ProjectGutenberg'sLevicomtedeBragelonne,TomeIII.,byAlexandreDumas
ThiseBookisfortheuseofanyoneanywhereatnocostandwithalmostno
restrictionswhatsoever.Youmaycopyit,giveitawayorre-useitunderthe
termsoftheProjectGutenbergLicenseincludedwiththiseBookoronlineat
www.gutenberg.net
Title:LevicomtedeBragelonne,TomeIII.
Author:AlexandreDumas
ReleaseDate:November4,2004[EBook#13949]
Language:French
***STARTOFTHISPROJECTGUTENBERGEBOOKLEVICOMTEDE
BRAGELONNE,***
ThisEtextwaspreparedbyEbookslibresetgratuitsandisavailableat
inWordformat,MobipocketReaderformat,
eReaderformatandAcrobatReaderformat.
AlexandreDumas
LEVICOMTEDEBRAGELONNE
TOMEIII
(1848—1850)
Tabledesmatiốres
ChapitreCXXXIIPsychologieroyale
ChapitreCXXXIIICequen'avaientprộvuninaùadenidryade
ChapitreCXXXIVLenouveaugộnộraldesjộsuites
ChapitreCXXXVL'orage
ChapitreCXXXVILapluie
ChapitreCXXXVIITobie
ChapitreCXXXVIIILesquatrechancesdeMadame
ChapitreCXXXIXLaloterie
ChapitreCXLMalaga
ChapitreCXLILalettredeM.deBaisemeaux
ChapitreCXLIIOựlelecteurverraavecplaisirquePorthosn'a
rienperdudesaforce
ChapitreCXLIIILeratetlefromage
ChapitreCXLIVLacampagnedePlanchet
ChapitreCXLVCequel'onvoitdelamaisondePlanchet
ChapitreCXLVICommentPorthos,TrỹchenetPlanchetse
quittốrentamis,grõced'Artagnan
ChapitreCXLVIILaprộsentationdePorthos
ChapitreCXLVIIIExplications
ChapitreCXLIXMadameetdeGuiche
ChapitreCLMontalaisetMalicorne
ChapitreCLICommentdeWardesfutreỗulacour
ChapitreCLIILecombat
ChapitreCLIIILesouperduroi
ChapitreCLIVAprốssouper
ChapitreCLVCommentd'Artagnanaccomplitlamissiondontle
roil'avaitchargộ
ChapitreCLVIL'affỷt
ChapitreCLVIILemộdecin
ChapitreCLVIIIOựd'Artagnanreconnaợtqu'ils'ộtaittrompộ,
etquec'ộtaitManicampquiavaitraison
ChapitreCLIXCommentilestbond'avoirdeuxcordessonarc
ChapitreCLXM.Malicorne,archivisteduroyaumedeFrance
ChapitreCLXILevoyage
ChapitreCLXIITrium-Fộminat
ChapitreCLXIIIPremiốrequerelle
ChapitreCLXIVDộsespoir
ChapitreCLXVLafuite
ChapitreCLXVICommentLouisavait,desoncụtộ,passộletemps
dedixheuresetdemieminuit
ChapitreCLXVIILesambassadeurs
ChapitreCLXVIIIChaillot
ChapitreCLXIXChezMadame
ChapitreCLXXLemouchoirdeMademoiselledeLaValliốre
ChapitreCLXXIOựilesttraitộdesjardiniers,desộchelleset
desfillesd'honneur
ChapitreCLXXIIOựilesttraitộdemenuiserieetoựilest
donnộquelquesdộtailssurlafaỗondepercerlesescaliers
ChapitreCLXXIIILapromenadeauxflambeaux
ChapitreCLXXIVL'apparition
ChapitreCLXXVLeportrait
ChapitreCLXXVIHampton-Court
ChapitreCLXXVIILecourrierdeMadame
ChapitreCLXXVIIISaint-AignansuitleconseildeMalicorne
ChapitreCLXXIXDeuxvieuxamis
ChapitreCLXXXOựl'onvoitqu'unmarchộquinepeutpasse
faireavecl'unpeutsefaireavecl'autre
ChapitreCLXXXILapeaudel'ours
ChapitreCLXXXIIChezlareinemốre
ChapitreCLXXXIIIDeuxamies
ChapitreCLXXXIVCommentJeandeLaFontainefitsonpremier
conte
ChapitreCLXXXVLaFontainenộgociateur
ChapitreCLXXXVILavaisselleetlesdiamantsdeMadamede
Belliốre
ChapitreCLXXXVIILaquittancedeM.deMazarin
ChapitreCLXXXVIIILaminutedeM.Colbert
ChapitreCLXXXIXOựilsemblel'auteurqu'ilesttempsd'en
revenirauvicomtedeBragelonne
ChapitreCXCBragelonnecontinuesesinterrogations
ChapitreCXCIDeuxjalousies
ChapitreCXCIIVisitedomiciliaire
ChapitreCXCIIILamộthodedePorthos
ChapitreCXCIVLedộmộnagement,latrappeetleportrait
ChapitreCXCVRivauxpolitiques
ChapitreCXCVIRivauxamoureux
ChapitreCXXXII—Psychologieroyale
Leroientradanssesappartementsd'unpasrapide.
Peut-êtreLouisXIVmarchait-ilsivitepournepaschanceler.Illaissaitderrière
luicommelatraced'undeuilmystérieux.
Cettegaieté,quechacunavaitremarqedanssonattitudeàsonarrivée,etdont
chacuns'étaitréjoui,nulnel'avaitpeut-êtreapprofondiedanssonvéritablesens;
maiscedépartsiorageux,cevisagesibouleversé,chacunlecomprit,oudu
moinslecrutcomprendrefacilement.
LalégèretédeMadame,sesplaisanteriesunpeurudespouruncaractère
ombrageux,etsurtoutpouruncaractèrederoi;l'assimilationtropfamilière,sans
doute,deceroiàunhommeordinaire;voilàlesraisonsquel'assembléedonna
dudépartprécipitéetinattendudeLouisXIV.
