HỆ THỐNG HOÁ KIẾN THỨC cơ bản môn địa lý lớp 12

Tài Liệu Ơn Thi Group

H TH NẢ HĨA KI N TH C C B N MƠN A LÍ L P 12
VI T NAM TRểN
NG
I M I VẨ H I NH P
1. Công cu c đ i m i lƠ m t cu c c i cách toƠn di n v kinh t - xƣ h i:
a. B i c nh:
- Ngày 30 - 4 - 1975: t n c th ng nh t, c n c t p trung vào hàn g n v t th ng
chi n tranh và xây d ng, phát tri n đ t n c.
- N c ta đi lên t m t n c nơng nghi p l c h u.
- Tình hình trong n c và qu c t nh ng n m cu i th p k 70, đ u th p k 80 di n
bi n ph c t p.
 Trong th i gian dài n c ta lâm vào tình tr ng kh ng ho ng.
b. Di n bi n:
- N m 1979: B t đ u th c hi n đ i m i trong m t s ngành (nông nghi p, công
nghi p).
ng l i i m i đ c kh ng đ nh t
i h i VI - N m 1986 v i ba xu th :
+ Dân ch hóa đ i s ng kinh t - xư h i.
+ Phát tri n n n kinh t hàng hóa nhi u thành ph n theo đ nh h ng XHCN.
+ T ng c ng giao l u và h p tác v i các n c trên th gi i.
c. ThƠnh t u:
- N c ta đư thốt kh i tình tr ng kh ng ho ng kinh t - xư h i kéo dài. L m phát
đ c đ y lùi và ki m ch m c m t con s .
- T c đ t ng tr ng kinh t khá cao (đ t 9,5% n m 1999, 8,4% n m 2005).
- C c u kinh t chuy n d ch theo h ng công nghi p hóa, hi n đ i hóa (gi m t
tr ng khu v c I, t ng t tr ng khu v c II và III).
- C c u kinh t theo lưnh th c ng chuy n bi n rõ r t.
i s ng nhân dân đ c c i thi n, gi m t l nghèo c a c n c.
d. Thách th c:

- Các thành t u kinh t ch a th t v ng ch c. Chuy n d ch c c u kinh t ch m.
- L m phát có xu h ng t ng lên. S phân hóa giàu nghèo ngày càng l n.
- Chênh l ch trình đ phát tri n KT-XH gi a các vùng.
- Thi u v n đ u t , k t c u h t ng và csvc ch a đáp ng nhu c u phát tri n.
- Nhi u v n đ xư h i c n gi i quy t: Nhà , vi c làm, môi tr ng, y t , ...
2. N c ta trong h i nh p qu c t vƠ khu v c:
a. B i c nh:
- Th gi i: Toàn c u hóa là xu h ng t t y u c a n n kinh t th gi i, đ y m nh h p
tác khu v c. Các t ch c liên minh kinh t đ c thành l p.
- Ngày 15 - 11 - 1994, t ch c th ng m i th gi i (WTO) ra đ i, ho t đ ng chính
th c t 1 - 1 - 1995. Hi n nay g m 150 n c thành viên.
- Vi t Nam là thành viên c a ASEAN (tháng 7/1995), bình th ng hóa quan h Vi t
- M , thành viên WTO n m 2007.
- N m 1997, Vi t Nam tham gia vào khu v c m u d ch t do ông Nam Á (APTA).
Tham gia di n đàn kinh t châu Á - Thái Bình D ng (APEC).
b. ThƠnh t u:
- Thu hút v n đ u t n c ngoài ODA, FDI.
- y m nh h p tác kinh t , khoa h c k thu t, b o v môi tr ng.
- Phát tri n ngo i th ng t m cao m i, xu t kh u g o....
c. Thách th c:
- B c l nh ng khó kh n c a n c ta: V n, công ngh và lao đ ng lành ngh . . .
- S c nh tranh các m t hàng xu t kh u ch l c c a n c ta.
- S phá ho i c a các th l c thù đ ch
1
TÀI LI U ÔN THI T T NGHI P



Tài Liệu Ơn Thi Group

H TH NẢ HĨA KI N TH C C B N MƠN A LÍ L P 12
3. M t s đ nh h ng chính đ đ y m nh công cu c i m i:
- Th c hi n chi n l c toàn di n v t ng tr ng và xố đói gi m nghèo.
- Hoàn thi n và th c hi n đ ng b th ch kinh t th tr ng đ nh h ng XHCN.
- y m nh công nghi p hoá g n li n v i kinh t tri th c.
- y m nh h i nh p kinh t qu c t đ t ng ti m l c kinh t qu c gia.
- Có các gi i pháp h u hi u b o v tài nguyên, môi tr ng và phát tri n b n v ng.
- Phát tri n n n v n hoá m i, ch ng l i các t n n xư h i, m t trái c a kinh t th
tr ng.
CHUYểN

I
A. V TRệ

A Lệ VẨ PH M VI LẩNH TH

1. V trí đ a lí:
- N m rìa phía đông c a bán c u trên bán đ o ông D ng, g n trung tâm khu v c
ông Nam Á.
- V trí bán đ o, v a g n li n v i l c đ a Á - Âu, v a ti p giáp v i Thái Bình D ng.
- N m trên các tuy n đ ng giao thông hàng h i, đ ng b , đ ng hàng không qu c
t quan tr ng.
- N m trong khu v c có n n kinh t phát tri n n ng đ ng c a th gi i.
2. Ph m vi lƣnh th :
- H t a đ trên đ t li n:
i mc c
Kinh, v tuy n
a gi i hành chính
0
B c

23 23'B
Xư L ng Cú, huy n ng V n, t nh Hà Giang.
0
Nam
8 34' B
Xư t M i, huy n Ng c Hi n, t nh Cà Mau.
Tây
102009’
Xư Sín Th u, huy n M ng Nhé, t nh i n Biên.
0
ông
l09 24'
Xã V n Th nh, huy n V n Ninh, t nh Khánh Hịa.
- T a đ đ a lí trên bi n: Phía ơng 117020’ , phía Nam 6050'B và phái Tây 1010 .
- N m hồn tồn trong vịng đai nhi t đ i B c bán c u, th ng xuyên ch u nh
h ng c a gió m u d ch và gió mùa châu Á.
- N m hoàn toàn trong múi gi th 7, thu n l i cho vi c th ng nh t qu n lí đ t n c
v th i gian sinh ho t và các ho t đ ng khác.
- Ph m vi lưnh th bao g m:
a. Vùng đ t:
- G m toàn b ph n đ t li n và các h i đ o n c ta. (S: 331.212 km2).
- Biên gi i trên đ t li n dài h n 4600km, ph n l n n m khu v c mi n núi, trong đó
đ ng biên gi i chung v i:
+ Phía B c giáp Trung Qu c dài (h n 1400km).
+ Phía Tây giáp Lào (g n 2100km).
+ Phía Tây Nam giáp Campuchia (h n 1100km).
ng biên gi i đ c xác đ nh theo các d ng đ a hình đ c tr ng: đ nh núi, đ ng
s ng núi, đ ng chia n c, khe, sông, su i, ... Giao thông v i các n c thông qua nhi u
c a kh u t ng đ i thu n l i.
b. Vùng bi n:

Di n tích kho ng 1 tri u km2.
ng b bi n dài 3260km ch y theo hình ch S t
th xư Móng Cái (Qu ng Ninh) đ n th xư Hà Tiên (Kiên Giang). Có 29/63 t nh và thành
ph giáp v i bi n.
2
TÀI LI U ÔN THI T T NGHI P



Tài Liệu Ơn Thi Group

H TH NẢ HĨA KI N TH C C B N MƠN A LÍ L P 12
Các b ph n h p thành vùng bi n g m:
- Vùng n i thu : Là vùng n c ti p giáp v i đ t li n, phía trong đ ng c s (N i
các đ o ngoài cùng g i là đ ng c s ).
- Lưnh h i: Là vùng bi n thu c ch quy n qu c gia trên bi n, cách đ u đ ng c s
là 12 h i lí (1 h i lí = 1852m).
- Vùng ti p giáp lưnh h i: Là vùng bi n đ c quy đ nh nh m đ m b o cho vi c th c
hi n ch quy n các n c ven bi n (b o v an ninh, qu c phòng, ki m soát thu quan, các
quy đ nh v y t , môi tr ng, nh p c …) vùng này cách lưnh h i 12 h i lí (cách đ ng c
s 24 h i lí).
- Vùng đ c quy n kinh t : Là vùng nhà n c ta có ch quy n hồn tồn v m t kinh
t nh ng v n đ các n c khác đ t ng d n d u, dây cáp ng m và tàu thuy n, máy bay c a
n c ngồi v n đi l i theo Cơng c qu c t v đi l i. Vùng này có chi u r ng 200 h i lí
tính t đ ng c s .
- Th m l c đ a: Là ph n ng m d i đáy bi n và trong lòng đ t d i đáy bi n thu c
ph n l c đ a kéo dài m r ng ra ngoài lưnh h i cho đ n b ngồi c a l c đ a, có đ sâu
200m ho c h n n a. Nhà n c ta có tồn quy n th m dị, khai thác, b o v , qu n lí các
ngu n tài nguyên thiên nhiên th m l c đ a Vi t Nam.
- H th ng đ o và qu n đ o: N c ta có h n 4000 đ o l n nh , ph n l n là các đ o

ven b và hai qu n đ o xa b là qu n đ o Tr ng Sa và qu n đ o Hoàng Sa.
c. Vùng tr i:
Kho ng không gian, không gi i h n bao trùm trên lưnh th Vi t Nam. Trên đ t li n
đ c xác đ nh b i đ ng biên gi i, trên bi n là ranh gi i bên ngoài lưnh h i và không gian
c a các đ o.
3. ụ ngh a c a v trí đ a lí:
a. ụ ngh a t nhiên:
- V trí đ a lí quy đ nh đ c đi m c b n c a thiên nhiên n c ta mang tính ch t nhi t
đ i m gió mùa v i n n nhi t m cao.
- N c ta còn n m trong khu v c ch u nh h ng c a gió mùa châu Á, nên khí h u
n c ta có 2 mùa rõ r t:
- N c ta giáp bi n ông là ngu n d tr d i dào v nhi t và m, ch u nh h ng
sâu s c c a bi n ông.
- N c ta n m trên vành đai sinh khoáng châu Á - Thái Bình D ng nên có tái
ngun khoáng s n phong phú.
- N c ta n m trên đ ng di l u và di c c a nhi u loài đ ng, th c v t nên tài
nguyên sinh v t phong phú và đa d ng.
- V trí và hình th t o nên s phân hoá đa d ng v t nhiên gi a các vùng mi n.
b. ụ ngh a v kinh t , v n hóa, xƣ h i vƠ qu c phòng:
- V kinh t :
+ T o thu n l i trong phát tri n kinh t và vùng lưnh th , th c hi n chính sách m
c a, thu hút v n đ u t n c ngoài.
+ i u ki n phát tri n các lo i hình giao thơng, thu n l i trong vi c phát tri n quan
h ngo i th ng v i các n c trong và ngoài khu v c.
- V v n hoá - xư h i:
+ T o thu n l i n c ta chung s ng hoà bình, h p tác h u ngh và cùng phát tri n
v i các n c láng gi ng và các n c trong khu v c ông Nam Á.
+ Góp ph n làm giàu b n s c v n hóa, k c kinh nghi m s n xu t…
- V chính tr và qu c phịng:
+ Là khu v c quân s đ c bi t quan tr ng c a vùng ông Nam Á. M t khu v c kinh

t n ng đ ng và nh y c m v i nh ng bi n đ ng chính tr trên th gi i.
3
TÀI LI U ƠN THI T T NGHI P



Tài Liệu Ơn Thi Group

H TH NẢ HĨA KI N TH C C B N MƠN A LÍ L P 12
+ Bi n ông c a n c ta là m t h ng chi n l c có ý ngh a r t quan tr ng trong
công cu c xây d ng, phát tri n và b o v đ t n c.
c. Khó kh n:
- Thiên nhiên nhi t đ i gió mùa thi u n đ nh, tính th t th ng c a th i ti t, các tai
bi n thiên nhiên (bưo, l t, h n hán, sâu b nh...) th ng xuyên x y ra gây t n th t l n đ n
s n xu t và đ i s ng.
- Vi c b o v ch quy n lưnh th g n v i v trí chi n l c quan tr ng n c ta.
- t n c ta vào th v a h p tác v a c nh tranh quy t li t trên thi tr ng th gi i.
B.

