Tiet 19 bai 19 Moi quan he giua Gen va tinh trang cophim minh hoa

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (2.7 MB, 38 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

Thực hiện: Lê Quốc Thắng

Trường Trung học cơ sở Nam sơn

---

*

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2>

Làm bài tập sau: Lựa chọn ý đúng trong các câu sau:

Câu 1. Tính đa dạng và đặc thù của Prôtêin được qui định bởi những yếu
tố nào?

a. Số lượng, thành phần và trình tự sắp xếp các axit amin.
b. Các chức năng quan trọng của Prôtêin.

c. Các dạng cấu trúc không gian của Prơtêin.
d. Cả a và c.

Câu 2. Chức năng khơng có ở Prôtêin là:

a. là thành phần cấu trúc chủ yếu của tế bào và giúp bảo vệ cơ thể.

</div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

ADN

GEN

GEN

GEN
Nhân tế bào

Nhân tế bào

Khuôn mẫu

Qui định cấu trúc 
 
TÍNH TRẠNG

CỦA CƠ THỂ

TÍNH TRẠNG 
CỦA CƠ THỂ

Qui định

?

Biểu hiện

PRÔTÊIN

GEN

mARN

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

Thực hiện: Lê Quốc Thắng
Trung học cơ sở Nam sơn

</div>
(5)<div class='page_container' data-page=5>

Tiết 19 – Bài 19. Mối quan hệ giữa Gen và tính trạng.

I. Mối quan hệ giữa ARN v prụtờin:

1. Vai trũ ca mARN:

Yêu cầu: Cá nhân ng. cứu thông tin SGK/57 kết hợp với kin thc

ó hc v gen, mARN v Prụtờin, trả lời câu hái phần :

- Hãy cho biết cấu trúc không gian và vai trị của nó trong mối quan
hệ giữa gen và prôtêin?

- Cấu trúc không gian: mARN.
- Vai trò của mARN: tổng
hợp chuỗi axit amin (truyền
đạt thông tin về cấu trúc
Prôtêin).

mARN
ADN

mARN

</div>
(6)<div class='page_container' data-page=6>

Tiết 19 – Bài 19. Mối quan hệ giữa Gen và tính trạng.

I. Mối quan hệ giữa ARN và prơtêin:

1. Vai trị của mARN:

mARN sau khi được hình thành rời khỏi nhân ra chất tế bào để tổng
hợp chuỗi axit amin (thực chất là xác định trật tự sắp xếp của các axit
amin). Điều đó phản ánh mối quan hệ giữa ARN và prôtêin với nhau.

</div>
(7)<div class='page_container' data-page=7>

Tiết 19 – Bài 19. Mối quan hệ giữa Gen và tính trạng.

I. Mối quan hệ giữa ARN và prơtêin:

1. Vai trị của mARN:

mARN là dạng trung gian trong mối quan hệ giữa gen và prơtêin,
có vai trị truyền đạt thơng tin về cấu trúc của prôtêin sắp được
tổng hợp từ nhân ra chất tế bào.

2. Quá trình hình thành chuỗi axit amin (chui polypeptit):

Yêu cầu: Cá nhân quan sỏt H 19.1, kết hỵp víi kiến thức đã học về

ARN và Prơtêin, trả lời câu hỏi:

</div>
(8)<div class='page_container' data-page=8>

2. Quỏ trỡnh hỡnh thnh chui axit amin (chui polypeptit):
Yêu cầu: Cá nhân quan sát H 19.1, kÕt hỵp víi kiến thức đã học v

ARN v Prụtờin, trả lời câu hỏi sau:

- Ni diễn ra q trình tổng hợp chuỗi axit amin (prơtêin)?