Madame,plusclairvoyanted'ailleurs,n'yvitcependantpointd'abordautre
chose.C'étaitassezpourelled'avoirrenduquelquepetitetortured'amour-propre
àceluiqui,oubliantsipromptementdesengagementscontractés,semblaitavoir
prisàtâchededédaignersanscauselesplusnoblesetlesplusillustres
conqtes.
Iln'étaitpassansunecertaineimportancepourMadame,danslasituationóse
trouvaientleschoses,defairevoirauroiladifférencequ'ilyavaitàaimeren
hautlieuouàcourirl'amourettecommeuncadetdeprovince.
Aveccesgrandesamours,sentantleurloyautéetleurtoute-puissance,ayanten
quelquesorteleurétiquetteetleurostentation,unroi,nonseulementne
dérogeaitpoint,maisencoretrouvaitrepos,sécurité,mystèreetrespectgénéral.
Dansl'abaissementdesvulgairesamours,aucontraire,ilrencontrait,mêmechez
lesplushumblessujets,lagloseetlesarcasme;ilperdaitsoncaractère
d'infaillibleetd'inviolable.Descendudanslarégiondespetitesmisères
humaines,ilensubissaitlespauvresorages.
Enunmot,faireduroi-dieuunsimplemortelenletouchantaucoeur,ouplutơt
mêmeauvisage,commeledernierdesessujets,c'étaitporteruncoupterribleà
l'orgueildecesanggénéreux:oncaptivaitLouisplusencoreparl'amour-propre
queparl'amour.Madameavaitsagementcalculésavengeance;aussi,commeon
l'avu,s'était-ellevengée.
Qu'onn'aillepascroirecependantqueMadameẻtlespassionsterriblesdes
hérọnesduMoyenAgeetqu'ellevỵtleschosessousleuraspectsombre;
Madame,aucontraire,jeune,gracieuse,spirituelle,coquette,amoureuse,plutơt
defantaisie,d'imaginationoud'ambitionquedecoeur;Madame,aucontraire,
inauguraitcetteépoquedeplaisirsfacilesetpassagersquisignalalescentvingt
ansquis'écoulèrententrelamoitiéduXVIIesiècleetlestroisquartsduXVIIIe.
Madamevoyaitdonc,ouplutơtcroyaitvoirleschosessousleurvéritableaspect;
ellesavaitqueleroi,sonaugustebeau-frère,avaitrilepremierdel'humbleLa
Vallière,etque,selonseshabitudes,iln'étaitpasprobablequ'iladorâtjamaisla
personnedontilavaitpurire,nefût-cequ'uninstant.
D'ailleurs,l'amour-propren'était-ilpaslà,cedémonsouffleurquijoueunsi
grandrơledanscettecomédiedramatiquequ'onappellelavied'unefemme;
l'amour-proprenedisait-ilpointtouthaut,toutbas,àdemi-voix,surtouslestons
possibles,qu'ellenepouvaitvéritablement,elle,princesse,jeune,belle,riche,
êtrecomparéeàlapauvreLaVallière,aussijeunequ'elle,c'estvrai,maisbien
moinsjolie,maistoutàfaitpauvre?Etquecelan'étonnepointdelapartde
Madame;onlesait,lesplusgrandscaractèressontceuxquiseflattentleplus
danslacomparaisonqu'ilsfontd'euxauxautres,desautresàeux.
Peut-êtredemandera-t-oncequevoulaitMadameaveccetteattaquesi
savammentcombinée?Pourquoitantdeforcesdéploes,s'ilnes'agissaitde
débusquersérieusementleroid'uncoeurtoutneufdanslequelilcomptaitse
loger!Madameavait-elledoncbesoindedonnerunepareilleimportanceàLa
Vallière,sielleneredoutaitpasLaVallière?
Non,MadameneredoutaitpasLaVallière,aupointdevueóunhistorienqui
saitleschosesvoitl'avenir,ouplutơtlepassé;Madamen'étaitpointunprophète
ouunesibylle;Madamenepouvaitpasplusqu'unautreliredansceterribleet
fatallivredel'avenirquigardeensesplussecrètespageslesplussérieux
événements.
Non,Madamevoulaitpurementetsimplementpunirleroideluiavoirfaitune
cachotterietouteféminine;ellevoulaitluiprouverclairementques'ilusaitdece
genred'armesoffensives,elle,femmed'espritetderace,trouveraitcertainement
dansl'arsenaldesonimaginationdesarmesdộfensivesl'ộpreuvemờmedes
coupsd'unroi.
Etd'ailleurs,ellevoulaitluiprouverque,danscessortesdeguerre,iln'yaplus
derois,outoutaumoinsquelesrois,combattantpourleurproprecompte
commedeshommesordinaires,peuventvoirleurcouronnetomberaupremier
choc;qu'enfin,s'ilavaitespộrộờtreadorộtoutd'abord,deconfiance,sonseul
aspect,partouteslesfemmesdesacour,c'ộtaituneprộtentionhumaine,
tộmộraire,insultantepourcertainesplushautplacộesquelesautres,etquela
leỗon,tombantpropossurcettetờteroyale,trophauteettropfiốre,serait
efficace.
VoilcertainementquellesộtaientlesrộflexionsdeMadamel'ộgardduroi.
L'ộvộnementrestaitendehors.
Ainsi,l'onvoitqu'elleavaitagisurl'espritdesesfillesd'honneuretavaitprộparộ
danstoussesdộtailslacomộdiequivenaitdesejouer.
Leroienfuttoutộtourdi.Depuisqu'ilavaitộchappộ
M.deMazarin,ilsevoyaitpourlapremiốrefoistraitộenhomme.
Unepareillesộvộritộ,delapartdesessujets,luieỷtfournimatiốrerộsistance.
Lespouvoirscroissentdanslalutte.
