Bài giảng SKKN VAN HOC

Một số biện pháp nâng cao chất lượng môn học làm quen với Tác phẩm văn học5 - 6 Tuổi
Đề tài:
MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG MÔN HỌC
LÀM QUEN VỚI TÁC PHẨM VĂN HỌC CHO TRẺ 5-6 TUỔI.
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Văn học là món ăn tinh thần không thể thiếu đối với trẻ thơ nhất là lứa tuổi mẫu giáo.
Nó đem lại cho trẻ những hiểu biết đầu tiên về cuộc sống xung quanh. Văn học nuôi dưỡng và
phát triển ở trẻ trí tưởng tượng, sáng tạo nghệ thuật. Vì vậy việc đem tác phẩm văn học đến
cho trẻ là một việc rất quan trọng và cần thiết. Đối với trẻ mẫu giáo, quá trình được tiếp xúc
với tác phẩm văn học phải từ dễ đến khó, từ dơn giản đến phức tạp, để từ đó trẻ bộc lộ khả
năng cảm thụ văn học của mình. Khả năng cảm thụ đó là sự phát triển trực tiếp của trẻ về các
lĩnh vực: nhận thức - ngôn ngữ - tình cảm xã hội. Tuy nhiên khi đưa tác phẩm đến cho trẻ đòi
hỏi người giáo viên phải có những suy nghĩ sáng tạo và lựa chọn những tác phẩm hay phù hợp
với lứa tuổi, có ý nghĩa giáo dục trẻ, để từ đó đưa ra những phương pháp, biện pháp thích hợp
nhằm giúp trẻ phát triển tốt khả năng cảm thụ tác phẩm văn học. Do nhận thức được ý nghĩa
và tầm quan trọng đó tôi nhận thấy việc chuẩn bị đồ dùng tranh ảnh, con rối là không thể thiếu
được trong việc nâng cao chất lượng cho trẻ làm quen văn học (LQVH). Từ đó tôi đã mạnh
dạn nghiên cứu cách làm một số loại rối, làm Phim để phục vụ cho giảng dạy đạt kết quả cao.
Vì trên thực tế ở các trường Mầm non trước đây khi dạy trẻ làm quen văn học chủ yếu chỉ sử
dụng tranh ảnh, thậm chí còn dạy chay dẫn đến chất lượng giờ dạy đạt chưa cao. Trên thực tế
đó tôi rất trăn trở suy nghĩ để tìm ra cách làm một số loại rối , làm phim có lồng tiếng để cho
tiết học thêm sinh động, phong phú. Từ đó chất lượng tiết học được nâng cao đáp ứng được
với yêu cầu của ngành và thực tế phát triển của xã hội.
a. Lý do chọn đề tài:
Việc dạy trẻ làm quen văn học rất quan trọng hình thành nhân cách trẻ ban đầu. Thông
qua các tác phẩm văn học trẻ cảm nhận được cái hay, cái đẹp trong tác phẩm. Qua đó trẻ thích
vươn tới học tập và làm theo cái đẹp, cái thiện trong tác phẩm. Ngoài ra thông qua tác phẩm
văn học trẻ còn được phát triển ngôn ngữ, trẻ biết diễn đạt những câu hoàn chỉnh, đủ ý, làm
quen với ngôn từ giàu đẹp, rèn luyện cách nói năng mạch lạc, chính là dấu hiệu để trẻ phát
triển ngôn ngữ giúp trẻ tập kể chuyện,đọc thơ, có trí nhớ tốt, có tư duy sáng tạo.
Xuất phát từ thực tế trên, là trách nhiệm của một giáo viên phụ trách lớp 5 - 6 tuổi , tôi

