Bài giảng BAI TAP TẠO HÌNH

Đề tài tốt nghiệp
PHẦN MỞ ĐẦU
I/ LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI.
Hoạt động tạo hình ở trẻ mầm non là một trong những hoạt động
góp phần cho sự phát triển toàn diện của trẻ mẫu giáo . Đây là hoạt động
nghệ thuật và là phương tiện quan trọng trong việc giáo dục thẩm mỹ,
hình thành và phát triển ở trẻ nhiều mầm móng sáng tạo. Nó giúp trẻ tìm
hiểu, khám phá và thể hiện một cách sinh động những gì chúng nhìn thấy
trong thế giới xung quanh. Hoạt động này có đầy đủ điều kiện đảm bảo
sự tác động đồng bộ lên sự phát triển của trẻ về đức- trí- thề- mỹ và hình
thành các phẩm chất, kĩ năng ban đầu của con người như một thành viên
trong xã hội.
Tuy nhiên, hiện nay ở nhiều trường mẫu giáo việc tổ chức tạo hình
cho trẻ còn nghèo nàn. Cô giáo chưa hướng trẻ vào hoạt động sát với thực
tế, chưa biết tận dụng tối đa khả năng sáng tạo của trẻ. Đồng thời cơ sở
vật chất còn hạn chế, đồ dùng ,đồ chơi còn ít, cô có làm nhưng cũng chưa
phong phú và đa dạng. Học sinh lại không đồng đều về trình độ. Không chỉ
vậy,trẻ còn sống rải rác nhất là vùng nông thôn nên cũng ảnh hưởng
không nhỏ đến việc đảm bảo chuyên cần của trẻ. Chính vì vậy, mà hoạt
động tạo hình của trẻ ở các trường mầm non ở nước ta hiện nay đặc biệt
là các trường mẫu giáo ở Long An chưa đạt hiệu quả.
Xuất phát từ những vấn đề trên đồng thời để góp phần nâng cao
chất lượng giáo dục nói chung và chất lượng giảng dạy ở môn tạo hình nói
riêng, tôi đã mạnh dạn chọn: “ Một số biện pháp phát huy tính tích cực và
sáng tạo cho trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi trong môn tạo hình” làm đề tài nghiên
cứu của tôi.
1.Mục đích nghiên cứu:
Trang 1
Đề tài tốt nghiệp
Thông qua đề tài một số biện pháp phát huy tính tích cực , sáng
tạo cho trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi nhằm nâng cao chất lượng giáo dục cho trẻ

trong hoạt động tạo hình.
2.Giả thuyết khoa học:
Nếu tìm ra được các biện pháp phát huy tính tích cực và sáng tạo
cho trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi trong hoạt động tạo hình thì sẽ phát triển được
các kỹ năng tạo hình cho trẻ , tạo điều kiện cho trẻ phát triển tư duy, ham
thích sáng tạo và sẽ học tốt ở trường phổ thông sau này.
3.Giới hạn nghiên cứu:
Nghiên cứu tính tích cực và sáng tạo của trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi ở các lớp
mẫu giáo lớn trong trường mẫu giáo Phước Vân huyện Cần Đước tỉnh Long
An.
4.Khách thể và đội tựợng nghiên cứu:
4.1.

Khách thể nghiên cứu
:
Nghiên cứu việc tổ chức hoạt động tạo hình cho trẻ mầm non
4.2. Đối tượng nghiên cứu
:
Nghiên cứu một số biện pháp phát huy tích cực và sáng tạo cho
trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi trong hoạt động tạo hình.
5.Nhiệm vụ nghiên cứu:
5.1.Nghiên cứu lý luận:
Phân tích và hệ thống hoá một số vấn đề lý luận về hoạt động tạo
hình ở trẻ 4-5 tuổi nhằm nâng cao tính tích cực và sáng tạo cho trẻ để xây
dựng cơ sở lý luận cho việc nghiên cứu của đề tài.
5.2.Tìm hiểu thực trạng:
Tìm hiểu thực trạng hoạt động tạo hình cho trẻ mẫu 4-5 tuổi đặc
biệt là tính tích cực và sáng tạo của trẻ trong hoạt động tạo hình.
5.3.Đề xuất và thực nghiệm
Trang 2

