chuong-4

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.71 MB, 33 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

CHƯƠNG

4

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2>

NỘ

I DUNG NGHIÊN

CỨ

U

4.1. Nguồn lao động và các nhân tố ảnh hưởng

4.2. Thị trường lao động ở các nước đang phát triển
4.3. Vai trò của lao động với phát triển kinh tế

</div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

TÀ

I

LIỆ

U THAM

KHẢ

O

• Slide

bà

i

giả

ng;

• PGS. TS. Ngô

Thắ

ng

Lợ

i (2012),

Giá

o

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

Lượ

c

sử

vê

̀

dân sô

́

va

̀

TTKT thê

́ giớ

i

Lượ

c

sử

vê

̀

dân sơ

́

va

̀

TTKT thê

́ giớ

i

Product A

• Feature 1
• Feature 2
• Feature 3

Product B

</div>
(5)<div class='page_container' data-page=5>

Lượ

c

sử

vê

̀

dân sô

́

va

̀

TTKT thê

́ giớ

i

Lượ

c

sử

vê

̀

dân sô

́

va

̀

TTKT thê

́ giớ

i

Product A

• Feature 1
• Feature 2
• Feature 3

Product B

</div>
(6)<div class='page_container' data-page=6>

Lượ

c

sử

vê

̀

dân sô

́

va

̀

TTKT thê

́ giớ

i

Lượ

c

sử

vê

̀

dân sơ

́

va

̀

TTKT thê

́ giớ

i

Product A

• Feature 1
• Feature 2
• Feature 3

Product B

</div>
(7)<div class='page_container' data-page=7>

Lượ

c

sử

vê

̀

dân sô

́

va

̀

TTKT thê

́ giớ

i

</div>
(8)<div class='page_container' data-page=8>

4.1.

Nguồn

lao

động

và các nhân

tố ảnh hưởng

*

Mộ

t sơ

́ khá

i

niệ

m

• Nguồ

n lao

độ

ng

(NLĐ)

: là

một bộ phận của

dân

số,

bao

gồm những người

trong

độ tuổi

lao

động

theo quy

định,

có

khả năng

tham gia lao

động

và

những người ngoà

i

độ tuổi

lao

động hiện đang

làm

việc

.

• Tuổ

i lao

độ

ng:

khá

c nhau

giữ

a

cá

c

quố

c gia,

thậ

m

chí giữ

a

cá

c

thờ

i ky

̀

trong

mộ

t

quố

c gia.

– Ở Việt Nam: độ tuổi lao động là 15-60 tuổi đối với nam; 15-55 tuổi

đối với nữ (Luật Lao động)

Về mặt số lượng: NLĐ bao gồm (1) bộ phận dân sớ từ 15 tuổi trở

lên có việc làm; (2) dân sớ trong đợ tuổi lao động, có khả năng lao

động nhưng đang thất nghiệp, đang đi học, đang làm cơng việc nội

trợ gia đình, những người khơng có nhu cầu làm việc và những

người thuộc tình trạng khác (kể cả nghỉ hưu trước tuổi quy định)

 Về mặt chất lượng: NLĐ được đánh giá về trình đợ chun mơn,

</div>
(9)<div class='page_container' data-page=9>

4.1.

Nguồn

lao

động

và các nhân

tố ảnh hưởng

*

Mộ

t sơ

́ khá

i

niệ

m

• Lực

lượng lao

động (LLLĐ): là

một bộ phận của nguồn

lao

động,

bao

gồm những người đang đi

làm và

đang

tìm

việc

(ILO

–

International Labor Organization).



Ở Việt Nam

hiện nay,

LLLĐ được

xác

định

là

bộ phận

dân số từ

15 tuổi

trở

lên

có việc

làm và những

người

thất

nghiệp.

Đại

lượng

này

phản

ánh khả năng

cung

ứng

lao

động

thực tế của xã hội.

</div>
(10)<div class='page_container' data-page=10>

4.1.

Nguồn

lao

động

và các nhân

tố ảnh hưởng

*

Cá

c

yế

u tô

́ ả

nh

hưở

ng

đế

n sô

́ lượ

ng lao

độ

ng

(a) Dân số: tác

động đến

quy mô,

cơ cấu LLLĐ

– Biến động dân số tự nhiên: xảy ra do tác động của việc sinh

đẻ và tử vong.

