Tải bản đầy đủ (.pdf) (614 trang)

Le vicomte de bragelonne tome III

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.49 MB, 614 trang )


ProjectGutenberg'sLevicomtedeBragelonne,TomeIII.,byAlexandreDumas
ThiseBookisfortheuseofanyoneanywhereatnocostandwithalmostno
restrictionswhatsoever.Youmaycopyit,giveitawayorre-useitunderthe
termsoftheProjectGutenbergLicenseincludedwiththiseBookoronlineat
www.gutenberg.net
Title:LevicomtedeBragelonne,TomeIII.
Author:AlexandreDumas
ReleaseDate:November4,2004[EBook#13949]
Language:French
***STARTOFTHISPROJECTGUTENBERGEBOOKLEVICOMTEDE
BRAGELONNE,***

ThisEtextwaspreparedbyEbookslibresetgratuitsandisavailableat
inWordformat,MobipocketReaderformat,
eReaderformatandAcrobatReaderformat.

AlexandreDumas
LEVICOMTEDEBRAGELONNE

TOMEIII
(1848—1850)


Tabledesmatiốres
ChapitreCXXXIIPsychologieroyale
ChapitreCXXXIIICequen'avaientprộvuninaùadenidryade
ChapitreCXXXIVLenouveaugộnộraldesjộsuites
ChapitreCXXXVL'orage
ChapitreCXXXVILapluie
ChapitreCXXXVIITobie


ChapitreCXXXVIIILesquatrechancesdeMadame
ChapitreCXXXIXLaloterie
ChapitreCXLMalaga
ChapitreCXLILalettredeM.deBaisemeaux
ChapitreCXLIIOựlelecteurverraavecplaisirquePorthosn'a
rienperdudesaforce
ChapitreCXLIIILeratetlefromage
ChapitreCXLIVLacampagnedePlanchet
ChapitreCXLVCequel'onvoitdelamaisondePlanchet
ChapitreCXLVICommentPorthos,TrỹchenetPlanchetse
quittốrentamis,grõced'Artagnan
ChapitreCXLVIILaprộsentationdePorthos
ChapitreCXLVIIIExplications
ChapitreCXLIXMadameetdeGuiche
ChapitreCLMontalaisetMalicorne
ChapitreCLICommentdeWardesfutreỗulacour
ChapitreCLIILecombat
ChapitreCLIIILesouperduroi
ChapitreCLIVAprốssouper
ChapitreCLVCommentd'Artagnanaccomplitlamissiondontle
roil'avaitchargộ
ChapitreCLVIL'affỷt
ChapitreCLVIILemộdecin
ChapitreCLVIIIOựd'Artagnanreconnaợtqu'ils'ộtaittrompộ,
etquec'ộtaitManicampquiavaitraison
ChapitreCLIXCommentilestbond'avoirdeuxcordessonarc
ChapitreCLXM.Malicorne,archivisteduroyaumedeFrance
ChapitreCLXILevoyage
ChapitreCLXIITrium-Fộminat
ChapitreCLXIIIPremiốrequerelle

ChapitreCLXIVDộsespoir


ChapitreCLXVLafuite
ChapitreCLXVICommentLouisavait,desoncụtộ,passộletemps
dedixheuresetdemieminuit
ChapitreCLXVIILesambassadeurs
ChapitreCLXVIIIChaillot
ChapitreCLXIXChezMadame
ChapitreCLXXLemouchoirdeMademoiselledeLaValliốre
ChapitreCLXXIOựilesttraitộdesjardiniers,desộchelleset
desfillesd'honneur
ChapitreCLXXIIOựilesttraitộdemenuiserieetoựilest
donnộquelquesdộtailssurlafaỗondepercerlesescaliers
ChapitreCLXXIIILapromenadeauxflambeaux
ChapitreCLXXIVL'apparition
ChapitreCLXXVLeportrait
ChapitreCLXXVIHampton-Court
ChapitreCLXXVIILecourrierdeMadame
ChapitreCLXXVIIISaint-AignansuitleconseildeMalicorne
ChapitreCLXXIXDeuxvieuxamis
ChapitreCLXXXOựl'onvoitqu'unmarchộquinepeutpasse
faireavecl'unpeutsefaireavecl'autre
ChapitreCLXXXILapeaudel'ours
ChapitreCLXXXIIChezlareinemốre
ChapitreCLXXXIIIDeuxamies
ChapitreCLXXXIVCommentJeandeLaFontainefitsonpremier
conte
ChapitreCLXXXVLaFontainenộgociateur
ChapitreCLXXXVILavaisselleetlesdiamantsdeMadamede

Belliốre
ChapitreCLXXXVIILaquittancedeM.deMazarin
ChapitreCLXXXVIIILaminutedeM.Colbert
ChapitreCLXXXIXOựilsemblel'auteurqu'ilesttempsd'en
revenirauvicomtedeBragelonne
ChapitreCXCBragelonnecontinuesesinterrogations
ChapitreCXCIDeuxjalousies
ChapitreCXCIIVisitedomiciliaire
ChapitreCXCIIILamộthodedePorthos
ChapitreCXCIVLedộmộnagement,latrappeetleportrait
ChapitreCXCVRivauxpolitiques
ChapitreCXCVIRivauxamoureux