Đề tài tốt nghiệp
Đề xuất một số biện pháp nhằm phát huy tính tích cực và sáng tạo
cho trẻ mẫu giáo 4-5tuổi trong hoạt động tạo hình và tiến hành thực
nghiệm để xác định hiệu quả giáo dục và các biện pháp giáo dục đưa ra.
6.Phương pháp nghiên cứu:
6.1.Phương pháp nghiên cứu lý luận:
Đọc, tìm hiểu, thu thập và phân tích tài liệu có liên quan đến đề
tài.
6.2.Phương pháp quan sát tự nhiên:
Quan sát hoạt động tạo hình của cô và trẻ trong quá trình tổ chức.
6.3.Phương pháp điều tra gián tiếp:
Dùng phiếu câu hỏi.
6.4.Phương pháp điều tra trực tiếp:
Trao đổi, đàm thoại, phỏng vấn.
6.5.Phương pháp phân tích sản phẩm hoạt động:
Thu thập sản phẩm tạo hình của trẻ , xem xét, phân tích , đánh giá
quá trình hoạt động của trẻ.
6.6.Phương pháp thực nghiệm sư phạm:
Quá trình thực nghiệm gồm 3 bước: Chọn lớp lá 2 gồm 30 cháu
chia làm 2 nhóm : nhóm đối chứng và nhóm thực nghiệm.
 Thực nghiệm khảo sát: Chọn bài tạo hình để dạy 2 nhóm.
Quan sát và đo kết quả 2 nhóm.
 Thực nghiệm tác động :
+ Nhóm đối chứng: Tác động tự nhiên
+ Nhóm thực nghiệm: Sử dụng biện pháp nhằm phát huy
tính tích cực và sáng tạo cho trẻ.
 Thực nghiệm kiểm chứng: Cho hai nhóm thực hiện chung
một bài tập tạo hình. Nhận xét, phân tích, so sánh kết
quả sản phẩm tao hình của hai nhóm và đưa ra kết luận
cụ thể.

Trang 3
Đề tài tốt nghiệp
6.7.Phương pháp xử lý số liệu bằng thống kê so
sánh:

Thống kê số liệu và tính % nhằm sử dụng số liệu thu được vào
phân tích kết quả nghiên cứu.
Trang 4
Đề tài tốt nghiệp
NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
CHƯƠNG I:
CƠ SỞ LÝ LUẬN
I. ĐẶC ĐIỂM HOẠT ĐỘNG TẠO HÌNH Ở TUỔI MẦM
NON:
1.Bản chất hoạt động tạo hình của trẻ em:
Hoạt động tạo hình của trẻ là một hoạt động tổng hợp khá phức
tạp, qua hoạt động đó trẻ bộc lộ các đặc điểm của một nhân cách đang
được hình thành và mang bản chất xã hội rõ rệt.
Bản chất hoạt động tạo hình là một khía cạnh của sự phát triển tâm
lý trẻ em.
Hiểu theo nghĩa rộng, hoạt động tạo hình của trẻ em được xem như
một quá trình lĩnh hội các kinh nghiệm xã hội. Còn xét ở phạm vi hẹp,
trong các hoạt động ở lứa tuổi mầm non, hoạt động tạo hình được coi là
một hoạt động mang tính sáng tạo nghệ thuật, nghĩa là, nó diễn ra thông
qua sự lĩnh hội của trẻ ở các phẩm chất năng lực tâm lý đặc trưng cho con
người và được in dấu trong nền văn hoá vật chất và tinh thần của xã hội.
Vậy hoạt động tạo hình của trẻ có nguồn gốc xã hội.
2. Đặc điểm của hoạt động tạo hình ở lứa tuổi
mầm non:
Trang 5

Đề tài tốt nghiệp
Hoạt động tạo hình cho trẻ mẫu giáo là một hoạt động sáng tạo
nghệ thuật thực thụ. LX Vugotxki khẳng định: “Kinh nghiệm của trẻ nghèo
hơn kinh nghiệm của người trưởng thành. Mối quan hệ của trẻ với môi
trường ít phức tạp hơn.”
Bởi nó khác xa với hoạt động tạo hình của một hoạ sĩ trưởng thành.
Hoạt động tạo hình của trẻ không nhằm mục đích tạo ra sản phẩm phục
vụ xã hội. Kết quả to lớn nhất mà hoạt động tạo hình mang lại cho lứa tuổi
mầm non là sự biến đổi phát triển của chính bản thân chủ thể, nó thể hiện
các đặc điểm của một nhân cách đang được hình thành.
Hoạt động tạo hình của trẻ mẫu giáo thể hiện rõ “ tính duy kỷ”.
Tính duy kỷ làm cho trẻ đến với tạo hình một cách dễ dàng. Mối quan tâm
chính trong hoạt động tạo hình của trẻ tập trung vào sự thể hiện, biểu cảm
chứ chưa phải là giá trị nghệ thuật thực sự của tác phẩm. Trẻ càng nhỏ
càng ít quan tâm tới người xem, trẻ “vẽ cái gì” chứ không phải “ vẽ như
thế nào”. Trẻ sẵn sàng vẽ bất cứ cái gì và cố gắng truyền đạt những suy
nghĩ, thái độ, tình cảm của mình trước những gì được miêu tả. Bởi vậy, sự
hạn chế khả năng tạo hình thường được bù đắp rất tích cực bằng âm
thanh, lời nói, cử chỉ, điệu bộ… Sự chú tâm vào ý tưởng thường làm cho
trẻ hài lòng với các hình vẽ sơ đồ đơn giản thể hiện thế giới xung quanh
bằng con mắt trẻ.
Cùng với “tính duy kỷ”, “tính không chủ định” trong các quá trình
tâm lý làm cho các sản phẩm hoạt động tạo hình của trẻ vẽ hấp dẫn riêng.
Trong tạo hình, trẻ mẫu giáo chưa có khả năng độc lập suy tính công việc
sắp tới một cách chi tiết, các ý định thường nảy sinh một cách tình cờ,
thường bị thay đổi bởi yếu tố ngẫu nhiên trong quan sát, trong trí nhớ hay
trong cảm xúc.
Do đặc điểm lứa tuổi trẻ nhanh chóng bị ức chế bởi cái cũi. Vì thế
trong quá trình cho trẻ tri giác, tích luỹ biểu tượng, hình thành các hình
tượng, chúng ta cần luôn thay đổi các hình thức tổ chức kết hợp với các

