quạ khôn không bao giờ khát: phần 2 - nxb lao động xã hội

Kỹnăngsángtạo


Cónămkỹnăngsángtạo:
•TưduyPhânkỳ
•TưduyĐịnhhướng
•TưduyTrựcgiác
•Luậtsưcủathiênthần
•Mổxẻcácýkiếnvàápdụng“quytrìnhsángtạo”
“TưduyĐịnhhướng”,“TưduyPhânkỳ”,và“TưduyTrựcgiác”xuấtpháttừbáncầu
nãophải.Tươngtự,“luậtsưcủathiênthần”cũnglàmộtcáchtiếpcậntíchcựckhác
xuấtpháttừnãophải.Tráingượcvớinhữnglốitưduynàylà“tưduythẳng”,“Tưduy
Hộitụ”và“TưduyLơ-gic”xuấtpháttừbáncầunãotrái.Tươngtự“luậtsưcủaquỷ
dữ”làcáchtiếpcậntiêucựcxuấtpháttừnãotrái.
Kỹnăngthứnăm-mổxẻcácýkiếnvàápdụngquytrìnhsángtạo-liênquanđếnsự
dịchchuyểntừnãotráisangnãophảivàngượclại.
Cáckỹnăngnàycóthểlĩnhhộivàthựchànhkhắpmọinơi.Cácdoanhnghiệpthuộc
khuvựccơngcộngvàcáctổchứcchínhphủkhơngphảilàngoạilệ.Thựctế,cáctổ
chức chính phủ có tiềm năng to lớn cho sự sáng tạo và đổi mới. Singapore, Hồng
Kơng,ĐàiLoanvàHànQuốcđangnổilênnhưnhữngconhổĐơngÁchủyếunhờcơ
cấuchínhtrị,cáchthứclàmviệcvàốisuynghĩcủahọdichuyểntừtráisangphải!Các
nướcnàyđangbiếnchuyểnnhanhchóngtừnhữngquốcgia“nãotrái”trởthànhnhững
quốcgia“nãophải”.TưduyPhânkỳ
TưduyPhânkỳđốinghịchvớiTưduyHộitụ,cóthểhiểuTưduyPhânkỳmộtcách
đơngiảnlà“sựqtậptrung”.RõrànglàTưduyPhânkỳđạidiệncho“sựmơhồ”
hay“sựmờmịt”,địihỏingườitaphảichuyểntừtậptrungsanglàmmờ.Khibạnq
tậptrung,sựvậtcóvẻrõnét,nhưngbạncóxuhướngnhìnthấyíthơnkhibạnqtập
trung.Khibạnmởrộngphạmvi,bạnnhìnthấyrõhơnmặcdùhìnhảnhlạitrởnênmờ
hơn.TưduyHộitụmanglạisựsắcnét.Điềuđóthuậnlợichoviệcphântích.Tưduy

Phânkỳlạithuậnlợichoviệcmởrộngphạmvi-hàngloạtýtưởngkhácnhauvàmột
viễncảnhrộnglớnhơn.Mặcdùhìnhảnhkhơngsắcnét,bạnlạicóthểnhìnxahơnvà
rộnghơn.Bạnnhìnthấyrấtnhiềuthứkhác,dùchúngđãbịmờđi.Cáchtốtnhấtđểcó
nhữngýtưởnghaylàthunhậnthậtnhiềuýtưởng.TưduyPhânkỳgiúpbạnlàmđược
điềuđó.Kỹthuật“giảsử”làcáchhiệuquảnhấtđểdẫnđếnnhiềukhảnăng.Kỹthuật
chấtvấnbuộctrítưởngtượngcủabạnphảibaybổng.Nóbaogồmhaibướcđơngiản:
Bước1:Đơngiảnchỉcầnhỏi“giảsử”vàkếtthúccâuhỏiđóvớimộtsốđiềukiện,ý
tưởnghaytìnhhuốngtráivớithựctế.
Bước2:Trảlờicâuhỏi“giảsử”.
Câu hỏi “giả sử” có thể là bất cứ điều gì bạn mong ước. Khía cạnh thú vị nhất của
“việcgiảsử”lànóchophépchúngtabỏquamộtsốđiềuđãđượccơngnhậnvàbắt
đầutrạngtháitưduytưởngtượng.Trongtrạngtháitưduytưởngtượng,chúngtacó
thểdámmơđếnnhữngđiềucaoxamàkhơngđểýđếnthựctế.Trongkhitiếpnhậnlối
TưduyMềm,bạnsẽkhơngcịnphảiquantâmđếnnhữngvấnđềthựctế.
Hãyghinhớmộtsựthậtgiảnđơn-haingười,đứatrẻvàthẩmphán,lànhữngngười
thamgiavàoqtrìnhtưduycủabạn.Đứatrẻđưabạnđếnthếgiớitưởngtượng,nơi
bạnnhìnthấymọithứ-điềuảotưởngđốivớimộtbộóclơ-gic.Mộtđứatrẻkhơngbao
giờquantâmđếnthựctếnhưnglạithíchtưởngtượng.Ngườithứhaithamgiavàoq
trìnhtưduycủabạnlàthẩmphán.Mộtthẩmpháncóócphánđốnvàsuyxét,biết
điềugìlàđúngvàđiềugìlàsai,điềugìthựctếvàđiềugìphithựctế.thờigian,q
trìnhsángtạocủabạnbịvịthẩmphánnàyquấynhiễutronggiaiđoạn“TưduyPhân
kỳ”,bởiơngtacứlnlncảnhbáobạnđừngxâylâuđàitrongkhơngtrung,màhãy
thựctế,hãylơ-gicvàtntheosứcmạnhcủalýluận.Nếubạnbắtđầulắngngheơng
ta,ơngtasẽchẳngbaogiờđểđứatrẻcủabạntưởngtượngcả.
Vìvậy,bíquyếtchínhlàgạtvịthẩmphánrakhỏigiaiđoạnTưduyPhânkỳtưởng
tượng.Chỉsaukhithậtnhiềucâuhỏi“giảsử”đượcđặtrachođứatrẻcủabạn,bạn
mớinênđểchovịthẩmphánthamgiavàoqtrìnhtưduynày.
Dướiđâylànhữngcâuhỏi“giảsử”mẫumàbạncóthểđặtrakhitưduytheolốitrẻ
concủamình:
•Giảsửconngườibịngứanặngkhihọhànhxửmộtcáchphilnlýthìsao?

•Giảsửđànơngcóthểsinhconthìsao?
•Giảsửchúngtacóthểbầucửnhữngnhàlãnhđạobằngxổsốthìsao?


•Giảsửchúngtacótuổithọ300nămthìsao?
•Giảsửcácnhàmáynổitrênnướcthìsao?
•Giảsửđộngvậtcóthểbaytrêntrờigiốngchimthìsao?
•Giảsửcónămgiớithìsao?
•Giảsửconngườikhơngcầnphảingủthìsao?
•Giảsửkhibịđiệngiật,conngườibị“ngắt”giốngnhưcầuchìthìsao?
•Giảsửcâycốitiếnhóađếnmứccóthểtựdichuyểngiốngnhưđộngvật
•Giảsử…
Một trong những bộ phim nổi tiếng nhất của Hollywood[2], The Towering Inferno
(Địangụcchọctrời),chínhlàsảnphẩmcủakỹthuật“giảsử”.Cóvẻnhưtácgiảkịch
bảnđãphảilàmviệccầncùvớiýtưởng-“giảsửmộttịanhàchọctrờibốccháythì
sao?”khibắttaylàmbộphim.Phầncịnlạichínhlàlịchsử!Tươngtựnhưvậy,bộ
phimTheBurningTrain(Đồntàubốccháy),cũngđượchìnhthànhkhitácgiảkịch
bảnđặtramộtcâuhỏitươngtự:“Giảsửmộtđồntàutốchànhbốccháythìsao?”
Bâygiờ,chúngtahãyliêntụchỏivàtrảlờicâuhỏi“giảsử”.
Giảsửmỗibàntaycủachúngtacóbảyngónthìsao?Oechđãđưaramộtsốýtưởng
sángtạo.
Hãyđểđứatrẻsuynghĩ.Chúngtacóthểcóthêmhaingóntay-nhữngngóncáiđối
nhau trên mỗi bàn tay khơng? Chúng ta có thể đặt tên bảy ngón tay theo bảy ngày
trong tuần: thứ Hai, thứ Ba… thay vì gọi chúng là ngón cái, ngón trỏ, ngón giữa…
khơng?Bảyngóntaytrênmỗibàntaycóảnhhưởnggìđếnkhảnăngchơithểthaocủa
chúngtakhơng?Làmsaochúngtacóthểsửdụngtaybắtbóng?Làmsaochúngtacó
thểdùngtaythànhthạohơn?Liệubàntaybảyngóntrơngcóqbuồncườikhơng?
Bảyngóntayliệusẽtrởnênthuậntiệnhaybấttiện?Giờthìnhữngcâuhỏinàycóthể
chuyểnđếnvịthẩmpháncủabạnđểơngtađưaramộtcâutrảlờihợplý.Trướchết,
hãyđểđứatrẻcủabạnvuichơitronggiaiđoạntưởngtượng,rồiđếngiaiđoạnthứhai