Maiss'attaquerdesfemmes,ờtreattaquộparelles,avoirộtộjouộpardepetites
provincialesarrivộesdeBloistoutexprốspourcela,c'ộtaitlecombledu
dộshonneurpourunjeuneroipleindelavanitộqueluiinspiraientlafoisetses
avantagespersonnelsetsonpouvoirroyal.
Rienfaire,nireproches,niexil,nimờmebouderies.
Bouder,c'eỷtộtộavouerqu'onavaitộtộtouchộ,commeHamlet,parunearme
dộmouchetộe,l'armeduridicule.
Bouderdesfemmes!quellehumiliation!surtoutquandcesfemmesontlerire
pourvengeance.
Oh!si,aulieud'enlaissertoutelaresponsabilitộdesfemmes,quelque
courtisansefỷtmờlộcetteintrigue,avecquellejoieLouisXIVeỷtsaisicette
occasiond'utiliserlaBastille!
Maislàencorelacolèreroyales'arrêtait,repousséeparleraisonnement.
Avoirunearmée,desprisons,unepuissancepresquedivine,etmettrecette
toute-puissanceauserviced'unemisérablerancune,c'étaitindigne,non
seulementd'unroi,maismêmed'unhomme.
Ils'agissaitdoncpurementetsimplementdedévorerensilencecetaffrontet
d'affichersursonvisagelamêmemanstude,lamêmeurbanité.
Ils'agissaitdetraiterMadameenamie.Enamie!…Etpourquoipas?
OuMadameétaitl'instigatricedel'événement,oul'événementl'avaittrouvée
passive.
Sielleavaitétél'instigatrice,c'étaitbienhardiàelle,maisenfinn'était-cepas
sonrơlenaturel?
Quil'avaitétéchercherdansleplusdouxmomentdelaluneconjugalepourlui
parlerunlangageamoureux?Quiavaitosécalculerleschancesdel'adultère,
bienplusdel'inceste?Qui,retranchéderrièresonomnipotenceroyale,avaitdità
cettejeunefemme:«Necraignezrien,aimezleroideFrance,ilestau-dessusde
tous,etungestedesonbrasarmédusceptrevousprotégeracontretous,même
contrevosremords?»
Donc,lajeunefemmeavaitobéiàcetteparoleroyale,avaitcédéàcettevoix
corruptrice,etmaintenantqu'elleavaitfaitlesacrificemoraldesonhonneur,elle
sevoyaitpaedecesacrificeparuneinfidélitéd'autantplushumiliantequ'elle
avaitpourcauseunefemmebieninférieureàcellequiavaitd'abordcruêtre
aimée.
Ainsi,Madameẻt-elleétél'instigatricedelavengeance,Madameẻteuraison.
Si,aucontraire,elleétaitpassivedanstoutcetévénement,quelsujetavaitleroi
deluienvouloir?
Devait-elle,ouplutơtpouvait-ellearrêterl'essordequelqueslangues
provinciales?devait-elle,parunexcèsdezèlemalentendu,réprimer,aurisque
del'envenimer,l'impertinencedecestroispetitesfilles?
Touscesraisonnementsétaientautantdepiqûressensiblesàl'orgueilduroi;
mais,quandilavaitbienrepassétouscesgriefsdanssonesprit,LouisXIV
s'étonnait,réflexionsfaites,c'est-à-direaprèslaplaiepansée,desentird'autres
douleurssourdes,insupportables,inconnues.
Etvoilàcequ'iln'osaits'avoueràlui-même,c'estqueceslancinantesatteintes
avaientleursiègeaucoeur.
Et,eneffet,ilfautbienquel'historienl'avoueauxlecteurs,commeleroise
l'avouaitàlui-même:ils'étaitlaisséchatouillerlecoeurparcettenạve
déclarationdeLaVallière;ilavaitcruàl'amourpur,àdel'amourpourl'homme,
àdel'amourdépouillédetoutintérêt;etsonâme,plusjeuneetsurtoutplusnạve
qu'ilnelesupposait,avaitbondiau-devantdecetteautreâmequivenaitdese
révéleràluiparsesaspirations.
Lachoselamoinsordinairedansl'histoiresicomplexedel'amour,c'estla
doubleinoculationdel'amourdansdeuxcoeurs:pasplusdesimultanéitéque
d'égalité;l'unaimepresquetoujoursavantl'autre,commel'unfinitpresque
toujoursd'aimeraprèsl'autre.Aussilecourantélectriques'établit-ilenraisonde
l'intensitédelapremièrepassionquis'allume.PlusMlledeLaVallièreavait
montréd'amour,plusleroienavaitressenti.
Etvoilàjustementcequiétonnaitleroi.
Carilluiétaitbiendémontréqu'aucuncourantsympathiquen'avaitpuentrner
soncoeur,puisquecetaveun'étaitpasdel'amour,puisquecetaveun'étaitqu'une
insultefaiteàl'hommeetauroi,puisqueenfinc'était,etlemotsurtoutbrûlait
commeunferrouge,puisqueenfinc'étaitunemystification.
Ainsicettepetitefilleàlaquelle,àlarigueur,onpouvaittoutrefuser,beauté,
naissance,esprit,ainsicettepetitefille,choisieparMadameelle-mêmeenraison
desonhumilité,avaitnonseulementprovoqleroi,maisencoredédaignéle
roi,c'est-à-direunhommequi,commeunsultand'Asie,n'avaitqu'àchercher
desyeux,qu'àétendrelamain,qu'àlaissertomberlemouchoir.
Et,depuislaveille,ilavaitétépréoccupédecettepetitefilleaupointdene
penserqu'àelle,denerêverqued'elle;depuislaveille,sonimaginations'était
amuséeàparersonimagedetouslescharmesqu'ellen'avaitpoint;ilavaitenfin,
luiquetantd'affairesréclamaient,quetantdefemmesappelaient,ilavait,depuis
laveille,consacrétouteslesminutesdesavie,touslesbattementsdesoncoeur,
cetteuniquerờverie.
Envộritộ,c'ộtaittropoutroppeu.