loại đồ chơi để cho trẻ có niềm say mê hứng thú với hoạt động, tăng
cường khả năng độc lập sáng tạo trong hoạt động tạo hình. Việc lựa chọn
Trang 6
Đề tài tốt nghiệp
nguyên vật liệu để trẻ sử dụng trong quá trình tạo hình thúc đẩy niềm say
mê vốn có ở trẻ thơ.
Tóm lại, hoạt động tạo hình ở lứa tuổi mầm non là trẻ miêu tả
những gì trẻ biết, trẻ cảm nghĩ được chứ chưa hẳn là những gì trẻ nhìn
thấy và sẽ miêu tả chúng như thế nào. Đây là một đặc điểm đáng lưu ý mà
người ta đã tận dụng đi sâu dể tìm hiểy tâm lý trẻ.
3.Đặc điểm khả năng tạo hình của trẻ mẫu giáo
lớn:
Để có một khả năng phát triển tạo hình cần phải trải qua một quá
trình liên tục, có hệ thống. Nếu như lứa tuổi mẫu giáo bé là nền tảng sự
phát triển khả năng tạo hình cho lứa tuổi mẫu giáo nhỡ, thì lứa tuổi mẫu
giáo nhỡ lại là cầu nối cho sự phát triển khả năng tạo hình cho trẻ mẫu
giáo lớn, vốn được coi là bước đệm hết sức cần thiết để chuẩn bị cho trẻ
bước vào trường phổ thông. Mỗi lứa tuổi đều có một vai trò nhất định
trong quá trình phát triển khả năng tạo hình cho trẻ. Đó là mối quan hệ
xuyên suốt không thể tách rời.
Chính vì vậy, ở mỗi lứa tuổi đều có những yêu cầu riêng biệt để
phù hợp với tâm sinh lý trẻ. Trẻ mẫu giáo lớn đã có sự phát triển mạnh về
thể lực và sự khéo léo của đôi bàn tay, do đó trẻ miêu tả được đặc điểm
về hình dáng đường nét, bố cục và mối quan hệ của các sự vật ,hiện tượng
khi tạo hình. Trẻ mẫu giáo lớn tìm hiểu được cái đẹp trong ảnh, đồ dùng,
đồ chơi và trong thiên nhiên, nhận biết sự thay đổi của thiên nhiên và loài
vật qua màu sắc, hình dáng, bố cục. Trẻ có thể diễn đạt những cảm xúc
của mình bằng lời và bằng sản phẩm một cách có mục đích, trẻ biết bàn
bạc nêu lên ý định chung khi tạo ra sản phẩm tập thể, biết tự giới thiệu
sản phẩm của mình và nêu lên nhận xét sản phẩm của bạn. Từ đó giúp trẻ

hệ thống hoá và chuẩn xác các biểu tượng, nâng cao chất lượng sản phẩm
tạo hình, đồng thời tạo bước đệm vững chắc, phát triển khả năng ở lứa
tuổi phổ thông.
Trang 7
Đề tài tốt nghiệp
II. VAI TRÒ CỦA HOẠT ĐỘNG TẠO HÌNH ĐỐI VỚI SỰ PHÁT
TRIỂN TOÀN DIỆN CỦA TRẺ MẪU GIÁO:
Từ những năm đầu tiên của cuộc sống, trẻ đã bị lôi cuốn một cách
vô ý thức vào tất cả những gì trong sáng và hấp dẫn, chúng thích thú với
những đồ chơi với màu sắc rực rỡ, những âm thanh và nhịp điệu rộn rã vui
tươi. Tất cả những cái đó gây cho trẻ cảm giác vui sướng.
Từ “ đẹp” đã sớm đi vào cuộc sống của trẻ, tình yêu cái đẹp trong
thiên nhiên, trong cuộc sống và trong nghệ thuật, thực chất đó là hình
thức được khêu gợi bởi những xúc cảm về cái đẹp. Quá trình tri giác cho
hoạt động tạo hình tạo điều kiện cho trẻ trực tiếp tiếp xúc với cái đẹp,
nghĩa là, trẻ phải tập quan sát, tập nhận biết, cảm nhận các đặc điểm
thẩm mỹ của đối tượng ( hình dáng, màu sắc , kích thứơc, cấu trúc, tỉ lệ,
không gian…).
Trong quá trình này trẻ nắm bắt đầy đủ, chính xác các đặc điểm, vẻ
bên ngoài của đối tượng và xuất hiện cảm xúc về cái đẹp trong hình dáng,
màu sắc, nhịp điệu… Đó chính là cảm xúc thẩm mỹ.
Từ những cảm xúc này, dần dần hình thành ở trẻ tình cảm thẩm
mỹ, quá trình thể hiện các cảm xúc thẩm mỹ của trẻ ngày càng trở nên
sâu sắc và trí tượng mang tính nghệ thuật của trẻ ngày càng trở nên
phong phú hơn.
Do đặc điểm phát triển tâm lý của trẻ mẫu giáo mà ở lứa tuổi này
được coi là thời kì “ hoàng kim” của giáo dục thẩm mỹ. Vì vậy, vai trò của
hoạt động tạo hình đối với việc giáo dục thẩm mỹ cho trẻ mầm non là vô
cùng quan trọng. Xúc cảm qua hoạt động tạo hình sẽ trở thành tài sản
riêng của những tài năng cho tương lai.

