Bài giảng thực hành tiện cơ bản

BỘ LAO ĐỘNG - THƯƠNG BINH VÀ XÃ HỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT NAM ĐỊNH

TẬP BÀI GIẢNG

THỰC HÀNH TIỆN CƠ BẢN
Mã số: TB2014-01-02

Nhóm tác giả:

1. Th.S Lê Văn Tiến
2. Th.S Phạm Văn Hà
3. Th.S Nguyễn Thị Hiên

NAM ĐỊNH, NĂM 2014


L i nói
T p bài gi ng “Th c hành ti n c b n”
ch

u
c biên so n trên m c tiêu, n i dung,

ng trình h c ph n “Th c hành ti n c b n” ào t o b c

ch t o ang th c hi n t i Tr
T p bài gi ng
bài t p tr

ng

i h c, cao

i h c S ph m K thu t Nam

ng ngành c khí

nh.

m b o tính khoa h c, logic c a th c hành t

n gi n

n ph c t p,

c làm c s , h tr cho bài t p sau. Chúng tôi ã c g ng nghiên c u và s d ng

các tài li u c a các nhà khoa h c, t p trung biên so n nh ng v n
viên ph i n m

c, hi u

c, v n d ng

c t lõi mà nh t thi t sinh

c khi h c xong h c ph n th c hành ti n c b n.

M c ích chính c a t p bài gi ng là cung c p cho sinh viên nh ng n i dung ki n th c
chính y u nh t c a h c ph n mang tính h th ng, d! hi u, d! nh , d! nghiên c u và th c hành

làm ra s n ph"m.

#ng th i c$ng là tài li u tham kh o tích c c mang tính th ng nh t v m%t

c u trúc, n i dung mà cán b gi ng d y c n trang b cho sinh viên khi nghiên c u h c ph n
này và r t có th ph n nào giúp cho các b n #ng nghi p làm tài li u tham kh o trong quá
trình gi ng d y các h c ph n th c hành khác thu c chuyên mơn ngành c khí ch t o máy.
Tác gi r t mong s giúp & óng góp ý ki n c a b n

c

ch'nh h n. Xin chân thành cám n!
Tác gi

t p bài gi ng

c hoàn


M CL C
Bài 01: S d ng máy ti n, d ng c

o và # gá chuyên dùng ........................................2

Bài 02: Mài dao ti n ......................................................................................................10
Bài 03: Ti n m%t tr ngoài.............................................................................................16
Bài 3.1. Ti n m%t tr tr n...........................................................................................16
Bài 3.2. Ti n m%t

u, tr b c ...................................................................................22

Bài 3.3. Ti n m%t tr ngồi có s
Bài 04: Ti n rãnh, c t

nh v c a sau .................................................31

t ..............................................................................................37

Bài 05: Ti n m%t tr trong .............................................................................................43
Bài 5.1. Khoan, ti n m%t tr trong thông su t ...........................................................43
Bài 5.2. Ti n m% tr trong b c, kín ............................................................................49
Bài 06: Ti n cơn ............................................................................................................57
Bài 6.1.Ti n côn b(ng xoay xiên bàn tr

t d c ph ..................................................57

Bài 6.2.Ti n côn b(ng xê d ch ngang sau ...............................................................67
Bài 07: Ti n ren tam giác ..............................................................................................74
Bài 7.1.Ti n ren tam giác ngoài.................................................................................74
Bài 7.2.Ti n ren tam giác trong ................................................................................87
Bài 08: Bài t p t)ng h p l n I........................................................................................93
Bài 09: Ti n ren vuông ................................................................................................101
Bài 9.1.Ti n ren vng ngồi...................................................................................101
Bài 9.2.Ti n ren vng trong ...................................................................................107
Bài 10: Ti n ren thang .................................................................................................115
Bài 10.1.Ti n ren thang ngoài ................................................................................115
Bài 10.2.Ti n ren thang trong ................................................................................123
Bài 11: ánh bóng b m%t, l*n nhám trên máy ti n ....................................................130
Bài 12: Bài t p tôngr h p l n II...................................................................................140
Bài 12.1: Ti n tr ngoài

nh v b(ng 2 l tâm ......................................................140

Bài 12.2. Ti n ren thang

nh v trên 2 l tâm.........................................................147

Bài 12.3. Ti n ren thang trong ................................................................................152
Tài li u tham kh o……………………………………………………...…………....157
Danh m c b n v+…………………………………………………………………….158


Th i gian th c hi n: 06 ti t
BÀI 01:
S- D.NG MÁY TI/N, D.NG C. O VÀ Tên bài h c tr c:
0 GÁ THÔNG D.NG
Th c hi n t ngày....... n ngày ..........
A. Ph

ng ti n và trang thi t b d y h c
1. Ph ng ti n d y: Giáo án, c ng, ph n b ng, máy chi u, b n v+, ...
2. Thi t b , d ng c và nguyên v t li u:

T Tên và các thông s k thu t c a thi t b ,
T d ng c ; nguyên, nhiên v t li u tiêu hao
1

n
v

SL

Ghi chú

B sung

Thi t b , d ng c (cho 01 SV)
- Máy ti n v n n*ng (Mâm c%p 3 ch u, chìa
v%n)