nhận thấy văn học có ý nghĩa vô cùng lớn trong công tác giáo dục trẻ nên tôi chọn đề tài “Một
số biện pháp nâng cao chất lượng môn học làm quen với tác phẩm văn học cho trẻ 5- 6
tuổi” làm đề tài nghiên cứu tiếp cho năm học 2010- 2011.
b.Giới hạn nghiên cứu của đề tài:
- Để làm quen văn học đối với trẻ 5 tuổi và được mở rộng ở trẻ 4 tuổi tại trường II.CƠ
SỞ LÝ LUẬN
Văn học là một loại hình nghệ thuật đến với trẻ từ rất sớm. Ngay từ thuở ấu thơ các em
đã được làm quen với giai điệu nhẹ nhàng thiết tha của lời ru, lớn hơn một chút các câu chuyện
cổ tích, truyện hiện đại, các tác phẩm thơ, ca dao, đồng dao đã gieo vào tâm hồn ngây thơ
trong trắng của trẻ sự yêu mến thế giới xung quanh, biết tỏ lòng yêu cái thiện, biết căm thù cái
ác. Từ các câu chuyện, bài thơ, ca dao, đồng dao… giúp trẻ em hiểu về truyền thống lao động
chiến đấu bền bỉ nhưng vô cùng anh dũng của dân tộc ta, mở rộng kiến thức cho trẻ về các mối
quan hệ xã hội, về phong tục tập quán, về những cảnh đẹp quê hương đất nước để trẻ cảm

1
Một số biện pháp nâng cao chất lượng môn học làm quen với Tác phẩm văn học5 - 6 Tuổi
nhận được mối quan hệ giữa người với người, cảm nhận vẻ đẹp trong các hành động cao
thượng của các nhân vật, tạo cho trẻ rung cảm với vẻ đẹp của thiên nhiên, đất nước. Văn học
góp phần không nhỏ vào việc phát triển thẩm mỹ cho trẻ. Hình tượng văn học có tác động
mạnh mẽ lên tình cảm của trẻ. Qua tác phẩm văn học trẻ nhận ra tình cảm yêu thương của ông
bà cha mẹ của người thân đối với trẻ.
Ngoài ra, văn học cũng giúp trẻ phát âm chuẩn, trẻ thuộc nhiều thơ, biết nhiều truyện,
nắm vốn từ phong phú như “lung linh,lấp lánh…” hiểu từ chính xác hơn như: “run cầm cập,
kêu ầm ĩ …” bước đầu cảm nhận từ văn học “đẹp như trăng rằm, đẹp như tơ nhuộm …” trẻ
nói trôi chảy khi diễn đạt ý muốn và cảm xúc tình cảm của mình; và có thể sử dụng các từ này
vào đời sống của trẻ
III. CƠ SỞ THỰC TIỄN
Môn “Làm quen văn học” là môn học tương đối khó, đòi hỏi nhà trường cần có những
tư liệu cần thiết để giáo viên tham khảo giảng dạy tốt môn học này. Trên thực tế hiện nay cơ
sở vật chất trường còn nghèo nàn, chưa đầy đủ các phòng chức năng, trang thiết bị phục vụ