Một nhà giáo dục Xô Viết đã nói: “phải giáo dục cho trẻ em biết yêu
cái đẹp từ tuổi bé nhất, vì nó là cơ sở ban đầu cho việc hình thành nhân
cách con người.”.
Bước sang tuổi thứ 5 trẻ cần được cung cấp biểu tượng và tạo
hứng thú cho trẻ. Mở rộng hiểu biết về những vẽ đẹp của sự vật, hiện
Trang 8
Đề tài tốt nghiệp
tượng xung quanh qua màu sắc, hình dáng ,đường nét, bố cục , tỉ lệ,
không gian… Nhằm tạo cho trẻ có nhiều biểu tượng đa dạng, phong phú
về thế giới xung quanh.
Hoạt động tạo hình là một hoạt động tổng hợp để trẻ tham gia tích
cực vào nhiều quá trình chức năng, tâm lý, sinh lý khác nhau ( óc quan
sát, cảm giác , tri giác, trí nhớ , tư duy, tưởng tượng).
Hoạt động tạo hình càng được tổ chức phong phú bao nhiêu đứa
trẻ càng có cơ hội giao lưu, tiếp xúc với thế giới xung quanh bấy nhiêu.
Nhờ đó mà trẻ tích luỹ thêm cho mình vốn hiểu biết phong phú
hơn, củng cố những hiểu biết về thế giới xung quanh. Tất cả những kiến
thức, kỹ năng, kỹ xảo mà trẻ lĩnh hội được trẻ sẽ vận dụng trên sản phẩm
theo trí tưởng tượng sáng tạo của mình.
III. CÁC PHƯƠNG PHÁP VÀ HÌNH THỨC TỔ CHỨC
HOẠT ĐỘNG TẠO HÌNH Ở TRƯỜNG MẦM NON
1. Các phương pháp tổ chức hoạt động tạo hình
cho trẻ mầm non:
Chất lượng hoạt động tạo hình, tính sáng tạo trong các sản phẩm
tạo hình của trẻ phụ thuộc phần lớn ở cách thức sử dụng các phương
pháp, biện pháp tổ chức hoạt động tạo hình nhằm hình thành ở trẻ cảm
xúc thẩm mỹ, mở rộng cho trẻ vốn hiểu biết, vốn kỹ năng, kỹ xảo và năng
lực tạo hình.
Tạo hình là một môn học tổng hợp, ở đó trẻ không chỉ được rèn
luyện kỹ năng, kỹ xảo, phát triển trí tuệ mà còn hình thành các xúc cảm

thẩm mỹ, phát huy được trí tưởng tượng, sáng tạo ở trẻ. Vì thế, khi tổ
chức hoạt động tạo hình cho tre cần đưa ra các phương pháp, biện pháp
và cách thức sao cho phù hợp với đặc điểm tâm lý trẻ. Không nên đưa các
Trang 9
Đề tài tốt nghiệp
nội dung quá khó hoặc quá dễ đến trẻ, điều đó sẽ làm ảnh hưởng đến sự
phát triển của trẻ.
Các phương pháp tổ chức hoạt động theo kiểu truyền thống được
phân loại theo nguồn cung cấp các tri thức, kỹ năng, kỹ xảo, đo là phương
pháp: trực quan, dùng lời nói, thực hành.
Tuy nhiên các phương pháp, biện pháp tổ chức hoạt động cho trẻ
cần được phân loại không chỉ dựa vào nguồn cung cấp thông tin mà còn
phải dựa vào bản chất môn học, vào mục đích, nhiệm vụ của từng thể loại
hoạt động ( vẽ ,nặn, xé…) vào từng yêu cầu cụ thể của hoạt động, đồng
thời dựa vào những đặc điểm lứa tuổi và trình độ của nhóm trẻ cũng như
các cá nhân trong đó.
Khi phân tích các hệ thống phương pháp dạy học và giáo dục thẩm
mỹ, các nhà sư phạm đã nhận thấy hệ thống do các nhóm , các nhà lý
luận học: I.Ia Lenner, IU K.Badanxki… đưa ra phù hợp với việc tổ chức cho
trẻ tạo hình. Hệ thống các phương pháp, biện pháp này tạo điều kiện
thuận lợi cho giáo viên tổ chức hợp lý các khâu tự giác thẩm mỹ, lĩnh hội
ngôn ngữ tạo hình, bồi dưỡng kinh nghiệm hoạt động sáng tạo, đồng thời
qua đó hình thành thái độ tình cảm và các hành vi giao tiếp mang tính
thẩm mỹ, đạo đức.
Có thể nói hệ thống các phương pháp dạy học và giáo dục thẩm mỹ
do I.Ia Lenner đứng đầu hiện nay đang được sử dụng và đạt kết quả khả
quan trong việc tổ chức hoạt động tạo hình cho lứa tuổi nầm non.
Hệ thống các phương pháp dạy học này gồm các nhóm phương
pháp sau:
• Nhóm phương pháp thông tin tiếp nhận: Cung cấp cho trẻ những tri