-giaiđoạnthựctế-trướckhiđểchovịthẩmpháncủabạncanthiệpvàdẫndắt,khơng
phảitheocáchngượclại!


Một cách hay để giải phóng trí tưởng tượng của bạn là đặt những câu hỏi “giả sử”
trongcáccuộchọpvàkhuyếnkhíchngườikhácđểchođứatrẻcủahọvuichơivàtổng
hợpthậtnhiềukhảnăng.Đừngđểchovịthẩmpháncanthiệpkhiđứatrẻđangtrong
giaiđoạntưởngtượng.Hãychờđợivàbạnsẽthấynhữngphépmàu!Nhữngphépmàu
đósẽđemlạinhữnggiảđịnhmớinào?Chúngsẽphớtlờnhữngsựđènénnào?
Chúng sẽ bỏ qua những nguyên lý cơ bản nào? Chúng sẽ giới thiệu những khuynh
hướng độc đáo nào? Chúng sẽ đóng góp thêm kiến thức chun mơn đặc biệt nào?
Chúngsẽtạoranhữngthayđổitiếnbộnào?Mộtsốthóiquenkíchthích“sựsángtạo”
mangtầmquốctếlà:
•Truyềnbámộtýtưởngtrongmộtthángvàchophépcácnhânviênđượcsáng
tạomộtcáchtốiđa.
•Giữmộthồsơ“ýtưởng”đểcácnhânviênđặtnhữngýtưởngcủahọtrongđóvà
nhậnrarằngđâylàmộtcơhộilýtưởngđểthểhiệnnhữngtriểnvọngphongphú.
•Biếnsựsángtạothànhmộttriểnvọngquantrọngtrongcácmụctiêucủanhân
viên,đánhgiákhenthưởngnhânviênvàđộicủahọvìnhữngđónggópsángtạo.
Thựctế,“quảntrịsángtạo”làmộtkháiniệmphổbiếnrộngrãitrongvănhóacơngty
đểpháthiệnvàkhenthưởngsựsángtạoởmọicấpbậc.Mụctiêucủanhữngnhàquản
trịsángtạolàkíchthíchnhânviêncủahọsángtạotốiđa.Tronglĩnhvựcquảntrịsáng
tạo, những khái niệm mới thường phát triển rất nhanh. Những nhà quản trị được
khuyếnkhíchinnhữngtấmdanhthiếpấntượngvàđộcđáođểphảnánhsâusắccá
tínhsơinổivàmạnhmẽcủahọ.
“Giảsửbạnlàhiệutrưởngmộttrườngtrunghọc.Giảsửmộtngườicólốitưduygiống
WaltDisney[3]đượcbổnhiệmlàmcốvấncủabạnthìsao?Làmsaoơngtacóthểtiếp
cậnvớiviệcđưanhữngthayđổivàophươngphápgiáodụctruyềnthống?”Rogerhỏi
vàsauđólýgiảinhữnggìsẽthayđổi?Mộtmặt,cóthểmơnđồhọavàphươngpháp
họcdùngthịgiácsẽđượcnhấnmạnhhơn.Vídụnhư,họcsinhsẽhọcthơngquatrải

nghiệm,chúngcóthểhọcvềcuộcnộichiếnbằngcáchvẽhaydựnghìnhnhữngcảnh
tượngtáihiệnlạinhữngtrậnchiếnkhácnhau.Chúngcóthểhọclịchsửbằngcáchhóa
thânvàocácnhânvậtlịchsửmàchúngđangnghiêncứu.Phươngchâmlà:“Nếubạn
khơngchấpnhậnrủiro,bạnsẽkhơngđạtđượcđiềubạnmuốn.”Nếubạnmuốnđem
lại những thay đổi lớn lao trong cách làm việc, hãy để cho nhân viên của mình suy
nghĩgiốngWaltDisney.
Một cách kích thích sáng tạo phổ biến là cho trẻ em tơ màu những cuốn sách và
khuyếnkhíchchúngtơđèlênnhữngđườnggiớihạnhaykhunghình.


Hãyđểnhânviêncủachúngtanhậnranhữngtàinăngtiềmtàngcủahọ-đócóthểlà
âmnhạc,thơphú,vănchương,nghệthuật,hộihọa,điêukhắc…Vớitưcáchlànhững
nhàquảntrị,chúngtakhơngđểchonhânviêncủamìnhsángtạovàdầndầngiếtchết
conngườinghệsĩbêntronghọ.Ngàynay,nếunhânviêncủachúngtakhơngsángtạo
thìchúngtaphảichịutráchnhiệmvìmìnhđãbiếnhọthànhnhữngngườinhưvậy!


Bànđạp


Trongtrườnghợpnhữngcâuhỏi“giảsử”khơngtạonênýtưởngsángtạonàothìcó
thểchúngtacầnphảisửdụngmộtcơngcụtưduykhác-bànđạp.Bànđạpđơngiản
chỉlànhữngýtưởnghấpdẫncóthểkíchthíchchúngtanghĩvềnhữngýtưởngvàkhái
niệmmới.Bànđạpcóthểphithựctếhaykhơngtưởng,nhưnggiátrịcủachúngkhơng
nằmởtínhthựctế,màchínhlàkhảnăngdẫndắttưduycủachúngta.Hãynhớrằng,
khibạnđangtronggiaiđoạntưởngtượngcủaqtrìnhsángtạo,nhữngsứcépcủathế
giớithựckhơngtácđộngđếnbạn.ĐâylànguntắccơbảncủaTưduyPhânkỳ.Đơi
khiviệcmộtýtưởngphithựctếcóthểdẫnđếnmộtýtưởngsángtạovàthựctếcũng
xảyranhưvậy.Tínhthựctếchỉphátsinhởgiaiđoạnsaumàchúngtasẽthảoluậnở
phầntiếptheocủacuốnsách.

NhàsoạnnhạcnổitiếngBeethoven,ngườiđượccoilàmộttrongnhữngnhânvậtquan
trọngnhấttrongthờikỳqđộcủalịchsửâmnhạcthếgiới,làmộtngườibịđiếc.Thế
nhưng,ơnglạichínhlàngườiđưarakháiniệmmớichonhạcgiaohưởngđươngđại!
Sự sáng tạo phải theo đuổi những cung bậc đam mê vơ tiền khống hậu mới có thể
thựcsựthànhcơng.
Chúng ta hãy cùng xem kỹ thuật bàn đạp có tác dụng ra sao trong việc hình thành
nhữngýtưởngsángtạo.Oechđãkểmộtcâuchuyệnvơcùnglơicuốn:“Nhiềunămvề
trước,mộtkỹsưlàmviệcơngtyhóachấtlớnđãhỏinhữngđồngnghiệpcủamình:Giả
sửchúngtachothuốcsúngvàosơnnhàcủachúngtathìsaonhỉ?”
Nhữngđồngnghiệpxungquanhtỏrahơikinhngạc,nhưngngườikỹsưlạinóitiếp:
“Cácbạnđãbaogiờnhậnrađiềugìsẽxảyravớisơnsaunămhaysáunămsơnlên
tườngnhàchưa?Nóbịvỡ,nứtravàrấtkhóbócđi.Cầnphảitìmramộtcáchhiệuquả
hơnđểbóclớpsơncũđi.Nếuchúngtachothêmthuốcsúngvàosơnnhà,chúngtacó
thểdễdàngbócnórakhỏitường.”
Ngườikỹsưcómộtýtưởngrấtthúvị,nhưngýtưởngđócómộthạnchế-đólàtính
phithựctế.Tuynhiên,nhữngngườinghechàngkỹsưnóiđềubắtnãocủamìnhlàm
việc.Họđánhgiáýtưởngcủaanhtrênnềntảngthựctế,coinónhưmộtchiếcbànđạp
dẫn họ đến một giải pháp thực tế và sáng tạo. Họ nghĩ rằng: “Còn những cách nào
khácđểtạoramộtphảnứnghóahọccóthểbóclớpsơncũkhỏitườngnhàmàkhơng
phảiphátanngơinhàđó?”
Câuhỏinàyđãkhởiđộngcáckênhtưduycủahọ,vàcuốicùngdẫnhọđếnýtưởng
chothêmchấtphụgiavàosơnnhà.Nhữngchấtphụgianàysẽởdạngtrơchođếnkhi


