9)</span><div class='page_container' data-page=9>

<i><b>Bài 1:</b></i> Thảo luận nhóm.

<i><b>Bài tập 2</b></i>: Phân tích tình cảm, cảm xúc đ ợc thể hiện
trong những câu sau đây. Có thể xếp những câu này
vào kiểu câu cảm thán đ ợc không? Vì sao?

a) Ai lµm cho bể kia đầy
Cho ao kia cạn cho gầy cò con?

<i> (Ca dao)</i>

b) Xanh kia thăm thẳm từng trên
Vì ai gây dựng cho nên nỗi này?
<i>(Chinh phơ ng©m khóc)</i>

c) Tơi có chờ đâu, có đợi đâu;
Đem chi xuân lại gợi thêm sầu.
(Chế lan Viờn, Xuõn)

d) Anh mà chết là chỉ tại cái tội ngông cuồng
dại dột của tôi. Tôi biết làm thế nào bây giờ?
<i>(Tô Hoài, Dế mèn phiêu l u kí)</i>

<b>Tt c cỏc câu trong phần này </b>
<b>đều là câu bộc lộ tình cảm, cảm </b>

<b>xóc. </b>

Lời than thở của ng ời nơng dân d
ới chế độ phong kiến.

Lêi than thë cña ng ời chinh phụ tr

ớc nỗi truân chuyên do chiến tranh
gây ra.

Tâm trạng bế tắc của nhà thơ tr
ớc cuộc sèng.

Sù ©n hËn cđa DÕ Mèn tr ớc cái
chết thảm th ¬ng, oan øc cđa DÕ
Choắt.

</div>
<span class='text_page_counter'>(10)</span><div class='page_container' data-page=10>

<b>I. Đặc điểm hình thức và chức năng</b>

?

<b>II. Luyện tập</b>

<i><b>Bài 1:</b></i> Thảo luận nhóm.

<i><b>Bài tập 2</b></i>:

<i><b>Bài 3:</b></i> Đặt hai câu cảm thán để bộc lộ cm xỳc:

a) Tr ớc tình cảm của một ng ời thân dành cho mình.
b) Khi nhìn thấy mặt trời mọc.

<i><b>Bi 4:</b></i> Nhắc lại đặc điểm hình thức và chức năng của câu nghi vấn, câu cầu khiến, câu cảm thán.

<b>Kiểu câu</b>

<b>Kiểu câu</b> <b>Hình thứcHình thức</b> <b>Chức năngChức năng</b>

<b>Nghi vấn</b>

<b>Nghi vấn</b>

<b>Cầu khiến</b>

<b>Cầu khiến</b>

<b>Cảm thán</b>

<b>Cảm thán</b>

<b>- Có từ nghi vấn hoặc từ “hay”</b>
<b>- Cuối câu có dấu chấm hỏi (?)</b>

- Dùng để hỏi.

<b>- Cầu khiến, khẳng định, phủ định đe </b>
<b>dọa, bộc lộ tình cảm, cảm xúc</b>

<b>- Có từ cầu khiến</b>

<b>- Cuối câu có dấu chấm than (!)</b>

- Ra lệnh, yêu cầu, đề nghị, khuyên
<b>bảo</b>

<b>- Có từ cảm thán</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(11)</span><div class='page_container' data-page=11>

2. Ôn tập để l m b i viết số 5-

à

à

</div>
<span class='text_page_counter'>(12)</span><div class='page_container' data-page=12></div>

<!--links-->