Hãy theo dõi quá trình hình thành chuỗi axit amin trong đoạn phim 
minh họa sau

</div>
(9)<div class='page_container' data-page=9>

Sơ đồ tổng hợp chuỗi axit amin (Prôtêin)

</div>
(10)<div class='page_container' data-page=10>

/>Met
Arg
Val
Tir
Ser
Thr
RIBƠXƠM
CÁC AXÍT AMIN

A U G
Tir
Met

A
U X
X
G G
Arg

G X X
Arg

X

A U
Val

A G G
Ser

U G G
Thr

Các tARN mang AXÍT AMIN tương ứng

G U A G G U A X U X X A X X U G A G G U

U X

A G

MÃ MỞ ĐẦU mARN (mạch khuôn) MÃ KẾT THÚC

</div>
(11)<div class='page_container' data-page=11>

Các axit amin được liệt kê đầy đủ dưới bảng sau:

Tên axit

amin Viết tắt Tính chất

Glycine Gly
Khơng
phân
cực, kỵ
nước
Alanine Ala
Valine Val
Leucine Leu
Isoleucine Ile
Methionine Met
Phenylalanine Phe
Tryptophan Trp
Proline Pro

Tên axit amin Viết tắt Tính chất

Serine Ser
Phân cực,
ưa nước
Threonine Thr
Cysteine Cys
Tyrosine Tyr
Asparagine Asn

Glutamine Gln

Aspartic acid Asp Tích điện

(axit)

Glutamic acid Glu

</div>
(12)<div class='page_container' data-page=12>

U X
A G
X
A U
Met
A
U X
X
G G
Arg

G X X
Arg

X

A U
Val

A U G
Tir

A G G
Ser

X X A
Gly

U G G
Thr
Met
Arg
Val
Tir
Ser
Thr

</div>
(13)<div class='page_container' data-page=13>

U X
A G
X
A U
Met
A
U X
X
G G

Arg

G X X
Arg

X

A U
Val

A U G
Tir

A G G
Ser

X X A
Gly

U G G
Thr
Met
Arg
Val
Tir
Ser
Thr

</div>
(14)<div class='page_container' data-page=14>

U X

A G

X

A U

Met

A

U X

X

G G

Arg

G X X
Arg

X

A U
Val

A U G

Tir

A G G
Ser

X X A
Gly

U G G
Thr

Met
Arg

Val

Tir
Ser

</div>
(15)<div class='page_container' data-page=15>

A G G
Ser

U X

A G

X

A U

Met

X

G G

Arg

G X X
Arg

X

A U
Val

A U G
Tir

X X A
Gly

U G G
Thr

A

U X

Met
Arg

Val

Tir
Ser

</div>
(16)<div class='page_container' data-page=16>

Met

A

U X

A G

G X X A U G
Tir

A G G
Ser

A

U X

Met Val Arg

Arg
Val

Tir
Ser

Thr

X

A U

X

G G

Arg

X X A
Gly

</div>
(17)<div class='page_container' data-page=17>

U X

A G

X

A U

Met

A

U X

X

G G

Arg

G X X
Arg

X

A U
Val

A U G A G G
Ser

X X A
Gly

U G G
Thr

Tir

Met

Arg
Val

</div>
(18)<div class='page_container' data-page=18>

U X
A G
X
A U
Met
A
U X
X
G G
Arg

G X X
Arg

X

A U
Val

A U G
Tir

A G G
Ser

X X A
Gly

U G G
Thr

</div>
(19)<div class='page_container' data-page=19>

U X

A G

Met

A

U X

X

G G

Arg

G X X
Arg

X

A U
Val

A U G
Tir

A G G
Ser

X X A
Gly

U G G

Thr

Tir Ser

Met

Arg
Val

X

A U

</div>
(20)<div class='page_container' data-page=20>

U X

A G

Met

A

U X

X

G G

Arg

G X X
Arg

X

A U
Val

A U G
Tir

A G G
Ser

X X A
Gly

U G G

Thr

Tir Ser

Met

Arg
Val

X

A U

Tyr

</div>
(21)<div class='page_container' data-page=21>

U X

A G

Met

A

U X

X

G G

Arg

G X X
Arg

X

A U
Val

A U G
Tir

A G G
Ser

X

A U

Thr

Tir Ser

Met

Arg
Val

Tyr

</div>
(22)<div class='page_container' data-page=22>

U X

A G

Met

A

U X

X

G G

Arg
G X X

Arg

X

A U
Val

A U G
Tir

A G G
Ser

Thr

Tir Ser

Met

Arg
Val

Tyr

</div>
(23)<div class='page_container' data-page=23>

- Các loại nuclêôtit nào ở mARN và tARN liên kết với nhau?

