Giải đáp thắc mắc của người trẻ trong thế kỷ 21 với Đức Phật trong ba lô: Phần 1

LỜITỰA
Mườichíntuổi,hếtsứcthấtvọngvìnhậnthấymìnhkhơngcókhả
năngchèoláicuộcsốngvàhoangmangtrướcchiềuhướngmàthế
giớihiệnđạidườngnhưđanglaotheo,tơibắtđầuthựchànhĐạo
Phật.Đódườngnhưlàtriếtlýduynhấtthừanhậnsựthầnbívàkỳ
diệucủavũtrụmàkhơnghềmâuthuẫnvớiquanđiểmcótínhkhoa
học,lýtrícủatơi.ĐạoPhậtnhuộmcảvũtrụbaolavàthếgiớilồi
ngườitronggiátrịđíchthựcvàtựdocaocả.
Trongmườinămkểtừngàyđó,lịngukínhĐạoPhậtcủatơi
ngàymộtsâusắc.Cólẽquantrọnghơn,việcthựchànhĐạoPhậtcủa
cánhântơiđãkhuấyđộngcuộcsốngcủatơitheonhữngcáchmà
trướcđâytơichẳngbaogiờcóthểnghĩtới.Theonhiềucách,chính
nhờơnDaisakuIkedamàtơicóđượcnhữngtìnhcảmukínhnày.
LàngườiđứngđầutổchứcSokaGakkaiInternational,tổchứcPhật
Giáocủacácphậttửtạigiamàtơilàthànhviên,ơngđãlàmviệc
khơngmệtmỏiđểkhíchlệ,khaisánghàngtriệungườitrênthếgiới.
TơicùngnhữngngườibạncưsĩcủamìnhniệmNammơDiệu
phápLiênhoamỗisángvàmỗitốinhưmộtphầnviệcthựchành
hàngngày.Trongkhitơichânthànhkhuyếnkhíchtấtcảmọingười
thửcáchthựchànhnàyvìsựpháttriểnvàlợilạccủahọ,giáolýĐạo
Phật,đặcbiệtlàquasựdẫngiảicủaDaisakuIkeda,baohàmcảmột
thếgiớinhữngýtưởngcóthểđemlạiphúclạctolớnchocácPhậttử
cũngnhưnhữngngườikhơngtheoĐạoPhậtnóichung.Nóicách
khác,khơngphảivìbạnkhơngthựchànhĐạoPhậtmàbạnsẽkhơng
họcđượcnhiềuđiềutừcuốnsáchnày.Đólàbởi,ởmứcđộthựctế,
ĐạoPhậtrấthợplý,khơnghềkhácbiệtsovớinhữngtưduythơng
thường.
Tấtnhiên,phầnđơngchúngtađềubiếtrằngchúngtakhơng
thườngxundùngđếntưduythơngthườngcủamình,rằngchúng
takhơngphảibaogiờcũngthấymọichuyệnlàhợplý.Nhàkhoahọc

tiêntiếnnghiêncứuvềmáytính,MarvinMinsky,cómộtcáchgiải
thíchrấthayvềđiềunày.Ơngnói:“Tưduythơngthườngkhơngphải
làmộtthứđơngiản.Thayvàođó,nólàmộttậphợpkhổnglồcácý
tưởngthựctếđãquatơiluyện–củavơsốnhữngđiềuhọcđượcqua


cuộcsống:luậtlệvàngoạilệ,sắpđặtvàxuhướng,cânbằngvàtrở
ngại.ĐiềuđótìnhcờcũnglàmộtcáchmiêutảkháđúngvềĐạo
Phật.”
Trongnhữngtrangtiếptheo,bạnsẽđượcđọcnhữngcâuhỏivà
bănkhoăncủacácbạntrẻgửiđếnDaiskuIkeda.Dùcónhữngcâuhỏi
cóvẻđơngiản,chúngtasẽlnthấysựthơngtuệtrongcáchtrảlời
thẳngthắncủaơng.Lờikhuncủaơngtrànđầysựcảmthơng,khích
lệ.Khilàmtheolờikhunấy,chúngtasẽdầnnhậnrakhảnăngkiểm
sốtđịnhmệnhcủariêngmình.Vềphầnmình,tơithấyơngđưara
nhữnglờikhunthậtsâusắcvềtìnhuvàcácmốiquanhệ,điều
nàyđãcứutơithốtkhỏirấtnhiềuđiềumà10nămtrướctơicoiđólà
sựđaukhổ.
MộtđiểmthựcsựquantrọngmàIkedaliêntụcnhấnmạnhlàviệc
địnhhướngnhữngthayđổivàtạorathếgiớimớinàyhồntồnphụ
thuộcvàothếhệtrẻchúngta.Tấtcảchúngtakhơngchỉvốnđãcókhả
năngtácđộnglênnhữngthayđổiđómàchúngtacịncótráchnhiệm
phảilàmđiềuđómộtcáchhiểubiết,đầyuthương.
NhờcóDaisakuIkeda,tơiđãbiếtrằngcuộcsốngđượcdẫndắt
theocáchnhìncủaPhậtGiáocóthểlàmộtcuộcsốnggiàucó,thúvị
vàlnlnhạnhphúc.Vàtơinghĩrằngđólàtấtcả,sốnghạnhphúc,
sángtạovàtrànđầylịngbiếtơncuộcsốngvớimọihìnhthứcbiểu
hiệntuyệtvờicủanó.
DuncanSheik
Casĩ,nhạcsĩngườiMỹ

MỞĐẦU
Ướcmơcủabạnlàgì?Hyvọngcủabạnlàgì?Chẳnggìmạnhmẽ
hơnmộtcuộcsốngtrànđầyhyvọng.
Mỗingàytơiđềunhậnđượcthưcủacácbạntrẻtrênkhắpthế
giới,tơitrịchuyệnvớihọbấtcứkhinàocócơhội.Tơithấyrấtnhiều
bạntrẻtrànđầyhyvọngvànhiệthuyết,nhưngmộtsốkhácdường
nhưnặngtrĩunhữngvấnđềrắcrối.Cùngvớiqtrìnhtrưởngthành
vàthayđổi,tuổitrẻcũngcóthểlàgiaiđoạncủanhữngloâu,mệt
mỏi.Nhữngngườitrẻtuổinhiềukhicảmthấylúngtúng,nhưthểhọ
bịbỏlạimộtmìnhgiữamộtnơihoangdãhaygiữamộtchiếntrường.
Họcóthểcảmthấynhưkhơngcịnaiđểmàtintưởng,khơngaiquan
tâmđếnhọ,rằnghọkhơngcómụctiêunàotrongcuộcsống.
Nhưngkhoan!Coinhẹbảnthânnhưthếcóđángkhơng?Bạncó
nênđánhgiáthấpkhảnăngcủamìnhnhưvậykhơng?Khơngaisống
màkhơngcómộtnhiệmvụ,mụcđíchnàođótrêncõiđờinày.Và
chínhsựnhậnbiếtvềnhiệmvụvàmụctiêuđólàđiềumanglạiý
nghĩarõràngvàsựmãnnguyệntrongcuộcsốngconngười.
Hồimườichíntuổi,tơigặpJoseiToda,ngườiđãtrởthànhngười
thầycủađờitơi.Thậmchíđếntậnbâygiờtơivẫnkhơngbaogiờqn
đượcnhữnglờiâncầnthầynóivớitơihơn40nămvềtrước,khitơi
đangtrảiquamộtgiaiđoạncựckỳkhókhăn.“Daisaku”,thầynói:
“nhữngngườitrẻtuổiphảigặpnhữngkhókhăncủamình.Khókhăn
chínhlàđiềutạonênconngườitốtnhấtcủacon.”
Mỗisáng,kểcảChủnhật,thầyToda,giốngnhưgiasưriêngcủa
tơivậy,chỉbảochotơivềmọiđiều.Vàtơicũngđãcốgắngtheocách
đóđểđượctrịchuyệnvớicácbạntrẻbấtcứkhinàocócơhội.Cuốn
sáchnàyđượcđúckếttừnhữngcuộcđốithoạinhưthế.Tấtnhiên
hầuhếtnhữngcuộctrịchuyệnnàylàvớicácbạntrẻNhậtBản.