cómộtdungdịchkhácchứacácloạichấtphụgiakhácđượcquếtlênlớpsơncũsau
mộtkhoảngthờigiannàođó.Lúcấy,phảnứngsẽxảyravàkhiếnlớpsơnbongkhỏi
tường.Họđãthànhcơngtrongviệcphácthảolýthuyếtnày.
Khinghiêncứusâuhơnqtrìnhnày,chúngtapháthiệnrarằngngườikỹsưđầutiên
đãđểchođứatrẻbêntronganhxuấthiệnvớimộtýtưởngsángtạovuivẻ.Sauđó,cả
độiđãlàmviệcdựatrênýtưởngvuivẻđó,coinónhưmộtchiếcbànđạp.Họsửdụng

lốitưduycủavịthẩmphánđểđưatínhthựctếvàomộtýtưởngphithựctế.Vìvậy,họ
đãkhámpháramộtgiảiphápthựctếởgiaiđoạnthứhai.
Câuhỏi“giảsử”cũngứngdụngcảtrongnhữngtổchứcthuộckhuvựccộngđồng.Tơi
đã chia sẻ những kinh nghiệm “giả sử” của mình trong suốt qng thời giản đảm
nhiệmvịtrítrưởngphịngnhânsựcủacơngtyTNHHHMT,mộtdoanhnghiệpthuộc
khuvựccộngđồng.GiámđốcNhânsựnhấnmạnhrằngchúngtơiphảicómộtcáinhìn
hồntồnmớiđốivớimỗichínhsách.Dùnhiệmvụkhắcnghiệtlàthế,ơngtalạiu
cầutơiphảihợplýhóacácquytắcnghỉphép.Tơikhơngtàinàohiểumụcđíchcủa
ơng ta. ơng ta nhìn vào khuôn mặt băn khoăn của tôi và mỉm cười. “Anh hãy xem
nhữngđiềukhoảnmàchúngtacholàquantrọngvàbấtkhảxâmphạm-hãythứmà
mọingườivẫntinlàđúng.”Khitơinhắcơngtarằngchúngtơithuộckhuvựcchính
phủ,nơichúngtơikhơngthểlàmđượcgìnhiều,ơngđãcườiphálêntrướcýkiếncủa
tơi,vànóicâunóiưathíchcủamình:“Xétvềtínhhiệuquảthìkhơnghềtồntạihai
khuvựcchínhphủvàtưnhân.Tơichỉbiếthaikhíacạnhcủamộtdoanhnghiệp-hiệu
quảvàkhơnghiệuquả”.
Độingũcánbộnhânsựcủakhuvựcchínhphủquyếtđịnhpháchiếckhóatinhthần,sử
dụngcơngcụsángtạoTưduyPhânkỳ-câuhỏi“giảsử”,bằngcáchđặtnhữngcâuhỏi
như:
• Giả sử những loại nghỉ phép khác nhau, như nghỉ theo quy định, nghỉ thường,
nghỉốmđượcxếpvàocùngnhómthìsao?
• Giả sử ngày nghỉ cuối tuần và những ngày nghỉ lễ được trả lương rơi vào giai
đoạn nghỉ theo quy định, không được tính vào bất kỳ kiểu nghỉ phép nào, kể cả
nghỉthườngthìsao?
•Giảsửchỉcómộtkiểunghỉphépthìsao?
•Giảsửgiảmgiádulịchkỳnghỉ(LTC)haytrợcấpdulịchkỳnghỉ(LTA)[4]có
hiệulựccảvớinghỉphépthườngthìsao?
•Giảsửnghỉphépthườngkhơngđượcphépcộngdồnvàsửdụngvàonămsauthì
sao?

•Giảsửnghỉốmcóthểquyđổiratiềnmặtthìsao?
•Giảsửnghỉsinhconđốivớicácbàmẹđượctínhthànhmộtgiaiđoạn,thayvì
chialàmhaigiaiđoạn-trướcvàsaukhisinhthìsao?
•Giảsửmộtsốloạinghỉphépđúngquyđịnhđượcchuyểnthànhnghỉtựchọnthì
sao?
TổNhânsựđãcómộtkinhnghiệmbấtngờkhipháthiệnrarằng,thậmchímộtsốsự
thayđổikhóchấpnhậnquytắcnghỉphéphiệnhànhcũngbắtđầutỏrakháhiệuquả
khiđượcthửnghiệm.
NhưGiámđốcNhânsựđãnói:“Nócnhàkhơngsậpvàtrờicũngkhơngsập!”
Cácquytắcnghỉphéptrongtổchứcchínhphủđãđượcsửađổiđángkểbằngcáchđơn
giảnhóahầuhếtnhữngđiềukhoảnphứctạpvàlàmchochínhsáchtrởnênđơngiản,
thuậntiệnvàphùhợpvớidoanhnghiệp.Khơnggiốngnhưlongạicủatổnhânsự,Ban
Giámđốckhơnghềphảnđốiviệcsửađổi.
Hãynhớrằng,nhữnggiảiphápcótácdụngngàyhơmquacóthểvẫncịnphùhợphơm
naynhưngcóthểkhơngcịnthíchhợpchongàymai.Câuhỏi“giảsử”sẽdẫnchúngta
đếntươnglai.
Đếnlúcấy,tạisaongườitalạikhơngtiếptụcdùngcâuhỏi“giảsử”?Đâychínhlàcâu
trảlời:
“Tưduyconngườiphảnứngvớimộtýtưởnglạcũnggiốngnhưcơthểphảnứngvới
mộtloạiproteinlạvàcũngdùngmộtnănglượngđểkhángcựlạiýtưởngđó.”-W.L.
Beveridge(nhàkhoahọc)Chúngtahãycùngthiếtkếmộtchiếcghếmới{Nguồn:A
wackonthehead).Mọingườicóthểsẽphảnứngnhưsau:
•Trơngnókhơngđượctiệnnghi.
•Khómàsửdụngđượcnó.Nósẽgãyngaykhicóngườicốgắngngồitrênđó.
•Trơngnóthậtxấuxí.
Hãychúýrằng,tấtcảnhữnglờibìnhluậntrênđềutiêucực.Nhiềungườikhơnghỏi
chiếcghếsẽđượcdùngởđâuhaymụcđíchsửdụngcủanólàgì.Giảsửnóđượcdùng


trênmặttrănghaydướinướcthìsao?Liệunhưvậysựđánhgiácủabạncóthayđổi

khơng?Thayvìtìmracáisaitrongmộtýtưởngmớithìviệctậptrungvàođiểmcógiá
trịđócịnquantrọnghơn.Đơikhimộttrởngạilạicóthểtrởthànhmộtchiếcbànđạp
dẫnđếnmộtýtưởngsángtạovàthựcdụng.Vídụnhư:
•Cóthểmiếnggỗcókhảnăngcorút;khibạnmuốnngănkhơngchoconchóhay
conmèocủabạnlênghế,hãymởmiếnggỗlên.Khibạnmuốnngồi,hãythunólại.
•Cácbuổihọpsẽngắnhơnvàtậptrunghơn.
•Cóthểdùngđểphạtnhữngngườiviphạmkỷluật.
•Cáighếthậttiệnvàolúc3giờchiềukhimọingườiđềucảmthấybuồnngủtrong
giaiđoạnsaubữatrưa.