Etl'indignationduroiluifaisantoubliertouteschoses,etentreautresquede
Saint-Aignanộtaitl,l'indignationdurois'exhalaitdanslesplusviolentes
imprộcations.
IlestvraiqueSaint-Aignanộtaittapidansuncoin,etdececoinregardaitpasser
latempờte.
Sondộsappointementluiparaissaitmisộrablecụtộdelacolốreroyale.
Ilcomparaitsonpetitamour-proprel'immenseorgueildeceroioffensộ,et,
connaissantlecoeurdesroisengộnộraletceluidespuissantsenparticulier,ilse
demandaitsibientụtcepoidsdefureur,suspendujusque-lsurlevide,nefinirait
pointpartombersurlui,parcelamờmequed'autresộtaientcoupablesetlui
innocent.
Eneffet,toutcouplerois'arrờtadanssamarcheimmodộrộe,et,fixantsurde
Saint-Aignanunregardcourroucộ.
Ettoi,deSaint-Aignan?s'ộcria-t-il.
DeSaint-Aignanfitunmouvementquisignifiait:
Ehbien!Sire?
Oui,tuasộtộaussisotquemoi,n'est-cepas?
Sire,balbutiadeSaint-Aignan.
Tut'eslaissộprendrecettegrossiốreplaisanterie.
Sire,ditdeSaint-Aignan,dontlefrissoncommenỗaitsecouerlesmembres,
queVotreMajestộnesemettepointencolốre:lesfemmes,ellelesait,sontdes
crộaturesimparfaitescrộộespourlemal;donc,leurdemanderlebienc'estexiger
d'elleslachoseimpossible.
Leroi,quiavaitunprofondrespectdelui-mờme,etquicommenỗaitprendre
sursespassionscettepuissancequ'ilconservasurellestoutesavie,leroisentit
qu'ilsedộconsidộraitmontrertantd'ardeurpourunsiminceobjet.
Non,dit-ilvivement,non,tutetrompes,Saint-Aignan,jenememetspasen
colốre;j'admireseulementquenousayonsộtộjouộsavectantd'adresseet
d'audaceparcesdeuxpetitesfilles.J'admiresurtoutque,pouvantnousinstruire,
nousayonsfaitlafoliedenousenrapporternotreproprecoeur.
Oh!lecoeur,Sire,lecoeur,c'estunorganequ'ilfautabsolumentrộduireses
fonctionsphysiques,maisqu'ilfautdestituerdetoutesfonctionsmorales.
J'avoue,quantmoi,que,lorsquej'aivulecoeurdeVotreMajestộsifort
prộoccupộdecettepetite
Prộoccupộ,moi?moncoeurprộoccupộ?Monesprit,peut-ờtre;maisquant
moncoeurilộtait
Louiss'aperỗut,cettefoisencore,quepourcouvrirunvide,ilenallaitdộcouvrir
unautre.
Aureste,ajouta-t-il,jen'airienreprochercetteenfant.
Jesavaisqu'elleenaimaitunautre.
LevicomtedeBragelonne,oui.J'enavaisprộvenuVotre
Majestộ.
Sansdoute.Maistun'ộtaispaslepremier.LecomtedeLaFốrem'avait
demandộlamaindeMlledeLaValliốrepoursonfils.Ehbien!sonretour
d'Angleterre,jelesmarieraipuisqu'ilss'aiment.
Envộritộ,jereconnaisltoutelagộnộrositộduroi.
Tiens,Saint-Aignan,crois-moi,nenousoccuponsplusdecessortesde
choses,ditLouis.
Oui,digộronsl'affront,Sire,ditlecourtisanrộsignộ.
Aureste,ceserachosefacile,fitleroienmodulantunsoupir.
Etpourcommencer,moiditSaint-Aignan.
—Ehbien?
—Ehbien!jevaisfairequelquebonneépigrammesurletrio.
J'appelleraicela:NaïadeetDryade;celaferaplaisiràMadame.
—Fais,Saint-Aignan,fais,murmuraleroi.Tumelirastesvers,celame
distraira.Ah!n'importe,n'importe,Saint-Aignan,ajoutaleroicommeunhomme
quirespireavecpeine,lecoupdemandeuneforcesurhumainepourêtre
dignementsoutenu.
Et,commeleroiachevaitainsiensedonnantlesairsdelaplusangélique
patience,undesvaletsdeservicevintgratteràlaportedelachambre.
DeSaint-Aignans'écartaparrespect.
—Entrez,fitleroi.
Levaletentrebâillalaporte.
—Queveut-on?demandaLouis.
Levaletmontraunelettrepliéeenformedetriangle.
—PourSaMajesté,dit-il.
—Dequellepart?
—Jel'ignore;ilaétéremisparundesofficiersdeservice.
Leroifitsigne,levaletapportalebillet.
Lerois'approchadesbougies,ouvritlebillet,lutlasignatureetlaissaéchapper
uncri.
Saint-Aignanétaitassezrespectueuxpournepasregarder;mais,sansregarder,il
voyaitetentendait.
Ilaccourut.
Leroi,d'ungeste,congédialevalet.
—Oh!monDieu!fitleroienlisant.
—VotreMajestésetrouve-t-elleindisposée?demandaSaint-Aignanlesbras
étendus.
—Non,non,Saint-Aignan;lis!
Etilluipassalebillet.
LesyeuxdeSaint-Aignanseportèrentàlasignature.
—LaVallière!s'écria-t-il.Oh!Sire!
—Lis!lis!
EtSaint-Aignanlut:
«Sire,pardonnez-moimonimportunité,pardonnez-moisurtoutledéfautde
formalitésquiaccompagnecettelettre;unbilletmesemblepluspresséetplus
pressantqu'unedépêche;jemepermetsdoncd'adresserunbilletàVotre
Majesté.
Jerentrechezmoibriséededouleuretdefatigue,Sire,etj'imploredeVotre
Majestélafaveurd'uneaudiencedanslaquellejepourraidirelavéritéàmonroi.