thức hiểu biết, phương thức hành động.
• Nhóm phương pháp thực hành ôn luyện ( tái hiện): Nhằm hình thành
các kinh nghiệm hoạt động thực tiễn.
• Nhóm phương pháp tìm tòi sáng tạo ( tình huống): Nhằm hình thành
kinh nghiệm sáng tạo.
Trang 10
Đề tài tốt nghiệp
• Nhóm các biện pháp mang tính chơi.
Vài nét về việc sử dụng các nhóm phương pháp, biện pháp khi tổ
chức hoạt động tạo hình cho trẻ:
1.1. Nhóm phương pháp tiếp nhận thông tin:
Đây là các phương pháp tạo điều kiện cho trẻ phát triển tri giác
thẩm mỹ, giúp trẻ hiểu nội dung miêu tả ( hiểu mối quan hệ thống nhất
giữa nội dung và hình thức của đối tượng miêu tả) hình thành hứng thú và
tình cảm thẩm mỹ, bồi dưỡng thị hiếu thẩm mỹ.
Nhóm phương pháp này bao gồm các quá trình tổ chức, quan sát
đối tượng miêu tả, chỉ dẫn các phương thức hành động nhằm thể hiện các
đối tượng quan sát.
Trong nhóm phương pháp này có 3 phương pháp cơ bản: Dùng lời
nói, quan sát, chỉ dẫn
Nếu chúng ta chỉ áp dụng phương pháp này trên hoạt đông học tạo
hình thôi thì trẻ khó phát triển tri giác thẩm mỹ, hiểu nội dung miêu tả và
đặc biệt là bồi dưỡng thị hiếu thẩm mỹ bởi vì trên hoạt động học thì thời
gian dành cho trẻ tri giác thường khoảng 5 phút. Trong khoảng thời gian
ngắn như vậy thì làm sao trẻ có thể tiếp thu được những gì về đối tượng
cần miêu tả. Để bổ sung cũng như củng cố cho trẻ những hiểu biết về thế
giới xung quanh thì cần phải tổ chức thêm nhiều hình thức tạo hình phong
phú hơn. Một trong những phương pháp quan trọng khi tổ chức hoạt động
tạo hình cho trẻ ngoài hoạt động học là phương pháp thông tin tiếp nhận:
•

Phương pháp dùng lời nói:
Trong nhóm thông tin tiếp nhận thì việc dùng lời nói là rất quan
trọng. Đó là lời giải thích, hướng dẫn, lời kể, câu hỏi, câu trả lời, bài hát,
thơ… Những lời nói của cô phải chính xác, cụ thể, khơi dậy được những
Trang 11
Đề tài tốt nghiệp
tình cảm tích cực ở trẻ. Những câu chuyện, bài thơ, bài hát hay được sử
dụng trong quá trình này cần giúp trẻ hiểu một cách chính xác, đầy đủ và
có thể hình dung một cách rõ nét về vẽ đẹp của đối tượng quan sát, đồng
thời dẫn dắt trẻ tới quá trình xúc cảm, tình cảm, tưởng tượng sáng tạo.
Cùng với lời nói của cô thì lời nói của trẻ cũng đóng vai trò rất quan
trọng trong các hình thức tổ chức hoạt động tạo hình. Đặc biệt trong quan
sát trẻ đàm thoại, trao đổi với nhau, thể hiện các xúc cảm, suy nghĩ và liên
hệ được những gì đã làm và sẽ làm sắp tới. Trẻ có thể trao đổi về đề tài
mới và phương thức thực hiện, miêu tả bằng lời và trình bày ý đồ sáng tạo
của mình.
Khi tổ chức hoạt động tạo hình ngoài hoạt động học, phương pháp
dùng lời cũng đóng vai trò quan trọng. Trong quá trình quan sát trẻ không
chỉ đàm thoại với cô mà còn trao đổi với bạn bè. Thông qua đó, ta có thể
biết trẻ tri giác được những gì và có ý tưởng gì, đồng thời dẫn dắt trẻ tới
những xúc cảm thẩm mỹ, tưởng tượng sáng tạo.
•
Phương pháp quan sát:
Trong tạo hình, người ta tổ chức cho trẻ quan sát các sự vật, hiện
tượng có thật trong tự nhiên và xã hội, các tác phẩm nghệ thuật… đồng
thời cho trẻ quan sát quá trình sử dụng các phương tiện truyền cảm trong
tạo hình. Nhờ có quá trình mà trẻ có nhiều hiểu biết về cái đẹp trong thế
giới xung quanh và nắm dần phương thức tạo ra cái đẹp. Quá trình quan
sát cần được thực hành một cách sinh động để gây hứng thú và hình
thành các tình cảm thẩm mỹ. Muốn vậy người ta kết hợp rầt nhiều biện

