Bài soạn Lý 9 tiết 41+42(sn)

Ngày giảng: / /2011
tiết 41: máy biến thế
I. Mục tiêu
1. Kiến thức: Nêu đợc các bộ phận chính của máy biến thế gồm 2 cuộn dây dẫn có số
vòng dây khác nhau đợc quấn quanh 1 lõi sắt chung
- Nêu đợc công dụng chính của máy biến thế là làm tăng hay giảm hiệu điện thế
hiệu dụng theo công thức :
1 1
2 2
U N
U N
=
; Giải thích đợc vì sao máy biến thế lại hoạt động đợc
với dòng điện xoay chiều mà không hoạt động đợc với dòng điện 1 chiều không đổi.; Vẽ đ-
ợc sơ đồ lắp đặt máy biến thế ở 2 đầu đờng dây tải điện.
2. Kĩ năng: Rèn luyện kĩ năng quan sát, kĩ năng tính toán.
3. thái độ: Có thái độ chuẩn mực trong học tập.
II. Chuẩn bị
1. Giáo viên: bảng phụ có kẻ sẵn nội dung bảng 1
2. Học sinh: 1 máy biến thế nhỏ, cuộn sơ cấp có 750 vòng, cuộn thứ cấp 15 000 vòng
1 nguồn điện xoay chiều 0 12V; 1 vôn kế xoay chiều 0 15VC.
III. Quá trình dạy học
1. Kiểm tra bài cũ: Khi truyền tải điện năng đi xa thì có biện pháp nào làm giảm hao phí
điện năng trên đờng đây tải điện? biện pháp nào tối u nhất
2. Bài mới:
Hoạt động của GV-HS Nội dung
Hoạt động 1 :
HS: Đọc tài liệu và xem máy biến thế nhỏ,
nêu lên cấu tạo của máy biến thế.
GV: gọi vài HS nêu lên nhận xét
GV: Số vòng dây của 2 cuộn giống hay khác

nhau?
GV: Lõi sắt có cấu tạo nh thế nào? dòng điện
từ cuộn này có sang cuộn kia đợc không? vì
sao?
GV: Yêu cầu HS dự đoán
HS: Hoạt động theo nhóm 4-6 hs câu C2
GV: Nếu dặt vào 2 đầu cuôn sơ cấp U
1
xoay
chiều thì từ trờng của cuộn sơ cấp có đặc
điểm gì?
- Lõi sắt có nhiễm từ không? nếu có thì đặc
điểm từ trờng của lõi sắt đó nh thế nào?
HS: Rút ra kết luận về nguyên tắc hoạt động
của máy biến thế
Hoạt động 2
GV: Yêu cầu HS quan sát thí nghiệm và ghi
I. Cấu tạo của máy biến thế
1. Cấu tạo: có 2 cuộn dây: cuộn sơ cấp và
cuộn thứ cấp có số vòng n1, n2 khác nhau
- 1 lõi sắt pha silíc chung
- dây và lõi sắt đều bọc chất cách điện nên
dòng điện của cuộn sơ cấp không truyền
trực tiếp sang cuộn thứ cấp
2.Nguyên tắc hoạt động
C1: Khi có hiệu điện thế xoay chiều đặt vào
2 đầu cuộn sơ cấp -> bóng đèn sáng -> có
xuất hiện dòng điện ở cuộn thứ cấp
C2: Đặt vào 2 đầu cuộn sơ cấp 1 hiệu điện
thế xoay chiều thì trong cuộn dây đó có

dòng điện xoay chiều chạy qua, từ trờng
trong lõi sắt luôn phiên tăng giảm vì thế số
đờng sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn
thứ cấp luôn phiên tăng giảm, kết quả là
trong cuộn thứ cấp xuất hiện 1 dòng điện
xoay chiều, 1 dòng điện xoay chiều phải do
1 hiệu điện thế xoay chiều gây ra bởi vậy ở
2 đầu cuộn thứ cấp có hiệu điện thế xoay
chiều
3. Kết luận: sgk
II. Tác dụng làm biến đổi hiệu điện thế
của máy biến thế
kết quả vào bảng 1
GV: Qua kết quả thí nghiệm rút ra kết luận
gì?
- Nếu n
1
> n
2
-> U
1
nh thế nào đối với U
2
->
máy đó gọi là tăng thế hay hạ thế?
U
1
/U
2
= n

1
/n
2
>1 -> U
1
> U
2
máy hạ thế
U
1
/U
2
=n
1
/n
2
< 1 -> U
1
< U
2
máy tăng thế
HS: Đọc nội dung kết luận : sgk
Hoạt động 3
GV: Để có U cao hàng ngàn vôn trên đờng
dây tải điện để giảm hao phí điện năng thì
phải làm nh thế nào?
- Khi sử dụng dùng hiệu điện thế thấp thì
phải làm nh thế nào?
Hoạt động 4
GV: Hớng dẫn HS làm ra nháp và gọi 1 HS

lên chữa bài
1. quan sát
bảng 1
KQ đo
lần THí
NGHIệM
U
1
(V) U
2
(V) n
1
(vòng)
n
2
(vòng)
1 3
2 3
3 9
C3: Hiệu điện thế ở 2 đầu mỗi đoạn cuộn
dây của máy biến thế tỉ lệ với số vòng dây
của các cuộn dây tơng ứng
2. Kết luận: sgk
III. Lắp đặt máy biến thế ở 2 đầu đờng
dây tải điện
- Dùng máy biến thế lắp ở đầu đờng dây tải
điện tăng hiệu điện thế
- Trớc khi đến nơi tiêu thụ thì dùng máy
biến thế hạ hiệu điện thế.
IV. Vận dụng