ChapitreCXXXII—Psychologieroyale
Leroientradanssesappartementsd'unpasrapide.
Peut-êtreLouisXIVmarchait-ilsivitepournepaschanceler.Illaissaitderrière
luicommelatraced'undeuilmystérieux.
Cettegaieté,quechacunavaitremarqedanssonattitudeàsonarrivée,etdont
chacuns'étaitréjoui,nulnel'avaitpeut-êtreapprofondiedanssonvéritablesens;
maiscedépartsiorageux,cevisagesibouleversé,chacunlecomprit,oudu
moinslecrutcomprendrefacilement.
LalégèretédeMadame,sesplaisanteriesunpeurudespouruncaractère
ombrageux,etsurtoutpouruncaractèrederoi;l'assimilationtropfamilière,sans
doute,deceroiàunhommeordinaire;voilàlesraisonsquel'assembléedonna
dudépartprécipitéetinattendudeLouisXIV.
Madame,plusclairvoyanted'ailleurs,n'yvitcependantpointd'abordautre
chose.C'étaitassezpourelled'avoirrenduquelquepetitetortured'amour-propre
àceluiqui,oubliantsipromptementdesengagementscontractés,semblaitavoir
prisàtâchededédaignersanscauselesplusnoblesetlesplusillustres

conqtes.
Iln'étaitpassansunecertaineimportancepourMadame,danslasituationóse
trouvaientleschoses,defairevoirauroiladifférencequ'ilyavaitàaimeren
hautlieuouàcourirl'amourettecommeuncadetdeprovince.
Aveccesgrandesamours,sentantleurloyautéetleurtoute-puissance,ayanten
quelquesorteleurétiquetteetleurostentation,unroi,nonseulementne
dérogeaitpoint,maisencoretrouvaitrepos,sécurité,mystèreetrespectgénéral.
Dansl'abaissementdesvulgairesamours,aucontraire,ilrencontrait,mêmechez
lesplushumblessujets,lagloseetlesarcasme;ilperdaitsoncaractère
d'infaillibleetd'inviolable.Descendudanslarégiondespetitesmisères
humaines,ilensubissaitlespauvresorages.
Enunmot,faireduroi-dieuunsimplemortelenletouchantaucoeur,ouplutơt
mêmeauvisage,commeledernierdesessujets,c'étaitporteruncoupterribleà
l'orgueildecesanggénéreux:oncaptivaitLouisplusencoreparl'amour-propre


queparl'amour.Madameavaitsagementcalculésavengeance;aussi,commeon
l'avu,s'était-ellevengée.
Qu'onn'aillepascroirecependantqueMadameẻtlespassionsterriblesdes
hérọnesduMoyenAgeetqu'ellevỵtleschosessousleuraspectsombre;
Madame,aucontraire,jeune,gracieuse,spirituelle,coquette,amoureuse,plutơt
defantaisie,d'imaginationoud'ambitionquedecoeur;Madame,aucontraire,
inauguraitcetteépoquedeplaisirsfacilesetpassagersquisignalalescentvingt
ansquis'écoulèrententrelamoitiéduXVIIesiècleetlestroisquartsduXVIIIe.
Madamevoyaitdonc,ouplutơtcroyaitvoirleschosessousleurvéritableaspect;
ellesavaitqueleroi,sonaugustebeau-frère,avaitrilepremierdel'humbleLa
Vallière,etque,selonseshabitudes,iln'étaitpasprobablequ'iladorâtjamaisla
personnedontilavaitpurire,nefût-cequ'uninstant.
D'ailleurs,l'amour-propren'était-ilpaslà,cedémonsouffleurquijoueunsi
grandrơledanscettecomédiedramatiquequ'onappellelavied'unefemme;

l'amour-proprenedisait-ilpointtouthaut,toutbas,àdemi-voix,surtouslestons
possibles,qu'ellenepouvaitvéritablement,elle,princesse,jeune,belle,riche,
êtrecomparéeàlapauvreLaVallière,aussijeunequ'elle,c'estvrai,maisbien
moinsjolie,maistoutàfaitpauvre?Etquecelan'étonnepointdelapartde
Madame;onlesait,lesplusgrandscaractèressontceuxquiseflattentleplus
danslacomparaisonqu'ilsfontd'euxauxautres,desautresàeux.
Peut-êtredemandera-t-oncequevoulaitMadameaveccetteattaquesi
savammentcombinée?Pourquoitantdeforcesdéploes,s'ilnes'agissaitde
débusquersérieusementleroid'uncoeurtoutneufdanslequelilcomptaitse
loger!Madameavait-elledoncbesoindedonnerunepareilleimportanceàLa
Vallière,sielleneredoutaitpasLaVallière?
Non,MadameneredoutaitpasLaVallière,aupointdevueóunhistorienqui
saitleschosesvoitl'avenir,ouplutơtlepassé;Madamen'étaitpointunprophète
ouunesibylle;Madamenepouvaitpasplusqu'unautreliredansceterribleet
fatallivredel'avenirquigardeensesplussecrètespageslesplussérieux
événements.
Non,Madamevoulaitpurementetsimplementpunirleroideluiavoirfaitune
cachotterietouteféminine;ellevoulaitluiprouverclairementques'ilusaitdece
genred'armesoffensives,elle,femmed'espritetderace,trouveraitcertainement


dansl'arsenaldesonimaginationdesarmesdộfensivesl'ộpreuvemờmedes
coupsd'unroi.
Etd'ailleurs,ellevoulaitluiprouverque,danscessortesdeguerre,iln'yaplus
derois,outoutaumoinsquelesrois,combattantpourleurproprecompte
commedeshommesordinaires,peuventvoirleurcouronnetomberaupremier
choc;qu'enfin,s'ilavaitespộrộờtreadorộtoutd'abord,deconfiance,sonseul
aspect,partouteslesfemmesdesacour,c'ộtaituneprộtentionhumaine,
tộmộraire,insultantepourcertainesplushautplacộesquelesautres,etquela
leỗon,tombantpropossurcettetờteroyale,trophauteettropfiốre,serait

