Phân tích 2 câu luận và 2 câu kết trong Tự Tình II của Hồ Xuân Hương

VĂN MẪU LỚP 11
PHÂN TÍCH HAI CÂU LUẬN VÀ HAI CÂU KẾT BÀI TỰ TÌNH II
CỦA HỒ XUÂN HƯƠNG
BÀI MẪU SỐ 1:
Tác giả đã sử dụng biệp pháp đảo ngữ nhằm nhấn mạnh hành động dữ dội trong
cái nỗi bi phẫn sâu xa của thân phận làm lẽ của người phụ nữ.
1. Hai câu luận là hình ảnh của tâm tư dậy sóng:
Xiên ngang mặt đất, rêu từng đám,
Đâm toạc chân mây, đá mấy hòn.
Tác giả đã dùng động từ mạnh: xiên ngang, đâm toạc để miêu tả một thiên nhiên
đầy sức sống. Biện pháp đảo ngừ đã nhấn mạnh hành động dữ dội trong nỗi bi phẫn sâu
xa. Đó cũng là hình ảnh ẩn dụ cho cái tơi khao khát bứt phá cái giới hạn của người phụ
nữ và mn xé toạc cái thành kiến đóng váng cả ngàn năm phong kiến để tự khẳng định
mình, để tìm đến chân trời dân chủ và hạnh phúc. Cái “tôi” không chịu an phận, chủ động
đi tìm hạnh phúc thật là mới mẻ. Tính cách này cịn được thể hiện ở bài thơ khác:
Giơ tay với thử trời cao thấp,
Xoạc cẳng do xem đất vắn dài.
2. Khát khao cũng chỉ là khao khát, nhà thơ quay về thực tại để đối diện với
thân phận:
Ngán nỗi xuân đi xuân lại lại,
Mảnh tình san sẻ tí con con.
Những người có ý thức về giá trị sự sống thường rất sợ thời gian. Thời gian qua
mau mà cuộc đời mãi quạnh hiu chẳng có thay đổi gì, cơ hội tìm kiếm hạnh phúc càng
khó. Từ xuân có hai nghĩa: mùa xuân và tuổi xuân. Mùa xn của đất trời tuần hồn lặp
lại cịn tuổi xn sẽ mãi ra đi. Trong tình cảnh này, lịng người càng thêm chán ngán:
Ngày xuân tuổi hạc càng cao
Non xanh nước biếc càng ngao ngán lòng
(Nguyễn Khuyến).
Từ ngán đặt ở đầu câu với trọng âm của nó có ý nghĩa nhân mạnh tâm trạng chán
chường. Từ lại thứ nhất là trợ từ có nghĩa là thêm lần nữa, từ lại thứ hai là động từ. nghĩa
là trở về. Cụm từ xuân lại lại mang ý nghĩa biểu cảm tâm trạng đang bị dày vò, day rứt.

Trong khi ấy mảnh tình đã nhỏ mà cũng phải san sẻ nên chi cịn tí con con. Từ láy cỏn
con là q nhỏ còn điệp từ con con là nhỏ dần, đến lúc sẽ chẳng còn thấy nữa. Nên biện


pháp tăng tiến trong câu thơ cho thấy thân phận làm lẽ thật tội nghiệp, hạnh phúc đang
hao mòn dần và dự báo sẽ chẳng còn.


BÀI MẪU SỐ 2:
1. Hai câu luận
Xiên ngang mặt đất rêu từng đám,
Đâm toạc chân mây đá mấy hòn
Nỗi niềm phẫn uất dồn nén đã nhiều, khơng cịn ở n trong lịng được nữa, nó
trào ra, thấm vào cảnh vật, tiếp cho mọi vật sức công phá. Nỗi rung động trong lịng mà
có sức rung như một cơn động đất. Những động từ kết hợp kết hợp với những bổ ngữ rất
mạnh và rất gợi(: “xiên ngang”, “đâm toạc”) mang ý nghĩa phản kháng, nó làm cho
những câu thơ của Hồ Xuân Hương như nổi loạn. Nỗi buồn trong thơ Hồ Xn Hương
khơng làm lịng người mềm yếu, trái lại, có sức mạnh cổ vũ con người, nhất là người phụ
nữ, đứng dậy ngay trong bi kịch của đời mình.
2. Hai câu kết
Ngán nỗi xuân đi xuân lại lại,
Mảnh tình san sẻ tí con con!
Giọng điệu câu thơ có ý vị của tiếng cười khẩy mỉa mai chua chát nhiều hơn là
buồn tủi. Từ “xuân” trong cau thơ của Hồ Xuân Hương thật đa nghĩa. “Xuân” là mùa
xuân của đất trơi, mùa xuân của tuần hoàn. “Xuân” là tuổi xuân của một đời người, xuân
ấy một đi không bao giờ trở lại. Nói như thi sĩ Xuân Diệu: “ Nói làm chi xuân vẫn tuần
hoàn- Nếu tuổi trẻ chẳng hai lần thắm lại!” (Vội vàng). Đó là một tâm sự rất buồn, một
nỗi sầu nhân thế vạn cổ, nó xuyên suốt từ thơ ca trung đại sang thơ ca hiện đại.Hai từ
“lại” xếp cạnh nhau một câu thơ nhưng mang hai ý nghĩa khác nhau: từ “lại” thứ nhất
mang nghĩa “thêm lần nữa”; từ “lại” tiếp theo mang ý nghĩa của “sự tuần hoàn”, “sự trở

lại”. Mùa xuân của đất trời trở lại thì ngày xanh của tuổi xuân lần lượt ra đi. Cách nói
giảm dần càng làm cho nghịch cảnh éo le hơn: Mảnh tình- san sẻ- tí- con con. Mảnh tình
đã là bé, lại bị “san sẻ” trở nên nhỏ bé hơn, cuối cùng chỉ cịn “tí con con”, thật là tội
nghiệp! Người phụ nữ trong bài thơ sau những vật vã gắng gượng vươn lên, vẫn không
tránh khỏi bi kịch bởi vì thời đại ấy chưa thể chỉ ra lối thốt cho họ
Tự tình II hàm chứa ý nghĩa nhân văn sâu sắc. Đó là tiếng lịng đau buồn, phẫn uất
trước duyên phận hẩm hiu,là gắng gượng vẫy vùng vươn lên nhưng rốt cuộc vẫn khơng
thốt khỏi bi kịch của nữ sĩ. Bài thơ cho thấy khát vọng sống, khát vọng hạnh phúc mãnh
liệt và tài năng độc đáo của “Bà chúa thơ Nôm” trong nghệ thuật sử dụng từ ngữ và xây
dựng hình tượng.