C4: U
1
= 220V;U
2
= 6V;U
2
= 3V;
1
n
= 4000 vòng;
2
n
=?; U
2
=?
1 1 2 1
2
2 2 1
'
'
1 1 2 1
2
' '
2 2 1
. 6.4000
109
220
.
54
u n u n

n
u n u
u n u n
n
u n u
= = =
= =
Vì
1
n
và U
1
không đổi, nếu
2
n
thay đổi
->U
2
thay đổi
* Ghi nhớ: sgk
3. Củng cố
Vì sao khi đặt vào 2 đầu cuộn sơ cấp của máy biến thế một hiệu điện thế xoay
chiều thì ở 2 đầu cuộn thứ cấp cùng xuất hiện 1 hiệu điện thế xoay chiều
- Hiệu điện thế ở 2 đầu các cuọn dâycủa máy biến thế liên hệ với số vòng dây của
mỗi cuộn nh thế nào?
4. Hớng dẫn học ở nhà
- Làm bài tập trong sách bài tập
- Ôn lại cấu tạo và hoạt động của máy phát điện và máy biến thế
- Viết sẵn mẫu báo cáo thực hành bài 38 theo mẫu trong sách giáo khoa
Ngày giảng: / /2011

tiết 42:Thực hành vận hành máy phát điện và máy biến thế
I. Mục tiêu
1. Kiến thức:
- Luyện tập vận hành máy phát điện xoay chiều
- Nhận biết loại máy ( nam châm quay hay cuộn dây quay) các bộ phận chính của
máy
- Cho máy hoạt động, nhận biết hiệu quả tác dụng của dòng điện do máy phát ra
không phụ thuộc vào chiều quay ( đèn sáng) chiều quay của kim vôn kế xoay chiều
- càng quay nhanh thì hiệu điện thế ở 2 đầu cuộn dây của máycàng cao
2. Luyện tập vận hành máy hạ thế
- Nghiệm lại CT của máy biến thế
1
2
U
U
=
1
2
n
n
- Tìm hiểu hiệu điện thế ở 2 đầu cuộn thứ cấp khi mạch hở
- Tìm hiểu tác dụng của lõi sắt.
2. Kĩ năng : rèn luyện kĩ năng thực hành cho HS, vận dụng kiến thức vào cuộc sống.
3. Thái độ : Có thái độ chuẩn mực trong học tập.
II. Chuẩn bị:
1. Giáo viên:-sgk + bảng phụ ghi nội dung các câu hỏi
2. Học sinh: một máy phát điện nhỏ ; 1 máy biến thế đơn giản gồm 2 cuộn dây, 1 cuộn
500 vòng, cuộn thứ 2 có 2 đầu lấy ra lần lợt tơng ứng với 1000 vòng, và 1500V
- 2 vôn kế xoay chiều có giới hạn đo 150 (hoặc 2 đồng hồ đo điện đa năng nhỏ)
III.Quá trình dạy học

1.Kiểm tra bài cũ:Không
2.Bài mới:
Hoạt động của GV-HS Nội dung
Hoạt động 1:
GV: Phát dụng cụ thí nghiệm theo nhóm 6-8
học sinh
HS: Hoạt động nhóm
GV: Kiểm tra mạch điện theo nhóm nhắc HS
không đợc lấy điện 220V
GV: Phát dụng cụ thí nghiệm giới thiệu qua
các phụ kiện
- Giới thiệu sơ đồ hoạt động của máy biến
thế
I. Nội dung thực hành
1. Vận hành máy phát điện xoay chiều đơn
giản
C1: Cuôn dây quay càng nhanh thì hiệu
điện thế ở2 đầu máy phát điện càng lớn
C2: Đổi chiều quay của cuộn dây, đèn vẫn
sáng, kim vôn kế vẫn quay
2. Vận hành máy biến thế
Lần 1:
1
n
= 500 vòng
GV: Theo dõi HS tiến hành thí nghiệm uốn
nắn học sinh thực hiện
HS: lập tỉ số
2
1

2
1
U
U
n
n
=
rồi nhận xét
Hoạt động 2
HS: Báo cáo kết quả,
Gv hớng dẫn học sinh thực hiện
n
2
= 1000 vòng
U
1
= 6V
U
2
=?
Lần 2:
1
n
= 1000 vòng
n
2
=500 vòng
U
1
= 6V

U
2
=?
Lần 3:
1
n
= 1500 vòng
2
n
= 500 vòng
U
1
= 6V
U
2
= ?
C3: Số đo các hiệu điện thế tỉ lệ với số
vòng của các cuộn dây ( với 1 sai số nhỏ)
II. Mẫu báo cáo ( HS chuẩn bị)
3. Củng cố
GV : Qua bài thực hành em có nhân xét gì? Kết quả thu đợc so với lí thuyết có giống
nhau không?
HS : Lần lợt đứng tại chỗ phát biểu ý kiến
GV :Nhấn mạnh lại các ý chính.
4. hớng dẫn học ở nhà:
Chuẩn bị bài kiểm tra chơng II: điện từ học
HS chuẩn bị ra vở phần 1 tự kiểm tra