cách làm chủ số phận bạn: phần 2 - nxb phụ nữ

Chương9-BẢĐỘCCHẾTNGƯỜIVÀTRỊCHƠI
CHUYỂNĐỔI


Khitơicịnlàmộtbétrai,chatơilàthầntượngcủatơi.

Chalàmộttrongnhữngdoanhnhânthànhđạtnhấtcủathếhệơng.Làmộtanhhùng
trongThếChiếnII,chatơitrởvềnhàđểbắtđầusựnghiệpdoanhnhânvàsốngmộtcuộc
đờicựckỳnăngđộng.
Khơngbaolâusau,chatơiđãtrởthànhChủtịchHộiđồngquảntrịvàTổnggiámđốc
điềuhànhcủamộtsốcáccơngtycơngnghiệpmiềnTrungTây.Chađãtrởthànhcánhtay
mặtđắclựctrongkinhdoanhcủaWarrenAvis,thuộcAvisRentACar.
Tơicịnnhớ,lúcnhỏ,đãtừngbayvớichatrongchiếcmáybaybebécủaơngđếncơng
tynàyhaycơngtykiacủachaởPennsylvaniavàNewYorkvànghĩrằngơnglàvịanh
hùngtốicaocủanướcMỹ.
Khichatơikhơngbayvịngquanhđấtnướclotoansựnghiệpkinhdoanh,ơngthường
băngquađườngđểcùngtơivàcácbạnchơibóngrổminimàhầunhưlúcnàoơngcũng
đềuthắng.Ơngchơitựanhưđãlàmchủđượctrịchơi.
Chatơithườngbảotơi:“Hammuốn.Hammuốnlàtấtcả.Nếuconcóđầyđủlịngham
muốnthìconcóthểlàmđượcbấtcứđiềugìconmuốn.Chacóthểbảođảmvớicon.Là
bấtcứđiềugì”.
ChatơithườnghaydắttơiđếnxemđộiDetroitLions(SưtửthànhphốDetroit)chơi
mơnfootball(bóngđákiểuMỹ),ởđóơngcóthểchỉrathếnàolàsứcmạnhcủalịngham
muốntrênsânfootball.ĐấuthủfootballmàơngưathíchnhấtlàDoakWalker.Walkerlà
mộtcầuthủtuyếnsau,nhưngkhiđộiLionslâmvàotìnhhìnhkhókhăn,phảibảovệkhẩn
cấp,độicầnngănchặnbằngmọigiáđốithủthìDoakWalkerđượcđưavàosân.Anhta
tuynhỏconnhưngniềmđammêbảovệđãgiúpanhtựthíchnghiđược.Walkerlàmột
chungiađốnngã(tackler)gandạ,lúcnàocũngtỏranhạybénvớinhịpđộtrậnđấu.
ChathíchchỉchotơixemDoakWalker,vàtơibiếttơiđangxemmộtđấuthủchơitheo
cáchchatơiđangsống.Anhtachơivớitấtcảsựhammuốn.
Rồimộtđiềugìđóđãxảyđếnvớicuộcđờicủachatơi.

Nàoaibiếtđượcnhữngviệcđóxảyranhưthếnào?Cóthểnàochúnglạicóliênquan
với 2.000 mẫu quảng cáo mà người dân Mỹ nghe thấy mỗi ngày về sự ham muốn tiện
nghi? Có thể nào nó đã hằn sâu trong nền văn hóa của chúng ta đến mức ta chắc chắn
“xứngđángđểtậnhưởngmộtngàynghỉngơi?”
Bâygiờthìtơiđãtinlàgiọngnóithìthầm“Hãysốngmộtcuộcsốngtiệnnghi”làtiếng
nóicủamaquỷ.TơicóthểnhớđếngiọnghátquyếnrũcủaMadonnaBrandokhicathầm
lờisauđây“Tahãymêmuội,conơi”.Thậtchuaxótkhiphảicơngnhậnnhữngngườilàm
chủtinhthầnđơilúccũngbịlơicuốn.Ngườilàmchủcóthểmấthẳnlýtrí.Hãytrơngvào
Elvis.HãynhìnvàoMarlonBrando.Làmchủtrọnvẹnởgiaiđoạnđầucủacuộcđờihọ,và


sauđólànạnnhâncủatínhhamănnhậuvàmêtiệnnghi,đượcthổiphồnglênquimơcác
đồndiễuhànhtrongngàylễTạơn,tráingượcmộtcáchkệchcỡmvớinhữnggìvềhọ
trướcđây.Từlàmchủsangvịthếnạnnhânkhơngphảilàconđườngbằngphẳng.
Chatơivềhưusớm.Ơngđãlàmộttriệuphúởtuổitứtuầnkhiquyếtđịnhrútlui,ơng
trởnêndễdãihơn,vàthíchhưởngthụ.Sauđóuốngrượuchođếnchết.
Điều duy nhất ơng thích trong 20 năm cuối của cuộc sống ‘tiện nghi’ là nhớ về q
khứ.Nhữngmẩuchuyệnơngkểlàlượclạinhữngthángngàyvinhquangtronglaođộng
vàphiêulưu.Nhữngchuyệnchatơikểchotơinghevềcuộcđờimìnhthườngliênquan
đếnnhữngđiềuthửtháchơnggặpnhiềunhấttrongqkhứ.
Tơirấtumếnchatơi,vàtơivẫnmộtlịngumếnmỗikhinghĩvềơng.Nhìnơng
chết vì tiện nghi cũng tựa như nhìn một thần tượng khác của tơi trong thời niên thiếu,
ElvisPresley,làmđiềutươngtự.Tơikhơngtráchgìhọhết.Tơnvinhhọ,vàtơitựhứasẽ
khơngbaogiờnốigóttheohọ.(Hiệntại,tơiđãcốgắngtheogươnghọ,vàtơistchếtvì
nó).Bằngcáchriêngcủahọ,họđãchỉchotathấyconđườngdẫnđếnkhuvựcđó,vàtacó
thểxemcuộcđờihọlànhữngbàihọclớn.Hoặclàkhơng.
Nhữnglầntơithửlaothậtsớmvàocuộcsốngtiệnnghi,đãdạychotơimộtsốđiều,tơi
maymắnđượcsốnglâuđểhọchỏi:rượuvàmatúychocảmgiáccóthêmđượcsứcsốngmộtđườngdẫnđếnlýtrímàkhơngcầncốgắng.Thoạtđầu,chúngnhưpháttriểnmộtý
thứctốitămtơihànhmộtthứgìđó,hoangdãvàtựdohơn.Nhưngngaytừđầu,đólàmột
tìnhtrạnggiảtạobằnghóachất.Đólàmộtsựdốitrátrắngtrợn.

Sựnghiệnngậplàmộtthứbảđộcchếtngườivàmộttrịchơichuyểnđổivì,chẳngbao
lâusaungườinghiệnbuộcphảidùngchấtđó,cốtđểcócáicảmgiácủahắnđãcótrước
khibướcvàoconđườngnghiệnngập.Giờthìhắncầnthứhóachấtđóđểcócảmgiácnhư
bìnhthường.Chỉđểcócảmgiácđangtrảiquamộtngàyxấutrungbìnhcủamộtngười
khơngnghiện,ngườinghiệnphảitựđềcaomìnhvàtăngliềumạnhhơnđểchỉcócảmgiác
làtrungbình!Vàtrơngnónhưmộtlốiđitắtvĩđạidẫntớitinhthần.
Tấtcảđiềutrênđểchứngminhhóachấttạoramộtthứtinhthầngiảtạo.Đókhơngphải
làtinhthầnđíchthực.Vàvìlàgiảtạo,nósẽquaylạichốngchúngta.Nótươngtựmộtthứ
gìđómàchúngtađãcốgắngđạtđượcthậtnhanhmàkhơngcầncốgắng.
Làmgiàunhanh.Chiếmđịavịcao.Cóđượcmaymắn.
Mộtngunlýcơbảnmangtínhtồncầulnmuốnchúngtahiểurằngbảnthânnỗ
lựclàquantrọng…thậmchílàtốtđẹp.Nỗlựcđó,tựnóđãcóthểtạoracơnghiệplớn.Và
tựdùnghóachấtđểtìmcáchtránhnénósẽlàhànhđộngbắnsaulưngmộtcáchtànbạo
nhất.
Hãytựghinhậnngườitathườngnóigìvớinhaukhimắthọsánglênniềmvuisướng.
Gầnnhưlnlnlànóivềsựđốikhánghoặcviệcvượtquamộtthửtháchnàođó,việcai
đóchạymarathonlầnđầutiên,aiđóphảiphátbiểulầnđầutrongmộtbuổihọpcủaCơng
ty,aiđóchơimộttrậncầutuyệtvời,mộtcasinhkhó.Đólnlnlàmộtviệcđịihỏisự
cốgắngvàcanđảm.Thậtlýthúkhiđượctheodõingunnhântạophấnkhíchnơicon
người.
Bạncũngnênghinhậnthêmkhơngainóinhiềuvềtiệnnghi,nhànhạ.Nếuphảiviết
mộtcuốnsáchmangtựađềGreatMomentsinHumanComfort(Nhữngthờikhắcvĩđại