Signé:LouisedeLaVallière.»
—Ehbien?demandaleroienreprenantlalettredesmainsde
SaintAignantoutétourdidecequ'ilvenaitdelire.
—Ehbien?répétaSaint-Aignan.
—Quepenses-tudecela?
—Jenesaistrop.
—Maisenfin?
—Sire,lapetiteauraentendugronderlafoudre,etelleauraeupeur.
—Peurdequoi?demandanoblementLouis.
—Dame!quevoulez-vous,Sire!VotreMajestéamilleraisonsd'envouloirà
l'auteurouauxauteursd'unesiméchanteplaisanterie,etlamémoiredeVotre
Majesté,ouvertedanslemauvaissens,estuneéternellemenacepour
l'imprudente.
—Saint-Aignan,jenevoispascommevous.
—Leroidoitvoirmieuxquemoi.
—Ehbien!jevoisdansceslignes:deladouleur,delacontrainte,etmaintenant
surtoutquejemerappellecertainesparticularitésdelascènequis'estpasséece
soirchezMadame…Enfin…
Lerois'arrêtasurcesenssuspendu.
—Enfin,repritSaint-Aignan,VotreMajestévadonneraudience,voilàcequ'ily
adeplusclairdanstoutcela.
—Jeferaimieux,Saint-Aignan.
—Queferez-vous,Sire?
—Prendstonmanteau.
—Mais,Sire…
—TusaisóestlachambredesfillesdeMadame?
—Certes.
—Tusaisunmoyend'ypénétrer?
—Oh!quantàcela,non.
—Maisenfintudoisconntrequelqu'unparlà?
—Envérité,VotreMajestéestlasourcedetoutebonneidée.
—Tuconnaisquelqu'un?
—Oui.
Quiconnais-tu?Voyons.
Jeconnaiscertaingarỗonquiestaumieuxaveccertainefille.
D'honneur?
Oui,d'honneur,Sire.
AvecTonnay-Charente?demandaLouisenriant.
Non,malheureusement;avecMontalais.
Ils'appelle?
Malicorne.
Bon!Ettupeuxcomptersurlui?
Jelecrois,Sire.IldoitbienavoirquelqueclefEts'ilenaune,commeje
luiairenduserviceilm'enferapart.
C'estaumieux.Partons!
JesuisauxordresdeVotreMajestộ.
LeroijetasonpropremanteausurlesộpaulesdeSaint-Aignanetluidemandale
sien.Puistousdeuxgagnốrentlevestibule.
ChapitreCXXXIIICequen'avaientprộvuninaùadenidryade
DeSaint-Aignans'arrờtaaupieddel'escalierquiconduisaitauxentresolschez
lesfillesd'honneur,aupremierchezMadame.Del,parunvaletquipassait,il
fitprộvenirMalicorne,quiộtaitencorechezMonsieur.
Auboutdedixminutes,Malicornearrivalenezauventetflairantdansl'ombre.
Leroiserecula,gagnantlapartielaplusobscureduvestibule.
Aucontraire,deSaint-Aignans'avanỗa.
Mais,auxpremiersmotsparlesquelsilformulasondésir,
Malicornereculatoutnet.
—Oh!oh!dit-il,vousmedemandezàêtreintroduitdansleschambresdesfilles
d'honneur?
—Oui.
—Vouscomprenezquejenepuisfaireunepareillechosesanssavoirdansquel
butvousladésirez.
—Malheureusement,chermonsieurMalicorne,ilm'estimpossiblededonner
aucuneexplication;ilfautdoncquevousvousfiiezàmoicommeunamiqui
vousatiréd'embarrashieretquivouspriedel'entireraujourd'hui.
—Maismoi,monsieur,jevousdisaiscequejevoulais;cequejevoulais,c'était
nepointcoucheràlabelleétoile,ettouthonnêtehommepeutavouerunpareil
désir;tandisquevous,vousn'avouezrien.
—Croyez,monchermonsieurMalicorne,insistadeSaint-Aignan,que,s'il
m'étaitpermisdem'expliquer,jem'expliquerais.
—Alors,monchermonsieur,impossiblequejevouspermetted'entrerchez
MlledeMontalais.
—Pourquoi?
—Vouslesavezmieuxquepersonne,puisquevousm'avezprissurunmur,
faisantlacouràMlledeMontalais;or,ceseraitcomplaisantàmoi,vousen
conviendrez,luifaisantlacour,devousouvrirlaportedesachambre.
—Eh!quivousditquecesoitpourellequejevousdemandelaclef?
—Pourquidoncalors?
—Ellenelogepasseule,cemesemble?
—Non,sansdoute.
—EllelogeavecMlledeLaVallière?
Oui,maisvousn'avezpasplusaffairerộellementMlledeLaValliốrequ'
MlledeMontalais,etiln'yaquedeuxhommesquijedonneraiscetteclef:c'est
M.deBragelonne,s'ilmepriaitdelaluidonner;c'estauroi,s'ilme
l'ordonnait.
Ehbien!donnez-moidonccetteclef,monsieur,jevousl'ordonne,ditleroien
s'avanỗanthorsdel'obscuritộetenentrouvrantsonmanteau.MlledeMontalais
descendraprốsdevous,tandisquenousmonteronsprốsdeMlledeLaValliốre:
c'est,eneffet,elleseulequenousavonsaffaire.
Leroi!s'ộcriaMalicorneensecourbantjusqu'auxgenouxduroi.
Oui,leroi,ditLouisensouriant,leroiquivoussaitaussibongrộdevotre
rộsistancequedevotrecapitulation.Relevez-vous,monsieur;rendeznousle
servicequenousvousdemandons.
Sire,vosordres,ditMalicorneenmontantl'escalier.
FaitesdescendreMlledeMontalais,ditleroi,etneluisonnezmotdema
visite.
Malicornes'inclinaensigned'obộissanceetcontinuademonter.