 Các loại nuclêôtit ở mARN và tARN liên kết với nhau thành

từng cặp theo NGUYÊN TẮC BỔ SUNG: A – U, G - X và ngược lại.

- Tương quan về số lượng giữa axit amin và nuclêơtit của mARN khi
ở trong ribơxơm?

</div>
(24)<div class='page_container' data-page=24>

/>Lµm bµi tËp sau:

1. Sự hình thành chuỗi axit amin diễn ra theo những nguyên tắc nào?

a. Bổ sung. c. Bổ sung và khn mẫu.
b. Bán bảo tồn. d. Cả b và c.

2. Cụ thể hoá mối quan hệ giữa Gen (ADN), ARN và Prôtêin theo sơ
đồ sau về số lượng nuclêôtit (Nu) và axit amin:

... Nu (gen) 3 cặp  ... Nu (mARN) 3  ... tARN 1  .... Axit amin1

Điều đó có ý nghĩa gì?

 Trình tự sắp xếp các Nu (mARN) qui định trình tự sắp xếp các axit

amin trong chuỗi polypeptit.

</div>
(25)<div class='page_container' data-page=25>

Tiết 19 – Bài 19. Mối quan hệ giữa Gen và tính trạng.

I. Mối quan hệ giữa ARN và prôtêin:

1. Vai trị của mARN:

2. Q trình hình thành chuỗi axit amin (chuỗi polypeptit):

Sự hình thành chuỗi axit amin (prôtêin) được thực hiện dựa trên

khuôn mẫu của mARN và diễn ra theo nguyên tắc bổ sung.

II. Mối quan hệ giữa Gen v tớnh trng:

Yêu cầu: Quan sỏt s trờn và H19.2, thảo luận nhóm, giải thích các

nội dung ở phần  SGK/58:

</div>
(26)<div class='page_container' data-page=26>

Gen (1 đoạn ADN) mARN Pr

1

2

ôtêin Tính tr

3

ạng
Giải thích các nội dung trên sơ đồ:

- Mối quan hệ giữa các thành phần trong sơ đồ:

1. Gen (ADN) là khuôn mẫu tổng hợp mARN (ở nhân tế bào).
2. mARN là khuôn mẫu tổng hợp Prôtêin (ở chất tế bào).

3. Prơtêin biểu hiện thành tính trạng của cơ thể.

- Bản chất của mối quan hệ trong sơ đồ:

Trình tự các Nu/mạch khn ADN qui định trình tự các Nu/mạch ARN.

Trình tự các Nu/mạch khn của mARN qui định trình tự các axit amin
(cấu trúc bậc 1 của prôtêin).

Prôtêin: tham gia vào cấu trúc và hoạt động của tế bào
biểu hiện thành tính trạng của cơ thể.

</div>
(27)<div class='page_container' data-page=27>

ADN

GEN

GEN

GEN
Nhân tế bào

Nhân tế bào

Khuôn mẫu

Khuôn mẫu 
Qui định cấu trúc

TÍNH TRẠNG

CỦA CƠ THỂ

TÍNH TRẠNG 
CỦA CƠ THỂ

Qui định

Biểu hiện

PRÔTÊIN

GEN

mARN

mARN 
Qui định

</div>
(28)<div class='page_container' data-page=28>

Tiết 19 – Bài 19. Mối quan hệ giữa Gen và tính trạng.

I. Mối quan hệ giữa ARN và prơtêin:

1. Vai trị của mARN:

2. Q trình hình thành chuỗi axit amin (chuỗi polypeptit):

II. Mối quan hệ giữa Gen và tính trạng:

Gen (1 đoạn ADN ) mARN Pr

1

2

ôtêin Tính tr

3

ạng

</div>
(29)<div class='page_container' data-page=29>

1

2

3

4

5

6

7

8

9

3
8
9
4
9
8
9
7
3

? ? ? ? ? ? ? ?

A X I T A M I N

1. Có 8 chữ cái: Đây là đơn phân cấu tạo của phân tử

prôtêin.