trongsựnhànhạcủaconngười),tơikhơngnghĩaisẽmuanótrừphiơnghaybànàođó
nghĩnólàsáchkhơihài,màtheotơi,chắcnósẽkhơihàithật.
Lúclâmchung,chắcchắnbạnsẽkhơngcầunguyệnbạnđượcsốngvớinhiềutiệnnghi
hơn,hoặcbạntìmđượcmộtkhuhưởngthuannhàn,thoảimáihơnđểmàẩnmình.Bạnsẽ
cầunguyệnmìnhđượcsốngphiêulưuhơn.Rằngbạnsẽtựkhẳngđịnhmìnhhơn.Bạnsẽ
thửlàmmộtđiềugìđó.Bạntựcảitạomìnhthêmmộtlầnnữa.

Chương10-ĐITHEOCONĐƯỜNGTỪSỢHÃYĐẾN
HÀNHĐỘNG


Nhữngnạnnhânthườngthíchphátbiểurằngthờinaykhơngcóanhhùng.Nhưngnếu
họchịubướclùilại,họsẽthấymộtbứctranhvĩđạihơnnhiều:mộtcáchđầytiềmnăng,
chúngtachỉcónhữnganhhùng.
Mỗingườiđềuđượccấpmộthànhtrìnhanhhùngđểthựchiệnvàtronglịchsửnhân
loại,hiệnnayngườitađãýthứcđượchơntrướckiarấtnhiềuvềhànhtrìnhcánhâncủa
mình.Cũngnhiềuhơntrướckia,ngườitanhậnlấytráchnhiệmvềsựkhơnngoanvàtính
phiêulưucủamình.Tahãynhậnđịnhvềsựnổitiếnglâudàihếtsứcđặcbiệtcủabộphim
TheWizardofOz(NhàphùthủycủaOz).
CácsáchOzcủaFrankL.Baum,màtơixemngấunghiếnlúccịnbé,tiếptụclơicuốn
độcgiả,bởivìchúnglàmộtphépẩndụvềhànhtrìnhmàtấtcảchúngtađềucốgắngthực
hiện.Hànhtrìnhđitừsựlệthuộchồntồnvàongườikhác(bắtđầutừlúcmớisinh)để
tiếntớiđộclậphẳnmộtcáchlykỳ,đặctrưngbởimộtliênkếtkhơngngừngpháttriểnvới
tinhthầnnộitại.
TạisaonhiềugiađìnhvẫnthcuộnbăngvideoNhàphùthủycủaOzkhihiệnnayđã
córấtnhiềuphimkháchấpdẫnhơn?


Chúngtanghỉlàmđểxemnhàphùthủy


HànhtrìnhđixiconđườngYellowBricktiêubiểuchohànhtrìnhtrongđờicủamọi
người.Đasốchúngtađãmấtrấtnhiềunămđểtìmnhữngnhàphùthủybanchotasựkhơn
ngoan,lịngquảcảmcầnthiết,cũngnhưtấmlịngtacầncóđểtiếnlên.Trongphim,nhà
phùthủybáochoDorothyvàcácbạnbiếtơngtasẽtheochânhọ.Ơngtaởbêntrongcon

ngườihọ.NhàphùthủykhơngbanchoNgườithiếcbấtcứthứgìmàNgườithiếcchưacó.
Hànhtrìnhcánhâncủachúngtabắtđầutừtrongbàothai,nơimàchúngtahồntồn
phụthuộc.Bướctiếnđầutiênđểđượcđộclậpxảyrakhichúngtatáchrờikhỏithânthể
ngườimẹvàtrởnên,theochữnghĩavàthểchấtmànói,độclậpkhỏingườimẹ.
Bướctiếnthứhaitrongcuộchànhtrìnhcủachúngtađếnlàkhitarờigiađìnhđểđira
ngồitựmưusinh.Đốivớinhiềungười,giaiđoạnnàycủahànhtrìnhmưucầuđộclập
khủngkhiếpđếnmứchọmuốntháolui.Đốivớimộtsốhọ,‘tháolui’nằmdướidạngtìm
mộtngườibạnthânđểrồilệthuộchồntồnvềcảmxúcvàongườiấy,mộtngườiđóng
vaitrịthaythếchamẹ.Việcnàythậtrakhơngbaogiờthựchiệnđược,bởivìkhơngmột
aicóthểcungứngloạidịchvụnày.
Nhưngnếuchúngtacóthểnhậnrõsựthậtchúngtakhơngcầnđếnthứlệthuộcđó,và
mỗingàysẽcàngcónhiềugiaiđoạnvàbướctiếnlênởphíatrướctrênconđườngtìmđến
độclập,chúngtasẽlạitiếptục.Chúngtasẽtiếpnốicuộchànhtrình,tựcảitạochúngtavì
niềmvuipháttriểnthuầntúycủacảhànhtrình.
Kiếnthứcvềbơilộihoặcđạpxekhơngthểđượctruyềnđạthoặcgiảngdạytrongmột
buổihộithảo-nóphảidomỗimộtconngườitựkhámphátheomộtcáchhếtsứccánhân.
Điềunàycũngđúngvớisựkhơnngoankhitiếptụctheođuổicuộchànhtrình.


Tơitìmđượcmộtnơikhácđểđịnhcư


Đơikhichúngtađãthựchiệnsớmmộtbướctiếnđầykinhngạctrênconđườngtìmđến
độclậpmàcũngkhơngnhậnrachúngtađãlàmđiềugì.NếunhìnvàocuộcđờicủaElvis
Presley,chúngtasẽthấyđượcmộtsựđộclậpvàlịngquảcảmđầyhânhoanlàmcảthế
giớikinhngạc.Chưacóngườidatrắngnàođãcóthểhátmộtcáchsaysưavàsốngđộng
như vậy. Chưa một người da trắng nào có thể bước lên sân khấu với một tinh thần giải
thốt,thậtthoảimáinhưvậy.(AlJolsonđãmộtlầnthử,nhưnganhnghĩphảiănmặcnhư
mộtngườiMỹgốcchâuPhimớithốtlyrađược.)
TrướcElvis,ngườidatrắngkhiháttrênsânkhấutrơnggiốngnhưnhữngtranhbiếm

họaClutchCargo,vớichỉmộtcáimiệngmấpmáytrênmộtthânthể,nóitheocáchkhác,
làthụđộng.Giọnghátqcẩntrọngsẽkhơnglàmmềmđượcmộttráitimbănggiá.
Tơicịnnhớlúcđược13tuổi,ngồitrướcmànhìnhTVtạinhàtơiởBirminghamn
ắng khu ngoại ô bang Michigan, xem Elvis Presley trong các chương trình biểu diễn
TommyDorseyvàEdSullivan,vàtơiđãthậtsựbịchốngváng.Bạncóthểnàocảmgiác
thựcnhưthếvàhátđượcnhưthế,vớibấynhiêutựdovàhânhoanthuầntúy?Làmsaođể
aiđódámhátvớitầmcỡvàsứcsốngđó,trongkhivẫncịntươicườinhưchúchimhọami
đangnhâmnhichàngmèo?Cuộcsốngtrởnênđầytrànnhữngkhảnăngmớimàtơichưa
baogiờmơđến.Tacóthểlàainhỉ?
Tơichưabaogiờđượcthấymộtthứtựtạohồntồnnhưthế,mộtngườilàmchủđược
tinhthầnnhưthế.Elvislàmchủđượccácbàihátcủaanh,vàlàmchủđượcđámđơng.
Giọng hát của anh luyến cao với niềm hân hoan gắt gỏng khi nó bay vút lên tận tầng
ozone.Anhđãthổithủngmộtlỗtrongvũtrụ.(Từ“vũtrụ”nghĩađenlà“mộtbàihát”,và
đốivớitơi,Elvisđanghátnó.)
Nhưngkhơnglâu,tinhthầnbắtđầulụitàncủaElvis,vìanhkhơnghiểuhếtanhđangcó
những gì. Giống như rất nhiều ngơi sao khác, anh đã tìm những lối tắt để tiếp tục cuộc
hànhtrình,vàđólàhóachất.
Matúyvàrượuđãhóatrangthànhlịngcanđảmvàtinhthần,vàngườisửdụngchúng
cứtintưởngmatúysẽđưatatiếptụccuộchànhtrìnhđếnđộclập,vìđólàảogiácnhất
thờimànómanglại.
Nhưng rượu và ma túy trở lại hại người sử dụng và hiện tại làm đảo lộn cuộc hành
trình.Chúngbắtchướctheovànhạobángtinhthầnconngười.Chúnggiốngnhưnhững
ngườimạodanhElvis.Chúngmạonhậnlàtinhthần.Chúngchotathứcanđảmgiảtạovà
“thứrượumạnh”trongchốclát,nhưngchúnglạinhanhchóngtạoramộtsựlệthuộcchết
người-vàloạilệthuộcnàychínhlàthứmàchúngtacứnghĩmìnhđangthựchiệnhành
trìnhđểxarờinó.Đólàảogiác.Đốivớimộtsốngười,nómangtínhđịnhmệnh.
Elvis đã bắt đầu cuộc đời mình trong tinh thần. Anh bước ra khỏi cổng trong vinh
quang. Người ta nghĩ rằng anh có cá tính kỳ dị vì anh khơng có cá tính. Khơng có con
người nào được đúc sẵn giữa anh và âm nhạc. Chẳng qua âm nhạc lên tiếng thơng qua
hìnhhàiconngườianhmàthơi.Nhữngbàihátđầuđờicủaanh,vẫnkhơngaitheokịp,

