Bài giảng Phản hồi cảm xúc - Trì Thị Minh Thúy

PHẢN HỒI CẢM XÚC
Trì Thị Minh Thúy, Ph.D.
Sách tham khảo:
1. Ivey, A. E., & Ivey, M. B. (1999). Intentional
Interviewing and Counseling (4th ed.). CA:
Brooks/Cole Publishing Company.
2. Ivey, A. E., Ivey, M. B., & Zalaquett, C. P. (2010).
Intentional Interviewing and Counseling (7th ed.).
CA: Brooks/Cole Publishing Company.


Tại sao cần phản hồi cảm xúc?

 Mỗi

kinh nghiệm chúng ta trải qua,
đều có cảm xúc đi kèm.
 Cảm xúc là nguồn gốc của suy nghĩ
và hành động.
 Nếu chúng ta có thể xác định và
phân loại cảm xúc của thân chủ,
chúng ta có được nền tảng cho hành
động trong tương lai.


Tại sao cần phản hồi cảm xúc?

 Bên

dưới hành vi và lời nói của thân
chủ là cảm xúc.

 Mục đích của việc phản hồi cảm xúc
là làm cho những cảm xúc ẩn tàng,
và đôi khi bị che đậy, được rõ ràng
với thân chủ.


Tại sao cần phản hồi cảm xúc?

 Hầu

hết thân chủ có những cảm xúc
lẫn lộn và mâu thuẫn nhau đối với
nhưng biến cố quan trọng và đối với
người khác.


Tại sao cần phản hồi cảm xúc?

 Giúp

TVV và thân chủ trở về với kinh
nghiệm cơ bản, với mục tiêu và cảm
xúc, bởi vì thơng thường buổi tham
vấn hay vấn đàm thường nghiêng về
lý trí.


Viết phản hồi cảm xúc
 TC:

“Hiện giờ, em cảm thấy chán
quá. Em vừa bị đuổi ra khỏi lớp.
Bây giờ em khơng biết phải làm
gì nữa. Giá như thầy Minh đối xử
tốt và cơng bằng với em thì em
đã khơng bị đuổi rồi. Thầy ấy
thực sự ghét em và không công
bằng với em. . . Có lẽ em cũng
chưa cố gắng đủ. Em không biết


 Hãy

viết phần phản hồi nội dung của
thân chủ:
 Viết phần phản hồi cảm xúc:
 Cảm xúc mà thân chủ bộc lộ rõ ràng:
 Cảm xúc ẩn ngầm:


 Trong

trường hợp này, TVV có
thể phản hồi: “Em cảm thấy
chán nản và bối rối và dường
như có phần tức giận nữa.”


Tại sao cần phản hồi cảm xúc?

 Vì

cảm xúc hình thành nền tảng cho
kinh nghiệm sống, lưu ý những cảm
xúc then chốt và giúp thân chủ làm
sáng tỏ chúng có thể là một điều
giúp cho tiến trình tham vấn tiến
triển.


Tại sao cần phản hồi cảm

xúc?
 Nhất

là trong trường hợp thân chủ
bối rối và lẫn lộn về cảm xúc của
mình. Điều này rất hữu ích vì chúng
ta cần biết mình cảm thế nào trước
khi mình hành động.


Cảm Xúc gì?
 Hãy

liệt kê ra những từ diễn tả
cảm xúc mà bạn biết.


Cảm Xúc gì?

 Có

4 cảm xúc căn bản:
 BUỒN, GIẬN, VUI, SỢ
 Thất

tình: HỈ (mừng), NỘ (giận),
ÁI (thương), Ố (ghét), AI (buồn),
CỤ (Sợ), DỤC (muốn).


Cảm thấy thế nào về cảm
xúc?
Bạn

có cảm thấy thoải mái để
diễn tả cảm xúc của mình
khơng?


Cảm thấy thế nào về cảm
xúc?
 Hãy

suy tư về lịch sử bản thân của
bạn và khả năng xử lý cảm xúc của
bạn.

 Nếu

bạn không thoải mái diễn tả
cảm xúc và xử lý cảm xúc của mình
thì bạn sẽ gặp khó khăn trong việc
giúp thân chủ khám phá nan đề của
họ cách sâu sắc.