– Biến động cơ học: xảy ra do tác động của quá trình di cư dân

</div>
(11)<div class='page_container' data-page=11>

 Biến động dân số tự nhiên:

Trường phái Cổ điển (Malthus): xã hội lồi người chấp nhận

“một cách thụ động” q trình gia tăng dân số: dân số tăng

lên theo cấp số nhân cho đến khi mức sống của con người đạt

đến mức vừa đủ. VD: Ấn Độ, Trung Quốc.

Trường phái Tân Cổ điển: lý thuyết hành vi người tiêu dùng:

“các bậc cha mẹ” luôn cố gắng tối đa hoá độ thoả dụng với
ngân sách có giới hạn và “sinh con” được xem như hành vi
tiêu dùng một loại hàng hoá thông thường. Quyết định “sinh

con” chịu sự tác động của hiệu ứng thu nhập và hiệu ứng thay
thế.

Lý thuyết nhấn mạnh vai trò người phụ nữ: người phụ nữ là

</div>
(12)<div class='page_container' data-page=12>

Product A

• Feature 1
• Feature 2
• Feature 3

Product B

• Feature 1
• Feature 2
• Feature 3

</div>
(13)<div class='page_container' data-page=13>

Product A

• Feature 1
• Feature 2
• Feature 3

Product B

• Feature 1

• Feature 2
• Feature 3

</div>
(14)<div class='page_container' data-page=14>

 Biến động dân sớ cơ học:

Trên phương diện vi mô: di dân do mục đích mưu cầu một

cuộc sống tốt đẹp hơn (thường là kinh tế).

Trên phương diện vĩ mô: di dân là kết quả của q trình tồn

cầu hoá và tự do hoá thương mại quốc tế ngày càng tăng.

Theo quan niệm cũ, các nhân tớ tác động di dân bao gồm:

• Nhân tớ XH: thốt khỏi những rào cản XH lạc hậu

• Nhân tớ tự nhiên: thốt khỏi các bất lợi (lụt lội, hạn hán…)
• Nhân tớ nhân khẩu học

• Nhân tớ văn hoá: sự hấp dẫn của “phồn hoa đô hội”

</div>
(15)<div class='page_container' data-page=15>

 Biến động dân số cơ học:

Theo quan niệm hiện đại: chú trọng nhân tớ kinh tế:

• Tiền lương:

– Cơ hội kinh tế của “nơi đến” được cải thiện  di cư tăng

– Cơ hội kinh tế của “nơi đi” được cải thiện  di cư giảm

– Chi phí di dân tăng  hạn chế di cư

• Thu nhập kỳ vọng và mơ hình của Todaro: người dân đưa ra

quyết định di dân dựa trên sự khác biệt về thu nhập kỳ vọng
(chứ không phải thu nhập thực tế) giữa “nơi đi” và “nơi đến”.

2/12/2017 15

Ví dụ minh hoạ Mơ hình Todaro trong quyết định di dân

Hiện tại Trung hạn Dài hạn

Thị trường LĐ NT TT NT TT NT TT

Tỷ lệ thất nghiệp 0% 20% 0% 40% 0% 50%

Khả năng có việc làm 100% 80% 100% 60% 100% 50%

Thu nhập bình quân/việc làm 100 200 100 200 100 200

Quyết định Ở lại Di cư Ở lại Di cư Ở lại Di cư

</div>
(16)<div class='page_container' data-page=16>

Product A

• Feature 1
• Feature 2
• Feature 3

Product B

• Feature 1
• Feature 2
• Feature 3

</div>
(17)<div class='page_container' data-page=17>

Product A

• Feature 1
• Feature 2
• Feature 3

Product B

• Feature 1
• Feature 2
• Feature 3

</div>
(18)<div class='page_container' data-page=18>

Product A

• Feature 1
• Feature 2
• Feature 3

Product B

• Feature 1
• Feature 2
• Feature 3

</div>
(19)<div class='page_container' data-page=19>

Product A

• Feature 1
• Feature 2
• Feature 3

Product B

• Feature 1
• Feature 2
• Feature 3

</div>
(20)<div class='page_container' data-page=20>

4.1.

Nguồn

lao

động

và các nhân

tố ảnh hưởng

*

Cá

c

yế

u tô

́ ả

nh

hưở

ng

đế

n sô

́ lượ

ng lao

độ

ng

(b)

Tỷ

lệ

tham gia

lực

lượng lao

động:

Công

thức:

Tỷ lệ

này khác nhau

tuỳ

theo

tuổi

tác,

giới

tính

và chịu

ảnh hưởng của

các

yếu tố

kinh

tế, văn

hoá, xã

hội khác.

VD:

Tỷ

lệ

tham gia

lực

lượng lao

động

của phụ nữ có

xu

hướng

tăng

lên

từ

LDCs sang DCs.