Maisleroi,paruneviverộflexion,lesuivit,etcelaavecunerapiditộsigrande,
que,quoiqueMalicorneeỷtdộjlamoitiộdesescaliersd'avance,ilarrivaen
mờmetempsqueluilachambre.
Ilvitalors,parlaportedemeurộeentrouvertederriốreMalicorne,LaValliốre
touterenversộedansunfauteuil,etl'autrecoinMontalais,quipeignaitses
cheveux,enrobedechambre,deboutdevantunegrandeglaceettouten
parlementantavecMalicorne.
Leroiouvritbrusquementlaporteetentra.
Montalaispoussauncriaubruitquefitlaporte,et,reconnaissantleroi,elle
s'esquiva.
cettevue,LaValliốre,desoncụtộ,seredressacommeunemortegalvanisộeet
retombasursonfauteuil.
Lerois'avanỗalentementverselle.
Vousvoulezuneaudience,mademoiselle,luidit-ilavecfroideur,mevoici
prờtvousentendre.Parlez.
DeSaint-Aignan,fidốlesonrụledesourd,d'aveugleetdemuet,deSaintAignans'ộtaitplacộ,lui,dansuneencoignuredeporte,surunescabeauquele
hasardluiavaitprocurộtoutexprốs.
Abritộsouslatapisseriequiservaitdeportiốre,adossộlamuraillemờme,il
ộcoutaainsisansờtrevu,serộsignantaurụledebonchiendegardequiattendet
quiveillesansjamaisgờnerlemaợtre.LaValliốre,frappộedeterreurl'aspectdu
roiirritộ,selevaunesecondefois,et,demeurantdansuneposturehumbleet
suppliante:
Sire,balbutia-t-elle,pardonnez-moi.
Eh!mademoiselle,quevoulez-vousquejevouspardonne?demanda
LouisXIV.
Sire,j'aicommisunegrandefaute,plusqu'unegrandefaute,ungrandcrime.
Vous?
Sire,j'aioffensộVotreMajestộ.
Paslemoinsdumonde,rộponditLouisXIV.
Sire,jevousensupplie,negardezpointvis--visdemoicetteterriblegravitộ
quidộcốlelacolốrebienlộgitimeduroi.Jesensquejevousaioffensộ,Sire;
maisj'aibesoindevousexpliquercommentjenevousaipointoffensộdemon
pleingrộ.
Etd'abord,mademoiselle,ditleroi,enquoim'auriez-vousoffensộ?Jenele
voispas.Est-ceparuneplaisanteriedejeunefille,plaisanteriefortinnocente?
Vousvousờtesraillộed'unjeunehommecrộdule:c'estbiennaturel;touteautre
femmevotreplaceeỷtfaitcequevousavezfait.
Oh!VotreMajestộm'ộcraseaveccesparoles.
Etpourquoidonc?
Parceque,silaplaisanteriefỷtvenuedemoi,ellen'eỷtpasộtộinnocente.
Enfin,mademoiselle,repritleroi,est-celtoutcequevousaviezmedire
enmedemandantuneaudience?
Etleroifitpresqueunpasenarriốre.
AlorsLaValliốre,avecunevoixbrốveetentrecoupộe,avecdesyeuxdessộchộs
parlefeudeslarmes,fitsontourunpasversleroi.
VotreMajestộatoutentendu?dit-elle.
Tout,quoi?
Toutcequiaộtộditparmoiauchờneroyal?
Jen'enaipasperduuneseuleparole,mademoiselle.
EtVotreMajestộ,lorsqu'ellem'eutentendue,apucroirequej'avaisabusộde
sacrộdulitộ.
Oui,crộdulitộ,c'estbiencela,vousavezditlemot.
EtVotreMajestộn'apassoupỗonnộqu'unepauvrefillecommemoipeutờtre
forcộequelquefoisdesubirlavolontộd'autrui?
Pardon,maisjenecomprendraijamaisquecelledontlavolontộsemblait
s'exprimersilibrementsouslechờneroyalselaissõtinfluencercepointparla
volontộd'autrui.
Oh!maislamenace,Sire!
Lamenace!Quivousmenaỗait?quiosaitvousmenacer?
Ceuxquiontledroitdelefaire,Sire.
Jenereconnaispersonneledroitdemenacedansmonroyaume.
Pardonnez-moi,Sire,ilyaprốsdeVotreMajestộmờmedespersonnesassez
hautplacéespouravoiroupoursecroireledroitdeperdreunejeunefillesans
avenir,sansfortune,etn'ayantquesaréputation.
—Etcommentlaperdre?
—Enluifaisantperdrecetteréputationparunehonteuseexpulsion.
—Oh!mademoiselle,ditleroiavecuneamertumeprofonde,j'aimefortlesgens
quisedisculpentsansincriminerlesautres.
—Sire!
—Oui,etilm'estpénible,jel'avoue,devoirqu'unejustificationfacile,comme
pourraitl'êtrelavôtre,seviennecompliquerdevantmoid'untissudereproches
etd'imputations.
—Auxquellesvousn'ajoutezpasfoialors?s'écriaLaVallière.
Leroigardalesilence.
—Oh!dites-ledonc!répétaLaVallièreavecvéhémence.
—Jeregrettedevousl'avouer,répétaleroiens'inclinantavecfroideur.
—Lajeunefillepoussauneprofondeexclamation,et,frappantsesmainsl'une
dansl'autre:
—Ainsivousnemecroyezpas?dit-elle.
Leroineréponditrien.
LestraitsdeLaVallières'altérèrentàcesilence.
—Ainsivoussupposezquemoi,moi!dit-elle,j'aiourdiceridicule,cetinfâme
complotdemejoueraussiimprudemmentdeVotreMajesté?
—Eh!monDieu!cen'estniridiculeniinfâme,ditleroi;cen'estpasmêmeun
complot:c'estuneraillerieplusoumoinsplaisante,voilàtout.
—Oh!murmuralajeunefilledésespérée,leroinemecroitpas,leroineveut
pasmecroire.
Maisnon,jeneveuxpasvouscroire.