efficace.
VoilcertainementquellesộtaientlesrộflexionsdeMadamel'ộgardduroi.
L'ộvộnementrestaitendehors.
Ainsi,l'onvoitqu'elleavaitagisurl'espritdesesfillesd'honneuretavaitprộparộ
danstoussesdộtailslacomộdiequivenaitdesejouer.
Leroienfuttoutộtourdi.Depuisqu'ilavaitộchappộ
M.deMazarin,ilsevoyaitpourlapremiốrefoistraitộenhomme.
Unepareillesộvộritộ,delapartdesessujets,luieỷtfournimatiốrerộsistance.
Lespouvoirscroissentdanslalutte.
Maiss'attaquerdesfemmes,ờtreattaquộparelles,avoirộtộjouộpardepetites
provincialesarrivộesdeBloistoutexprốspourcela,c'ộtaitlecombledu
dộshonneurpourunjeuneroipleindelavanitộqueluiinspiraientlafoisetses
avantagespersonnelsetsonpouvoirroyal.
Rienfaire,nireproches,niexil,nimờmebouderies.
Bouder,c'eỷtộtộavouerqu'onavaitộtộtouchộ,commeHamlet,parunearme
dộmouchetộe,l'armeduridicule.
Bouderdesfemmes!quellehumiliation!surtoutquandcesfemmesontlerire
pourvengeance.
Oh!si,aulieud'enlaissertoutelaresponsabilitộdesfemmes,quelque
courtisansefỷtmờlộcetteintrigue,avecquellejoieLouisXIVeỷtsaisicette


occasiond'utiliserlaBastille!
Maislàencorelacolèreroyales'arrêtait,repousséeparleraisonnement.
Avoirunearmée,desprisons,unepuissancepresquedivine,etmettrecette
toute-puissanceauserviced'unemisérablerancune,c'étaitindigne,non
seulementd'unroi,maismêmed'unhomme.
Ils'agissaitdoncpurementetsimplementdedévorerensilencecetaffrontet
d'affichersursonvisagelamêmemanstude,lamêmeurbanité.
Ils'agissaitdetraiterMadameenamie.Enamie!…Etpourquoipas?

OuMadameétaitl'instigatricedel'événement,oul'événementl'avaittrouvée
passive.
Sielleavaitétél'instigatrice,c'étaitbienhardiàelle,maisenfinn'était-cepas
sonrơlenaturel?
Quil'avaitétéchercherdansleplusdouxmomentdelaluneconjugalepourlui
parlerunlangageamoureux?Quiavaitosécalculerleschancesdel'adultère,
bienplusdel'inceste?Qui,retranchéderrièresonomnipotenceroyale,avaitdità
cettejeunefemme:«Necraignezrien,aimezleroideFrance,ilestau-dessusde
tous,etungestedesonbrasarmédusceptrevousprotégeracontretous,même
contrevosremords?»
Donc,lajeunefemmeavaitobéiàcetteparoleroyale,avaitcédéàcettevoix
corruptrice,etmaintenantqu'elleavaitfaitlesacrificemoraldesonhonneur,elle
sevoyaitpaedecesacrificeparuneinfidélitéd'autantplushumiliantequ'elle
avaitpourcauseunefemmebieninférieureàcellequiavaitd'abordcruêtre
aimée.
Ainsi,Madameẻt-elleétél'instigatricedelavengeance,Madameẻteuraison.
Si,aucontraire,elleétaitpassivedanstoutcetévénement,quelsujetavaitleroi
deluienvouloir?
Devait-elle,ouplutơtpouvait-ellearrêterl'essordequelqueslangues
provinciales?devait-elle,parunexcèsdezèlemalentendu,réprimer,aurisque
del'envenimer,l'impertinencedecestroispetitesfilles?


Touscesraisonnementsétaientautantdepiqûressensiblesàl'orgueilduroi;
mais,quandilavaitbienrepassétouscesgriefsdanssonesprit,LouisXIV
s'étonnait,réflexionsfaites,c'est-à-direaprèslaplaiepansée,desentird'autres
douleurssourdes,insupportables,inconnues.
Etvoilàcequ'iln'osaits'avoueràlui-même,c'estqueceslancinantesatteintes
avaientleursiègeaucoeur.
Et,eneffet,ilfautbienquel'historienl'avoueauxlecteurs,commeleroise

l'avouaitàlui-même:ils'étaitlaisséchatouillerlecoeurparcettenạve
déclarationdeLaVallière;ilavaitcruàl'amourpur,àdel'amourpourl'homme,
àdel'amourdépouillédetoutintérêt;etsonâme,plusjeuneetsurtoutplusnạve
qu'ilnelesupposait,avaitbondiau-devantdecetteautreâmequivenaitdese
révéleràluiparsesaspirations.
Lachoselamoinsordinairedansl'histoiresicomplexedel'amour,c'estla
doubleinoculationdel'amourdansdeuxcoeurs:pasplusdesimultanéitéque
d'égalité;l'unaimepresquetoujoursavantl'autre,commel'unfinitpresque
toujoursd'aimeraprèsl'autre.Aussilecourantélectriques'établit-ilenraisonde
l'intensitédelapremièrepassionquis'allume.PlusMlledeLaVallièreavait
montréd'amour,plusleroienavaitressenti.
Etvoilàjustementcequiétonnaitleroi.
Carilluiétaitbiendémontréqu'aucuncourantsympathiquen'avaitpuentrner
soncoeur,puisquecetaveun'étaitpasdel'amour,puisquecetaveun'étaitqu'une
insultefaiteàl'hommeetauroi,puisqueenfinc'était,etlemotsurtoutbrûlait
commeunferrouge,puisqueenfinc'étaitunemystification.
Ainsicettepetitefilleàlaquelle,àlarigueur,onpouvaittoutrefuser,beauté,
naissance,esprit,ainsicettepetitefille,choisieparMadameelle-mêmeenraison
desonhumilité,avaitnonseulementprovoqleroi,maisencoredédaignéle
roi,c'est-à-direunhommequi,commeunsultand'Asie,n'avaitqu'àchercher
desyeux,qu'àétendrelamain,qu'àlaissertomberlemouchoir.
Et,depuislaveille,ilavaitétépréoccupédecettepetitefilleaupointdene
penserqu'àelle,denerêverqued'elle;depuislaveille,sonimaginations'était
amuséeàparersonimagedetouslescharmesqu'ellen'avaitpoint;ilavaitenfin,
luiquetantd'affairesréclamaient,quetantdefemmesappelaient,ilavait,depuis
laveille,consacrétouteslesminutesdesavie,touslesbattementsdesoncoeur,


cetteuniquerờverie.
Envộritộ,c'ộtaittropoutroppeu.