Nhưngnhữngchủđềmàchúngtơithảoluận–giađình,bạnbè,ước
mơ,mụctiêutrongcuộcđời–tơichắcchắncũnglàmốiquantâm
củacácbạntrẻmọinơitrênthếgiới.
TơivàcácbạntrẻtơitrịchuyệncùngđasốđềuthựchànhPhật


GiáoNichiren(NhậtLiênTơng).Nichiren,mộtvịthầyvànhàcảicách
PhậtGiáocủaNhậtthếkỷ13,dạyrằngmỗiđờingườiđềucómột
tiềmnăngvơhạn,vàNgàivạchraconđườngtiếpcậndễdàngmàqua
đómỗingườicóthểnidưỡngtiềmnăngấyvàtìmđượchạnhphúc
thậtsựtrongđời,conđườngmàNgàihọcđượcquabộkinhPháp
Hoa(1).
Thiêntàivànhữngngườicónăngkhiếutuyệtvờichỉlàthiểusố,
sốđơngkhổnglồtrongxãhộilànhữngconngườiđơngiản,bình
thường.Tơilàmộtngườibìnhthường,khơngcómộtnềntảngđặc
biệtnàocả.Cuốnsáchnàyđượcviếtvớihyvọngrằngcácbạntrẻcó
thểthuđượclợiíchtừnhữnglờikhuncủamộtngườinhưtơi,
ngườicóđơichútkinhnghiệmhơncácbạn.Tơihyvọngbạnđọcsẽ
tiếpnhậnnhữngđiềutơiviếtrađâynhưlờikhuntừmộtngườiđã
đixahơnchútxíutrênconđườngđời,chứkhơngphảinhưnhững
bàithuyếtgiảngcủanhữngngườicóhiểubiếtunthâm.
Mộttrongnhữngmụctiêutơiđặtratrongđờilàgiúpcácbạntrẻ
cóđượchyvọngvàsựtựtinvàotươnglaicủamình.Bảnthântơicó
mộtniềmtinvơhạndànhchogiớitrẻ,vàvìthếtơinóivớihọ:Các
bạnlàniềmhyvọngcủanhânloại!Mỗibạnđềucómộttươnglaitươi
sángphíatrước.Mỗibạnđềucómộttiềmnăngqgiáđangchờ
đượcpháttriển.Thànhcơngcủacácbạn,vinhquangcủacácbạnsẽlà
vinhquangchotấtcảchúngta.Vinhquangcủacácbạnsẽdẫndắtcon
đườngtrongthếkỷnày,thếkỷcủahịabìnhvànhânđạo,thếkỷquan
trọngnhấtchotấtcảnhânloại.Xinđượcgửiđếncácbạnlờicầuchúc

sứckhỏe,sựtiếnbộkhơngngừngvàthànhcơngtrongmọinỗlựccủa
mình.
DaisakuIkeda


1
GIAĐÌNH

CHAMẸHAYLARẦY
Bốmẹlúcnàocũngmắngchửicháulàmcháukhơng
muốnởnhàmìnhnữa!
Tơiđãngheđiềunàykhơngbiếtbaonhiêulần!Trongkhi,mộtsố
bạnuqbốmẹvàgiađìnhcủamìnhthìmộtsốkháclạithấycáu
giậnbốmẹvìcứlnépbuộc,ápđặtconcái.Dẫnđến,mộtsốbạn
sốngkhépmìnhvàkhơngmuốngiaotiếpvớibốmẹnữa.
Tơicũngtranhcãivớimẹhếtlầnnàyđếnlầnkhácvềviệctơilựa
chọnsốngcuộcđờimìnhnhưthếnào.Tơithườngnói:“Đểconn!
Đểconlàmtheocáchcủacon!”
Cácơngbố,bàmẹdườngnhưlúcnàocũnggâykhódễvớicon
cái.Từhàngtỉnămnay,cácbàmẹvẫnthườngnóinhữngcâunhư:
“Làmbàitậpcủaconđi!”,“Tắtvơtuyếnđi!”,“Dậyngaykhơngmuộn
bâygiờ!”.Đókhơngphảilàđiềuchúngtacóthểthayđổi.Nhưngcác
bạnsẽhiểubốmẹcảmthấythếnàokhicácbạnlàmchalàmmẹ.
Vìthếsựrộnglượngcủacácbạnlàrấtquantrọng.Khibốhaymẹ
mắngmỏbạn,bạncóthểnghĩ:“Giọngnóikhỏechứngtỏmẹkhỏe
mạnh;tuyệt”,hay“Bốđangthểhiệntìnhuvớimình.Thậtđáng
trântrọng.”Khảnăngnhìnnhậnbốmẹtheocáchnàylàmộtdấuhiệu
chứngtỏbạnđangtrưởngthànhlênrồiđấy.
Trongcuộcsốngcủacáclồivật,bốmẹdạychoconlàmsaođể
tồntại–cáchsănmồi,cáchăn,v.v...Cũngnhưthế,bốmẹdạydỗ

chúngtarấtnhiềuđiều,đưachúngtađiđúnghướng.Đâylàđiều
chúngtasẽdầnthấybiếtơnkhichínhmìnhtrởthànhngườilớn.
Cómộtcâuchuyệnnổitiếngvềmộtchàngtraibuồnrầungồi
tuyệtvọngbênđườngsaukhicãinhauvớicha.Anhtinrằngcha


mìnhlàmộtngườithiểncận,bấtcơngvàngungốc.Mộtngườiquen
lớntuổitới,đốnđượcnỗibuồncủaanh,nói:“Hồibáctầm18tuổi,
bốbáctồnnóivớibácnhữngđiềuđầnđộn,ngớngẩnlàmbácsơi
máu.Bácphátốmlênvìphảinghenhữngđiềunhưthế.Nhưngmười
nămsau,bácbắtđầucảmthấynhữngđiềubốnóirấtcóýnghĩa.Bác
đãtựhỏi:“Bốtrởnênthơngtháinhưvậytừbaogiờnhỉ?”
Tơinghĩ,quantrọnglàởchỗcácbạnbiếtsửdụngchínhhiểubiết
củamìnhđểtránhxungđộtvớichamẹ.Hơnthếnữa,đơikhichamẹ
sẽcãinhau,điềukhơnngoannhấtlàbạnđừngnêncanthiệp.

THỂHIỆNCÁTÍNH
Tạisaobốmẹlúcnàocũngphêphánquầnáođầutóccủa
cháu?Đấylàcáchcháuthểhiệncátínhcủamìnhmà.
Tơicóthểhìnhdungkhárõrằngbạncảmthấycátínhcủamình
khơngđượcbộclộnếubạnbịbuộcphảilàmđiềuchamẹmuốn.Tuy
nhiên,thểhiệncátínhvàđơnthuầnlàchốngđốivìmụcđíchchống
đốilàhaiviệchồntồnkhácnhau.
Làmộtphầncủatậpthểlớn–nhưgiađìnhhaytậpthểxãhội–
việcchúngtacóđượctinhthầnvàtrítuệđểhịahợpvớimọingườilà
điềurấtquantrọng.Linhhoạtvàchấpnhậnnhiềuquanđiểmkhác
nhaulàdấuhiệucủamộtýthứcvữngvàngvềbảnthân.Thayvìmù
qnglaotheođámđơnghaymùqngchốnglạinó,tìmkiếmsựcân
bằngvàđồngđiệulàđiềutốiquantrọng.
Sẽlàmộtsailầmlớnnếuđểbảnthântrởthànhngườichỉbiết

nghĩđếnmìnhvàvơtìnhvớinhữngngườixungquanh.Chẳngailà
mộthịnđảocả.Vâyquanhchúngtalàgiađình,bạnbèvàphầncịn
lạicủathếgiới.Tấtcảchúngtađềucóliênhệvớinhau.Chìakhóacủa
vấnđềlàthểhiệncátínhcủachúngtatrongkhivẫnsốngchanhịa
dướitấmlướicủacácmốiquanhệđó.
Cátínhthựcsựkhơngcónghĩacoimìnhlàtrungtâm.Đólàcách
sốngdẫndắtchínhchúngtavànhữngngườikháctheochiềuhướng
tíchcựcbằngnhữngcáchtựnhiênnhất.


QÍTTIỀN
Mọithứcháumuốnlàmđềuđịihỏiphảicótiềntrong
khicháuchẳngcóđồngnào!Giánhưgiađìnhcháugiàucó
thìtốtbiếtbao?
Bạnxuấtthântừmộtgiađìnhnghèovàcảmthấychánnảnvìbạn
khơngthểmuanhữngthứbạnthích.Cólẽ,bạnnghĩsốtiềnchamẹ
chithêmchomìnhchảthấmthápgìsovớisốtiềncầncóđểtrangtrải
cuộcsốngcủagiađìnhbạn.Đâykhơngphảilànhữngtìnhhuốngxa
lạ.Rấtnhiềubạntrẻcũnggiốngnhưbạn.Thườngthìhọnghĩrằng
tiềnchínhlàhạnhphúc.Nhưnghọđangphạmphảimộtsailầmtrầm
trọng.
Sinhratrongmộtgiađìnhgiàucókhơngphảilàsựđảmbảocho
hạnhphúc,quanniệmsinhratrongmộttúplềukhiếnngườitakhốn
khổcũnglàsailầm.Mộtngườihạnhphúchaybấthạnhkhơngliên
quangìđếnngườiđósởhữubaonhiêucủacảivậtchất.Thậmchí,
mộtgiađìnhgiàucóvàđángaoướccũngcóthểphảiđốiphóvới
nhữngvấnđềnghiêmtrọngmàkhơngthểhiệnrangồi.Thườngthì
mọingườitrơngcóvẻhạnhphúc,nhưngbêntronghọcóthểđang
giấumộtnỗiđaucùngcực.Mọingườixuấthiệnvớivẻngồithếnào
đinữathìcũngthậtkhóđểnhìnrađiềugìẩngiấutrongtráitimhọ.