Cái

01

S d ng ti p

- D ng c
panme

B

01

S d ng ti p

B

01

S d ng ti p

- D u máy

Lít

5

S d ng ti p

- D, lau

Kg

0,2

H y

o: th

c c%p 1/50, th

c lá,

- Mâm c%p 3, 4 ch u; m$i tâm; giá & c
nh và giá & theo
2 Nguyên nhiên, v t li u tiêu hao (cho 01 SV)

3 Khác
B. Th c hi n bài h c
I. S

D NG MÁY TI N

1. M c tiêu
Sau khi h c xong bài này, SV có kh n*ng:
* V ki n th c:
- Nh n bi t
c các b ph n chính c a máy ti n v n n*ng (CZ6240A, 1M61,
T616, TD1440...)
- Hi u và n m
c các lo i d ng c o và # gá thông d ng.
* V k n ng:
- Thao tác, v n hành
c máy ti n v n n*ng.
- Thao tác, s d ng
c các lo i d ng c o
- S d ng
c # gá phù h p v i t ng chi ti t.
* V thái :


Nghiêm túc, t giác trong quá trình h c t p, rèn luy n tác phong s n xu t cơng
nghi p. m b o an tồn lao ng, v sinh môi tr ng.
2. N i dung bài h c
2.1. Gi i thi u v máy ti n
a. Công d ng: gia cơng
c m%t tr , m%t cơn ngồi và trong; m%t ren; m%t nh
hình, khoan, khoét, doa, ...
b. Các chuy n ng t o hình c a máy: g#m hai chuy n ng
- Chuy n ng chính (hay là chuy n ng c t g t): Là chuy n ng quay trịn

c a chi ti t gia cơng, chuy n ng này t o ra v n t c c t th c hi n quá trình c t.
- Chuy n ng ch y dao: là chuy n ng t nh ti n liên t c c a bàn xe dao. Có 2
chuy n ng ch y dao: chuy n ng ch y dao d c song song v i b*ng máy, chuy n
ng ch y dao ngang vuông góc v i b*ng máy.
c. Các b ph n chính (Hình 1.1):
- Thân máy:
& các b ph n c b n c a máy, b(ng gang, m%t trên c a thân
máy g#m các b*ng tr t ph ng, b*ng tr t l*ng tr , dùng
d1n h ng cho bàn xe
dao,
ng và t*ng c ng c ng v ng cho thân máy.
- tr c (
ng): ch a h p t c tr c chính; có tr c chính r ng, mâm c%p.
- sau (
ng): di chuy n
c trên b*ng máy, có nòng sau
gá l p các
d ng c c t nh khoan, khoét, doa, tarô, m$i tâm.
- Bàn xe dao: di chuy n
c trên b*ng máy, có bàn tr t ngang th c hi n
chuy n ng ch y dao ngang, bàn tr t d c ph t o ra chuy n ng ch y dao d c ph
khi ti n cơn, có ) gá dao gá
c 4 dao #ng th i.

Hình 1.1. Máy ti n v n n*ng


Thân máy (1), h p tr c chính (2), mâm c%p (3), sau (4), giá & (5), bàn xe dao (6), h p
t c
ch y dao (7), h p xe dao (8), tr c vítme (9), tr c tr n (10), tr c i u khi n (11) dùng

óng m máy...

2.2. Các b c th c hi n
2.2.1. Thao tác máy
a) Thao tác ph n c :
- Xác nh t c
tr c chính: c*n c vào b ng ch' d1n các c p t c
tr c chính
có trên máy, i u ch'nh tay g t v úng giá tr t c tr c chính ã ch n.
- Xác nh t c
ch y dao: theo b ng ch' d1n v l ng ch y dao có trên máy,
i u ch'nh các tay g t v v trí c a l ng ch y dao ã ch n.
b) Thao tác ph n i n:
- Xác nh c u dao (attomat) cung c p cho máy.
- B t công t c i n vào máy.
- Các phím, cơng t c i n cung c p ngu#n chi u sáng c c b ; h th ng t i
dung d ch tr n ngu i; chuy n ng ch y dao nhanh.
2.2.2. V n hành máy
- B t công t c (ho%c attomat) cung c p i n cho máy
- Ki m tra v trí tay g t xác nh t c
tr c chính; t c
ch y dao; v trí các
tay g t trên bàn xe dao ( v trí ch a làm vi c).
- G t tay g t kh i ng máy ( óng lên phía trên, tr c chính quay thu n)
* L u ý khi v n hành:
- V nguyên t c khi kh i ng máy, thì ch' duy nh t tr c chính c a máy quay,
cịn các chuy n ng khác ph i ch
ch a làm vi c. Các chuy n ng khác ch' làm
vi c khi ng i v n hành ch
ng th c hi n.

- Trong quá trình máy ang ho t ng, tuy t i khơng
c thay )i t c
tr c chính, ch' thay )i khi máy không ho t ng.
- Tr c khi cho máy ho t ng, ph i ki m tra v trí các tay g t trên máy, m
b o khơng có v t gì c n tr chuy n ng quay c a máy ho%c r i, va vào mâm c%p.
3. T ch c luy n t p thao tác, v n hành máy ti n
- Thao tác ph n c : i u ch'nh các tay g t, c n i u khi n
- Thao tác ph n i n: attomat, cơng tác, phím b m, ...
- V n hành máy ch y không t i: th c hi n chuy n ng b(ng tay, t
ng khi
ti n tr n, ti n ren.