pháp kích thích xúc cảm ( bài hát, câu đố ,thơ…) và các biện pháp hình
thức chơi, nó không chỉ tiến hành trên hoạt dộng học tạo hình mà còn
ngoài hoạt đông học. Nhờ đó mà vốn hiểu biết về cái đẹp được tăng lên ,
dần dần hình thành những cảm xúc thẩm mỹ.
•
Phương pháp chỉ dẫn:
Quá trình chỉ dẫn là quá trình giúp trẻ lĩnh hội các phương thức tạo
hình (cách thức miêu tả). Qua chỉ dẫn người ta tập cho trẻ cách thức sử
Trang 12
Đề tài tốt nghiệp
dụng các loại dụng cụ, chất liệu, vật liệu theo đúng cách. Đồng thời tập
cho trẻ sử dụng các phương tiện truyền cảm mang tính tạo hình ( đường
nét, màu sắc, hình dạng…) để thể hiện các hình tượng qua các hoạt đông
tạo hình ( vẽ, nặn, xé dán…).
Việc nắm bắt các phương thức miêu tả sẽ trở nên dễ dàng nếu như
có nhiều hình thức phong phú và sự thay đổi thường xuyên các biện pháp.
Vì thế trên các hoạt động tạo hình ngoài hoạt động học, trẻ cần được chỉ
dẫn cụ thể kết hợp các biện pháp mang tính chơi vui vẻ. Việc chỉ dẫn được
tiến hành nhẹ nhàng phù hợp với sự tiếp thu của trẻ. Thông qua giờ ngoài
giờ học trẻ sẽ lĩnh hội các phương thức tạo hình một cách hứng thú và
nhanh chóng, tạo điều kiện cho trẻ tiếp thu những kỹ năng tạo hình trong
giờ học chính và làm cho hoạt động học của trẻ có sức thu hút hơn. Đặc
biệt các sản phẩm tạo hình của trẻ có chất lượng hơn.
1.2. Nhóm phương pháp thực hành ôn luyện:
Đây là hệ thống các hành động, hoạt động của nhà sư phạm với trẻ
nhằm giúp trẻ củng cố vốn hiểu biết, bồi dưỡng, rèn luyện kỹ năng, kỹ xảo
tạo hình.
Phương pháp này bao gồm các tình huống miêu tả, các bài tập tạo
điều kiện cho trẻ lập lại, nhớ lại và vận dụng nhữmg tri thức, kỹ năng, kỹ
xảo vào thực tiễn tạo hình.

Các bài tập ôn luyện cần được lưu ý ngay từ lớp bé nhưng các hình
thức tổ chức và nội dung thì cần biến đổi cho phù hợp với lứa tuổi, với
hứng thú và vốn hiểu biết của trẻ. Các bài tập thực hành ôn luyện cần phải
nhằm vào sự hình thành khả năng miêu tả khái quát ở trẻ, tạo điều kiện
cho trẻ tự độc lập mở rộng phạm vi các đối tượng miêu tả và thể hiện một
cách tự do xúc cảm của mình đối với những gì mình miêu tả. Để thực hiện
được những bài tập đó trẻ phải có vốn biểu tượng phong phú, cảm xúc
thẩm mỹ tích cực. Do đó trẻ không chỉ có giờ hoạt động học mà còn phải
hoạt động ngoài giờ học nhằm mở rộng phạm vi đối tượng, biểu tượng về
Trang 13
Đề tài tốt nghiệp
thế giới xung quanh cũng như hình thành cho trẻ những cảm xúc về cái
đẹp. Dựa trên các hình thức tổ chức hoạt động tạo hình phong phú kết
hợp với các biện pháp chơi vui vẻ, mở rộng phạm vi đối tượng miêu tả tạo
điều kiện cho trẻ nhớ lại và thể hiện một cách tự do những xúc cảm, tình
cảm đối với những gì mình miêu tả.
1.3. Nhóm phương pháp tìm tòi sáng tạo:
Các phương pháp, biện pháp tìm tòi sáng tạo được đưa ra trong hệ
thống các phương pháp tổ chức hoạt động tạo hình nhằm không chỉ hình
thành ở trẻ khả năng tái hiện các hình ảnh mà còn bồi dưỡng cho trẻ khả
năng tự độc lập xây dựng những hình tượng mới, phát triển ở trẻ khả năng
hoạt động sáng tạo, tìm kiếm các phương pháp giải quyết, thực hiện
những ý tưởng của mình mà mình nghĩ ra . Nhóm phương pháp này gồm
các bài tập yêu cầu trẻ quan sát tìm kiếm, phát hiện sửa chữa và tìm ra
các phương pháp giải quyết nhiệm vụ tạo hình mới, hình thành và thực
hiện các ý đồ tạo hình. Bắt đầu từ bài tập miêu tả theo tình huống có vấn
đề, theo các điều kiện , tìm kiếm từng phần và dần dần đến các bài tập với
yêu cầu cao của khả năng độc lập tổ chức, quá trình miêu tả phải dựa trên
trí tưởng tượng sáng tạo của trẻ.
Bằng phương pháp tổ chức cho trẻ tìm kiếm từng phần người ta