(c)

Thời gian lao

động:

có

xu

hướng

giảm

cùng

với

tăng

trưởng kinh tế.

2/12/2017 20

Tỷ lệ tham gia lực
lượng lao động =

Lực lượng lao động

*100%

</div>
(21)<div class='page_container' data-page=21>

4.1.

Nguồn

lao

động

và các nhân

tố ảnh hưởng

*

Cá

c

yế

u tô

́ ả

nh

hưở

ng

đế

n

chấ

t

lượ

ng lao

độ

ng

(a) Giáo

dục đào tạo:

– Là cách thức tích luỹ vốn con người thơng qua tích luỹ tri

thức, tiếp thu công nghệ và sáng tạo công nghệ mới…

– Nâng cao trình độ, kỹ năng làm việc của người lao động cũng

như năng suất và hiệu quả làm việc.

– Người dân có thêm ý thức và kiến thức để tự chăm sóc bản

thân, tăng cường sức khoẻ.

</div>
(22)<div class='page_container' data-page=22>

4.1.

Nguồn

lao

động

và các nhân

tố ảnh hưởng

*

Cá

c

yế

u tô

́ ả

nh

hưở

ng

đế

n

chấ

t

lượ

ng lao

độ

ng

(b)

Dịch vụ

y

tế, chăm

sóc

sức khoẻ:

– Thứ nhất, tăng sức bền bỉ, dẻo dai, khả năng tập trung khi làm

việc, góp phần tăng năng suất lao động, đảm bảo phát huy trí

lực.

</div>
(23)<div class='page_container' data-page=23></div>
(24)<div class='page_container' data-page=24></div>
(25)<div class='page_container' data-page=25></div>
(26)<div class='page_container' data-page=26>

4.1.

Nguồn

lao

động

và các nhân

tố ảnh hưởng

*

Cá

c

yế

u tô

́ ả

nh

hưở

ng

đế

n

chấ

t

lượ

ng lao

độ

ng

(c) Tác phong lao

động:

</div>
(27)<div class='page_container' data-page=27>

4.2.

Thị trường lao động ở các nước đang phát triển

*

Cá

c

khá

i

niệ

m vê

̀

t

hị trường lao động

• Thị trường

lao

động: là

tập hợp những sự

trao

đổi “hàng

hoá” sức

lao

động giữa một

bên là

những người sở hữu

sức

lao

động

và

một

bên là

những người cần

th

sức

lao

động đó.

• Cung lao

động: là

lượng

lao

động

mà

người

làm thuê có

thể chấp nhận để

cung

ứng

ở mỗi

mức

giá

nhất định.

Cung lao

động phụ thuộc

vào

tiền lương, số lượng

và

chất lượng

lao

động...

• Cầu

lao

động: là

lượng

lao

động

mà

người

thuê có

thể

thuê

ở mỗi mức

giá

nhất định.

Cầu

lao

động phụ thuộc

vào quy mô

sản xuất,

tiền lương…

</div>
(28)<div class='page_container' data-page=28>

4.2.

Thị trường lao động ở các nước đang phát triển

*

Thấ

t

nghiệ

p

• Thất nghiệp: là tình

trạng một số người

trong

lực lượng

lao

động muốn

làm

việc nhưng

khơng

thể

tìm

được việc

làm

ở mức tiền

cơng

nhất định

(ILO);

• Nguyên nhân

thất

nghiệp:

– Thất nghiệp tạm thời
– Thất nghiệp cơ cấu

</div>
(29)<div class='page_container' data-page=29>

4.2.

Thị trường lao động ở các nước đang phát triển

*

Thấ

t

nghiệ

p

• Các

hình

thức

thất

nghiệp:

– Thất nghiệp hữu hình: là những người trong độ tuổi lao động,

có khả năng tham gia lao động, sẵn sàng tham gia lao động

nhưng thực tế khơng có việc làm. Hiện tượng này xảy ra chủ
yếu ở khu vực thành thị, tập trung ở những người lao động
trẻ.

– Thất nghiệp trá hình: là tình trạng người lao động có việc làm

nhưng:

• Ở khu vực nơng thôn: biểu hiện là thiếu việc làm hoặc làm việc

không sử dụng hết phần thời gian, được gọi là bán thất nghiệp.
• Ở khu vực thành thị: biểu hiện là làm việc với năng suất rất

thấp, thu nhập rất thấp, thậm chí khơng đủ ni sống bản thân:

</div>
(30)<div class='page_container' data-page=30>

4.2.