TN

C NHI U

I NÖI

1.
a.

c đi m chung c a đ a hình:
a hình đ i núi chi m ph n l n di n tích nh ng ch y u lƠ đ i núi th p:

- a hình cao d i 1000m chi m 85%, t 1000 - 2000m núi trung bình 14%, trên
2000m núi cao ch có 1%.
- i núi chi m 3/4 di n tích lưnh th .
b. C u trúc đ a hình khá đa d ng:
- C u trúc: 2 h ng chính:
+ H ng Tây B c - ông Nam: vùng núi Tr ng S n B c, Tây B c.
+ H ng vòng cung: vùng núi ông B c, Tr ng S n Nam.
- a hình già tr l i và có tính phân b c rõ r t.
- a hình th p d n t Tây B c xu ng ơng Nam.
c.
a hình c a vùng nhi t đ i m gió mùa: Xói mịn, r a trơi mi n núi, b i t nhanh
đ ng b ng.
d.
a hình ch u tác đ ng m nh m c a con ng i: Thông qua các ho t đ ng kinh t :
Các công trình th y l i, th y đi n, đ p đê… làm bi n đ i các d ng đ a hình.
2. Các khu v c đ a hình:
a. Khu v c đ i núi:
* a hình núi: 4 vùng: ông B c, Tây B c, Tr ng S n B c, Tr ng S n Nam.
Vùng núi
V trí
c đi m chính
ơng B c - N m t ng n sơng - H ng vịng cung.
H ng.
- H ng nghiêng chung: Th p d n t TB xu ng N
- Ch y u là đ i núi th p.
- G m 4 cánh cung ch m l i Tam o, m r ng v
phía B c, ơng.
- Thung l ng: Sông C u, sông Th ng, L c Nam.
Tơy B c - N m gi a sông H ng - a hình cao nh t n c, h ng TB - N.
và sông C .

- Ba d i đ a hình:
+ Phía ơng: Dưy núi cao đ s Hồng Liên S n
( nh Phanxip ng: 3143m).
+ Phía Tây: a hình núi Tây B c.
+
gi a: a hình th p h n: dưy núi, s n nguyên,
cao nguyên đá vôi.
Tr ng
- T phía Nam sơng - H ng đ a hình: Tây B c - ơng Nam.
S n B c. C đ n dưy B ch Mư. - Các dãy núi song song, so le nhau.
- Th p, h p ngang nâng cao hai đ u.
Tr ng
- Phía Nam B ch Mư. - Có s b t đ i x ng gi a hai s n ông, Tây c a
4
TÀI LI U ÔN THI T T NGHI P



Tài Liệu Ơn Thi Group

S n
Nam.

H TH NẢ HĨA KI N TH C C B N MƠN A LÍ L P 12
Tây Tr ng S n.
+ a hình núi phía ông v i nh ng đ nh cao trên
2000m nghiêng d n v phía ơng.
+ Cao ngun badan t ng đ i b ng ph ng, bán bình
nguyên xen đ i phía Tây.

* a hình bán bình ngun và đ i trung du: N m chuy n ti p gi a mi n núi v i
đ ng b ng.
- Bán bình ngun ( ơng Nam B ): B c th m phù sa c và b m t ph badan.
i trung du (Rìa phía B c, phía Tây BSH thu h p rìa đ ng b ng ven bi n
mi nTrung): Ph n l n là b c th m phù sa c b chia c t do tác đ ng c a dòng ch y.
b. Khu v c đ ng b ng:
*
ng b ng châu th sông g m: đ ng b ng sông H ng và đ ng b ng sông C u
Long.
- Gi ng nhau: u đ c thành t o và phát tri n do phù sa sông b i t d n trên v nh
bi n nông, th m l c đ a m r ng.
- Khác nhau:
ng b ng sơng H ng
Ngun nhân hình Do phù sa sơng H ng và sơng
thành.
Thái Bình b i t .
Di n tích.
15.000km2
a hình.
Cao ría phía Tây - Tây B c,
th p d n phía ơng, b chia c t
thành nhi u ơ.
H
th ng đê/Ệênh Có h th ng đê ng n l .
r ch.
S b i đ ị ịhù sa.
Vùng trong đê không đ c b i
phù sa h ng n m, ch có vùng
ngồi đê.
Tác đ ng c a thỐ Ít ch u tác đ ng c a thu tri u.

tri Ố.

ng b ng sông C Ố LỊng
Do phù sa sông Ti n, sông H u
b it .
> 40.000km2
Th p, b ng ph ng.
Có h th ng kênh r ch ch ng
ch t.
c b i đ p phù sa hàng
n m.
Ch u tác đ ng m nh c a thu
tri u.

* ng b ng ven bi n (Mi n Trung):
- Di n tích 15000 km2. H p ngang, b chia c t thành nhi u đ ng b ng nh .
- Ch y u do phù sa bi n b i đ p. t nghèo, nhi u cát, ít phù sa sơng.
- Các đ ng b ng l n: ng b ng Thanh Hoá, Ngh An, Qu ng Nam, Tuy Hoà,....
3. Th m nh vƠ h n ch v thiên nhiên c a các khu v c đ i núi vƠ đ ng b ng trong
phát tri n kinh t - xƣ h i:
a. Khu v c đ i núi:
* Th m nh (thu n l i):
- Khoáng s n: Ngu n g c n i sinh, ngo i sinh là c s đ phát tri n cơng nghi p.
- R ng: Giàu có v lồi đ ng, th c v t v i nhi u lo i quý hi m.
t đai: B m t cao nguyên b ng ph ng thu n l i cho vi c thành l p các vùng
chuyên canh cây công nghi p, ch n nuôi đ i gia súc.
- Th y đi n: Các dịng sơng mi n núi có ti m n ng th y đi n l n (sơng à, ng
Nai, Xê Xan…).
5
TÀI LI U ƠN THI T T NGHI P

Tài Liệu Ơn Thi Group

H TH NẢ HĨA KI N TH C C B N MƠN A LÍ L P 12
- Du l ch: V i khí h u mát m , phong c nh đ p nhi u vùng tr thành n i ngh mát
n i ti ng nh : à L t, Sa Pa, Tam o, M u S n…
* H n ch :
- a hình b chia c t m nh, nhi u sông su i, h m v c, s n d c gây tr ng i cho
giao thông, khai thác tài nguyên và giao l u kinh t gi a các mi n.
- Thiên tai: L qt, xói mịn, s t l đ t, s ng mu i, rét h i…
- N i khơ nóng th ng x y ra n n cháy r ng. Mi n núi đá vôi thi u đ t tr ng tr t và
khan hi m n c v mùa khô.
b. Khu v c đ ng b ng:
* Th m nh (thu n l i):
+ Phát tri n n n nông nghi p nhi t đ i, đa d ng các lo i nông s n, đ c bi t là lúa.
+ Cung c p các ngu n l i thiên nhiên khác nh khoáng s n, thu s n và lâm s n.
+ Có đi u ki n đ t p trung các thành ph , các khu công nghi p và các trung tâm
th ng m i. .
* H n ch : Th ng xuyên ch u nhi u thiên tai bưo, l t, h n hán...
C. THIểN NHIểN CH U NH H

NG SỂU S C C A BI N

1. Khái quát v bi n ông:
- M t vùng bi n r ng (3,477 triê km2 - Th 2 Thái Bình D ng).
- Là bi n t ng đ i kín.
- N m trong vùng nhi t đ i m gió mùa. Tính ch t nhi t đ i m gió mùa và tính
khép kín đ c th hi n qua các y u t h i v n và sinh v t bi n.

2. nh h ng c a Bi n ông đ n thiên nhiên Vi t Nam:
a. Khí h u:
Nh có Bi n ơng nên khí h u n c ta mang tính h i d ng đi u hòa, l ng m a
nhi u, đ m t ng đ i c a khơng khí trên 80%. Gi m tính ch t kh c nghi t c a th i ti t
l nh khô vào mùa đông, làm d u b t th i ti t nóng b c vào mùa h .
b. a hình vƠ các h sinh thái vùng ven bi n:
- a hình ven bi n: v nh c a sơng, b bi n mài mòn, các tam giác châu, các đ o ven
b và nh ng r n san hô,…
- Các h sinh thái vùng ven bi n r t đa d ng và giàu có: h sinh thái r ng ng p m n,
h sinh thái đ t phèn, r ng trên các đ o, n c l , …
c. TƠi nguyên thiên nhiên vùng bi n:
- Tài nguyên khoáng s n: D u m , khí đ t, cát, qu ng ti tan,....
- Tài nguyên h i s n: tiêu bi u cho h sinh v t vùng bi n nhi t đ i: giàu thành ph n
lo i, n ng su t sinh h c cao ( c bi t vùng ven b ).
d. Thiên tai:
- Bưo l n (3 - 4 c n), m a to, sóng l ng, l l t.
- S t l b bi n. (D i b bi n Trung B ).
- Hi n t ng cát bay, cát ch y l n chi m đ ng ru ng ven bi n mi n Trung =>
Hoang m c hoá đ t đai.
=> V n đ s d ng h p lí tài nguyên bi n, b o v vùng ven bi n và phòng tránh
thiên tai là v n đ h tr ng trong khai thác phát tri n kinh t bi n n c ta.
D. THIểN NHIểN NHI T

I M GIị MỐA

1. Khí h u nhi t đ i m gió mùa:
a. Tính ch t nhi t đ i:
6
TÀI LI U ƠN THI T T NGHI P

Tài Liệu Ơn Thi Group

H TH NẢ HĨA KI N TH C C B N MƠN A LÍ L P 12
* Bi u hi n:
- T ng b c x l n, cán cân b c x d ng quanh n m.
- Nhi t đ trung bình n m cao trên 200C (V t ch tiêu c a khí h u nhi t đ i), tr
vùng núi cao.
- T ng s gi n ng t 1400 - 3000 gi /n m.
* Nguyên nhân: Tính ch t nhi t đ i c a khí h u đ c quy đ nh b i v trí n c ta n m
trong vùng n i chí tuy n.
b. L ng m a, đ m l n:
* Bi u hi n:
- L ng m a trung bình n m cao: 1500 - 2000mm. M a phân b khơng đ u, s n
đón gió 3500 - 4000mm.
m khơng khí cao trên 80%, cân b ng m luôn luôn d ng.
* Nguyên nhân: Do các kh i khí khi di chuy n qua bi n đ c t ng đ m.
c. Gió mùa:
Gió
mùa

H ng Ngu n g c
gió

Gió
mùa
mùa
đơng

ơng
B c

Áp
xibia

Tây
Nam
riêng
B c b
có
h ng
ơng
Nam

N a
đ u
mùa:
Áp
cao B c n
D ng
Gi a, cu i C n
mùa:
Áp
cao c n chí
tuy n Nam
bán c u.