nếuxétvềtínhsơiđộngvàchấtgiọngthuần.Nhưngkhianhgiảingũvề,ngườimẹu
qcủaanhquađời,vàtinhthầntronganhlụitàndần,anhđãcómộtquyếtđịnhvơý
thứclàbướclùilại.Quảkhơngphảilàmộtcảnhtượngđẹpđẽđểnhìn.Sốngườitrong
chúngtatừngđượcanhtruyềncảmhứng,bâygiờlạicảmthấybốirốikhixemcáccảnh
phim lười, giả tạo của anh và nghe giọng anh trở nên khàn khàn, kết hợp với việc lạm
dụngmatúyvàbơđậuphụngchiêndòncùngbánhxănguýchchuối.


Tấtcảanhhùngđãđivềđâu?


Elvis là người hùng đầu đời của tơi vì anh chỉ cho tơi thấy hình ảnh của sự độc lập
đúng nghĩa. Anh đã nêu gương tinhthần cho một thế hệ ngồi tại nhà, giữ chân những
ngườixemOzzie&HarrietđứngntạichỗtrongcáckhungoạiơdướithờiElsenhower
(NgaycảLittleRickycũngtheogươngElvismàtựcảitạomình).
Nhữngngườinạnnhânthườngchorằnghiệnnaykhơngcịnanhhùngnữa,nhưngđiều
nàykhơngđúng.Nếumởmắtra,tasẽthấycónhiềuanhhùnghơncảtrướckia.Người
hùngđầutiêntrongngàymàtathấychínhlàngườitronggươngkia.
NhữngngườinạnnhânlnhướngtớicácanhhùngxaxưatựanhưBabeRuthvàJFK,
nhưnghọkhơnghềvĩđạihơnnhữngngườihùngthờinay;họchỉhưởnglợitừsựhưcấu
củacácphươngtiệnthơngtinđạichúng,nhưngcũngchínhcácphươngtiệnnàysẽnhìn
họmộtcáchtráingượclạimộtkhihọnghiệnrượuhoặcmêgái.NóiBabeRuthlàngười
hùngcủatơicũnggiốngnhưnóiƠnggiàNoelSantaClauslàngườihùngcủatơivậy.
Một người mà tơi ln thích được tiếp thu là cựu nữ diễn viên Jessica Tandy. Bà ta
khơngbaogiờtừbỏhànhtrình.Ngayởtuổi90,bàlnpháttriểntrongđộclậpvàtinh
thầnlnnởhoa.Khơnggiốngnhưđasốngườidùngtuổigiànhưlàmộtthứbiệnminh
thươngtâmchoviệckhơngcốgắng,bàvẫnlnthayđổisovớichínhbà.Lnlncải
tạo.

Ngaylầnquaycuốicùng,trongphimDẫndắtCơDaisyvàKhơngaiđiênhết,bàđã
chocảthếgiớithấyconngườichúngtacóthểgâykinhngạcnhưthếnào.ĐốivớiJessica
Tandy,hànhtrìnhkhơngbaogiờdừnglại.Vàbạncóthểthấysựkiêntrìấytrongnhững
việcbàlàm.NếubạnxemphimDẫndắtCơDaisyvàKhơngaiđiênhết,bạncóthểtựtrả
lờicâuhỏiđãcólúcnàomìnhgiàđichưa.
Hãytheodõihànhtrìnhtâmhồnbạn.Hãynhậnthứcvềnó;hãythườngxunsuynghĩ
vềnó.Hãyxemnólàquantrọngđốivớibạn.Hãytơđiểmnó.Nókhơnghiệnhữuđểlàm
bạnsợ;nóhiệnhữuđểkhiếnbạnphấnkhíchhơn.
Lúcnàobạncũngphảibiếtđivềhướngnàotrênbướchànhtrìnhcủamình.Quyếtđịnh
mà bạn sắp đưa ra sẽ khiến bạn tiến lại gần hơn hoặc lùi ra xa hơn sự độc lập? (Điều
nghịchlýởđâylàbạntrởnênđộclậphơnvềcảmxúckhibạnnhậnthứcrõhơnvềmối
liênkếttinhthầnvớitấtcảsinhvật.)Conđườngthựctếbạnmuốnđilàconđườngnào?
Conđườngquaytrởlạisựphụthuộcvàtínhtrẻconlàconđườngđượcnhiềungườichọn
hơn,nhưngbạnsẽkhơngchọnnókhibạnbiếtđượcnósẽđưabạnvềđâu.
Bằngnhậnthứcvềhànhtrìnhcủamình,bạncóthểtừbỏnhữnglốibiệnminhcũ.Bạn
cóthểngừngnói“mìnhđãgiàđi”nhưmộtlờigiảithíchvềviệcgiảmnỗlựcvàgiảmhoạt
độngcủamình.Bạncóthểtiếndầntừviệcnàyđếnviệckia.Bạncóthểthựchiệnmột
việcbứtphá.Bạncóthểkiểmsốttồnbộhệthốngnănglượngcủabạn.Tạisaokhơng?
Bạnlàmđiềuđónhưmộtđứatrẻcon.Chỉcầnthựchiệnlạilầnnữa,nhưnglầnnàyvớitất
cả ý thức và sáng suốt. Bạn sẽ cảm nhận cuộc sống mới trong sức lực của bạn, rồi bạn
cuốicùngsẽthấycảitạolàcầnthiếtvìniềmvuidonómanglạimàthơi.


Chương11-VẺĐẸPCHĨNGTÀNCỦANGỌNLỬA
NHIỆTTÌNH


Từlâu,trongxãhộichúngtaxemphấnkhíchlàđiềugâyphiềntối.Chúngtacốgắng
giấunóđi.“Lạnh”thìởbêntrong;cịnphấnkhíchthìkhơng.
Đâylàmộtvídụ.Banđầu,JayLenomuốnviếtkýsựvềcuộcđờimìnhnhưthựctếxảy