Etl'indignationduroiluifaisantoubliertouteschoses,etentreautresquede
Saint-Aignanộtaitl,l'indignationdurois'exhalaitdanslesplusviolentes
imprộcations.
IlestvraiqueSaint-Aignanộtaittapidansuncoin,etdececoinregardaitpasser
latempờte.
Sondộsappointementluiparaissaitmisộrablecụtộdelacolốreroyale.
Ilcomparaitsonpetitamour-proprel'immenseorgueildeceroioffensộ,et,
connaissantlecoeurdesroisengộnộraletceluidespuissantsenparticulier,ilse
demandaitsibientụtcepoidsdefureur,suspendujusque-lsurlevide,nefinirait
pointpartombersurlui,parcelamờmequed'autresộtaientcoupablesetlui
innocent.
Eneffet,toutcouplerois'arrờtadanssamarcheimmodộrộe,et,fixantsurde
Saint-Aignanunregardcourroucộ.
Ettoi,deSaint-Aignan?s'ộcria-t-il.
DeSaint-Aignanfitunmouvementquisignifiait:
Ehbien!Sire?
Oui,tuasộtộaussisotquemoi,n'est-cepas?
Sire,balbutiadeSaint-Aignan.
Tut'eslaissộprendrecettegrossiốreplaisanterie.
Sire,ditdeSaint-Aignan,dontlefrissoncommenỗaitsecouerlesmembres,
queVotreMajestộnesemettepointencolốre:lesfemmes,ellelesait,sontdes
crộaturesimparfaitescrộộespourlemal;donc,leurdemanderlebienc'estexiger
d'elleslachoseimpossible.
Leroi,quiavaitunprofondrespectdelui-mờme,etquicommenỗaitprendre


sursespassionscettepuissancequ'ilconservasurellestoutesavie,leroisentit
qu'ilsedộconsidộraitmontrertantd'ardeurpourunsiminceobjet.
Non,dit-ilvivement,non,tutetrompes,Saint-Aignan,jenememetspasen
colốre;j'admireseulementquenousayonsộtộjouộsavectantd'adresseet

d'audaceparcesdeuxpetitesfilles.J'admiresurtoutque,pouvantnousinstruire,
nousayonsfaitlafoliedenousenrapporternotreproprecoeur.
Oh!lecoeur,Sire,lecoeur,c'estunorganequ'ilfautabsolumentrộduireses
fonctionsphysiques,maisqu'ilfautdestituerdetoutesfonctionsmorales.
J'avoue,quantmoi,que,lorsquej'aivulecoeurdeVotreMajestộsifort
prộoccupộdecettepetite
Prộoccupộ,moi?moncoeurprộoccupộ?Monesprit,peut-ờtre;maisquant
moncoeurilộtait
Louiss'aperỗut,cettefoisencore,quepourcouvrirunvide,ilenallaitdộcouvrir
unautre.
Aureste,ajouta-t-il,jen'airienreprochercetteenfant.
Jesavaisqu'elleenaimaitunautre.
LevicomtedeBragelonne,oui.J'enavaisprộvenuVotre
Majestộ.
Sansdoute.Maistun'ộtaispaslepremier.LecomtedeLaFốrem'avait
demandộlamaindeMlledeLaValliốrepoursonfils.Ehbien!sonretour
d'Angleterre,jelesmarieraipuisqu'ilss'aiment.
Envộritộ,jereconnaisltoutelagộnộrositộduroi.
Tiens,Saint-Aignan,crois-moi,nenousoccuponsplusdecessortesde
choses,ditLouis.
Oui,digộronsl'affront,Sire,ditlecourtisanrộsignộ.
Aureste,ceserachosefacile,fitleroienmodulantunsoupir.
Etpourcommencer,moiditSaint-Aignan.


—Ehbien?
—Ehbien!jevaisfairequelquebonneépigrammesurletrio.
J'appelleraicela:NaïadeetDryade;celaferaplaisiràMadame.
—Fais,Saint-Aignan,fais,murmuraleroi.Tumelirastesvers,celame
distraira.Ah!n'importe,n'importe,Saint-Aignan,ajoutaleroicommeunhomme

quirespireavecpeine,lecoupdemandeuneforcesurhumainepourêtre
dignementsoutenu.
Et,commeleroiachevaitainsiensedonnantlesairsdelaplusangélique
patience,undesvaletsdeservicevintgratteràlaportedelachambre.
DeSaint-Aignans'écartaparrespect.
—Entrez,fitleroi.
Levaletentrebâillalaporte.
—Queveut-on?demandaLouis.
Levaletmontraunelettrepliéeenformedetriangle.
—PourSaMajesté,dit-il.
—Dequellepart?
—Jel'ignore;ilaétéremisparundesofficiersdeservice.
Leroifitsigne,levaletapportalebillet.
Lerois'approchadesbougies,ouvritlebillet,lutlasignatureetlaissaéchapper
uncri.
Saint-Aignanétaitassezrespectueuxpournepasregarder;mais,sansregarder,il
voyaitetentendait.
Ilaccourut.
Leroi,d'ungeste,congédialevalet.