Đây là một lời khun đáng giá ngàn vàng: Khi bạn đánh giá những ý tưởng mới,
trướctiênhãytậptrungvàonhữngkhíacạnhtíchcực,thúvịvàcóíchcủachúng.
Cáchtiếpcậnvàngnàysẽkhơngchỉgiúpngănchặnmộtthànhkiếntiêucựctựnhiên
màcịnchophépbạnpháttriểnthêmnhiềuýtưởnghơn.Nhưngphầnlớnchúngtađều
tậptrungvàomặttiêucựcvàgiếtchếtnhữngýtưởngthơngminhtừtrongtrứngnước.
Một lý do khác khiến chúng ta không sử dụng những công cụ này là khơng ai dạy
chúngtalàmthế.Chúngtađượckhuyếnkhíchtntheovàhànhxửđúngvớinhững
khnphéphiệnhành.Khicànglớnhơn,ngườitacàngquenvớihiệntrạngcủathực
tế.Khitrởnênquenvớithựctế,họkhơngdámbướcvàogiaiđoạntưởngtượngvàđặt


racâuhỏi“giảsử”.
Mỗiđứatrẻlàmộtnghệsĩ.vấnđềlàlàmsaođểngườinghệsĩđótrưởngthànhcùng
đứatrẻ.
HìýtưởngsángtạoKỹnăngTưduyPhânkỳtạorarấtnhiềuýtưởng,khơngchỉliên
quanđếnchấtlượngmàcịnliênquanđếncảsốlượngnữa.Nhữngýtưởngsángtạo
lnđánhlừachúngta.Phầnlớnchúngđềungụytrangrấtkỹởnhữngnơikhónhận
thấy.Khichúngtahìnhthànhnhữngýtưởngkháclạ,mộtphầntrongsốđócóthểlà
nhữngýtưởngvơcùngsángtạo.Theonhữngnghiêncứukhácnhau,trungbìnhcứ60
ýtưởngthìlạicómộtýtưởngthànhcơng.Khiđàovàng,bạnphảiđàoxunquahàng

tấnhàngtấnđấtbẩn.Khibạnsàngđất,bạnsẽcóđượcvàng,nhữngýtưởngvàngcũng
tươngtựnhưvậy.Bạnsẽcónhiềuýtưởnghơnnếucoigiaiđoạn“hìnhthànhýtưởng”
làmộtcuộcvui.Khikhơngbịsựlolắngchiphốithìconngườicànghìnhthànhđược
nhiềuýtưởngsángtạohơn.Córấtnhiềukỹthuậtđểhìnhthànhnhữngýtưởngsáng
tạo.Cáctổchứccóthểsửdụngmộtsốkỹthuậtdướiđây:
•Nãocơng
•Tĩnhtâm
•Suyluậnẩndụ
•Nhữngbuổihọpkíchthích
•Kỹthuật“ýtưởngđiênrồnhất”
•Phốihợpgợiý
•Nhómcảitiếnchấtlượng(QualityCircle[5]-QC)
Nhữngkỹthuậtnàyđượccáctổchứcthươngmạiđặcbiệtlàcáctổchứcnghiêncứu
vàpháttriểnsửdụngrộngrãi.Nhữngkỹthuậtnàycóthểđượcsửdụngmộtcáchthích
hợpđểhìnhthànhnhữngýtưởngsángtạotrongcơngviệcthườngnhật.


Phươngphápnãocông


Mộttrongnhữngkỹthuậtrađờisớmnhấtvàđượcsửdụngthườngxuyênnhấtlà“não
công”, mà người đầu tiên truyền bá phương phápAlex F. Osborn[6] đến từ cơng ty
BBDOInc[7].CuốnsáchcủaơngmangtênAppliedImagination(TríTưởngtưngứng
dụng)đãgiúpconngườihiểurõhơnvềtưduysángtạotrongnhữngthậpniên40và
50củathếkỷXX.EdwarddeBonocũngđónggóprấtnhiềuvàoviệcgiúpchúngta
hiểuhơnvềtưduysángtạotrongthậpniên70và80củathếkỷnày.
Osbornđãđịnhnghĩanãocơnglà“mộtphươngtiệnsửdụngbộnãođểđộtchiếmmột
vấnđềsángtạotheocáchcủamộtđặccơng”.
Điềukiệnđầutiênvàtrướcnhấtlàgiaiđoạnnãocơngphảiđượcmộtnhàlãnhđạosở
hữu“quangphổtháiđộ”vơcùngtíchcựcvàkiênnhẫnchỉđạo.Nhữngngườikhơng

biếtphươngphápnàyhồntồnkhơngnênthửápdụngkỹthuậtnày.
Nhiệmvụchínhcủamộtnhàlãnhđạolàđảmbảomọiviệcdiễnratrơichảyvàmọiý
tưởng,dùbềngồicóvẻlậpdịvàngungốcthếnào,cũngđượcphéplêntiếngvàđưa
rathảoluận.Nhàlãnhđạophảiđảmbảorằngmọibóngđènđềuđượcbậtlên.Alex
Osborngọiđâylà“kỹthuậthộinghị”[8]hiệuquảnhấtmànhờnó,mộtnhómngườicó
thểnỗlựctìmramộtgiảiphápđốivớimộtvấnđềcụthểbằngcáchđồngthờitíchlũy
tất cả các ý tưởng mọi người đóng góp. Có một điểm quan trọng nhất cần ghi nhớ:
Mụcđíchchủyếucủaphươngpháplàhìnhthànhnhữngýtưởngchứkhơngphảilà
đánhgiánhữngýtưởngđó.Việcđánhgiánhữngýtưởngphảitiếnhànhởbướcsau
đó.Mộtsốngườikhơngbiếtkỹthuậtnãocơnglạitiếptụcđánhgiátừngýtưởngtrước
khichuyểnsangbướctiếptheovàkhiếnchophươngphápnàytrởnênkémhiệuquả.
Trướctiên,hãytậphợpcàngnhiềuýtưởngcàngtốt.Sauđó,bướctiếptheonênlàmlà
đánhgiáchúng.Hìnhthànhýtưởngvàđánhgiáýtưởngkhơngthểvàkhơngđượctiến
hành đồng thời. Khi thực hành phương pháp này trong các tổ chức, chúng ta có thể
chúýđếnnhữngmẹosau:>
•Trướchếthãy“thảphanh”ýtưởng.Ýtưởngcàng“hoangdã”càngtốt.Thuần
hóa một ý tưởng man rợ dễ hơn nhiều là biến một ý tưởng bình thường thành
hoangdã.Nhàlãnhđạophảiđảmbảorằngcácýtưởngậptớimộtcáchtựphátvà
khơnggịbó.Phươngphápnàyđượcgọilà“thảphanh”.Mộtvídụcủathảphanhý
tưởnglàkhimộtngườikểchocácthànhviêntrongnhómcâuchuyệncườivề“con
voi quyết định tắm nước nóng…”, câu chuyện cười ngay lập tức làm bùng phát
hàngloạtcâuchuyệncườikhácvềnhữngconvoihaynhữngchiếcvịinướcnóng.