ra.Anhmuốnkểlạianhđãphấnkhíchrasaođểtrởthànhmộtngơisaovàmộtdiễnviên
hàinổitiếng,vàcuộcđờianhđãơmấpbaonhiêulàmộngtưởngvàđuatranh.Anhmuốn
nóivớithếgiớinàyrằngbấtcứaicũngcóthểthựchiệnnótheocáchhiểucủariênghọ,và
anhmuốngắnkếtthànhcơngcủamìnhvớihànhđộnglàmviệccómụcđích,tậptrung,
siêngnăngvàchămchỉ.
JayLenoqphấnkhíchvềtínhhiệunghiệmcủacơngthứcavừatìmrađểđạtđến
thànhcơng,đéếmứcanhmuốnđặttênchocuốnsáchtựthuậtcủamìnhlà:Agooddog
willruntillitsheartexplodes(Mộtchúchóngoansẽchạyđếnkhitimvỡra).
Nhưngnhữngđầuócbịpbợmđãvượttrộihơnvàvănhóathườngngàyđãthắngthế.
CóqnhiềutínhphấnkhíchthơthiểntrongtựađềMộtchúchóngoansẽchạyđếnkhi
timvỡra.VìthếhọđãnóiđểanhđặtlạitênsáchlàLeathingwillmychin(Cáicằmđi
trước),vìngàynayởlứatuổinày,ngườitaquanniệmviệcnhạobángmộtkhiếmkhuyết
vềhìnhthểvẫn‘nhẹnhànghơn’làkhentặngmộtniềmđammêthànhcơngvàmuốnnổi
tiếng.
Do đó Jay đã khơng kể lại chúng ta nghe về cái bí quyết thật, khơng mấy êm ả, của
nhữngthànhcơngcủaanh:mộtđiềuhuyềndiệusẽđếnnếutaquyếttâmvìnó.Thayvào
đó,anhtatrìnhbàymộtcuốnsáchtựthuậttầmthường,tựmâuthuẫn,tựnhậnthức,với
tồn những câu chuyện duyên dáng khiến anh trở nên nhếch nhác và bị làm nhạt nhịe
mình,chỉvìmộttiếngcười.ĐókhơngphảilàanhJayLenothật.Anhđãnhượngbộvới
bảntựthuậtqhờihợt,bởivìcơngviệcbiếttậptrung,cómụcđíchkhơnghềđúngtheo
chínhkiến.Ngườitanghĩkhơngcólýdonàokhácngồisựthamlamvàtínhvịkỷđểgiải
thíchchosựhăngsaylàmviệctốtnhưthế,dođótốtnhấtlàhãyqnnóđi.Bạnkhơng
muốntựlàmkhómình.
Tuy nhiên, thành cơng của Leno là một điều đáng kính nể để chúng ta tập trung suy
nghĩ.Mộtcáchkínđáo,chúngtauthíchcáicáchanhtađạtđếnnó.Chúngtabắtđầu
mấtkiênnhẫnvớilốisốnghưởngthụ,phântâmdobaonhiêulơicuốnhướngvềtiệnnghi
vàthoảimáiđemlại.Chúngtaqmệtmỏivớicáibànchảirăngbằngđiện,vàchiếcđiện
thoạidiđộng“mọilúcmọinơi”,vàcáivănhóapopbắtđầuphảnảnhđiềuđó:Ngàynọ,
tơiđãthấymộtbíchchươngvớinộidung“Hãygácmáyđiệnthoạilạirồiláixe!”
Tơinghĩrằngngườitacũngđãchánngấyvớicâusửasaimangtínhchấtchínhtrị,xem

hăngsaylàmviệclàthamlamvànhiệttìnhcơngtáclàvịkỷ.Tơitinrằngchúngtavẫnâm
thầmmongmọinhiệttình.Đólàlýdotạisaolịngnhiệttìnhđangtrongqtrìnhtrởlại
thậtvinhquang.
NgườitađixemcácphimnhưJerryMaguirebởivìkhidiễnviênCubaGooding,Jr.,


vừanhảyquanhvừalalên“Đưatiềntơixem,đưatiềntơixem”,anhtađangbiểulộsự
phấnkhíchđơnthuần,vàchúngtađãkínđáouthíchđiềuđó.Điềukhiếncâunóitrên
trởnênnổitiếngmộtcáchkhóchịulàvìcóngườiđãbiểulộsựphấnkhíchkhơngchút
ngượngngùngđốivớimộtthứmàthơngthườngngườitavẫn‘vơcảm’:tiền.
TrongphimMybestFriend’sWedding(Đámcướicủangườibạntơiuqnhất)do
JuliaRobertsthủdiễn,tấtcảmọingườingồiquanhmộtchiếcbànđồngthanhhátlên“Tơi
đangcầunguyệnchobạn”vớitấtcảniềmphấnkhíchkhiếncảkhánphịngnhưbịlấnát.
Mộtsốtrongchúngtơimắtđãrớmlệ.
TrongkiệttáchoamỹThatthingyoudo(Việcấyanhlàm)củaTomHanks,cảnhsiêu
việt đã xảy ra khi các chú nhóc trong ban nhạc rock nghe bài hát của chúng được phát
thanhlầnđầu.Sựphấnkhíchkhơngkiềmchếđượckhiếnchúngchạydọctheocácphốvà
quanhcáccửahàng,vừanhảyvừalahétmộtcáchsungsướng,đãkhiếncảbộphimtrở
nênhồnhtráng.
TínhchấtvaidiễncủaLeonardoDiCapriotrongphimTitaniclàmộtsựnhậpthâncủaý
niệmphấnkhích.Tìnhucuộcsốngcủaanhvượtlêntrênhiểmnguyvàcảchếtchóc.
Tìnhuđóđãlàmthayđổicảcuộcđời.ĐólàbíẩnbêntrongphimTitanic,điềukhiến
âmnhạctrởnênthậttuyệtvờivàlàmrungđộngcảnhânloại.Chúngtathíchnhìnthấy
chứngcứvềtráitimlnthổnthức.
Phấnkhíchlàniềmđammêthầmkíntrongta.
NgườitangheDickVitalenói,khơngphảivìnhữngđiềuanhbiếtvềbóngrổtrường
học,màvìnhữngcảmxúcđầyphấnkhíchcủaanhvềnó.
Bâygiờchúngtathườngrakhỏinhàđểđếnrạphátxemđiềukhiếmkhuyếtnhiềunhất
trongcuộcsốngchúngta:sựphấnkhích.TomHankstrongphimTheTerminal(Gacuối)
đãtruyềncảmhứngđếntấtcảmọingườibằngmộtniềmđammêcuộcsốngthậtngâythơ.

Chắcbạnđãnhậnthấynhữngcảnhcảmđộngvàđángnhớnhấttrongphimnhữngnăm
gầnđâyhầunhưđềuliênquanđếnviệcconngườibỏđithânphậnvàbiểulộtinhthần
chân chất. Chúng ta đã tiêu tiền đúng để xem những cảnh trên vì nhờ đó, chúng ta biết
chínhxácmìnhcầnphảicóthêmgìnữatrongcuộcsốngriêng.
ThisĩxứWalesDylanThomasđãthúcgiụcngườichađanghấphốitìmchođượcsự
phấnkhíchvìcuộcsốngkhiơngnói“XinChađừngqkhoanthaiđivàođêmtốin
bìnhđó,màhãyđiêntiếtlênkhithấyánhsángsắplụitàn”.
Từphấnkhích(ethusiasm)gốctừchữHyLạpentheos,cónghĩalà“Thượngđếbên
trong”.Đượcgắnkếtvớiphầnđócủamìnhlàkinhnghiệmđángqnhấtmàtacóđược.


Hãycấtlêntiếng“Vâng!Có!”


Cảmgiácphấnkhíchlnlàkếtquảcủamộtnỗlựcnộitạimàbạnđãthựchiện,dùbạn
có nhận thức được nó hay khơng. Đó là kết quả của một điều bạn đã tạo ra, thơng qua
chuyểnđộngvàcửđộng,kểcảkhicửđộngchỉcótrongtinhthầnbạn.
Cáicảmgiác“Vâng!”bạncóđượckhitrởnênhăngháilàkếtquảcủaviệcdichuyển
lênmộtbậccaohơnvềtinhthầnvàtrítưởngtượng,vàsựnhậnthứcbạnđãtựvậnđộng
đếnđó.Giốngnhưconbướmcốxunquacáikén,giốngnhưRockychạybăngquacác
conphốPhiladelphiatrongcơnmưabuổisáng.Chủđềâmnhạcthườngnghethấytrong
phimRockyđãtrởthànhmộtphầncủacủalịchsửđấtnướcchúngtavìnóliênquanđến
nỗlực.Rockykhơngnóivềchiếnthắng.BảnthânRockycũngkhơnghềthắngtrận.Nó
liênquanđếnmộtđiềucịngâyấntượngmạnhhơncảthếnữa.
Biếtđượccáchđểcóđượctinhthầnđãlàthắngbaphầntưcủacuộcchiến:thấynó,
biếtnó,thựchiệnnó,vàlntraudồinó.
Trongđờitơi,từrấtsớmtơiđãphảiđốimặtvớinhiềuvấnđềkhithốtkhỏilốisuy
nghĩ“nạnnhân”đểbướcsangcách“làmchủ”,bởivìđơngiảntơikhơngbiếttơisẽthực
hiệnđượctớiđâu.Tơicứnghĩmìnhđangmắcbẫy.Chiếcbẫyrấtêm,nhưngnóvẫncó
mùicủamộtcáibẫy.Trongbẫy,vọnglạitiếngnóiêmdịucủanạnnhân:“Rồisao,bạncó