Thị trường lao động ở các nước đang phát triển

*

Thấ

t

nghiệ

p

• Đánh giá thất

nghiệp:

• Tác

động

của

thất

nghiệp:

Tỷ lệ thất nghiệp = Số người thất nghiệp *100%

Lực lượng lao động

Tỷ lệ thời gian lao động
được sử dụng =

Tổng số ngày làm việc thực tế

*100%

Tổng số ngày có nhu cầu làm việc

Kinh tế kém phát triển → thu hút ít lao động

↑ ↓

</div>
(31)<div class='page_container' data-page=31>

4.2.

Thị trường lao động ở các nước đang phát triển

Thị trường lao

động

Khu vực nơng thơn Khu vực thành thị
phi chính thức

Khu vực thành thị
chính thức
Lĩnh vực SX

chủ yếu

Nơng nghiệp Đa dạng, quy mô nhỏ Quy mô lớn, hiện đại,

nhiều lĩnh vực
Cung lao động Hệ số co dãn lớn Hệ số co dãn lớn Hệ số co giãn lớn
Cầu lao động Hệ số co dãn thấp Hệ số co dãn lớn Hệ số co giãn thấp

Điểm cân bằng Ở mức W rất thấp Tại mức W thực tế Tại mức W thấp hơn

W thực tế

Đặc điểm

chung

Lao động trình độ thấp, tiền

cơng thấp, ít cạnh tranh, ít
linh hoạt, khả năng thích ứng
của lao động rất hạn chế

Hoạt động không chịu

sự điều tiết trực tiếp

của Nhà nước. Cơ sở
hạ tầng yếu kém, địa
điểm kinh doanh

thường di động. Sản
phẩm đa dạng, thường

không đảm bảo chất
lượng. Nguồn lực tài
chính hạn hẹp, ít tiếp
cận cơng nghệ mới.

Cơ cấu tở chức tương
đối hồn chỉnh, hoạt

động theo luật định.

Tiền công nhận được

thường cao hơn khu

vực nông thôn và khu

vực phi chính thức.

</div>
(32)<div class='page_container' data-page=32></div>
(33)<div class='page_container' data-page=33>

4.3. Vai trò của lao động với tăng trưởng và phát triển kinh tế

• Được thể hiện trong

các

học

thuyết kinh tế từ trước

đến

nay.

• Ngày nay, vai trị

của

lao

động thể hiện

trên 2

mặt:

– Một mặt lao động là yếu tố đầu vào khơng thể thiếu của q
trình sản xuất, là nhân tố quyết định trong lực lượng sản xuất,
đặc biệt trong xu thế phát triển kinh tế tri thức hiện nay.

– Mặt khác, người lao động cũng là những người được hưởng
lợi ích của sự phát triển. Mục tiêu và động lực chính của sự

</div>

chuong-4

<b>CHƯƠNG</b>

<b>4</b>

<b>NỘ</b>

<b>I DUNG NGHIÊN</b>

<b>CỨ</b>

<b>U</b>

<b>TÀ</b>

<b>I</b>

<b>LIỆ</b>

<b>U THAM</b>

<b>KHẢ</b>

<b>O</b>

•

Slide

bà

i

giả

ng;

•

PGS. TS. Ngô

Thắ

ng

Lợ

i (2012),

Giá

o

<b>Lượ</b>

<b>c</b>

<b>sử</b>

<b>vê</b>

<b>̀</b>

<b>dân sô</b>

<b>́</b>

<b>va</b>

<b>̀</b>

<b>TTKT thê</b>

<b>́ giớ</b>

<b>i</b>

<b>Lượ</b>

<b>c</b>

<b>sử</b>

<b>vê</b>

<b>̀</b>

<b>dân sơ</b>

<b>́</b>

<b>va</b>

<b>̀</b>

<b>TTKT thê</b>

<b>́ giớ</b>

<b>i</b>

<b>Lượ</b>

<b>c</b>

<b>sử</b>

<b>vê</b>

<b>̀</b>

<b>dân sô</b>

<b>́</b>

<b>va</b>

<b>̀</b>

<b>TTKT thê</b>

<b>́ giớ</b>

<b>i</b>

<b>Lượ</b>

<b>c</b>

<b>sử</b>

<b>vê</b>

<b>̀</b>

<b>dân sô</b>

<b>́</b>

<b>va</b>

<b>̀</b>

<b>TTKT thê</b>

<b>́ giớ</b>

<b>i</b>

<b>Lượ</b>

<b>c</b>

<b>sử</b>

<b>vê</b>

<b>̀</b>