? ? ?

?

? ? ? ? ?

Ạ

T

Í N

H

T

R

N

G

2. Có 9 chữ cái: Đây là đặc điểm về hình thái, cấu tạo,

sinh lí của cơ thể.

? ? ? ?

N

H AÂ

N

3.Có 4 chữ cái:Là một thành phần của tế bào, nơi chứa NST.

? ? ? ? ? ? ? ? ?

Ạ

H

M

C

K

U Ô N

4.Có 9 chữ cái: Từ dùng để chỉ mạch của gen trên ADN

trực tiếp tổng hợp mARN.

? ?

? ? ?

5.Có 8 chữ cái: Loại chất có thành phần cấu tạo là prôtêin,

thực hiện chức năng bảo vệ cơ thể.

G

H

K

AÙ

N

T

Ể

? ? ?

?

6.Có 7 chữ cái: Loại chất hữu cơ được cấu tạo từ các

axit amin.

I

T

R Ô

N

P

Ê

? ? ? ? ? ? ? ? ?

7.Có 9 chữ cái: Từ dùng để chỉ đặc điểm cấu tạo chung của

ADN, ARN và prơtêin.

I

Ạ

P

H Â N

T

Đ

Ử

? ? ?

8.Có 3 chữ cái: Viết tắt của axit đêơxiribơnuclêic

N

A D

9.Có 3 chữ cái: Một đoạn của ADN chứa thông tin qui định

cấu trúc của prơtêin.

G

E

N

Từ khóa

</div>
(30)<div class='page_container' data-page=30>

/>5

- Học bài, hoàn thành các bài tập trong vở bài tập.
-Chuẩn bị cho bài sau:

+ Ôn lại kiến thức đã học về ADN.

</div>
(31)<div class='page_container' data-page=31>

/>5

ADN (mã gốc)

ARN (mã sao)

Prơtêin

Sao mã

Dịch mã

Trình tự sắp xếp các Nu/ADN

Trình tự sắp xếp các

ribơNu/mARN

Trình tự sắp xếp các a.a

trên chuỗi polypeptit

</div>
(32)<div class='page_container' data-page=32>

Bản quyền của Lê Quốc Thắng -
Trường THCS Nam Sơn

</div>
(33)<div class='page_container' data-page=33>

Làm bài tập trắc nghiệm sau:

 Trong cơ thể, Prôtêin ln được đổi mới qua q trình:

a. Tự nhân đôi.

b. Tổng hợp từ mARN sao ra từ khuôn mẫu của gen trên ADN.

c. Tổng hợp trực tiếp từ khuôn mẫu của gen.

d. Cả a, b, c.

 Tìm câu phát biểu sai:

a. Trình tự các a. amin trong cấu trúc bậc 1 ccủa Prơtêin phản ánh
đúng trình tự các bộ ba nuclêotit trên mARN.

b. Sự kết hợp giữa bộ ba Nu/tARN với bộ ba Nu/mARN theo

NTBS giúp axit amin tương ứng gắn chính xác vào chuỗi axit amin.

c. Việc tổng hợp chuỗi axit amin diễn ra đồng thời với việc tạo nên
cấu trúc bậc 2, 3, 4 của Prôtêin.

d. Sau khi được hình thành, mARN thực hiện tổng hợp Prôtêin

</div>
(34)<div class='page_container' data-page=34>

/>5

A – U ; T - A
G – X ; X - G

Bài tập: Nguyên tắc bổ sung được biểu hiện trong

mối quan hệ ở sơ đồ sau như thế nào?

Gen(1 đoạn AND)  mARN  Prôtêin  tính trạng.

</div>
(35)<div class='page_container' data-page=35>

CỦNG CỐ

Sự hình thành chuỗi (1) ………được thực hiện

dựa trên (2) ……… của mARN. Mối quan hệ

giữa (3) ……… và tính trạng được thể hiện trong

(4) ……… gen (một đoạn AND) mARN



protein



tính trạng.

Trong đó, trình tự (5) ……… trên AND quy

định quy định trình tự các nucleotit trong mARN,

thơng qua đó ADN (6) ……… trình tự các

axitamin trong chuỗi axitamin cấu thành protein và

biểu hiện thành tính trạng.