II. S

D NG D NG C

O

1. M c tiêu
Sau khi h c xong bài này, SV có kh n*ng:
* V ki n th c:
Nh n bi t
c các lo i d ng c o, dùng
o ki m s n ph"m gia công trên
máy ti n v n n*ng
* V k n ng:
Thao tác, s d ng
c các lo i d ng c o phù h p v i t ng b m%t c a chi
ti t máy c n o.

* V thái :
Nghiêm túc, t giác trong quá trình h c t p, rèn luy n tác phong s n xu t cơng
nghi p. m b o an tồn lao ng, v sinh môi tr ng.
2. N i dung bài h c
2.1. Th c c p

M2 o trong

trong

Thân th

c chính

Thân th

c

M2 o di
M2 o c

ng

ng

nh

Hình1.2. Th

c c%p

a. c i m, cơng d ng
chính xác o
c là 0,1; 0,05; 0,02 tùy thu c vào lo i th c: 1/10; 1/20
và 1/50.
- o
c
ng kính ngồi, trong, chi u dài. Tuy nhiên
ng kính o
c
b gi i h n b i kích th c m2 o và chi u dài thân th c.
xác nh giá tr o chính xác, ng i ta s d ng th c c%p i n t , khi o
giá tr o
c hi n th trên màn hình.
b. Thao tác o


- Cách c m th c c%p
- V trí %t th c
- c giá tr o
c.
2.2. Pan me

7

Tr s trên
Panme: 48,95

Hình 1.3. Pan me
a. c i m, cơng d ng

- Dùng chi ti t có chính xác cao
chính xác c a pan me là 0,01 ho%c 0,001.
- Có pan me o ngoài ho%c pan me o trong,
c chia ra thành các lo i: 0-25;
25-50; 50-75; 75-100, thu n l i cho vi c xác nh giá tr o s d ng pan me i n t .
b. Thao tác o
- Cách c m pame
- V trí %t u o c
nh và v trí u o di ng
- Xác nh giá tr o.
L u ý: Khi u o ng ti p xúc và b m%t o ch'
c v%n t i a 03 vịng cóc
trên u o ng.
2.3. ng h so
a. c i m, cơng d ng
c dùng
ki m tra
chính xác v hình dáng, v trí
t ng quan c a các b m%t chi ti t máy.
chính xác 0,01mm.
- #ng h# so có th o
c m%t ngồi, m%t trong.
- #ng h# so d ng c , #ng h# so i n t .
- Khi o, #ng h# so
c gá trên b giá &, u o và b
m%t chi ti t ph i có chuy n ng t ng i v i nhau, thông
th ng chi ti t c n o chuy n ng so v i u o c a #ng h#.
Hình 1.4. #ng h# so

b. Thao tác o
i u ch'nh
u o ti p xúc v i b m%t c n o, i u ch'nh m%t #ng h# v v
trí v ch chu"n (v ch 0). Tùy theo chi ti t o mà d ch chuy n chi ti t ho%c giá & #ng
h# xác nh giá tr trên m%t ch' th c a #ng h#.
3. T ch c luy n t p s d ng d ng c o ki m
- Luy n t p thao tác o, v trí o, xác nh giá tr o b(ng th c c%p.
- Luy n t p thao tác o, v trí o, xác nh giá tr o b(ng pan me.
- Luy n t p thao tác o, v trí o, xác nh giá tr o b(ng #ng h# so.
III. S

D NG

GÁ

1. M c tiêu
Sau khi h c xong bài này, SV có kh n*ng:
* V ki n th c:
Nh n bi t
c các lo i # gá v n n*ng s d ng trên máy ti n
* V k n ng:
Thao tác, s d ng
c các lo i # gá phù h p v i t ng chi ti t
gia công
c trên máy ti n t yêu c u k thu t.
* V thái :
Nghiêm túc, t giác trong quá trình h c t p, rèn luy n tác phong s n xu t công
nghi p. m b o an tồn lao ng, v sinh mơi tr ng.
2. N i dung bài h c
2.1. Mâm c p

a. Công d ng, phân lo i
c gá trên tr c chính c a máy, dùng gá k3p chi ti t khi gia công.
- Mâm c%p
c dùng thông d ng nh t là mâm c%p 3 ch u (hay còn g i là mâm
c%p t
nh tâm, hình 1.5) và mâm c%p 4 ch u. Trong ó, mâm c%p 3 ch u dùng
gá
k3p các chi ti t hình tr ; mâm c%p 4 ch u gá chi ti t có các c nh i x ng nhau.