—Oh!monDieu!fitleroienlisant.
—VotreMajestésetrouve-t-elleindisposée?demandaSaint-Aignanlesbras
étendus.
—Non,non,Saint-Aignan;lis!
Etilluipassalebillet.
LesyeuxdeSaint-Aignanseportèrentàlasignature.
—LaVallière!s'écria-t-il.Oh!Sire!
—Lis!lis!
EtSaint-Aignanlut:

«Sire,pardonnez-moimonimportunité,pardonnez-moisurtoutledéfautde
formalitésquiaccompagnecettelettre;unbilletmesemblepluspresséetplus
pressantqu'unedépêche;jemepermetsdoncd'adresserunbilletàVotre
Majesté.
Jerentrechezmoibriséededouleuretdefatigue,Sire,etj'imploredeVotre
Majestélafaveurd'uneaudiencedanslaquellejepourraidirelavéritéàmonroi.
Signé:LouisedeLaVallière.»
—Ehbien?demandaleroienreprenantlalettredesmainsde
SaintAignantoutétourdidecequ'ilvenaitdelire.
—Ehbien?répétaSaint-Aignan.
—Quepenses-tudecela?
—Jenesaistrop.
—Maisenfin?
—Sire,lapetiteauraentendugronderlafoudre,etelleauraeupeur.
—Peurdequoi?demandanoblementLouis.


—Dame!quevoulez-vous,Sire!VotreMajestéamilleraisonsd'envouloirà
l'auteurouauxauteursd'unesiméchanteplaisanterie,etlamémoiredeVotre
Majesté,ouvertedanslemauvaissens,estuneéternellemenacepour
l'imprudente.
—Saint-Aignan,jenevoispascommevous.
—Leroidoitvoirmieuxquemoi.
—Ehbien!jevoisdansceslignes:deladouleur,delacontrainte,etmaintenant
surtoutquejemerappellecertainesparticularitésdelascènequis'estpasséece
soirchezMadame…Enfin…
Lerois'arrêtasurcesenssuspendu.
—Enfin,repritSaint-Aignan,VotreMajestévadonneraudience,voilàcequ'ily
adeplusclairdanstoutcela.
—Jeferaimieux,Saint-Aignan.

—Queferez-vous,Sire?
—Prendstonmanteau.
—Mais,Sire…
—TusaisóestlachambredesfillesdeMadame?
—Certes.
—Tusaisunmoyend'ypénétrer?
—Oh!quantàcela,non.
—Maisenfintudoisconntrequelqu'unparlà?
—Envérité,VotreMajestéestlasourcedetoutebonneidée.
—Tuconnaisquelqu'un?
—Oui.


Quiconnais-tu?Voyons.
Jeconnaiscertaingarỗonquiestaumieuxaveccertainefille.
D'honneur?
Oui,d'honneur,Sire.
AvecTonnay-Charente?demandaLouisenriant.
Non,malheureusement;avecMontalais.
Ils'appelle?
Malicorne.
Bon!Ettupeuxcomptersurlui?
Jelecrois,Sire.IldoitbienavoirquelqueclefEts'ilenaune,commeje
luiairenduserviceilm'enferapart.
C'estaumieux.Partons!
JesuisauxordresdeVotreMajestộ.
LeroijetasonpropremanteausurlesộpaulesdeSaint-Aignanetluidemandale
sien.Puistousdeuxgagnốrentlevestibule.
ChapitreCXXXIIICequen'avaientprộvuninaùadenidryade
DeSaint-Aignans'arrờtaaupieddel'escalierquiconduisaitauxentresolschez

lesfillesd'honneur,aupremierchezMadame.Del,parunvaletquipassait,il
fitprộvenirMalicorne,quiộtaitencorechezMonsieur.
Auboutdedixminutes,Malicornearrivalenezauventetflairantdansl'ombre.
Leroiserecula,gagnantlapartielaplusobscureduvestibule.
Aucontraire,deSaint-Aignans'avanỗa.


Mais,auxpremiersmotsparlesquelsilformulasondésir,
Malicornereculatoutnet.
—Oh!oh!dit-il,vousmedemandezàêtreintroduitdansleschambresdesfilles
d'honneur?
—Oui.
—Vouscomprenezquejenepuisfaireunepareillechosesanssavoirdansquel
butvousladésirez.
—Malheureusement,chermonsieurMalicorne,ilm'estimpossiblededonner
aucuneexplication;ilfautdoncquevousvousfiiezàmoicommeunamiqui
vousatiréd'embarrashieretquivouspriedel'entireraujourd'hui.
—Maismoi,monsieur,jevousdisaiscequejevoulais;cequejevoulais,c'était
nepointcoucheràlabelleétoile,ettouthonnêtehommepeutavouerunpareil
désir;tandisquevous,vousn'avouezrien.
—Croyez,monchermonsieurMalicorne,insistadeSaint-Aignan,que,s'il
m'étaitpermisdem'expliquer,jem'expliquerais.
—Alors,monchermonsieur,impossiblequejevouspermetted'entrerchez
MlledeMontalais.
—Pourquoi?
—Vouslesavezmieuxquepersonne,puisquevousm'avezprissurunmur,
faisantlacouràMlledeMontalais;or,ceseraitcomplaisantàmoi,vousen
conviendrez,luifaisantlacour,devousouvrirlaportedesachambre.
—Eh!quivousditquecesoitpourellequejevousdemandelaclef?
—Pourquidoncalors?

—Ellenelogepasseule,cemesemble?
—Non,sansdoute.
—EllelogeavecMlledeLaVallière?