giảng dạy chưa đáp ứng yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học nhất là dạy học đối với môn
học “Làm quen văn học”. Đồ dùng, đồ chơi phục vụ cho giảng dạy môn văn học chưa phong
phú. Trẻ ở lứa tuổi mẫu giáo nhất là vùng đồng bào dân tộc đa số là dân tộc thiểu số vốn từ
còn nghèo, nhiều trẻ còn nói chưa rõ, hơn nữa lứa tuổi này ngôn ngữ còn ảnh hưởng gia đình,
xã hội, mang nặng âm sắc địa phương. Bản thân giáo viên còn hạn chế khi thể hiện giọng đọc,
giọng kể của từng nhân vật trong tác phẩm văn học. Một số các bậc phụ huynh chưa nắm được
nội dung chương trình giảng dạy bậc học mầm non nhất là môn làm quen văn học.
Ngay từ đầu năm học, tôi quan tâm tìm hiểu đến đặc điểm tâm sinh lý của trẻ cũng như
khả năng chú ý, tiếp thu bài của trẻ trong hoạt động làm quen với tác phẩm văn học. Qua quá
trình giảng day tôi khảo sát khả năng cảm thụ văn học của trẻ thông qua việc kể cho trẻ nghe
một câu truyện, hoặc đọc cho trẻ nghe một bài thơ ngắn. Sau đó cho từng trẻ nói lại nội dung
câu chuyện, bài thơ. Kết quả khảo sát như sau:
+ 30% trẻ nhớ và nói được nội dung câu truyện, bài thơ.
+ 70% trẻ chỉ nhớ một phần nội dung câu truyện, bài thơ.
Từ việc khảo sát trên, tôi cần chú ý nhiều hơn đến những trẻ mà khả năng cảm thụ văn
học còn chậm. Từ đó tôi thường xuyên cho trẻ tiếp xúc với tác phẩm văn học ở mọi lúc mọi
nơi. Việc làm này cũng góp phần giúp trẻ đến gần với văn học hơn và có thể nâng cao khả
năng cảm thụ văn học của trẻ. Việc dạy môn làm quen văn học có những thuận lợi và khó khăn
sau:
a. Thuận lợi:
- Được sự quan tâm giúp đỡ của lãnh đạo nhà trường đầu tư chỉ đạo, tạo điều kiện về cơ
sở vật chất, phương tiện thực hiện. Hơn nữa bản thân tôi được tham gia cách làm rối do trường
tổ chức, tự tìm tòi ứng dụng công nghệ thông tin, tôi đã chủ động trong việc lên kế hoạch, nội
dung, biện pháp sử dụng loại hình hoạt động, thay đổi hình thức dạy học cho từng câu chuyện
bài thơ với môn phát triển ngôn ngữ
b. Khó khăn:
- Dạy cả ngày không đủ thời gian để làm rối, truy cập mạng iternet. Hơn nữa kinh phí
rất khiêm tốn nên việc làm rối, mua máy vi tính cá nhân, không có máy chụp hình, quay phim
để làm tư liệu nên còn gặp nhiều khó khăn. Tủ sách nhà trường không đủ tranh truyện phục vụ

2
Một số biện pháp nâng cao chất lượng môn học làm quen với Tác phẩm văn học5 - 6 Tuổi
tiết dạy, cơ sở vật chất còn thiếu chưa đáp ứng được nhu cầu đổi mới phương pháp cho hoạt
động dạy học.
- Đa số phụ huynh là người đồng bào,dân tộc thiểu số nên chưa thực sự quan tâm đến
việc học của trẻ
Vì vậy đứng trước khó khăn trên bằng vốn hiểu biết của bản thân, tôi luôn tự học hỏi
kinh nghiệm để tìm những sáng kiến hay, nhằm khắc phục khó khăn đó cho lớp. Tôi cùng với
tổ chuyên môn kết hợp với nhà trường đã suy nghĩ vận động phụ huynh học sinh ủng hộ trang
thiết bị cần thiết cho lớp, đồ dùng, đồ chơi phục vụ cho việc giảng dạy và học tập cho môn học
tốt hơn nhằm phát huy, khai thác hiệu quả trong phương pháp giảng dạy, tạo điều kiện để trẻ
được tiếp thu tốt, giải quyết các vấn đề còn tồn tại, để nâng cao chất lượng giáo dục. Qua đó
trẻ hứng thú, cảm nhận, thể hiện cử chỉ ,hành động của các nhân vật trong vai, biết giới thiệu
nhân vật trong câu truyện và thơ, làm tái hiện tâm trạng, hành động, ngôn ngữ của các nhân vật
trong câu chuyện, kể lại chuyện, nói chuyện một cách tự nhiên.
IV. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
1.Xây dựng kế hoạch của lớp:
Vào đầu năm học tôi đã nghiên cứu kế hoạch của nhà trường, dựa vào tình hình thực tế
của lớp, tôi đã xây dựng kế hoạch giảng dạy, nêu rõ mục đích yêu cầu và các biện pháp thực
hiện. Khi đã được nhà trường duyệt tôi dựa vào kế hoạch năm học để xây dựng kế hoạch cụ
thể của lớp từng tháng, từng chủ đề, từng học kỳ và thực hiện theo đúng kế hoạch đã xây
dựng.
2.Công tác tuyên truyền:
Bên cạnh việc xây dựng kế hoạch thực tiễn của lớp thì công tác tuyên truyền đến các
bậc phụ huynh và cộng đồng hiểu được nội dung của môn văn học đối với trẻ 5 tuổi cũng là
vấn đề quan trọng và cấp thiết. Đây là một việc làm rất khó khăn vì đa số phụ huynh làm nông
nghiệp nên rất ít quan tâm đến nội dung giảng dạy ở cấp mầm non nên còn nhiều hạn chế, vì
vậy tôi đã lựa chọn một số biện pháp tuyên truyền sau :
-Tuyên truyền trong buổi họp phụ huynh đầu năm. Trước khi họp tôi chuẩn bị chu đáo
về nội dung sẵn có như : đĩa truyện, thơ, ti vi, đầu đĩa, máy vi tính, và các đồ dùng thủ công