Gió
mùa

mùa
h

Ph m
Th i gian
vi ho t ho t đ ng
đ ng
cao Mi n
T tháng 11
B c
- tháng 4
n m sau.

Tính ch t

H qu

L nh,
khơ Mùa đơng l nh
(N a đ u mùa mi n B c
đông)
L nh m (N a
sau mùa đơng)
T tháng 5 - Nóng m
M a cho Nam B
tháng 7
và Tây Ngun
Khơ nóng cho
Trung B .
c T tháng 6 - Nóng m

K t h p v i d i
tháng 10.
h i t nhi t đ i
gây m a cho c
n c.

2. Các thƠnh ph n t nhiên khác:
a. a hình:
* Bi u hi n:
- Xâm th c m nh vùng đ i núi:
+ B m t đ a hình b chia c t, nhi u n i đ t tr s i đá.
+ Vùng núi có nhi u hang đ ng, thung l ng khơ.
+ Các vùng th m phù sa c b bào mòn t o thành đ t xám b c màu.
+ t tr t đá l làm thành nón phóng v t chân núi.
- B i t nhanh đ ng b ng h l u sông.
ng b ng sông H ng và đ ng b ng sông C u Long hàng n m l n ra bi n vài ch c
đ n hàng tr m mét.
* Nguyên nhân:
- Nhi t đ cao, l ng m a nhi u. Nhi t đ và l ng m a phân hóa theo mùa làm cho
quá trình phong hóa, bóc mịn, v n chuy n x y ra m nh m
- B m t đ a hình có d c l n, nham th ch d b phong hóa.
b. Sơng ngịi:
7
TÀI LI U ƠN THI T T NGHI P



Tài Liệu Ơn Thi Group

H TH NẢ HĨA KI N TH C C B N MƠN A LÍ L P 12

* Bi u hi n:
- M ng l i sông ngịi dày đ c (có 2360 sơng dài trên 10km, d c b bi n trung bình
20km có m t c a sơng đ ra bi n).
- Sơng ngịi nhi u n c, giàu phù sa (kho ng 200 tri u t n/n m).
- Ch đ n c theo mùa và th t th ng.
* Nguyên nhân:
- Nh có ngu n cung c p n c d i dào nên l ng dòng ch y l n, đ ng th i nh n
đ c m t l ng n c l n t l u v c ngoài lưnh th .
- H s bào mòn và t ng l ng cát bùn l n là h qu c a quá trình xâm th c m nh
vùng đ i núi.
- Do m a theo mùa nên l ng dòng ch y theo mùa: Mùa l t ng ng v i mùa m a.
Mùa c n t ng ng v i mùa khơ.
c. t:
Q trình feralít là q trình hình thành đ t ch y u n c ta.
* Nguyên nhân:
- Do m a nhi u nên các ch t Ca ++, Mg++ b r a trôi m nh m làm đ t chua đ ng th i
có s tích t ơxít s t, ơxít nhơm t o nên đ t feralít đ vàng.
- Q trình phong hố x y ra m nh m t o s phân hu m nh m trong đ t.
d. Sinh v t:
* H sinh thái r ng nhi t đ i m gió mùa là c nh quan ch y u, có s xu t hi n c a
các thành ph n á nhi t đ i và ôn đ i núi cao.
* Nguyên nhân:
- Do Vi t Nam n m hoàn toàn trong vùng nhi t đ i Bán c u B c nên có b c x m t
Tr i, đ m phong phú.
- Khí h u có s ph n hố theo đ cao.
3. nh h ng c a thiên nhiên nhi t đ i m gió mùa đ n ho t đ ng s n xu t vƠ đ i
s ng:
* nh h ng đ n s n xu t nông nghi p.
- Thu n l i: N n nhi t m cao, khí h u phân hóa theo mùa t o đi u ki n thu n l i
phát tri n n n nông nghi p lúa n c, t ng v , đa d ng hoá cây tr ng, v t ni, phát tri n mơ

hình nơng - lâm k t h p...
- Khó kh n: L l t, h n hán, khí h u, th i ti t khơng n đ nh.
* nh h ng đ n các ho t đ ng s n xu t khác và đ i s ng:
- Thu n l i: Phát tri n các ngành lâm nghi p, thu s n, GTVT, du l ch,… và đ y
m nh ho t đ ng khai thác, xây d ng vào mùa khơ.
- Khó kh n:
+ Các ho t đ ng giao thông, v n t i du l ch, công nghi p khai thác ch u nh h ng
tr c ti p c a s phân mùa khí h u, ch đ n c sơng.
+
m cao gây khó kh n cho vi c b o qu n máy móc, thi t b , nơng s n.
+ Các thiên tai nh m a bưo, l l t, h n hán và di n bi n b t th ng nh dông, l c,
m a đá, s ng mù, rét h i, khơ nóng, … c ng gây nh h ng l n đ n s n xu t và đ i s ng.
+ Môi tr ng thiên nhiên d b suy thoái.
E. THIểN NHIểN PHỂN HỐ A D NG
1. Thiên nhiên phơn hóa theo B c - Nam:
a. Ph n lƣnh th phía B c:
- Gi i h n: T dưy B ch Mư tr ra B c.
- Thiên nhiên: c tr ng cho vùng khí h u nhi t đ i m gió mùa có mùa đơng l nh.
8
TÀI LI U ƠN THI T T NGHI P



Tài Liệu Ơn Thi Group

H TH NẢ HĨA KI N TH C C B N MƠN A LÍ L P 12
- Khí h u:
+ Nhi t đ trung bình n m trên 200C.
+ Có mùa đơng l nh 2 - 3 tháng v i nhi t đ < 180C ( ng b ng B c b và vùng núi
phía B c).

+ V phía Nam, gió mùa ơng B c y u d n, s tháng l nh gi m d n.
+ Biên đ nhi t/n m l n (9 - 140C).
+ Phân thành 2 mùa là mùa đông và mùa h .
- C nh quan thiên nhiên tiêu bi u:
i r ng nhi t đ i gió mùa.
+ Thành ph n sinh v t: Loài nhi t đ i chi m u th , cây c n nhi t, ôn đ i.
b. Ph n lƣnh th phía Nam:
- Gi i h n: T dưy B ch Mư tr vào Nam.
- Thiên nhiên mang s c thái c a khí h u c n xích đ o gió mùa.
- Khí h u:
+ Nhi t đ trung bình n m trên 250C. Nóng đ u quanh n m và có tính ch t gió mùa
c n xích đ o.
+ Khơng có mùa đông l nh.
+ Biên đ nhi t n m nh (< 90C).
+ Phân thành 2 mùa là m a và khô.
- C nh quan thiên nhiên tiêu bi u: i r ng c n xích đ o gió mùa.
+ Thành ph n sinh v t mang đ c tr ng vùng xích đ o và nhi t đ i phía Nam lên.
2. Thiên nhiên phơn hố theo ơng - Tây:
a. Vùng bi n vƠ th m l c đ a:
nông, sâu, r ng h p c a th m l c đ a có quan h ch t ch v i vùng đ ng b ng,
vùng đ i núi k bên và có s thay đ i theo t ng đo n bi n.
+ Th m l c đ a phía B c, Nam: áy nơng, m r ng có nhi u đ o ven b .
+ Th m l c đ a Trung B : thu h p ti p giáp vùng bi n n c sâu.
b. Vùng đ ng b ng ven bi n:
- Thiên nhiên thay đ i tu n i, th hi n m i quan h ch t ch v i d i đ i núi phía
Tây và vùng bi n phía ơng.
+ B B c B , Nam B : M r ng, bài tri u th p, ph ng, th m l c đ a nông, r ng.
+ B ven bi n Trung B : H p ngang b chia c t thành nhi u đ ng b ng nh . Thiên
nhiên kh c nghi t, giàu ti m n ng du l ch, phát tri n kinh t bi n.
c. Vùng đ i núi:

Thiên nhiên phân hoá vùng đ i núi r t ph c t p ch y u do tác đ ng c a gió mùa và
h ng các dưy núi.
Vùng núi ông B c
Vùng núi Tơy B c
Thiên nhiên mang s c thái c n nhi t đ i gió Thiên nhiên nhi t đ i gió mùa (Nam TB)
mùa.
Vùng ôn đ i (Vùng núi cao TB)
ông Tr ng S n
- Mùa m a vào thu đơng.
- Khơ nóng.

Tơy Tr ng S n
- Mùa m a vào cu i h , đ u thu.
- Mùa khô.

3. Thiên nhiên phơn hố theo đ cao:
a. ai nhi t đ i gió mùa:
- mi n B c:
cao trung bình d i 600-700m, mi n Nam đ cao 900 - 1000m.
- Khí h u nhi t đ i bi u hi n rõ r t.
+ Mùa h nóng: Nhi t đ tháng > 250C.
+
m thay đ i tu n i.
9
TÀI LI U ÔN THI T T NGHI P



Tài Liệu Ơn Thi Group

H TH NẢ HĨA KI N TH C C B N MƠN A LÍ L P 12
- Th nh ng:
+ t đ ng b ng: chi m 24% di n tích.
+ t vùng đ i núi th p: 60% di n tích, ch y u đ t feralít.
- Sinh v t:
+ H sinh thái r ng nhi t đ i m lá r ng th ng xanh.
+ H sinh thái r ng nhi t đ i m gió mùa.
b. ai c n nhi t đ i gió mùa trên núi:
- Mi n B c có đ cao t 600 - 700m đ n 2600m, mi n Nam có đ cao t 900 1000m đ n đ cao 2600m.
- T 600 - 700 đ n 1600 - 1700m: Khí h u mát m , đ m t ng. t feralít có mùn,
chua, t ng m ng. H sinh thái r ng c n nhi t đ i lá r ng, lá kim.
ng v t: chim, thú c n
nhi t đ i ph ng B c.
- T trên 1600 - 1700m: Khí h u l nh.
t mùn. R ng kém phát tri n, đ n gi n v
thành ph n loài. Xu t hi n các lo i cây ôn đ i, chim di c thu c khu h Himalaya.
c. ai ơn đ i gió mùa trên núi:
- Có đ cao t 2600m tr lên (ch có Hồng Liên S n).
- Khí h u: Tính ch t ơn đ i, nhi t đ < 150C.
- t: Ch y u mùn thơ.
- Th c v t: Ơn đ i: đ quyên, lưnh sam.
4. Các mi n đ a lí t nhiên:
Mi n B c vƠ ông B c
B cB
T phía Tây - Tây Nam
c a t ng n sơng H ng và
ría phía Tây - Tây Nam
c a đ ng b ng B c B .
a hình - Ch y u là đ i núi th p.
cao trung bình 600m,

h ng vịng cung.
- Nhi u núi đá vơi, đ ng
b ng B c B m r ng,
th p ph ng, nhi u v nh,
qu n đ o.