Oui,maisvousn'avezpasplusaffairerộellementMlledeLaValliốrequ'
MlledeMontalais,etiln'yaquedeuxhommesquijedonneraiscetteclef:c'est
M.deBragelonne,s'ilmepriaitdelaluidonner;c'estauroi,s'ilme
l'ordonnait.
Ehbien!donnez-moidonccetteclef,monsieur,jevousl'ordonne,ditleroien
s'avanỗanthorsdel'obscuritộetenentrouvrantsonmanteau.MlledeMontalais
descendraprốsdevous,tandisquenousmonteronsprốsdeMlledeLaValliốre:
c'est,eneffet,elleseulequenousavonsaffaire.
Leroi!s'ộcriaMalicorneensecourbantjusqu'auxgenouxduroi.
Oui,leroi,ditLouisensouriant,leroiquivoussaitaussibongrộdevotre
rộsistancequedevotrecapitulation.Relevez-vous,monsieur;rendeznousle
servicequenousvousdemandons.
Sire,vosordres,ditMalicorneenmontantl'escalier.
FaitesdescendreMlledeMontalais,ditleroi,etneluisonnezmotdema
visite.
Malicornes'inclinaensigned'obộissanceetcontinuademonter.
Maisleroi,paruneviverộflexion,lesuivit,etcelaavecunerapiditộsigrande,
que,quoiqueMalicorneeỷtdộjlamoitiộdesescaliersd'avance,ilarrivaen
mờmetempsqueluilachambre.
Ilvitalors,parlaportedemeurộeentrouvertederriốreMalicorne,LaValliốre
touterenversộedansunfauteuil,etl'autrecoinMontalais,quipeignaitses
cheveux,enrobedechambre,deboutdevantunegrandeglaceettouten
parlementantavecMalicorne.
Leroiouvritbrusquementlaporteetentra.
Montalaispoussauncriaubruitquefitlaporte,et,reconnaissantleroi,elle

s'esquiva.
cettevue,LaValliốre,desoncụtộ,seredressacommeunemortegalvanisộeet
retombasursonfauteuil.


Lerois'avanỗalentementverselle.
Vousvoulezuneaudience,mademoiselle,luidit-ilavecfroideur,mevoici
prờtvousentendre.Parlez.
DeSaint-Aignan,fidốlesonrụledesourd,d'aveugleetdemuet,deSaintAignans'ộtaitplacộ,lui,dansuneencoignuredeporte,surunescabeauquele
hasardluiavaitprocurộtoutexprốs.
Abritộsouslatapisseriequiservaitdeportiốre,adossộlamuraillemờme,il
ộcoutaainsisansờtrevu,serộsignantaurụledebonchiendegardequiattendet
quiveillesansjamaisgờnerlemaợtre.LaValliốre,frappộedeterreurl'aspectdu
roiirritộ,selevaunesecondefois,et,demeurantdansuneposturehumbleet
suppliante:
Sire,balbutia-t-elle,pardonnez-moi.
Eh!mademoiselle,quevoulez-vousquejevouspardonne?demanda
LouisXIV.
Sire,j'aicommisunegrandefaute,plusqu'unegrandefaute,ungrandcrime.
Vous?
Sire,j'aioffensộVotreMajestộ.
Paslemoinsdumonde,rộponditLouisXIV.
Sire,jevousensupplie,negardezpointvis--visdemoicetteterriblegravitộ
quidộcốlelacolốrebienlộgitimeduroi.Jesensquejevousaioffensộ,Sire;
maisj'aibesoindevousexpliquercommentjenevousaipointoffensộdemon
pleingrộ.
Etd'abord,mademoiselle,ditleroi,enquoim'auriez-vousoffensộ?Jenele
voispas.Est-ceparuneplaisanteriedejeunefille,plaisanteriefortinnocente?
Vousvousờtesraillộed'unjeunehommecrộdule:c'estbiennaturel;touteautre
femmevotreplaceeỷtfaitcequevousavezfait.

Oh!VotreMajestộm'ộcraseaveccesparoles.


Etpourquoidonc?
Parceque,silaplaisanteriefỷtvenuedemoi,ellen'eỷtpasộtộinnocente.
Enfin,mademoiselle,repritleroi,est-celtoutcequevousaviezmedire
enmedemandantuneaudience?
Etleroifitpresqueunpasenarriốre.
AlorsLaValliốre,avecunevoixbrốveetentrecoupộe,avecdesyeuxdessộchộs
parlefeudeslarmes,fitsontourunpasversleroi.
VotreMajestộatoutentendu?dit-elle.
Tout,quoi?
Toutcequiaộtộditparmoiauchờneroyal?
Jen'enaipasperduuneseuleparole,mademoiselle.
EtVotreMajestộ,lorsqu'ellem'eutentendue,apucroirequej'avaisabusộde
sacrộdulitộ.
Oui,crộdulitộ,c'estbiencela,vousavezditlemot.
EtVotreMajestộn'apassoupỗonnộqu'unepauvrefillecommemoipeutờtre
forcộequelquefoisdesubirlavolontộd'autrui?
Pardon,maisjenecomprendraijamaisquecelledontlavolontộsemblait
s'exprimersilibrementsouslechờneroyalselaissõtinfluencercepointparla
volontộd'autrui.
Oh!maislamenace,Sire!
Lamenace!Quivousmenaỗait?quiosaitvousmenacer?
Ceuxquiontledroitdelefaire,Sire.
Jenereconnaispersonneledroitdemenacedansmonroyaume.
Pardonnez-moi,Sire,ilyaprốsdeVotreMajestộmờmedespersonnesassez