MonDieu!monDieu!
ẫcoutez:quoideplusnaturel,eneffet?Leroimesuit,m'ộcoute,meguette;le
roiveutpeut-ờtres'amusermesdộpens,amusons-nousauxsiens,et,commele
roiestunhommedecoeur,prenons-leparlecoeur.
LaValliốrecachasatờtedanssesmainsenộtouffantunsanglot.Leroicontinua
impitoyablement;ilsevengeaitsurlapauvrevictimedetoutcequ'ilavait
souffert.
Supposonsdonccettefablequejel'aimeetquejel'aiedistinguộ.Leroiestsi
naùfetsiorgueilleuxlafois,qu'ilmecroira,etalorsnousironsracontercette
naùvetộduroi,etnousrirons.
Oh!s'ộcriaLaValliốre,pensercela,pensercela,c'estaffreux!
Et,poursuivitleroi,cen'estpastout:siceprinceorgueilleuxvientprendre
ausộrieuxlaplaisanterie,s'ilal'imprudenced'entộmoignerpubliquement
quelquechosecommedelajoie,ehbien!devanttoutelacour,leroisera
humiliộ;or,cesera,unjour,unrộcitcharmantfairemonamant,unepartde
dotapportermonmari,quecetteaventured'unroijouộparunemalicieuse
jeunefille.
Sire!s'ộcriaLaValliốreộgarộe,dộlirante,pasunmotdeplus,jevousen
supplie;vousnevoyezdoncpasquevousmetuez?
Oh!raillerie,murmuraleroi,quicommenỗaitcependants'ộmouvoir.
LaValliốretombagenoux,etcelasirudement,quesesgenouxrộsonnốrentsur
leparquet.
Puis,joignantlesmains:
Sire,dit-elle,jeprộfốrelahontelatrahison.
Quefaites-vous?demandaleroi,maissansfaireunmouvementpourrelever
lajeunefille.
—Sire,quandjevousauraisacrifiémonhonneuretmaraison,vouscroirez
peut-êtreàmaloyauté.LerécitquivousaétéfaitchezMadameetparMadame
estunmensonge;cequej'aiditsouslegrandchêne…
—Ehbien?
—Celaseulement,c'étaitlavérité.
—Mademoiselle!s'écrialeroi.
—Sire,s'écriaLaVallièreentrnéeparlaviolencedesessensations,Sire,
dussé-jemourirdehonteàcetteplaceósontenracinésmesdeuxgenoux,je
vouslerépéteraijusqu'àcequelavoixmemanque:j'aiditquejevousaimais…
ehbien!jevousaime!
—Vous?
—Jevousaime,Sire,depuislejourójevousaivu,depuisqu'àBlois,óje
languissais,votreregardroyalesttombésurmoi,lumineuxetvivifiant;jevous
aime!Sire.C'estuncrimedelèse-majesté,jelesais,qu'unepauvrefillecomme
moiaimesonroietleluidise.Punissez-moidecetteaudace,méprisez-moipour
cetteimprudence;maisneditesjamais,maisnecroyezjamaisquejevousai
raillé,quejevousaitrahi.Jesuisd'unsangfidèleàlaroyauté,Sire;etj'aime…
j'aimemonroi!…Oh!jememeurs!
Ettoutàcoup,épuiséedeforce,devoix,d'haleine,elletombapliéeendeux,
pareilleàcettefleurdontparleVirgileetqu'atouchéelafauxdumoissonneur.
Leroi,àcesmots,àcettevéhémentesupplique,n'avaitgardénirancune,ni
doute;soncoeurtoutentiers'étaitouvertausouffleardentdecetamourqui
parlaitunsinobleetsicourageuxlangage.
Aussi,lorsqu'ilentenditl'aveupassionnédecetamour,ilfaiblit,etvoilason
visagedanssesdeuxmains.
Mais,lorsqu'ilsentitlesmainsdeLaVallièrecramponnéesàsesmains,lorsque
latièdepressiondel'amoureusejeunefilleeutgagnésesartères,ils'embrasaà
sontour,et,saisissantLaVallièreàbras-le-corps,illarelevaetlaserracontre
soncoeur.
Maiselle,mourante,laissantallersatêtevacillantesursesépaules,nevivait
plus.
Alorsleroi,effrayé,appeladeSaint-Aignan.
DeSaint-Aignan,quiavaitpousséladiscrétionjusqu'àresterimmobiledansson
coinenfeignantd'essuyerunelarme,accourutàcetappelduroi.
AlorsilaidaLouisàfaireasseoirlajeunefillesurunfauteuil,luifrappadansles
mains,luirépanditdel'eaudelareinedeHongrieenluirépétant:
—Mademoiselle,allons,mademoiselle,c'estfini,leroivouscroit,leroivous
pardonne.Eh!là,là!prenezgarde,vousallezémouvoirtropviolemmentleroi,
mademoiselle;SaMajestéestsensible,SaMajestéauncoeur.Ah!diable!
mademoiselle,faites-yattention,leroiestfortpâle.
Eneffet,leroipâlissaitvisiblement.
QuantàLaVallière,ellenebougeaitpas.
—Mademoiselle!mademoiselle!envérité,continuaitdeSaint-Aignan,revenez
àvous,jevousenprie,jevousensupplie,ilesttemps;songezàunechose,c'est
quesileroisetrouvaitmal,jeseraisobligéd'appelersonmédecin.Ah!quelle
extrémité,monDieu!Mademoiselle,chèremademoiselle,revenezàvous,faites
uneffort,vite,vite!
Ilétaitdifficilededéployerplusd'éloquencepersuasivequenelefaisaitSaintAignan;maisquelquechosedeplusénergiqueetdeplusactifencorequecette
éloquenceréveillaLaVallière.
Lerois'étaitagenouillédevantelle,etluiimprimaitdanslapaumedelamain
cesbaisersbrûlantsquisontauxmainscequelebaiserdeslèvresestauvisage.