Thếnênđừngbaogiờxấuhổvìtìnhtrạngkinhtếcủamình.Điều
đánghổthẹnlàmangmộttráitimkhơkiệt,làsốngkhơngđàng
hồng.
Mộtdoanhnhânnổitiếngthếgiớitừngnóivớitơi:“Mặcdùgiờ
đâytơinổitiếngvàgiàucónhưnglúccịnnghèo,cảmgiáccủatơivề
mụcđíchvàchítiếnthủmạnhmẽhơnnhiều.Hồiđótơicómụctiêu,
vàcuộcsốnglncónhữngthửtháchthúvị.Giờthìtơiđặtramục
tiêumới:cốnghiếnchocuộcsốngnođủvàhạnhphúccủanhững
ngườikhác.”
Chúngtathườngthấytrênthươngtrường,mọingườitranh
giànhnhaukhốcliệtvìtiền,ngườitacảmthấykhốnkhổvàtuyệt
vọngnếutêntuổicủamìnhbịphainhạt,conngườihủyhoạicuộc
sốngcủamìnhkhihọđểchosựnổitiếngvàquyềnlựcchiếmlĩnhđầu
óchọ,vàngườitasốngtrongnhữngngơinhàxahoanơimàcác
thànhviêntronggiađìnhkhơnguthươngnhau.Nhiềukhinhững


ngườisốngtrongnhữnggiađìnhdườngnhưlàlýtưởng,gươngmẫu,
đạomạolạibịtróibuộcbởinhữngnghithức,truyềnthốngvàvẻbề
ngồi.Họgặpkhókhăntrongviệcthểhiệncảmxúcvàtạokhơngkhí
ấmápchânthành.Vàcũngqthườngkhinhữngbạntrẻđược
nngchiềugặpkhókhăntrongviệcđặtramụctiêuvàđạtđược
nhữngmụctiêuđó,vìmọinhucầucủahọđềuđượcchămsóccẩn
thận.Vậythì,khisuynghĩkỹ,liệugiàucó,nổitiếnghayxahoacó
đảmbảohạnhphúc?Câutrảlờidứtkhốtlà“Khơng”.
Mọiđiềuphụthuộcvàoquanđiểmcủabạn.Thayvìnghĩmình
bấthạnhchỉvìchamẹkhơngcónhiềutiềnhaykhơnghọchànhđến
nơiđếnchốn,hãynghĩrằngđólàtìnhhìnhphổbiến.Bạnsẽnhận
thấyrằngcáchnhìnnhậnnàysẽgiúpbạntrởthànhmộtngườithực
sựnhânvăn.Bạnsẽnhậnrarằngnhữngkhókhănchínhlàchấtliệu

giúpchobạncóthểpháttriểnmộttráitimrộnglượng,trởthànhmột
ngườisâusắcvànhânhậu.
Thựctế,chỉbằngcáchtrảiquanhữngkhókhănbạnmớicóthểlà
ngườihiểuđượccảmgiáccủangườikhác.Nỗiđauvànỗibuồnsẽ
nidưỡngthếgiớiconngườibêntrongcủabạn.Từđó,bạncóthể
cảmthơngvàkhaokhátđượchànhđộngvìhạnhphúccủamọingười.
Tiềnbạc,sựnổitiếngvàcủacảivậtchấtchỉmanglạihàonhống
bềngồi.Tuynhiên,nhữngngườitutậpĐạoPhậthọcđượccáchtạo
lậpmộthạnhphúctuyệtđốibằngcáchchuyểncuộcsốngcủahọvào
bêntrong.Khichúngtapháttriểnđượcmộttrạngtháitâmtríthống
đãngvàrựcrỡnhưmộtlâuđàinguynga,lúcđókhơngcógì–dùta
cóđiđâuhaygặpkhókhăn,trongcuộcđời–cóthểchơnvùihayphá
hoạihạnhphúccủachúngta.

HỊAHỢPVỚICHAMẸ
Ướcgìcháucóđượcchamẹtốthơn.
Giađìnhnàocũngcónhữnghồncảnhvàvấnđềriêngmàchỉ
nhữngthànhviêntrongđómớicóthểhồntồnhiểuđược.Bạncó
thểbănkhoănvìsaomìnhlạiđượcsinhratronggiađìnhmình.Hay
vìsaochamẹbạnkhơngâncầnnhưnhữngchamẹkhác.Hayvìsao
bạnlạikhơngđượcbanchomộtngơinhàxinhđẹphơnvàmộtgia


đìnhbiếtuthương,thơngcảmhơn.Thậmchíbạncóthểmuốnbỏ
nhàđi.Dùsao,mộtđiềutơicóthểnóilà,khơngcầnbiếtchamẹlà
ngườithếnào,họlàchamẹcủabạn.Nếukhơngcóhọ,bạnđãchẳng
cómặttrênđời.Hãyhiểuýnghĩasâuxacủađiểmnày.Bạnđãđược
sinhratrongchínhgiađìnhcụthểnày,tạiđịađiểmcụthểnàyvàtrên
chínhhànhtinhnàyvàothờiđiểmcụthểnày.Bạnkhơngđượcsinh
ratrongmộtgiađìnhkhác.Thựctếnàyhàmchứaýnghĩacủamọi

thứ.
ĐạoPhậtgiảithíchrằngchẳngcógìtìnhcờxảyracả,vàrằngmọi
ngườiđãsẵncótronghọtấtcảnhữnggìhọcầnđểđượchạnhphúc.
Vìthế,khơngcókhobáunàoqgiáhơnchínhcuộcsống.Dùhồn
cảnhcủabạnkhókhănđếnđâu,dùbạncócảmthấychamẹthiếu
quantâmđếnmìnhthếnào,thìbâygiờbạncũngđangsống–vẫn
cịntrẻvàđượcbanchotâmhồntươimới,vớitinhthầnđóbạncó
thểtạodựnghạnhphúcnhấtchocuộcsốngcủamìnhtừgiờphútnày
trởđi.Đừngpháhoạihaylàmtổnhạiđếntươnglaiqbáucủa
mìnhbằngcáchvùimìnhtrongtuyệtvọngngàyhơmnay.
Hãythúcđẩybảnthânmộtcáchdũngcảm,nhắcnhởmìnhrằng
nỗiđauđớnvàkhổcựccàngsâusắcbaonhiêu,hạnhphúcchờđợi
bạnphíatrướccàngrựcrỡbấynhiêu.Hãyquảquyếttrởthànhtrụ
cộtchogiađìnhmình.ĐạoPhậtdạycáchsốngnày.Dùbạncómột
ngườichahayngườimẹbịnghiệnrượuhaymắcbệnhhiểmnghèo,
dùgiađìnhbạnđangphảitrảiquanhữngthờiđiểmkhókhănvìcha
haymẹbạnkinhdoanhthấtbại,dùbạnphảichịunỗiđauchứngkiến
chahaymẹbịchỉtríchvàứchiếp,haydùbạncóbịchamẹbỏrơi–
tấtcảnhữnghồncảnhdườngnhưngangtráiđócóthểđượcnhìn
nhậnnhưmộtsựnidưỡngđểkhiếnbạntrưởngthànhmạnhmẽ
hơn.
Dùchamẹđốixửvớibạnthếnào,cuốicùngthì,tráchnhiệmcủa
bạnlàlàmchomìnhtrởnênhạnhphúcchứkhơngphảicủachamẹ
bạn.Chínhchúngtalàngườiquyếttâmtrởthành“mặttrời”xuatan
điđêmđentrongcuộcsốngvàgiađìnhcủamình.PhậtGiáoNichiren
biếtrằnggiảiphápnàycóthểđượccủngcốbằngcáchniệmNammơ
DiệuphápLiênhoamỗisángvàtối.
Dùđiềugìxảyra,việcbạnsốngmộtcáchtựtinvớilịngquả
quyếtrằngmìnhchínhlà“mặttrời”làmộtđiềucựckỳquantrọng.
Tấtnhiên,trongcuộcsốngcónhữngngàynắngvànhữngngàyâmu.