Hình 1.5. Mâm c%p


b. Thao tác s d ng
i v i mâm c%p 3 ch u t
nh tâm, khi gá k3p ho%c tháo chi ti t ra kh2i
mâm c%p cho chìa v%n vào 1 trong 3 l trên
ng kính ngồi, r#i quay chìa v%n, các
ch u c a mâm c%p s+ #ng th i chuy n ng. N u k3p ch%t chi ti t thì 3 ch u d ch
chuy n vào tâm, n u tháo chi ti t thì chuy n ng ng c l i.
- i v i mâm c%p 4 ch u không t
nh tâm, t c là các ch u k3p chuy n ng
c l p v i nhau. Khi dùng chìa v%n quay thì ch' có m t ch u chuy n ng
gá k3p
chi ti t, do v y khi gá k3p chi ti t ph i th c hi n rà
v trí c a chi ti t trên mâm c%p
áp ng v i i u ki n gia công.
L u ý:
- Khi gá k3p chi ti t trên mâm c%p ph i h n ch
s b c t do c n thi t.
- Không

c s d ng mâm c%p n n th ng phôi.
- Khi thao tác trên mâm c%p, v trí tay g t trên h p t c
tr c chính ph i v trí
an tồn (tr c chính máy ti n v trí t do).
2.2. M i tâm
c dùng
& chi ti t tr c dài, khi m%t nh v là 2 l tâm ho%c nh v b(ng
tr ngoài và 1 l tâm.
M$i tâm
c gá trên l cơn c) tr c chính và nịng sau.
M$i tâm có 2 lo i: m$i tâm c
nh (hình 1.6.a) và m$i tâm quay (hình 1.6.b),
c ch t o theo tiêu chu"n. M%t cơn làm vi c có góc 60 , ph n chi
c ch t o
theo cơn mc tiêu chu"n, s d ng
c cho nhi u lo i máy ti n khác nhau.

a)

a)

b)

Hình 1.6. M$i tâm


2.3. Giá
Dùng
t*ng
c ng v ng khi gia công tr c dài kém c ng v ng, tr c có t4 l

chi u dài so v i
ng kính l n h n 12 l n (L/D > 12 l n). Giá & m b o tr c không
b u n trong q trình gia cơng. N u khơng có giá &, khi c t g t tr c b "y, kích
th c tr c có hình tang tr ng. Giá & có hai lo i: giá & c
nh và giá & di ng
- Giá & c
nh (Hình 1.7.a):
c gá ch%t trên b*ng máy ti n, có 3 ch u cách
0
nhau 120
t5 vào chi ti t. V trí c a giá & c
nh th ng kho ng gi a tr c và
sau t*ng c ng v ng cho chi ti t khi c t g t.
- Giá & di ng (Hình 1.7.b):
c gá trên bàn xe dao, có 2 ch u t5 vào chi
ti t. Trong quá trình c t g t, giá & chuy n ng cùng v i dao. V trí ch u t5 có th
ngay phía tr c ho%c phía sau dao.

Hình 1.7. Giá &
L u ý:
- Khi i u ch'nh các ch u t5 c a giá & ti p xúc v i b m%t chi ti t v a , vì
các ch u n vào chi ti t gia cơng c$ng có th làm cho tr c b u n ( o) gây ra ph
ph"m cho chi ti t.
- Các ch u c a giá & làm b(ng v t li u d! mài mòn (th ng là #ng thau),
m b o cho b m%t chi ti t không b h h2ng, các v u t5 th ng xuyên ph i
c bôi
m& công nghi p.
3. T ch c luy n t p s d ng
gá
- Tháo l p các ch u c a mâm c%p 3 ch u, 4 ch u. Luy n t p rà gá phôi trên

mâm c%p.
- Gá %t giá & trên máy, th c hi n i u ch'nh các ch u v i chi ti t gia công.


4. H

ng d n t h c
(1) Nguyên t c m b o an toàn lao ng cho ng i và thi t b khi s d ng máy
ti n v n n*ng.
(2) Nghiên c u, xác nh ph ng trình xích t c
tr c chính, xích t c
ch y
dao c a máy ti n ki u C6236.
(3) Kh n*ng nh v , k3p ch%t c a các lo i # gá dùng trên máy ti n v n n*ng.
(4) Nguyên t c s d ng và b o qu n d ng c o ki m: th c c%p, pan me, #ng
h# so, ...
(5) Kh n*ng công ngh c a máy ti n v n n*ng.

BÀI 02
MÀI DAO TI N

A. Ph

Th i gian th c hi n: 12 ti t
Tên bài h c tr c: S d ng máy ti n
Th c hi n t ngày........ n ngày ..........

ng ti n và trang thi t b d y h c
1. Ph ng ti n d y: Giáo án, c ng, ph n b ng, máy chi u, b n v+, ...
2. Thi t b , d ng c và nguyên v t li u:

T Tên và các thông s k thu t c a thi t b ,
T d ng c ; nguyên, nhiên v t li u tiêu hao
1

n

B sung

SL

Ghi chú

Cái

01

S d ng ti p

B

01

S d ng ti p

- á mài

viên

02

S d ng ti p

- Thân dao t p mài (ti n ngoài, ti n trong)

Con

06

H y

- D, lau

Kg

0,2

H y

v

Thi t b , d ng c (cho 01 SV)
- Máy mài d ng c c t (dùng chung)
- D ng c o: th c c%p 1/50, th
th c o góc v n n*ng, d &ng…

c lá,

2 Nguyên nhiên, v t li u tiêu hao (cho 01 SV)

3 Khác
B. Th c hi n bài h c
1. M c tiêu bài h c
Sau khi h c xong bài này, SV có kh n*ng:
* V ki n th c:
- Xác

nh

c m%t tr

sau (α) c a dao ti n ngoài.

c, m%t sau chính và m%t sau ph ; góc tr

c (γ), góc


* V k n ng:
- Th c hi n úng t th mài dao trên máy mài 2 á
- Mài
c dao ti n ngồi úng góc u c u
* V thái :
- Th c hi n úng thao ng tác, nghiêm túc, t giác trong quá trình h c t p, rèn
luy n tác phong s n xu t công nghi p. m b o an toàn lao ng, v sinh môi tr ng.
2. N i dung bài h c
2.1. Máy mài 2 á
2.1.1. c tính k thu t
- Thơng th ng máy mài ch' có 01 c p t c . Tuy nhiên, do yêu c u mài nhi u
ki u dao khác nhau mà có lo i có 2 c p t c .

