Phân tích những đặc sắc nghệ thuật của nhà văn Nam Cao trong truyện ngắn Đôi mắt

Đề tài: Phân tích những đặc sắc nghệ thuật của nhà văn Nam Cao trong truyện ngắn
Đôi mắt
Bài làm
Nam Cao là một nhà văn tên tuổi của nền văn học Việt Nam trong những năm trước và sau
giai đoạn cách mạng tháng 8/1945. Trong mỗi tác phẩm của mình ơng đều xoay quanh
những số phận người nông dân nghèo khổ, hoặc những người trí thức tiểu tư sản.
Nam Cao là một nhà văn có tâm và có tầm. Ơng ln băn khoăn với mỗi câu chữ mà mình
viết ra, điều mà tác giả muốn đó chính là những tác phẩm có giá trị nhân văn cao đẹp, hướng
tới cái Chân Thiện Mỹ trong cuộc sống, chứ không phải viết ra những tác phẩm bừa bãi, mua
vui cho thiên hạ.
Trong tác phẩm “Đơi mắt” của mình thể hiện tun ngơn trong nghệ thuật của tác giả. Nó thể
thái độ sống, cái nhìn nhân sinh quan của người cầm bút trước thời cuộc, trong sự nghiệp
cách mạng giải phóng dân tộc.
Truyện ngắn được tác giả Nam Cao sáng tác năm 1948 khi đất nước ta vừa trải qua một giai
đoạn lịch sử quan trọng đánh dấu sự thắng lợi của cách mạng tháng 8/1945 đánh đuổi phát
xít Nhật thành cơng, khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Giai đoạn này cả nước
bước vào cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, ác liệt cam go. Tác phẩm “Đôi mắt thể
hiện thái độ cách mạng của người cầm bút, có hịa mình vào cuộc chiến đấu của cả dân tộc
hay khơng, hay thờ ơ đứng ngồi cuộc.
Trong tác phẩm Đơi mắt Nam Cao đã vô cùng thành công khi xây dựng hình ảnh nhân vật có
quan điểm sống, thái độ chính trị hoàn toàn khác nhau giữa một bên là Độ và một bên là
Hồng.
Độ là người có tư tưởng tiến bộ, sẵn sàng hịa mình vào cuộc chiến của cả dân tộc, anh đau
với niềm đau chung của đồng bào đồng chí. Anh tin tưởng vào sự thành cơng, sự toàn thắng
của con đường cách mạng mà Đảng và nhà nước đang kêu gọi. Chính vì vậy, Độ khơng nề hà
tham gia những phong trào tuyên truyền, xung kích.


Trong khi Độ thay đổi mình chuyển hướng với sự phát triển của cả dân tộc thì Hồng cũng là
một nhà văn, nhưng anh ta đồng thời là tay chợ đen tài tình. Chính lối sống của một tay chợ
búa, đã nhiễm vào Hoàng ăn sâu bám rễ làm cho Hồng trở nên xấu tính.

Anh thường ghen ghét đố kỵ với những anh giỏi hơn mình, thường xuyên đá đểu người khác
trên mặt báo hoặc trong những bài viết của mình vì thói ích kỷ khơng muốn ai hơn mình, dù
rằng người ta chẳng động gì tới anh.
Sau khi cách mạng tháng 8 xảy ra, Hoàng đưa vợ con tản cư từ Hà Nội về vùng kinh tế mới,
thoát ly khỏi cuộc sống thành phố để về nông thôn, nhưng Hoàng sống tách biệt hoàn toàn
với thế giới bên ngoài.
Hoàng không tham gia lao động sản xuất, lúc nào trong nhà cũng đóng cửa im ỉm, có ni
con chó béc giê, để trông nhà. Anh coi thường những người nông dân lao động nhìn họ bằng
ánh mắt khinh miệt, coi thường cho họ là tầng lớp dưới khơng có học thức.
Trong khi cả nước đang nghèo đói khốn khổ vì nạn đói năm 1945 đã cướp đi mạng sống của
2 triệu đồng bào ta. Người người nhà nhà nghèo khổ, sống cảnh bần hàn khó khăn nhưng vẫn
hay say lao động sản xuất, tạo ra của cải vật chất để ni các chiến sĩ trong chiến trường, thì
Hồng lại sống an nhàn sung sướng. Một lối sống hưởng thụ ăn trắng mặc trơn, thể hiện chủ
nghĩa cá nhân cái tôi của Hồng vơ cùng lớn.
Hồng có vẻ ngồi béo tốt, hai bàn tay múp míp, to tướng khơng giống bàn tay của người
cầm bút chút nào. Hoàng đi lại bệ vệ, khệnh khạng của một người thừa chất đạm, mỡ trong
máu…
Dù sống ở nơng thơn nhưng Hồng khơng hề thay đổi mình để phù hợp với hồn cảnh mà
vẫn sống lối sống hưởng thụ ngủ màn tuyn trắng, uống trà hoa nhài hoa cúc, ăn mía lùi
nướng, cơm nước tinh tươm có thịt cá đầy đủ, ni chó béc giê giữ nhà. Hồng có một cuộc
sống khá xa hoa trong khi người dân nghèo đang phải lo chạy ăn từng bữa.
Về nơng thơn cái gì Hồng cũng chê bai, cho rằng người dân nghèo dốt nát, khơng có chí, cổ
hủ, rồi thì những ơng bà ngọng l và n nhưng làm lãnh đạo, rồi bắt vợ Hồng tên phải có thị
này thị nọ. Hồng khơng nhìn ra sự chân thành chất phác của người nông dân hiền lành,


ngay thẳng. Khơng nhìn thấy những lúc họ giết giặc đánh tây anh dũng như thế nào. Con mắt
của Hoàng là con mắt của sự hằn học, khơng có tư tưởng tiến bộ, khơng tích cực mọi thứ qua
lăng kính của Hoàng là một màu tiêu cực u ám.
Hoàng thể hiện mình là người ích kỷ chỉ biết sống hưởng thụ cho riêng mình mà vơ trách

nhiệm với cuộc sống của những người khác, khơng có tinh thần dân tộc,. Hắn đứng ngồi
cuộc sự nghiệp cách mạng giải phóng dân tộc của nước nhà.
Trong khi Hoàng càng u mê tăm tối bao nhiêu thì nhân vật Độ thái thơng minh sáng suốt bấy
nhiêu. Anh biến đổi mình theo thời cuộc, hịa mình vào cơng chúng, thể hiện quan điểm sống
đúng đắn của người có trách nhiệm với dân tộc đất nước, khi đất nước lâm nguy thì mỗi
người nghệ sĩ cũng là chiến sĩ
Truyện ngắn thể hiện sự thành công của nhà văn Nam Cao trong việc sáng tạo ra những
nguồn cảm hứng chưa ai khơi, một đề tài vô cùng mới mẻ giàu tính nhân văn cao cả. Thể
hiện thái độ sống đúng đắn của tác giả trước thời cuộc. Đôi mắt đúng là tuyên ngôn nghệ
thuật của Nam Cao trong thời kỳ bấy giờ.