Nhưngngaycảtrongnhữngngàyuám,mặttrờivẫntỏasáng.Thậm
chínếuchúngtađangphảichịukhổđau,việcchúngtatranhđấuđể
giữchomặttrờivẫntỏasángrựcrỡtrongtimmìnhlàmộtđiềucực
kỳquantrọng.
Mộtbạntrẻmàtơiquenkhơngcócha,mẹcậubịmấtkhảnăng
laođộngdobệnhnặngvàchịcủacậuthìđangnằmviện.Tronghồn
cảnhđó,cậuđãvượtquađượckhókhăn,cóýchívươnxahơnnhững
ngườikhác.Tơitinrằngnhữngbạntrẻphảiđươngđầuvớinhững
giankhổnhưthếsẽtrởthànhnhữngngườihữuíchchotươnglai.

TIẾPTHULỜIKHUN
Cháuthấykhóchịukhimọingười,nhấtlàchamẹ,cứ
haychỉranhữngthiếusótcủamình.
Mộttrongnhữngđiềubựcmìnhnhấtlàkhichúngtanghĩmìnhlà
thếnày,thếmànhữngngườixungquanhlạinghĩvềmìnhhồntồn
ngượclại.Thựctếngườikháccóthểthấymộtsốđiềuởchúngtamà
chúngtakhơngthấyđược.Đâylàđiềutốt,vìcũngnhưcáchmàtấm
gươngchophépbạnđượcnhìnthấykhnmặtmình,nhữngngười
xungquanhbạncóthểđóngvaitrịnhưmộttấmgươngđểchobạn
thấynhiềukhíacạnhkhácvềbảnthân.
Nhữngnhậnxétcủangườithâncóthểgiúpbạntậptrungcátính
củamìnhtheomộthướngtíchcực.Sựgiáodục,hướngdẫn,khun
nhủ,cảnhbáovàthậmchíquởtráchmàbạnnhậnđượcđềucóthể
trởthànhđiềuhữuíchđểchèoláibạntrênconđườngđúngđắn.Mặt
khác,từchốilắngnghelờikhuncủangườikhác,chốngđốibằng
cáchchỉlàmnhữngđiềumìnhmuốnvàkhiếnchomọiviệcthànhkhó
chịuvớimọingườidướicáicớlàthểhiệncátínhchỉlàcácdạngthức
củasựbướngbỉnh,khơngmanglạilợiíchchoaihết.

Rấttuyệtvờinếucóngườichỉranhữngthiếusótvàgiúpbạnnhổ
tậngốcnhữngthóiquenxấucủamình.Mặtkhác,nếugốcrễcủa
nhữngthóixấuđóvẫncịn,chúngsẽdầndầnảnhhưởngkhơngtốt
đếncuộcsốngcủabạn,hướngbạnvàochiềuhướngcóhại,tiêucực.
Khibạnnhậnthứcđượcđiềunày,bạnsẽthấyrằngthậtngốcnghếch
nếukhơnglắngnghelờikhuntừngườikhác.


CẤMĐỐNQNHIỀU
Chamẹcháuđặtraqnhiềugiớihạnchocháu.Họ
dườngnhưkhơnghiểurằngcháuđãlớn.Làmsaomàcháu
thuyếtphụcđượchọvềđiềunàyđây?
Tơichắcchắncóthểhiểuđượcđiềubạnđangnói.Khơngaithích
bịngườikháckiểmsốt,vàcũngtựnhiênkhiướcmìnhcóthểtựlàm
mọiviệcmàkhơngbịmọingườiquấynhiễu.Tơibiếtvàibạnhọcsinh
mơvềsựtựdocácbạnsẽhưởngthụnếukhơngcóluậtlệnàohết,họ
ướccónhiềutiền,thờigianvàchẳngcóvịphụhuynhnàolarầyhọ
cả.Nhưng,thựcra,đólàmộtcáchnhìnnơngcạnvềxãhộilồingười.
Tựdothựcsựrốtcụcchỉxoayquanhđiềumàbạnquyếtđịnh
cốnghiếnbảnthânvớicảtráitim.Nhưvậykhơngphảilàcứloanh
quanhchẳnglàmgì.Khơngphảilàtiêutiềnnhưnước.Khơngphảilà
sởhữutấtcảthờigianrảnhtrênthếgiới.Khơngphảilàđinghỉdài
ngày.Chỉlàmnhữngviệcmìnhthấyhàilịngkhơngphảilàtựdo–nó
chẳnglàgìngồisựbêtha.Tựdothựcsựnằmtrongnhữngthửthách
liêntiếpđểpháttriểnbảnthân,đểđạtđượcmụctiêuđãchọn.


2
BẠNBÈ

TÌNHBẠNTHẬTSỰ
Làmthếnàocháucóthểphânbiệtđượcailàbạnthực
sựcủamình?
Đầutiên,hãycânnhắcxemtìnhbạnlàgì?Tìnhbạnthựcsựlà
mốiquanhệmàởđóbạnthơngcảmvớibạnmìnhkhihọđangphải
buồnkhổvàkhuyếnkhíchhọđừngđánhmấttráitim.Vàđếnlượt
mình,họcũnglàmnhưthếvớibạn.
Tìnhbạnthườngbắtđầuđơngiảntừchỗqmếnmộtaiđóvì
cậuấyhaycơấydànhnhiềuthờigianbênbạn,haycóthểgiúpđỡbạn
họctậptốthơn.Bạncóthểbắtđầubằngcáchuqngườitửtếvới
bạnvàbạncónhiềuđiểmchungvớingườiđó.Trongkhitìnhbạncó
thểbắtđầumộtcáchbộtphátvàtựpháttriển,tìnhbạnsâusắc
thườngcầnqtrìnhkiểmnghiệm.Giữabạnvàbạnbèphảiln
khíchlệvàgiúpđỡlẫnnhautrongcuộcsống.
Cómộtkhátvọng,nhưtốtnghiệpđạihọchayđónggópchoxã
hội,làđiềuquantrọng.Nhữngaithiếumụcđíchhayphươnghướng
rõràng,tíchcựctrongđờithườngcóxuhướngcónhữngtìnhbạn
chẳngđiđếnđâuhoặctìnhbạndựatrênsựphụthuộcTrongmộtvài
trườnghợp,nhữngkiểutìnhbạnnhưthếthựcralạikhuyếnkhích
hànhvipháhoại.Nhưngtìnhbạngiữanhữngngườivuivẻ,khíchlệ
lẫnnhaucùngcốgắngđịnhhìnhnhữngmơướccủamìnhlàtìnhbạn
sâubền.
Nghịlựcvàsựthẳngthắnlànhữngđiềukhơngthểthiếutrong
việckếtbạn.Tìnhbạnthựcsựkhơngcầnđểýđếnđịavịtrongxãhội.
Bạncóthểcóđượcmộtngườibạnthựcsựchỉkhibạncởimở,khi
bạnchiasẻvớingườikhácnhữngđiềutừtráitimmình.Mộtngười
íchkỷ,tựcaokhơngthểcóđượcnhữngngườibạnthựcsự.


Mốidâykếtnốitráitimngườinàyvớingườikháclàsựchân

thành.Vớingườilớn,tựtưhaytựlợithườngxenvào,vàxuấthiện
nhữngtìnhbạnđượcthiếtlậpdomụcđíchlàmăn.Nhưngnhững
tìnhbạnhìnhthànhtừthờitrẻcủaaiđónhìnchungthườngkhơngcó
sựtưlợi.Khơngcógìtuyệtvờivàqgiáhơntìnhbạnthựcsựđược
hìnhthànhtừkhibạncịntrẻ.
Cácbạnbètừthờicấp2vàcấp3,thậmchítiểuhọc,giốngnhư
nhữngngườibạnđồngdiễn,xuấthiệntrongcùngmộtvởkịchvới
bạntrênsânkhấucuộcđời.Mộtvàingườibạncóthểbạnkhơngbao
giờqntrongsuốtcảphầnđờicịnlại.
Tìnhbạnlàtàisảnthựcsự.TriếtgiaLaMãCicerotừngnói:“Tình
bạngầngũihơntìnhthân”và“Cuộcsốngkhơngcótìnhbạncũng
giốngnhưthếgiớikhơngcóánhmặttrời”vàcâunóicủanhàtriếthọc
Aristotle:“Mộtngườibạngiốngnhưmộtbảnthểkhác.”Khơngcần
biếtngườitacóđịavịcaohaythấp,hoặccủacảinhiềuhayít,nhưng
nếukhơngcótìnhbạnthìthậtbuồnvàcơđơn.Mộtcuộcsốngkhơng
cótìnhbạnsẽdẫnđếnsựtồntạimấtcânbằng,bạnsẽchỉnghĩđến
bảnthân.