- Tùy theo
ng kính c a á mài, s+ có máy mài t ng ng.
ng kính c a
á mài nh2 kh n*ng mài t t h n á mài có
ng kính l n.
2.1.2. á mài
Khi mài dao ti n, ng i ta th ng dùng 2 lo i á mài: á c ng và á m m.
- á c ng dùng mài dao làm b(ng thép gió
- á m m dùng mài dao làm b(ng h p kim c ng.
thu n ti n cho quá trình mài dao thép gió và dao h p kim c ng, trên máy
mài 2 á ng i ta l p 01 viên á c ng và 01 viên á m m
2.1.3. N i quy an toàn lao ng
Trong quá trình mài dao ph i m b o các i u ki n an toàn sau:
- Tr c khi mài, ph i ki m tra các c c u và b ph n máy, tình tr ng t m che á
mài và h ng c a á ( á ph i quay vào dao). Ki m tra khe h gi a b t5 v i m%t tr
c a á xem có v t q 3mm khơng. Ch' i u ch'nh b t5 khi á ng yên (máy
không làm vi c).
- Khơng mài khi máy khơng có b t5, khơng có n p che an tồn.
- Ph i l p kính b o hi m, ho%c eo kính b o h khi mài.
- Ch' mài trên m%t tr c a á mài, không
c mài b(ng m%t bên c a á
2.2. Ph ng pháp mài
2.2.1. V trí ng và t th mài
Tay ph i c m cán dao, tay trái c m u dao, ng i ng bên ph i á mài, hai
chân chỗi ra ch c ch n b(ng vai (hình 2.1), ng l ch 45
v i h ng quay c a á.
N u ng bên trái á thì )i tay ng c l i.
m b o an toàn v ng i khi mài,
ng i th c hi n không
c ng i di n v i á mài.

n
H

ng quay c a á

Chân ph i

Chân trái
Hình 2.1 T th mài dao

2.2.2. Thao tác mài
- Khi mài dao
c i u ch'nh lên xu ng trên m%t tr c a á sao cho m$i dao
v trí ngang tâm c a á ho%c cao h n không quá 10mm.
- Trong quá trình mài, dao
c n nh3 vào á và #ng th i d ch chuy n d c
theo m%t tr c a á, có nh v y m%t á m i mòn u và m%t c n mài
c ph ng.
- Dao
c mài theo m t trình t nh t nh.
2.2.3. Trình t mài
B c 1: Mài m%t sau chính
B c 2: Mài m%t sau ph
B c 3: Mài m%t tr c
B c 4: Mài m$i dao
2.3. Ki m tra dao sau khi mài
Hình dáng hình h c c a dao dau khi mài
c ki m tra b(ng d &ng chuyên

dùng, th c o góc ho%c các d ng c o khác.
2.4. Các d ng sai h ng, nguyên nhân và cách phòng ng!a
TT

D ng h ng

Nguyên nhân

Cách phòng ng!a

1 M t b m%t c a - V trí %t dao v i á sau - %t v trí dao khi mài sao
dao
c t o thành m i l n mài khác nhau.
cho trùng nhau.
b i nhi u b m%t
- Khi mài không d ch chuy n - D ch chuy n dao
dao d c theo m%t tr c a á
2 B

m%t dao ch a L c n dao vào á quá l n
i u ch'nh l c n dao khi
m b o
nh6n khi mài tinh
mài tinh
bóng.

3 Góc
dao ch a - M$i dao không ngang tâm - i u ch'nh b t5
m$i
úng v i yêu c u

á mài
dao ngang tâm á mài
- Góc ti p xúc c a dao v i á - i u ch'nh góc %t dao
mài ch a úng
khi mài


3. T ch c luy n t p
3.1. Mài dao ti n ngồi
3.1.1. Dao ti n "u th#ng
a) Trình t mài các b m t c a dao: (hình 2.2)
- B c 1. Mài m%t sau chính (1)
- B c 2. Mài m%t sau ph (2)
- B c 3. Mài m%t tr c (3)
- B c 4. Mài m$i dao (4)

4

3
2
1

Hình 2.2. Dao ti n ngồi
b) Ki m tra góc
c a dao sau khi mài (hình 2.3)
- Góc tr

c: γ

- Góc sau: α

- Góc nghiêng chính: ϕ
- Góc nghiêng ph : ϕ1

α

ϕ

γ

ϕ1

N
N

Hình 2.3. Góc

dao ti n ngồi trên ti t di n chính và m%t áy


3.1.2. Mài dao ti n c$t t
a) Trình t mài các b m t c a dao:
- B c 1. Mài m%t sau bên trái
- B c 2. Mài m%t sau bên ph i
- B c 3. Mài m%t tr c