Tên
mi n
Ph m vi

Khống
s n
Khí h u
Sơng
ngịi
Th
nh ng.

- Giàu khống s n: than,
s t, d u khí,... …
- Mùa đơng l nh, ít m a.
Mùa h nóng, m a nhi u
- Có nhi u bi n đ ng.
- Dày đ c ch y theo
h ng Tây B c - ơng
Nam và vịng cung
- ai c n nhi t đ i h
th p.

Mi n Tơy B c VƠ B c Mi n Nam Trung B

Trung B
vƠ Nam B
- T h u ng n sông T dưy B ch Mư tr
H ng đ n dưy B ch Mư. vào Nam.
a hình cao nh t
n c, núi cao, trung
bình chi m u th .
- H ng TB c - ông
Nam, nhi u b m t s n
nguyên, cao nguyên,
đ ng b ng gi a núi.
ng b ng thu nh ,
chuy n ti p t đ ng
b ng châu th sang
đ ng b ng ven bi n.
t hi m, s t, crơm,
titan,..
- Gió mùa B suy y u.
- Gió Ph n TNam ho t
đ ng m nh, bưo m nh,..
- Có đ d c l n, ch y
theo h ng Tây B c ông Nam (B c Trung
B : h ng Tây - ơng).
- Có đ 3 h th ng đai
cao.

10
TÀI LI U ÔN THI T T NGHI P

- Ch y u là cao
nguyên, s n nguyên
- H ng vịng cung:
s n ơng d c m nh,
s n Tây tho i.
ng b ng Nam B
th p, ph ng và m
r ng, đ ng b ng ven
bi n Nam Trung B
nh h p.
- D u khí
th n l c
đ a, bơxit TNgun.
- C n xích đ o gió
mùa: Có 2 mùa m a
và mùa khơ.
- NTB: ng n, d c
- NB: dày đ c.
- 2 h th ng sông 9:
ng Nai, C u Long.
- Nhi t đ i, c n xích
đ o.


Tài Liệu Ơn Thi Group

H TH NẢ HĨA KI N TH C C B N MƠN A LÍ L P 12
CHUYểN
II
A. S D NG VẨ B O V TẨI NGUYểN THIểN NHIểN

1. S d ng vƠ b o v tƠi nguyên sinh v t:
a. TƠi nguyên r ng:
* Hi n tr ng:
- Di n tích r ng t ng nh ng ch t l ng r ng v n suy thối.
+ N m 1943: 70% di n tích r ng là r ng giàu.
+ Nay: 70% di n tích r ng là r ng nghèo và m i ph c h i.
* Bi n đ ng tài nguyên r ng:
- V s l ng:
+ T ng di n tích r ng gi m t 14,3 tri u ha n m 1943 cịn 7,2 tri u ha n m 1983,
sau đó t ng lên 12,7 tri u ha n m 2005.
+ Di n tích r ng t nhiên gi m t 14,3 tri u ha n m 1943 còn 8,4 tri u ha n m 1990
sau đó t ng lên 10,2 tri u ha n m 2005.
+ Di n tích r ng tr ng t ng 0,1 tri u ha n m 1975 lên 2,5 tri u ha n m 2005.
+ T l che ph r ng gi m t 43,0% n m 1943 cịn 22,0% n m 1983 sau đó t ng lên
38,0% n m 2005.
- V ch t l ng r ng:
+ Di n tích r ng giàu và trung bình suy thối nghiêm tr ng: N m 1943 chi m 9,8
tri u ha, n m 1999 ch còn 2,1 tri u ha.
+ Di n tích r ng nghèo và ph c h i t ng khá nhanh: N m 1975 chi m 2 tri u ha, đ n
n m 1999 t ng lên 4,6 tri u ha.
+ M c dù t ng di n tích r ng đang đ c ph c h i nh ng ch t l ng r ng v n b suy
thoái b i vì di n tích r ng t ng, nh ng ch y u là r ng non m i ph c h i.
* Nguyên nhân:
- Khai thác r ng b a bưi.
- T nhiên: Cháy r ng, s t l đ t, l núi…
- Du canh du c .
- H u qu chi n tranh.
* Bi n pháp b o v :
- Nâng cao đ che ph r ng t 40 -> 45 - 50% (Vùng núi: 70 - 80%).
- Th c hi n các bi n pháp quy ho ch và b o v phát tri n các lo i r ng:

+
i v i r ng phòng h : Có k ho ch, bi n pháp b o v ni d ng r ng hi n có,
tr ng cây gây r ng trên đ t tr ng đ i tr c.
+ i v i r ng đ c d ng: B o v c nh quan đa d ng sinh h c c a các v n qu c gia,
khu d tr thiên nhiên và khu b o t n.
+
i v i r ng s n xu t: m b o duy trì, phát tri n di n tích và ch t l ng r ng,
phát tri n hoàn c nh r ng, đ phì và ch t l ng r ng.
- Tri n khai lu t b o v phát tri n r ng. Tuyên truy n, đ y m nh phát tri n kinh t
mi n núi...
* Ý ngh a c a b o v tài nguyên r ng :
- V kinh t : Khai thác g và lâm s n ph c v cho các ngành kinh t , nguyên li u
cho các ngành công nghi p s n xu t đ g , gi y, diêm, hóa ch t nh , xu t kh u,...
- V môi tr ng: B o v đ t, ch ng xói mịn, cân b ng sinh thái, b o v m c n c
ng m,...
a. a d ng sinh h c:
* S đa d ng sinh h c n c ta:
- S suy gi m tính đa d ng sinh h c:
11
TÀI LI U ÔN THI T T NGHI P



Tài Liệu Ơn Thi Group

H TH NẢ HĨA KI N TH C C B N MƠN A LÍ L P 12
+ Trong 14.500 lồi th c v t có 500 lồi b m t d n, trong đó có 100 lồi q hi m
có nguy c tuy t ch ng.
+ Trong 300 lồi thú có 96 lồi b m t d n, trong đó có 62 lồi q hi m có nguy c
tuy t ch ng.

+ Trong 830 lồi chim có 57 lồi b m t d n, trong đó có 29 lồi q hi m có nguy
c tuy t ch ng.
+ Trong 400 lồi bị sát l ng c có 62 lồi m t d n.
- Ngun nhân:
- Tác đ ng c a con ng i làm thu h p di n tích r ng, đ ng th i cịn làm nghèo tính
đa d ng c a các ki u sinh thái.
- H u qu c a vi c khai thác q m c.
- Ơ nhi m mơi tr ng n c, nh t là vùng ven sông, c a bi n d n đ n ngu n tài
nguyên d i n c, đ c bi t là ngu n h i s n n c ta b gi m sút rõ r t.
* Bi n pháp b o v :
- Xây d ng và m r ng h th ng v n qu c gia, khu b o t n thiên nhiên:
+ N m 1986 có 87 khu b o t n thiên nhiên v i 7 v n qu c gia.
+ N m 1998 có 94 khu b o t n thiên nhiên v i 12 v n qu c gia, 18 khu b o v môi
tr ng - v n hóa - l ch s .
+ n n m 2007 đư có 30 v n qu c gia đ c thành l p.
- Ban hành sách đ Vi t Nam.
- Quy đ nh vi c khai thác v g , đ ng v t, th y s n.
2. S d ng vƠ b o v tƠi nguyên đ t:
a. Suy thoái tƠi nguyên đ t:
* Suy gi m di n tích r ng d n đ n di n tích đ t hoang đ i núi tr c t ng nhanh:
- N m 1943 di n tích đ t hoang đ i tr c m i có 2 tri u ha, n m 1983 t ng lên 13,8
tri u ha.
- Hi n nay di n tích đ t hoang đ i tr c gi m m nh nh ng di n tích đ t b suy thối
cịn r t l n (6,8 tri u ha n m 2003).
- Các lo i đ t c n c i t o chi m g n 6 tri u ha bao g m:
+ t phèn, đ t m n, đ t cát bi n, đ t xám b c màu, đ t glây, than bùn, đ t nâu vàng
vùng bán hoang m c.
+ M t n a trong t ng di n tích đ t phù sa (3,4 tri u ha) c n có bi n pháp nâng cao
đ phì.
+ Vùng đ ng b ng có xu h ng thu h p di n tích đ t nơng nghi p, gi m đ phì c a

đ t, đ t thối hóa b c màu…, c n quan tâm, b o v t t.
b. Bi n pháp b o v :
* Vùng đ i núi:
- T ch c đ nh canh, đ nh c . y m nh b o v r ng.
- Th c hi n các bi n pháp thu l i, canh tác thích h p.
* Vùng đ ng b ng:
- Qu n lí ch t ch , s d ng v n đ t h p lí.
- Thâm canh, canh tác, c i t o đ t h p lí.
- Phịng ch ng ơ nhi m đ t.
3. S d ng vƠ b o v tƠi nguyên khác:
- Tài nguyên n c: S d ng hi u qu , ti t ki m, phòng ch ng ô nhi m.
- Tài nguyên khoáng s n: Qu n lí ch t vi c khai thác, tránh lưnh phí.
- Tài nguyên du l ch: B o t n, tôn t o, b o v .
- Tài nguyên bi n, khí h u: Khai thác s d ng h p lí, phát tri n b n v ng.
12
TÀI LI U ÔN THI T T NGHI P



Tài Liệu Ơn Thi Group

H TH NẢ HĨA KI N TH C C B N MƠN A LÍ L P 12
B. B O V MỌI TR
NG VẨ PHọNG CH NG THIểN TAI
1. B o v mơi tr ng:
Có 2 v n đ quan tr ng nh t:
- Tình tr ng m t cân b ng sinh thái môi tr ng: bi u hi n: gia t ng bưo, l l t, h n
hán và các hi n t ng bi n đ i b t th ng v th i ti t , khí h u…
- Tình tr ng ơ nhi m môi tr ng: đ t, n c, không khí.
2. M t s thiên tai ch y u vƠ bi n pháp phòng ch ng

Thiên
Th i gian
Khu v c
tai
Bão - Tháng 6 - 11 - Di n ra ch m
(M nh nh t d n t B c vào
tháng 8, 9, Nam
10).