CHỌNBẠNTỐT
Cháumuốncóđượcnhữngngườibạntốttrongcuộc
đời.Báccóthểchocháulờikhunkhơngạ?
Bạnrấtsángsuốtkhihiểuđượctầmquantrọngcủatìnhbạn.Bạn
hẳncónhiềuloạibạnbè–bạnbèhàngxómmàbạncùngđếntrường
mỗingày,bạncùnglớp,bạnbètrongcáchoạtđộngngoạikhóa,bạn
cùngchơi.Cũngcólúctìnhbạnbắtđầunhưmộtviệcrấtbình
thường,vớihaingườichỉngồilạitrịchuyện.Rồimộtngàyđiềugìđó
xảyrakhiếncảhaicùngmuốnđạtđượcmụctiêunàođó.Sauđóhọ
trởthànhnhữngngườibạntốt,ảnhhưởngtíchcựctớinhau.Người
bạnthânnhấtcóđượclànhữngngườimàvớihọ,bạncóthểcùng
tiếnvềmộtmụctiêuchungnàođó.Trongkhikhơngthểchọnlựagia

đình,chúngtacóthểlựachọnbạnbè.Vàđólàmộtlựachọnquan
trọng.Tơithườngnghecácbạntrẻkhoe:“Trườnghọcthậtvuivì
cháucóbạnbèởđó.”Ngườikhácthìcacẩm:“Cháucóbạn,nhưng
chẳngcóaiđủthânđểtâmsựnhữngđiềuthầmkíncả.”


Bạnđượcsinhratrongvũtrụbaola,trênhànhtinhnhỏxinhTrái
Đấtvàtrongcùngmộtkỷngunvớinhữngngườiquanhbạn.Dĩ
nhiêncựckỳhiếmđểtìmđượcgiữahàngtỷngườitrênhànhtinh
nhữngngườibạnchânthành,vơtưmàbạncóthểlàchínhmìnhkhi
ởbênhọ,nhữngngườisẽhiểuđượcsuynghĩvàcảmxúccủabạnmà
khơngcầnnóilờinàohết.
Giữanhữngngườibạnhọc,tơichắcrằnghầuhếtcácbạnđềucó
ítnhấtmộthoặchaingườimàbạnnhắctớinhưnhữngngườibạn
thậtsự-xinhãytrântrọnghọ.Nhưngnếubạncảmthấyrằngbạn
khơngcóngườibạnthânnàolúcnày,cũngđừnglolắng.Chỉcầntự
nhủrằngbạnsẽcónhữngngườibạntuyệtvờitrongtươnglai.Tập
trungnănglượngvàoviệctrởthànhmộtcánhântốtđẹp,mộtngười
chuđáo,khơngnóixấungườikhácvàkhơngthấthứa.Tơichắcchắn
rằngtrongtươnglaibạnsẽcórấtnhiềubạn,cólẽlàtrênkhắpthế
giớinữakia.
Trongbấtcứhồncảnhnào,bạnnênhiểurằngtìnhbạnphụ
thuộcvàobạn,khơngphảiaikhác,làrấtquantrọng.Tấtcảcuốicùng
đềuquyvềtháiđộcủabạn,bạnsẵnsànglàmgìđểđónggópchomối
quanhệđó.Tơihyvọngbạnsẽkhơngphảilàmộtngườibạnphù
phiếm,giúpđỡngườikhácchỉkhitìnhhìnhtốtđẹpvàmặckệhọmắc
cạnkhicóvấnđềxảyra,thayvàođó,hãyphấnđấutrởthànhngười
sátvaibênbạnbèdùthếnàođinữa.
Vànếuaiđócóphảnbộilạilịngtincủabạn,hãythềvớibảnthân
làbạnsẽkhơngbaogiờlàmđiềutươngtựvớibấtkỳaikhác.Khibạn

đưaramộtlờihứa,hãylngiữlời,dùthếnàođinữa.Nếubạncố
gắngđểlàmộtngườitửtế,chẳngmấychốcbạnsẽthấynhữngngười
bạntốtđếnvớimình.

BẠNTỐT-BẠNXẤU
Bốmẹkhơngchấpnhậnnhữngbạnbècháuchơicùng?
Chamẹlolắngvềbạnbècủabạnthìthựcsựquantâmchohạnh
phúccủabạn.Vớithầycơcũngtươngtựnhưvậy.Họkhơngphảilàm
khóbạnđâu.


Đơikhibạnbècóthểảnhhưởnglênbạnlớnhơnchamẹhaybất
kỳaikhác.Thếnênnếubạnkếtthânvớinhữngngườibạntốt–
nhữngngườibạnquantâmđếnviệctựhồnthiệnvàpháttriểnbản
thân–thìbạncũngcóthểtiếntheochiềuhướngtíchcực.Kếtgiao
vớinhữngngườitựhủyhoạibảnthândùsaocũngcónhữnghậuquả
khơngtốt,kéobạnxuốngcùngvớihọ.Hãycanđảmtừbỏnhữngảnh
hưởngtiêucựcvàtránhxanhữngngườicóthểkhiếnbạnhànhđộng
theocáchmàbạnthấykhơngthoảimái.
ĐạoPhậtdạychúngtanênkếtgiaovớinhữngngườiđồnghành
tốt,nghĩalàchúngtanêncẩnthậnchọnnhữngngườitốtđểlàmbạn
vànoitheo.ĐạoPhậtcịnrăndạyrằngchúngtacáchlybảnthânkhỏi
nhữngmốiquanhệkhơngtốt.Mộtmốiquanhệdựatrênnhữngđộng
cơíchkỷhaybịlàmvẩnđụcvìnhữngrắcrốivềtiềnbạckhơngthể
đượccoilàmộttìnhbạnđẹp.Tươngtự,mộtmốiquanhệvớingười
thamgiavàohànhvimờám,ngườikhơngphânbiệtđượcphảitrái,
rõrànglàmộttìnhbạnxấu.Mộtngườibạnđíchthựcsẽkhơngđịi
hỏitiềntừbạnhaykhuyếnkhíchbạnlàmnhữngđiềusaitrái.Đólà
cáixấungụytrangthànhtìnhbạn.Bạnphảinóirõchínhkiếnchống
lạiđiềuđóvàtránhdínhlíuđếnnó.Đừngkéodàimốiliênhệvới

nhữngngườibạnxấu.Hãytránhxanhữngkiểungườiđó.Hãynói
chuyệnvềhồncảnhcủabạnvớingườimàbạntintưởng.Đừngim
lặnglolắngvềđiềuđómộtmình.
KinhPhậtchỉrõrằngngaycảmộtngườilươngthiệnmàgiaokết
vớinhữngngườiđộcácchắcchắncũngsẽbịảnhhưởngbởisựđộc
ácđó,bởivậychúngtanênnghiêmkhắcvớibảnthântrongviệcnhận
rõhànhvisaitráivàtiêucực.Vàbằngcáchchỉrachongườikhác
rằnghànhđộngcủahọđanggâyrasựkhốnkhổvàđauđớn,chúngta
cóthểthúcđẩyhọchuyểnsangchiềuhướngtíchcựchơn.Thựctế,sự
thẳngthắncủachúngtacóthểmởđườngchoviệctơiluyệnsựgắnbó
sâusắccủamộttìnhbạnchânthànhvớingườiđó.Nóicáchkhác,
việcmộtngườibạnxấutrởthànhmộtngườibạntốtlàđiềucóthể
thựchiệnđược.
Nhữngngườibạnkhơngtốtlànhữngngườikhiếnngườikhác
gặprắcrốivàđaukhổ.Nhữngngườibạntốt,tráilại,lànhữngngười
độngviênngườikhácmộtcáchchântình,mangđếnchohọhyvọng
vàkhiếnhọmuốncảithiệnbảnthân.Tìnhbạnthựcsựgópphầnvào
sựtrưởngthànhcủaconngườivàqtrìnhtạoragiátrịtíchcực
trongcuộcđờita.


Cáchduynhấtđểcóđượcnhữngngườibạntốtlàchínhbạnphải
làmộtngườibạntốtbằngcáchduytrìsựchínhtrựccủabạn.Người
tốtsẽtìmđếnngườitốt.