hautplacéespouravoiroupoursecroireledroitdeperdreunejeunefillesans

avenir,sansfortune,etn'ayantquesaréputation.
—Etcommentlaperdre?
—Enluifaisantperdrecetteréputationparunehonteuseexpulsion.
—Oh!mademoiselle,ditleroiavecuneamertumeprofonde,j'aimefortlesgens
quisedisculpentsansincriminerlesautres.
—Sire!
—Oui,etilm'estpénible,jel'avoue,devoirqu'unejustificationfacile,comme
pourraitl'êtrelavôtre,seviennecompliquerdevantmoid'untissudereproches
etd'imputations.
—Auxquellesvousn'ajoutezpasfoialors?s'écriaLaVallière.
Leroigardalesilence.
—Oh!dites-ledonc!répétaLaVallièreavecvéhémence.
—Jeregrettedevousl'avouer,répétaleroiens'inclinantavecfroideur.
—Lajeunefillepoussauneprofondeexclamation,et,frappantsesmainsl'une
dansl'autre:
—Ainsivousnemecroyezpas?dit-elle.
Leroineréponditrien.
LestraitsdeLaVallières'altérèrentàcesilence.
—Ainsivoussupposezquemoi,moi!dit-elle,j'aiourdiceridicule,cetinfâme
complotdemejoueraussiimprudemmentdeVotreMajesté?
—Eh!monDieu!cen'estniridiculeniinfâme,ditleroi;cen'estpasmêmeun
complot:c'estuneraillerieplusoumoinsplaisante,voilàtout.
—Oh!murmuralajeunefilledésespérée,leroinemecroitpas,leroineveut
pasmecroire.


Maisnon,jeneveuxpasvouscroire.
MonDieu!monDieu!
ẫcoutez:quoideplusnaturel,eneffet?Leroimesuit,m'ộcoute,meguette;le
roiveutpeut-ờtres'amusermesdộpens,amusons-nousauxsiens,et,commele

roiestunhommedecoeur,prenons-leparlecoeur.
LaValliốrecachasatờtedanssesmainsenộtouffantunsanglot.Leroicontinua
impitoyablement;ilsevengeaitsurlapauvrevictimedetoutcequ'ilavait
souffert.
Supposonsdonccettefablequejel'aimeetquejel'aiedistinguộ.Leroiestsi
naùfetsiorgueilleuxlafois,qu'ilmecroira,etalorsnousironsracontercette
naùvetộduroi,etnousrirons.
Oh!s'ộcriaLaValliốre,pensercela,pensercela,c'estaffreux!
Et,poursuivitleroi,cen'estpastout:siceprinceorgueilleuxvientprendre
ausộrieuxlaplaisanterie,s'ilal'imprudenced'entộmoignerpubliquement
quelquechosecommedelajoie,ehbien!devanttoutelacour,leroisera
humiliộ;or,cesera,unjour,unrộcitcharmantfairemonamant,unepartde
dotapportermonmari,quecetteaventured'unroijouộparunemalicieuse
jeunefille.
Sire!s'ộcriaLaValliốreộgarộe,dộlirante,pasunmotdeplus,jevousen
supplie;vousnevoyezdoncpasquevousmetuez?
Oh!raillerie,murmuraleroi,quicommenỗaitcependants'ộmouvoir.
LaValliốretombagenoux,etcelasirudement,quesesgenouxrộsonnốrentsur
leparquet.
Puis,joignantlesmains:
Sire,dit-elle,jeprộfốrelahontelatrahison.
Quefaites-vous?demandaleroi,maissansfaireunmouvementpourrelever
lajeunefille.


—Sire,quandjevousauraisacrifiémonhonneuretmaraison,vouscroirez
peut-êtreàmaloyauté.LerécitquivousaétéfaitchezMadameetparMadame
estunmensonge;cequej'aiditsouslegrandchêne…
—Ehbien?
—Celaseulement,c'étaitlavérité.

—Mademoiselle!s'écrialeroi.
—Sire,s'écriaLaVallièreentrnéeparlaviolencedesessensations,Sire,
dussé-jemourirdehonteàcetteplaceósontenracinésmesdeuxgenoux,je
vouslerépéteraijusqu'àcequelavoixmemanque:j'aiditquejevousaimais…
ehbien!jevousaime!
—Vous?
—Jevousaime,Sire,depuislejourójevousaivu,depuisqu'àBlois,óje
languissais,votreregardroyalesttombésurmoi,lumineuxetvivifiant;jevous
aime!Sire.C'estuncrimedelèse-majesté,jelesais,qu'unepauvrefillecomme
moiaimesonroietleluidise.Punissez-moidecetteaudace,méprisez-moipour
cetteimprudence;maisneditesjamais,maisnecroyezjamaisquejevousai
raillé,quejevousaitrahi.Jesuisd'unsangfidèleàlaroyauté,Sire;etj'aime…
j'aimemonroi!…Oh!jememeurs!
Ettoutàcoup,épuiséedeforce,devoix,d'haleine,elletombapliéeendeux,
pareilleàcettefleurdontparleVirgileetqu'atouchéelafauxdumoissonneur.
Leroi,àcesmots,àcettevéhémentesupplique,n'avaitgardénirancune,ni
doute;soncoeurtoutentiers'étaitouvertausouffleardentdecetamourqui
parlaitunsinobleetsicourageuxlangage.
Aussi,lorsqu'ilentenditl'aveupassionnédecetamour,ilfaiblit,etvoilason
visagedanssesdeuxmains.
Mais,lorsqu'ilsentitlesmainsdeLaVallièrecramponnéesàsesmains,lorsque
latièdepressiondel'amoureusejeunefilleeutgagnésesartères,ils'embrasaà
sontour,et,saisissantLaVallièreàbras-le-corps,illarelevaetlaserracontre
soncoeur.