khác để tuyên truyền môn làm quen văn học. Khi trao đổi tôi giải thích cho phụ huynh hiểu ý
nghĩa của văn học đối với sự phát triển của trẻ, tác động của công nghệ thông tin để trẻ làm
quen với văn học.
-Xây dựng góc tuyên truyền có nội dung và hình thức phong phú để ở những nơi dễ
nhìn, để phụ huynh xem vào giờ đón trả trẻ .
Bằng các hình thức trên thì đa số các bậc phụ huynh và cộng đồng đã hiểu được vai trò,
ý nghĩa và tầm quan trọng của việc cho trẻ làm quen văn học nên đã nhiệt tình ủng hộ để lớp
thực hiện tốt môn học này .
3.Công tác tự bồi dưỡng:
Đi đôi với công tác tuyên truyền thì công tác tự bồi dưỡng rất cần thiết:
+ Tham gia đầy đủ các buổi học bồi dưỡng do nhà trường và Phòng Giáo dục và Đào
tạo tổ chức .
+ Tham gia dự giờ để học hỏi đồng nghiệp, thường xuyên trao đổi trong các buổi sinh
hoạt chuyên môn do nhà trường và cụm tổ chức. Qua đó rút kinh nghiệm cho từng tiết dạy về
phương pháp hình thức tổ chức dạy học. Rút kinh nghiệm về giọng đọc và giọng kể … trên cơ

3
Một số biện pháp nâng cao chất lượng môn học làm quen với Tác phẩm văn học5 - 6 Tuổi
sở đó bản thân tôi cũng lựa chọn những phương pháp phù hợp với đặc điểm của lớp, hình thức
tổ chức tiết dạy cho học sinh lớp mình đang dạy .
+ Tự xây dựng cho mình giáo án phù hợp với đặc điểm của lớp, những tiết tập cho trẻ
kể chuyện sáng tạo. Tích cực trao đổi với đồng nghiệp về phương pháp và hình thức tổ chức,
tự rèn luyện về giọng đọc, giọng kể cho diễn cảm. Tôi còn tự học hỏi, tìm tòi, truy cập mạng
internet khai thác tối đa tài liệu tranh minh họa. Ngoài ra từ tranh ảnh khai thác được, tôi có thể
làm thành fim ngắn được lồng tiếng tạo cho câu chuyện bài thơ thêm sinh động, hấp dẫn hơn
nhằm phục vụ tiết học tốt gây hứng thú cho trẻ khi học môn làm quen văn học…
4. Công tác làm đồ dùng, đồ chơi :
Nhận thức được tầm quan trọng của đồ dùng trực quan trong việc nâng cao chất lượng
giáo dục trẻ 5 tuổi làm quen với văn học. Vì vậy tôi đã tìm tòi, học tập và suy nghĩ để sáng tạo
ra một số đồ dùng, đồ chơi phục vụ chuyên đề. Cụ thể vào các buổi thứ bảy trong tuần tôi cùng