thểlàmđượcgìnào?Bạnkhơngthểlàmđượcgìcả.”Nhưngvẫncórấtnhiềuđiềutơiđã
cóthểlàm.Tơiđãkhơngthấychúng,chỉvậythơi.
Đểtựchứngtỏbạnlncóthểlàmđượcmộtđiềugìđó,bạnhãythựchiệnthínghiệm
sau:Lấyramộttờgiấysạch,cókẻdịng.Ởđầutrang,hãyliệtkêramộtvấnđềhiệntại
củabạn,mộttìnhhuốngnàođómàbạnmongmuốnmìnhđừnggặpphải,mộttìnhhuống
đangxấuđimàbạnđãsuynghĩrấtnhiềunhưngvẫnchưabiếtphảilàmgì.Tơiđangchỉ
chobạnthấylàtinhthầnbạncóbiết.
Bâygiờ,phíadướicủavấnđề,hãyviếtcâusau“Nămviệcnhỏmàtơicóthểlàmtrong
ngàyhơmnay”Rồibạnđánhthứtựtừ1đến5trêntranggiấy,nhớchừachỗphíadưới
mỗichữsốđểviếtcácýtưởngcủabạn.Bạnkhơngđượcđứngdậykhichưaviếtrahết
nămcơngviệcđó.Hãycốvắtócmàviếtrachođượcmộtđiềugìđó.
Saukhiviếtđượcnămýtưởng,bạnphảilngiữtờgiấyđóbênmìnhsuốtngàyvà
khơngđượcđingủkhichưalàmxonghếtcảnămcơngviệcđó.Hãynhớđólànhữngviệc
nhỏmàbạncóthểlàm.
Hồnthànhxong,bạnsẽrấtngạcnhiênkhithấymìnhđãcóthểthayđổiđếnmứcđộ
nàobảnchấtvấnđềcủamình.Trongnhiềutrườnghợp,bạncóthểgiảiquyếtdứtđiểmnó.
Trongnhữngtrườnghợpkhác,bạnsẽthấytrongđầumình,nókhơngcịnlàmộtvấnđề
nữamàthayvàođómộtdựánmới.Mộtcơngviệcđangtiếntriển.
BạnhãylàmmộtvàilầnnhưthếrồibạnsẽhiểuThomasJeffersonmuốnnóigìquacâu
“Cànglàmnhiềuthìcàngcóthểlàmnhiềuđiềuhơn”.
Tạisaovậy?Bởivìbạnđãtựcảitạomìnhtừvịthế‘nạnnhân’sang‘làmchủ’.Bạnđã


lànạnnhâncủamộtvấnđềlớn,mùmịtvàhỗnđộn.Rồibạntrởthànhngườichủcủamột
dựándochínhbạnđềra.Khibạnliệtkêranămđiềunhỏbạncóthểlàm,bạnđãchuyển
cáivấnđềđóthànhsởhữutrítuệcủamìnhrồiđó.


Chương12-QUYẾTĐỊNHCHẤMDỨTTÌNHTRẠNGYẾU
ĐUỐI

Tơinhớcómộtlần,khơnglâutrướcđây,khicáicátínhtựtạocủatơitrởnênyếuđuối
mộtcáchvơcớ.Huấnluyệnviêncủatơicóthểthấyđiềunày,nhưngtơithìkhơng.
HuấnluyệnviênđồngthờilàcốvấnchotơiSteveHardisoncókhuynhhướngkhơng
đồngtìnhvớitơikhitơitựmơtảthậtchilymìnhlàyếuđuốivàbịhạnchếbởicáithân
phậnđịnhhìnhsẵntrongtơi.
Nhiềunămtrướcđây,ơngấyđãthấyđượcmườiphầntrămvềtơilàtốt,cóthểgiữlại,
vàơngchỉchotơicáchnhânrộngphầntốtđórathànhcáitơitrọnvẹn.Ơngấydạytơibiết
cáchtựcảitạo.
TơichưaquenbiếtaicóđượcsổtheodõivềcơngtáctưvấnnhưHardison,tơicũng
chưa biết ai có được niềm đam mê khơn ngoan trong cơng tác huấn luyện như ơng ta.
Hardison tìm ra phần tốt nhất ở một người nào đó, rồi xử lý theo cách xem họ như chỉ
gồmphầntốtnhấtđó.Khơngbaolâu,phầntốtcứpháttriểnthêm.Phầncịnlạitàndần,
rồichếtđivìthiếuchămsóc.
SteveđãđóngkhungvàtreoởchỗdễthấytrongnhàmìnhmộtcâunóicủaNarthaniel
Brandennhưsau:
Tơitinlàmộttrongnhữngđiềuhữuíchnhấttacóthểlàmchongườikháclàtừchối
thamgia,chiasẻcáchnhìnthơthiểnvềnhữngmặthạnchếcủahọ.
Sauthànhcơngcủachuyếnduthuyếtđầutiênrịngrãtronghainămbằngkinhphícủa
riêngtơi,tơiđềnghịSteveHardisongiúptơigianhậpmộttrongnhữngtổchứchuấnluyện
doanhnghiệphàngđầucủađấtnước.Tơicảmtưởngcơngtyấysẽđượclợikhiđưathêm
tơivàolựclượngdiễngiảvànhàtưvấn,vàtơicũngsẽcólợihơnkhiđượclàmviệcgần
gũivớisốđơngkháchhàngcủahọmàđasốnằmtrongdanhsách500Cơngtygiàunhất
thếgiới.Nhữngviệcthươngthảođểgianhậpcơngtytiếnhànhchậmchạp.
Hardisonkhơnghàilịngvớicungcáchtiếpcậncơngtycủatơivàtinrằngtơisuynghĩ
theohướngtơiđãtrởnênmộtdiễngiảqgiỏitrướccơngchúng.Ơngấynghĩtơiđãbịsự
tựtinvàlịngtựtrọnghãmmìnhmộtcáchqđáng.
Ơngấyhỏitơi:“Tạisaobạnkhơngthểnóimộtcáchmạnhmẽthậtsựbạnlàai?Tạisao
bạnkhơngchohọbiết…thậtsựbiết…rằngcácbuổidiễnthuyếtcủabạnđãtrởnênmạnh

mẽ như thế nào, và bạn thật sự cảm nhận về bản thân bạn như thế nào khi so sánh với
nhữngngườimệnhdanhlàchungiatâmlýhọckhác?Nếuabnjkhơnggiữđúnglờivới
bảnthânmình,thìaikhácnữalạicóthể?Hãyviếtragiấy.Hãykiênquyếtvớinó,vàphải
canđảm.Hãynóichohọbiếtbạnlàai.Đừngnóiquanhconữa.Ngunnhânvìsaocuộc
thươngthảonghềnghiệptiếntriểnqchậmchạplàdobạnđấy.Bạnchịutráchnhiệmvề
cuộcđờibạncó,chịutráchnhiệmtồnbộ.”
Từđótơivềnhàđểsuynghĩthêmvềđiềuđó.Tạisaotơiphảilàmnhưvậy?Họchưa
biếthaysao?Họđãcótrongtaycácbảngđánhgiávàgiấychứngnhậntơilàdiễngiảhội


thảorồimà.Tơiphảinóivớihọtơilàaisao?
Vàtơibắtđầuhiểuralà:đúng,tơiphảinóivớihọtơilàai.Vàcóđượccanđảmđểdám
nóiratơilàai,tơisẽđồngthờitạorađượctơilàai.Chúngta‘kếtán’mìnhgắnkếtvới
cuộcđờicóđượctừnhữngconngườimàchúngtacứnghĩlàta.