Axit amin

Khuôn mẫu

gen

sơ đồ

các nucleotit

quy định

</div>
(36)<div class='page_container' data-page=36>

SO SÁNH CẤU TRÚC PHÂN TỬ

PRƠTÊIN VÀ PHÂN TỬ ADN

Đặc điểm Prơtêin ADN

Nguyên tố

hoá học C, H, O, N C, H, O, N, P

Kích thước,

khối lượng Hàng triệu đvC Hàng chục triệu đvC

Đơn phân Là các axit amin. Có hơn 20 loại. Là các nucleotit. Có 4
loại.

Tính đa

dạng, đặc

thù

Do số lượng, thành phần, trình tự
sắp xếp của các axit amin, và do
cấu trúc không gian quy định

Do số lượng, thành
phần và trình tự sắp
xếp của các nucltit

Cấu trỳc

</div>
(37)<div class='page_container' data-page=37>

Trò chơi giải ô chữ

N u c l ª « t i t

t Ý n h t r ¹ n g
a x i t n u c l ª i c

R i b « x « m
 A x i t a m i n

1

2

3

4

5

6

7

Loại axit nuclêic có cấu trúc một mạch?
Nguyên tắc cấu tạo của ADN, ARN và Prôtêin?Đơn phân cấu tạo nên mARN?

Đặc điểm hình thái, sinh lý, cấu tạo của cơ thể đ ợc gọi là gì?Tên gọi chung của ADN và ARN?Đơn phân cấu tạo nên prôtêin?Nơi tổng hợp prôtêin?

Đáp án

</div>
(38)<div class='page_container' data-page=38>

 Hình bên có thể dùng thay cho Hình bên có thể dùng thay cho

Hình ở Slide 5 của bài này

(đưa lên để các bạn làm tư liệu)

MET

PRO

CYS

PRO

THR

Chuỗi axit amin

Biết tổng số Nu  số bộ ba

+ Số axit amin trong chuỗi axit amin = số bộ ba – 1

</div>

Tiet 19 bai 19 Moi quan he giua Gen va tinh trang cophim minh hoa

<b>---</b>

*

<b></b>

<i><b>ADN</b></i>

<i><b>ADN</b></i>

<b>?</b>

<b>?</b>

<b>Sơ đồ tổng hợp chuỗi axit amin (Prôtêin)</b>

<b>1</b>

<b>2</b>

<b>3</b>

<i><b>ADN</b></i>

<i><b>ADN</b></i>

<b>1</b>

<b>2</b>

<b>3</b>

<b>1</b>

<b>2</b>

<b>3</b>

<b>4</b>

<b>5</b>

<b>6</b>

<b>7</b>

<b>8</b>

<b>9</b>

? ? ? ? ? ? ? ?

A X I T A M I N

<i> 1. Có 8 chữ cái: Đây là đơn phân cấu tạo của phân tử </i>

<i> prôtêin.</i>

? ? ?

?

? ? ? ? ?

Ạ

T

<sub>Í N</sub>

H

T

R

N

G

<i> 2. Có 9 chữ cái: Đây là đặc điểm về hình thái, cấu tạo, </i>

<i> sinh lí của cơ thể.</i>

? ? ? ?

N

H AÂ

N

<i>3.Có 4 chữ cái:Là một thành phần của tế bào, nơi chứa NST.</i>

? ? ? ? ? ? ? ? ?

Ạ

H

H

M

C

K

U Ô N

<i> 4.Có 9 chữ cái: Từ dùng để chỉ mạch của gen trên ADN </i>

<i> trực tiếp tổng hợp mARN.</i>

? ?

? ? ?

? ? ?

<i>5.Có 8 chữ cái: Loại chất có thành phần cấu tạo là prôtêin,</i>

<i> thực hiện chức năng bảo vệ cơ thể. </i>

G

H

H

K

AÙ

N

T

Ể

? ? ?

? ? ?

?

<i>6.Có 7 chữ cái: Loại chất hữu cơ được cấu tạo từ các </i>

<i>axit amin. </i>

I

T

R Ô

N