Maiselle,mourante,laissantallersatêtevacillantesursesépaules,nevivait
plus.
Alorsleroi,effrayé,appeladeSaint-Aignan.
DeSaint-Aignan,quiavaitpousséladiscrétionjusqu'àresterimmobiledansson

coinenfeignantd'essuyerunelarme,accourutàcetappelduroi.
AlorsilaidaLouisàfaireasseoirlajeunefillesurunfauteuil,luifrappadansles
mains,luirépanditdel'eaudelareinedeHongrieenluirépétant:
—Mademoiselle,allons,mademoiselle,c'estfini,leroivouscroit,leroivous
pardonne.Eh!là,là!prenezgarde,vousallezémouvoirtropviolemmentleroi,
mademoiselle;SaMajestéestsensible,SaMajestéauncoeur.Ah!diable!
mademoiselle,faites-yattention,leroiestfortpâle.
Eneffet,leroipâlissaitvisiblement.
QuantàLaVallière,ellenebougeaitpas.
—Mademoiselle!mademoiselle!envérité,continuaitdeSaint-Aignan,revenez
àvous,jevousenprie,jevousensupplie,ilesttemps;songezàunechose,c'est
quesileroisetrouvaitmal,jeseraisobligéd'appelersonmédecin.Ah!quelle
extrémité,monDieu!Mademoiselle,chèremademoiselle,revenezàvous,faites
uneffort,vite,vite!
Ilétaitdifficilededéployerplusd'éloquencepersuasivequenelefaisaitSaintAignan;maisquelquechosedeplusénergiqueetdeplusactifencorequecette
éloquenceréveillaLaVallière.
Lerois'étaitagenouillédevantelle,etluiimprimaitdanslapaumedelamain
cesbaisersbrûlantsquisontauxmainscequelebaiserdeslèvresestauvisage.
Ellerevintenfinàelle,rouvritlanguissammentlesyeux,et,avecunmourant
regard:
—Oh!Sire,murmura-t-elle,VotreMajestém'adoncpardonné?
Leroineréponditpas…ilétaitencoretropému.
DeSaint-Aignancrutdevoirs'éloignerdenouveau…Ilavaitdevinélaflamme


quijaillissaitdesyeuxdeSaMajesté.
LaVallièreseleva.
—Etmaintenant,Sire,dit-elleaveccourage,maintenantquejemesuisjustifiée,
jel'espèredumoins,auxyeuxdeVotreMajesté,accordez-moidemeretirerdans
uncouvent.J'ybéniraimonroitoutemavie,etj'ymourraienaimantDieu,qui

m'afaitunjourdebonheur.
—Non,non,réponditleroi,non,vousvivrezicienbénissantDieu,aucontraire,
maisenaimantLouis,quivousferatouteuneexistencedefélicité,Louisqui
vousaime,Louisquivouslejure!
—Oh!Sire,Sire!…
EtsurcedoutedeLaVallière,lesbaisersduroidevinrentsibrûlants,quede
Saint-Aignancrutqu'ilétaitdesondevoirdepasserdel'autrecôtédela
tapisserie.
Maiscesbaisers,qu'ellen'avaitpaseulaforcederepousserd'abord,
commencèrentàbrûlerlajeunefille.
—Oh!Sire,s'écria-t-ellealors,nemefaitespasrepentird'avoirétésiloyale,car
ceseraitmeprouverqueVotreMajestémemépriseencore.
—Mademoiselle,ditsoudainleroiensereculantpleinderespect,jen'aimeet
n'honorerienaumondeplusquevous,etrienàmacournesera,j'enjureDieu,
aussiestiméquevousneleserezdésormais;jevousdemandedoncpardonde
monemportement,mademoiselle,ilvenaitd'unexcèsd'amour;maisjepuisvous
prouverquej'aimeraiencoredavantage,envousrespectantautantquevous
pourrezledésirer.
Puis,s'inclinantdevantelleetluiprenantlamain:
—Mademoiselle,luidit-il,voulez-vousmefairecethonneurd'agréerlebaiser
quejedéposesurvotremain?
Etlalèvreduroiseposarespectueuseetlégèresurlamainfrissonnantedela
jeunefille.


—Désormais,ajoutaLouisenserelevantetencouvrantLaVallièredeson
regard,désormaisvousêtessousmaprotection.Neparlezàpersonnedumalque
jevousaifait,pardonnezauxautresceluiqu'ilsontpuvousfaire.Àl'avenir,
voussereztellementau-dessusdeceux-là,que,loindevousinspirerdela
crainte,ilsnevousferontplusmêmepitié.

Etilsaluareligieusementcommeausortird'untemple.
Puis,appelantdeSaint-Aignan,quis'approchatouthumble:
—Comte,dit-il,j'espèrequeMademoisellevoudrabienvousaccorderunpeude
sonamitiéenretourdecellequejeluiaivoeàjamais.
DeSaint-AignanfléchitlegenoudevantLaVallière.
—Quellejoiepourmoi,murmura-t-il,siMademoisellemefaitunpareil
honneur!
—Jevaisvousrenvoyervotrecompagne,ditleroi.Adieu,mademoiselle,ou
plutơtaurevoir:faites-moilagrâcedenepasm'oublierdansvotreprière.
—Oh!Sire,ditLaVallière,soyeztranquille:vousêtesavec
Dieudansmoncoeur.
Cederniermotenivraleroi,qui,toutjoyeux,entrnadeSaintAignanparlesdegrés.
Madamen'avaitpasprévucedénouement-là:ninạadenidryaden'enavaient
parlé.
ChapitreCXXXIV—Lenouveaugénéraldesjésuites
TandisqueLaVallièreetleroiconfondaientdansleurpremieraveutousles
chagrinsdupassé,toutlebonheurduprésent,touteslesespérancesdel'avenir,
Fouquet,rentréchezlui,c'est-à-diredansl'appartementquiluiavaitétédéparti
auchâteau,Fouquets'entretenaitavecAramis,justementdetoutcequeleroi
négligeaitencemoment.


×