Tảnbộmộtvịngvềphíahoangdã


Rồitơiđivềnhàvàviếtmộtláthư.TơicịnnhớnhàbáothểthaoMỹnổitiếngRed
Smith đã từng nói điều gì đó về cách viết văn thật hùng hồn: Bạn chỉ cần mở một tĩnh
mạchravàviết.Tơihítmộthơithậtsâuvào,vàviếtmộtbứcthưgửichoCơngtyhuấn
luyệnmàtơiđịnhxinvàolàm.Tơiđãviếtnhưsau:
“TơinóilênđâykhảnăngcủatơivànhữngviệctơisẽlàmdùcóhaykhơngcóCơngty
củaqvị.
“Tơisẽtặngchocảthếgiớiphươngthứcdễnhất,sảngkhốinhấtlâunaychưaaibiết
tớiđểtiếpcậncácngunlývềxâydựngchomìnhmộtđộngcơvàvềniềmvuitinhthần
(khảnăngvơtận)thơngquahaitínhbivàhài.
“Vídụ,thầygiáolớp4củacontraitơiBobbyđãđềnghịtơicấpchomộtsốbảncủa
mộttrongcácsáchviếtcủatơiđểlnchuyểntrongtrường.Cơláixebtcủathầythấy

thầycầmmộtcuốnliềnhỏimượnđểđọcthử.Cơláixeđãđọchếtcuốnsáchđótrongkỳ
nghỉ Xn, rồi nói với Bobby cơ muốn mua thêm nhiều sách đó để tặng cho bạn bè và
ngườithân.Điềunàykhiếntơirấtquantâm,vìthơngthườngcácláixebtítđocloại
vănchươngthuộcnghiệpvụcủachúngtơi.
“Đâylàthứvẫncịnthiếutronglĩnhvựcpháttriểnvàthànhđạtcánhân:đólàtính
đơngiảnvàtínhhàihước.Chúngtacócácnhàtruyềngiáothọcảtrămtuổiđểgiảngdạy
cácngunlýthayvìnhữngngườithậtvàdễbịtổnthương.Cácngunlýhiệnhữudo
các hướng đạo sinh gọn gàng sạch sẽ giảng dạy. Khi trông hoặc nghe các vị này nói,
khơngthấycóđiểmnàogiốngnhữngngườiđãtừngđidạophíarừnghoangmanghoặc
nhảymúavớimaquỷdướiánhtrăng.
“Các lái xe bt muốn có sách đó, nhưng họ khơng thể thấu hiểu hết nội dung, nếu
sáchđượcgiảngdạybởinhữngngườigiốngphumaitángvànóichuyệnnhưnhữngsinh
viênthẳngnhưruộttượnglúcnàocũngmangtheotáochothầyvàmơmộtngàynàođó
đượclàmthầy.Chúngtacầnchiasẻchianghiệm,chứkhơngphảidạynó.
“Đốivớingườikhác,tơilàmộtkẻmàhọcóthểcùngcườivàcùngđồngcảm.Tơilà
đứanhátganmàhọđangchờnghenói.
“Và việc trao đổi kinh nghiệm mà tơi sắp thực hiện ở đây thơng qua sách vở, vốn
khơngphảilàchứngcứtrítuệvềquyềnlựccủamình.Vấnđềlàphầnlớnnhữnggìchúng
tathấyhiệnnaytrongvănchươngviếtvềsựpháttriểncánhânlàchúngkhơngđượcviết
vìlợiíchcủangườiđọc.Chúngđượcviếtnhưmộtdẫnchứngtrítuệ-mộtchứngcứvề
chunmơnởmộtchừngmựcnàođócủangườiviết.
“Sách tơi viết dành cho các lái xe buýt. Chúng được viết đặc biệt dành cho những
ngườithườngngàyítđọcsách.Tơibiếtmộtngàynàođó,sáchtơiviếtsẽgiảiphóngđất
nước,giốngnhưsáchcủaNapoleonHillđãgiảiphóngchúngtavàonhữngnăm1950.
“Tơikhơngquantâmlắmviệcmìnhđượcxemlàmộtchungia.Thậtra,nóđingược
lại với lời quyết tâm tơi sẽ trở thành một chuyên gia đối với thính giả của tôi. Tôi chỉ


muốntrắcnghiệmmàthôi.”
Tôigửiláthưđivàđượcnhậnvàolàmviệcngayngàyhômsau.

PHẦNII-LÀMCHỦTRONGQUANHỆ


Cuộcđờilàmộthàikịchđốivớinhữngngườibiếtsuynghĩ,
vàlàmộtbikịchđốivớiaichỉbiếtcảmnhậnnó.


-HoraceWalpole



Chương13-TÌNHULÀTRỊĐÙAVỚICÁCCONSỐ


Đốivớimộtngườilàmchủđượctinhthần,tìnhukhơngphảilàmộtđiềubíẩnuám
và phiền tối. Tình u tựa như mọi dạng năng lượng khác có trong vũ trụ: cho càng
nhiều,bạncàngđượclạibấynhiêu.
KhicongáitơiMargieđược9tuổi,mộthơmnóđãđếnbêntơivớigươngmặtphẫnnộ.
“Cóchuyệngìvậycon,Margie?”
“TạisaochịStephanielạinhậnđượcnhiềuthưvậy?”Cơcongáicủatơihỏivớigiọng
buồnbuồn,nhonhỏcủamộtngười“nạnnhân”.Stephanie,chịlớncủanó,lúcấy11tuổi.
Margienóitiếp:“Stephanielnnhậnđượcthư.Cịnconkhơngnhậnđượcláthưnào.
Nhưvậykhơngcơngbằng.”
TơicóngaycâutrảhỏiđểhỏilạiMargiemộtcáchnhỏnhẹ.
“Vậyconcóviếtláthưnàokhơng?”
“Banóigìvậy?”
“Concóviếtláthưnàovàgửiđikhơng?”
“Khơng.Bởivìconkhơngbiếtsẽnhậnđượcthưtrảlờihaykhơng.Nếuconviếtthư

màkhơngnhậnđượcthưtrảlời,thìsẽcịntệhơnbâygiờ.Consẽcàngthấtvọnghơn.Bởi
vìlàmsaoBabiếtđược?Bakhơngbiếtsẽnhậnđượcthưtrảlờihaykhơngmà.”
“Khơng.Consẽkhơngbiết.Khơngbaogiờbiếtđượchết.”
“Vậythìviếtthưđểlàmgì?”
“Vìcóthểconsẽnhậnđượcthư.”
“Nhưngnếuconkhơngnhậnđượcthưthìsao?Consẽcàngbuồnhơn.”
“Ừ,sẽbuồnđấy.”
“Vậyconkhơngviếtthưđâu.”
“Cũngđược.Conkhơngbắtbuộcphảiviếtthư.”
“Nhưngrồilàmsaoconcóthểnhậnđượcthư.”
“Consẽkhơngnhậnđượcthư.”
“Conbiếtmà,vìbâygiờconkhơngnhậnđượcláthưnàohết.CịnchịStephanienhận
đượcrấtnhiềuthư.”
“VìchịStephanieviếtrấtlànhiềuthư.”
“Nếuconviếtrấtnhiềuthư,concónhậnđượcthưtrảlờihaykhơng?”
“Banghĩchắclàconsẽnhậnđược.”
“NhưngBakhơngbiếtmà.”


“Đúng,Bakhơngbiết.Bakhơngthểhứalàconsẽnhậnđược.”
RồiMargienhìntơivớiánhmắtthấtvọngbáochotơibiếtnókhơngđồngtìnhvớicách
sắpxếphiệnnaycủavũtrụ.Nótrởvềphịngvàtơicũngkhơngsuynghĩthêmvềviệcnày
chođếnvàingàysauđó,nólạiđếnbêntơivớimộtchồngthưkhổnglồdochínhtaynó
ghi sẵn địa chỉ gửi đi. Nó hỏi tơi, “Hơm nay, Ba có thể mang các thư này đến sở làm
khơng?Bacóthểgửichúngđidùmconđượckhơng?”
Việcđãxảyranhiềunămvềtrước,nhưngmãiđếnhơmnay,chúngtơivẫnnhậnđược
thưgửichoMargietrongthùngthư;màngườigửibắtnguồntừcơn‘mưa’thưbanđầudạo
đó.Margie,trongtrườnghợpđó,đãhọctậpđượcphảiucơngviệcnhưthếnào.Tơihy
vọngnósẽmãiđượcghinhớbàihọcđósuốtđời.
Bạnhãylưuýmột“nạnnhân”rấthiếmkhimuốnlàmnhưMargierốtcuộcđãlàm.Bởi

vìcăncơniềmtincủamột“nạnnhân”làcuộcsốngnàybấtcơng.Dođó,họkhơngbao
giờmuốngặprủirovềbấtcứthứgì.Họkhơngmuốnlàngườiđiđầutrongmộtmốiquan
hệ,“Tạisaophảichịurủirokhiu?Tacóthểphảiđauđớn!”Cảmnghĩcủa“nạnnhân”
vềtìnhulàmộtphiênbảnmởrộngcủalốisuynghĩsau:“Tasẽviếtthưchohọsaukhi
họgửithưchota.”


