Chu de tu chon Ngu Van 9

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (208.75 KB, 6 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

ÔN LUYỆN VỀ KIỂU BÀI TỰ SỰ

Số tiết: 6
A. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT:

Trên cơ sở hiểu biết những nét cơ bản về văn tự sự, giúp học sinh:

-Hiểu được vai trò của miêu tả nội tâm; mối quan hệ giữa nội tâm với ngoại hình, ngoại
cảnh trong văn bản tự sự.

-Nắm được khái niệm về lập luận, các dấu hiệu của lập luận trong văn bản tự sự.
- Cung cấp cho các em phương pháp giúp bài văn tự sự đạt hiệu quả hơn .

(biết vận dụng các thao tác hỗ trợ như: kết hợp tự sự với miêu tả, miêu tả nội tâm, nghị
luận...)

- Hướng dẫn thực hành theo từng nội dung ôn luyện để rèn kỹ năng làm văn tự sự.

B. CHUẨN BỊ: 
 1. Giáo viên:

-Tài liệu: Rèn kĩ năng làm văn tự sự ở trung học cơ sở.

-Các dạng bài tập liên quan.
2. Học sinh:

Ôn lại kiến thức văn tự sự lớp 8,9.

C. BÀI ĐỌC:

NHỮNG KIẾN THỨC CẦN NHỚ VỀ VĂN TỰ SỰ.

Nói một cách ngắn gọn, tự sự là kể một câu chuyện để từ đó nói với người đọc một
điều gì đó về cuộc sống và con người.

Trong bài văn tự sự, bao giờ cũng có một câu chuyện. Trong câu chuyện ấy, có một
hoặc nhiều nhân vật và những sự việc diễn ra theo một trình tự tiến triển hợp lí.

Để viết một bài văn tự sự, cần lưu ý những điều sau đây:

Thứ nhất, câu chuyện sẽ kể là gì? Chuyện của ai? Kể câu chuyện này nhằm nói lên điều

gì về cuộc sống?

Thứ hai, trong câu chuyện có những nhân vật nào? Tính cách các nhân vật ấy như thế

nào? Nhân vật nào là nhân vật chính? Trong một số tác phẩm, đặc biệt như truyện lồi vật,
hoặc truyện ngụ ngơn, nhân vật có thể là một con vật, một đồ vật, hoặc một loài cây, một
loài hoa. Trong trường hợp này, những nhân vật ấy, tuy không phải là con người, song
thực chất đã được người viết gán cho những tính cách của con người, để nói về con người.

Thứ ba, câu chuyện phải có sự phát triển hợp lí qua từng chi tiết, làm sao để đọc chi tiết

trước mà người đọc không thể đoán được chi tiết sau.

Thứ tư, lời kể chuyện phải rõ rang và phải phù hợp với tính chất của nhân vật và câu

chuyện. Lời kể nhẹ nhàng, trang nghiêm, hoặc buồn bã, hoặc dí dỏm, hài hước.

Thứ năm, một câu chuyện hấp dẫn được kết thúc bằng một chi tiết bất ngờ. Từ kết thúc

đó, người đọc sẽ ngẫm nghĩ để tự mình tìm ra một lời kết luận. Người kể chuyện không
nên kết luận bằng một nhận xét hay một lời khuyên đạo lí giống như bài văn nghị luận hay
một bài văn biểu cảm.

D. HƯỚNG DẪN HỌC TẬP:

Tiết 1-2: Miêu tả và miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự.

I. Củng cố phần lí thuyết:

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2>

2.a,Thế nào là miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự? Các cách miêu tả nội tâm trong văn
bản tự sự?

b,Vai trị, vị trí và tác dụng của miêu tả nội tâmtrong văn bản tự sự?
II. Thực hành luyện tập:

1. Xác định yếu tố tự sự, yếu tố miêu tả, yếu tố nội tâm trong các đoạn văn sau:

a. “ Mẹ tôi lấy vạt áo nâu thấm nước mắt mắt cho tôi rồi xốc nách tôi lên xe. Đến bấy giờ
tôi mới kịp nhận ra mẹ tôi không cịm cõi q như cơ tơi nhắc lại lời người họ nội của tôi.
Gương mặt mẹ tôi vẫn tươi sáng với đôi mắt trong và nước da mịn, làm nổi bật màu hồng
của hai gò má. Hay tại sự sung sướngbỗng được trơng nhìn và ơm ấp cái hình hài máu mủ
của mình mà mẹ tơi lại tươi đẹp như thuở cịn sung túc? Tơi ngồi trên đệm xe, đùi áp vào
đùi mẹ tôi, đầu ngả vào cánh tay mẹ tôi, tôi thấy những cảm giác đã bao lâu mất đi bỗng
lại mơn man khắp da thịt. Hơi quần áo mẹ tôi và những hơi thở ở khuôn miệng xinh xắn
nhai trầu phả ra lúc đó thơm tho lạ thường.