ĐÁNHMẤTBẠNBÈ
Bácsẽlàmgìkhimộtngườibạnđộtnhiênkhơngmuốn
nóichuyệnvớibácnữa?
Tráitimcủanhữngngườitrẻtuổicũnggiốngnhưchiếcnhiệtkế
nhạycảm.Mộtphúttrướcbạnthấymọithứđềuthậttuyệt,ngaysau

đóbỗngnhiênbạnthấychánchườngđếnmứctựthuyếtphụcmình
rằngbạnhẳnphảilàngườitệnhấttrênthếgiới.Bạncũngcóthểngập
trongnỗibuồnvàsựthấtvọngvơbờvìnhữngvấnđềvớibạnbè,trái
timđauđớnvìtìnhuhaybệnhtậtcủangườithân.
Tơichắcchắnvớibạn,khicịntrẻ,việctrảinghiệmcảmgiáccùng
cựcnhưvậyvànghingờbảnthânlàđiềuhồntồntựnhiên,thếnên
bạnkhơngcầnphảilàmchonỗibuồncủabạnthêmnặngnềbằngviệc
lolắngvềnhữngđiềubạncảmthấy.Hãytinchắcrằngdùchonhững
giannancủabạnlàgì,mộtngàynàođóbạnsẽnhìnlạichúngvàthấy
chúngchỉlàmộtgiấcmơ.
Điềuđónóirằngkhibạntrảiquanhữngtìnhhuốngnhưthế,thì
điềutươngtựcũngcóthểxảyđếnvớibạncủabạn.Vìthế,tốtnhất
bạnnênhỏingườibạncóvẻđanglánhxabạnđiềugìđanglàmbạn
ấyphiềnlịng.Rấtcóthểbạnsẽthấyrằng,ngunnhâncủaviệccơ
bạnđómuốnđốixửlạnhlùngvớibạnvàthựctế,trongkhibạnvìsợ
bịtổnthươngmàkhơngchúýđếnviệctìmhiểubạnấycóđiềugì
khơngổnthìbạnấycũngvậy,cảmthấybịchốibỏvàcơđơn.
Nhữngmốiquanhệcủaconngườigiốngnhưnhữngtấmgương.
Nếubạnđangnghĩ:“Giánhưngườinày,ngườikiatửtếvớimình
hơnmộtchútthìmìnhđãcóthểnóichocậuấynghevềcảmgiáccủa
mình”,ngườiđóchắccólẽcũngđangnghĩđiềutươngtự.
Trongkhichỉcầnmộtchútcanđảmđểthựchiệnnhữngcốgắng
banđầu,thìmộtkếhoạchtốtsẽcầnđểtạoratácđộngđầutiênkhơi
dịngtraođổigiữahaingười.Bấtchấpnhữngnỗlựcđó,nếubạnvẫn


bịcựtuyệt,lúcđóngườithiệtthịichínhlàbạncủabạn.
Chúngtakhơngthểbiếtđượcnhữngsuynghĩtronglịngngười
khác,tráitimconngườiquảthựcqphứctạp.Conngườithayđổi–
chỉđơngiảnnhưthếthơi.Nếubạncủabạncũngchiasẻnhữngcảm

xúcgiốngbạnvềtìnhbạncủahaingười,thếthìnóchắcchắnsẽbền
lâu.Nhưngnếucậubạnấyhaycơbạnấyquyếtđịnhlựachọnviệcrút
lui,thìtìnhbạnđóchẳngthểtồntạiđượclâu.Bảnthânbạncóthể
khơngcốtìnhkhiếnmộtngườibạnbuồnlịng,gâyrạnnứttrong
quanhệcủacácbạn.Lờikhuncủatơilàbạnhãygiữvữnglập
trườngbấtkểnhữngngườikháccóthayđổiđếnthếnào.
Nếuđúnglànhữngngườikháckhơngquantâmđếnbạnhoặc
khiếnbạnbuồn,bạnhãymạnhmẽlênvànhủrằngmìnhsẽkhơng
baogiờlàmnhưthếvớibấtkỳaikhác.Dùhọthườngkhơngnhậnra
điềuđó,nhữngngườiphảnbộilịngtincủangườikháccuốicùngchỉ
khiếnchínhhọbịtổnthươngmàthơi.Nhữngngườicốtìnhlàmtổn
thươngbạnbèthậtđángthương,chẳngkhácnàohọđangtựgiếtchết
chínhtráitimmình.
Nghịlựcvàsựchínhtrựclàrấtquantrọng.Tơntrọngvàtin
tưởnglẫnnhaulàđiềucầnthiếtđểxâyđắpmộttìnhbạnchânchính.
Lẽdĩnhiên,sẽcólúcbạntranhluậnhaybấtđồngvớibạnmình,
nhưnglúcnàocũngcầncómộttinhthầntơntrọngvàquantâmtới
nhau.Trongtìnhbạn,chúngtakhơngđượcchỉnghĩchobảnthân
mình.
Nếumộttìnhbạnchấmdứttrongbấtkỳtìnhhuốngnào,bạn
khơngcầnphảichánnản.Bạnkhơngcầnphảihànhhạbảnthân,nghĩ
rằngtìnhbạnphảitồntạimãimãi.Điềuquantrọnglàbạnnhớđược
ýnghĩathựcsựcủatìnhbạnvàrằngbạnbiếnýnghĩađíchthựcđó
thànhnềntảngchonhữngphảnứngcủabạnvớingườikhác.
Nếungườibạnđólàmbạnthấtvọng,đừngmấtlịngtinvào
ngườikhác,hãytiếnlênvàtìmchomìnhmộtngườibạnmới.Nếu
bạnkhơngtinai,bạncóthểsẽtránhđượctổnthươnghaythấtvọng,
nhưngrồibạnsẽthấymìnhđangtồntạimộtcáchđơnđộc,tựnhốt
trongcáivỏcủamình.Thựctế,chỉnhữngaiđãtrảiquanỗiđauvà
trắctrởmớicóthểthơngcảmvớingườikhácvàđốixửtốtvớihọ.Vì

thế,điềucầnlàmlàhãytrởnênmạnhmẽ.


ĐỐIXỬVỚIVIỆCBỊTẨYCHAY
Thếcịnkhicảnhómđềuquaylưnglạivớicháuthìsao
ạ?
Chophéptơiđượcchiasẻcâuchuyệnsauđâycủamộtcơgáitrẻ,
mộtnữsinhcấp3cóthựchànhPhậtGiáoNichiren.Ởtrường,Mikki
làthànhviêncủamộtnhómbảyngườirấtthân.Khicáccơgáidành
càngnhiềuthờigianbênnhau,họcàngbiếtrõhơnvềnhữngđiểm
mạnh,điểmyếucủanhauvàdầndầnbắtđầubnchuyệnvềnhững
ngườivắngmặt.Mikkikhơngthamgiavàonhữngvụbàntánđóvàcố
gắngthuyếtphụccácbạnđừnglàmthếnữa.Nhưngsáungườikialại
lấychínhsựtừchốithamgiacủacơđểlàmcáicớquaylưnglạivới
cơ.
Tronglớp,họdànhchoMikkicáinhìnlạnhlùng.Họchuyềncho
cơnhữngmẩuthưcayđộc.Nếuvơtìnhhọcóchạmvàocơ,họsẽthét
lênnhưthểkinhhồnglắmvàbỏchạy.MỗingàytrơiquaMikkiđều
hếtsứcđaulịng.Mỗisựsỉnhụcgiángxuống,Mikkiđềucảmthấy
nhưtráitimmìnhbịxétoangra.Giờnghỉ,cơtrốntrongphịngvệ
sinhnữđểtránhbịlàmbẽmặt.
Chẳngtìmthấybạnbènàocóthểtintưởng,cuốicùngMikkithổ
lộvớimẹvềrắcrốiởtrường.Mẹcơđộngviêncơsửdụngthờigian
thửtháchnàyđểpháttriểnnềntảngnộitâmbằnglịngtincủamình.
MikkinhậnrarằngkhicơniệmNammơDiệuphápLiênhoa,cơbắt
đầucảmthấymạnhmẽvàhạnhphúchơn.Dùcơvẫnthườngxun
phảichịusựdàyvịởtrường,nhưngnóảnhhưởngđếncơíthơn.Cơ
bắtđầucoisựkhổsởcủamìnhlànhiênliệu,làđộnglựchồnhảođể
trởnêncứngrắnvàhạnhphúctừbêntrong.
Mikkitiếptụcniệmmỗingàyvớicảmgiác“Mìnhsẽkhơngbị

đánhbại!Mìnhsẽtrởnênmạnhmẽ!”ỞtrườngMikkikhơngcịncảm
giáckhóchịunhưtrướcnữa.Dựatrênsứcmạnhmớikhámphá,cơ
quyếtđịnhhànhđộngtíchcựcđểthayđổihồncảnhcủamình.Cơ
kếtbạnmớivàcuốicùng,cơcịnthayđổitháiđộvớinhữngthành
viêntrongnhómchơibanđầuđãxalánhcơ.Mikkinóicơthựcsự
thấybiếtơnhọ,vìhọtruyềnchocơsứcmạnhđểtrởnênmạnhmẽvà
độclập.Cơnói,bíquyếtđểkhiếnngườikhácthayđổilàhãytựmình
trởthànhmộtngườimạnhmẽhơn.