Nhàlãnhđạonênkhuyếnkhíchnhữngýtưởngnàyđượcthảphanhđểmỗiýtưởng
đókhơinguồnchonhiềuýtưởngmớilạkhác.Mụcđíchcủabướcnàylà“đểcho
đứatrẻchơivuivàtạoracàngnhiềumớhỗnđộncàngtốt.”
•Phảingừngphánxét.Khimộtđứatrẻgâylộnxộn,đừngđểvịthẩmpháncủabạn
canthiệp.Vaitrịcủavịthẩmphánbắtđầuvàolúcđánhgiánhữngýtưởngchứ
khơngphảikhinhữngýtưởngđanghìnhthành.Trongnhữngbuổihọpnãocơng,

những người tham gia phải ngừng việc phê bình hay phân tích các ý tưởng. Họ
khơngnênđưaranhữnglờinhậnxéttiêucựckhiếnthànhviênkhácthốichí,tổn
thươngvàrútlui.Tốtnhấtlàhọnêntạmdừngtưduyđánhgiá.Tấtcảnhữngđiều
ngườikhácnóinênđượcchấpnhậntừđầumàkhơngcóbấtkỳsựđánhgiánào.
Đâylàmộtcáchtiếpcậnrấtkhóđểngănnhàlãnhđạocũngnhưcácthànhviên
khácđưaranhữnglờiphêbìnhhaychỉtrích.
• Quan tâm đến “số lượng” chứ khơng phải “chất lượng”. Nên lấy câu “vì số
lượng” làm khẩu hiệu. Càng có nhiều ý tưởng hình thành thì xác suất những ý
tưởnghaytrongđócàngcao.
•Cổvũ.Cổvũnhữngngườiđónggópcácýtưởngmới.Mỗisựđónggópđềunên
được khích lệ. Ngồi việc khuyến khích mọi người tham gia đóng góp ý tưởng,
cũngnênkhuyếnkhíchhọgợiýđểngườikhácđónggópnhữngýtưởngcủahọđể
cóđượcthậtnhiềuýtưởng.
•Hãyđểchotinhthầnthiệnchívàsựvuivẻbaotrùmnhữngbuổihọpnày.

Vịthẩmphánphảiđứngngồilềtrongsuốtbuổihọpnãocơng.
Để phương pháp não công hiệu quả, tốt hơn là nên giải thích một cách đơn giản và
thânmậtcácquytắcchonhữngngườithamgia.Ngườilãnhđạophảiđảmbảorằng
cácquytắcđượctơntrọngtriệtđể.Nênkiềmchếnhữngngườicóthóiquengiànhlợi
thếvớingườikhácvàthíchchơitrị“chiếmưuthế”bằngmộtchúthàihướctinhtế.
Đừngbaogiờđểngườikháctỏra“qthơngminh”.Đừngđểngườikháclêntiếng
cuốicùng.Nhữngkhuynhhướngtiêucựchủyhoạiqtrìnhvàlàmthấtbạinhữngkết
quảmongmuốntừnhữngbuổihọpnãocơngnhưvậy.
Việclàmmangtínhhìnhthứcduynhấttrongqtrìnhnàylàghichépnhữngýtưởng.
Thơngthường,việcnàysẽdothưkýcuộchọplàm.Sẽtốthơnnếucácýtưởngđược
diễngiải.


Quymơnhómcũnglàmộtvấnđềquantrọng.Mộtnhómrấtlớn(hơn12người)hơi
khóquảnlý.Tươngtự,mộtnhómrấtnhỏ(dưới6người)cóthểkhơnghiệuquảlắm.

Mộtnhómgồm10ngườithamgia,trongđócóngườilãnhđạođượccoilàcóquymơ
lýtưởng.
Xinđượcphépnhắclạilờikhunvàng:Giaiđoạnnãocơngphảiđượcngườilãnh
đạosởhữumột“quangphổtháiđộ”vơcùngtíchcựcvàkiênnhẫnchỉđạo.


Tĩnhtâm


PhươngphápnãocơngkhơnghềliênquanđếncáchtưduycủangườiẤnĐộ.Chúng
tatinvàosựntĩnh.Khicácýtưởngdồndậptới,bộnãocủachúngtangừnghoạt
độngnhưthểnóđangtrảiquanhữngthờikhắcxáođộngkhủngkhiếp.Thêmvàođó,
rèn luyện phương pháp não cơng khiến não chúng ta chỉ hoạt động khi có áp lực.
Nhưngthựctếthìtrongnhữngbuổihọpnãocơng,chúngtakhơngbaogiờđộngnão;
thayvàođó,chúngtamangđếnsựtĩnhlặngvànbình.Vìlýdonàymàmộtsốnhà
quảntrịkhơngchấpnhậnýnghĩacủa“nãocơng”vàđãđặtrakháiniệm“tĩnhtâm”
(brain-stilling). “Quản trị tâm linh” đang thâm nhập như vũ bão vào các tổ chức
thươngmạivàcáccơquanchínhphủ.Qtrình“tĩnhtâm”làqtrìnhthiềnđịnh,hay
dhyana[9],hayZen.
Một trường phái Phật giáo của Nhật Bản và Trung Quốc, dựa chủ yếu vào việc tập
thiềnthayvìtơntrọngtriệtđểmộthọcthuyếtkinhthánhnhấtđịnh,tậpluyệnthiềnđể
đạttớisựkhaisáng.ĐâylàphươngphápthiềnZen.Ngườisánglậpraphươngpháp
nàyởTrungQuốclàđứcBồĐềĐạtMa(thếkỷVsauCơngngun),ngườiđãtạora
kỹnăng“nhìntường”(wall-gazing)và“tĩnhtâm”.Giáopháinàytintưởngmạnhmẽ
vàosứcmạnhcủa“ýthức”-baotrùmcảvũtrụ!Họcoiýthứclàthựcthểchứkhơng
phảilàkháchthể.
Họtinrằng“Vậtchấtlàsựphảnchiếucủaýthức.”PhươngphápthiềnZenkhaisáng
đặctrưngrađờivàothờiđạicủaĐứcPhậtởthếkỷVItrướcCơngngun.
Mộtsốtổchứcvàvănphịngchínhphủđãbắtđầutậpluyệnphươngpháp“tĩnhtâm”.
Dướiđâylàphươngpháptĩnhtâm:

•Quansáttrạngtháitĩnhtrongmộtphútđểtâmtríđượcthanhthản.
•Nóirằng:“Khơngcósựphânbiệtcấpbậctrongcănphịngnày”,hãycoibấtcứ
aicũnglàlãnhđạo.
•Cởimở,nóiraýkiếncủamình.
•Thơngminh,nhưngđừngtỏraqthơngminh.
•Đểmọingườicùngthamgia,mọiýkiếnđềuquantrọng.


•Hìnhthànhthậtnhiềuýtưởng,mỗiýtưởngđềuqgi
•Rútngắnnhữngsựkhácbiệt,gạtbỏcáitơibảnngã.
•Đừngkếtthúcbằngnhữngđộngtácnhàolộntrítuệ,hãythắtnút.
•Tìmkiếmnhữnggiảipháp,đừngtìmkiếmvấnđề.
•Hãylàmộtngườinghenăngđộng.
•Hàihướcđúngnơi,đúnglúclàmộtphầnthưởng.
Trướctiên,cảnhómsẽngồithiềntrongvàiphútbằngcáchquansáttrạngtháitĩnh.
Việcnàysẽđemlạisựtĩnhlặngchođầuóc,vàtiếpđếnsẽlàmchokhơngkhítrởnên
thanhsạchvàbìnhn.Khinãođãởtrạngtháitĩnh,mọingườicóxuhướngqnđi
nhữngvấnđềriêngcủamìnhvàtậptrungnhiềuhơnvàonhữngvấnđềđượcđưara
thảoluậntrongbuổihọp.Khitâmtríthanhthản,sứcmạnhcủanósẽtănglên.Tâmtrí
thanhthảnsẽsảnsinhranhữngýtưởngtuyệtvờihơn.Khơngphải“áplực”màchính
sựhịahợpsẽgiúphìnhthànhnhữngýtưởngsángtạo.Điềukiệnquantrọngthứhailà
“khơngcấpbậc”!Hãyđểbấtcứaiđứnglênlãnhđạobuổihọptĩnhtâmbởimọingười
đều được đào tạo, nên vấn đề cấp bậc khơng hề quan trọng. Các thành viên được
hướngdẫnvàkhíchlệđưaranhữngýtưởngcủamìnhmộtcáchcởimởmàkhơngcần
e dè hay ngần ngại. Các thành viên muốn giành lợi thế với người khác bị hạn chế.
“Nhữngýtưởngthơngminh”khơngcónghĩalàchúng“thơngminhvượttrội”sovới
nhữngýtưởngkhác.
Chínhánhsángchứkhơngphảinhiệtlượngđượcsảnsinhratrongcáccuộchọptĩnh
tâm. Nếu một thành viên mất bình tĩnh khi q nhấn mạnh ý kiến của mình, người
lãnhđạosẽrahiệu“hếtgiờ”vàucầucảnhómtrầmtĩnhlại.Giảiphápmớilàtrọng

tâmchứkhơngphảicácvấnđềvàsựhàihướcđượcsửdụngnhưmộtchấtlàmdịu.
TĩnhtâmphủhợpvớicáchsốngvàtriếthọccủangườiẤnĐộ.