Phải bé lại và lăn vào lòng một người mẹ, áp mặt vào bầu sữa nóng của người mẹ, để bàn
tay người mẹ vuốt ve từ trán xuống cằm và gãi rôm ở sống lưng cho, mới thấy người mẹ
êm dịu vô cùng. Từ ngã tư đầu trường học về đến nhà, tơi khơng cịn nhớ mẹ tơi đã hỏi và

tơi đã trả lời mẹ tơi những câu gì.”

b." Thực sự mẹ không lo lắng đến nỗi không ngủ được. Mẹ tin đứa con của mẹ lớn rồi. MÑ

tin vào sự chuẩn bị rất chu đáo cho con trước ngày khai trường. Cịn điều gì để lo lắng nữa
đâu ! Mẹ không lo, nhưng vẫn không ngủ được . Cứ nhắm mắt lại là dường như bên tai
vang lên tiếng học bài trầm bổng : " Hằng năm cứ vào cuối thu...Mẹ tôi âu yếm nắm tay
tôi dẫn đi trên con đường làng dài và hẹp "

( Lý Lan - Cổng trường mở ra )
 * Lập bảng và sắp xếp các yếu tố vào bảng tương ứng.

Tự sự Miêu tả Miêu tả nội tâm

2. Bổ sung những từ ngữ, hình ảnh, câu văn miêu tả để viết lại đoạn văn tự sự sau đây
sao cho cách diễn đạt trở nên hấp dẫn, sinh động hơn .

Một buổi sáng chủ nhật, chúng tơi đến nhà Hà để học nhóm. Sau mấy ngày mưa, đường
làng rất trơn. Đứa nào cũng sợ trượt ngã, cố bám mấy ngón chân xuống nền đường.

3. Em đã làm một việc có lỗi với mẹ khiến em ray rức mãi.Hãy kể lại việc đó.
* Gợi ý:

- Kể một việc làm của bản thân- việc làm đó khơng đúng , đã làm mẹ đau lòng. Bản
thân đã nhận ra những sai lầm của bản thân và xấu hổ, hối hận.

- Diễn tả được quá trình diễn biến nội tâm của nhân vật. 
 - Câu chuyện phải có được ý nghĩa bài học về đạo đức.

</div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

a. " Vua Quang Trung cưỡi voi ra doanh yên ũi quân lính , truyền cho tất cả đều ngồi
mà nghe lệnh, rồi dụ họ rằng :

- Quân Thanh sang xâm lấn nước ta, hiện ở Thăng Long, các ngươi đã biết

cha ? Trong khoảng vũ trụ, đất nào sao ấy, đều đã phân biệt rõ ràng, phương Nam phương
Bắc chia nhau mà cai trị. Người phơng Bắc khơng phải nịi giống nước ta, bụng dạ ắt khác.
Từ đời nhà Hán đến nay, chúng đã mấy phen cướp bóc nước ta, giết hại nhân dân,, vơ vét
của cải, người mình không thể chịu nổi, ai cũng muốn đánh đuổi chúng đi. Đời Hán có
Tr-ưng nữ Vương, đời Tống có Đinh Tiên Hồng, Lê Đại Hành, đời Ngun có Trần HTr-ưng
Đạo, đời Minh có Lê Thái Tổ, các ngài khơng muốn ngồi nhìn chúng làm điều tàn bạo,
nên đã thuận lòng người, dấy nghĩa quân, đều chỉ đánh một trận là thắng và đuổi được
chúng về phương Bắc. ở các thời ấy, Bắc Nam riêng phận, bờ cõi lặng yên, các vua truyền
ngôi lâu dài. Từ đời nhà Đinh tới đây, dân ta không đến nỗi khổ như hồi nội thuộc xưa kia.
Mọi việc lợi hại, được mất đều là chuyện cũ rành rành của các triều đại trước. Nay người
Thanh lại sang, mưu đồ lấy nước Nam ta đặt làm quận huyện, không biết trơng gương mấy
đời Tống, Ngun, Minh ngày xưa. Vì vậy, ta phải kéo quân ra đánh đuổi chúng. Các
ngư-ơi đều là những kẻ có lương tri, lương năng, hãy nên cùng ta đồng tâm hiệp lực, để dựng
lên cơng lớn. Chớ có quen thói cũ, ăn ở hai lòng, nếu như việc phát giác ra, sẽ bị giết ngay
tức khắc, không tha một ai, chớ bảo ta là khơng nói trước ! "