LÀMGÌKHIBỊTỪCHỐI?
Đơilúccháucốgắngkếtbạnmớinhưngcứnhưthểlà
cháukhơngđủthúvịvớicácbạnấyvàcháubịchorarìa.
Chodùcóvẻkhó,nếubạnbịtảnglờ,bịtừchốihaylơiralàmtrị
cười,cốgắngđừngqlolắngvềviệcđó.TheoniềmtintrongPhật
Giáo,nhữngngườiđốixửkhơngtốtvớingườikhácsẽtạonênnhân
xấuvàtừđó,họsẽphảinhậnlấyhậuquả,họthậtsựrấtđáng
thương.
Đồngthời,hãynhớrằngtrảinghiệmsựchốibỏvàthấtvọnglà
mộtphầnkhơngthểtránhđượctrongđời.Nichiren,nhữnglờidạy
củaNgàiđượcnhữngngườitrongHộiSokaGakkaiQuốctếchúngtơi
noitheo,từngbịrấtnhiềungườitheohọcbỏrơi.Tơicũngđãtừngbị
nhữngngườitơitintưởngvàchânthànhkhíchlệphảnbội.Nhưng
tơiđãhọcđượcrằngđólànhữngđiềukhơngthểtránhkhỏi.
Đốidiệnvớisựtẩychay,bạnphảihọccáchcanđảm.Quantrọng
làbạnphảitinvàobảnthân.Hãygiốngnhưmặttrời,tỏasángbình
thảnmặcdùkhơngphảitấtcảcácthiênthểđềuphảnchiếulạiánh
sángcủanóvàchodùcónhữngtiasángrựcrỡthìnócũngchỉchiếu
vàohưkhơng.Trongkhinhữngngườitừchốitìnhbạncủabạnrồisẽ
cólúcmờnhạtđitrongđờibạn,bạncàngtỏarạngánhsángcủa

mình,cuộcđờibạnsẽcàngtrởnênrựcrỡ.
Khơngquantrọngngườikháclàmgì,quantrọnglàbạnđitrên
conđườngcủachínhmình,tinvàobảnthân.Nếubạnlnlnlà
chínhmình,chắcchắnnhữngngườikhácsẽhiểuđượcýđịnhchân
thànhcủabạn.

ÁPLỰCTỪBẠNBÈ
Ởtrường,cháucórấtnhiềuáplựcbuộccháuphảiuống
rượuvàsửdụngcácchấtgâynghiện.
Tơicóthểhiểuđượccảmgiáccủacácbạntrẻkhithỉnhthoảng
cácbạnmuốnxàithuốchayuốngrượuđểhịanhậpvớinhóm.
Nhưnguốngrượuhaydùngcácchấtgâynghiệnởtuổithanhniên


khơngphảilànhântốtốtgópphầnxâydựngcuộcđờibạn.Đượctự
dotiếpcậnvớinhữngthứđókhơngphảilàcáchgiúpchúngtaphát
triểntựdo,thểhiệncátínhnhưnhiềubạntrẻvẫnnghĩ.Nếubạncủa
bạnuốngrượuvàdùngmatúy,hãytìmmộtnhómbạnmới.
Uốngrượuhaydùngmatúythựcralàmộtcáibẫyvàmộtkhibạn
đãsậpbẫy,bạnsẽbịtướcbỏsựđộclập.Bạnsẽbịtróivàocảmgiác
thèmkhátsửdụngnhữngchấtđó.Nhữngngườitrởthànhnạnnhân
củachínhnhucầutựnhiênvàcơnthèmkhátcủahọ,nóimộtcách
nghiêmkhắc,chẳngkhácgìlồicầmthú.
Vềcơbản,lạmdụngchấtgâynghiện,bạnsẽthiếukhảnăngphán
đốnvàtínhquyếtđốnvềtươnglai.Rấtnhiềubạntrẻđãbịtước
mấtcơhộipháttriểntiềmnăngtolớnvìhọkhơngduytrìđượcviệc
tậptrungvàomụctiêucủamình.Theođuổiniềmvuitrongchốclát
khiếnhọlụitàn.Tơitinrằngcóthểbạnđãngheđếnnhiềutrường
hợpgâysốc,nhưmộtngơisaobóngrổnổitiếngtrongtrườngđạihọc
đãđượcđộiBostonCelticschấm.Họkỳvọngởanhrấtcao,dường

nhưsựxuấthiệncủaanhlàmộtđảmbảochođộivơđịch.Buồnthay,
ngaytrướckhibắtđầumùagiảiđầutiêncủamình–thậmchítrước
cảkhianhcócơhộichơitrậnchunnghiệpđầutiên–anhthamgia
mộtbữatiệc,sửdụngqliềucocainvàchết.Quảlàmộtbikịch.
Theorấtnhiềucách,điềutáchbiệtnhữngngườicốgắngsống
cuộcđờihạnhphúc,mãnnguyệnvàthànhcơngkhỏinhữngngười
khơngsốngtheocáchđóchínhlànhữngđiềuhọlựachọntrongsuốt
thờikỳmangtínhquyếtđịnhđó.Nhữngngườichọngiữlấygiấcmơ
củamìnhtrongtầmnhìnphảicânnhắcđộquantrọngcủaviệcđạt
đượcnhữngướcmơấyvớicáimác“đỉnh”nhấtthờicủaviệcsavào
rượuvàmatúyđểrồinhậnlấycảmgiácthỏamãnkhơngxứngvớicái
giáphảitrả.
Cónhữngngườitinrằngmatúycóthểtăngcườngđộtậptrung
củahọ.Nhưngtơiphảinóirằngkhơngcầnbiếtnótuyệtvờiđếnđâu,
bấtcứcáigìlàkếtquảdotácdụngcủathuốcđềukhơngphảisản
phẩmdokhảnăngthựcsựcủabạn.
Ngườihấpdẫnnhấtlàngườicóthểtiếptụccốgắngkhơngngừng
đểhồnthànhướcmơngaycảkhinhữngngườikháckhơngnhậnra
sựcốnghiếncủahọ.Mộtngườicóthểkiểmsốtđượcbảnthânmới
làmộtngườithựcsự“đỉnh”.Khơngngừngthửtháchnhữngmụctiêu


củabạnlàđiềucựckỳquantrọng.
Mộtlầnnữa,tơikhơngthểnhấnqmạnhvàosựcầnthiếtphải
thiếtlậpnhữngướcmơcủabạnkhibạncịntrẻvàgiữlấychúngmột
cáchchắcchắntrongtầmmắt.Chúngsẽlàthướcđotốtnhấtchotất
cảhànhđộngcủabạn.

GIỮBẠN
Cháurấtqnhữngngườibạncủamình.Làmthếnào

đểcháugiữmãiđượctìnhbạnnày?
Nếumuốntìnhbạncủamìnhcịnmãi,thìtơinghĩchúngtanên
dànhtâmsứctậptrungvàoviệcpháttriểnchấtlượngcủanhữngmối
quanhệđó.Theomụcđíchđó,chúngtacóthểchiatìnhbạnthànhba
cấpđộdựatrênsựsâusắccủachúng.
Cấpđộđầutiênbaogồmnhữngngười“hợpcạ”vớinhautrong
nhữnghoạtđộnghàngngàyvàmuốncùngnhautậnhưởngcuộc
sống.Đâylànhữngtìnhbạndựatrênkhoảngthờigianvuivẻbên
nhau.
Cấpđộthứhaicủatìnhbạncaocấphơnmộtchút.Nhữngngười
bạnnàycómụctiêucủamình,mỗingườihọđềucócáinhìnrõràng
vềconngườimàhọmuốntrởthành,tươnglaimàhọmuốnxâyđắp,
sựcốnghiếnhọmuốnđónggópchonhânloại.Họkhuyếnkhíchvà
hỗtrợlẫnnhaukhimỗingườiđềuhànhđộngđểnhậnraướcmơcủa
chínhmìnhvàđểlạidấuấncủamìnhtrênđời.Đâylàtìnhbạndựa
trênviệckhuyếnkhíchlẫnnhau.
Tơiđãnghenhiềubạnhọcsinhcấp3kểvềloạitìnhbạnđó:
“Chúngcháucùngnhaulàmviệcvàdựngđượcmộtmơhìnhsiêu
tuyệttronghộitrạikhoahọc”,“Trướcmỗibàikiểmtra,chúngcháu
lạihọcnhómcùngnhau”,“Làthànhviêntrongđộibơi,chúngcháu
đềutháchthứclẫnnhaubơiđượcsáudặm,vàtấtcảchúngcháuđều
làmđược!Đólàđiềumàcháusẽkhơngbaogiờqn.”
Rấtnhiều,rấtnhiềubạnhọcsinhđãnhậnrarằnghọkhơngcơ
đơn,tìnhbạnmangđếnchohọsứcmạnhđểvượtquađượcnhững