với đồng nghiệp tập trung làm đồ dùng như : vẽ tranh, làm mô hình rối dẹt, làm tranh nổi, khâu
rối tay… Ngoài ra những sản phẩm khó tôi nhờ sự giúp đỡ của đồng nghiệp để sản phẩm của
mình được đẹp mắt và gần gũi hơn . Nhờ có sự đầu tư trên nên đã phát huy tối đa khả năng
hoạt động của trẻ, kích thích sự khám phá bằng các giác quan, phát triển trí tò mò ham hiểu
biết của trẻ. Đó là hiệu quả phấn khởi của việc đầu tư thích đáng vào hoạt động đồ chơi, sách
tranh truyện của nhà trường góp phần đồng hành cùng môn văn học .
5. Công tác của giáo viên giúp trẻ thực hiện LQVH:
Qua phân tích trên thì tất cả các biện pháp như: lập kế hoạch, tuyên truyền, bồi dưỡng
và làm đồ dùng đồ chơi vv… mỗi biện pháp đều có ý nghĩa riêng trong việc thực hiện tốt tiết
dạy nhưng sẽ không hiệu quả khi chúng ta bỏ qua vài biện pháp cụ thể khác:
a. Biện pháp 1: Nghiên cứu kỹ tác phẩm.
- Để giúp trẻ nâng cao khả năng cảm thụ văn học thì việc tạo cơ hội cho trẻ làm quen
với tác phẩm văn học phải thường xuyên. Ngay từ đầu năm học lãnh đạo nhà trường đã trang
bị cho lớp nhiều quyển truyện, tập tranh. Ngoài ra bản thân tôi còn sưu tầm các sách văn học,
các hoạ báo, tạp chí, lịch cũ, nguyên liệu cho trẻ tự làm sách để xây dựng một “Góc thư viện”
mang nội dung văn học. Tại “Góc thư viện” trẻ được xem các tranh truyện, tạp chí, hoạ báo.
- Để tiết học đạt kết quả cao thì trước hết người giáo viên phải xác định rõ mục đích
yêu cầu của tác phẩm và phải thuộc tác phẩm. Từ đó đưa ra nội dung giáo dục phù hợp với cốt
truyện, phù hợp với lứa tuổi của trẻ. Bên cạnh đó giáo viên phải chú ý đến giọng kể của mình,
kể diễn cảm, đúng ngữ điệu của từng nhân vật trong truyện, thể hiện nét mặt cử chỉ, tư thế phù
hợp với diễn biến của câu truyện thì mới thu hút sự chú ý của trẻ. Giọng đọc, giọng kể của cô
nhịp nhàng, đúng nhịp điệu sẽ giúp trẻ hiểu sâu sắc hơn về nội dung bài thơ, câu truyện và khả
năng cảm thụ văn học của trẻ cũng được nâng cao.
- Muốn cho trẻ làm quen với một tác phẩm văn học (dù là một câu chuyện hay một bài
thơ) thì người giáo viên phải luôn dành thời gian để đọc tác phẩm nhiều lần.Vì vậy khi tôi dạy
về văn học, tôi tin rằng mình cũng đã phần nào góp phần nâng cao khả năng cảm thụ tác phẩm
văn học của trẻ
- Lựa chọn nhân vật và cách thể hiện hành động và cử chỉ của nhân vật. Muốn câu
chuyện được người nghe hiểu nội dung và nhớ nội dung một cách ghi nhớ và sâu sắc thì việc
lựa chọn nhân vật là cực kỳ quan trọng.