H u qu

Bi n pháp phòng
ch ng
- Thi t h i v - D báo chính xác.
ng i, tài s n...
- S tán dân.
- Ng p l t đ ng - Tích c c phịng
b ng, l qt
ch ng bưo.
mi n núi.
Ng p - Tháng 9 - - Vùng đ ng b ng - Ng p úng ru ng - Xây d ng công
l t 10.
châu th sông, h đ ng.
trình thốt l , ng n
l u sơng
- T c ngh n giao thu tri u.
- Vùng tr ng.
thông.
- Tr ng r ng.
L

- Tháng 6-10: - Vùng núi.
- Thi t h i v - Quy ho ch đi m
quét phía B c.
ng i, tài s n.
dân c tránh l .
- Tháng 10- S t l đ t, c n tr - Tr ng r ng, s
12: Hà T nh
giao thơng.
d ng đ t h p lí.
-> NTB.
H n - Di n ra vào - Thung l ng - Cháy r ng, thi t - Xây d ng công
hán mùa khơ, tu khu t gió MB.
h i cho SX.
trình thu l i h p lí.
n i.
- NB - TN.
- nh h ng đ n
- BTB và ven bi n sinh ho t và đ i
NTB.
s ng.

* Các thiên tai khác
- ng đ t: ông B c, Tây B c.
- L c, m a đá, s ng mu i.
=> Thiên tai x y ra th ng xuyên, b t th ng, khó d báo.
3. Chi n l c qu c gia v b o v tƠi nguyên vƠ môi tr ng
Chi n l c qu c gia v b o v tài ngun và mơi tr ng có m c tiêu là đ m b o cho
s b o v đi đôi v i vi c phát tri n b v ng.
đ t đ c m c tiêu đó c n th c hi n 5
nhi m v sau:

- Duy trì các h sinh thái, các quá trình sinh thái ch y u và các h th ng s ng có ý
ngh a quy t đ nh đ n đ i s ng con ng i.
- m b o s giàu có c a đ t n c v v n gen và các lồi ni tr ng c ng nh các
lồi hoang d i, có liên quan đ n l i ích lâu dài c a nhân dân Vi t Nam và c a nhân lo i.
m b o vi c s d ng h p lí các ngu n tài nguyên t nhiên, đi u khi n vi c s
d ng trong gi i h n có th ph c h i đ c.
- m b o ch t l ng môi tr ng phù h p v i yêu c u đ i s ng c a con ng i.
- Ph n đ u đ t t i tr ng thái n đ nh dân s
m c cân b ng v i kh n ng s d ng
h p lí tài ngun.
13
TÀI LI U ƠN THI T T NGHI P



Tài Liệu Ơn Thi Group

H TH NẢ HĨA KI N TH C C B N MƠN A LÍ L P 12
CHUYểN
III. A Lệ DỂN C
A.
C I M DỂN S VẨ PHỂN B DỂN C N
C TA
1. ơng dơn, có nhi u thƠnh ph n dơn t c
* ông dân:
- DS đơng: 84.156 nghìn ng i (n m 2006), đ ng th 3 NA, th 13 th gi i.
- ánh giá:
+ Ngu n lao đ ng d i dào và th tr ng tiêu th r ng l n.
+ Khó kh n: Gây khó kh n cho phát tri n KT, nâng cao đ i s ng v t ch t, tinh th n
cho ng i dân.

* Nhi u thành ph n dân t c:
- Có 54 dân t c, dân t c Kinh chi m 86,2%, còn l i là các dân t c ít ng i.
- Có 3,2 tri u ng i Vi t sinh s ng n c ngồi
2. Dơn s cịn t ng nhanh, c c u dơn s tr :
a. Dơn s còn t ng nhanh:
* Bi u hi n:
- Bùng n DS vào n a cu i TK XX. Th i gian DS t ng g p đôi ngày càng rút ng n.
- Do k t qu c a vi c th c hi n k ho ch hóa dân s và gia đình nh p đ t ng dân s
có gi m đi, nh ng th i kì 1989 - 1999 dân s v n t ng thêm 11,9 tri u ng i. Hi n nay môi
n m t ng thêm 1,1 tri u ng i.
+ N m 2006 dân s n c ta 84,2 tri u ng i đ ng th 13 trên th gi i và th 3 khu
v c ông Nam Á.
b. C c u dơn s tr : (2005):
- D i tu i lao đ ng: 27%. Trong đ tu i lao đ ng: 64% . Trên đ tu i lao đ ng: 9%.
3. H u qu :
* i v i phát tri n kinh t :
- T c đ t ng dân s ch a phù h p v i t c đ t ng tr ng kinh t .
- V n đ vi c làm luôn là thách th c đ i v i n n kinh t .
- S phát tri n kinh t ch a đáp ng v i tiêu dùng và tích l y.
- Ch m chuy n d ch c c u kinh t ngành và lưnh th .
* S c ép đ i v i vi c phát tri n xư h i:
- Ch t l ng cu c s ng ch m c i thi n.
- GDP bình quân đ u ng i còn th p.
- Các v n đ phát tri n y t , v n hóa, gióa d c.
* S c ép đ i v i tài nguyên môi tr ng:
- S suy gi m các ngu n tài ngun thiên nhiên.
- Ơ nhi m mơi tr ng. Khơng gian c trú ch t h p.
4. Các gi i pháp:
- y m nh công tác dân s k ho ch hóa gia đình.
- Gi m t sinh.

- T p trung vào các vùng lưnh th , các b ph n dân c hi n đang có m c t ng dân s
cao: vùng núi, nông thôn, ng dân.
5. Phơn b dơn c ch a h p lí:
M t đ trung bình 254 ng i/km2 (N m 2006). Nh ng phân b khơng h p lí:
a. Gi a đ ng b ng v i trung du mi n núi:
ng b ng và ven bi n t p trung 75% dân s , nh ng ch chi m ¼ di n tích lưnh
th , m t đ dân s cao. BSH có m t đ cao nh t n c: 1225 ng i/km2 , g p 2,5 l n B
SCL.
- Vùng núi, trung du có m t đ dân s th p: 25% dân s .
14
TÀI LI U ÔN THI T T NGHI P



Tài Liệu Ơn Thi Group

H TH NẢ HĨA KI N TH C C B N MƠN A LÍ L P 12
b. Gi a thƠnh th v i nông thôn:
- Nông thôn chi m 73,1% dân s , thành th chi m 26,9% dân s .
- Xu h ng thay đ i: T tr ng dân thành th t ng, t tr ng dân nông thôn gi m.
c. Nguyên nhân:
- i u ki n t nhiên.
- L ch s khai thác lưnh th .
- Trình đ phát tri n kinh t và kh n ng khai thác ngu n TNTN c a các vùng.
- S chuy n c gi a các vùng.
d. H u qu :
- nh h ng l n đ n vi c s d ng h p lí ngu n lao đ ng và khai thác h p lí ngu n
tài ngun hi n có c a m i vùng.
e. Bi n pháp:
- Ti p t c th c hi n các gi i pháp ki m ch t c đ t ng dân s , đ y m nh tuyên

truy n các ch tr ng chính sách, pháp lu t v dân s và k ho ch hóa gia đình.
- Phân b l i dân c , lao đ ng gi a các vùng.
- Xây d ng quy ho ch và có chính sách thích h p nh m đáp ng xu th chuy n d ch
c c u dân s nông thôn và thành th .
- y m nh xu t kh u lao đ ng.
- u t phát tri n công nghi p trung du, mi n núi và nông thôn.
B. LAO

NG VẨ VI C LẨM

1. Ngu n lao đ ng:
* c đi m: Ngu n lao đ ng d i dào:
- Dân s ho t đ ng kinh t : 42,53 tri u ng i, chi m 51,2% dân s (n m 2005).
- M i n m t ng thêm trên 1tri u lao đ ng.
* u đi m:
- C n cù, sáng t o, kinh nghi m s n xu t phong phú.
- Ch t l ng lao đ ng ngày càng nâng lên.
* H n ch
- Nhi u lao đ ng ch a qua đào t o.
- L c l ng lao đ ng có trình đ cao cịn ít.
- Th l c, trình đ ch a đáp ng yêu c u phát tri n kinh t .
2. C c u lao đ ng:
a. C c u lao đ ng theo ngƠnh kinh t : (2005).
- Lao đ ng trong ngành nông, lâm, ng nghi p chi m t tr ng cao nh t: 57,3%.
- Lao đ ng trong ngành công nghi p - xây d ng chi m: 18,2%
- Lao đ ng trong ngành d ch v chi m: 24,5%
- Xu h ng: gi m t tr ng lao đ ng nông, lâm, ng nghi p; t ng t tr ng lao đ ng
công nghi p, xây d ng và d ch v , nh ng còn ch m.
b. C c u lao đ ng theo thƠnh ph n kinh t :
- Ph n l n lao đ ng làm khu v c ngồi nhà n c.

- Có s thay đ i gi a thành ph n kinh t Nhà n c và ngoài Nhà n c v i chi u
h ng t ng d n khu v c ngoài Nhà n c, gi m d n khu v c Nhà n c nh ng còn ch m.
- Phù h p v i xu th phát tri n c a n n kinh t th tr ng theo đ nh h ng XHCN
c. C c u lao đ ng theo thƠnh th vƠ nông thôn:
- Ph n l n lao đ ng nông thôn, chi m 75% (N m 2005)
- T tr ng lao đ ng nông thôn gi m, khu v c thành th t ng.
* H n ch :
15
TÀI LI U ÔN THI T T NGHI P



Tài Liệu Ơn Thi Group

H TH NẢ HĨA KI N TH C C B N MƠN A LÍ L P 12
- N ng su t lao đ ng th p.
- Ph n l n lao đ ng có thu nh p th p.
- Phân công lao đ ng xư h i còn ch m chuy n bi n.
- Ch a s d ng h t th i gian lao đ ng.
3. V n đ vi c lƠm vƠ h ng gi i quy t vi c lƠm:
a. V n đ vi c lƠm:
- Vi c làm là v n đ kinh t - xư h i l n n c ta.
- Tình tr ng th t nghi p, thi u vi c làm v n còn gay g t.
T l th t nghi p, thi u vi c làm thành th , nơng thơn.
T l trung bình c n
Thành th
Nơng thôn

c

Th t nghi p
2,1
5,3
1,1

Thi u vi c làm
8,1
4,5
9,3

n v :%

b. H

ng gi i quy t vi c lƠm:
- Phân b l i dân c và ngu n lao đ ng.
- Th c hi n t t chính sách dân s và s c kh e sinh s n.
- Th c hi n đa d ng hóa các h at đ ng s n xu t, chú ý ngành d ch v .
- T ng c ng h p tác liên k t đ thu hút v n đ u t n c ngoài, m r ng s n xu t
hàng xu t kh u.
- a d ng hóa các lo i hình đào t o.
- y m nh xu t kh u lao đ ng.
C. Ọ TH HOÁ

1. c đi m c a đơ th hố:
a. Q trình đơ th hóa di n ra ch m ch p, trình đ đơ th hóa th p:
* Q trình đơ th hố ch m:
- Th k th III tr c Công Nguyên đư có đơ th đ u tiên (C Loa).
- Th k VI: Thành Th ng Long, Phú Xuân, H i An, N, Ph Hi n.
- Th i Pháp thu c: ô th quy mô nh . Ch c n ng hành chính, quân s .