Thếgiansẽbùđắplại


Viếtthưbiểuthịmọihìnhthứcchìatayra.Bạncóthểtạodựngnhiềumốiquanhệđằm
thắmhơnnếubiết“đibướctrước”.Việcđầutiênlàphảibiếtaiđểmàđibướctrướcđây.
Hãy lưu giữ một danh sách những người quan trọng nhất trong đời bạn trong sổ tay kế
hoạchhàngngày,hoặctrênmộtphiếughinhớdánbêntrênchỗđặtđiệnthoại.
Ngaybâygiờ,bạnhãytừtừmàlậpdanhsách.Điềunàynghequanhưmộtýnghĩkỳ
quặc,vìnềnvănhóacủachúngtađãkhiếntatinrằngquanhệthườnglànhữngcảmxúc
tứcthì,rằngchúngtalnphảiđápứnglạivớimộtcảmxúctứcthìtronglịng,mộtnội
tạngtựvỡtungra.Nhưngnhữngmốiquanhệlớnphảiđượcthiếtkếđầytínhnghệthuật
nhưnhữngngơinhàhoặcsânvườnlớn.
Hãycốgắnglậpradanhsáchtênnhữngngườiquantrọngđốivớibạnvàlưugiữnó
gầnbạn.Đinghỉphépcũngnênmangnótheo.Hãygửibưuthiếpchonhữngngườiấy.
Lúc nào rảnh khoảng 20 phút, bạn hãy lấy danh sách ra. Hãy gọi điện cho họ. Thỉnh
thoảngthìthêmvàodanhsáchmộtcáitênmới.
Bạnhãynhìnvàodanhsách,ítnhấtmộttuầnmộtlần,vàtựhỏixemgầnđây,mìnhđã
cóliênlạcvớinhữngngườiđóchưa.Thơngtincóthểtruyềnđạtngắngọn,khơnkhéovà
âncần.Đókhơngthểlàmộtviệcqnặngnhọc.Nhữngdịngchữ,vàitấmthiệp,tinnhắn
bằnggiọngnói,thưđiệntử,thămviếng,gọiđiệnthoại,tấtcảđềucóthể.Đừngchờnhững
ngườikhác.Đừngđểnỗiniềmuấtứcriêngtưngầmpháhỏngđisứcsángtạocủabạn.Nỗi
uấtứcsẽtanbiếnđikhibạnhànhđộng,khơngphảitừlúcngườikiahànhđộng.Đừngbao
giờchờđợi.Uấtức,bựcdọcchỉtồntạitrongmộtcátínhùlì.

Chỉcóhànhđộngmớitrừkhửđượcnhữngnỗiniềmriêng.Hãyhànhđộng,đừnglàcon
ngườicủabạnsuốtthờigianqua.
Hãyxemlạidanhsáchđóítnhấtmộtngàymộtlầnvàhànhđộngđốivớiítnhấtmộtcái
têntrênđó.Hãygiúpđỡaiđó.Đừngbaogiờnhìnvàodanhsáchmàkhơnghànhđộnggì
hết.Hãynốikếtdanhsáchvớihànhđộng.Bạnsẽrấtđỗingạcnhiênvớihaisựviệc:1)
Nhữngkếtquảđáplại,và2)Bạncảmthấytựtinvàbìnhthảnbiếtbaokhinghĩđếnnhững
ngườicótêntrongdanhsáchđó.Tộilỗisẽrờixabạnmãimãi.
NhàgiáothơngtháingườiNgaGurdjieffđãnói:“Giúpngườithìđượcngườigiúp,có
thể là ngày mai, có thể là trăm năm sau, nhưng chắc chắn người ta có thể giúp lại bạn.
Thiênnhiênphảitrảlạibạnmónnợđó.Đólàmộtthứquiluậttốnhọc,màcảcuộcđời
nàylàtốnhọccả.”
Việccảitạoởđâytấtcảphảiởtrạngtháivậnđộng.Tựcảitạotừmộtconngườithụ
động,khơngđượcđánhgiácaothànhmộtcánhânlnhànhđộngđểgiaotiếpvàgiúpđỡ.
Cảitạolnlàđiềutốtnếunóchuyểnđổibạntừdanhtừsangđộngtừ.


Chương14–CHÚNGTAĐANGLEOLÊNNHỮNGNẤC
THANG


Ngườiđànbàgiápmặttơibêntrongsiêuthị.

TơiđangđimuasắmvàngắmnhìnmộtvàihộpcacaoPuffstrênkệ,thìngườiphụnữ
đóđếnthẳngtrướcmặttơi.
Bàtanói:“Xinchào!Hìnhnhưtơibiếtanh?Cóphảianhlàngườidạymơnxâydựng
cácmốiquanhệđókhơng?”
Tơikhơngchắcviệcgìsẽxảyra,dođótơiphảinhờđếnmộtcâuchuyệndàivềtính
nhátgan,vàtrảlờiđầyvẻmậpmờđểđánhlạchướng.
“Đúng,tơicódạymộtsố…”
“Khơng.Tơichắclàanhrồi.Mớinămtrướcđâymà.Tơimuốncámơnanh.”

“Ồ,bàthíchmơnđóà?”
“Vâng!”
“Mơnhọcvềcácmốiquanhệ?Đúng,chínhdotơigiảngdạy.”
“Cómộtphầntrongmơnhọcđótơiđãứngdụngtừđóđếngiờ.”
“Đólàphầnnào?”
“Cómộtđiều,điềuhaynhấttrongmơnhọccủaanhlàcáithang.Khơngcómộtngày
nàomàtơikhơngvậndụngđếnnótrongtâmtrítơi.Đơikhi,trongmộtbuổinóichuyện
nàođókhơngđượcsnsẻ,tơichỉcầnhìnhdungnóthậtnhanhvàsauđólạithấymọi
chuyệntốttrởlại.Tơimuốncámơnanh.”
“Cáithang…”,Tơinóinhưngkhơngthậtsựhiểubàấymuốnđềcậpđếnchuyệngì.
“Vâng,anhbiếtđó,cáithang.Vàchúngtabịmắckẹtởnấcthấpnhưthếnàotrêncái
thangkhiếntakhơngthểhiểuđượcngườimàtađangtiếpchuyện…”
“Ồ,”Tơithốtra.“Cáithang.Cáithangcuabảnthân?”
“Cáithangcủabảnthân.Đúngrồi.”
Vàtơichợthiểuraýbàmuốnnói.Khoảngmộtnămtrướcđây,trongmộtbuổigiảiđáp
thắcmắcliênquanđếnkhóahọc,tơiđãvậndụnghọcthuyếtvềcáithangcủabảnthâncủa
triếtgiangườiAnh,ColinWilson,đểtrảlờicâuhỏicủamộthọcviênnàođó.
“Đólàphầnhaynhấtcủamơnhọcsao?”Tơihỏilạingườiphụnữtrongtiệmtạphóa.
“Vâng.Chođếnhơmnay,”bàtađáp.
Rồi từ đó, tơi nhận thức ra phần hay nhất của mơn học khơng phải ở ngay trong bài
giảng.Điềuđóđãđượcđềcậpđến,gầnnhưtìnhcờ,trongmộtbàigiảng,nhưngnókhơng
phảilàphầnhiệndiệnthườngxuntrongbàigiảngấy.Hơmđó,trongcửatiệm,tơiđã
ghi nhận trong tâm trí để nhớ mình cần phải đưa lý thuyết “cái thang” lên đầu mỗi bài


giảngvềxâydựngcácmốiquanhệ.