SuyluậnẨnd


Trong quá trình này, bộ não điều khiển rất nhiều chương trình riêng biệt nhằm mục
đíchtạoranhữngýtưởngsángtạođểgiảiquyếtcácvấnđề.Phươngphápnàykếthừa
phươngphápTưduyĐịnhhướng-“kếthợpnhữngyếutốrõràngkhơngliênquangì
vớinhau”.Ngunlýtrungtâmlà-tạoramộtmốiquanhệgượngépgiữanhữngđối
tượngkhácxanhau.
Phương pháp luận “suy luận ẩn dụ” là một phương pháp độc nhất vô nhị để tìm ra
nhữnggiảiphápbằngcáchthulượmchúngtừnhữngkhuvựckhơngliênquan.Mục
đíchcủaphươngphápnàylàcốgắngtìmrasựtươngđồnggiữamộtvấnđềhiệntại
chưacógiảipháp,vớimộtvấnđềđãcócáchgiảiquyếtnhưngxuấtpháttừmộtlĩnh
vựchoạtđộnghồntồnkhác.Hìnhthứcđơngiảnnhấtcủaphươngphápnàylàcố
gắng tìm ra sự tương đồng giữa một vấn đề được xác định trong một lĩnh vực nhất
địnhvớimộtgiảiphápđãđượckiểmchứngtrongmộtlĩnhvựckhác.“Nếugiảipháp
đó hiệu quả trong lĩnh vực ấy thì tại sao nó lại khơng thể áp dụng trong lĩnh vực
náy?”chínhlàcâuhỏinềntảngcủaphươngphápnày.Ởmộtmứcđộphứctạphơn,
mộtngườicóthểsosánhmộtvấnđềtrongcơngnghiệphaythươngmạivớimộtgiải
pháp được thừa nhận rộng rãi trong những lĩnh vực khác xa, ví như lao động thơng
thường.
Vídụ,cáccơngtydulịchđềuđượccungcấpnhữngcuốnsáchnhỏquảngcáođựng
trongmộtchiếchộptrưngbàyhấpdẫnngaytrướcmắtvớikháchhàng.Hầuhếtcác
cơngtydulịchđềuđặtchiếchộptrưngbàyởbànthơngtinnhưmộtcơngcụquảng
cáo.Nhưngthậtkhơngmay,khikháchhànglấyđicuốnsáchquảngcáocuốicùngthì
chiếchộptrốngtrơnvàkhơnglâusauthìchiếchộptrưngbàytươngđốiđắtđỏcũngbị
némvàosọtrác.Chẳngmấycơngtydulịchmảymaygọiđiệnvàucầucóthêm

sách quảng cáo để cho vào chiếc hộp - một vấn đề rất đơn giản nhưng cả đội ngũ
marketinglạikhơngtìmrađượcgiảipháp,vấnđềđóđượcxácđịnhnhưsau:“Chúng
taphảilàmcáchnàođểkhuyếnkhíchcáccơngtydulịchucầusáchquảngcáodự
trữ?”
Mộtbuổihọpsángtạođãđượctriệutập,trongđóhàngloạtnhữngphươngphápnhằm
phát sinh ý tưởng đã được vận dụng. Phương pháp “suy luận ẩn dụ” là một trong
nhữngphươngphápđượcsửdụngvàcóvẻnóđãkíchthíchtrítưởngtượngcủacảđội
trong trường hợp này. Các thành viên liên tục tìm kiếm những tình huống tương tự,
trongđónhucầudựtrữxuấthiệnởmứcđộthườngxun.Rấtnhiềuýtưởngđãnảy
ra,nhưngcóvẻthíchhợpnhấtcũnggiốngnhưcáchkháchhàngucầusổsécmớitừ
ngânhàng.Saunămhaysáutámséc,trướckhiđếntrangcuốicủasổséc,cókẹpmột


tờgiấyucầusổséc.Khikháchhàngđiềnđầyđủthơngtinvàogiấyucầuvàgửi
chongânhàngthìngânhàngsẽnhanhchóngpháthànhmộtcuốnsổsécmới.Sauđó,
cảđộiđãtìmramộtsựtươngquangiữavấnđềcủahọvớihệthốngcấpsổsécvàcố
gắngxâydựngmộtgiảiphápphùhợpchovấnđềcủahọdựatrênngunlýtươngtự.
Ngàynay,dùbiếthaykhơngbiếtthìngườitađãdùngrấtnhiềusựtươngquangiữa
cáclĩnhvựckhácnhauđểpháttriểnkinhdoanh.Khuvựcchínhphủcóthểkếthừa
haymơphỏngrấtnhiềutậpqnhiệuquảtừkhuvựcthươngmại.
Nếuphươngphápđóhiệuquảtronglĩnhvựcấy,tạisaochúngtalạikhơngthểápdụng
nó?Hãytìmramộtsựtươngđịngvàbạnsẽhiểuravấnđề!


Phươngphápkíchthích


“Phươngphápkíchthích”(triggersession)cũngtươngtựnhưphươngnãocơngnhưng
chúng lại có những nét khác biệt riêng. Khơng giống như phương pháp não cơng,
phươngphápkíchthíchbắtđầukhitấtcảcácthànhviênthamgiađượcucầunghĩ

rathậtnhiềuýtưởnghồntồnkhácnhau.Mỗithànhviênđượcphátmộtmảnhgiấy
nhỏvàđượcucầuviếtvàotờgiấynhữngýtưởngcủahọnhằmgiảiquyếtvấnđềđã
đượcxácđịnh.Nhưchúngtađãthấytrongtrườnghợpcủaphươngphápnãocơng,các
ýtưởngtntràochínhnhờ“sựtácđộngtươnghỗthảphanh”giữacácthànhviên.
Nhưng trong “phương pháp kích thích” thì chúng ta khơng có được lợi ích gì từ sự
khuyếnkhíchnày.Ởmộtmứcđộnhấtđịnh,điềuđócónghĩalànhữngngườithamgia
phảinảyranhữngýtưởngtrongmộtmơitrườngcạnhtranhgaygắtbuộcmỗithành
viêntrongnhómphảichịuáplựctâmlýđểsảnsinhra“nhữngýtưởnghay”.Trong
mộtvàitìnhhuống,kiểuáplựcnàycóthểlàcơngcụhữuíchgiúpsảnsinhravơvàný
tưởnghay!“Phươngphápkíchthích”cómộtsốưuđiểmvànhượcđiểm.Trongkhi
bạncóđượcvơvànýtưởnghồntồnmớilạtừmỗibộóctnchảynhưmộtnguồn
nước,bạnlạikhơngthểtậndụngđượclợiíchtừsựtươngtácthoảimáigiữacácthành
viênmànhờđócácýtưởngcóthểtntràonhưthácnước.
Phươngphápkíchthíchcóthểsảnsinhrakhoảng10đến12ýtưởngtrongkhoảngthời
giantừ5đến10phút.Nhữngngườisángtạovàđượchuấnluyệnbàibảncóthểsản
sinhratừ20đến30ýtưởngtrongcùngthờigianđó.Cuốibuổihọp,mỗithànhviên
đọctonhữngýtưởngcủamình.Nhữngýtưởngđóđượcghichéplạivàlêndanhsách.
Nhữngýtưởngtrùnglặpsẽbịxóađi.Đơikhicácthànhviênđượcucầuthảoluận
nhữngýtưởngcụthểđểtìmranhữngsựtươngđồngnàođóvàkếthợpchúngthành
mộtýtưởngchung.Phươngphápnàygiúptạoravơsốýtưởngkhácnhau.Mặcdùcác
kếtquảcóthểsosánhvớiphươngphápnãocơng,songviệcsửdụngcáchtiếpcậnhai
mang này giúp hình thành một số lượng khổng lồ và vô cùng phong phú những ý
tưởngmới.