- T 1945 - 1954: Quá trình ơ th hóa di n ra ch m.
- T 1954 - 1975:
+ Mi n Nam: Ph c v âm m u thơn tính c a đ qu c M .
+ Mi n B c: ơ th hóa g n li n v i cơng nghi p hóa.
- T 1975 đ n nay: ơ th hóa có nhi u chuy n bi n tích c c.
=> Trình đ đơ th hóa th p:
- Quy mơ khơng l n, phân b t n m n, n p s ng xen gi a thành th và nông thôn làm
h n ch kh n ng đ u t phát tri n kinh t .
- T l dân đô th th p.
- C s h t ng c a các đô th m c đ th p so v i khu v c và th gi i.
b. T l dơn thƠnh th t ng:
- T 19,5% (N m 1990) t ng lên 26,9% (N m 2005).
- Còn th p so v i các n c trong khu v c và trên th gi i.
c. Phơn b đô th gi a các vùng:
- N m 2006 c n c có 689 đơ th , trong đó có 38 thành ph , 54 th xư, 597 th tr n.
- Phân b không đ u gi a các vùng.
+ Vùng TD & MN BB có nhi u đô th nh t g p 3,3 l n NB n i có ít đơ th nh t.
16
TÀI LI U ÔN THI T T NGHI P



Tài Liệu Ơn Thi Group

H TH NẢ HĨA KI N TH C C B N MƠN A LÍ L P 12
+ S thành ph l n cịn q ít so v i s l ng đô th .
- Ch t l ng đô th l n ch a đ m b o đ y đ các tiêu chu n qu c t .
2. M ng l i đô th :
* C n c vào s dân, ch c n ng, m t đ dân s , t l dân phi nông nghi p, m ng l i
đô th đ c phân thành 6 lo i. N m 2006 c n c có 689 đơ th , trong đó có 38 thành ph ,

54 th xư và 597 th tr n.
- Lo i đ c bi t: Hà N i, thành ph H Chí Minh.
* C n c vào c p qu n lí.
- ơ th tr c thu c TW: 5 đô th
- ô th tr c thu c t nh.
3. nh h ng cu đơ th hóa đ n phát tri n kinh t - xƣ h i: (M i quan h )
- Tích c c:
+ Tác đ ng m nh đ n chuy n d ch c c u kinh t .
+ nh h ng r t l n đ n phát tri n kinh t - xư h i c a đ a ph ng, các vùng.
+ Tiêu th nhi u s n ph m hàng hoá l n, đa d ng,.... thu hút v n đ u t n c ngoài,
t o đ ng l c phát tri n.
+ T o ra nhi u vi c làm và thu nh p cho ng i lao đ ng.
- Tiêu c c: N y sinh nhi u v n đ :
+ Ơ nhi m mơi tr ng.
+ An ninh tr t t xư h i,…vi c làm.
4. Nh ng v n đ c n chú Ủ trong quá trình đơ th hóa:
- Chú ý phát tri n m ng l i đơ th l n vì nó là trung tâm, h t nhân phát tri n c a
vùng.
- y m nh đơ th hóa nơng thơn.
- m b o s cân đ i gi a t c đ và quy mô dân s lao đ ng c a đô th , s lao đ ng
c a đô th v i s phát tri n KT-XH c a đô th trong t ng lai.
- Có k ho ch phát tri n cân đ i gi a KT-XH đô th v i k t c u h t ng đô th .
- Quy ho ch hoàn ch nh, đ ng b đô th đ v a đ m b o môi tr ng xư h i đô th
làng m nh, v a đ m b o môi tr ng s ng trong s ch, c i thi n đáng k đi u ki n s ng.
CHUYểN
IV
1. CHUY N D CH C C U KINH T
1. V n đ t ng tr ng t ng s n ph m trong n c (GDP):
* Có ý ngh a hàng đ u trong các m c tiêu phát tri n kinh t
n c ta:

- Quy mô n n kinh t n c ta cịn nh , vì v y c n t ng tr ng GDP v i t c đ cao.
- T ng tr ng GDP s t o ti n đ cho vi c đ y m nh xu t kh u, gi i quy t vi c làm,
xóa đói gi m nghèo.
* Tình hình t ng tr ng GDP:
- T n m 1990 - 2005 GDP t ng liên t c, trung bình 7,2% n m.
ng vào hàng các
n c có n n kinh t v i t c đ t ng tr ng cao c a khu v c châu Á.
- c bi t nh ng n m cu i th k XX nhi u n c trong khu v c x y ra kh ng ho ng
tài chính tr m tr ng, t c đ t ng tr ng GDP gi m sút thì Vi t Nam v n duy trì đ c m c
t ng tr ng kinh t cao.
* Ch t l ng t ng tr ng kinh t đư đ c c i thi n h n tr c:
- Nguyên nhân:
+ T ng c ng v n, đ c bi t là v n n c ngồi (FDI, ODA…).
+ Trình đ k thu t c a ng i lao đ ng không ng ng t ng lên.
+ Tác đ ng c a n ng su t lao đ ng xư h i.
17
TÀI LI U ÔN THI T T NGHI P



Tài Liệu Ơn Thi Group

H TH NẢ HĨA KI N TH C C B N MƠN A LÍ L P 12
- H n ch :
+ N n kinh t n c ta v n đang thiên v phát tri n theo chi u r ng, t ng v s l ng
nh ng ch m chuy n bi n v ch t l ng.
+ Ch a đ m b o s phát tri n b v ng. N ng l c c nh tranh ch a cao.
2. Chuy n d ch c c u ngƠnh kinh t :
* Xu h ng chung:
- Gi m nhanh t tr ng khu v c I (nông - lâm - ng nghi p).

- T ng nhanh t tr ng khu v c II (công nghi p và xây d ng) và chi m cao nh t trong
c c u GDP: 41% - N m 2005
- Khu v c III (d ch v ) chi m t tr ng khá cao 38% nh ng ch a n đ nh.
=> Phù h p v i yêu c u chuy n d ch theo h ng CNH - H H, nh ng t c đ chuy n
d ch còn ch m ch a đáp ng yêu c u phát tri n đ t n c trong giai đo n m i.
* Xu h ng chuy n d ch trong n i b t ng ngành
- Khu v c I:
+ Gi m t tr ng ngành nông nghi p: 83,4% (1990) -> 71,5% (2005)
+ T ng t tr ng ngành thu s n: 8,7% -> 24,4%.
+ Trong nông nghi p: Gi m t tr ng tr ng tr t, t ng t tr ng ch n nuôi.
- Khu v c II:
+ Chuy n d ch c c u ngành s n xu t.
. T ng t tr ng công nghi p ch bi n. Gi m t tr ng cơng nghi p khai thác.
+ a d ng hố s n ph m.
- Khu v c III:
+ T ng tr ng l nh v c liên quan đ n k t c u h t ng kinh t , phát tri n đơ th .
+ Nhi u lo i hình d ch v m i ra đ i.
=> Các ngành kinh t đang phát tri n cân đ i, toàn di n h n, hi n đ i h n phù h p
v i xu th hoà nh p vào n n kinh t th gi i.
3. Chuy n d ch c c u thƠnh ph n kinh t :
* Các thành ph n kinh t :
- Kinh t Nhà n c. Kinh t ngoài Nhà n c. Kinh t có v n đ u t n c ngồi.
* Xu h ng chuy n d ch:
- Khu v c kinh t Nhà n c gi m t tr ng nh ng v n gi vai trò ch đ o.
- Khu v c kinh t ngoài qu c doanh chi m t tr ng l n và t tr ng có xu h ng gi m.
- Thành ph n kinh t có v n đ u t n c ngồi t ng nhanh, đ c bi t t khi n c ta
gia nh p WTO.
* Ý ngh a: Phù h p v i đ ng l i phát tri n n n kinh t hàng hoá nhi u thành ph n
theo c ch th tr ng có s qu n lí c a Nhà n c theo đ nh h ng XHCN.
4. Chuy n d ch c c u lƣnh th kinh t :

- Hình thành các vùng đ ng l c phát tri n kinh t ( BSH, NB, BSCL), vùng
chuyên canh cây công nghi p (TN, NB, TD & MN BB), khu công nghi p t p trung, khu
ch xu t, ....
- C n c đư hình thành 3 vùng kinh t tr ng đi m:
+ Vùng kinh t tr ng đi m phía B c: Hà N i, H ng Yên, H i D ng, H i Phòng,
Qu ng Ninh, V nh Phúc, B c Ninh.
+ Vùng kinh t tr ng đi m mi n Trung: TT-Hu , à N ng, Qu ng Nam, Qu ng
Ngưi, Bình nh.
+ Vùng kinh t tr ng đi m phía Nam: TP HCM, Bình D ng,
ng Nai, Bà R aV ng Tàu, Tây Ninh, Bình Ph c, Long An.
ây là nh ng vùng tr ng đi m u tiên đ u t phát tri n, có tác d ng quan tr ng
chi n l c, nh m đ t hi u qu cao v kinh t - xư h i.
18
TÀI LI U ÔN THI T T NGHI P



Tài Liệu Ơn Thi Group

H TH NẢ HĨA KI N TH C C B N MƠN A LÍ L P 12
2.
C I M N N NỌNG NGHI P N
C TA
c đi m đ t nông nghi p n c ta:
- Di n tích đ t nơng nghi p t ng lên đáng k (N m 1993 ch 7348 nghìn ha chi m
22,2% di n tích t nhiên c a c n c. N m 2005 t ng lên 9412,2 nghìn ha chi m 28,4%
di n tích đ t t nhiên c a c n c).
- Bình qn đ t nơng nghi p theo đ u ng i th p, n m 2005 là 0,11ha (th gi i 0,44
ha). Ngày càng gi m do gia t ng dân s .
- kh n ng m r ng di n tích đ t nông nghi p b h n ch , h n n a vi c m r ng di n

tích đ t nơng nghi p địi h i t n nhi u lao đ ng và ngu n v n đ u t l n.
- Di n tích đ t nơng nghi p còn ti p t c b thu h p do m r ng di n tích đ t chun
dùng trong q trình cơng nghi p hóa và s c ép c a dân s .
- Vi c phá r ng b a bưi c ng t o ra nguy c đ t đai b xói mịn, hoang hóa.
- t nơng nghi p có th chia làm 5 lo i:
+ t tr ng cây hàng n m.
+ t tr ng cây lâu n m.
+ t đ ng c ph c v ch n ni.
+ Di n tích m t n c dùng đ nuôi th y s n.
+ t v n t p.
2. Hi n tr ng s d ng đ t nông nghi p:
* Các vùng đ ng b ng:
- 90% đ t nông nghi p đ ng b ng s d ng đ tr ng lúa và các cây th c ph m.
- ng b ng sông H ng:
+ c đi m:
Bình qn đ t nơng nghi p theo đ u ng i d i 0,04 ha (th p nh t c n c).
Kh n ng m r ng di n tích đ t nơng nghi p r t h n ch .
+ Gi i pháp:
Thâm canh t ng v , đ a v đông tr thành v chính.
Quy ho ch đ t chuyên dùng và đ t th c .
T n d ng di n tích m t n c đ nuôi th y s n.
H th p t l phát tri n dân s .
- ng b ng sơng C u Long:
+ c đi m:
Bình quân đ t nông nghi p theo đ u ng i 0,15 ha, l n g p 3,5 l n so v i đ ng
b ng sông H ng.
Kh n ng m r ng di n tích đ t nơng nghi p còn nhi u.
Ph n l n di n tích đ t c y 1 v , di n tích c y 2, 3 v ch a nhi u.
Di n tích đ t b nhi m m n, nhi m phèn chi m h n ½ di n tích c a đ ng b ng.
+ Gi i pháp:

C i t o đ t phèn và đ t m n, m r ng di n tích đ t nơng nghi p g n li n v i quy
ho ch t ng th th y l i c a vùng.
- Các đ ng b ng nh h p Duyên h i Mi n Trung:
+ c đi m:
G m các đ ng b ng duyên h i nh h p ven bi n.
B bi n vng góc v i h ng gió mùa ông B c đ y các c n cát l n sâu vào làng
m c, ru ng đ ng.
Các t nh c c Nam Trung B (Ninh Thu n, Bình Thu n) thi u n c tr m tr ng.
+ Gi i pháp:
Tr ng r ng phòng h ven bi n.
19
TÀI LI U ÔN THI T T NGHI P
1.