Ellerevintenfinàelle,rouvritlanguissammentlesyeux,et,avecunmourant
regard:
—Oh!Sire,murmura-t-elle,VotreMajestém'adoncpardonné?
Leroineréponditpas…ilétaitencoretropému.
DeSaint-Aignancrutdevoirs'éloignerdenouveau…Ilavaitdevinélaflamme
quijaillissaitdesyeuxdeSaMajesté.
LaVallièreseleva.
—Etmaintenant,Sire,dit-elleaveccourage,maintenantquejemesuisjustifiée,
jel'espèredumoins,auxyeuxdeVotreMajesté,accordez-moidemeretirerdans
uncouvent.J'ybéniraimonroitoutemavie,etj'ymourraienaimantDieu,qui
m'afaitunjourdebonheur.
—Non,non,réponditleroi,non,vousvivrezicienbénissantDieu,aucontraire,
maisenaimantLouis,quivousferatouteuneexistencedefélicité,Louisqui
vousaime,Louisquivouslejure!
—Oh!Sire,Sire!…
EtsurcedoutedeLaVallière,lesbaisersduroidevinrentsibrûlants,quede
Saint-Aignancrutqu'ilétaitdesondevoirdepasserdel'autrecôtédela
tapisserie.
Maiscesbaisers,qu'ellen'avaitpaseulaforcederepousserd'abord,
commencèrentàbrûlerlajeunefille.
—Oh!Sire,s'écria-t-ellealors,nemefaitespasrepentird'avoirétésiloyale,car
ceseraitmeprouverqueVotreMajestémemépriseencore.
—Mademoiselle,ditsoudainleroiensereculantpleinderespect,jen'aimeet
n'honorerienaumondeplusquevous,etrienàmacournesera,j'enjureDieu,
aussiestiméquevousneleserezdésormais;jevousdemandedoncpardonde
monemportement,mademoiselle,ilvenaitd'unexcèsd'amour;maisjepuisvous
prouverquej'aimeraiencoredavantage,envousrespectantautantquevous
pourrezledésirer.
Puis,s'inclinantdevantelleetluiprenantlamain:
—Mademoiselle,luidit-il,voulez-vousmefairecethonneurd'agréerlebaiser
quejedéposesurvotremain?
Etlalèvreduroiseposarespectueuseetlégèresurlamainfrissonnantedela
jeunefille.
—Désormais,ajoutaLouisenserelevantetencouvrantLaVallièredeson
regard,désormaisvousêtessousmaprotection.Neparlezàpersonnedumalque
jevousaifait,pardonnezauxautresceluiqu'ilsontpuvousfaire.Àl'avenir,
voussereztellementau-dessusdeceux-là,que,loindevousinspirerdela
crainte,ilsnevousferontplusmêmepitié.
Etilsaluareligieusementcommeausortird'untemple.
Puis,appelantdeSaint-Aignan,quis'approchatouthumble:
—Comte,dit-il,j'espèrequeMademoisellevoudrabienvousaccorderunpeude
sonamitiéenretourdecellequejeluiaivoeàjamais.
DeSaint-AignanfléchitlegenoudevantLaVallière.
—Quellejoiepourmoi,murmura-t-il,siMademoisellemefaitunpareil
honneur!
—Jevaisvousrenvoyervotrecompagne,ditleroi.Adieu,mademoiselle,ou
plutơtaurevoir:faites-moilagrâcedenepasm'oublierdansvotreprière.
—Oh!Sire,ditLaVallière,soyeztranquille:vousêtesavec
Dieudansmoncoeur.
Cederniermotenivraleroi,qui,toutjoyeux,entrnadeSaintAignanparlesdegrés.
Madamen'avaitpasprévucedénouement-là:ninạadenidryaden'enavaient
parlé.
ChapitreCXXXIV—Lenouveaugénéraldesjésuites
TandisqueLaVallièreetleroiconfondaientdansleurpremieraveutousles
chagrinsdupassé,toutlebonheurduprésent,touteslesespérancesdel'avenir,
Fouquet,rentréchezlui,c'est-à-diredansl'appartementquiluiavaitétédéparti
auchâteau,Fouquets'entretenaitavecAramis,justementdetoutcequeleroi
négligeaitencemoment.
Vousmedirez,commenỗaFouquet,lorsqu'ileutinstallộsonhụtedansun
fauteuiletprisplacelui-mờmesescụtộs,vousmedirez,monsieurd'Herblay,
oựnousensommesmaintenantdel'affairedeBelle-ẻle,etsivousenavezreỗu
quelquesnouvelles.
Monsieurlesurintendant,rộponditAramis,toutvadececụtộcommenousle
dộsirons;lesdộpensesontộtộsoldộes,rienn'atranspirộdenosdesseins.
Maislesgarnisonsqueleroivoulaitymettre?
J'aireỗucematinlanouvellequ'ellesyộtaientarrivộesdepuisquinzejours.
Etonlesatraitộes?
merveille.
Maisl'anciennegarnison,qu'est-elledevenue?
EllearepristerreSarzeau,etonl'aimmộdiatementdirigộesurQuimper.
Etlesnouveauxgarnisaires?
Sontnouscetteheure.
Vousờtessỷrdecequevousdites,monchermonsieurde
Vannes?
Sỷr,etvousallezvoir,d'ailleurs,commentleschosessesontpassộes.
Maisdetouteslesgarnisons,voussavezcela,Belle-ẻleestjustementlaplus
mauvaise.
Jesaiscelaetj'agisenconsộquence;pasd'espace,pasdecommunications,
pasdefemmes,pasdejeu;or,aujourd'hui,c'estgrandepitiộ,ajoutaAramisavec
undecessouriresquin'appartenaientqu'lui,devoircombienlesjeunesgens
cherchentsedivertir,etcombien,enconsộquence,ilsinclinentversceluiqui
paielesdivertissements.
Maiss'ilss'amusentBelle-ẻle?
S'ilss'amusentdeparleroi,ilsaimerontleroi;maiss'ilss'ennuientdeparle