Ví dụ:

4
Một số biện pháp nâng cao chất lượng môn học làm quen với Tác phẩm văn học5 - 6 Tuổi
+ Trong truyện “Ai đáng khen nhiều hơn” tôi đã chọn nhân vật Thỏ mẹ và hai anh em
Thỏ.
+ Trong truyện “ Thỏ và Dê” tôi đã chọn nhân vật Thỏ, Dê và Chó Sói.
+ Trong bài thơ “ Mèo đi câu cá” tôi đã chọn hai anh em Mèo.
b. Biện pháp 2: Cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học qua ứng dụng công nghệ thông
tin (CNTT).
- Để hoạt động cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học, dù là thơ hay truyện. Muốn đạt
kết quả cao thì việc đầu tiên giáo viên phải chuẩn bị tốt đồ dùng dạy học, đồ dùng đẹp hấp dẫn
sẽ thu hút sự chú ý của trẻ. Trước đây giáo viên thường sử dụng tranh minh hoạ làm đồ dùng
chính trong hoạt động cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học. Song với hình thức đổi mới hiện
nay, thời đại công nghệ thông tin nên việc ứng dụng công nghệ thông tin vào bài giảng mang
lại kết quả rất cao. Biện pháp này luôn gây sự chú ý, tò mò cho trẻ. Vì vậy giáo viên nên đưa
công nghệ thông tin vào giảng dạy trong các tiết học ở lớp sẽ mang lại kết quả cao.
Cụ thể:
* Đơn giản là các hình ảnh đưa vào bài giảng , sử dụng các hiệu ứng, màu sắc phù hợp
cũng đã gây sự chú ý của trẻ. Những giáo viên có khả năng sử dụng máy tính thành thạo, họ có
thể chuyển các bức tranh có sẵn của bài thơ, câu chuyện thành đoạn phim hoạt hình, hay ta có
thể đưa đoạn phim quay sẵn phù hợp với nội dung, như thế rất thu hút và gây hứng thú cho trẻ.
Khi dạy trẻ môn LQVH cần lựa chọn truyện có nội dung phù hợp với chủ điểm: Bản
thân tôi phải tìm tòi, sưu tầm ở sách, tập truyện tranh của chương trình lớp 5 tuổi, những
truyện, thơ có nội dung phù hợp với chủ điểm ở lứa tuổi của trẻ.
Ví dụ:
+Trong chủ điểm “Gia đình” tôi đã chọn truyện “Thần Sắt”.
+Trong chủ điểm “Thế giới động vật” tôi đã chọn bài thơ “Mèo đi câu cá”.
+ Ngoài ra tôi còn chọn được truyện ngoài chương trình “Thỏ và Dê”.
- Với câu chuyện “Thần sắt” tôi đã xây dựng đoạn phim về nội dung câu chuyện, kết

hợp lồng giọng kể rất hứng thú làm cho trẻ dễ nhớ nội dung truyện và thấy được nét đặc trưng
của các nhân vật.
c. Biện pháp 3: Cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học qua làm rối
- Với truyện “ Thỏ và Dê” (truyện ngoài chương trình) tôi đã làm được bộ rối tay sau:
Tôi đã dùng xốp dày (xốp ở các thùng đựng tủ lạnh, ti vi), dùng dao gọt để tạo thành
đầu nhân vật và dùng giấy nhám đánh nhẵn. Sau đó dùng hồ dán bồi 2 - 3 lớp giấy báo lên xốp
và dùng keo để dán khăn mặt vào xốp (nếu dán trực tiếp khăn mặt lên xốp thì keo nóng và làm
sụn xốp)
+ Lấy dao nhọn khoét lỗ và dùng bìa cứng cuốn lại cắm vào để làm cổ.
+ Dùng vải vụn cắt và khâu thành áo rối (áo rối có 2 mảnh). áo rối dài rộng tùy thuộc
vào đầu của rối và tùy thuộc vào nhân vật trong truyện.
+ Dùng keo để dán áo rối vào cổ.
+ Dùng khuy, xốp để làm mắt, mũi, mồm của nhân vật.
+ Cắt tai nhân vật bằng mi ca trong, sau đó dán khăn mặt vào cả 2 mặt của mi ca trong.
d. Biện pháp 4: Tạo môi trường cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học qua trò chơi
đóng kịch:
- Là hoạt động giúp trẻ phát triển trí nhớ và giáo dục trẻ tinh thần tập thể. Qua hoạt
động đóng kịch, trẻ truyền đạt lại nội dung câu truyện, làm sống lại tâm trạng, hành động ngôn

5