Hình 2.4. Góc
c a dao sau khi mài (hình 2.4 )

b) Ki m tra góc
- Góc tr

dao ti n c t

t

c: γ

- góc sau: α
- Góc sau: α1; α2
- Góc nghiêng: ϕ và ϕ1, ϕ2
L u ý: Mài góc nghiêng chính (ϕ <900)

c t

c

ti t.
3.1.3. Mài dao ti n ren tam giác
a) Trình t mài các b m t c a dao:
- B c 1. Mài m%t sau bên trái
- B c 2. Mài m%t sau bên ph i
- B c 3. Mài m%t tr c
b) Ki m tra góc c a dao sau khi mài (hình 2.5)
- Góc tr

c: γ

- Góc sau: α1; α2
- Góc m$i dao: ε
1

2

Hình 2.5. Góc

dao ti n ren tam giác

n tâm (h t lõi ) trên chi


3.2. Mài dao ti n trong
Khi mài v1n tuân th theo nguyên t c chung c a mài dao ti n. Tùy theo kích
th

c

ng kính, d ng l mà ta góc nghiêng chính (ϕ) cho h p lý. C th :
- Khi ti n l su t, mài dao có góc nghiêng chính nh2 h n 90

(ϕ < 900), hình

2.6.a
- Khi ti n l b c v i
chính b(ng ho%c l n h n 90

ng kính chênh l ch nhau ít, mài dao có góc nghiêng
(ϕ = 900), hình 2.6.b

- Khi ti n l kín, ho%c l b c v i
nghiên chính l n h n 90

ng kính chênh l ch l n mài dao có góc

(ϕ > 900), hình 2.6.c

1

1

<90

0

= 90
a)

b)

Hình 2.6. Góc
4. H

0

dao ti n trong

ng d n t h c
(1) Quy trình s d ng máy mài hai á.
(2) Trình t mài dao ti n.
(3) Ph ng pháp xác nh giá tr góc c a dao sau khi mài.

>900

c)

1


BÀI 03:

Th i gian th c hi n: 18 ti t
Tên bài h c tr c: Mài dao ti n
Th c hi n t ngày........ n ngày ..........

TI N M%T TR NGOÀI

Bài 3.1.

TI N M%T TR TR&N (06 ti t)

A. Ph ng ti n và trang thi t b d y h c
1. Ph ng ti n:
Giáo án, c ng, ph n b ng, máy chi u, b n v+, ...
2. Trang thi t b :
T Tên và các thông s k thu t c a thi t b ,
T d ng c ; nguyên, nhiên v t li u tiêu hao
1

n
v

SL

Ghi chú

B sung

Thi t b , d ng c (cho 01 SV)
- Máy ti n v n n*ng (Mâm c%p 3 ch u, chìa
v%n)

Cái

01

S d ng ti p

- Máy mài d ng c c t (dùng chung)

Cái

01

S d ng ti p

- D ng c

B

01

S d ng ti p

B

01

S d ng ti p

- Thép CT45 φ32, l = 100mm

Cái

01

S d ng ti p

- D u máy

Lít

- D, lau

Kg

o: th

c c%p 1/50, th

c lá

- D ng c c t: dao ti n ngoài ( u cong,
dao vai T15K6)

2 Nguyên nhiên, v t li u tiêu hao (cho 01 SV)

S d ng ti p
0,2

H y

3 Khác
B. Th c hi n bài h c
1. M c tiêu bài h c
Sau khi h c xong bài này, SV có kh n*ng:
* V ki n th c:
- Phát bi u
c các yêu c u k thu t c a m%t tr ngoài
- L a ch n
c k t c u dao, thơng s hình h c c a dao và ch
m%t tr ngoài.
* V k n*ng:

c t khi ti n


Ti n
c m%t tr ngoài t yêu c u k thu t v kích th c, hình dáng hình h c
và nhám b m%t.
* V thái :
Nghiêm túc, t giác trong quá trình h c t p, rèn luy n tác phong s n xu t công
nghi p. m b o an tồn lao ng, v sinh mơi tr ng.
2. N i dung bài h c
2.1. Yêu c"u c a m t tr ngồi

- Có
ng sinh th ng
hình tr : m i m%t c t vng góc v i
ng tâm u b(ng nhau ( khơng có
hình ơ van, hình tr ng, hình n ng a)
trịn: các m%t c t b t k5 vng góc v i
ng tâm có
trịn xoay (khơng
ơ van, khơng có góc c nh)
#ng tâm: tâm c a m i m%t c t vng góc v i
ng tâm u n(m trên
m t
ng th ng.
2.2. Dao ti n tr ngoài
a) K t c u dao: khi ti n ngoài có th l a ch n dao có góc nghiêng chính (ϕ)
b(ng 90

ho%c nh2 h n 90

N u h th ng cơng ngh có
90
tr

, tùy thu c vào

c ng v ng c a h th ng công ngh .

c ng v ng cao thì ch n góc nghiêng chính (ϕ) nh2 h n

và ng c l i. C th : dao u cong, dao u th ng ho%c dao vai.