( Ngơ gia văn phái - Hồng Lê nhất thống chí ) 
b. Một hơm trên đường đi học về, Hùng, Qúy và Nam trao đổi với nhau xem trên đời này
cái gì quý nhất.

Hùng nói: “ Theo tớ, quý nhất là lúa gạo. Các cậu có thấy ai khơng ăn mà sống được
không”?

Quý và Nam cho là có lí. Nhưng đi được mươi bước, Q vội reo lên: “Bạn Hùng nói
khơng đúng, q nhát phải là vàng. Mọi người chẳng thường bảo quý như vàng là gì? Có
vàng là có tiền, có tiền sẽ mua được lúa gạo”.

Nam vội tiếp ngay: “Qúy nhất là thì giờ.Thầy giáo thường nói thì giờ q hơn vàng bạc,
có thì giờ mới làm ra được lúa gạo vàng bạc!”

Cuộc tranh luận sơi nổi, người nào cũng có lí, khơng ai chịu ai. Hôm sau ba bạn đến nhờ
thầy giáo phân giải.

Nghe xong thầy giáo mĩm cười rồi nói:

-Lúa gạo q vì ta phải đỗ bao mồ hôi mới làm ra được. Vàng cũng q vì nó rất đắt và
hiếm. Cịn thì giờ đi qua khơng lấy lại được, đáng q lắm .Nhưng lúa gạo, vàng bạc, thì
giờ vẫn chưa phải là quý nhất. Ai làm ra lúa gạo, vàng bạc, ai biết dùng thì giờ? Đó chính
là người lao động các em ạ. Khơng có người lao động thì khơng có lúa gạo, khơng có vàng
bạc nghĩa là mọi thứ dều khơng có, và thì giờ cũng trơi qua một cách vô vị mà thôi.

( Trinh Mạnh – Cái gì quý nhất)
 Hỏi:(1)Xác định yếu tố nghị luận trong văn bản trên?.

(2) Cho biết vai trò của yếu tố nghị luận trong việc làm nổi bật nội dung văn bản trên?
 3.Thơng qua hình thức và cách lập luận, hãy nhận xét về tính cách ( hoặc đời sống nội
tâm ) của nhân vật trong đoạn trích sau :

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

bán ra sao ? Ai người ta chứa.Ai người ta buôn bán mấy.Suốt cả cái nước Việt Nam này,
người ta ghê tởm, người ta thù hằn cái giống Việt gian bán nước…Lại còn bao nhiêu
người làng, tan tác mỗi người một phương nữa, khơng biết họ đã ró cái cơ sự này
chưa ?”...

( Kim Lân )
3. Kể lại một kỷ niệm sâu sắc về người bạn thân.

* Gợi ý:

-Xác định đúng đối tượng để kể chuyện là bạn thân

-Kỷ niệm được kể thực sự sâu sắc, gây xúc động ở người đọc, có ý nghĩa giáo dục về 
tình bạn cao đẹp, về tư tưởng về đạo lý làm người

-Có tình huống đặc sắc, tạo kịch tính

-Vận dụng các yếu tố miêu tả nội tâm, biểu cảm, nghị luận, ... vào văn bản tự sự

Tiết 5-6:Thực hành tổng hợp.