Suynghĩkhiếntathêmlạcquan

TơikhơngcógìđểnghingờviệcColinWilsonlànhàhiềntriếtsâusắcvàtiếngtăm
nhấttừthờiAristote.Từkhibiếtvềơngấycáchđâyvàinăm,tơiđãđọchơn30tácphẩm
củaơng,cócuốntơiđọcđếnbabốnlần.Tơicứmuốnđọcđiđọclạicáctácphẩmnày.
Tínhlạcquannổibậtvàsựhiểubiếtsâusắccủaơngvềcáitâmconngườiđãkhiếnơng
táchbiệthẳnnhữngnhàvăn,nhàtưtưởngkháccủathếkỷ20.Rấtnhiềunhữngnhàvăn
nàyvốnlànhững‘nạnnhân’đầytínhphứctạp.
MộttrongnhữngtưtưởngsángchóinhấtcủaơngWilsonlà“cáithangcủabảnthân”
minh họa bao nhiêu dạng người khác nhau của chúng ta. Những nấc thấp nhất của cái
thangdànhchoconngườivậtchất.Vịtrínàychỉcầnýthứcvàsựtỉnhtáocủatâmhồnở
mứcthấpnhất.
Đoạngiữacủachiếcthangdànhchonhữngthânphậncảmxúc.Nhữngthànhphốnày
cầnthêmmộtítnhậnthức.Khitơiởdạngcảmxúc,tơisẽcóphảnứngđốivớibạn.Tơisẽ
phảnứngvớinỗiuấtức,sợhãi,tộilỗihoặcphẫnnộ.Nếutơileolênmộtsốnấcthangnữa,
tơisẽđạtđếnmộtsốcảmxúctíchcựchơn,chẳnghạnnhưsựanbìnhhaytrạngtháiphởn
phơêmdịu,nhưngđóvẫnchỉlànhữngcảmxúckhơngthậtsựcầnnhiềuvềnhậnthứchay
tưduy.
Lêncaohơnnữatrêncáithanglànơinhữngmốiquanhệlớnđượchìnhthành.Lầnlượt
khileocaohơntrênthanglà:sựbiếtsuynghĩ,sựbiếtquantâm,trítưởngtượng,vàcao
hơnnữalà:tinhthầnthuần.
Chúngtagầnnhưlnlntìmthấynhữngđiềutrêntrongnhữngngàytỏtìnhtìmhiểu
nhau,chúngtaởphíatrêncùngcủachiếcthang.Trongkhoảngthờigianchúngtaphấn
khíchnhấtvìmớiumộtngườinàođó,đólàlúcgầnnhưchắcchắnrằngtađangtrảiqua
mộttỉlệthờigiancaoởphíatrêncaonhấtcủathang.
Trong lúc tỏ tình, chúng ta sử dụng nhiều đến đầu óc. Chúng ta đang tưởng tượng.
Chúngtalnsángtạo.Mộtsốtrongchúngtacịnlàmthơ,dùlúcbìnhthườngchúngta
khơnglàmthơ.Chúngtatrơngbuồncười.Chúngtarấtthơngthá.Chúngtarấtsángtạovà
đểlạixungquanhnhữngmónqnhonhỏnhiềuýnghĩa.Chúngtalắngnghevớinhiềutị
mịvàsaymêhơntrướckia.Chúngtađanguvànhìncuộcđờitừtrênnhữngnấcthang
caonhất.Chúngtabịđốitượngkiathơimiênmộtcáchrấtnhẹnhàngvàvuitươi.Tưởng

nhưtrongmỗilàngióthoảngđềucóthìthầmtênhọ.
Vìđứngtrênnhữngnấccaocủathanglàmộtsựmạohiểm,ngườitahầuhếtsẽlàmgần
nhưmọithứđểcóđượclầnhai.Bikịchxảyrakhingườitanhầmlẫngiữachấtkíchthích
bênngồivớisứcmạnhbảnthânđểtrèolêncácnấcthang.Họkhơngnghĩrachínhhọđã
đưahọlên.Họcứnghĩtìnhumớiđếnđãđưahọlên.Hoặclàtrậnđấufootball(bóngđá
kiểuMỹ)hấpdẫn.Haynhưviệcmớivừađượctuyểndụng.
Bởi vì con người thường xun liên kết việc trèo lên nấc thang cao với việc chợt có
mộtngườiumớitoanhnàođó,họlntìmcáchlậplạikinhnghiệmđóbênngồicác
quanhệhiệntại.Điềunàykhơngcầnthiếtvànóxuấtpháttừsựhiểusaivềcáithang.


Cáithangthânphậnlànộitại.Nhữngphấnkhíchngoạilaichỉgợilạichobạnbiếtsự
hiệnhữucủacáithang.Chìakhóagiúpbạntìmđượctinhthầntrongcuộcsốnglàphảibiết
cáithangởbêntrongconngười,vàbạncóthểtrèolênđóbấtcứlúcnàobạnmuốn.
Điều níu kéo chúng ta ở lại vị trí những nấc thang thấp là tư tưởng làm ta tê liệt, tư
tưởng‘chúngtachỉđơngiảnlàta’.Điềunàycónghĩalàchúngtasẽkhơngbaogiờthay
đổibởivì,suychocùng,mộtkhicóđượcthânphận,chúngtalngắnliềnvớithânphận
đó.Chúngtatạodựngmộtcâuchuyệnvềchúngtalàai,sauđótựthêmnhiềucâuchuyện
khácđểkhẳngđịnhnhữngcâuchuyệnbanđầu.
Tựcảitạokhơngcónghĩathayđổimộtcâuchuyệnnàybằngmộtcâuchuyệnkhác.Nó
mangýnghĩabạnđãleolênqcaotrênchiếcthangnênkhơngcịnchuyệngìđểnóinữa.
Khơngcócánhânnàolàthườngtrựccả.Cóchăng,chỉlàhànhđộngvànghỉngơi.Và
hànhđộngthìrấtsơiđộngchínhnhưcuộcsốngnàyvậy.
Nhưngkhitơiquaytrởlạivớicâuchuyệnrấtquantrọngcủatơi,câuchuyệnvềchính
mình,tơitụtxuốngcácnấcthangvàmaythaykịpnhớlạilờicủaRudyardKiplingnhư
sau“Chúngtađượctạonêntừhyvọngvàdanhdự/Chúngtachàothuatìnhuvàsự
thật/Chúngtađangtụtxuốngchiếcthang,từngnấctừngnấcmột.”


Chương15–CHIẾCTHANGNGAYBÊNTRONGBẠN

Nỗiđauđểmộtmốiquanhệđánhmấtsựrungđộngbanđầucủanó,nỗiđauđóthường
khơngcầnthiết,tuynhiênnóvẫnđau,vànhiềunhạcsĩtêntuổiđãviếtvềnóhàngnghìn
nămqua.
Trongchươngtrình“ScissorsCut”(Vếtcắtbằngkéo)củaJimWebb,casĩGarfunkel
đãhátnhưsau:
Anhtừngnói“Nếuchúngnónémbom”
“Anhsẽtìmemtrongbiểnlửa”
Nhưnggiờđâychúngtalạiđốixử
Nhưnhữngngườichưatừngbiếtđếntênnhau.
Chúngtathừanhậnsựmấtmáttìnhcảmnàylàdomộtyếutốbênngồi–ngườikia.
Haynhưtanói:“Thuốcvừatan.Giờtơikhơngthểlàmgìchoviệcấy!”Vànhưthế,chúng
talạicốgắngsănđuổinóvớimộtngườitìnhmới.Nhưngkhơngbaolâu,chúngtamộtlần
nữalạimấtđicảmhứng.Thờigiankhơngdàiđểanhvàtơi,mộtkhiđãu,rồisauđólại
đốixửnhưnhữngngườichẳnghềbiếttênnhau.
Tỷlệlyhơnngàycàngtăngcaokhingườitalẫnlộngiữanhữnggiậndỗinhỏnhặtvà
sựnhàmchánvớinhữngbấtđồngkhơngthểhàngắn.(MộtngườiđànơngởTariffville,
Connecticutđãnộpđơnxinlyhơnkhivợơngđểlạimộtmảnhgiấytrênnóctủlạnh,nội
dungnhưsau:“Emsẽkhơngcómặtởnhàkhianhđilàmvề.EmđiđếncâulạcbộBridge.
CómộtthựcđơnăntốidànhchoanhtrênKênh2,lúc7giờ”).
Vàđasốcácđơnxinthayđổihơnphốiđólàkhơngcầnthiết.
HãyhỏiElizabethTaylor.
Nhầmlẫnvàlàmtiêutansựrungđộngkhiđượctrèocaolênchiếcthangbằnghành
độngkếthơnvớimộtngườinàođó,ElizabethTaylorđãtrảiquatámcuộchơnnhântrong
đờimình.
Tuynhiên,tơicócảmnhậnkhicódịpquansátbàtrongmộtcuộcphỏngvấncùngvới
BarbaraWalters,rằngcuốicùngbàcũngđã“tiếpthu”đượcđiềumàngườiđànbàtrong
cáccửahàngtạphóađã“tiếpthu”đượctừcácbàigiảngcủatơi.Cáithangởbêntrong,
khơng phải bên ngồi chúng ta. Và bà ấy có thể tự mình đưa lên cao hoặc xuống thấp

khơngtùythuộcngườiđànơngnàođangởvớibàlúcđó.
BàấyđãnóivớiBarbaraWaltersnhưsau:“Nếusaunàycónghetơitáihơnlầnnữathì
hãyđếnđâymàtátvàomặttơi!”
Bàtiếptụcmơtảbàvuisướngnhưthếnàotạithờiđiểmphỏngvấn,vàbàđãtựdung
hịarasaovớiviệctạoniềmvuisướngchochínhmình.Vàđiềunàyhồntồnkhơnglệ
thuộcvàomộtngườiđànơngnàohaynhữnglờitántỉnhrungđộngnàohết.
Như Colin Wilson đã mô tả, đa số chúng ta mất nhiều thời gian ở trạng thái “lộn