b) Ch n giá tr góc
dao: c*n c vào v t li u gia cơng
xác

nh các góc

c (γ), góc sau (α) và góc nghiêng chính (ϕ) cho phù h p:
- Góc tr

s c (β) gi m d1n

c (γ) t*ng l c và công su t c t gi m, nhi t
n

c$ng gi m nh ng góc

b n c a dao gi m;

- Góc sau (α) t*ng, l c ma sát gi m có th t*ng

ct c

c t, nh ng n u t*ng

q thì góc s c (β) gi m;
- Khi t*ng góc nghiêng chính (ϕ) thì chi u dày c t (a) t*ng, chi u dài c t (b)
gi m. Có th ch n tr s ϕ = 10÷30
tr s ϕ = 60 ÷ 75

và ϕ1= 5÷10

khi gia cơng chi ti t c ng v ng;

và ϕ1 = 15 ÷ 30 khi gia công chi ti t kém c ng v ng.

2.3. Ch n ch
c$t
Khi ch n ch
c t c n ch n chi u sâu c t, l ng ch y dao, ch
c t cho
phép, tùy thu c vào kích th c
ng kính và chi u dài m%t tr c n gia công. Ch n
chi u sâu c t khi gia công thô b(ng l ng d gia công; ch n l ng ch y dao c n chú ý
t i c ng v ng, kh n*ng k3p chi ti t, b n thân dao và c c u k3p dao.
Sau khi ã tính tốn ch n chi u sâu c t, l ng ch y dao ti n hành tính t c
c t (V) theo t c c a máy có s6n ho%c tính t c c t khơng ph thu c vào máy.
- Chi u sâu c t (t = mm): khi ti n thơ có th ch n t = (2 ÷ 6)mm; khi ti n tinh
ch n t = (0,2 ÷ 2) mm.


- L ng ch y dao (S = mm/vg): khi ti n thơ ch n S = (0,5 ÷ 1,2) mm/vg; khi
ti n tinh ch n S = (0,1 ÷ 0,4) mm/vg.
-T c
c t (V = m/ph): t c
c t trung bình khi ti n ngồi, v t li u gia công
là thép, d ng c c t b(ng thép gió: khi ti n thơ V = (20 ÷ 30) m/ph; khi ti n tinh V =
(35 ÷ 45) m/ph. N u dùng dao h p kim c ng có th cao h n: ti n thô V = (100 ÷ 140)
m/ph; ti n tinh V = (150 ÷ 200) m/ph.
2.4. Trình t th c hi n
2.4.1. Chu"n b

- Chu"n b phơi: ki m tra th ng, trịn, kích th c và lo i v t li u;
- Chu"n b máy ti n: ki m tra s ho t ng c a máy, m b o an toàn;
- Chu"n b trang thi t b theo máy: # gá, chìa v%n mâm c%p, ) dao;
- Chu"n b d ng c c t: dao ti n ngoài;
- Chu"n b d ng c o: th c c%p, th c lá;
- Chu"n b d ng c ph c v v sinh công nghi p.
2.4.2. Gá phơi và gá dao
Khi gia cơng m%t tr ngồi có th nh v và k3p ch%t phơi nh sau:
- nh v và k3p ch%t phơi b(ng m%t tr ngồi h n ch 04 b c t do, s d ng
mâm c%p 3 ch u ho%c 4 ch u.
- nh v phơi b(ng m%t tr ngồi và m t u ch ng tâm (m%t tr ngoài h n ch
2 ho%c 3 b c t do, l tâm h n ch 2 b c t do).
- nh v phôi b(ng 2 l tâm (h n ch 5 b c t do).
2.4.3. i u ch'nh và v n hành máy ti n
- i u ch'nh các tay g t trên h p t c
tr c chính và h p t c
ch y dao theo
t c
ã
c xác nh ti n.
- V n hành máy: Ki m tra s an toàn c a máy tr c khi cho máy ch y, dao
ch a tham gia c t g t.
2.4.4. Trình t các b c gia công
B c 1: So dao, l y chi u sâu c t
B c 2: Ti n thô
B c 3: Ki m tra kích th c ti n
c trên máy
B c 4: Ti n ti n tinh (s d ng ph ng pháp o, c t th ).
B c 5: Ki m tra k t thúc: Th c hi n ki m tra t)ng th s n ph"m tr c khi
tháo ra kh2i máy.

2.5. Các d ng sai h ng, nguyên nhân và cách phịng ng!a
TT

D ng h ng

1

B m%t tr có ch
ch a ti n

- L ng d không
- Phôi b cong
- Gá phôi b o

- Ki m tra phôi tr
ti n.
- Gá phơi trịn u.