Tài Liệu Ơn Thi Group

H TH NẢ HĨA KI N TH C C B N MƠN A LÍ L P 12
Th y l i gi i quy t n c t i trong mùa khô nh m n ng cao h s s d ng đ t và
m r ng di n tích đ t tr ng tr t.
* Trung du và mi n núi:
- c đi m :
+ Ch y u là đ t feralit thích h p v i vi c tr ng cây công nghi p lâu n m, tr ng
r ng và phát tri n đ ng c ch n nuôi.
+ t d c, d b xói mịn, th y l i g p nhi u khó kh n.
+ Di n tích lúa n c r t h n ch ch phân b
thung l ng có đi u ki n n c t i.
- Gi i pháp :

+
y m nh thâm canh cây l ng th c các n i có đi u ki n n c t i đ gi i
quy t v n đ l ng th c t i ch .
+ Chuy n m t ph n n ng r y thành v n cây n qu , cây công nghi p.
+ H n ch n n du canh du c .
+ Phát tri n vùng chuyên canh cây công nghi p, ch n nuôi gia súc l n.
+ y m nh công nghi p ch bi n.
+ B o v tài nguyên r ng.
3. N n nông nghi p nhi t đ i:
a. i u ki n t nhiên vƠ tƠi nguyên thiên nhiên cho phép n c ta phát tri n m t n n
nông nghi p nhi t đ i:
* Thu n l i:
- Khí h u nhi t đ i m gió mùa có s phân hố rõ r t, cho phép:
+ a d ng hoá các s n ph m nông nghi p.
+ Áp d ng các bi n pháp thâm canh, t ng v , chuy n d ch c c u mùa v .
- a hình và đ t tr ng cho phép áp d ng các h th ng canh tác khác nhau.
* Khó kh n:
- Thiên tai, sâu b nh, d ch b nh, …
- Tính b p bênh trong nơng nghi p.
b. N c ta đang khai thác ngƠy cƠng có hi u qu đ c đi m c a n n nông nghi p nhi t
đ i:
- Các t p đoàn cây tr ng và v t nuôi đ c phân b phù h p h n v i các vùng.
- C c u mùa v , gi ng có nhi u thay đ i.
- Tính mùa v đ c khai thác t t h n.
- y m nh xu t kh u các s n ph m c a n n nông nghi p nhi t đ i.
4. Phát tri n n n nông nghi p hi n đ i s n xu t hƠng hóa góp ph n nơng cao hi u qu
c a nông nghi p nhi t đ i:
- N n nông nghi p n c ta hi n nay t n t i song song n n nông nghi p c truy n và
n n nông nghi p hàng hóa.
3. V N

PHÁT TRI N NỌNG NGHI P

1. ụ ngh a c a s n xu t l ng th c:
- L ng th c có v trí đ c bi t quan tr ng trong n n kinh t qu c dân và là m i quan
tâm th ng xuyên c a ng và Nhà n c là vì:
+ Cung c p l ng th c cho con ng i đ đ m b o s s ng, t n t i và phát tri n.
+ T o ra ngu n nguyên li u phong phú cho công nghi p ch bi n l ng th c.
+ Cung c p th c n cho ch n nuôi, đ a ch n nuôi tr thành ngành s n xu t chính.
+ T o ngu n hàng xu t kh u v i kh i l ng ngày càng l n.
+ T o ra nhi u vi c làm, thu hút nhi u lao đ ng d th a c a xư h i.
+ Ngu n d tr an ninh l ng th c và qu c phòng.
20
TÀI LI U ÔN THI T T NGHI P



Tài Liệu Ơn Thi Group

H TH NẢ HĨA KI N TH C C B N MƠN A LÍ L P 12
+ C s đ đa d ng hóa s n xu t nông nghi p.
2. NgƠnh tr ng tr t:
Chi m g n 75% giá tr s n xu t nông nghi p.
a. S n xu t l ng th c:
- Vi c đ y m nh s n xu t l ng th c có t m quan tr ng đ c bi t:
+
m b o l ng th c cho nhân dân.
+ Cung c p th c n cho ch n nuôi.
+ Làm ngu n hàng xu t kh u.
+ a d ng hoá s n xu t nơng nghi p.

- N c ta có nhi u đi u ki n thu n l i cho s n xu t l ng th c:
+ i u ki n t nhiên: t, n c, khí h u,..
=> Phát tri n s n xu t phù h p v i các vùng sinh thái nông nghi p.
+ i u ki n kinh t - xư h i: u t máy móc, khoa h c k thu t,...
- Khó kh n: Thiên tai, sâu b nh.
* Tình hình s n xu t l ng th c:
Di n tích
C c u mùa v
N ng su t
S n l ng
Bình quơn l ng th c
Tình hình xu t kh u
Vùng tr ng đi m

T ng m nh t 5,6 tri u ha (1980) -> 7,5 tri u ha (2002) -> 7,3
tri u ha (2005).
Có nhi u thay đ i.
T ng m nh đ t 49 t /ha/n m.
T ng m nh đ t < 36 tri u t n (1990).
> 470 kg/n m.
Xu t kh u g o đ ng th 2 th gi i đ t 3 – 4 tri u t n/n m.
ng b ng Sông C u Long, ng B ng Sông H ng.

b. S n xu t cơy công nghi p vƠ cơy n qu :
* Ý ngh a:
- S d ng h p lí ngu n tài nguyên thiên nhiên.
- Khai thác đ c th m nh c a vùng đ i núi và trung du, phá th đ c canh trong
nông nghi p.
- T o ngu n nguyên li u phong phú cung c p cho các ngành công nghi p ch bi n,
s n xu t hàng tiêu dùng, tao Ti n đ đa d ng hóa c c u các ngành cơng nghi p.

- T o ngu n hàng xu t kh u quan tr ng, nh t là các lo i công nghiêp nhi t đ i.
- Gi i quy t vi c làm cho hàng v n lao đ ng. Góp ph n phân b l i dân c và lao
đ ng trên ph m vi c n c.
* Cây công nghi p:
Cây công nghi p
Lo i cơy
Phơn b ch y u
Lơu n m
- Cà phê.
- TN, NB, BTB.
- Cao su.
- NB, TN, DHMT.
- H tiêu.
- TN, NB, DHMT.
- i u.
- NB.
- D a.
- B SCL.
- Chè.
- TD và MNBB, TN.
HƠng n m
- Mía.
- B SCL, NB, DHMT.
- L c.
- Thanh - Ngh - T nh, NB,...
- u t ng..
- TD và MN BB, BSH,...
- ay.
BSH.
- Cói.

- Ven bi n Ninh Bình, Thanh Hố,....
21
TÀI LI U ƠN THI T T NGHI P



Tài Liệu Ơn Thi Group

H TH NẢ HĨA KI N TH C C B N MƠN A LÍ L P 12
* Cây n qu : Phát tri n khá m nh nh ng n m g n đây: chu i, cam, xoài,... l n nh t
B SCL, NB, TD và MNBB.
3. NgƠnh ch n nuôi:
- T tr ng ngành ch n ni cịn nh (so v i tr ng tr t) nh ng đang có xu h ng t ng.
- Xu h ng phát tri n:
+ Ngành ch n nuôi ti n m nh lên s n xu t hàng hố.
+ Ch n ni trang tr i theo hình th c công nghi p.
+ Các s n ph m không qua gi t m (tr ng, s a) chi m t tr ng ngày càng cao.
- i u ki n phát tri n:
+ C s th c n đ m b o.
+ Các d ch v gi ng, thú y có nhi u ti n b .
+ Khó kh n: Gi ng v t ni ch t l ng cịn th p, d ch b nh,...
a. Ch n nuôi l n vƠ gia c m:
- àn l n: 27 tri u con: BSH, BSCL.
- Gia c m: > 250 tri u con: HN, BSH, BSCL, thành ph HCM.
4. NgƠnh thu s n:
a. i u ki n thu n l i vƠ khó kh n đ phát tri n th y s n:
* i u ki n t nhiên.
- Thu n l i:
+
ng b bi n dài 3260km, vùng đ c quy n kinh t r ng l n h n 1tri u km2.

+ Bi n ông là vùng bi n nhi t đ i, nhi t đ t ng đ i m (trung bình 200C), thích
h p v i s phát tri n c a nhi u loài h i s n.
+ D c b bi n có nhi u c a sông, v ng v nh thu n l i cho vi c xây d ng các c ng
cá. Là đi u ki n thu n l i đánh b t cá xa b và khai thác h p lí tài nguyên bi n.
+ Ngu n l i h i s n khá phong phú: T ng tr l ng kho ng 3,9 - 4 tri u t n.
+ Có nhi u ng tr ng, trong đó có 4 ng tr ng tr ng đi m (H i Phòng - Qu ng
Ninh; Ninh Thu n - Bình Thu n - Bà R a - V ng Tàu; Minh H i - Kiên Giang; Qu n đ o
Hoàng Sa và Tr ng Sa ).
+ Có nhi u thu n l i cho ngành nuôi tr ng thu s n n c ng t, l
- Khó kh n:
+ Thiên tai: Ch y u là bão.
+ M t s vùng ven bi n mơi tr ng b suy thối.
* i u ki n kinh t - xã h i.
- Thu n l i:
+ Nhân dân có nhi u kinh nghi m, truy n th ng đánh b t, nuôi tr ng th y s n.
+ Ph ng ti n, tàu thuy n, ng c đ c trang b t t h n.
+ D ch v , các c ng bi n, nhà máy ch bi n thu s n đ c m r ng.
+ Th tr ng tiêu th r ng l n.
+ Chính sách khuy n ng c a nhà n c.
- Khó kh n:
+ Các ph ng ti n đánh b t còn ch m đ i m i n ng su t th p.
+ H th ng c u c ng ch a đáp ng đ c yêu c u.
+ Cơng ngh ch bi n cịn nhi u h n ch .
b. S phát tri n và phân b ngành th y s n:
* Tình hình chung
- Ngành th y s n có b c phát tri n đ t phá.
- Nuôi tr ng th y s n chi m t tr ng ngày càng cao.
* Khai thác th y s n:
- S n l ng khai thác liên t c t ng n m 2005 đ t 1987,9 nghìn t n.
22