1. Đọc và xác định yếu tố miêu tả nội tâm và lập luận thể hiện trong văn bản sau:
 a. HAI MƯƠI NĂM SAU, ĐẢN VỀ THĂM MỘ MẸ

Tôi vẫn nhớ như in cái ngày tồi tệ đó, cái ngày mà tôi biết được sự thật về cái chết của

mẹ tôi, tôi đau đớn vô cùng. Tôi vùng bỏ chạy đi mặc cha tôi đang rơm rớm nước mắt kể
lại bi kịch ngày ấy. Tơi cứ khóc và chạy mãi, chạy mãi. Rồi tôi lạc vào rừng. Một người
tiều phu già không con đã cưu mang tôi đến tận bây giờ. Suốt bao nhiêu năm tháng, tôi
không một lần về thăm cha và nỗi đau đớn uất hận cứ đeo bám lấy tôi. Thoắt cái, khi con
thoi miệt mài thêu dệt những chuỗi ngày quạnh quẽ, kể từ ngày mẹ mất, hai mươi năm đã
trôi qua. Tôi đã hai mươi ba tuổi, hai mươi ba cái xuân lặng lẽ đã đi qua cuộc đời tôi.
Đứng trên thảm cỏ xanh, tơi hướng mắt nhìn về chốn q nhà. Thấy bao la một vùng rộng
khắp, tiếng xao xác của hàng cây, tiếng vi vu của làn gió, tiếng dập dềnh của dịng sơng,
tất cả như thơi thúc tơi trở về. Phải về thơi, ít ra là về thăm mộ mẹ!

Vừa bước vào làng, tơi lặng lẽ chìm vào cõi nhớ: mới ngày nào kia, thảm cỏ tươi non
mơn mởn, bầu trời rợp mát cánh chim; thế mà giờ đây: cỏ khô cằn, vàng úa, bầu trời u ám,
heo hút trong làn gió se lạnh. Tơi bồi hồi tìm ngơi mộ thân quen. Nhiều cặp mắt tị mị
nhìn tơi. Tơi muốn chào hỏi vì đó đều là những người làng mà tôi từng biết nhưng sao
không thốt được nên lời. Họ nhìn tơi nhưng dường như khơng nhận ra tơi:

-Anh từ đâu đến? Anh tìm ai chăng?

Tôi đau đớn không trả lời mà quay vội đi để giấu hai hàng lệ: họ đã qn tơi thật rồi!Tơi
lặng ngắm nhìn mộ mẹ, nhìn như muốn thu giữ lấy cho thoả nỗi mong nhớ bao năm qua.
Một nấm mộ đơn sơ nhưng sạch sẽ. Một bình hoa cịn tươi mới. Một bát nhang đã đầy. Cỏ
xung quanh được giẫy gọn. Tơi biết đó là sự chăm sóc hương khói của cha tơi, nhưng lịng
tơi sao vẫn cứ ngập nỗi ốn hờn: Tơi ghét cha tơi. Làm sao có thể bù đắp được sự thiếu hụt
tình mẹ trong tơi? Làm sao có thể xố hết tội lỗi của ông ta đối với mẹ? Làm sao mẹ tơi có
thể sống lại?... Đột nhiên, một làn gió nhẹ thoáng qua mang theo mùi hương dịu nhẹ trong
tiếng lá khơ xào xạc… mùi hương quen thuộc nhưng xa xăm…m hương trên áo mẹ…
Lịng tơi chợt dịu lại, nỗi ốn hờn dần lắng xuống. Tơi ngước nhìn bầu trời, một khung trời
trong xanh, khơng nắng chói chang, khơng vương chút bụi. Cảnh vật quanh tơi như bình
n, như thanh thản.

</div>
(5)<div class='page_container' data-page=5>

thơm, ơng từ từ đi về phía tơi. Tơi nhìn như thơi miên vào bộ quần áo nâu bạc đã sờn, nhìn
đơi má hóp, nhìn dáng đi nặng trĩu nỗi niềm. Tơi chợt sững người: đó chính là cha tôi. Mới
hơn mười năm mà ông đã tiều tuỵ đến như vậy sao? Tôi cứ đứng ngây ra, không ôm chầm
lấy cha, không mừng rỡ hỏi han như bao người con lâu ngày gặp cha. Tơi nhìn ơng bằng
ánh mắt xa lạ. Hình như ơng đã nhận ra tơi. Nét mặt rạng rỡ, ông quýnh quáng vội vàng
chạy lại, giọng run run: “Đản đấy hả con? Con đã về đấy ư?” Tôi khẽ lách sang một bên,
cố lấy giọng lạnh lùng: “Ơng cịn nhớ tơi à? Thế nhưng tơi lại chẳng nhớ ơng đâu. Làm
sao tơi có thể nhớ đến người đã bức tử mẹ tôi. Tôi… tôi ghét ơng.” Ơng cúi đầu, nín lặng.
Nước mắt giàn giụa, bàn tay già nua run rẩy năm chặt lấy tay tôi:

-“Con ơi, cha không trách con đâu.Tất cả là tại cha, tại cái tính đa nghi độc đoán của
cha. Cha ân hận lắm, con ơi!”