Cần lưu ý
Khi đặt tên (label) cho cảm xúc của thân
chủ, cần lưu ý các điểm sau:
 Những từ diễn tả cảm xúc bởi thân chủ
 Những từ diễn tả cảm xúc ‘ngầm ẩn’ mà
thân chủ không bộc lộ
 Những cảm xúc khơng diễn tả thành lời
có thể thấy được qua việc quan sát sự
chuyển động của cơ thể.
 Những dấu chỉ (cue) của cảm xúc có lời
và khơng lời có thể mâu thuẫn với nhau.


Cần lưu ý
 Kỹ

năng phản hồi cảm xúc nhắm đến
việc giúp thân chủ cảm nhận (sense)
và trải nghiệm cái phần căn bản nhất
của chính họ - họ thực sự cảm nhận
thế nào về người khác và biến cố
trong cuộc sống.

Cần lưu ý
 Cảm

xúc cơ bản mà chúng ta
dành cho cha mẹ, gia đình, bạn
hữu là tình thương yêu và sự
quan tâm.
 Đây là cảm xúc sâu xa nhất
trong mỗi con người/ cá nhân.


Cần lưu ý
 Đồng

thời, theo thời gian liện hệ thân
mật, những cảm xúc tiêu cực về
những người thân xuất hiện, có thể
làm chúng ta chống ngợp và che
đậy đi những cảm xúc tích cực;

 hoặc

những cảm xúc tiêu cực có thể
bị chôn vùi.


Cần lưu ý
 Nhiệm

vụ chung của TVV là giúp
thân chủ phân loại những cảm
xúc lẫn lộn này.
 Nhiều người muốn một cách giải
quyết đơn giản và muốn chạy
trốn không những cảm xúc phức
tạp hỗn hợp này.


Cần lưu ý
 Có

những lúc TVV phải khám phá và
đốn cảm xúc của thân chủ, nhất là
khi cảm xúc thân chủ nói ra khơng
ăn khơp với hành vi khơng lời của
thân chủ.
 Ví dụ như thân chủ nói rằng u
thương và quan tâm đến cha mẹ
nhưng thân chủ nắm chặt bàn tay
trong khi nói điều đó.


Cần lưu ý
 TVV

không nhất thiết phản hồi mỗi
cảm xúc của thân chủ hoặc mỗi
điều bất nhất quan sát được.
 Phản hồi cảm xúc phải đúng lúc

và đáp ứng được nhu cầu của từng
cá nhân.
 Đôi khi cách tốt nhất là để ý về cảm
xúc đó và đưa ra nhận xét sau đó.


Cảm xúc có lời và khơng
lời
 Khi

thân chủ nói “tơi cảm thấy buồn”
“vui”, “ảm đạm buồn rầu” (gloomy)
và hỗ trợ cho câu nói này bằng hành
vi khơng lời thích hợp, điều này thật
dễ cho việc xác định cảm xúc của
thân chủ.


Cảm xúc có lời và khơng
lời
 Tuy

nhiên, nhiều thân chủ bày tỏ những
thơng điệp khơng rõ ràng vì họ khơng
chắc họ cảm thấy thế nào về con người
và tình huống.
 Trong những trường hợp như vậy, TVV
cần phải xác định và đặt tên cho cho
những cảm xúc ‘ẩn ngầm’.
 Với kỹ năng lắng nghe tốt TVV có thể

giúp thân chủ đặt tên cho cảm xúc của
mình.


Xác định cảm xúc qua kỹ
năng đặt câu hỏi
 Kỹ

năng hiển nhiên nhất để xác định
cảm xúc của thân chủ là dùng câu
hỏi mở:
 “Em cảm thấy thế nào về điều đó?”
 “Em cảm thấy thế nào khi nghĩ về ba
mẹ?”
 “Khi nói về những mất mát đó, cảm
xúc nào dâng lên trong em?”


Xác định cảm xúc qua kỹ
năng đặt câu hỏi
 Hoặc

có thể dùng câu hỏi đóng với
những thân chủ ít nói:
 “Điều đó có làm em thấy tổn thương
khơng?”
 “Em có cảm thấy tức giận họ
không?”