dựa vào quá trình dạy học những yếu tố sơ đẳng của dạy học sáng tạo. Để
thực hiện những bài tập tìm kiếm từng phần cần phát triển ở trẻ vốn kinh
nghiệm, vốn biểu tượng, hình tượng đồng thời phát triển tư duy sáng tạo.
Việc tổ chức cho trẻ tri giác thực hiện kết hợp với tri giác các tác phẩm
nghệ thuật và vận dụng trò chơi mang tính sáng tạo cần phải được coi là
một trong những điều kiện quan trọng để thực hiện những bài tập tìm
kiếm từng phần.
Phương pháp tìm tòi sáng tạo được sử dụng khi nhà sư phạm muốn
hướng cho trẻ thực hiện bài tập sáng tạo một cách độc lập, miêu tả theo ý
đồ tạo hình riêng cho trẻ. Muốn làm được các bài tập đó trẻ phải tích luỹ
Trang 14
Đề tài tốt nghiệp
cho bản thân vốn biểu tượng khá phong phú để có khả năng tái hiện lại
những hình ảnh, đặc biệt là khả năng độc lập xây dựng những hình tượng
mới dựa trên những cái đã có.
Việc giúp cho trẻ hình thành ý đồ tạo hình là một công việc khó
khăn, dó đó cần huy động, phối hợp nhiều biện pháp, hình thức vá phương
tiện hoạt động khác nhau để giúp trẻ có những ý tưởng mới.
1.4. Nhóm biện pháp mang tính chơi:
Việc sử dụng các biện pháp mang tính chơi trong hoạt động tạo
hình rất cần được quan tâm, bởi lẽ hoạt động vui chơi là hoạt động chủ
đạo. Không phải trẻ dành nhiều thời gian cho nó mà chính những trò chơi
gây ra những biến đổi về chất trong tâm lý trẻ, nó chi phối các hoạt động
khác làm cho chúng mang màu sắc độc đáo của lứa tuổi mẫu giáo.
Trò chơi còn được sử dụng như một phương tiện giáo dục, một
phương tiện truyền đạt những kinh nghiệm xã hội.
Hoạt động tạo hình và hoạt động vui chơi của trẻ có mối quan hệ
mật thiết với nhau, đều là những hoạt động có nguồn gốc xã hội. Vì thế,
hoạt động tạo hình của trẻ được xem như một quá trình lĩnh hội các kinh
nghiệm xã hội ( theo V.X.Mukhani ).

Các biện pháp mang tính chơi được sử dụng trong các phương
pháp tổ chức hoạt động tạo hình không phải với tư cách là một phương
pháp riêng mà là các biện pháp tích cực, bổ trợ cho các nhóm phương
pháp khác nhằm thực hiện mục đích, nhiệm vụ củ bộ môn tạo hình:
• Các tình huống mang tính chơi trong hoạt động tạo hình.
• Các trò chơi.
• Các biện pháp tổ chức cho trẻ cảm thụ, thể hiện và hoạt động sáng
tạo mang tính chơi ở hình thức chơi.
Chơi trong tạo hình không chỉ đơn thuần là sự nhớ lại, lập lại những
ấn tượng đã trải nghiệm mà đó là cả một công trình tổng hợp các kinh
Trang 15
Đề tài tốt nghiệp
nghiệm nhằm tạo ra sự mới mẻ phù hợp với nhu cầu và sở thích của chủ
thể hoạt động.
Khác với trò chơi bình thường, yếu tố chơi được đưa vào hoạt đông
tạo hình không chỉ nhằm vào quá trình mà còn nhằm vào kết quả hoạt
động, có nghĩa là trong khi chơi trẻ không chỉ trải nghiệm các kinh nghiệm
trước đó mà còn tạo nên những hình ảnh mới mang tính nghệ thuật và trẻ
cần được tham gia đánh giá, thưởng thức những thành quả lao động của
mình.
Hiệu quả của việc sử dụng trò chơi trong các hoạt động học hay
ngoài hoạt động học tạo hình phụ thuộc rất nhiều vào cách tạo ra động cơ
chơi. Sự xuất hiện của động cơ chơi đòi hỏi trẻ không chỉ hiểu biết phong
phú về thế giới xung quanh mà còn có những tổ chức xúc cảm thích hợp.
Đặc biệt, khi ta tổ chức các hình thức hoạt động tạo hình ngoài
hoạt động học, yếu tố chơi có vai trò quan trọng để buổi hoạt động đạt kết
quả cao. Nhờ những yếu tố chơi mà trẻ cảm thấy thoải mái, tự do thể hiện
cảm xúc của mình. Vì vậy, trẻ dễ dànglĩnh hội được những kinh nghiệm về
thế giới xung quanh và thể hiện nó bằng những hình ảnh mang tính nghệ
thuật giúp cho quá trình tổ chức các hoạt động học tạo hình dễ dàng hơn.