Tôi không trả lời. Đột nhiên tôi nhận ra chiếc hoa vàng trên áo ông ta - kỷ vật của mẹ
tơi. Ơng vẫn cịn giữ ư? Vẫn mang lấy tình u mẹ tơi bên mình ư? Tơi lại nhìn vào mắt
ơng. Ánh mắt già nua như đau đớn, như chờ đợi, như khẩn cầu. Nước mắt chợt tràn ra,
khơng kìm được, tơi ơm chầm lấy ơng và gọi lớn: “Cha!”.Tiếng “cha” của bao nhiêu năm
nghẹn cứng, tiếng cha của bao nhiêu năm ốn hờn. Trái tim tơi như mềm ra, đập liên hồi,
trái tim đã lại mở rộng khoan dung. Tơi dìu cha ngồi xuống trước mộ mẹ. Làn gió khi nãy
lại thoảng qua, bao trùm lấy cha con tơi ấm áp, thân mật. Dù khơng ai nói gì, cha và tơi
nhìn nhau. Cả hai đều biết: mẹ tôi đã về.

Cha và tôi ngồi đó, rất lâu. Làn gió kia cũng ở bên thoảng dịu dàng thân thiết. Tôi cảm
thấy tâm hồn chợt bình an và thanh thản. Sao phải cứ mãi kiếm tìm, sao phải cứ mãi trách
hờn. Chẳng phải là gia đình tơi đang đồn tụ đó sao?

(Thu Hương)

b. " Lão không hiểu tôi, tôi nghĩ vậy, và tôi cũng buồn lắm. Những người nghèo nhiều tự
ái vẫn thường như thế. Họ dễ tủi thân nên rất hay chạnh lịng. Ta khó mà ở cho vừa ý họ ...
Một hôm, tôi phàn nàn việc ấy với với Binh Tư . Binh Tư là một người láng giềng khác
của tôi. Hắn làm nghề ăn trộm nên vốn không ưa lão Hạc bởi vì lão lương thiện q.
Hắn bĩu mơi và bảo:

Lão làm bộ đấy! thật ra thì lão chỉ tâm ngẩm thế, nhưng cũng ra phết chứ chẳng
vừa đâu : Lão vừa xin tơi một ít bả chó...

Tơi trố to đơi mắt, ngạc nhiên .Hắn thì thầm :

Lão bảo có con chó nào cứ đến vườn nhà lão ...Lão định cho nó xơi một bữa . Nếu
trúng lão với tơi uống rượu.

Hỡi ơi lão Hạc !Thì ra đén lúc cùng lão cũng cò thể làm liều nh ai hết ... Một người
như thế ấy ! ...

Một người đã khóc vì trót lừa một con chó!... Một ngưới nhịn ăn để tiền lại làm ma, bởi
khơng muốn liên luỵ đến hàng xóm, láng giềng ....Con người đáng kính ấy bây giờ cũng
theo Binh Tư để có ăn ? Cuộc đời này quả thật cứ mỗi ngày một thêm đáng buồn ...

(Nam Cao . Lão Hạc ).
* Lập bảng và sắp xếp các yếu tố vào bảng tương ứng theo mẫu sau:

Phần văn bản Miêu tả nội tâm Lập luận
a

</div>
(6)<div class='page_container' data-page=6>

3. Kể lại một câu chuyện với chủ đề “ Trường học thân thiện” .
* Gợi ý:

Với chủ đề “Trường học thân thiện” các em có thể xây dựng câu chuyện với một trong các nội 
dung gợi ý sau đây :

-Thân ái , hoà nhã, giúp đỡ bạn bè.
 - Xây dựng ngôi trường xanh sạch đẹp.
 - Kính trọng thầy cơ giáo …

Bài làm có kết hợp giữa tự sự với miêu tả, biểu cảm , nghị luận …

Bố cục đầy đủ . Bíêt cách xây dựng câu chuyện có nhân vật, có chuỗi sự việc diễn biến hợp lí 
…

</div>