Phươngpháp“Nhữngýtưởngđiênrồ”


Phươngpháp“Nhữngýtưởngđiênrồ”(wild-ideas)dựatrêngiảthuyết:
“Nhữngýtưởnggâysốccóthểdẫnđếnnhữnggiảiphápcótínhxâydựng!”

Mộtnỗlựccóphươngphápđượcthựchiệntronggiaiđoạnnãocơngnhằmhìnhthành
mộtsố“ýtưởnggâysốc”.Sauđó,cảnhómsẽcốgắngđưaýtưởngđótrởvềthựctại
và gần hơn với tình hình thực tế của vấn đề đang được thảo luận. Đây là một cách
tuyệtvờiđểbơitrơncáctếbàonãovàkhuyếnkhíchmọingườisuynghĩvề“những
điềukhơngtưởngtrunggian”.Sauđó,mộtsốthànhviênsẽlàmviệcvới“nhữngđiều
khơngtưởngtrunggian”nàyđểđạtđượcmộtsốgiảiphápkhảthi.Đâylàmộtsốtình
huốngtrongđónhữngýtưởngđiênrồdẫnđếnnhữnggiảipháp:
Hãymócmắthọra!
MộtnhómcácnhàquảntrịtrongmộtcơngtyTrungÂunhỏđangtiếnhànhcuộcthảo
luậnhàngtuầnvềcácvấnđềsảnxuấtvàcáchgiảiquyếtchúng.Mộttrongnhữngvấn
đềđượcthảoluậnliênquanđếnviệcgiảmsảnlượngmàngunnhânlàhànhvivàsự
thiếuđộngcơlàmviệcrõràngtrongmộtbộphậncơngnhânđónggói.
Nhómcơngnhânnàychịutráchnhiệmgóisảnphẩmbằnggiấybáorồiđóngsảnphẩm
vàohộpđểvậnchuyển,vấnđềlàhọdànhnhiềuthờigianđọcbáohơnlàđónggóisản
phẩm.Vàkhơngcầnphảinólaođộngcủamỗingườithấphơnmứcthựctế,dùhọln
cậpnhậttìnhhìnhthờisự.
Saukhiýtưởngnóichuyệnđộngviênthơngthườngtỏravơhiệu,cóngườiđãgợiý
sửdụnggiấytrắngđểgóisảnphẩm.Nhómquảntrịtỏravơcùngthíchthúsongngay
lậptứcgạtýtưởngđósangmộtbênbởichiphíchogiấytrắngqđắtđỏ.Ngườikhác
lạigợiýsửdụngbáo“ngoạivăn”.Ýtưởngnàykhơngtệ,nhưngkhơngthểápdụng
bởi khó có thể kiếm được những loại báo như vậy ở nơi này. Cuối cùng, trong thời
khắcthấtvọngtộtđộ,vẫnthườngxảyratrongnhữngcuộchọplãnhđạothếnày,một
ngườithốtlên:“Tạisaochúngtakhơngmócmắthọra?”
Ýtưởngđiênrồnàylàthếnào?Bạnđãđốnrarồi-tạisaochúngtakhơngmócmắt
họra?Giờthìchúngtacóthểcùngnghĩvề“điềukhơngtưởngtrunggian”này-“móc
mắthọra”vàtìmramộtsốgiảiphápkhảthi.Phảirồi,hãytuyểnmộtsố“ngườimù”.
Một ý tưởng hợp lý và khả thi là tuyển những người mù đã nảy ra từ “những điều


khơngtưởngtrunggian”điênrồ-“Tạisaochúngtakhơngmócmắthọra?”

Nhữngýtưởnggâysốccóthểdẫnđếnmộtgiảiphápcótínhxâydựng.
Giờchúngtahãycùngxemphươngpháp“Phươngphápnhữngýtưởngđiênrồ”này
hoạtđộngnhưthếnàotrongmộtcơquanchínhphủ.Chúngtahãygiảđịnhrằngvấn
đềđượcxácđịnhlà:“Làmcáchnàođểgiảmchiphíphotongàycàngtăng?”Đâylà
mộtvấnđềkháphổbiếnởhầuhếtcácvănphịngchínhphủ.Bâygiờ,chúngtahãy
cùngxemphươngpháp“ýtưởngđiênrồ”giúpchúngtađếnvớinhữnggiảiphápnhư
thếnào.Đừngthấtvọngbởisựđiênrồcủacácýtưởng.Hãykiênnhẫnvàbạnsẽphát
hiệnramộtsốgiảiphápkhảthitừ“nhữngýtưởngđiênrồ”đểtránhlãngphíkhisử
dụng.
•Làmnhiễmđiệnnútbấmcủamáyphotođểbấtcứaicốsửdụngchiếcmáysẽbị
điệngiậtchết.
•Chỉcóngườinàocầnphoto1000bmộtlầnmớiđượcphépsửdụngchiếcmáy.


• Khi ai đó sử dụng chiếc máy, một bức ảnh của người đó sẽ được chụp và số
lượngbảnphotosẽhiệntrêntránngườiđó.
•Khiaiđósửdụngchiếcmáy,sốlượngbảnphotosẽđượcxămlêntránngườiđó.
Bâygiờ,hãychọnýtưởngđiênrồnhấttrongđóvàcốgắngtiếtkiệmchiphí.Đầutiên,
việcđócóvẻkhákhókhăn,songchỉvớimộtchútkinhnghiệm,cảnhómsẽbiếtcách
biếnýtưởngđiênrồthànhmộtgiảiphápthựctếnhờpháthiệnramộtkhíacạnhtích
cựccóthểbiến“nhữngđiềukhơngtưởngtrunggian”thànhhợplý.Cóthểkếtluận
nhưsau:Hãychọnbiệnphápnghiêmkhắcnhất,đauđớnnhấtlàđểđiệngiậtchết!


Phươngphápgợiý


Phươngphápgợiý(SuggestionSchemes)tỏrarấthiệuquảkhácđểtổnghợpvôsốý
tưởng phong phú. Tuy nhiên, hiệu quả của phương pháp này lại phụ thuộc vào tính

nghiêmtúccủaviệcthựchiệntriểnkhaivàđịihỏisựgiámsátthườngxun.Phần
lớncáctổchứcchínhphủbắtđầucácphươngphápnàymộtcách“chấmphávàvui
vẻ”nênkhơngmấythànhcơng.Nhưngcáctổchứcthươngmạivẫncoicácgợiýlà
một trong những phương pháp thu thập các ý tưởng sáng tạo. Họ tiến hành phương
phápnàymộtcáchnghiêmtúcnhằmgặtháiđượcnhữngkếtquảtốtnhất.Cácdoanh
nghiệpNhậtBảnlànhữngngườithulợilớnnhấttừnhữngphươngphápnày.


Cácphươngphápgợiýđãtrởnênrấtphổbiếntrongnhiềutổchức.Chúngtạonênmột
kênhliênlạcmàthơngquađó,mọithànhviêntrongtổchứccóthểtruyềntảinhữngý
tưởngcủamìnhvớihivọngnhữngýtưởngđósẽđượcxemxét,đánhgiá,vàcóthể,sẽ
đượcápdụng.Khibanquảntrịkhơngtiếnhànhnhữngbướccầnthiếtđểcóthểthực
hiệnhiệuquảcácýtưởngthìcácnhânviênsẽkhơngcoitrọng“nhữngchiếchộpgóp
ý
Cácphươngphápgợiýhoạtđộngtheohaihìnhthức:
•“Nhữnggợiýkhơnggiớihạn”đốivớibấtcứvấnđềnào.
•Nhữnggợiýđượcđềxuấtđốivớimộtvấnđềcụthểnhấtđịnh.
Hầuhếtcácphươngphápgợiýđượcsửdụngcho“nhữnggợiýkhơnggiớihạn”đối
vớibấtcứvấnđềnào.Tuynhiên,cómộtsốcơngtysửdụngcácphươngphápgợiýđể
thuhútđơngđảothànhviênthamgiađónggópcácýkiếnđểgiảiquyếtmộtvấnđềcụ
thểđượcxácđịnhrõràng.Việctunbốvấnđềđượclưutruyềntrongcơngtyvớimột
lờiđềnghịđónggópýkiếnnhằmgiảiquyếtvấnđề.Phầnthưởngđượctraochoýkiến
cóhiệuquảứngdụngcaonhất.
Cáctổchứcthươngmạicóthểlàmtheocảhaiphươngpháptrên.Thơngquaphương
pháp thứ nhất, họ có thể có được một loạt các ý tưởng. Những ý tưởng đó sẽ được
sànglọc,đánhgiávànhữngýtưởnghaysẽđượcápdụng.Vớiphươngphápthứhai,
các cơ quan chính phủ có thể phổ biến những vấn đề cụ thể của mình và tìm kiếm
nhữngđềxuấttừphíanhânviên.Nhờđómàlợiíchđượcnhânđơi.Thứnhất,những
vấnđềquantrọngsẽđượctấtcảnhânviênbiếtđến.Thứhai,cácnhânviêncảmthấy
mìnhcótráchnhiệmđónggópvàcốgắnghếtsứcđểtìmracácgiảipháp.Bằngcách