2

Kích th

- Ch n d ng c o sai
- c giá tr o sai
- Ph ng pháp o ch a úng
- Tính chi u sâu c t sai

- Ch n d ng c o phù h p

v i dung sai yêu c u
- Cách o và c giá tr o
c"n th n
- Xác nh úng chi u sâu
c t

3

M%t tr côn ho%c ô - Do dao b mịn
van
- K3p phơi ch a
- C) tr c chính b

4

c sai

nhám b
khơng t

Ngun nhân

ch%t
o

m%t - Góc
dao ch a h p lý
- Ch n ch
c t ch a úng
c ng v ng c a h th ng

cơng ngh kém

Cách phịng ng!a
c khi

- Ki m tra dao tr c khi
ti n tinh
- Ki m tra máy và k3p ch%t
phôi
- Ch n l i góc
dao và
ch
c t.
- Ki m tra
c ng v ng
c a máy và # gá

2.6. Thao tác m u
Th c hi n thao tác m1u và yêu c u sinh viên th c hi n l i.
3. T ch c luy n t p k n'ng
3.1. Yêu c"u luy n t p:
a. B n v+

th

b. Yêu c u luy n t p: Gia công chi ti t t phôi 40 x 100
c trên hình v+ và ch t l ng b m%t.

m b o các kích

3.2. Các b
TT
I

c th c hi n

Trình t

S

Yêu c"u k thu t

Luy n t p l"n th nh(t
1 B c 1:
Gá dao
phôi

- M$i dao ph i
ngang tâm chi ti t
- Phơi gá trên
mâm c%p 3 ch u
ch%t, kích
th c úng nh
s #

và

- T c tr c chính kho ng 600v/ph
- Chi u sâu c t t = 0,5mm

- L ng ch y dao S = 0,1mm/vòng
Ph ng m%t

2 B c 2: Kh2a
m%t u

u

S1

- T c tr c chính kho ng 600v/ph
- Chi u sâu c t t = 0,5mm
- L ng ch y dao S = 0,1mm/vòng
3 B c 3: Ti n
thơ m%t tr

ti n thơ
th

t kích

c φ28,2

chi u dài 50

S

- T c tr c chính kho ng 600v/ph
- Chi u sâu c t t = 1,5mm
- L ng ch y dao S = 0,3mm/vòng

4 B c 4: Ti n
tinh

Ti n

tinh

t

ng kính φ28,
nhám Rz40

S2

S1

- T c tr c chính kho ng 900v/ph
- Chi u sâu c t t = 0,2mm
- L ng ch y dao S = 0,15mm/vòng
5 B c 5: Ki m Ki m tra s n ph"m theo yêu c u k thu t B n v+ chi ti t
tra
cho trong b n v+
II Luy n t p l"n th hai (

o

u ti n

u cịn l i)

1 B c 1: Gá
phơi và kh2a
m%t u

m b o chi u
dài gá %t

S1

- T c tr c chính kho ng 600v/ph
- Chi u sâu c t t = 0,5mm
- L ng ch y dao S = 0,1mm/vịng
2 B c 2: Ti n
thơ m%t tr
t

m b o các kích
th c chi u dài và
ng kính

φ32.5,

chi u dài 40

S

- T c tr c chính kho ng 600v/ph
- Chi u sâu c t t = 1,5mm

- L ng ch y dao S = 0,3mm/vòng


3 B c 3: Ti n
tinh m%t tr
t
kích
th

m b o các kích
th c chi u dài và
ng kính

c φ32+0,1,

chi u dài
40-0,1

S2

t
S1

- T c tr c chính kho ng 900v/ph
- Chi u sâu c t t = 0,2mm
- L ng ch y dao S = 0,15mm/vòng
4 B c 4: Ki m
tra

4. H

m b o kích
th c theo b n v+

ng d n t h c
(1) Yêu c u k thu t c a m%t tr ngoài.
(2) L a ch n dao và thơng s hình h c c a dao khi ti n m%t tr ngồi.
(3) Các gi i pháp cơng ngh khi gia cơng m%t tr ngồi.


Bài 3.2.

TI N M%T )U, TR B*C (06 ti t)

A. Ph ng ti n và trang thi t b d y h c
1. Ph ng ti n:
Giáo án, c ng, ph n b ng, máy chi u, b n v+, ...
2. Trang thi t b :
T Tên và các thông s k thu t c a thi t b ,
T d ng c ; nguyên, nhiên v t li u tiêu hao
1

n
v

SL

Ghi chú

B sung

Thi t b , d ng c (cho 01 SV)
- Máy ti n v n n*ng (Mâm c%p 3 ch u, chìa
v%n)

Cái

01

S d ng ti p

- Máy mài d ng c c t (dùng chung)

Cái

01

S d ng ti p

- D ng c

B

01

S d ng ti p

B

01

S d ng ti p

- Thép CT45 φ40x 100mm

Cái

01

S d ng cho
bài k ti p

- D u máy

Lít

- D, lau

Kg

o: th

c c%p 1/50, th

c lá

- D ng c c t: dao ti n ngoài ( u cong,
dao vai: T15K6 ho%c P18); dao ti n m%t
b c
2 Nguyên nhiên, v t li u tiêu hao (cho 01 SV)

S d ng ti p
0,2

H y

3 Khác
B. Th c hi n bài h c
1. M c tiêu bài h c
Sau khi h c xong bài này, SV có kh n*ng:
* V ki n th c:
- Phát bi u
c các yêu c u k thu t c a tr b c
- L a ch n
c k t c u dao, thơng s hình h c c a dao và ch
c t khi ti n
m%t tr , m%t b c.
* V k n*ng:
Ti n
c m%t tr b c t yêu c u k thu t v kích th c, hình dáng hình h c
và nhám b m%t.
* V thái :
Nghiêm túc, t giác trong quá trình h c t p, rèn luy n tác phong s n xu t cơng
nghi p. m b o an tồn lao ng, v sinh môi tr ng.