thửtháchcamgo.Họđãbiếttrântrọngsựkhíchlệvàgiúpđỡlẫn
nhau.
Cấpđộthứbacủatìnhbạnlàsựgắnbócủanhữngngườichícốt
cùnglýtưởng,nhữngngườicốnghiếnđờimìnhchomộtsựnghiệp

chung.Nhiềungườilàmnênnhữngđiềuvĩđạitronglịchsửđãcó
đượcloạitìnhbạnnày,tìnhbạndựatrênlịngtintuyệtđối.Những
ngườiđồngchíchânchínhkhơngbaogiờphảnbộinhau,thậmchícả
khibịcáichếtđedọa.Họkhơngbaogiờphảnbộibảnthân,bạnbè
haylýtưởngcủahọ.
Tơihyvọngbạncóthểtậnhưởngthờigianbênnhữngngườibạn
củamìnhmàkhơngcầnphảilolắngvềviệctìnhbạncủabạnsẽkéo
dàiđượcbaolâu.Tìnhbạnsâusắclàrấthiếmhoi.Nidưỡng
nhữngtìnhbạnnhưthếgiốngnhưtrồngmộtcáicâycổthụ-mộtquy
trìnhkháchẳnviệctrồngcâybụi.
Nếubạnduytrìsựchânthànhtrongcáchcưxửcủabạnvới
nhữngngườikhác,ngàynàođóbạnsẽthấyquanhmìnhrấtnhiều
ngườibạntốt.Giữanhữngngườiđó,tìnhbạncủabạnsẽmạnhmẽvà
kiênđịnhnhưnhữngcâycổthụ.Đừngvộivã.Trướchếthãycốgắng
pháttriểnbảnthânvàbạncóthểchắcchắnrằngsẽcịnvơsốnhững
ngườibạntuyệtvờiđangchờmìnhtrongtươnglai.

NHỮNGNGƯỜIMÀBẠNKHƠNG
ƯA
Cháunênlàmgìvớinhữngngườimàcháukhơngưa?
Cũngnhưcónhữngloạithứcănbạnchẳngthấyngonchútnào,
gặpnhữngngườibạnkhơngthíchtrongmơitrườngcủamìnhlàmột
phầnkhơngthểtránhkhỏitrongđời.Dùchẳngcógìsaitráikhiđặc
biệtkhơngthíchmộtngườinàođó,nhưnglàmhọbuồnhaycưxử
mộtcáchthùđịchvớihọthìkhơngđúngchútnào.Họcũngcóquyền
tồntạinhưbạn,cũngcóquyềncóchínhkiếnvàcáchlàmriêng.Quan
trọnglàbạnphảitraudồiđượcmộttầmnhìnkhốngđạt.Đồngthời
ĐạoPhậtdạyrằngmốitươngquangiữamọingườivàmọivật,và
cáchchúngtađốixửvớingườikhácsẽtácđộngvàocuộcsốngcủa
chúngta–vìthếcầnbiếtthểhiệnsựtơntrọngtronghànhxửcủa

mìnhvìlợiíchcủangườikhácvàcủachínhchúngta.

ĐỐIPHĨVỚISỰĐỐKỴ
Cháuđãphảicốgắngrấtnhiềuđểđạtđiểmcao,nhưng
cácbạnhaylàmcháuthấykhóchịuvìnhữngthànhtíchcủa
mình.
Hãylnlntựhàovìbạnđãhọchànhchămchỉ!Nhữngngười
xuấtsắcthườngbịvướngvàosựđốkỵvàghenghét,thếnênđừnglo
lắng–đờilàthế.Mộtriếtgiatừngnói:“Chúngtasốngtrongmộtthế
giớimàngaycảmộtngườicónhâncáchkhơngchêvàođâuđược
cũngsẽphảichịunhữnglờinóixấuvàchỉtríchđầyghentị.”Tất
nhiên,tơicũngkhơnggợiýrằngbạnnênđikhắpnơikhoemọingười
vềđiểmtốtcủamình.
Hồitơicịnhọctiểuhọc,cómộtbạnnhàkhágiảlúcnàocũngăn
mặcđẹpvàcóvẻrấthạnhphúc.Tơivẫnnhớđãthấyghentịvớibạn
ấy,vàchẳngphảichỉcómìnhtơi.Ngàynay,ngồisựghentứcấyra,
cậubạnấychắchẳnsẽcịnbịcácbạncùnglớptrêuchọcnữa.Nhưng
nhữngngườihànhđộngdựatrênnhữngcảmxúcnhưthếđangbị
điềukiệnsốngsơđẳngđiềukhiển,ĐạoPhậtgọilàthútính.Điều
mangtínhnhânvănthựcsựnằmởviệcvượtquasựghentịbằngmột
tháiđộdứtkhốt,“Mìnhsẽtạonênmộtcuộcsốngthậmchícịntuyệt
vờihơnthếchomình”.Nếubạnghentịvớingườikhác,bạnsẽkhơng
thểtiếnbộmàsẽchỉtrởnênkhốnkhổmàthơi.Thayvìdễdàngbị
cảmxúcđánhgục,tơihyvọngbạncóthểdangrộngvịngtayvớimọi
ngườimộtcáchnồngấmvàcảmthơng.

LÀMỘTNGƯỜIĐƠNĐỘC
Nếucháuthíchởmộtmìnhhơnlàtrongmộtnhómthì

sao?
Tấtnhiên,bạnkhơngbịràngbuộcphảiuthíchnhómbạncủa
mình.Hồntồnkhơngcóvấnđềgìtrongviệcbạnkếtbạntheocách
riêngcủamình,vớinhữngngườimàbạnchiasẻsuynghĩvàcảm
nhậncủamình.


Đơikhinhữngmốiquanhệcủachúngtavớingườikháckhó
khănđếnnỗichúngtamuốnthétlên:“Ướcgìmìnhđượcsốngởmột
nơichẳngcóaihết”.Nhưngđiềuđólàkhơngthể,trừkhichúngta
quyếtđịnhtrởthànhẩnsĩ.Quantrọnglàchúngtacốgắngtrởthành
nhữngngườicóthểnidưỡngcácmốiquanhệvớimọingười.
Cácmốiquanhệlàcơhộiđểbạnlớnlênvàtrưởngthành.Chúng
cóthểgópphầnxâydựngtínhcáchnếubạnđừngđểchúngđánhbại
bạn.Vìthếđiềuquantrọnglàbạnđừngcơlậpbảnthân.Khơngaicó
thểtồntạimàtáchkhỏinhữngngườikhác.Duytrìkhoảngcáchvới
nhữngngườikhácsẽnidưỡngsựíchkỷchẳngdẫnđếnđâu.
Cóđượcnhữngngườibạnthâncóthểlàmộtphầnthưởngvơ
cùngtolớn.CómộtcâutụcngữMơngCổnhưthếnày:“Mộttrăm
ngườibạnqhơnmộttrămmiếngvàng.”Ngườicóbạnthìgiàucó.
Thơngthường,sựđộngviênvàkhíchlệcủanhữngngườibạnthơi
thúcchúngtacảithiệnbảnthân.Chúngtađượctruyềnthêmcảm
hứngđểsốngcuộcsốngviênmãnvàtạoramộtthếgiớitốtđẹphơn.
Chúngtacũnghànhđộngcùngcácbạnmìnhđểđạtđượcmụctiêu
đó.
Cóđượcnhữngngườibạntốtcũnggiốngnhưđượctrangbịthêm
mộtđộngcơphụtrợkhỏe.Khichúngtagặpphảimộtquảđồidốc
haymộtchướngngại,chúngtacóthểđộngviênlẫnnhauvàtìmthấy
sứcmạnhđểtiếptụchăngháitiếnvềphíatrước.

KHUNNHỦBẠNBÈ
Cháuđãcốkhunnhữngngườibạnđừnglàmviệcxấu
nhưnghọtỏrathờơvàkhơngnghecháumộtcáchnghiêm
túc.
Cáchduynhấtbạncóthểtácđộnglênngườikháclàthiếtlậpmột
tìnhbạnthânthiếtkiểu1-1vớihọ.
Lắngnghethậtchămchúnhữngđiềuhọnói,nhưngcũngnóithật
rõràngvớihọkhinhữngýtưởngcủahọlàsailầmvàkhunhọ
đừnghủyhoạiđờimìnhbằngnhữnghànhđộngcủabảnthân.Phát
triểnkiểutìnhbạnmàtrongđóbạncóthểnóinhữngđiềucầnnói.