TÀI LI U ƠN THI T T NGHI P



Tài Liệu Ơn Thi Group

H TH NẢ HĨA KI N TH C C B N MƠN A LÍ L P 12
- T t c các t nh giáp bi n đ u đ y m nh đánh b t h i s n, nh t là các t nh duyên h i
Nam Trung B và Nam B
* Nuôi tr ng th y s n:
- S n l ng nuôi tr ng t ng nhanh, n m 2005 đ t 1478,0 nghìn t n. S n ph m ni
tr ng đa d ng tiêu bi u là nuôi tôm:
ng b ng sông C u Long.
- Cá n c ng t: ng b ng Sông C u Long, đ ng b ng Sơng H ng.
2. Ngành lâm nghi p:
a. Vai trị:
Có v trí đ c bi t quan tr ng trong c c u kinh t và b o v môi tr ng sinh thái,
b. S phát tri n và phân b lâm nghi p:
* Lâm sinh:
- Tr ng r ng: 2,5 tri u ha r ng tr ng t p trung (Nguyên li u làm gi y).
- M i n m tr ng trên, d i 200.000 ha r ng.
* Khai thác, ch bi n g lâm s n:
- Khai thác: 2,5 tri u m3 g , 120 tri u cây tre lu ng, 100 tri u cây n a.
- S n ph m g quan tr ng nh t: g trịn, g x , ván sàn, ...
- Cơng nghi p b t gi y, gi y phát tri n.
- L y g c i, than c i.
4. T

CH C LẩNH TH

NỌNG NGHI P

1. Các vùng nông nghi p n c ta:
* Khái ni m:
Vùng nơng nghi p là hình th c cao nh t c a t ch c lưnh th nông nghi p. ây là
nh ng lưnh th s n xu t nông nghi p t ng đ i đ ng nh t v đi u ki n t nhiên, kinh t xư h i nh m phân b h p lí cây tr ng v t ni.
* Các vùng nông nghi p:
T ch c lưnh th nông nghi p đ c xác đ nh theo 7 vùng nông nghi p và công
nghi p ch bi n.
- Trung du và mi n núi B c B .
- ng b ng sông H ng.
- B c Trung B .
- Duyên h i Nam Trung B .
- ông Nam B .
- ng b ng sông C u Long.
2. Nh ng thay đ i trong t ch c lãnh th nông nghi p n c ta:
a. T ch c lãnh th nông nghi p c a n c ta trong nh ng n m qua thay đ i theo hai
xu h ng chính:
- T ng c ng chun mơn hố s n xu t, phát tri n các vùng chuyên canh quy mơ l n.
- y m nh đa d ng hố nơng nghi p. a d ng hố kinh t nơng thơn .
b. Kinh t trang tr i có b c phát tri n m i, thúc đ y s n xu t nông lâm nghi p và
thu s n theo h ng s n xu t hàng hoá:
- Kinh t trang tr i phát tri n t kinh t h gia đình.
- Các lo i hình trang tr i: Ni tr ng thu s n, ch n nuôi, cây hàng n m, lâu n m.
+ Trang tr i nuôi tr ng thu s n và ch n nuôi t ng nhanh nh t.
+ Trang tr i cây hàng n m, lâu n m và lâm nghi p có xu h ng gi m v c c u.
- S l ng trang tr i phân b không đ u gi a các vùng:
ng b ng Sơng C u Long
có s l ng trang tr i l n nh t c n c và t ng nhanh nh t.
23

TÀI LI U ÔN THI T T NGHI P



Tài Liệu Ơn Thi Group

H TH NẢ HĨA KI N TH C C B N MƠN A LÍ L P 12
5. C C U NGẨNH CỌNG NGHI P
1. C c u công nghi p theo ngƠnh:
- Khái ni m: Th hi n t tr ng c a t ng ngành trong tồn b h th ng các ngành
cơng nghi p.
- C c u ngành công nghi p: T ng đ i đa d ng v i khá đ y đ các ngành quan
tr ng thu c 3 nhóm chính v i 29 ngành.
+ Công nghi p khai thác.
+ Công nghi p ch bi n.
+ Công nghi p s n xu t, phân ph i đi n, d c li u, khí đ t, n c.
- Các ngành cơng nghi p tr ng đi m: N ng l ng, d t may, ch bi n l ng th c th c ph m; Hóa ch t, phân bón, cao su; Cơng nghi p v t li u xây d ng; C khí, đi n t .
- S chuy n d ch c c u ngành cơng nghi p.
+ Có s chuy n bi n rõ r t v t tr ng c a các nhóm ngành cơng nghi p. S chuy n
bi n đó có s khác nhau theo t ng giai đo n, ph thu c vào s phát tri n kinh t - xã h i
c a đ t n c.
Tr c th p niên 80 c a th k XX: T ng t tr ng c a các ngành c nghi p nhóm A.
T khi b t đ u i m i cho đ n cu i th p niên 90: T ng t tr ng c a ngành cơng
nghi p nhóm B.
T th p niên 90 tr l i đây: T ng d n t tr ng c a các ngành cơng ngi p nhóm A,
tuy các ngành cơng nghi p nhóm B v n chi m t tr ng l n.
+ C c u s n ph m c ng có s thay đ i. Kho ng 30% s s n ph m công nghi p
không đ c ti p t c s n xu t do th tr ng khơng có nhu c u ho c không th c nh tranh v i
hàng ngo i nh p. Trong đó hàng lo t s n ph m m i l i xu t hi n do phù h p v i nhu c u
c a th tr ng và có ch t l ng cao, giá c c nh tranh.

- H ng hoàn thi n c c u ngành công nghi p:
+ Xây d ng c c u linh ho t, thích ng v i c ch th tr ng, phù h p v i đi u ki n
Vi t Nam và th gi i.
+ y m nh các ngành m i nh n và tr ng đi m.
+ u t theo chi u sâu, đ i m i thi t b , công ngh .
2. C c u công nghi p theo lãnh th :
a. C c u cơng nghi p n c ta có s phân hoá:
* Các khu v c t p trung công nghi p.
- ng b ng Sông H ng và vùng ph c n có m c đ t p trung công nghi p cao nh t
n c. T Hà N i ho t đ ng công nghi p to đi theo 6 h ng chính:
- Nam B : Hình hành m t d i công nghi p n i lên là trung tâm cơng nghi p thành
ph H Chí Minh, Biên Hoà, V ng Tàu,...
- Duyên h i mi n Trung quan tr ng nh t là à N ng, Vinh, Quy Nh n.
* Khu v c t p trung công nghi p th a th t.
- Vùng núi, vùng sâu, vùng xa: Công nghi p ch m phát tri n, phân b phân tán, r i
r c: Tây Nguyên, Tây B c …
* Nh ng vùng có giá tr công nghi p l n: ông Nam B , BSH, BSCL.
b. Nguyên nhân:
- Nh ng khu v c t p trung công nghi p l n, th ng g n li n v i:
+ Có v trí đ a lí thu n l i.
+ Tài nguyên thiên nhiên phong phú: c bi t là tài nguyên khoáng s n.
+ Ngu n lao đ ng có tay ngh cao.
+ Th tr ng r ng l n và nhi u chính sách u đưi c a nhà n c.
24
TÀI LI U ÔN THI T T NGHI P



Tài Liệu Ơn Thi Group

H TH NẢ HĨA KI N TH C C B N MƠN A LÍ L P 12
+ K t c u h t ng t t (đ c bi t là giao thông v n t i, thông tin liên l c, kh n ng c p
đi n, n c,…).
- Ng c l i nh ng khu v c ho t đ ng công nghi p ch a phát tri n v i s thi u đ ng
b c a các nhân t trên, đ c bi t là giao thơng v n t i cịn kém phát tri n.
3. C c u công nghi p theo thành ph n kinh t :
- C c u công nghi p theo thành ph n kinh t đã có nh ng thay đ i sâu s c.
- Các thành ph n kinh t tham gia vào ho t đ ng công nghi p ngày càng nhi u.
- Xu h ng chung:
+ Gi m m nh t tr ng khu v c Nhà n c.
+ T ng t tr ng khu v c ngoài Nhà n c, đ c bi t là khu v c có v n đ u t n c
ngoài.
6. V N
PHÁT TRI N M T S NGẨNH CỌNG NGHI P
TR NG I M
1. Công nghi p n ng l ng.
a. Công nghi p khai thác nguyên nhiên li u:
* Công nghi p khai thác than:
- Than Antraxit: T p trung Qu ng Ninh v i tr l ng h n 3 t t n.
- Than nâu:
ng b ng sông H ng, tr l ng hàng ch c t t n. Than M làng C m Thái Nguyên.
- Than bùn: Phân b
nhi u n i, t p trung đ ng b ng Sông C u Long.
- S n l ng : N m 2005 đ t 34 tri u t n, xu t kh u 17,9 tri u t n còn l i cung c p
ch y u cho các nhà máy nhi t đi n.
* Cơng nghi p khai thác d u khí:
- B t đ u khai thác 1986 v i các b tr m tích ch a d u ngồi th m l c đ a.
- S n l ng: 18,5 tri u t n
- Cơng nghi p l c, hố d u ra đ i: công su t 6,5 tri u t n/n m (D Qu t - Q Ngãi).
- Khí t nhiên: Nhiên li u cho tu c bin khí, s n xu t phân đ m.

- Phân b : B tr m tích Nam Cơn S n, C u Long, Th Chu - Mã Lai. Các b tr m
tích Trung B và b tr m tích sơng H ng đang th m dị tìm ki m.
b. Cơng nghi p đi n l c:
* Th m nh: M ng l i sơng ngịi dày đ c, l u l ng dịng ch y l n, nhiên li u
phong phú.
* Tình hình s n xu t.
- S n l ng đi n t ng r t nhanh: T 5,2 t kwh (1985) lên 52,1 t kwh (2005).
- C c u s n l ng đi n phân theo ngu n có s thay đ i nh sau:
+ Giai đo n 1991 - 1996 th y đi n chi m h n 70%.
+ n n m 2005 nhi t đi n chi m kho ng 70%.
- M ng l i t i đi n: Hai đ ng dây siêu cao áp B c - Nam 500kW:
* Th y đi n:
- Công su t: Kho ng 30 tri u KW, t p trung h th ng sông H ng (37%) và sông
ng Nai (19%).
- S n l ng: 260 - 270 t kwh.
- Các nhà máy th y đi n đư xây d ng: (S d ng Atlat đ nêu ra).
- Hi n nay, đang ti n hành xây d ng hàng lo t các nhà máy th y đi n khác trong c
n c trong đó có cơng trình th y đi n S n La công su t 2400 MW - l n nh t ông Nam Á.
* Nhi t đi n: (S n xu t t than, khí).
+ L n nh t Ph L i I H i D ng công su t 440 MW (Than), ng Bí Qu ng
Ninh cơng su t 150 MW, Ninh Bình cơng su t 110 MW.
25
TÀI LI U ÔN THI T T NGHI P