Cảm nhận về đoạn trích "Mình về mình có nhớ ta, ... Tân Trào, Hồng Thái, mái đình cây đa" trong bài thơ Việt Bắc

Đề bài: Cảm nhận về đoạn trích "Mình về mình có nhớ ta, ... Tân Trào, Hồng Thái, mái
đình cây đa" trong bài thơ Việt Bắc
Bài Làm:
Sau hiệp định Genevơ 1954, miền Bắc nước ta được giải phóng. Khoảng tháng 10 năm ấy,
các cơ quan trung ương của Đảng và Nhà nước rời Việt Bắc chuyển về Hà Nội. Niềm lưu
luyến giữa nhân dân Việt bắc và những người cán bộ cách mạng là nguồn cảm hứng để Tố
Hữu sáng tác bài thơ Việt Bắc gồm 150 câu lục bát, là một khúc ca trữ tình hay nhất trong
tập thơ cùng tên của nhà thơ. Đoạn mở đầu 20 câu thơ đã thể hiện tình cảm gắn bó giữa kẻ ở
người về, tiêu biểu cho phong cách thơ trữ tình chính trị của Tố Hữu.
Cuộc chia tay và tâm tình của người ở lại:
Mình về mình có nhớ ta,
Mười lăm năm ấy thiết tha mặn nồng.
Mình về mình có nhớ khơng,
Nhìn cây nhớ núi, nhìn sơng nhớ nguồn?
Với kết cấu theo lối hát giao duyên, đoạn thơ tả cuộc chia tay giữa người Việt Bắc và người
cách mạng. Nghĩa tình kẻ ở người về được biểu hiện đằm thắm qua các đại từ mình, ta gợi
bao lưu luyến ưong buổi chia tay.
Những lời nhắn nhủ của người ở lại với những từ láy gợi cảm qua cách hỏi mình có nhớ ta,
mình có nhớ khơng vang lên như day dứt không nguôi. Mười lăm năm ấy gợi thời gian, cây,
núi, sơng, nguồn gợi khơng gian. Thời gian của một kì hoạt động cách mạng và kháng chiến
chống Pháp, không gian của một vùng căn cứ địa cách mạng. Trạng ngữ thiết tha mặn nồng
thể hiện ân tình đầy hương vị mặn mà nồng thắm của bao nhiêu kỉ niệm mến yêu. Điệp từ
nhớ gợi nỗi nhớ triền miên...
Tiếng ai tha thiết bên cồn,
Bâng khuâng trong dạ, bồn chồn bước đi.


Áo chàm đưa buổi phân li,
Cầm tay nhau biết nói gì hơm nay...
Đây là tiếng lịng của người về. Người về nghe câu hỏi, lòng bồi hồi nên bước chân bồn
chồn, áo chàm bình dị, chân tình. Câu thơ bỏ lửng với nhịp thơ ngập ngừng cầm tay nhau biết nói gì - hơm nay diễn tả sự vấn vương vì xúc động nên khơng thể giãi bày tâm tình.

Câu hỏi của người ở lại:
Mình đi, có nhớ những ngày
Mưa nguồn suối lũ, những mây cùng mù?
Mình về, có nhớ chiến khu
Miếng cơm chấm muối, mối thù nặng vai?
Mình về, rừng núi nhớ ai
Trám bùi để rụng, măng mai để già
Mình đi, có nhớ những nhà
Hắt hiu lau xám, đậm đà lịng son
Mình về, cịn nhớ núi non
Nhớ khi kháng Nhật, thuở cịn Việt Minh
Mình đi, mình có nhớ mình
Tân Trào, Hồng Thái, mái đình cây đa?
Mười hai câu thơ tiếp theo là lời Việt Bắc. Giọng thơ vừa hỏi han vừa gợi nhớ theo thời gian,
lan tỏa trong không gian. Nhớ về những kỷ niệm xa xưa từ buổi đầu cách mạng, trong kháng
chiến chống Pháp.


Những không gian, địa điểm cứ hiện dần từ mờ xa, mưa nguồn, suối lũ, mây mù, đến xác
định như một điểm chốt vững vàng chiến khu, rồi dấy lên một sức mạnh tranh đấu, khi
kháng Nhật, thuở Việt Minh, khai sinh những địa danh từ như những cái nôi đón đỡ Tân
Trào, Hồng Thái, mái đình, cây đa.
Những chi tiết về cuộc sống và tình người: bát cơm chấm muối, quả trám bùi, đọt măng mai,
mái nhà lau xám hắt hiu... cứ dần dần tái hiện, nhắc nhở mối thù hai vai chung gánh, những
tấm lịng son khơng bao giờ phai nhạt.
Nghệ thuật nhân hóa, ẩn dụ rừng núi nhớ ai..., trám để rụng, măng để già, điệp từ mình về,
mình đi, có nhớ, cịn nhớ, nhịp câu 2/4 - 4/4 đều đặn... gợi lên hình ảnh một người đang bâng
khuâng sững sờ với cảm giác hụt hẫng của cuộc dè chừng sự lãng quên nên thiết tha nhắc
nhở người về bằng những hoài niệm ân nghĩa nhất, nguồn cội sâu rộng nhất..., sâu trong tình
người, rộng trong thời gian, khơng gian. Đây là tình cảm những con người cách mạng trong

không thời gian của cách mạng.
Đoạn thơ thể hiện những tình cảm lớn có ý nghĩa thời đại. Đó là tình đồn kết, nghĩa thuỷ
chung giữa nhân dân và cách mạng, từ phong trào Việt Minh thời kì kháng chiến chống Pháp
ở chiến khu Việt Bắc. Đoạn thơ cũng thể hiện chất thơ trữ tình chính trị, đậm đà tính dân tộc
của Tố Hữu. Phong cách đó đã ảnh hưởng quan trọng đối với thơ ca cách mạng Việt hiện đại.