Có thể nói nhóm các biện pháp mang tính chơi là một trong những
biện pháp quan trọng hàng đầu hỗ trợ cho việc tổ chức hoạt động tạo hình
ở trường mầm non trở nên hấp dẫn và kích thích trẻ tiếp cận gần với bộ
môn này.
2. Các hình thức tổ chức hoạt động tạo hình cho trẻ
mầm non:
Có hai hình thức quan trọng để tổ chức hoạt động tạo hình cho trẻ
mầm non: trong hoạt động học và ngoài hoạt động học.
2.1. Hoạt động tạo hình trong hoạt động học:
Trang 16
Đề tài tốt nghiệp
Trên thực tế cho thấy việc tổ chức tạo hình trong hoạt động học
đang được coi là hình thức quan trọng được tất cả các trường mầm non
quan tâm nhiều nhất. Có rất nhiều loại:
•
Hoạt động theo nhóm nhỏ
: Là hoạt động học tổ chức cá nhân
hoặc với những trẻ gặp khó khăn trong môn tạo hình. Nội dung của
hoạt động học này không theo một hệ thống chương trình chặt chẽ.
Tuy nhiên vẫn cần được chuẩn bị và có kết quả từ trước.
•
Hoạt động theo nhóm lớn
:Nội dung bám sát vào chương trình tạo
hình. Không bắt buộc trẻ tham gia với cả lớp. Trên các hoạt động
học này giáo viên lần lược làm việc với các nhóm, cung cấp cho trẻ
hiểu biết, rèn luyện cho trẻ các kỹ năng nhằm phục vụ cho các hoạt
động học bắt buộc. Giáo viên lựa chọn nhóm tuỳ thuộc vào điều kiện
của lớp và hứng thú của trẻ.
•
Hoạt động tạo hình theo mẫu:

Là loại hoạt động mà ở đó trẻ phải miêu tả, tái hiện một cách tương
đối chính xác hình ảnh của đối tượng miêu tả. Người cung cấp kiến thức
hiểu biết tương đối đầy đủ, chính xác về đối tượng miêu tả để giúp trẻ
hình thành những biểu tượng một cách rõ nét và tiếp thu những ấn tượng
ban đầu một cách sâu sắc.
Đây là hình thức miêu tả theo hệ thống biểu tượng tri giác một
cách trực tiếp, quan sát mẫu trực tiếp, nếu ta cung cấp trước cho trẻ biểu
tượng đó ngoài hoạt động học đó một cách cụ thể sẽ tạo điều kiện thuận
lợi hơn để rèn luyện phát triển ở trẻ khả năng đánh giá bằng mắt, trí nhớ
thị giác. Khi trẻ đã có những ấn tượng, những hình ảnh mình miêu tả thì
quá trình cho trẻ thể hiện ( tái hiện ) những hình ảnh tri giác tốt hơn.
Trong các hoạt động tạo hình theo mẫu sản phẩm phải giống nhau, sự
tương đối giữa hình ảnh được miêu tả chủ yếu của loại hoạt động này là
những sự vật đơn lẻ có cấu trúc tương đối đơn giản. Mục đích là tập cho
trẻ quan sát, cung cấp hiểu biết, các kỹ năng, kỹ xảo.
•
Hoạt động tạo hình theo đề tài:
Trang 17
Đề tài tốt nghiệp
Đây là hoạt động mang tính chất ôn luyện, trẻ phải sử dụng các
biểu tượng, hiểu biết đã được tích luỹ, cất giữ trong trí nhớ để tái tạo lại
hình ảnh mà trẻ không nhìn thấy trực tiếp. Hoạt động tạo hình theo đề tài
còn có thể hiểu là tạo hình theo trí nhớ hoặc theo sự hình dung ( không có
mẫu để quan sát trực tiếp).
Các hình ảnh mà trẻ tái hiện lại trong hoạt động này ban đầu
thường ở trong trạng thái, tư thế giống như thời điểm mà trẻ đã được tri
giác trực tiếp trước đó.
Mục đích của loại hoạt động này là phát triển trí nhớ hình tượng,
phát triển tưởng tượng tái tạo, rèn lyện khả năng tích cực độc lập. Nội
dung miêu tả ở loại hoạt động này thường thể hiện mối liên hệ đơn giản

giữa các sự vật theo một nội dung ( theo một đề tài hay một chủ thể ).
•
Hoạt động mang tính chủ đạo
: Là hoạt động học mang tính bắt
buộc với cả lớp. Nó đóng vai trò chủ lực mà ở đó người ta bồi dưỡng,
rèn luyện cho trẻ một cách có hệ thống theo một chương trình nhất
định.
Trên hoạt động học của bộ môn, các hoạt động khác, hoạt động
tạo hình không đóng vai trò chủ đạo, các nhiệm vụ tạo hình không phải là
nhiệm vụ chính, nhưng ở đó ta có thể kết hợp giải quyết các nhiệm vụ
phát triển khả năng hoạt động tạo hình của trẻ có thể đưa vào đó các yếu
tố của hoạt động tạo hình.
Các hoạt động học tạo hình trong trường mầm non được phân theo
các loại hình của hoạt động tạo hình, dó là các hoạt động : vẽ, nặn, …
Ngoài ra còn có một số giờ học mamg tính ứng dụng: xếp hình, gấp giấy…
Thể loại các tiết tạo hình được phân loại theo cơ sở của sự hình
thành hình tượng: tạo hình theo mẫu, theo đề tài và theo ý thích.
•
Hoạt động tạo hình theo ý thích:
Được coi là hoạt động miêu tả theo khả năng tưởng tượng sáng
tạo, thể hiện những biểu tượng, hình tượng mà khả năng tưởng tượng
sáng tạo tạo nên.
Trang 18