này,ngườilãnhđạocóthểđảmbảorằngtồnbộtổchứcđềuthamgiavàoqtrìnhtư
duyđểgiảiquyếtvấnđềvàmọingườiđềunảyranhữngýkiếnnhằmtìmragiảipháp.
Nhưnghãynhớrằng,bảnchấtcủavấnđềphảiđảmbảorằngviệcthảoluậnnómột
cáchcơngkhaikhơnggâyảnhhưởngxấuđếncácucầubảomật.Córấtnhiềuvấn
đềkhơngthểchiasẻmộtcáchcơngkhaivớimọinhânviênbởibảnchấtvấnđều
cầutínhbảomậttuyệtđối.Mặtkhác,cónhữngvấnđềnhấtđịnhmàsựthamgiađóng
gópýkiếnrộngrãicủatồnbộtổchứcsẽđemlạiíchlợitolớntrongviệctìmragiải
pháp.
Dướiđâylàmộttìnhhuốngvídụđểđạtđượcnhữngđềxuấttrongtồnbộtổchức:
Vấnđề:Hànhkháchchỉđượcphépmangmộtchiếctúinhỏlênmáybay.Rấtnhiều
hànhkháchphớtlờquyđịnhnàyvàmangtheoơnmộttúi.Họbựctứckhibịbuộcphải
bớt lại hành lý xách tay q trọng lượng và ký gửi chúng. Đây là một ngun nhân
thườngxungâyramâuthuẫngiữahànhkháchvànhânviên.
Vìvậy,cóthểxácđịnhvấnđềnhưsau:“Làmthếnàođểucầuhànhkháchkhơng
mangnhiềuhơnmộttúixáchmàkhơngkhiếnhọbựctức?Hãygửiýtưởngcủabạn
cho chúng tơi. Những ý tưởng đoạt giải nhất sẽ giành được phần thưởng là một kỳ
nghỉkéodàimộttuầnởSingapore.Nhữngýtưởngxếpthứnhìsẽđượcthưởngmộtkỳ
nghỉbangàyởmộtkháchsạnnămsao.
Giờthìtacùngxemvídụtiếptheotrongmộttìnhhuốngkhác:
Mộttổchứcquyếtđịnhtiếnhànhqtrìnhthayđổiquymơlớntrongcơcấutổchức,
các hệ thống và các quy trình. Rõ ràng là sự thay đổi này sẽ dẫn đến sự phản đối
khơng chỉ từ phía các nhân viên, mà còn từ các đại lý khác nhau e sợ sự phát sinh
nhữngảnhhưởngtiêucực.Trongtìnhhuốngnày,nếutổchứcđưaramộtthơngtưmời
cácnhânviênđềxuấtmộtcáitênhaydànhcho“sứmệnhthayđổi”,thìkhơngnhững
sựchúýcủahọsẽchuyểnhướngmàchắcchắnlàhọsẽdồnhếttâmtrívàoqtrình
này,nhờđómàtổchứccóthểthuphụcđượclịngnhânviên.Saukhiđãcóđượcnhiều
ýtưởng,banthẩmđịnhvàđánhgiálựachọncáitênParivartanchosứmệnh,cơngbố
rộngrãivàcơngkhaitraogiảichongườithắngcuộc.Việclàmnàykhơngchỉkhuyến

khíchtồnbộnhânviênthamgiamàcịnkhiếnhọdồnhếttâmtrívàoqtrìnhthay
đổivàtồntâmtồnýđónggópsứcmình.
Phươngphápgợiýlàmộtphươngphápđãđượcthửnghiệmkỹcàngvàhiệuquảđể
cóthểđemlạinhữngíchlợitolớnnếuđượcthựchiệnmộtcáchthíchhợp.


Nhómcảitiếnchấtlượng


Cácnhómcảitiếnchấtlượng(QualityCircles)vẫnđượcbiếtđếnvớitừviếttắt“QC”.
QC là những nhóm nhân viên tự nguyện ở cấp thấp nhất trong tổ chức, cùng làm
những nhiệm vụ giống nhau hoặc có một phạm vi trách nhiệm chung. Họ gặp nhau
mộtcáchthườngxunđểthảoluậnvàgiảiquyếtcácvấnđềliênquanđếncơngviệc.
Họhoạtđộngdựatrênnguntắc:Sựthamgiacủanhânviênvàoqtrìnhhìnhthành
ýtưởngmớivàraquyếtđịnhcảithiệnchấtlượngcơngviệc.
Cácnhómcảitiếnchấtlượngcómộtsốđặcđiểm:
•Tínhchấttựnguyện.
•Tntheonhữngquytắcvàưutiênnhấtđịnh.
•Phầnlớnquyếtđịnhđượcđưaradựatrênsựnhấttrí.
•Sửdụngmộtcáchtiếpcậncótổchứcđểgiảiquyếtvấnđề.
•Cácthànhviênđượcđàotạotheoucầu.
•Họđượctraoquyềnđưaracácquyếtđịnhhoặcđềxuấtnhữngýtưởngmới.
•QChoạtđộngvớisựủnghộhếtlịngtừcấplãnhđạocaonhất.
Tiền đề của các nhóm cải tiến chất lượng trước hết là một triết lý đơn giản: “Cuộc
sốngcủanhữngngườichịuảnhhưởngtừmộtquyếtđịnhphảitrởthànhmộtphầncủa
qtrìnhraquyếtđịnh”.Thứhai,nhữngngườiphảiđốimặtvớivấnđềbiếtrõhơn
nhữnggiảipháp!
Tráivớiđiềucơbảnnày,nhữngQCcóxuhướngthỏamãnbamụctiêusau:
•Tăngnăngsuất
•Cảitiếnchấtlượng

•Nângcaoýchícủanhânviên
TiếnsĩKaoruIshikawacNhậtBản,nổitiếngvới“biểuđồxươngcá”,sauđượcđổitên
theotácgiảthành“biểuđồIshikawa”,chínhlàngườiđầutiêngiớithiệuQCvàoNhật
Bản.QCđãlantruyềntừNhậtBảnsangHoaKỳvàcácnướckhác,trongđócóẤn
Độ.ChúngpháttriểnnởrộởHoaKỳtrongthậpniên60vàởẤnĐộtrongthậpniên
70củathếkỷXX.Nhưngkhơnghiểusaođếnthậpniên80,QCbắtđầuthốitràoở
Hoa Kỳ và kể từ thập niên 90 cũng bắt đầu suy yếu ở Ấn Độ. Nhưng thực tế vẫn
chứng minh rằng, QC là những cơ chế hiệu quả để khởi phát vơ số những ý tưởng
thơngminhvàtìmkiếmnhữnggiảiphápởcấpthấpnhất.
MặcdùQCvẫnchưatìmđượcchỗđứngtrongcáctổchứcchínhphủ,songđãđếnlúc
làmmộtphépthửđúngđắnvềkhảnăngcủaQCtrongviệcđemlạinhữngýtưởngmới
lạvànhữnggiảiphápphùhợpchocácvấnđềchỉcóthểhìnhthànhtừcấpthấpnhất.